PROGNOZA Lniano 2015-08-13.

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Funduszu Spójności
w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko
Prognoza oddziaływania na środowisko
Planu gospodarki niskoemisyjnej
dla Gminy Lniano
DM Doradztwo Damian Łysek
Zalesie Królewskie 16
86-182 Świekatowo
Opracowanie przygotowane
pod kierownictwem:
mgr inż. Magdalena Wodnicka
Poznań, 2015
SPIS TREŚCI
1. WSTĘP ................................................................................................................... 3
1.1. PODSTAWY FORMALNO-PRAWNE OPRACOWANIA DOKUMENTU ............................... 3
1.2. INFORMACJE O METODACH ZASTOSOWANYCH PRZY SPORZĄDZANIU PROGNOZY ...... 5
2. ZAKRES OCENIANEGO DOKUMENTU ............................................................... 6
2.1. WSTĘP .............................................................................................................. 6
2.2. PROJEKT „PLANU GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY LNIANO” – ANALIZA
ZAWARTOŚCI ............................................................................................................. 6
2.2.1. Cele projektowanego dokumentu .......................................................... 7
2.2.2. Zawartość projektowanego dokumentu ................................................ 8
2.3. POWIĄZANIA Z INNYMI DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI ......................................... 9
3. STAN ŚRODOWISKA .......................................................................................... 15
3.1. POŁOŻENIE GEOGRAFICZNE, POWIERZCHNIA ....................................................... 16
3.2. LUDNOŚĆ ......................................................................................................... 19
3.3. ROLNICTWO ..................................................................................................... 20
3.4. LEŚNICTWO I FORMY OCHRONY PRZYRODY ......................................................... 22
3.5. WODY POWIERZCHNIOWE I PODZIEMNE ............................................................... 23
3.6. KOPALINY ........................................................................................................ 24
3.7. POWIETRZE ...................................................................................................... 24
3.8. MOŻLIWOŚĆ WYKORZYSTANIA OZE ................................................................... 26
3.9. POTENCJALNE ZMIANY ŚRODOWISKA W PRZYPADKU ODSTĄPIENIA OD REALIZACJI
„PLANU GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY LNIANO” ..................................... 35
4. PRZEWIDYWANE ODDZIAŁYWANIE NA ŚRODOWISKO W WYNIKU
REALIZACJI ZAPISÓW „PLANU GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY
LNIANO” .................................................................................................................. 37
4.1. STAN ŚRODOWISKA NA OBSZARACH OBJĘTYCH PRZEWIDYWANYM ZNACZĄCYM
ODDZIAŁYWANIEM NA ŚRODOWISKO .......................................................................... 37
4.2. PRZEWIDYWANE ZNACZĄCE ODDZIAŁYWANIE NA ŚRODOWISKO, W TYM NA OBSZARY
NATURA 2000 ......................................................................................................... 38
4.3. PROPOZYCJE ROZWIĄZAŃ MAJĄCYCH NA CELU ZAPOBIEGANIE, OGRANICZANIE LUB
KOMPENSACJĘ PRZYRODNICZĄ NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO,
MOGĄCYCH BYĆ REZULTATEM REALIZACJI PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU ................ 46
4.4. PROPOZYCJE DZIAŁAŃ ALTERNATYWNYCH ......................................................... 48
4.5. INFORMACJE O MOŻLIWYM TRANSGRANICZNYM ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO
ZWIĄZANYM Z REALIZACJĄ „PLANU GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY LNIANO”
.............................................................................................................................. 49
4.6. NIEDOSTATKI I BRAKI MATERIAŁÓW UTRUDNIAJĄCE OCENĘ SZKODLIWEGO
ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO USTALEŃ PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU ............. 49
5. PROPOZYCJE DOTYCZĄCE METOD ANALIZY SKUTKÓW REALIZACJI
POSTANOWIEŃ PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU ......................................... 50
6. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM ................................... 52
2
1. WSTĘP
1.1. Podstawy formalno-prawne opracowania dokumentu
Podstawą prawną opracowania Prognozy oddziaływania na środowisko dla
dokumentu „Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Lniano” jest Ustawa z dnia
3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie,
udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na
środowisko (Dz. U. z 2013 r. poz. 1235 z późn. zm.), zwana dalej Ustawą. W świetle
zapisów art. 51 organ opracowujący projekty dokumentów wymienionych w art. 46
lub 47 (a więc m.in. polityk, strategii, planów lub programów w dziedzinie przemysłu,
energetyki, transportu, telekomunikacji, gospodarki wodnej, gospodarki odpadami,
leśnictwa, rybołówstwa, turystyki i wykorzystania terenu, opracowywanych lub
przyjmowanych przez organy administracji, wyznaczających ramy dla późniejszej
realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko) sporządza
prognozę oddziaływania na środowisko.
Zakres przedmiotowej Prognozy zgodny jest z wytycznymi zawartymi w Ustawie
z dnia 3 października 2008 r. Zgodnie z zapisami art. 51 Ustawy, prognoza
oddziaływania na środowisko powinna:
1. zawierać:
a) informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego
powiązaniach z innymi dokumentami,
b) informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy,
c) propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji
postanowień projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania,
d) informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko,
e) streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym;
2. określać, analizować i oceniać:
a) istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku
realizacji projektowanego dokumentu,
3
b)
stan
środowiska
na
obszarach
objętych
przewidywanym
znaczącym
oddziaływaniem,
c) istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji
projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających
ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody,
d)
cele
ochrony
środowiska
ustanowione
na
szczeblu
międzynarodowym,
wspólnotowym i krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu,
oraz sposoby, w jakich te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione
podczas opracowywania dokumentu,
e) przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie,
pośrednie,
wtórne,
skumulowane,
krótkoterminowe,
średnioterminowe
i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot
ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, a także na
środowisko, a w szczególności na:
- różnorodność biologiczną,
- ludzi,
- zwierzęta,
- rośliny,
- wodę,
- powietrze,
- powierzchnię ziemi,
- krajobraz,
- klimat,
- zasoby naturalne,
- zabytki,
- dobra materialne,
z uwzględnieniem zależności między tymi elementami środowiska i między
oddziaływaniami na te elementy;
3. przedstawiać:
a) rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację
przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem
realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności na cele i przedmiot ochrony
obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru,
4
b) biorąc pod uwagę cele i geograficzny zasięg dokumentu oraz cele i przedmiot
ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru – rozwiązania
alternatywne
do
rozwiązań
zawartych
w
projektowanym
dokumencie
wraz
z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego
wyboru albo wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania
napotkanych trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej
wiedzy.
Ponadto uwzględniono uzgodniony zakres i stopień szczegółowości opracowania
wynikający z pism:
- Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Bydgoszczy z dnia 14 lipca 2015 r.
o sygnaturze WOO.411.124.2015.MD1;
- Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Bydgoszczy z dnia
15 lipca 2015 r. o sygnaturze NNZ.9022.3.308.2015.
1.2. Informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu
Prognozy
Przy opracowywaniu Prognozy oddziaływania na środowisko dla dokumentu „Plan
gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Lniano” posłużono się następującymi
metodami:
- oceniono komplementarność „Planu…” z dokumentami strategicznymi wyższego
szczebla (wspólnotowymi, krajowymi, wojewódzkimi), aby stwierdzić czy poddawany
prognozie
dokument
zawiera
elementy
zapewniające
ochronę
środowiska
z poszanowaniem zasad zrównoważonego rozwoju,
- w bezpośrednim badaniu prognozy „Planu…” oceniono wpływ proponowanych
w opracowaniu działań na poszczególne komponenty środowiska naturalnego.
5
2. ZAKRES OCENIANEGO DOKUMENTU
2.1. Wstęp
Przystąpienie do opracowania projektu „Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy
Lniano” związane jest z przyjęciem przez Radę
Gminy Lniano Uchwały
nr XXXII/233/2013 z dnia 18 grudnia 2013 r. w sprawie wyrażenia woli przystąpienia
do opracowania i wdrażania planu gospodarki niskoemisyjnej realizowanego
w ramach
Priorytetu
i efektywność
IX
Infrastruktura
energetyczna
-
Działanie
energetyczna
9.3
przyjazna
Termomodernizacja
środowisku
obiektów
użyteczności publicznej (KONKURS nr 2/POIiŚ/9.3/2013) współfinansowanego ze
środków Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura
i Środowisko 2007-2013.
2.2. Projekt „Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Lniano” –
analiza zawartości
Projekt „Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Lniano” został opracowany
przez DM Doradztwo w czerwcu 2015 r., zgodnie z obowiązującymi wówczas
przepisami prawa i wytycznymi. Celem dokumentu jest przedstawienie zakresu
działań możliwych do realizacji w związku z ograniczeniem zużycia energii finalnej
oraz zmniejszeniem emisji zanieczyszczeń oraz gazów cieplarnianych do atmosfery.
Opracowanie zawierać będzie wyniki inwentaryzacji emisji dwutlenku węgla oraz
analizę działań przyjętych do realizacji.
Plan ten może być, w miarę potrzeb, weryfikowany i uaktualniany w oparciu
o monitoring jego realizacji i zmian. Jednakże ustalone założenia główne, dotyczące
głównie sposobu realizacji planu, źródeł finansowania inwestycji, metody poprawy
jakości powietrza i kontroli efektów wdrażania przedsięwzięć inwestycyjnych, uznaje
się za właściwe dla całego planu.
6
2.2.1. Cele projektowanego dokumentu
Celem „Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Lniano” jest przedstawienie
zakresu działań możliwych do realizacji w związku z ograniczeniem zużycia energii
finalnej oraz zmniejszeniem emisji gazów cieplarnianych (CO2). Celem dokumentu
jest przedstawienie wyników inwentaryzacji emisji gazów cieplarnianych oraz analiza
działań przyjętych do realizacji. Do celów należą:
- dalszy rozwój planowania energetycznego oraz zarządzania energią w gminie,
- zwiększenie wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych,
- zmniejszenie zużycia energii w poszczególnych sektorach odbiorców energii,
- zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych związanej ze zużyciem energii na terenie
gminy,
- modernizacja oświetlenia ulicznego na terenie gminy Lniano z zastosowaniem OZE
poprzez wymianę żarówek na energooszczędne LED (ok. 450 sztuk) i rozbudować
oświetlenie uliczne z wykorzystaniem OZE – ok. 100 punktów świetlnych,
- montaż instalacji OZE na budynkach mieszkalnych na terenie gminy Lniano,
- budowa ścieżki pieszo-rowerowej o funkcji użytkowo-turystycznej przy drodze
wojewódzkiej nr 239 na odcinku Lniano-Błądzim, Lniano-Jastrzębie oraz przy
drogach powiatowych nr 1211C Lniano-Tleń, nr 1233C Lniano-Bramka, nr 1234C
Ostrowite-Błądzim,
- przebudowa świetlic wiejskich w miejscowościach Mszano, Ostrowite, Siemkowo
i Jędrzejewo,
- termomodernizacja budynku Szkoły Podstawowej w Błądzimiu,
- obniżenie niskiej emisji poprzez: wymianę pieców na paliwo stałe na gazowe bądź
olejowe,
- edukacja mieszkańców w zakresie efektywności energetycznej i odnawialnych
źródeł energii,
- kampanie edukacyjno – informacyjne z zakresu zrównoważonego zużycia energii
i ekologii,
- wprowadzenie systemu „zielonych zamówień publicznych”.
