FULL TEXT - Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja

ZakładPielęgniarstwaNeurologicznegoi NeurochirurgicznegoAM, Bydgoszcz
Katedrai KlinikaNeurochirurgiii NeurotraumatologiiAM, Bydgoszcz
3
ZakładNeurotraumatologiiAM, Bydgoszcz
tio
np
roh
ibit
1
2
Wpływwybranychczynnikówna wydolność
funkcjonalnąchorychwewczesnymokresiepo
leczeniuoperacyjnymtętniakaśródczaszkowego
dis
tr
ibu
Effectofselectedfactorsonthefunctionalcapacity
ofpatientsintheearlyperiodfollowingintracranial
aneurysmsurgery
ly -
Słowakluczowe: wydolnośćczynnościowa,tętniakmózgu
Keywords:functionalcapacity,cerebralaneurysm
Summary
se
lu
rso
na
pe
for
y is
StreSzCzenie
is c
op
Wstęp.Zdaniemwieluautorów,poziomwydolnościfunkcjonalnejchoregowewczesnymokresiepo zabiegu
operacyjnymtętniakaśródczaszkowegodecydującowpływana jegosprawnośćw okresieodległym,a tymsamym,na szerokopojmowanąjakośćżyciachorego.Celempracybyłodokonanieocenyczywybraneczynniki,
takiejak:płeć,wiek,umiejscowienietętniaka,manifestacjakliniczna,rodzajwykonanegozabieguoperacyjnego,czashospitalizacjii stanklinicznychoregoprzed zabiegiemoperacyjnymmająwpływna wydolnośćfunkcjonalnąchorychwewczesnymokresiepo leczeniuoperacyjnymtętniakaśródczaszkowego.
materiałi metody. Badaniaprzeprowadzonow Katedrzei KliniceNeurochirurgiii NeurotraumatologiiSamodzielnegoPublicznegoSzpitalaKlinicznegoim.drA.JuraszaAkademiiMedycznejw Bydgoszczy,na gru-
Th
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
Background. Manyauthorsbelievethatthefunctionalcapacityofpatientsintheearlyperiodfollowing
intracranialaneurysmsurgeryinfluencestheirlong-termcapacityandqualityoflife.Thepurposeofourstudy
wastoestimatewhetherselectedfactorssuchasgender,age,aneurysmlocation,clinicalmanifestation,typeof
surgery,lengthofhospitalizationandclinicalconditionpriortosurgeryhaveaneffectonthefunctionalcapacityof
patientsintheearlyperiodfollowingintracranialaneurysmsurgery.
materialandmethods. ThestudywasconductedintheNeurosurgeryandNeurotraumatologyDepartment
oftheJuraszClinicalHospitalinBydgoszcz.Weexamined 97patientsafterintracranialaneurysmsurgery,
usingdirectobservationandmeasurement.Thepatients'conditionwasassessedusingstandardneurosurgical
scales(Hunt&HessandGlasgow).Functionalcapacityondischargewasevaluatedusingtheauthors'own
FunctionalCapacityScale.
resultsandConclusions.Theonlyfactorsthatinfluencethepatient'sfunctionalcapacityondischargeare
clinical manifestation and the period of time following surgery. Unruptured aneurysm (with no SAH) and
a shorterperiodofpost-operativehospitalizationimprovethepatient'sfunctionalcapacityatthetimeofdischarge.Thepatient'sclinicalconditionbeforesurgeryinfluencestheirfunctionalcapacityonthedayofdischarge.PatientswithbetterHHandGCSscoreshavealsobetterfunctionalcapacityoutcomeondischarge.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
ed
.
