Pobierz

KARTA KURSU
Nazwa
Biomonitoring
Nazwa w j. ang.
Biomonitoring
Kod
Punktacja ECTS*
3
Zespół dydaktyczny
Koordynator
Dr Anna Chrzan
Dr Anna Chrzan
Dr Małgorzata Kłyś
Opis kursu (cele kształcenia)
Zapoznanie studentów z metodami monitoringu z uwzględnieniem zasady tolerancji
ekologicznej organizmów w biomonitoringu. Bioindykatory i biomarkery. Poznanie metod
monitorowania powietrza, wód, gleb, ekosystemów i krajobrazów. Zapoznanie z zasadami
monitoringu terenowego i laboratoryjnego.
Poznanie metod badań monitorowania stanu środowiska przyrodniczego. Kształtowanie u
studentów umiejętności wykazywania zależności między stężeniami aktywnych i szkodliwych
zanieczyszczeń środowiska a uszkodzeniami ciała bioindykatorów grzybów, roślin i zwierząt
oraz zastosowania technik pomiarowych, krytycznej oceny, interpretacji i opisu wyników w
ramach monitoringu.
Warunki wstępne
Wiedza
Znajomość podstawowych praw dotyczących funkcjonowania biosfery.
Wiedza na temat zagrożeń wynikających z zanieczyszczenia biosfery.
Znajomość podstawowych procesów biochemicznych.
Umiejętności
Syntetycznego rozumienia i interpretowanie podstawowych wiadomości
wynikających z treści programowych dotychczas odbytych kursów.
Kursy
Botanika ogólna i szczegółowa, zoologia ogólna, mikrobiologia, fizjologia
roślin i zwierząt, ekologia, hydrobiologia, ochrona środowiska.
Efekty kształcenia
1
Efekt kształcenia dla kursu
W01 Wymienia podstawowe pojęcia monitoringu
W02 Wymienia rodzaje metod monitoringowych.
Wiedza
K_W01
K_W06
W03 Charakteryzuje monitoring techniczny i biologiczny
K_W02
W04 Posiada wiedzę dotyczącą wykorzystania zasady
tolerancji ekologicznej organizmów w biomonitoringu
K_W06
W05 Wymienia właściwości dobrego bioindykatora
K_W04
W06 Przedstawia metody monitorowania powietrza,
wód, gleb
K_W12
W07 Opisuje metody monitorowania ekosystemów i
krajobrazów
K_W17, K_W18
W08 Wymienia przykłady biowskaźników i
bioakumulatorów
K_W09, K_W10
W09 Opisuje przykładowe biotesty wykorzystywane do
testowania środowiska wodnego i lądowego
W10 Opisuje zmiany strukturalne i funkcjonalne w
ekosystemach pod wpływem zanieczyszczeń
W11 Wyjaśnia mechanizmy odporności organizmów na
zanieczyszczenia
Efekt kształcenia dla kursu
Umiejętności
Odniesienie do efektów
kierunkowych
K_W06, K_W08,
K_W09
K_W04, K_W06
K_W06
Odniesienie do efektów
kierunkowych
U01 Rozpoznaje formy morfologiczne porostów
wykorzystywane w lichenoindykacji
K_U01
U02 Rozpoznaje zależności pomiędzy stężeniami
różnych szkodliwych zanieczyszczeń powietrza, wód i
gleby a dostrzegalnymi uszkodzeniami ciała
bioindykatorów spośród wybranych roślin i zwierząt
K_U04
U04,Wykonuje proste biotesty.
K_U03, K_U04
U03 Analizuje wyniki badań bioindykacyjnych
K_U03
U05 Wykonuje wybrane pomiary środowiskowe oraz
ocenę jakości elementów środowiska na podstawie
wyników lokalnego monitoringu
K_U04, K_U07
U05 Krytycznie ocenia wyniki uzyskiwane w ramach
monitoringu i badań terenowych
K_U03, K_U06
K_U07
K_U07
U06 Przygotowuje program naprawczy środowiska
2
Odniesienie do efektów
kierunkowych
Efekt kształcenia dla kursu
Kompetencje
społeczne
K01 Sprawnie organizuje wspólne wykonywanie
doświadczeń i pracę w grupie
K_K02
K02 Jest odpowiedzialny za powierzony sprzęt
laboratoryjny,
K_K03
K03 Dąży do stałego aktualizowania wiedzy z zakresu
nauk przyrodniczych i informacji o jej praktycznych
zastosowaniach
K_K06
Organizacja
Forma zajęć
Ćwiczenia w grupach
Wykład
(W)
A
Liczba godzin
K
L
10
S
P
E
20
Opis metod prowadzenia zajęć
Wykłady wykład informacyjny w formie prezentacji multimedialnej,
Ćwiczenia: doświadczenia laboratoryjne, dyskusja, referat połączony z prezentacją, prezentacje
multimedialne na wybrane tematy
W01
W02
W03
W04
x
x
Inne
Egzamin
pisemny
Egzamin ustny
Praca pisemna
(esej)
Referat
Udział w
dyskusji
Projekt
grupowy
Projekt
indywidualny
Praca
laboratoryjna
Zajęcia
terenowe
Ćwiczenia w
szkole
Gry
dydaktyczne
E – learning
Formy sprawdzania efektów kształcenia
x
x
x
x
3
W05
W06
W07
W08
W09
W10
W11
U01
U02
U03
U04
U05
U01
K01
K02
K03
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
X
x
x
x
x
x
Udział w dyskusji, referaty na wybrane tematy, zajęcia terenowe, praca
laboratoryjna, egzamin pisemny
Kryteria oceny
Uwagi
Treści merytoryczne (wykaz tematów)