7
2.2.2. Zawartość projektowanego dokumentu
„Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Lniano” zawiera następujące informacje:
1. Podstawy prawne i formalne opracowania
- strategiczna ocena oddziaływania na środowisko
2. Wstęp
- czym jest PGN
- cel stworzenia dokumentu
- motywacja gminy dla stworzenia PGN
- rola władz gminy we wdrażaniu PGN
3. Ogólna strategia
- cele strategiczne i szczegółowe
- cele na poziomie UE i kraju
- opis stanu obecnego (charakterystyka społeczno-gospodarcza gminy Lniano:
lokalizacja, demografia, działalność gospodarcza, rolnictwo i leśnictwo, transport,
zabudowa mieszkaniowa, infrastruktura)
- opis dokumentów strategicznych gminy
- analiza SWOT,
- identyfikacja obszarów problemowych
- aspekty organizacyjne i finansowe
4. Wyniki inwentaryzacji emisji CO2
- metodologia
- źródła danych
- sposób szacowania emisji
- prognoza emisji na rok 2020
5. Działania / zadnia i środki zaplanowane na cały okres objęty planem
- długoterminowa strategia, cele i zobowiązania
- krótko i średnioterminowe działania i zadania
- możliwości wykorzystania energii odnawialnej
- redukcja emisji poprzez wybrane działania
- harmonogram działań
6. Wskaźniki monitorowania
8
2.3. Powiązania z innymi dokumentami strategicznymi
Projekt „Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Lniano” został przygotowany
w powiązaniu
z
innymi
opracowaniami
strategicznymi
szczebla
krajowego,
wojewódzkiego oraz gminnego.
DOKUMENTY KRAJOWE
„Założenia do Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej”.
Opracowanie tego dokumentu wynikało z potrzeby dokonania redukcji emisji gazów
cieplarnianych i innych substancji wprowadzanych do powietrza we wszystkich
obszarach
gospodarki.
Osiągnięcie
efektu
redukcyjnego
będzie
powiązane
z racjonalnym wydatkowaniem środków. Istotą Programu jest zapewnienie korzyści
ekonomicznych, społecznych i środowiskowych (zgodnie z zasadą zrównoważonego
rozwoju) płynących z działań zmniejszających emisje, osiąganych m.in. poprzez
wzrost
innowacyjności
i
wdrożenie
nowych
technologii,
zmniejszenie
energochłonności, utworzenie nowych miejsc pracy, a w konsekwencji sprzyjających
wzrostowi konkurencyjności gospodarki. Głównym celem Narodowego Programu
Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej jest:
-
Rozwój gospodarki niskoemisyjnej przy zapewnieniu zrównoważonego
rozwoju kraju.
„Polityka Energetyczna Polski do 2030 roku” jest to strategia państwa, która
zawiera rozwiązania wychodzące naprzeciw najważniejszym wyzwaniom polskiej
energetyki zarówno w perspektywie krótkoterminowej, jak i do 2030 roku. Nowa
polityka energetyczna Polski do 2030 roku stawia na uczestnictwo w tworzeniu
wspólnotowej polityki energetycznej i wdrożenia jej głównych celów. Podstawowe
kierunki tej polityki korespondują tematycznie z głównymi celami unijnej polityki
energetycznej i są to:
- poprawa efektywności energetycznej,
- wzrost bezpieczeństwa energetycznego,
- rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw,
- rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii,
9
- ograniczenie oddziaływania na środowisko.
Wzrost efektywności energetycznej potraktowany jest w sposób priorytetowy, jako
wiążący realizację innych celów nowej polityki energetycznej. Główne cele poprawy
efektywności energetycznej to:
- dążenie do osiągnięcia zeroenergetycznego wzrostu gospodarczego, tj. rozwoju
gospodarki następującego bez wzrostu zapotrzebowania na energie pierwotną,
- obniżenie do 2030 r. energochłonności gospodarki w Polsce do poziomu UE-15
z 2005 r.
„Strategia rozwoju energetyki odnawialnej” (przyjęta przez Sejm 23 sierpnia
2001r.) zakładająca wzrost udziału energii ze źródeł odnawialnych w bilansie
paliwowo-energetycznym kraju do 7,5% w 2010 r. i do 14% w 2020 r., w strukturze
zużycia nośników pierwotnych. Wzrost wykorzystania odnawialnych źródeł energii
(OZE) ułatwi przede wszystkim osiągnięcie założonych w polityce ekologicznej celów
w zakresie obniżenia emisji zanieczyszczeń odpowiedzialnych za zmiany
klimatyczne.
„Polityka Klimatyczna Polski” (przyjęta przez Radę Ministrów w listopadzie
2003 r.) zawierająca strategie redukcji emisji gazów cieplarnianych w Polsce do roku
2020. Dokument ten określa m.in. cele i priorytety polityki klimatycznej Polski.
„Polityka Ekologiczna Polski na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2016”,
której
nadrzędnym,
strategicznym
celem
jest
zapewnienie
bezpieczeństwa
ekologicznego kraju i tworzenie podstaw do zrównoważonego rozwoju społecznogospodarczego. Istotne dla jakości powietrza w Polsce są następujące cele
średniookresowe do 2016 r., określone w ww. dokumencie:
- rozwijanie trwale zrównoważonej, wielofunkcyjnej gospodarki leśnej,
- wzrost efektywności wykorzystania surowców, w tym zasobów wodnych
w gospodarce,
- zwiększenie efektywności energetycznej gospodarki, zaoszczędzenie 9% energii
finalnej w ciągu 9 lat, do roku 2017,
- wspieranie budowy nowych odnawialnych źródeł energii, tak by udział energii
z OZE w zużyciu energii pierwotnej oraz w krajowym zużyciu energii elektrycznej
10
brutto osiągnął w roku 2010 co najmniej 7,5% oraz utrzymanie tego udziału na
poziomie nie niższym w latach 2011 - 2017, przy przewidywanym wzroście
konsumpcji energii elektrycznej w Polsce,
- dalsze zwiększenie udziału biopaliw w odniesieniu do paliw używanych
w transporcie,
- spełnienie wymagań prawnych w zakresie jakości powietrza,
- spełnienie standardów emisyjnych z instalacji, wymaganych przepisami prawa,
- zwiększenie udziału odzysku, w tym w szczególności odzysku energii z odpadów,
zgodnego z wymaganiami ochrony środowiska,
- konsekwentne wdrażanie krajowych programów redukcji emisji, tak aby
perspektywie długoterminowej osiągnąć redukcję emisji w odniesieniu do emisji
w roku bazowym wynikającą z porozumień międzynarodowych.
„Ustawa o efektywności energetycznej” z dnia 15 kwietnia 2011 r., której celem
jest stworzenie ram prawnych dla działań na rzecz poprawy efektywności
energetycznej oraz promocja innowacyjnych technologii zmniejszających szkodliwe
oddziaływanie sektora energetycznego na środowisko. Głównym założeniem ustawy
jest wprowadzenie systemu tzw. białych certyfikatów. Obowiązek uzyskania
oszczędności nałożono na dwie grupy: przedsiębiorstwa energetyczne produkujące,
sprzedające lub dystrybuujące energię, ciepło lub gaz oraz na jednostki samorządów
terytorialnych.
„Ustawa Prawo Ochrony Środowiska” z dnia 27 kwietnia 2001 r., w której mowa
iż: „Minister właściwy do spraw środowiska określi, w drodze rozporządzenia,
szczegółowe wymagania, jakim powinny odpowiadać programy ochrony powietrza
oraz plany działań krótkoterminowych, formę sporządzania i niezbędne części
składowe programów ochrony powietrza oraz planów działań krótkoterminowych, a
także zakres zagadnień, które powinny zostać określone i ocenione w tych
programach i planach, biorąc pod uwagę cele tych programów i planów oraz
konieczność zapewnienia ochrony zdrowia ludzi i ochrony środowiska”.
11
DOKUMENTY WOJEWÓDZKIE
„Regionalny Program Operacyjny Województwa Kujawsko-Pomorskiego na
lata 2014 - 2020” finansowany będzie z Europejskiego Funduszu Rozwoju
Regionalnego (EFRR), Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS), publicznych
środków krajowych i środków prywatnych. Za wdrażanie Programu odpowiedzialny
będzie Zarząd Województwa Kujawsko-Pomorskiego. Siódma wersja projektu
Programu, przyjęta przez Zarząd Województwa 8.12.2014r. jest końcowym efektem
negocjacji z Komisją Europejską, prowadzonych od 24.09.2014 r. do 5.12.2014r.
Łączne finansowanie ze środków europejskich wyniesie 1 903 540 287 euro z czego
około 72% (1 368 083 592 euro) pochodzić będzie z EFRR i ok. 28% (535 456 695
euro) z EFS.1 Głównym obszarem pozwalający na finansowanie inwestycji
związanych
z gospodarką niskoemisyjną jest Oś priorytetowa 3. „Efektywność energetyczna
i gospodarka niskoemisyjna w regionie”. Łącznie alokowane w ramach niej środki to
282 225 573 euro.
DOKUMENTY LOKALNE
„Strategia rozwoju gminy Lniano”. Cele:
- dokonanie kompleksowej analizy istniejącego stanu rozwoju gminy, ze zwróceniem
szczególnej uwagi na te aspekty stanu istniejącego, które będą odgrywały
zasadniczą rolę w przyszłym rozwoju gminy;
- identyfikacja strategicznych szans i zagrożeń rozwoju gminy;
- wyznaczenie celów i kierunków rozwoju gminy, realizujących aspiracje lokalnej
społeczności oraz uwzględniających istniejące szanse i zagrożenia rozwoju;
- zintegrowanie lokalnej społeczności wokół problematyki rozwoju gminy.
1
Materiał informacyjny dot. wersji 7.0 projektu Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa KujawskoPomorskiego na lata 2014-2020, http://www.mojregion.eu/tl_files/mojregion/dokumenty-rpo/dokumenty20142020/RPO%20WK-P%202014-2020%20v.%207.0-informacja.pdf [dostęp: 10.08.2015]
12
„Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu Strategii rozwoju gminy
Lniano”. Prognoza określa i ocenia:
- istniejący stan środowiska
- prognozowane zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji projektowanego
dokumentu (tzw. „opcja zerowa”),
-
stan
środowiska
na
obszarach
objętych
przewidywanym
znaczącym
oddziaływaniem,
- istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji
projektowanego dokumentu,
- przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie,
pośrednie,
wtórne,
skumulowane,
krótkoterminowe,
średnioterminowe
i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot
ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, a także na
środowisko.
„Studium uwarunkowań i
kierunków zagospodarowania przestrzennego
Gminy Lniano”. Główne cele:
- rozpoznanie i ocena uwarunkowań rozwoju gminy,
- sformułowanie kierunków zagospodarowania przestrzennego,
określających
potencjalne możliwości wykorzystania przestrzeni z punktu widzenia przyjętych
celów rozwoju,
- określenie zasad polityki przestrzennej,
- stworzenie podstawy do koordynacji planów miejscowych.
„Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Lniano”. Niniejsza
aktualizacja
została
sporządzona
w celu
stworzenia
aktualnych
warunków
niezbędnych do realizacji celów i założeń w zakresie ochrony środowiska. Program
zawiera:
- cele ekologiczne,
- priorytety ekologiczne,
- poziomy celów długoterminowych,
- rodzaj i harmonogram działań proekologicznych,
13
- środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne
i środki finansowe.
Założenia wyżej wymienionych dokumentów są spójne z celami Planu Gospodarki
Niskoemisyjnej dla Gminy Lniano.
14
3. STAN ŚRODOWISKA
Ocena istniejącego stanu środowiska na terenie gminy dokonana została w oparciu
o informacje zawarte w „Planie gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Lniano” oraz
innych dokumentach, takich jak:
- Raport o stanie środowiska Województwa Kujawsko-Pomorskiego w 2013 roku
opracowany przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Bydgoszczy,
- Strategia rozwoju gminy Lniano,
- Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu Strategii rozwoju gminy Lniano,
- Studium uwarunkowań i
kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy
Lniano,
- Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Lniano.