RobertŚlusarz1,WojciechBeuth1,AdamHeliodorKasprzak2,
MaciejŚniegocki3
on
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
Vol. 7, Nr 4, 2005, 418-424
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
O r t o p e d i a Traumatologia Rehabilitacja
ARTYKUŁORYGINALNY/ORIGINALARTICLE
418
tio
np
roh
ibit
ed
.
pie 97badanych.Badaniemobjętopopulacjęchorychpo operacjitętniakaśródczaszkowego.W badaniachzastosowano obserwację bezpośrednią z wykorzystaniem pomiaru. Do oceny stanu klinicznego chorych użyto
standardowychskalneurochirurgicznych:skalęHuntai HessaorazskalęGlasgow.Do ocenywydolnościfunkcjonalnejchorychw dniuwypisuzeszpitalawykorzystanoprzygotowanądo tegoceluautorskąSkalęWydolnościFunkcjonalnej.
WynikiiWnioski.Jedyniemanifestacjaklinicznaorazczas,jakiupłynąłod momentuwykonaniazabiegu
operacyjnego,istotniewpływająna wydolnośćfunkcjonalnąchoregow dniuwypisu.Tętniakniepęknięty(nie
manifestującysięSAH)orazkrótszyokreshospitalizacjichoregopo zabieguoperacyjnymwpływająkorzystnie
na wydolnośćfunkcjonalnąchoregow dniuwypisuz oddziału.Na wydolnośćfunkcjonalnąchoregow dniuwypisuz oddziałuistotniewpływarównieżstanklinicznychoregoprzed zabiegiemoperacyjnym.Wrazz wyjściowolepszymstanemklinicznymchoregoprzed zabiegiemoperacyjnym(wyrażonymw skaliH-Hi GCS)uzyskujesięlepszewynikikońcowew wydolnościfunkcjonalnejchoregow dniuwypisuzeszpitala.
dis
tr
ly -
on
se
rso
na
lu
Tętniakśródczaszkowyjestnajczęściejspotykaną
wadąnaczyniowąmózguoraznajczęstsząprzyczyną
samoistnego krwotoku podpajęczynówkowego –
SAH,którytow nagłysposóbpowodujezmianędotychczasowego trybu funkcjonowania chorego, powodujączagrożenieżycia[1,2,3,4,5].
Dzięki wczesnej interwencji neurochirurgicznej,
polegającejna zaopatrzeniutętniakaśródczaszkowego,możliwejestwprowadzeniewczesnejrehabilitacjipooperacyjnej.Ocenastanufunkcjonalnegochorychpo operacjitętniakaśródczaszkowegojestważnymelementemocenykońcowychwynikówleczenia
i rehabilitacji. Zdaniem wielu autorów, poziom wydolnościfunkcjonalnejchoregowewczesnymokresie po zabiegu operacyjnym decydująco wpływa na
jego sprawność w okresie odległym, a tym samym,
naszerokopojmowanąjakośćżyciachorego.
operacyjny, polegający na wyeliminowaniu tętniaka
z obiegukrążeniamózgowegoza pomocązałożenia
klipsana szyjkętętniaka(clipping)lubobłożeniajego ścian (wrapping). Z badań wykluczono chorych,
u którychrozpoznanotętniakimnogie(dwielubwięcejwadnaczyniowych)orazchorych,u którychwykonano więcej niż jeden zabieg operacyjny. Nie
uwzględnionorównieżosób,u którychzostałwykonanyzabiegzaopatrzeniatętniakaza pomocąmetody
wewnątrznaczyniowej(embolizacji).
W badaniachzastosowanoobserwacjębezpośredniąz wykorzystaniempomiaru.Do ocenystanuklinicznego chorych użyto standardowych skal neurochirurgicznych:skalęHuntai Hessa(H-H),skalęGlasgow(GlasgowComaScale– GCS)[6,7].Do oceny
wydolności funkcjonalnej chorych w dniu wypisu
zeszpitalawykorzystanoprzygotowanądo tegocelu
autorską Skalę Wydolności Funkcjonalnej – SWF
(Functional Capacity Scale – FCS) (Tabela I) [8,9].
