Alergiczny nieżyt nosa (cz. I)

Farmakoterapia
Alergiczny nieżyt nosa (cz. I)
Alergiczny nieżyt nosa jest najczęstszą manifestacją kliniczną alergii. Według aktualnych badań epidemiologicznych ECAP choroba występuje u 22,5% Polaków i częściej
dotyczy osób ze środowiska miejskiego (23,2%). Dane te
są zbliżone do wyników badań ECRHS II, zgodnie z którymi alergiczny nieżyt nosa występuje u 20,9% dorosłych
mieszkańców Europy.
Chcąc zrozumieć istotę problemu,
należy sięgnąć do międzynarodowego konsensusu ARIA (Allergic Rhinitis
and its Impact on Asthma), który definiuje chorobę jako zespół objawów
klinicznych wywołanych IgE-zależną
reakcją zapalną błony śluzowej nosa
na alergen.
Do typowych objawów klinicznych
alergicznego nieżytu nosa należą:
kichanie, wyciek surowiczej wydzieliny, uczucie zatkania nosa
oraz świąd.
Czas występowania objawów oraz ich
nasilenie są u poszczególnych chorych
zróżnicowane. Klasyfikację alergicznego nieżytu nosa w zależności od czasu
utrzymywania się objawów (za ARIA)
zilustrowano w tab. 1.
Nasilenie objawów klinicznych oraz ich
wpływ na komfort życia chorego stały się podstawą innego podziału, co
przedstawia tab. 2.
Objawy kliniczne są wynikiem zachodzącej w błonie śluzowej nosa
reakcji immunologicznej z udziałem
alergenowo swoistych przeciwciał
klasy E (asIgE), która rozwija się na
skutek ponownego kontaktu osoby
uczulonej z alergenami środowiskowymi. Wcześniej, w czasie pierwszego
kontaktu z alergenem, w organizmie
dochodzi do rozpoznania alergenu
przez układ immunologiczny i wytworzenia przeciwciał IgE, co nazywamy
uczuleniem. Okres ten jest niemy
klinicznie (bezobjawowy). Dopiero
ponowny kontakt z alergenem powoduje uruchomienie procesu zapalenia
Tab. 1. Alergiczny nieżyt nosa – aktualna klasyfikacja według ARIA
Alergiczny nieżyt nosa
okresowy
przewlekły
objawy występują przez
< 4 dni/tydzień lub < 4 tygodnie
> 4 dni/tydzień lub > 4 tygodnie
Tab. 2. Klasyfikacja alergicznego nieżytu nosa w zależności od nasilenia
objawów klinicznych
Alergiczny nieżyt nosa
łagodny
umiarkowany lub ciężki
spełnione
jest przynajmniej jedno
nie jest spełnione żadne z kryteriów:
z kryteriów:
zaburzenia snu
utrudnienie wykonywania czynności codziennych, rekreacyjnych i/lub sportu
trudności w pracy lub nauce
uciążliwość objawów
14
alergicznego z udziałem wcześniej
zsyntetyzowanych przeciwciał IgE,
w wyniku czego rozwijają się objawy
choroby alergicznej.
Alergeny całoroczne, które mogą wywoływać objawy przewlekłego nieżytu
nosa, to roztocza, pleśnie i antygeny
odzwierzęce (kota, psa, konia, królika, chomika, świnki morskiej i innych
zwierząt domowych lub hodowlanych).
Natomiast okresowy nieżyt alergiczny nosa najczęściej jest wywoływany
pyłkami roślin wiatropylnych. Stężenie
pyłków roślin zmienia się w ciągu roku kalendarzowego. W Polsce sezon
pylenia roślin zwykle rozpoczyna się
pod koniec stycznia, a pierwszym
pojawiającym się w powietrzu alergenem jest pyłek leszczyny. W zależności od panujących temperatur
wegetacja roślin może ulec odpowiednio przyśpieszeniu lub opóźnieniu. W celu oceny udziału alergenu
w powstawaniu objawów klinicznych
przydatny jest kalendarz pylenia roślin
w Polsce, dostępny na stronie www.
alergen.info.pl.
Chociaż przebieg choroby nie zagraża życiu chorego, to jednak znacząco
obniża komfort życia oraz pogarsza
funkcjonowanie społeczne poprzez
absencję szkolną i zawodową, a nieleczona alergia zwiększa ryzyko rozwoju astmy oskrzelowej.
Codzienna praktyka wskazuje, że
wielu chorych bagatelizuje objawy
choroby i nie szuka fachowej pomocy, a doraźna terapia lekami OTC
jedynie odwleka przeprowadzenie
diagnostyki, ustalenie właściwego
rozpoznania oraz rozpoczęcie terapii.
Z tej perspektywy konieczność edukacji społecznej, z uwzględnieniem
pracowników ochrony zdrowia, nie
budzi wątpliwości.
dr n. med. Anna Zawadzka-Gralec,
alergolog, pediatra