15
3.1. Położenie geograficzne, powierzchnia
Gmina Lniano jest gminą wiejską położoną w województwie kujawsko-pomorskim,
w powiecie świeckim. Miejscowość Świecie znajduje się ok. 22 km od granic gminy.
Obszar gminy Lniano wchodzi w skład strefy tranzytowej Rezerwatu Biosfery Bory
Tucholskie.
W
północnej
części
gminy
znajduje
się
Wdecki
Park
Krajobrazowy zajmujący powierzchnię 378 ha w jej granicach. Północno-zachodnią
część gminy zajmuje obszar Natura 2000 (OSO – obszar specjalnej ochrony
ptaków) Bory Tucholskie PLB220009, a zachodnią część gminy zajmuje Śliwicki
Obszar Chronionego Krajobrazu.
Mapa 1. Granice administracyjne Gminy Lniano
[źródło: wikipedia.pl]
Sołectwa gminy: Błądzim, Brzemiona, Jeziorki, Jędrzejewo, Lniano, Lubodzeż,
Mszano, Mukrz, Ostrowite, Siemkowo, Wętfie.
16
Mapa 2. Położenie gminy Lniano
[źródło: http://lniano.pl]
17
Gmina sąsiaduje z następującymi jednostkami samorządu terytorialnego:
 od zachodu z gminą Cekcyn,
 od wschodu z gminą Drzycim,
 od północy z gminą Osie.
 od południa z gminą Świekatowo i Bukowiec. 2
Gmina stanowi 6% powierzchni powiatu świeckiego. Gmina Lniano ma obszar
88,39 km² (stan na 2013 r.), w tym:
 użytki rolne: 63% (55,62 km2)
 kompleksy leśne: 28% (24,39km2)
 grunty pod wodami: 3% (2,49 km2)
 grunty zabudowane: 3% (2,88 km2)
 nieużytki: 3% (2,69 km2)
 inne: niewielki procent (0,32 km2).3
Wykres 1. Struktura użytkowania gruntów Gminy Lniano w [%]
STRUKTURA UŻYTKOWANA GRUNTÓW
0%
3%
użytki rolne razem
3% 3%
grunty leśne oraz zadrzewione i
zakrzewione razem
28%
grunty pod wodami razem
grunty zabudowane i zurbanizowane
razem
63%
nieużytki
inne
[źródło: GUS - opracowanie własne]
2
3
http://lniano.pl [dostęp: 13.08.2015]
http://stat.gov.pl [dostęp: 13.08.2015]
18
3.2. Ludność
Gminę Lniano na koniec 2013 r. zamieszkiwało 4 233 osoby.4
Tabela 1. Stan ludności Gminy Lniano
Stan ludności
2002 r.
Ludność ogółem
4 126 os.
Gęstość zaludnienia
2013 r.
47 os./km
2
4 233 os.
48 os./km
2
[źródło: GUS, Urząd Gminy – opracowanie własne]
W porównaniu z rokiem 2002 liczba ludności w gminie w roku 2013 wzrosła o 2,59%.
Poniższy wykres przedstawia przyrost ludności Gminy Lniano na przestrzeni lat
2002 - 2013 z prognozą na kolejne lata.
Wykres 2. Przyrost liczby ludności Gminy Lniano
PRZYROST LICZBY LUDNOŚCI
4400
4350
4300
4250
4200
4150
4100
4050
4000
ludność
Liniowy (ludność)
2002 r.
2013 r.
2020 r.
[źródło: GUS, Urząd Gminy - opracowanie własne]
4
Główny Urząd Statystyczny - http://stat.gov.pl [dostęp: 13.08.2015]
19
3.3. Rolnictwo
Cechą charakterystyczną struktury użytkowania gruntów w gminie, jest bardzo duży
udział użytków rolnych, stanowiący 63% ogólnej powierzchni gminy. Konsekwencją
tego jest niski udział kompleksów leśnych. Na terenie gminy w 2010 roku wg danych
z Powszechnego Spisu Rolnego, istniało 296 gospodarstw rolnych. Systematyka
gospodarstw rolnych wg grup obszarowych użytków rolnych w 2002 i 2010 roku
przedstawia tabela 4 i 5. Brak aktualnych danych dla 2013 r.
Tabela 2. Systematyka gospodarstw rolnych wg grup obszarowych użytków rolnych w 2002 r.
na terenie Gminy Lniano
ogółe
m
580
powyżej
1 do
mniej niż
2 ha
147
57
[źródło: GUS]
do 1
ha
gospodarstwa indywidualne
od 5 do
od 7 do
od 10 do
mniej
mniej niż mniej niż
niż 7 ha
10 ha
15 ha
od 2 do
mniej niż
5 ha
94
35
43
od 15 do
mniej niż
20 ha
od 20 do
mniej niż
50 ha
od 50 do
mniej niż
100 ha
100 ha
i
więcej
50
64
6
0
83
Tabela 3. Systematyka gospodarstw rolnych wg grup obszarowych użytków rolnych w 2010 r.
na terenie Gminy Lniano
ogółem
do 1 ha
włącznie
475
106
[źródło: GUS]
powyżej
1 ha
razem
369
1-5
ha
97
gospodarstwa indywidualne
1 - 10
1 - 15
5 - 10
5 - 15
ha
ha
ha
ha
177
249
80
152
10 -15
ha
5 ha i
więcej
10 ha i
więcej
15 ha i
więcej
72
272
192
120
Strukturę upraw oraz pogłowie zwierząt w gospodarstwach gminy przedstawiają
tabele od 6 do 8. Tu również brak danych dla roku 2013.
Tabela 4. Rodzaj upraw w 2002 i 2010 r. na terenie Gminy Lniano w ha
Uprawy/Rok
ogółem
pszenica ozima
pszenica jara
żyto
jęczmień ozimy
jęczmień jary
owies
pszenżyto ozime
2002
4368,78
113,66
74,19
1149,00
31,18
406,43
142,18
605,44
2010
3976,43
96,40
18,37
803,24
56,93
411,48
176,03
828,05
20
pszenżyto jare
mieszanki zbożowe ozime
mieszanki zbożowe jare
gryka, proso i inne zbożowe
kukurydza na ziarno
kukurydza na zielonkę
strączkowe jadalne
ziemniaki
buraki cukrowe
rzepak ozimy
rzepak jary
okopowe pastewne
warzywa gruntowe
truskawki
[źródło: GUS – opracowanie własne]
112,70
34,05
1225,98
0,00
50,00
12,50
2,76
191,27
0,00
5,00
0,00
69,94
7,36
1,89
35,75
34,90
924,62
102,91
7,91
153,05
11,45
0,00
0,00
0,00
-
Tabela 5. Pogłowie zwierząt gospodarskich w 2002 r. w Gminie Lniano
bydło
krowy
2002
2002
szt.
szt.
1857
791
[źródło: GUS]
trzoda
chlewna
2002
szt.
12592
trzoda
chlewna
lochy
2002
szt.
943
konie
owce
kury
kury
nioski
kozy
2002
szt.
38
2002
szt.
5
2002
szt.
10233
2002
szt.
6359
2002
szt.
30
Tabela 6. Pogłowie zwierząt gospodarskich w 2010 r. w Gminie Lniano
bydło
bydło
razem
krowy
2010
2010
szt.
szt.
2660
1111
[źródło: GUS]
trzoda chlewna
razem
2010
szt.
9117
trzoda chlewna
lochy
2010
szt.
818
konie
2010
szt.
52
drób ogółem
razem
2010
szt.
8005
drób ogółem drób
kurzy
2010
szt.
6137
Gmina Lniano charakteryzuje się raczej niesprzyjającymi przyrodniczymi warunkami
rozwoju rolnictwa. Jest to przede wszystkim skutek występujących na jej terenie gleb,
wśród których ponad 2/5 stanowią gleby rdzawe o małej lub bardzo małej
przydatności dla rolnictwa. Niecałe 40% stanowią gleby płowe, raczej przydatne.
Bardzo wysoki jest udział gleb murszowych i murszowo-torfowych, wynoszący aż
17%. Klasyfikacja gleb według kompleksów rolniczej przydatności wskazuje, iż na
terenie
gminy
najbardziej
rozpowszechniony
występujący praktycznie na terenie całej gminy.
5
jest
kompleks
6-żytni
słaby,
5
„Strategia rozwoju gminy Lniano”; mgr A. Stańczyk, Lniano 2009 r.
21
3.4. Leśnictwo i formy ochrony przyrody
Obszar Gminy Lniano charakteryzuje się małą lesistością. Lasy i tereny leśne
zajmują 24,39 km2, co stanowi 28% całkowitej powierzchni gminy. Tereny leśne
w gminie Lniano zarządzane są przez Nadleśnictwo Zamrzenica. Nadleśnictwo
wchodzi w skład Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Toruniu.
W nadleśnictwie Zamrzenica - dominują bory sosnowe zwłaszcza na siedliskach
świeżych. Nadleśnictwo administruje Ośrodkiem Hodowli Zwierzyny, którego
podstawą jest hodowla rodzimych gatunków zwierzyny grubej (jeleń europejski,
daniel, sarna europejska, dzik) oraz w mniejszym zakresie zwierzyny drobnej (zając,
lis, borsuk, kuna domowa i leśna, tchórz, królik, jenot, norka amerykańska, piżmak,
ptactwo wodne).6
Formy ochrony przyrody:
- rezerwat przyrody Cisty Staropolskie im. L. Wyczółkowskiego,
- Wdecki Park Krajobrazowy,
- Śliwicki Obszar Chronionego Krajobrazu,
- Zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Dolina Rzeki Ryszki”,
- obszar NATURA 2000 – Bory Tucholskie.
Tabela 7. Obszary prawnie chronione w 2013 r. na terenie gminy Lniano w ha
Ogółem
Rezerwaty
Parki
Obszary
Użytki
Zespoły
Przyrody
Krajobrazowe
Chronionego
ekologiczne
przyrodniczo-
Krajobrazu
1 978,10
0,40
378,10
1 600,00
krajobrazowe
32,00
36,30
[źródło: GUS – opracowanie własne]
6
Nadleśnictwo Zamrzenica – http://zamrzenica.torun.lasy.gov.pl [dostęp: 13.08.2015]
22
3.5. Wody powierzchniowe i podziemne
Sieć hydrograficzna na terenie gminy nie jest obfita. Niewiele jest tutaj cieków
powierzchniowych zwłaszcza takich, których rola w gospodarce jak też i w tworzeniu
ogólnego wizerunku gminy byłaby szczególnie duża. Cała gmina leży w obrębie
zlewni Wdy. Jej dorzecze tworzy kilka niewielkich strug przepływających głównie
przez wschodnie tereny gminy. Największym ciekiem jest rzeka Ryszka, jeden
z głównych dopływów Wdy, wpadająca do Jeziora Wierzchy połączonego z Zalewem
Żurskim. Przepływa ona na krótkim odcinku przez północną część gminy,
w okolicach osady Jakubowo. Do Ryszki wpada biegnąca wzdłuż zachodnich granic
gminy Struga Mukrz wypływająca z jeziora Ostrowite. Jest ona także naturalnie
skomunikowana
z
leżącym
w
sąsiedniej
gminie
Cekcyn
jeziorem
Mukrz.
Bezpośrednio, oba jeziora połączone są ze sobą kanałem. Jakość wód większości
cieków powierzchniowych jest przypuszczalnie średnia lub wysoka. Najbardziej
zdegradowana jest Ryszka, która w swym dolnym biegu (północna część gminy
Lniano) prowadzi wody uznane za pozaklasowe, choć na podstawie badań
stwierdzono, iż przekroczenia norm dotyczą jedynie zawartości fosforu ogólnego
i obserwowane są wyłącznie w styczniu.