Skala ta pozwala rozpoznać możliwości pacjenta
w określonym stanie klinicznym w zakresie wydolnościfunkcjonalnej,jakrównieżocenićpacjentapod
kątemuzależnieniaod personelupielęgniarskiego,co
jestjednoznacznez określeniemdeficytuw zakresie
danegowyznacznika.Każdemuwyznacznikowiopiekiprzypisanood 4do 1punktu,w zależnościod grupy w zakresie danego wyznacznika opieki. Każdej
grupie można przyporządkować określony zakres
punktów:
– Grupa I–(48– 40pkt.)– Niezależność(pacjent
samowystarczalny)
– Grupa II–(39– 31pkt.)– Umiarkowananiezależność(pacjentwymagapomocy)
– Grupa III–(30– 21pkt.)– Umiarkowanazależność(pacjentwymagadużejpomocy)
– Grupa IV – (20 – 12 pkt.) – Zależność (pacjent
wymagaintensywnejopieki).
SkalaWydolnościFunkcjonalnejjesttypowąskaląpunktową,konstrukcjąprzypominającą(lubnawiązującą)do innych,istniejącychjużskalopisywanych
w literaturze[10,11].Przeprowadzonebadaniawery-
ibu
Wstęp
Cel
y is
for
pe
Celempracybyłodokonanieocenyczywybrane
czynniki,takiejak:płeć,wiek,umiejscowienietętniaka,manifestacjakliniczna,rodzajwykonanegozabieguoperacyjnego,czashospitalizacjii stankliniczny
chorego przed zabiegiem operacyjnym mają wpływ
na wydolność funkcjonalną chorych we wczesnym
okresiepo leczeniuoperacyjnymtętniakaśródczaszkowego.
MAteRiAłi MetodY
Th
is c
op
Badania przeprowadzono w Katedrze i Klinice
Neurochirurgiii NeurotraumatologiiSamodzielnego
Publicznego Szpitala Klinicznego im. drA. Jurasza
Akademii Medycznej w Bydgoszczy, na grupie 97
badanych.
Badaniem objęto populację chorych po operacji
tętniakaśródczaszkowego,u którychzdiagnozowana
została jedna wada naczyniowa i wykonano zabieg
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
ŚlusarzR.iwsp.,Wydolnośćfunkcjonalnachorychpooperacjitętniakaśródczaszkowego
419
tio
np
roh
ibit
ed
.
Tab. I.SkalaWydolnościFunkcjonalnej– SWF
Tab. I.FunctionalCapacityScale–FCS
ibu
dis
tr
se
on
ly -
(I i II grupa SWF) otrzymano w grupie wiekowej
0-20 i 21-40 rokiem życia. Różnice te okazały się
jednaknieistotnestatystycznie.
Pełną samodzielność (I grupa SWF) uzyskano
w materiale własnym w 43 przypadkach (44,3%).
Składałosięna nią 14pacjentówz umiejscowieniem
tętniakana tętnicyMCA, 18pacjentówz umiejscowieniemtętniakana tętnicyACoA, 8pacjentówzumiejscowieniem tętniaka na tętnicy ICA i 3 pacjentów
z umiejscowieniem tętniaka na tętnicyACoP. Pełną
zależność od personelu pielęgniarskiego (IV grupa
SWF)wykazywało 4pacjentów,a mianowicie 1choryz umiejscowieniemtętniakana tętnicyACoAi 3
chorychz umiejscowieniemtętniakana tętnicyICA.
Nie stwierdzono jednak istotnych statystycznie różnicw otrzymanychwynikach.
Materiałwłasnywykazał,że 10(90,9%)chorych
zezdiagnozowanymtętniakiemniepękniętym(zimny)
w dniuwypisuz oddziałuzostałozakwalifikowanych
do grupy I SWF (czyli pacjentów samowystarczalnych,niewymagającychopiekizestronypersonelu
pielęgniarskiego).W przypadkuchorychz rozpoznanymtętniakiempękniętymmanifestującymsięSAH
– k.p.,zadawalającywynik(I grupaSWF)otrzymanou 33(38,4%)pacjentów(Tabela2).Oznaczato,że
pacjenciz tętniakiemniepękniętymotrzymaliwięcej
punktóww SWFw dniuwypisu.Różnicaw uzyskanychwynikachokazałasięistotnastatystycznie.
