Grzegorz Woźniakowski Zaklad Chorob Wirusowych Drobiu

Grzegorz Woźniakowski
Zaklad Chorob Wirusowych Drobiu
Państwowy Instytut Weterynaryjny – Państwowy Instytut Badawczy
24-100 Puławy
Temat pracy: „Wystepowanie i analiza molekularna wybranych genów wirusa choroby
Mareka w przebiegu zakażenia kurcząt”.
Choroba Mareka (MD) jest poważnym zagrożeniem w masowej hodowli drobiu
grzebiącego. MD stanowi problem we wszystkich typach stad kurcząt tj. brojlerów, kur
niosek i kur reprodukcyjnych. Występowanie choroby notowano również w fermach w woj.
lubelskim. MD ma duże znaczenie ekonomiczne ze względu na wybrakowanie tuszek
mięsnych brojlerów, obniżone wskaźniki nieśności oraz nieefektywne wykorzystanie paszy
przez chore kurczęta. Aktualnie wszystkie pisklęta kurze są szczepione przeciwko tej
chorobie już w wylęgarni. Jednakże, jak wykazują badania przeprowadzone w okresie
ostatnich 10 lat, coraz częściej izolowane są szczepy wirusa MD przełamujące protekcję
poszczepienną.
Prowadzone badania wykazały wzrost
patogenności
izolowanych szczepów
terenowych MDV na całym świecie i również w Polsce. Co więcej, wstępne badania
wykazały, że MDV może wchodzić w interakcje z innymi wirusami wystepujacymi u kur, a
szczególnie z przedstawicelami rodziny Retroviridae. Fakt ten może dodatkowo komplikować
profilaktykę i epidemiologię MD w Polsce.
Badania w ramach pracy doktorskiej mają na celu poznanie przyczyny przełamywania
protekcji poszczepiennej u kurcząt i poznanie procesu onkogenezy w przebiegu chorób
nowotworowych ludzi i zwierząt na podstawie badań molekularnych głównych onkogenów
wirusa choroby Mareka. MD jest pierwszą chorobą nowotworową, przeciwko której
wprowadzono szczepienia ochronne, co ma istotne znaczenie z punktu widzenia zapobiegania
chorobom o podłożu nowotworowym.
Wprowadzenie na początku lat 70. szczepionki opartej na herpeswirusie indyczym
(HVT) spowodowało znaczny spadek występowania przypadków MD w fermach drobiu
również na Lubelszczyźnie. Niestety po kilkunastu latach pojawiły się szczepy MDV
przełamujące protekcje poszczepienną.
Wprowadzona w latach 90. szczepionka na bazie szczepu Rispens jest obecnie
najbardziej skutecznym środkiem profilaktyki MD, jednakże ostatnio pojawiły się szczepy
wirusa zdolne przełamywać odporność po zastosowaniu nawet tej szczepionki. Z
przeprowadzonych badań wynika również, że szczepy te pojawiły się w całej Polsce, w tym
na obszarze woj. lubelskiego. W związku z tym w ostatnim czasie badane są nowe
szczepionki oparte na sztucznym chromosomie bakteryjnym (BAC) zawierającym kompletny
genom MDV pozbawiony genów mających związek z patogennością wirusa.
W ramach pracy doktorskiej prowadzone są badania nad otrzymaniem klonu
delecyjnego zawierającego szczep 31/07 vv+MDV, pozbawionego dwóch głównych
onkoprotein, który wykorzystano w badaniach in vivo do sprawdzenia jego skuteczności
przeciwko MD. Wstępne wyniki wykazały, że nowo opracowany model szczepionki jest
nieszkodliwy dla kurcząt i zapewnia ochronę przed objawami choroby nowotworowej przy
zakażeniu szczepem zjadliwym MDV.
Równie ważna w przypadku chorób drobiu jest ich wczesna diagnoza, tak aby
umożliwić szybkie podjęcie kroków administracyjno-sanitarnych i minimalizować straty
spowodowane zakażeniem patogenami. W przypadku MD w pełni zakaźne cząstki wirusa
produkowane są w brodawkach piór i wraz z fragmentami zrogowaciałego naskórka dostają
się do środowiska kurników, gdzie pozostają zakaźne przez wiele miesięcy, a nawet lat.
W przeprowadzonych w ramach rozprawy doktorskiej badaniach planuje się
opracować nową metodę opartą na szybkiej izolacji materiału genetycznego MDV z
brodawek piór oraz amplifikacji DNA w warunkach stałej temperatury bez użycia
specjalistycznego sprzętu. Amplifikacja w warunkach stałej temperatury LAMP (loopmediated isothermal amplification) posiada wiele zalet w stosunku do tradycyjnej metody
PCR (polymerase chain reaction), ponieważ pozwala na wykrywanie materiału genetycznego
wirusów i bakterii z wysoką czułością z wykorzystaniem prostej łaźni wodnej i barwnika
fluoroscencyjnego łączącego się z 2-niciowym DNA. Do przeprowadzenia procedury
badawczej nie jest konieczne doświadczenie laboratoryjne. Metoda ta będzie mogła być
stosowana w wielu laboratoriach, dla których metoda PCR jest zbyt droga i skomplikowana,
co znacznie usprawni diagnostykę MD w laboratoriach weterynaryjnych.
Reasumując, badania prowadzone w ramach rozprawy doktorskiej mają nie tylko
walory poznawcze, lecz również praktyczne, mogące w przyszłości być wykorzystane w
profilaktyce chorób drobiu w województwie lubelskim.