Na terenie gminy znajduje się 11 jezior. Największe z nich to Błądzimskie
o powierzchni 52,8 ha i Ostrowite o powierzchni 59,3 ha oraz położone pomiędzy
wymienionymi zbiornikami, zarastające jezioro Dąbrowa. Wody Jeziora Ostrowite
sklasyfikowane zostały w III klasie czystości. Jezioro Błądzimskie należy do jezior
wyjątkowo głębokich, maksymalne przegłębienie dna osiąga bowiem 34,2 m. Ocena
stanu czystości wskazywała na wysoką – II klasę.
Dominujące na terenie gminy wody podziemne to wody czwartorzędowe, które
pozbawione naturalnej izolacji jaką stanowią skały słabo przepuszczalne są znacznie
bardziej narażone na zanieczyszczenia niż wody trzeciorzędowe. Piaski pochodzenia
rzeczno-lodowcowego tworzą równinę sandrową , stanowiąca na przeważającym
obszarze pierwszy poziom wodonośny. Poziom ten charakteryzuje się swobodnym
zwierciadłem wody, występuje na kilku metrach. Innym zbiornikiem wodnym jest
wysoczyzna morenowa. Na jej terenie występują z reguły dwa lub trzy poziomy
wodonośne o charakterze naporowym.
23
3.6. Kopaliny
W gminie Lniano nie ma udokumentowanych i eksploatowanych złóż. Lokalnie mogą
występować kruszywa naturalne.
3.7. Powietrze
Na terenie gminy Lniano nie prowadzi się pomiarów emisji zanieczyszczeń do
powietrza. WIOŚ w Bydgoszczy posiada stacje pomiarowe zlokalizowane w czterech
strefach, w których dokonuje się oceny jakości powietrza: aglomeracja bydgoska,
miasto Toruń, miasto Włocławek, strefa kujawsko-pomorska obejmująca pozostały
obszar województwa. Gmina Lniano położona jest w strefie kujawsko-pomorskiej, tak
więc opisując jakość powietrza na obszarze gminy, będziemy się do niej odnosić.
W 2013 roku w województwie kujawsko-pomorskim na bilans emisji składała się
głównie emisja punktowa (emisja ze źródeł energetycznych i technologicznych).
Emisja energetyczna z zakładów przemysłowych znajdujących się na terenie powiatu
świeckiego wynosiła 32 tys. Mg dwutlenku węgla i 37 kg zanieczyszczeń pyłowych.
Emisja dwutlenku węgla z powiatu świeckiego stanowi zaledwie 1,41% emisji
z całego województwa. Natomiast emisja technologiczna wynosiła 1 708 tys. Mg
dwutlenku węgla i 130 kg zanieczyszczeń pyłowych. Emisja CO2 z procesów
technologicznych jest jedną z większych w powiecie świeckim w skali województwa.
Głównym źródłem tzw. „niskiej emisji” jest spalanie w indywidualnych paleniskach
domowych paliw stałych, w szczególności węgla. Nierzadko paleniska te są w złym
stanie technicznym i wymagają natychmiastowej wymiany bądź modernizacji. Bardzo
często sprawność tych urządzeń jest na niskim poziomie, a co za tym idzie powoduje
wzrost emisji zanieczyszczeń. Dodatkowym problemem jest zły stan przewodów
wentylacyjnych, a także kominów, który potęguje ten efekt. Ponadto stanowi to
zagrożenie dla zdrowa, a nawet życia mieszkańców korzystających z tych urządzeń.
Strefami obszaru gminy narażonymi najbardziej na niską emisję będą tereny zwartej
zabudowy jednorodzinnej. Gmina Lniano należy do strefy kujawsko-pomorskiej, dla
której określono program ochrony powietrza ze względu na przekroczenia poziomów
24
dopuszczalnych dla pyłu PM10 i benzenu oraz docelowych dla arsenu i ozonu. Tak
więc cały obszar gminy należy objąć szczególnym planem naprawczym.
Celem
zapewnienia
bezpieczeństwa,
a
także
podniesienia
efektywności
energetycznej konieczne jest przeprowadzenie okresowych kontroli kominiarskich
kominów, a także sprawności technicznych kotłów. W ramach proponowanych
działań naprawczych mogących znacznie ograniczyć emisję z tych źródeł
zaproponowano:
- wymianę pieców na paliwo stałe (węglowe) na gazowe bądź olejowe,
- edukację mieszkańców w zakresie efektywności energetycznej i odnawialnych
źródeł energii.
Innymi działaniami ograniczającymi niską emisją mogą być:
-
wspieranie
organizacyjno-prawne
przedsięwzięć
termomodernizacyjnych
podejmowanych przez użytkowników indywidualnych,
- popieranie i promowanie indywidualnych działań właścicieli lokali wykorzystujących
odnawialne źródła energii.
Dzięki poprawie sprawności, a także parametrów procesów spalania możliwe będzie
znaczne obniżenie emisji zanieczyszczeń z indywidualnych źródeł ciepła.
Trzeba pamiętać, że jakość powietrza atmosferycznego uzależniona jest przede
wszystkim od: przemysłu dominującego na danym obszarze, odległości od głównych
emitorów, poziomu emisji z sektora bytowo-komunalnego (emisja powierzchniowa),
natężenia
ruchu
pojazdów
i
układu
komunikacyjnego,
a
także
położenia
geograficznego i warunków meteorologicznych.
W gminie występuje tylko kilka niewielkich zakładów przemysłowych, a natężenie
ruchu jest niewielkie. Biorąc pod uwagę powyższe można założyć, że emisja na
terenie gminy Lniano jest niższa niż na obszarze strefy kujawsko-pomorskiej.
25
3.8. Możliwość wykorzystania OZE
a) Energia wiatru
Podstawowymi elementami, od których zależy wielkość zasobów energii wiatrowej
są: zasób energetyczny oraz przestrzenne możliwości lokalizacji elektrowni
wiatrowych. Główne parametry wielkości zasobów energetycznych wiatru to:
prędkość wiatru i częstotliwość powtarzania się poszczególnych prędkości.
Średnia prędkość wiatru w województwie kujawsko-pomorskim waha się od 4,7 m/s
do 5,3 m/s. Największe średnie miesięczne wartości prędkości wiatru miały miejsce
w miesiącach zimowych (styczeń, luty marzec). Najniższe średnie miesięczne
wartości prędkości wiatru odnotowano w sierpniu. Natomiast prawdopodobieństwo
wystąpienia ciszy atmosferycznej (prędkość wiatru poniżej 1,5 m/s) wynosi
około 4%.7 Poniżej przedstawiono mapę zasobów wietrznych na obszarze Polski
w podziale na pięć stref o określonych warunkach anemologicznych. Kierując się tym
podziałem można zauważyć, że Gmina Lniano znajduje się w strefie III, czyli
„korzystnej” dla lokalizacji siłowni wiatrowych.
Mapa 3. Strefy energetyczne wiatru w Polsce. Mapa wg prof. H. Lorenc
[źródło: Ośrodek Meteorologii IMiGW]
7
„Program ochrony powietrza dla Województwa Kujawsko-Pomorskiego”; EKOTERMIA, Gdańsk 2011 r.
26
Aby
elektrownia
wiatrowa
była
opłacalna,
wiatr
powinien
wiać
z prędkością powyżej 4 m/s i mieć stałe natężenie. Energia użyteczna wiatru w tej
strefie na wysokości 30 m kształtuje się na poziomie 1 000 - 1 250 kWh/m2/rok.8
Przestrzenne możliwości lokalizacji elektrowni wiatrowych wynikają w głównej mierze
z uwarunkowań przyrodniczych i obecnego stanu użytkowania przestrzeni.
Uwarunkowania przyrodniczo-przestrzenne oznaczają powierzchnię dostępną dla
lokalizacji elektrowni wiatrowej. Elektrownie wiatrowe można lokalizować na terenach
„otwartych”, tj. głównie użytków rolnych (UR) z wyjątkiem UR będących gruntami
rolnymi zabudowanymi, gruntami pod stawami i rowami. Elektrowni wiatrowych nie
można lokalizować na terenach/obszarach objętych ochroną przyrody oraz na
zabytkowych obiektach rejestrowych eksponowanych w terenie. Przy rozważaniu
budowy
elektrowni
wiatrowych
należy
uwzględnić
istniejące
ograniczenia
przyrodnicze (np.: obszar NATURA 2000) występujące na terenie gminy.
b) Energia wody
Energetyka wodna wykorzystuje energię wód płynących lub stojących (zbiorniki
wodne). Jest to energia odnawialna i uważna jako „czysta”, ponieważ jej produkcja
nie wiąże się z emisją do atmosfery szkodliwych substancji gazowych (CO 2, SO2).
Wykorzystanie energii wodnej sprzyja ochronie środowiska, a zwłaszcza ochronie
powietrza atmosferycznego. Ten ostatni czynnik jest istotny z punktu widzenia
problemu globalnego ocieplenia klimatu. Szczególne znaczenie w energetyce wodnej
mają inwestycje związane z małymi elektrowniami wodnymi, realizowanymi na
małych ciekach. Obiekty te posiadają liczne zalety, spośród których najważniejsze to:
- nie zanieczyszczają środowiska,
- wpływają korzystnie na stosunki wodne małych zlewni, przyczyniając się do
wyrównania odpływu powierzchniowego i podziemnego,
- poprawiają jakość wody, poprzez oczyszczanie mechaniczne na kratach wlotowych
turbin oraz natleniając ją,
- mogą być realizowane na małych ciekach wodnych,
- czas realizacji inwestycji nie przekracza z reguły 2 lat,
8
„Zasoby i możliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii na terenie województwa kujawskopomorskiego”, Kujawsko-Pomorskie Biuro Planowania Przestrzennego i Regionalnego we Włocławku 2009 r.
27
- rozwiązania techniczne i technologiczne związane z budową są powszechnie
dostępne,
- nie wymagają licznej obsługi,
- rozproszenie w terenie skraca odległość przesyłu energii i obniża związane z tym
koszty,
- charakteryzują się niską zawodnością i są długotrwałe w eksploatacji.
Gmina zlokalizowana jest w dorzeczu Wisły – w zlewni rzeki Wdy. Wielkość
przepływu jednostkowego w odcinku ujściowym Wdy kształtuje się na poziomie
20 m3/s. Zasoby energetyczne rzeki szacuje się na ok. 52 GWh. Największym
ciekiem jest rzeka Ryszka, jeden z głównych dopływów Wdy, wpadająca do Jeziora
Wierzchy połączonego z Zalewem Żurskim. Znajduje się tutaj 11 jezior, wśród
których do największych należą: Ostrowite, Błądzimskie, Dąbrowa i Lubodzież. Dość
dobrze też jest rozwinięta sieć rowów i kanałów – szczególnie w części południowej
gminy.
Wielkość energii wód płynących lub zgromadzonych w zbiornikach zależy od
wielkości przepływu w rzece oraz różnicy wysokości poziomów rzeki na określonym
odcinku (spadek). Zasoby energetyczne wynikają przede wszystkim z uwarunkowań
środowiska przyrodniczego. Szczególne znaczenie mają tutaj takie elementy
środowiska jak budowa geologiczna doliny rzecznej, jej morfologia i ukształtowanie,
wielkość przepływu wody, a także zasoby środowiska biotycznego. Czynniki te
decydują o możliwości budowy zbiornika retencyjnego, wysokości piętrzenia oraz
charakterze pracy elektrowni. Istotne są również uwarunkowania związane
z użytkowaniem
terenu.
Dotyczy
to
zwłaszcza
terenów
zurbanizowanych
i zabudowanych oraz intensywnego rolnictwa, które stanowią poważne ograniczenie
przestrzenne dla realizacji inwestycji hydroenergetycznych.
Bardzo istotnym
czynnikiem jest również potrzeba zabezpieczenia przepływów nienaruszalnych
(tzw. przepływu biologicznego).