Zdecydowana większość zabiegów wyłączenia
tętniaka z krążenia mózgowego polegała na założeniu zacisku naczyniowego na szyjkę tętniaka (clipping).W otrzymanychwynikachniestwierdzonojednak różnicistotnychstatystycznie.
for
pe
rso
na
lu
fikujące właściwości psychometryczne niniejszej
skali wykazały, że spełnia ona podstawowe właściwości psychometrii, tzn. jest skalą rzetelną i trafną
orazposiadawłaściwościpraktycznegowykorzystania[12,13].
W analiziestatystycznejwykorzystanotestniezależnościc2.Ocenysiłypowiązaniapomiędzyanalizowanymi zmiennymi dokonano za pomocą testu
V Cramera.Do sprawdzenia,czyistniejąistotnestatystycznie różnice między średnimi w porównywanychgrupach(dlapomiarówniepowtarzalnych)wykorzystanoTestANOVArangKruskala-Wallisa.Dla
porównaniadwóchgrupdanychniepowiązanychze
względu na brak normalności rozkładu zmiennych
zastosowanoTestU Manna-Whitneya.W celuwykazania korelacji pomiędzy wydolnością funkcjonalną
chorego,ocenianąza pomocąSWFa stanemklinicznym,ocenianymza pomocąskaliH-Hi GCS,obliczono współczynnik korelacji rang Spearmana. Hipotezystatystyczneweryfikowanona poziomieistotnościp< 0.05.
y is
WYniKi
Th
is c
op
W dniu wypisu z oddziału, zarówno wśród kobiet,
jaki mężczyzn,najwięcejosóbzakwalifikowanychzostałodo grupy I SWF.Wynikiotrzymanew grupie Ii II
SWFstanowiąwśródobupłcipo 80%badanych(kobiety 54– 80,6%,mężczyźni 24– 80%).Różnicawotrzymanychwynikachniejestistotnastatystycznie.
Najgorsze wyniki występują w grupie wiekowej
między 41-60 rokiem życia (14 pacjentów – 23,7%
w III i IV grupieSWF)i >60rokużycia(5pacjentów
– 25,0% w III i IV grupie SWF). Najlepsze wyniki
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
ŚlusarzR.iwsp.,Wydolnośćfunkcjonalnachorychpooperacjitętniakaśródczaszkowego
420
tio
np
roh
ibit
ed
.
Tab.2.WydolnośćfunkcjonalnachoregowdniuwypisuocenianazapomocąSWFamanifestacjakliniczna
Tab.2.Patients'functionalcapacityondischarge,assessedusingFCSinconjunctionwithclinicalmanifestation
on
ly -
dis
tr
ibu
Tab.3.WydolnośćfunkcjonalnachoregowdniuwypisuocenianazapomocąSWFaczashospitalizacjipozabiegu
operacyjnym
Tab.3.Patient'sfunctionalcapacityondischarge,assessedusingFCS,inrelationtolengthofhospitalisationafter
surgery
se
w dniuwypisuw porównaniuz pozostałymichorymi
(7-9dobai 10-18doba)(Tabela3).Imdłużejpacjent
przebywałna oddziale,tymmniejpunktówotrzymywałw SWFw dniuwypisu,a więcwykazywałondeficytw wydolnościfunkcjonalnej.Różnicaw uzyskanychwynikachokazałasięistotnastatystycznie.
Wydolnośćfunkcjonalnachorychpo zabieguoperacyjnymzależnabyłaod stanuwyjściowegochore-
pe
rso
na
lu
Analizując czas pobytu szpitalnego pacjenta po
zabiegu,zauważyćmożna,żechorzy,którzybylihospitalizowani do 7-9 doby i 10-18 doby po zabiegu
operacyjnymprawiew równymstopniubyliklasyfikowanido grupy I, II, III i IV SWFw dniuwypisuw porównaniu z pacjentami hospitalizowanymi >18 doby.