1. Metody oceny stanu środowiska przyrodniczego. Podstawowe pojęcia monitoringu.
Monitoring fizyko-chemiczny, monitoring biologiczny. Historia wykorzystania organizmów
żywych do oceny stanu środowiska przyrodniczego. Biomonitoring in-situ i ex-situ,
biomonitoring jakościowy i ilościowy. Zalety i wady biomonitoringu na tle innych metod
oceny wpływu zanieczyszczeń na środowisko przyrodnicze.
2. Bioróżnorodność jako wskaźnik stanu środowiska przyrodniczego - przydatność
zbiorowisk roślinnych do bioindykacji warunków siedliskowych.
3. Monitoring jakości powietrza, wód, gleb. Monitoring lasów.
4. Bioindykacyjna rola roślin i zwierząt w ocenie zagrożenia środowiska. Właściwości
dobrego bioindykatora.
5. Biologiczne wskaźniki w monitoringu środowiska. Florystyczne i faunistyczne wskaźniki
oceny jakości powietrza.
6. Wybrane bioindykatory zwierzęce spośród mięczaków, ryb, ptaków i ssaków.
Bioindykacja bezinwazyjna.
7. Biotesty- przykłady organizmów wykorzystywanych do testowania środowiska wodnego
oraz lądowego.
8. Struktura funkcjonowania Państwowego Monitoringu Środowiska.
9. Biologiczna ocena jakości gleb. Ocena stanu gleby na podstawie analizy ilościowej i
jakościowej wyekstrahowanej z pobranych w kilku zróżnicowanych środowiskach prób
glebowych pedofauny.
4
10. Metody oceny czystości wód. Analiza fizyko-chemiczna różnych rodzajów wód.
Określenie czystości wody na podstawie organizmów wskaźnikowych. Indeksy biotyczne,
wskaźnik saprobów.
Wykaz literatury podstawowej
1. Zimny H., Ekologiczna ocena stanu środowiska – bioindykacja i biomonitoring. Agencja
Reklamowo- Wydawnicza A. Grzegorczyk, Warszawa 2006
2. Walker H., Hopkin S.P. Silby R.M., Peakall D.B, Podstawy ekotoksykologii. PWN, Warszawa
2002
Program Państwowego Monitoringu Środowiska, IOŚ http://www.gios.gov.pl
Wykaz literatury uzupełniającej
1. Jankowski W., Zastosowanie bioindykacji w praktyce monitoringu środowiska na przykładzie
Północno – Wschodniej Polski. PIOŚ, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa1994
2.
Fałtynowicz W., Wykorzystanie porostów do oceny zanieczyszczenia powietrza.
Centrum Edukacji Ekologicznej Wsi, Krosno 1995
3. Ciesielska Z., Marko-Worłowska M., Trzaska R., Szkolny biomonitoring gleby. Centrum
Edukacji Ekologicznej Wsi, Krosno 1999
4. Häffner M. -Ochrona środowiska- księga ekotestów do pracy w szkole i w domu. Polski Klub
Ekologiczny. Kraków 1993
5. Siuta J., Gleba, diagnozowanie stanu i zagrożenia. Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa,
1995.
6. Alloway B J., Ayres D.C., Chemiczne podstawy zanieczyszczenie środowiska. PWN, 1999.
Bilans godzinowy zgodny z CNPS (Całkowity Nakład Pracy Studenta)
Ilość godzin w kontakcie z
prowadzącymi
Ilość godzin pracy studenta
bez kontaktu z
prowadzącymi
Wykład
10
Konwersatorium (ćwiczenia, laboratorium itd.)
20
Pozostałe godziny kontaktu studenta z prowadzącym
10
Lektura w ramach przygotowania do zajęć
10
Przygotowanie krótkiej pracy pisemnej lub referatu po
zapoznaniu się z niezbędną literaturą przedmiotu
5
Przygotowanie projektu lub prezentacji na podany temat
(praca w grupie)
5
Przygotowanie do egzaminu
25
Ogółem bilans czasu pracy
85
Ilość punktów ECTS w zależności od przyjętego przelicznika
4
5
6