28
c) Energia słoneczna
Energia promieniowania słonecznego jest szeroko dostępnym, zero emisyjnym
źródłem energii. Wykorzystanie energii słonecznej odbywa się na dwa główne
sposoby:
 produkcja energii elektrycznej przez panele (ogniwa) fotowoltaiczne;
 produkcja energii cieplnej przez kolektory słoneczne.
Poniżej przedstawiono mapę nasłonecznienia Polski. Kierując się poniższym
podziałem można zauważyć, że Gmina Lniano znajduje się w strefie nasłonecznienia
do 1 000 kWh/m2.
Średni okres nasłonecznienia dla Polski wynosi 1 600 godzin (ok. 67 dni), przy czym
maksymalna liczba godzin słonecznych w roku występuje nad morzem, a wartość
minimalna na Dolnym Śląsku.9
Mapa 4. Promieniowanie słoneczne na płaszczyznę poziomą w Polsce
[źródło: Enis Sp. J. - http://enis-pv.com]
9
Enis Sp. J. – http://enis-pv.com [dostęp: 09.02.2015]
29
Możliwości do zastosowania kolektorów w Gminie Lniano, to przede wszystkim
przygotowanie ciepłej wody użytkowej, dogrzewanie indywidualnych budynków
takich jak szkoły, domki letniskowe, itd. Trzeba wiedzieć, że kolektor słoneczny nie
zapewni podgrzewu ciepłej wody w 100%. W naszej strefie klimatycznej kolektor
może maksymalnie pokryć 70 - 80% zapotrzebowania na ciepłą wodę użytkową
w skali roku. Niezbędne jest drugie, dogrzewające wodę źródło energii. Instalacje
z jakimi można powiązać system słoneczny to np.: piec gazowy lub pompa ciepła.
Ogniwa fotowoltaiczne mogą posłużyć do zasilania np. urządzeń komunalnych,
telekomunikacyjnych, sygnalizacyjnych, oświetlenia itd.
Na terenie gminy zakłada się rozwój systemów rozproszonych, zlokalizowanych
bezpośrednio u odbiorcy końcowego. Przewiduje się przede wszystkim punktowe
instalowanie aktywnych systemów solarnych (zarówno kolektorów termicznych jak
i ogniw fotowoltaicznych) na terenach zurbanizowanych, przeważnie na obiektach
mieszkalnych lub w ich bezpośrednim sąsiedztwie.
d) Energia geotermalna
W naszym kraju istnieją bogate zasoby energii geotermalnej. Ze wszystkich
odnawialnych źródeł energii najwyższy potencjał techniczny posiada właśnie energia
geotermalna. Jest on szacowany na poziomie 1512 PJ/rok, co stanowi ok. 30%
krajowego zapotrzebowania na ciepło.10
Najbardziej powszechnym kryterium podziału zasobów jest głębokość występowania,
temperatura (entalpia) oraz mineralizacja. Do zasobów geotermalnych zaliczane jest
ciepło pochodzące z mediów o temperaturze wynoszącej co najmniej 20o C.
W gminie Lniano tak jak i w Polsce istnieje znaczny potencjał geotermalny. Gmina
jak niemal cała Polska leży w środkowo-europejskiej prowincji geotermalno-ropogazonośnej, która zawiera wody geotermalne w różnych zbiornikach. Potencjalne
zdefiniowane zasoby energii geotermalnej w gminie Lniano należą do zbiornika kredy
dolnej (K1). Strop tych utworów zalega na głębokościach od 200 m p.p.m.
Temperatury w stropie zmieniają się w granicach od ok. 20°C, do 50 do 60°C.
10
Polska Geotermalna Asocjacja – http://pga.org.pl [dostęp: 09.02.2015]
30
Przy znanych technologiach pozyskiwania i wykorzystywania wody geotermalnej
w obecnych warunkach można skupić się na geotermii płytkiej (niskiej entalpii GNE),
która wykorzystuje wody gruntowe i ciepło ziemi do głębokości kilkuset metrów
o temperaturze kilkunastu do 20º C stopni. Do tego typu źródeł zalicza się pompy
ciepła, które odbierają energię z ziemi. Instalacje te wspomagają centralne
ogrzewanie budynku, wymagają jednak zewnętrznego zasilania (pompa obiegowa).
Na 1 kWh energii elektrycznej zużytej do zasilania sprężarki przypada wytworzenie
4 - 5 kWh energii cieplnej, co daje sprawność pompy ciepła na poziomie 75%.
e) Energia z biomasy
Biomasa to substancje pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego, które ulegają
biodegradacji, pochodzące z produktów, odpadów i pozostałości z produkcji rolnej
oraz leśnej, a także przemysłu przetwarzającego ich produkty, a także inne części
odpadów, które ulegają biodegradacji. W zależności od stopnia przetworzenia
biomasy, wyodrębnić można następujące rodzaje surowców:
- surowce energetyczne pierwotne: drewno, słoma, rośliny energetyczne,
- surowce energetyczne wtórne: gnojowica, obornik, inne produkty dodatkowe
i odpady organiczne, osady ściekowe,
- surowce energetyczne przetworzone: biogaz, bioetanol, biometanol, estry olejów
roślinnych (biodiesel), biooleje, biobenzyna i wodór.
Gmina Lniano jest gminą wiejską, w której kompleksy rolne stanowią 63%. Można
przyjąć, że potencjał biomasy na obszarze Gminy Lniano będzie pochodzić
z produkcji rolnej. Biomasę pochodzenia rolniczego dzieli się na dwie grupy, które
mają potencjalnie istotne znaczenie dla energetycznego wykorzystania. Są to: ziarno
zbóż oraz słoma. Wśród wielu gatunków zbóż, których ziarna z powodzeniem mogą
być wykorzystywane do uzyskania energii cieplnej najpopularniejszy jest owies.
Chociaż wskaźnik efektywności energetycznej tego surowca jest niższy w stosunku
do innych zbóż to jego właściwości fizyczne czy fitosanitarne predestynują owies
jako ziarno najlepsze do spalania, a więc produkcji „czystej energii”. Owies jest
zbożem jarym, o krótkim okresie wegetacji. Nie jest rośliną wrażliwą na niskie
temperatury i kiełkuje w temperaturze z zakresu od 2 do 30°C. Owies ma dość małe
wymagania glebowe ze względu na silny system korzeniowy, co uodparnia go na
31
suszę i umożliwia pobieranie trudniej dostępnych składników pokarmowych. Może
być uprawiany na prawie wszystkich glebach, które są zasobne w wodę (z
wyłączeniem podmokłych). Ze względów ekonomicznych uprawiany jest na glebach
słabszych, czyli na glebach kompleksów żytniego dobrego (klasa IVa i IVb) i słabego
(klasa IVb i V), zbożowo pastewnego mocnego (IIIb-IVa) i słabego (IVa-V). Owies
posiada znakomite właściwości fitosanitarne (jest dobrym przedpolem dla innych
roślin).
Kolejna
pozytywna
cecha
związana
jest
z
możliwością
uprawy
charakteryzowanej rośliny na terenach skażonych co powoduje oczyszczanie gleby z
zalegających w niej metali ciężkich. Owies, spośród wszystkich zbóż, wykazuje
najlepsze cechy do spalania. W szczególności odznacza się bardzo dobrymi
właściwościami (parametrami) fizycznymi, chemicznymi i energetycznymi, do których
zaliczyć należy:
- stabilną wartość energetyczną kształtującą się na poziomie 18.5 MJ/kg,
- kaloryczność wynoszącą ok. 4MWh/t,
- niską wilgotnością oscylującą w granicach od 10 do 13%,
- niską zawartością popiołu na poziomie ok. 0,6%,
- mniejszą toksyczność emitowanych związków w procesie spalania w porównaniu
do innych surowców energetycznych.
Do celów grzewczych może być wykorzystywany każdy rodzaj słomy: zbożowa,
rzepakowa, z roślin motylkowatych, zielarskich, traw, włóknistych (len, konopie)
i nowych gatunków zalecanych na wieloletnie plantacje energetyczne. W ostatnim
czasie rolnicze wykorzystanie słomy w Polsce spada, głównie ze względu na
tendencję obniżania się pogłowia zwierząt hodowlanych. Rosną więc jej nadwyżki,
na co wpływ ma również duży udział roślin zbożowych w ogólnej strukturze
zasiewów. Taki stan rzeczy wymusza poszukiwanie
alternatywnych metod
zagospodarowania słomy. Jedną z możliwości jest jej wykorzystanie do celów
energetycznych. Słoma wykorzystywana do celów energetycznych musi spełniać
określone wymagania technologiczne. Najczęściej oceny jakości dokonuje się na
podstawie: wartości opałowej oraz wilgotności. Najważniejszymi parametrami
termofizycznymi paliw są: wartość opałowa oraz ciepło spalania. Parametry te zależą
przede wszystkim od składu chemicznego i wilgotności materiału.
Biorąc pod uwagę warunki klimatyczno – glebowe w kujawsko-pomorskim istnieje
możliwość uprawy wielu różnych gatunków roślin energetycznych. Odmianami roślin
32
energetycznych, które są predestynowane do uprawy na obszarze woj. kujawsko–
pomorskiego, a także gminy Lniano ze względu na uwarunkowania przyrodnicze są
przede wszystkim odmiany wierzby, miskanta oraz ślazowca.
Plantacje roślin energetycznych mają charakter wieloletni. Niezwykle ważną cechą
plantacji roślin energetycznych jest to, że w przeciwieństwie do innych upraw
monokulturowych, nie wyjaławiają gleby. Po zakończeniu funkcjonowania plantacji
możliwa jest jej likwidacja i natychmiastowe wprowadzenie innych upraw.
W przypadku wierzby największe zagrożenia i ryzyko związane z założeniem
i eksploatacją plantacji stanowią:
- konkurencja chwastów, szczególnie na plantacjach założonych na gruntach
odłogowanych,
- wyschnięcie sztobrów, zwłaszcza w wiosennych terminach zakładania plantacji,
- możliwość zniszczenia plantacji położonych w pobliżu lasu przez zwierzynę leśną,
- wrażliwość roślin na opóźnione wiosenne przymrozki (poniżej -2°C) i preparaty
chwastobójcze,
- podatność wierzby na wystąpienie szkodników i patogenów grzybowych.
Wierzba energetyczna w zależności od wybranej technologii uprawy i przetwórstwa,
może być zbierana w cyklach 1 rocznych (w praktyce rzadko stosowany), 2 lub 3
letnich. Plonowanie oraz najważniejsze parametry drewna z plantacji przedstawia
zamieszczona poniżej tabela.
Tabela 8. Plon suchej masy drewna wierzb krzewiastych, jego wartość kaloryczna oraz
zawartość popiołu
Termin zbioru
Plon suchej masy
Wartość kaloryczna drewna
pędów
[1/ha/rok]
[MJ/kg s.m.]
co rok
14,81
18,56
co dwa lata
16,07
19,25
co trzy lata
21,47
19,56
średnio
17,45
19,12
[źródło: Stolarski M., 2006, Opłacalność uprawy wierzby na cele energetyczne]
Zawartość popiołu
[%]
1,89
1,37
1,28
1,51
33
f) Energia z biogazu
Biogaz to gaz palny, produkt fermentacji beztlenowej związków pochodzenia
organicznego (np. ścieki, odpady komunalne, odchody zwierzęce, gnojowica, odpady
przemysłu rolno-spożywczego, biomasa), a częściowo także ich rozpadu gnilnego.
Gaz wysypiskowy to rodzaj biogazu, powstający w wyniku fermentacji związków
organicznych na składowiskach odpadów. Głównymi składnikami biogazu są metan,
którego zawartość w zależności od technologii jego wytwarzania oraz rodzaju
fermentowanych substancji może zmieniać się w szerokim zakresie od 40 do 85%
(przeważnie 55 – 65%), pozostałą część stanowi dwutlenek węgla oraz inne składniki
w ilościach śladowych.