Natomiastchorzyprzebywającyna oddziale>18doby
częściej klasyfikowani byli do III i IV grupy SWF
Th
is c
op
y is
for
Tab. 4. Wydolność funkcjonalna chorego w dniu wypisu oceniana za pomocą SWF a stan wyjściowy oceniany za
pomocąH-H
Tab.4.Patient'sfunctionalcapacityondischarge,assessedusingFCS,inrelationtopatient'sconditionbeforeoperationontheH-Hscale
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
ŚlusarzR.iwsp.,Wydolnośćfunkcjonalnachorychpooperacjitętniakaśródczaszkowego
421
tio
np
roh
ibit
ed
.
Tab.5.WydolnośćfunkcjonalnachoregowdniuwypisuocenianazapomocąSWFastanwyjściowyocenianyzapomocą
GCS
Tab.5.Patient'sfunctionalcapacityondischarge,assessedusingFCS,inrelationtopatient'sconditionbeforeoperationaccordingtotheGCS
ibu
dis
tr
ly -
on
se
rso
na
pe
for
dYsKusjA
Th
is c
op
y is
Pełną wydolność funkcjonalną uzyskano w grupiepacjentówz tętniakiemniepękniętym–w 90,9%
przypadków,natomiastw grupiepacjentówz tętniakiempękniętym–w 38,4%przypadków.Pełnązależnośćod personelupielęgniarskiego(grupa IV SWF)
wykazano w 4,6% przypadków u chorych z tętniakiempękniętym.Nieuzyskanowynikówzłych(grupa IV SWF) w grupie pacjentów z tętniakiem nie
pękniętym.Wynikiuzyskanew grupiechorychz tętniakiem nie pękniętym były istotnie statystycznie
lepsze w porównaniu z grupą chorych z tętniakiem
pękniętym.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
Przeprowadzonebadaniawykazały,żeczas,jaki
upłynął od chwili wykonania zbiegu operacyjnego
do dniawypisuz oddziałujeststatystycznieistotnym
czynnikiemwpływającymna wydolnośćfunkcjonalnąchoregowewczesnymokresie,tzn.korzystnydla
choregojestkrótszyokreshospitalizacjipo zabiegu
operacyjnym. Stwierdzono, że chorzy, którzy przebywali >18 doby na oddziale po zabiegu operacyjnym częściej klasyfikowani byli do III i IV grupy
SWFw dniuwypisu.Oznaczato,żeimdłuższyczas
pobytuchoregona oddzialepo zabiegu,tymgorszy
jego stan funkcjonalny (grupa III, IV SWF) w dniu
wypisu.Najprawdopodobniejjesttozwiązanez wystąpieniempowikłańpo operacjitętniakaśródczaszkowego, takich jak: powtórny krwotok i skurcz naczyniowy. Powstałą sytuację należy łączyć zwłaszczaz drugimwymienionympowikłaniem,jakimjest
skurcz naczyniowy. Dane z piśmiennictwa wydają
się potwierdzać wpływ występowania powikłań na
przedłużającysięczashospitalizacjichoregopo zabieguoperacyjnym,jakrównieżna stanfunkcjonalnychoregow dniuwypisu[2,14,15,16].
Stanklinicznychorych,ocenianyza pomocąskali
H-H,mazasadniczywpływna uzyskanewynikikońcowe, wyrażone w SWF. Materiał własny przedstawia 44% wyników bardzo dobrych (grupa I SWF
– pacjent samowystarczalny), 36% wyników dobrych(grupa II SWF), 16%wynikówniezadowalających (grupa III SWF) i 4% wyników złych (grupa IV SWF– pacjentwymagającyintensywnejopieki). Większość autorów w swoich pracach potwierdza gorsze wyniki końcowe i większą śmiertelność
w odniesieniudo pacjentówz gorszymstanemwyjściowym, ocenianym za pomocą skali H-H [17,18,
19,20,21,22,23,24].