Na terenie gminy szacuje się niski potencjał wykorzystania biogazu, gdyż nie
funkcjonuje składowisko odpadów, a oczyszczalnia ścieków komunalnych posiada
maksymalną chłonność 470 m3/dobę. Ze względów ekonomicznych pozyskanie
biogazu
do
celów
energetycznych
jest
uzasadnione
tylko
na
większych
oczyszczalniach ścieków przyjmujących średnio ponad 8 000 - 10 000 m3/dobę.
Możliwości produkcji biogazu z odchodów zwierzęcych są teoretycznie dość duże;
najwięcej można go uzyskać z fermentacji gnojowicy trzody chlewnej i drobiu, nawet
do 0,7 m3 z kg suchej masy. Zawartość metanu w biogazie rolniczym zależy
w głównej mierze od rodzaju zastosowanych odchodów zwierzęcych. Najwyższą
zawartość posiada gnojowica trzody, w przedziale od 70 do 80%, nieco mniej pomiot
drobiu od 60 do 80%, a najmniej gnojowica bydła od 55 do 60%. Instalacje do
pozyskania biogazu mają szanse powstać tylko w dużych gospodarstwach
hodowlanych. Budowa instalacji do pozyskiwania biogazu o średniej kaloryczności
23
MJ/m3 jest
technicznie
i ekonomicznie
uzasadniona
w nowoczesnych
gospodarstwach wielkotowarowych (powyżej 100 SD), w których zamiast obornika
uzyskuje się gnojowicę. Nawet w średnich gospodarstwach (od 5 do 50 SD) budowa
urządzeń do pozyskiwania biogazu z obornika, czy gnojowicy jest nieopłacalna.
Nakłady inwestycyjne są duże, a należy bezwzględnie przestrzegać utrzymania stałej
temperatury masy fermentacyjnej na poziomie 25 - 35°C, stąd konieczność
podgrzewu zimą, instalacja powinna być kwasoodporna, ponieważ zarówno
gnojowica, jak i biogaz zawierają znaczne ilości siarkowodoru oraz innych
agresywnych związków.
34
3.9. Potencjalne zmiany środowiska w przypadku odstąpienia od
realizacji „Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Lniano”
Opracowanie „Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Lniano” wyznacza cele
szczegółowe w zakresie poprawy jakości powietrza na terenie gminy, poprzez
realizację następujących działań:
- modernizacja oświetlenia ulicznego na terenie gminy Lniano z zastosowaniem OZE
poprzez wymianę żarówek na energooszczędne LED (ok. 450 sztuk) i rozbudowa
oświetlenia ulicznego z wykorzystaniem OZE – ok. 100 punktów świetlnych,
- montaż instalacji OZE na budynkach mieszkalnych na terenie gminy Lniano,
- budowa ścieżki pieszo-rowerowej o funkcji użytkowo-turystycznej przy drodze
wojewódzkiej nr 239 na odcinku Lniano-Błądzim, Lniano-Jastrzębie oraz przy
drogach powiatowych nr 1211C Lniano-Tleń, nr 1233C Lniano-Bramka, nr 1234C
Ostrowite-Błądzim,
- przebudowa świetlic wiejskich w miejscowościach Mszano, Ostrowite, Siemkowo
i Jędrzejewo,
- termomodernizacja budynku Szkoły Podstawowej w Błądzimiu,
- obniżenie niskiej emisji poprzez: wymianę pieców na paliwo stałe na gazowe bądź
olejowe,
- kampanie edukacyjno – informacyjne z zakresu zrównoważonego zużycia energii
i ekologii,
- wdrażanie systemu zielonych zamówień publicznych.
W przypadku braku realizacji wytyczonych celów potencjalne zmiany stanu
środowiska będą przede wszystkim związane z utrzymaniem obecnego lub
pogorszeniem stanu powietrza atmosferycznego na terenie gminy, gdyż brak działań
w grupie budynków mieszkalnictwa indywidualnego oraz bardzo niski stopień
termomodernizacji przyczyniają się do powstawania, głównie w sezonie grzewczym,
uciążliwej
dla
mieszkańców
emisji
zanieczyszczeń
rozprzestrzeniającej
się
w najbliższej okolicy tzw. emisji niskiej.
35
Obecnie w XXI wieku mówi się o wywołaniu efektu cieplarnianego przez człowieka,
lecz jest to stwierdzenie błędne. Efekt cieplarniany jest obecny od zawsze,
a działalność
człowieka
powoduje
tylko
jego
zachwiania.
Nasilenie
efektu
cieplarnianego może w znacznym stopniu i w dość krótkim czasie zaburzyć warunki
naszego życia oraz życia innych organizmów żywych. Przyczynami zachwiania
stabilizacji zjawiska efektu cieplarnianego może być wiele współczesnych działań
człowieka np.: spalanie paliw, działalność elektrociepłowni, rozwój przemysłu, wzrost
hodowli bydła, używanie nawozów azotowych, używanie aerozoli, itp. Taka
działalność człowieka powoduje wydzielanie do atmosfery dwutlenku węgla i innych
gazów, których skutkiem są nieodzowne zmiany w nasileniu efektu cieplarnianego.
W przypadku zaniechania realizacji założeń przedłożonego dokumentu na terenie
gminy wzrośnie emisja dwutlenku węgla i pozostałych gazów cieplarnianych do
atmosfery. Konsekwencją będzie udział w nasileniu efektu cieplarnianego, co może
powodować anomalie pogodowe, susze czy zmiany zasięgu roślinności. Ludzie
coraz częściej zaczynają się zastanawiać co mogą zrobić, aby nie emitować tak
dużej ilości gazów cieplarnianych. Podstawowe znaczenie ma zmniejszenie zużycia
paliw kopalnych i wykorzystanie alternatywnych źródeł energii.
W ostatnich latach zauważalna jest realizowana globalnie polityka w zakresie
ochrony jakości powietrza atmosferycznego. Szczególna uwaga i dbałość o stan
powietrza Unii Europejskiej wyrażona jest w Dyrektywie 2008/50/WE Parlamentu
Europejskiego i Rady z 21 maja 2008 r. (dyrektywa CAFE). Dokument ten zawiera
regulacje dotyczące głównie drobnego pyłu zawieszonego PM2,5, ale konsoliduje
również inne dyrektywy i przepisy odnoszące się do obecności w powietrzu, takich
substancji jak: benzen, dwutlenek azotu, tlenki azotu, dwutlenek siarki, ołów, pył
zawieszony PM10, tlenek węgla oraz ozon.
Jakość powietrza w dużej mierze wpływa na stan zdrowia mieszkańców
zanieczyszczonych
terenów.
Należy
podejmować
więc
starania,
co
do
minimalizowania wpływu działalności człowieka na środowisko. Odstąpienie od
realizacji Programu wpłynie na zdrowie obywateli, szczególnie tam, gdzie gęstość
zaludnienia jest duża i kumulują się zanieczyszczenia ze wszystkich źródeł, takich
jak: transport, gospodarka komunalna, przemysł.
36
4. PRZEWIDYWANE ODDZIAŁYWANIE NA ŚRODOWISKO
W WYNIKU REALIZACJI ZAPISÓW „PLANU GOSPODARKI
NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY LNIANO”
4.1. Stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym
znaczącym oddziaływaniem na środowisko
Z punktu widzenia ocenianego dokumentu do najważniejszych problemów
wymagających rozwiązania należy ograniczenie emisji zanieczyszczeń powietrza
w celu dotrzymania norm jakości powietrza. Trzeba pamiętać, że jakość powietrza
atmosferycznego uzależniona jest przede wszystkim od: przemysłu dominującego na
danym obszarze, odległości od głównych emitorów, poziomu emisji z sektora
bytowo-komunalnego (emisja powierzchniowa), natężenia ruchu pojazdów i układu
komunikacyjnego, a także położenia geograficznego i warunków meteorologicznych.
Stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem
na środowisko został opisany w Rozdziale 3 niniejszego dokumentu.
37
4.2. Przewidywane znaczące oddziaływanie na środowisko, w tym
na obszary Natura 2000
Na
terenie
gminy
występują
obszary
bardzo
cenne
przyrodniczo,
które
charakteryzują się największą w gminie bioróżnorodnością oraz największym
urozmaiceniem rzeźby. Są to tereny o największej w skali gminy atrakcyjności
turystycznej. Należą do nich wszystkie tereny objęte formami ochrony przyrody:
- rezerwat przyrody Cisty Staropolskie im. L. Wyczółkowskiego,
- Wdecki Park Krajobrazowy,
- Śliwicki Obszar Chronionego Krajobrazu,
- Zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Dolina Rzeki Ryszki”,
- obszar NATURA 2000 – Bory Tucholskie.
Strategicznym
celem
jest
zachowanie
wysokich
walorów
przyrodniczych
i krajobrazowych gminy Lniano, która posiada znaczne preferencje dla ochrony
środowiska przyrodniczego i walorów krajobrazowych, rozwoju turystyki i rekreacji.
Obszary te nie powinny podlegać zainwestowaniu z uwagi na możliwość znaczącego
negatywnego wpływu na przyrodę.
Zidentyfikowane oddziaływania na środowisko w odniesieniu do poszczególnych
aspektów środowiskowych przedstawiono w poniższej tabeli.
38
Tabela 9. Zidentyfikowane znaczące oddziaływania na środowisko
4
5
obszary
Natura 2000
powierzchnia
ziemi
powietrze
PP
PP
0
PB
0
0
PP
0
0
0
PB
0
0
0
PP
N
0
PP
0
0
0
PB
0
0
0
PP
0
0
PP
0
0
0
PB
0
0
0
PP
PP
0
PP
0
0
0
PB
0
0
0
PP
0
0
PP
0
0
krajobraz
PB
woda
zabytki i
dobra
3
zasoby
naturalne
2
PP
rośliny
termomodernizacja budynku Szkoły
Podstawowej w Błądzimiu
przebudowa i rozbudowa świetlic wiejskich
w miejscowościach Mszano, Ostrowite,
Siemkowo i Jędrzejewo
montaż instalacji OZE na budynkach
mieszkalnych na terenie gminy Lniano
budowa ścieżki pieszo-rowerowej o funkcji
użytkowo-turystycznej przy drodze
wojewódzkiej nr 239 na odcinku LnianoBłądzim, Lniano-Jastrzębie oraz przy drogach
powiatowych nr 1211C Lniano-Tleń, nr 1233C
Lniano-Bramka, nr 1234C Ostrowite-Błądzim
modernizacja oświetlenia ulicznego na terenie
gminy Lniano z zastosowaniem OZE poprzez
wymianę żarówek na energooszczędne LED
(ok. 450 sztuk) i rozbudować oświetlenie
uliczne z wykorzystaniem OZE – ok. 100
punktów świetlnych
zwierzęta
1
Komponenty środowiska
ludzie
Działanie zaproponowane w Planie
gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy
Lniano
różnorodność
biologiczna
Lp.
39
PB
– wpływ pozytywny bezpośredni
PP
– wpływ pozytywny pośredni
N
– wpływ negatywny
0
– brak wpływu
zabytki i
dobra
PP
0
PB
PP
0
PP
PP
0
0
PB
0
0
0
PP
0
0
PP
0
0
0
PP
0
0
0
PP
0
0
PP
0
0
obszary
Natura 2000
zasoby
naturalne
PP
krajobraz
PB
woda
powierzchnia
ziemi
8
powietrze
7
PP
rośliny
ograniczenie niskiej emisji poprzez: wymianę
pieców na paliwo stałe na gazowe bądź
olejowe
kampanie edukacyjno – informacyjne z zakresu
zrównoważonego zużycia energii
i ekologii
wrażanie systemu zielonych zamówień
publicznych
zwierzęta
6
Komponenty środowiska
ludzie
Działanie zaproponowane w Planie
gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy
Lniano
różnorodność
biologiczna
Lp.