Najlepsze wyniki końcowe w ocenie pacjentów
za pomocąSWFuzyskanow grupiechorychocenionychw staniewyjściowymna 13-15punktówwGCS
lu
go. Satysfakcjonujące wyniki otrzymano w dwóch
pierwszychgrupachskaliH-H(grupa 0i I).Wydolnośćfunkcjonalnaznaczącomalała(chorzywymagającydużejlubintensywnejopieki)od II grupyH-H
(Tabela 4). Stwierdzić więc można, że wraz z wyjściowogorszymstanemchoregow skaliH-H,pogarsza się wynik końcowy w SWF (chory otrzymuje
mniejpunktów),a różnicatajestistotnastatystycznie.
Równieżstanświadomościchoregoprzed zabiegiem operacyjnym oceniony za pomocą skali Glasgowmiałwpływna wydolnośćfunkcjonalnąchoregow dniuwypisuz oddziału.Najlepszewynikikońcowew oceniepacjentówza pomocąSWFuzyskano
w grupiechorychocenionychw staniewyjściowym
na 13-15punktóww GCS– 52,0%dobrychwyników
(I grupaSWF),przy 1,4%wynikówzłych(IV grupa
SWF)(Tabela5).Jakwykazałybadaniawłasne,wraz
z wyjściowogorszymstanemświadomościchorego
(wyrażonymw GCS),pogarszasięwynikkońcowy
w SWF,a otrzymanaróżnicajestistotnastatystycznie. Potwierdza to również średnia ilości punktów
otrzymana w SWF w odniesieniu do wyjściowego
stanuświadomościchorego.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
ŚlusarzR.iwsp.,Wydolnośćfunkcjonalnachorychpooperacjitętniakaśródczaszkowego
422
op
y is
for
pe
tio
np
roh
ibit
ibu
dis
tr
ly -
on
rso
na
lu
se
WniosKi
1. Jedynie manifestacja kliniczna oraz czas, jaki
upłynął od momentu wykonania zabiegu operacyjnegoistotniewpływająna wydolnośćfunkcjonalnąchoregow dniuwypisu.Tętniakniepęknięty(niemanifestującysięSAH)orazkrótszyokres
hospitalizacji chorego po zabiegu operacyjnym
wpływająkorzystniena wydolnośćfunkcjonalną
choregow dniuwypisuz oddziału.
2. Na wydolnośćfunkcjonalnąchoregow dniuwypisuz oddziałuistotniewpływarównieżstankliniczny chorego przed zabiegiem operacyjnym.
Wraz z wyjściowo lepszym stanem klinicznym
chorego przed zabiegiem operacyjnym (wyrażonymw skaliH-Hi GCS)uzyskujesięlepszewynikikońcowew wydolnościfunkcjonalnejchoregow dniuwypisuzeszpitala.
3. Czynniki, takie jak: płeć, wiek, umiejscowienie
tętniaka i rodzaj wykonanego zabiegu operacyjnego nie miały istotnego wpływu na wydolność
funkcjonalnąchoregow dniuwypisuz oddziału.
3. RutkowskaE,JanuszW,OsuchowskiJ,KamieniakP.Rehabilitacja kompleksowa chorych leczonych operacyjnie
z powodutętniakatętnicmózgowych.PostępyRehabilitacji 1999; 1: 83-88.
4. NewtonT,KrawczykJ.SubarachnoidHemorrhage.[cytowany 2003].Dostępnypod adresemhttp://www.e-Medicine.com
5. Ząbek M, red. Zarys neurochirurgii. Warszawa: PZWL;
1999.
6. HuntWE,HessRM.Surgicalriskasrelatedtotimeofinterventionintherepairofintracranialaneurysms.Journal
ofNeurosurgery 1968; 28: 14-20.
7. TeasdaleG,JennettB.Assessmentofcomaandimpaired
consciousness:a practicalscale.Lancet 1974; 2: 81-83.