40
Tabela 10. Przewidywane znaczące oddziaływania „Planu gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Lniano”
Kierunek działań
Przewidywane
działania
termomodernizacja bezpośrednie
budynku Szkoły
Podstawowej
w Błądzimiu
pośrednie
Oddziaływanie na środowisko
Dodatnie oddziaływanie poprzez zmniejszenie
zapotrzebowania na energię, zwiększenie
efektywności energetycznej
Poprzez zmniejszenie zapotrzebowania na
energię i jej efektywne wykorzystanie
zmniejszy się ilość paliw zużytych do produkcji
energii przez co nastąpi poprawa jakości
powietrza – oddziaływanie dodatnie
W wyniku realizacji inwestycji nastąpi poprawa
wtórne
jakości powietrza - oddziaływanie dodatnie
W wyniku realizacji inwestycji nastąpi poprawa
skumulowane
jakości powietrza - oddziaływanie dodatnie
krótkoterminowe W wyniku realizacji inwestycji nastąpi poprawa
jakości powietrza - oddziaływanie dodatnie
długoterminowe Zwiększenie komfortu cieplnego w budynku
świetlicy. Poprawa jakości powietrza,
racjonalizacja wykorzystania energii, mniejsze
zapotrzebowanie na paliwa kopalne
przebudowa i
oddziaływanie dodatnie:
bezpośrednie
rozbudowa świetlic
- poprawa jakości powietrza dzięki
wiejskich
zmniejszonemu zapotrzebowaniu budynku na
w miejscowościach
energię uzyskiwaną ze spalania paliw
Mszano,
kopalnych
Ostrowite,
Zmniejszenie zużycia energii, poprawa jakości
pośrednie
Siemkowo i
powietrza - dodatni efekt ekologiczny
Jędrzejewo
Zmniejszenie zużycia energii, poprawa jakości
wtórne
Możliwe negatywne oddziaływanie na
środowisko
Oddziaływanie negatywne – w czasie prac
budowlanych:
- powstanie odpadów wielkogabarytowych
Oddziaływanie to będzie miało miejsce na
etapie prowadzonych prac, po ich
zakończeniu ustanie.
Działania zaradcze zostały przedstawione
w dziale 4.3.
Oddziaływanie negatywne – w czasie prac
budowlanych:
- powstanie odpadów wielkogabarytowych
- pylenie z placu budowy
- zniszczenie powierzchni ziemi w
bezpośrednim rejonie prac
- hałas powodowany przez maszyny
budowlane
41
powietrza - dodatni efekt ekologiczny
Zmniejszenie zużycia energii, poprawa jakości
powietrza - dodatni efekt ekologiczny
krótkoterminowe Zmniejszenie zużycia energii, poprawa jakości
powietrza - dodatni efekt ekologiczny
długoterminowe Zmniejszenie zużycia energii, poprawa jakości
powietrza - dodatni efekt ekologiczny
Oddziaływanie dodatnie: wprowadzanie
bezpośrednie
nowych, ekologicznych technik (odnawialne
źródła energii)
Zmniejszenie zużycia energii, poprawa jakości
pośrednie
powietrza - dodatni efekt ekologiczny
Zmniejszenie zużycia energii, poprawa jakości
wtórne
powietrza - dodatni efekt ekologiczny
Zmniejszenie zużycia energii, poprawa jakości
skumulowane
powietrza - dodatni efekt ekologiczny
krótkoterminowe Zmniejszenie zużycia energii, poprawa jakości
powietrza - dodatni efekt ekologiczny
długoterminowe Zmniejszenie zużycia energii, poprawa jakości
powietrza - dodatni efekt ekologiczny
Poprawa jakości powietrza poprzez zmianę
bezpośrednie
środka transportu
Zmniejszenie zużycia energii i paliw, poprawa
pośrednie
jakości powietrza poprzez wzrost świadomości
oraz zmianę środka transportu – dodatni efekt
ekologiczny
Zmniejszenie zużycia energii i paliw, poprawa
wtórne
jakości powietrza – dodatni efekt ekologiczny
Zmniejszenie zużycia energii i paliw, poprawa
skumulowane
jakości powietrza – dodatni efekt ekologiczny
skumulowane
montaż instalacji
OZE na
budynkach
mieszkalnych na
terenie gminy
Lniano
budowa ścieżki
pieszo-rowerowej
o funkcji użytkowoturystycznej przy
drodze
wojewódzkiej nr
239 na odcinku
Lniano-Błądzim,
Lniano-Jastrzębie
oraz przy drogach
Oddziaływanie to będzie miało miejsce na
etapie prowadzonych prac, po ich
zakończeniu ustanie.
Działania zaradcze zostały przedstawione
w dziale 4.3.
Brak negatywnego oddziaływania na
środowisko
Brak negatywnego oddziaływania na
środowisko
42
powiatowych nr
1211C LnianoTleń, nr 1233C
Lniano-Bramka, nr
1234C OstrowiteBłądzim
modernizacja
oświetlenia
ulicznego na
terenie gminy
Lniano z
zastosowaniem
OZE poprzez
wymianę żarówek
na
energooszczędne
LED (ok. 450
sztuk) i
rozbudować
oświetlenie uliczne
z wykorzystaniem
OZE – ok. 100
punktów
świetlnych
ograniczenie
niskiej emisji
poprzez: wymianę
pieców na paliwo
stałe na gazowe
bądź olejowe
krótkoterminowe Zmniejszenie zużycia energii i paliw, poprawa
jakości powietrza – dodatni efekt ekologiczny
długoterminowe Zmniejszenie zużycia energii i paliw, poprawa
jakości powietrza – dodatni efekt ekologiczny
bezpośrednie
Zmniejszenie zużycia energii na oświetlenie
Zmniejszenie zużycia paliw przeznaczonych
do produkcji energii
Poprawa jakości powietrza, zmniejszenie
wtórne
zużycia paliw
Poprawa jakości powietrza, zmniejszenie
skumulowane
zużycia paliw
krótkoterminowe Poprawa jakości powietrza, zmniejszenie
zużycia paliw
długoterminowe Racjonalne gospodarowanie energią oraz
zasobami finansowymi
pośrednie
bezpośrednie
Oddziaływanie pozytywne:
- zmniejszenie ilości odpadów stałych (np.
popioły)
- zmniejszenie ilości gazów i pyłów
- zabezpieczenie energetyczne
- wprowadzanie nowych, ekologicznych
technik
Brak negatywnego oddziaływania na
środowisko
Możliwe oddziaływanie negatywne:
- powstanie odpadów wielkogabarytowych
przy likwidacji istniejących źródeł ciepła
Oddziaływanie to będzie miało miejsce na
etapie prowadzonych prac, po ich
zakończeniu ustanie.
Działania zaradcze zostały przedstawione
43
kampanie
edukacyjno –
informacyjne z
zakresu
zrównoważonego
zużycia energii
i ekologii
- zmniejszenie presji antropogenicznej na
w dziale 4.3.
środowisko powodowanej spalaniem węgla
W wyniku przeprowadzenia inwestycji poprawi
pośrednie
się stan powietrza, inwestycje przyniosą
dodatni efekt ekologiczny
W wyniku przeprowadzenia inwestycji poprawi
wtórne
się stan powietrza – dodatni efekt ekologiczny
W wyniku przeprowadzenia inwestycji poprawi
skumulowane
się stan powietrza – dodatni efekt ekologiczny
krótkoterminowe W wyniku przeprowadzenia inwestycji poprawi
się stan powietrza – dodatni efekt ekologiczny
długoterminowe Zwiększenie komfortu cieplnego w budynkach,
zabezpieczenie energetyczne
Oddziaływanie dodatnie: zwiększenie
Brak negatywnego oddziaływania na
bezpośrednie
świadomości społeczeństwa w zakresie emisji, środowisko
efektywności energetycznej oraz odnawialnych
źródeł energii
W wyniku przeprowadzenia działania zwiększy
pośrednie
się świadomość społeczeństwa, co spowoduje
zmianę zachowań prowadzących do
zmniejszenia emisji, zwiększenia efektywności
energetycznej, zwiększenia wykorzystania
odnawialnych źródeł energii
W wyniku przeprowadzenia działania nastąpi
wtórne
zmiana przyzwyczajeń mieszkańców co
poprawi stan powietrza, zmniejszy się zużycie
energii - dodatni efekt ekologiczny
W wyniku przeprowadzenia działania nastąpi
skumulowane
zmiana przyzwyczajeń mieszkańców co
poprawi stan powietrza, zmniejszy się zużycie
energii - dodatni efekt ekologiczny
44
wrażanie systemu
zielonych
zamówień
publicznych
krótkoterminowe W wyniku przeprowadzenia działania nastąpi
zmiana przyzwyczajeń mieszkańców co
poprawi stan powietrza, zmniejszy się zużycie
energii - dodatni efekt ekologiczny
długoterminowe Oddziaływanie dodatnie- Spełnienie wymagań
krajowych i unijnych dotyczących jakości
powietrza
Racjonalizacja zużycia energii
bezpośrednie
Zmniejszenie zużycia energii, poprawa jakości
powietrza - dodatni efekt ekologiczny
Zmniejszenie zużycia energii, poprawa jakości
wtórne
powietrza - dodatni efekt ekologiczny
Zmniejszenie zużycia energii, poprawa jakości
skumulowane
powietrza - dodatni efekt ekologiczny
krótkoterminowe Zmniejszenie zużycia energii, poprawa jakości
powietrza - dodatni efekt ekologiczny
długoterminowe Pełnienie wzorowej roli dla innych podmiotów.
Sygnał dla innych usługobiorców i
konsumentów dotyczący możliwości
zamawiania usług i produktów także w oparciu
o kryteria ekologiczne (a także ekonomiczne,
lecz ze skutkami długofalowymi)
pośrednie
Brak negatywnego oddziaływania na
środowisko
W ramach podsumowania należy zaznaczyć, że wpływ realizacji celów „Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Lniano”,
poprzez konkretne zadania, mają charakter pozytywny. Poszczególne kierunki działań mogą w różnym stopniu oddziaływać na
środowisko, jednak w efekcie prognozuje się poprawę jakości środowiska i jego funkcjonowania. Przeprowadzone działania
będą mieć również pozytywny wpływ na zdrowie mieszkańców, dzięki możliwej do osiągnięcia poprawie jakości powietrza oraz
zmniejszenie zanieczyszczenia środowiska.
45
4.3.
Propozycje
ograniczanie
rozwiązań
lub
mających
kompensację
na
celu
zapobieganie,
przyrodniczą
negatywnych
oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji
projektowanego dokumentu
Realizacja zadań określonych w „Planie gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy
Lniano” ma za zadanie doprowadzenie do poprawy stanu jakości powietrza na
terenie gminy. Realizacja działań opisanych w „Planie …” powinna mieć na uwadze
podjęcie
środków
zapobiegających
bądź
ograniczających
prawdopodobnie
negatywne oddziaływanie na środowisko. Do ogólnych działań ograniczających
oddziaływanie należą:
- utrzymanie ścisłego nadzoru merytorycznego nad prawidłową realizacją Planu,
- miarodajny monitoring ewentualnych zmian stanu środowiska w celu podejmowania
ewentualnych działań zapobiegawczych,
- zapewnienie zgodności wydawanych decyzji administracyjnych z Planu oraz
z zasadami ochrony środowiska, m.in. poprzez włączanie się do postępowań
administracyjnych różnych podmiotów na prawach strony (m.in. służb administracji),
-
ścisła
egzekucja
zapisów
określonych
w
decyzjach
administracyjnych,
regulaminach oraz w przepisach prawnych,
- działania edukacyjno-informacyjne dla społeczeństwa,
-
wzmocnienie
(np.
finansowe,
merytoryczne,
sprzętowe,
kadrowe)
funkcji
kontrolnych służb ochrony środowiska.