8. ŚlusarzR,MichalskaA,BeuthW,Jachimowicz-Wołoszynek D.ArkuszKategoryzacjiChorychjakopraktycznenarzędziew neurochirurgicznejpielęgniarskiejoceniestanu
chorego.ValetudinariaPostępyMedycynyKlinicznejiWojskowej 2003; 1-2: 78-83.
9. ŚlusarzR,BeuthW,KasprzakHA.Klinimetriajakosposób oceny pacjentów z krwotokiem podpajęczynówkowym wywołanym tętniakiem śródczaszkowym. Annales
AcademiaeMedicaeBydgostiensis 2004; 1: 57-64.
10. OparaJ.Analizaprzydatnościwybranychskaludarówdo
ocenywynikówrehabilitacjichorychz niedowładempołowiczym.Rozprawahabilitacyjna.ŚAM.Katowice;1996.
11. Mahoney FI, Barthel DW. Functional evaluation: The
BarthelIndex.MarylandStateMedicalJournal 1965;14:
56-61.
12. ŚlusarzR,BeuthW,KasprzakHA.Psychometrycznewłaściwości skali wydolności funkcjonalnej. ValetudinariaPostępy Medycyny Klinicznej i Wojskowej 2003; 3-4:
100-104.
13. Ślusarz R, Beuth W, Śniegocki M, Kasprzak HA, Grzelak L,WoźniakB.Skalawydolnościfunkcjonalnejw oceniechorychwewczesnymokresiepo leczeniuoperacyjnym tętniaka śródczaszkowego. Annales Universitatis
MariaeCurie-SkłodowskaLublin-PoloniaSectio D 2004;
Sup.5: 248-254.
14. Kopera M, Majchrzak H, KasperaW.Wybrane czynniki
prognostyczne u chorych z krwiakami śródczaszkowymi
z pękniętegotętniakatętnicyśrodkowejmózgu.Neurologiai NeurochirurgiaPolska 1999; 2: 389-401.
15. Słoniewski P. Późne następstwa krwawienia podpajęczynówkowegoz tętniakówmózguleczonychmetodąwczesną
i odroczoną.PolskiTygodnikLekarski 1995; 36-39:21-23.
16. KassellNF,TornerJC,HaleyEC,JaneJA,AdamsHP,Kongable GL, and participants. The international cooperative
studyonthetimingofaneurysmsurgery.Part 1:Overallmanagementresults.JournalofNeurosurgery1990;73: 18-36.
17. HernesniemiJ,Vapalahti M,Niskanen M,„i wsp.”Oneyearoutcomeinearlyaneurysmsurgery:a 14yearsexperience.ActaNeurochirurgica(Wien) 1993; 1-2: 1-10.
18. Wojtacha M. Późne następstwa operacyjnego leczenia
chorych po krwotoku podpajęczynówkowym spowodowanym pękniętym tętniakiem mózgu. Rozprawa doktorska.ŚAMKatowice; 1999.
19 BażowskiP,GamrotJ,RudnikA,Konopka M.Analizawybranych czynników prognostycznych u chorych z pękniętymtętniakiemmózguoperowanychwewczesnymokresie.
NeurologiaiNeurochirurgiaPolska 1992;Supl.1:25-28.
20. GamrotJM.Analizawybranychczynnikówprognostycznychu chorychz pękniętymtętniakiemmózguoperowa-
ed
.
– 52,0%dobrychwyników(I grupaSWF),przy 1,4%
wynikówzłych(IV grupaSWF).Dużolepszewyniki wśród pacjentów ocenionych wyjściowo na 15
pkt. w GCS uzyskali w swojej pracy Deruty i wsp.
[25] z 88% dobrych wyników oraz 5% śmiertelnością(w klasyfikacjiGOS).Danezbliżonedo powyższychotrzymałWojtacha[18]z 73,5%dobrymiwynikamiorazśmiertelnością 15%(równieżw klasyfikacjiGOS).W pracyImielińskiegoi wsp.[26]równieżzauważasięlepszewynikikońcowe(klasyfikacja GOS) w odniesieniu do pacjentów z wyjściowo
lepszym stanem w GCS (14-15), gdzie w 73,8%
otrzymanowynikdobry(1-2grupaGOS)przy 21,4%
przypadkachśmiertelnych.Niewątpliwie,ocenachorego przed zabiegiem operacyjnym w GCS, ściśle
związana jest z oceną kliniczną w skali H-H, gdzie
przyjęto,żepacjencizaliczenido IV i V grupyosiągają od 9 do 3 punktów w GCS. Ogólnie przyjąć
można,żegorszewynikikońcowe(zarównowczesne,
jak i późne) oraz większa śmiertelność dotyczy pacjentów z niższą punktacją w GCS [18,24,25,27].
Uzyskane wyniki sugerują, że chorzy z zachowaną
świadomościąprzed zabiegiemoperacyjnymznajdująsięw lepszymstaniefunkcjonalnymwdniuwypisu.
is c
piŚMienniCtWo
Th
1. SolimanE,KaderA.CerebralAneurysm.[cytowany2003].
Dostępnypod adresemhttp://www.e-Medicine.com
2. VinasFC,WilnerH.BrainAneurysm.[cytowany 2003].
Dostępnypod adresemhttp://www.e-Medicine.com
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
ŚlusarzR.iwsp.,Wydolnośćfunkcjonalnachorychpooperacjitętniakaśródczaszkowego
423
23.
24.
ed
.
Adresdokorespondencji/Addressforcorrespondence
Drn.med.RobertŚlusarz
ZakładPielęgniarstwaNeurologicznegoi Neurochirurgicznego
85-801Bydgoszcz,ul.Techników 3
e-mail:[email protected]
Otrzymano/Received
Zaakceptowano/Accepted
-
dis
tr
ly on
-
Th
is c
op
y is
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
for
pe
rso
na
lu
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
se
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
25.
tors in aneurysmal SAH. Acta Neurochirurgica (Wien)
1995;1-3: 1-8.
26. ImielińskiBL,KlocW,SłoniewskiP,„i wsp.”Wynikileczeniaoperacyjnegochorychz krwawieniempodpajęczynówkowymw VII i VIII dekadzieżycia.PrzeglądLekarski 1996; 53,Supl. 1: 81-85.
27. KirknessCJ,ThompsonJM,RickerBA,BuzaitisA,NewellDW,DikmenS,MitchellPH.Theimpactofaneurysmal subarachnoid hemorrhage on functional outcome.
JournalofNeuroscienceNursing 2002; 3: 134-141.
tio
np
roh
ibit
22.
nych we wczesnym okresie. Rozprawa doktorska. Katowice; 1994.
Kasprzak HA, SinkiewiczA, Narolski W, Śniegocki M,
WaliszekG.Wynikileczeniaoperacyjnegotętniakówśródczaszkowych. Neurologia i Neurochirurgia Polska 1992;
Supl. 1: 29-35.
PinskerMO.,GerstnerW.,WolfS.,TrostHA.,Lumenta
CB.: Surgery and outcome for aneurysmal subarachnoid
hemorrhage in elderly patients. Acta Neurochirurgica
2002;82: 61-64.
Bażowski P. Bezpośrednie i odległe wyniki wczesnych
operacjipękniętychtętniakówmózgu.Rozprawahabilitacyjna.ŚAM.Katowice; 1990.
Sano K. Grading and timing of surgery for aneurysmal
subarachnoidhaemorrhage.NeurologicalResearch1994;
16: 23-26.
DerutyR,Pelissou-Guyotat I,Mottolese C,Amat D,Bognar L.Levelofconsciousnessandageasprognosticfac-
ibu
21.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
ŚlusarzR.iwsp.,Wydolnośćfunkcjonalnachorychpooperacjitętniakaśródczaszkowego
424
21.05.2004r.
13.11.2004r.