Z kolei negatywne oddziaływanie inwestycji na środowisko można ograniczyć do
racjonalnego poziomu poprzez dobrze przemyślany wybór lokalizacji, ponieważ skala
wywoływanych przez nie przekształceń środowiska zależeć będzie w znacznym
stopniu od lokalnych uwarunkowań. Ponadto prawidłowy projekt, uwzględniający
potrzeby ochrony środowiska zarówno na etapie budowy, jak i w fazie eksploatacji
inwestycji, pozwoli także ograniczyć te oddziaływania. Do ogólnych działań
ograniczających potencjalnie negatywne oddziaływanie należą:
- w czasie realizacji inwestycji prawidłowe zabezpieczenie techniczne sprzętu i placu
budowy;
46
- zapobieganie powstawaniu oraz niewłaściwemu postępowaniu z powstałymi
odpadami w trakcie prowadzenia prac inwestycyjnych oraz w fazie eksploatacji;
- zapobieganie zwiększonej emisji hałasu w związku z prowadzeniem prac –
korzystanie z nowoczesnych maszyn w dobrym stanie technicznym, ograniczenie
działań do pory dziennej;
- stosowanie odpowiednich technologii, materiałów i rozwiązań konstrukcyjnych;
- dostosowanie terminów prac do terminów rozrodu zwierząt, wegetacji, okresów
lęgowych, itp.;
- maskowanie elementów dysharmonijnych dla krajobrazu.
W ramach działań przewiduje się też zastosowanie odnawialnych źródeł energii.
Najbardziej popularne są kolektory słoneczne oraz panele fotowoltaiczne. Nie
przewiduje się negatywnego wpływu tego typu OZE na środowisko przyrodnicze,
szlaki migracji, itp. Wszelkie prace powinny być jednak prowadzone z zachowaniem
ostrożności,
tak
aby
ograniczać
potencjalnie
negatywne
oddziaływanie
na
środowisko.
47
4.4. Propozycje działań alternatywnych
Oceniany dokument ma
charakter strategiczny.
Planowane przedsięwzięcia
strategiczne przewidziane do realizacji to m.in.: termomodernizacje budynków,
zastosowanie odnawialnych źródeł energii, modernizacje oświetlenia, likwidacja
niskosprawnych źródeł ciepła, budowa ścieżek rowerowych, działania edukacyjne.
Wszystko to ma na celu zwiększenie efektywności energetycznej, a tym samym
zmniejszenie
emisji
zanieczyszczeń
i
gazów
cieplarnianych,
zmniejszenie
wykorzystania kopalnych źródeł energii, co w dużej mierze wpłynie na poprawę
jakości wszystkich komponentów środowiska na analizowanym obszarze. Działania
te są zgodne z celami i wytycznymi dokumentów wyższych szczebli. Poza tym mają
one już określone konkretne nakłady finansowe i czasowe wraz ze szczegółowym
określeniem wymiernych korzyści środowiskowych takich jak: oszczędność energii
czy zmniejszenie emisji CO2.
Podstawowym problemem w dokonywanej ocenie oddziaływania analizowanego
dokumentu jest stosunkowo duży poziom ogólności analizowanego dokumentu, co
jest typową cechą tego typu opracowań. Proponowane do realizacji przedsięwzięcia
w ramach PGN mają pozytywny wpływ na środowisko i proponowanie rozwiązań
alternatywnych nie ma uzasadnienia zarówno z formalnego, jak i ekologicznego
punktu widzenia. Ponadto, jak wyżej wspomniano, dokumenty te mają charakter
strategiczny, na wysokim stopniu ogólności, w związku z tym brak jest możliwości
precyzyjnego określenia działań alternatywnych dla wskazanych działań.
48
4.5. Informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na
środowisko
związanym
z
realizacją
„Planu
gospodarki
niskoemisyjnej dla Gminy Lniano”
Gmina Lniano nie jest położona na terenach przygranicznych, a realizacja „Planu
gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Lniano” nie powoduje żadnych konsekwencji
dla ewentualnych skutków środowiskowych, których charakter mógłby mieć
znaczenie transgraniczne. Skala przedsięwzięć zaproponowanych do realizacji w
ramach „Planu…” ma charakter regionalny i ewentualne negatywne oddziaływanie
tych przedsięwzięć będzie miało zasięg lokalny.
Na etapie prognozy stwierdzono, że realizacja „Planu…” nie wskazuje możliwości
negatywnego transgranicznego oddziaływania na środowisko, mogącego objąć
terytorium innych państw. Wobec tego, dokument ten nie musi być poddawany
procedurze transgranicznej oceny oddziaływania na środowisko.
4.6. Niedostatki i braki materiałów utrudniające ocenę szkodliwego
oddziaływania na środowisko ustaleń projektowanego dokumentu
W trakcie prac nad „Planu gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Lniano” opierano się
na wszelkich dostępnych materiałach dotyczących opracowania diagnozy stanu
obecnego oraz na dokumentach planistycznych i strategicznych gminy.
W trakcie opracowywania Prognozy nie stwierdzono istotnych niedostatków lub
braków materiałów, które ograniczyłyby możliwość jej wykonania.
49
5.
PROPOZYCJE
SKUTKÓW
DOTYCZĄCE
REALIZACJI
METOD
ANALIZY
POSTANOWIEŃ
PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU
Ryzyko związane z realizacją „Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Lniano”
zostało
określone
w poniższej tabeli,
gdzie
określono
działania
zaradcze
zmniejszające ryzyko niepowodzenia Planu. Niniejszy Plan został zoptymalizowany
tak, aby minimalizować zagrożenia, które mogą wystąpić w trakcie jego realizacji.
Tabela 11. Ryzyko związane z realizacją „Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Lniano”
Lp.
1
2
3
4
5
6
Rodzaj ryzyka
Brak zainteresowania
społeczeństwa/ przedsiębiorstw/
kadr transportowych
proponowanymi akcjami
społecznymi, szkoleniami
Niedostateczne środki finansowe
w budżecie gminy na realizację
działań zawartych w Planie
Niedoskonałości we wdrażaniu
Planu na poziomie operacyjnym
i strategicznym
Czasowe opóźnienia w realizacji
Planu
Brak zmniejszenia zużycie energii
w budynkach
Nieosiągnięcie zmniejszenia emisji
dwutlenku węgla
Działania zaradcze
Podjęcie działań promocyjnych oraz
zwiększenie atrakcyjności
proponowanych przedsięwzięć
Korzystanie z zewnętrznych źródeł
finansowania
Szkolenia dla kadry Urzędu
Uruchamianie procedur przetargowych
z odpowiednim wyprzedzeniem
Ścisła współpraca administratorów
obiektów z przedsiębiorstwami
energetycznymi
Minimalny cel w zakresie ograniczenia
emisji to utrzymanie zeroemisyjnego
wzrostu gospodarczego i zaspokojenie
potrzeb społeczeństwa
Niniejszy Plan został przygotowany tak, aby minimalizować zagrożenia, które mogą
wystąpić w trakcie jego realizacji. Bezpieczeństwo realizacji PGN należy także
postrzegać poprzez pryzmat społecznych korzyści, które mogą wystąpić w ramach
realizacji poszczególnych zadań. Wszelkie działania podwyższające jakość usług
oraz środowiska naturalnego przy jednoczesnym zapewnieniu spełnienia potrzeb
50
mieszkańców w zakresie energetycznym, z pewnością pozytywnie wpłyną na odbiór
wszelkich działań gminy przez lokalną opinię publiczną.
Celem zmniejszenia ryzyka związanego z realizacją PGN wskazany jest monitoring
efektów.
Niezbędna
jest
również
współpraca
z
następującymi
podmiotami
funkcjonującymi na terenie gminy:
- zarządcy nieruchomości,
- firmy i instytucje,
- przedsiębiorstwa produkcyjne,
- mieszkańcy gminy.
51
6. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM
Koncepcja tworzenia i realizacji Planów Gospodarki Niskoemisyjnej wynika z polityki
klimatycznej Unii Europejskiej i międzynarodowych zobowiązań Polski odnośnie
redukcji emisji gazów cieplarnianych określonych przez ratyfikowany Protokół z Kioto
ustalony na forum Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych ds. Zmian Klimatu.
Przystąpienie do opracowania projektu „Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy
Lniano” związane jest z przyjęciem przez Radę
Gminy Lniano Uchwały
nr XXXII/233/2013 z dnia 18 grudnia 2013 r. w sprawie wyrażenia woli przystąpienia
do opracowania i wdrażania planu gospodarki niskoemisyjnej realizowanego
w ramach
Priorytetu
i efektywność
IX
Infrastruktura
energetyczna
-
Działanie
energetyczna
9.3
przyjazna
środowisku
Termomodernizacja
obiektów
użyteczności publicznej (KONKURS nr 2/POIiŚ/9.3/2013) współfinansowanego ze
środków Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura
i Środowisko 2007-2013.
Celem projektowanego dokumentu jest przedstawienie zakresu działań możliwych do
realizacji w związku z ograniczeniem zużycia energii finalnej oraz zmniejszeniem
emisji dwutlenku węgla do atmosfery. Cel ten jest zbieżny z dotychczasową polityką
energetyczną gminy Lniano. Celem dokumentu jest przedstawienie wyników
inwentaryzacji emisji dwutlenku węgla oraz analiza działań proponowanych do
realizacji.
Opracowanie „Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Lniano” wyznacza cele
szczegółowe w zakresie poprawy jakości powietrza oraz zmniejszenia emisji
dwutlenku węgla na terenie gminy, poprzez realizację następujących działań:
- modernizacja oświetlenia ulicznego na terenie gminy Lniano z zastosowaniem OZE
poprzez wymianę żarówek na energooszczędne LED (ok. 450 sztuk) i rozbudowa
oświetlenia ulicznego z wykorzystaniem OZE – ok. 100 punktów świetlnych,
- montaż instalacji OZE na budynkach mieszkalnych na terenie gminy Lniano,
- budowa ścieżki pieszo-rowerowej o funkcji użytkowo-turystycznej przy drodze
wojewódzkiej nr 239 na odcinku Lniano-Błądzim, Lniano-Jastrzębie oraz przy
52
drogach powiatowych nr 1211C Lniano-Tleń, nr 1233C Lniano-Bramka, nr 1234C
Ostrowite-Błądzim,
- przebudowa świetlic wiejskich w miejscowościach Mszano, Ostrowite, Siemkowo
i Jędrzejewo,
- termomodernizacja budynku Szkoły Podstawowej w Błądzimiu,
- obniżenie niskiej emisji poprzez: wymianę pieców na paliwo stałe na gazowe bądź
olejowe,
- kampanie edukacyjno – informacyjne z zakresu zrównoważonego zużycia energii
i ekologii,
- wdrażanie systemu zielonych zamówień publicznych.
W projekcie dokumentu „Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Lniano”
wskazano potencjał ograniczenia zużycia energii do 2020 roku. Wpływ realizacji
celów „Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Lniano”, poprzez konkretne
zadania, ma charakter pozytywny, przy czym poszczególne kierunki działań mogą
w różnym
stopniu
oddziaływać
na
środowisko.
Oddziaływanie
negatywne
przewidywane jest przede wszystkim na etapie prac, po ich przeprowadzeniu nie
będzie miało miejsca. W efekcie prognozuje się poprawę jakości środowiska i jego
funkcjonowania. Przeprowadzone działania będą mieć również pozytywny wpływ na
zdrowie mieszkańców, dzięki możliwej do osiągnięcia poprawie jakości powietrza
oraz zmniejszeniu zanieczyszczenia środowiska.
53