Zanieczyszczenie powietrza

Wielu Europejczyków nadal
jest narażonych na szkodliwe
zanieczyszczenia powietrza
© Copyright by EEA, 30 listopada 2015.
Zanieczyszczenie powietrza jest największym zagrożeniem dla zdrowia w Europie wynikającym
ze stanu środowiska. Skraca ono długość życia człowieka i przyczynia się do poważnych chorób
takich jak choroby serca, choroby układu oddechowego i nowotwory. Nowy raport opublikowany
dzisiaj przez Europejską Agencję Środowiska (EEA) szacuje, że zanieczyszczenie powietrza jest
odpowiedzialne za ponad 430 000 przedwczesnych zgonów w Europie.
„Pomimo redukcji emisji i poprawy sytuacji w ostatnich dziesięcioleciach, zanieczyszczenie
powietrza wciąż negatywnie wpływa na stan zdrowia Europejczyków, zmniejszając jakość i
długość ich życia”.
Hans Bruyninckx, Dyrektor Wykonawczy EEA
Raport EEA „Jakość powietrza w Europie — raport 2015” analizuje narażenie mieszkańców
Europy na zanieczyszczenia powietrza i podaje zarys stanu jakości powietrza na podstawie
danych pochodzących z oficjalnych stacji monitorowania w całej Europie. W raporcie wykazano,
że większość mieszkańców miast jest nadal narażonych na działanie zanieczyszczeń powietrza
w stężeniach uważanych przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) za niebezpieczne.
Do najbardziej problematycznych zanieczyszczeń powietrza, wpływających na zdrowie
człowieka, należą pyły zawieszone (PM), ozon w warstwie przyziemnej atmosfery (O 3) i
dwutlenek azotu (NO2). Ocena skutków zdrowotnych związanych z długotrwałym narażeniem na
PM2.5 wykazała, że zanieczyszczenie to było odpowiedzialne za 432 000 przedwczesnych
zgonów w Europie w 2012 r., i utrzymuje się na podobnym poziomie od lat. Szacowane skutki
wpływu ekspozycji na NO2 i O3 wyniosły odpowiednio około 75 000 i 17 000 przedwczesnych
zgonów. Raport zawiera także szacunki przedwczesnych zgonów w poszczególnych krajach
UE.
„Pomimo redukcji emisji i poprawy sytuacji w ostatnich dziesięcioleciach, zanieczyszczenie
powietrza wciąż negatywnie wpływa na stan zdrowia Europejczyków, zmniejszając jakość i
długość ich życia”, powiedział Dyrektor Wykonawczy EEA Hans Bruyninckx. „Ma ono również
1
poważne skutki ekonomiczne, zwiększając koszty leczenia i zmniejszając produktywność
gospodarki poprzez utratę wielu dni roboczych z powodu chorób”.
Zanieczyszczenia powietrza mają istotnie ujemny wpływ nie tylko na zdrowie ludzkie, ale
również na rozwój roślin i stan ekosystemów. Te problemy, w tym eutrofizacja spowodowana
przez amoniak (NH3) i tlenki azotu (NOx), jak również uszkodzenia roślin spowodowane przez O 3,
są nadal szeroko rozpowszechnione w całej Europie.
Pozostałe istotne ustalenia
•
Pyły zawieszone mogą powodować lub pogłębiać choroby układu krążenia i płuc,
zawały serca oraz zaburzenia rytmu serca. Mogą one również powodować nowotwory. W
2013 r., 87% mieszkańców miast w UE było narażonych na stężenia PM 2.5 przekraczające
wartości ustanowione przez WHO jako maksymalnie dopuszczalne w celu ochrony
zdrowia ludzkiego. Norma jakości powietrza przyjęta w UE jest mniej rygorystyczna i w
odniesieniu do niej, jedynie 9% mieszkańców miast było narażonych na PM2.5 w
stężeniu powyżej wartości docelowej. Korzyści z poprawy jakości powietrza w Europie są
oczywiste. Szacuje się że spełnienie normy jakości powietrza WHO we wszystkich
krajach UE-28 doprowadziłoby do średniego spadku stężeń PM 2.5 o około jedną trzecią,
co spowoduje zmniejszenie liczby przedwczesnych zgonów o około 144 000 w
porównaniu z obecną sytuacją. PM 2.5 oznacza cząstki o średnicy 2,5 μm lub mniejszej.
Małe cząstki mogą wnikać głęboko do płuc.
•
Narażenie na ozon w miastach jest nadal bardzo wysoka – w 2013 r. 98% mieszkańców
miast UE-28 było narażonych na stężenia O 3 przekraczające wartości zalecane przez
WHO. Około 15% z nich było narażonych na stężenia powyżej (mniej rygorystycznej)
wartości docelowej O3 dla UE. Wysokie stężenia ozonu mogą również uszkadzać uprawy
rolne, lasy oraz rośliny, zmniejszając ich tempo wzrostu i plonowanie. Długofalowy cel
ochrony roślinności przed O3 przekroczono na 86% całkowitego obszaru użytków rolnych
w krajach UE-28.
•
Dwutlenek azotu wpływa bezpośrednio na układ oddechowy, ale przyczynia się
również do powstawania pyłów zawieszonych i przekroczeń stężenia ozonu. W 2013 r.
9% mieszkańców miast w krajach UE-28 było narażonych na stężenia NO 2
przekraczające normy WHO i identyczne normy UE, przy czym 93% wszystkich
przekroczeń norm miało miejsce w pobliżu dróg.
•
Benzo(a)piren (BaP) jest rakotwórczym zanieczyszczeniem organicznym. Narażenie na
zanieczyszczenie BaP, który zazwyczaj powstaje w wyniku spalania drewna, jest
powszechne, zwłaszcza w Europie Środkowej i Wschodniej. W 2013 r. jedna czwarta
ludności miejskiej krajów UE-28 była narażona na stężenia BaP powyżej wartości
docelowej, a aż 91% było narażone na stężenia BaP powyżej szacowanego poziomu
ryzyka przyjętego przez WHO.
•
W ciągu ostatnich dziesięcioleci znacznie zmniejszono emisje dwutlenku siarki (SO2)
dzięki przepisom UE nakładającym wymóg korzystania z technologii niskoemisyjnych i
ograniczenie zawartości siarki w paliwach. W 2013 r. odnotowano jedynie kilka
przypadków przekroczeń dopuszczalnych wartości emisji SO2 w UE.
•
Stężenia tlenku węgla, benzenu i metali ciężkich (arsenu, kadmu, niklu i ołowiu) w
powietrzu w 2013 r. w UE były na ogół niskie, z nielicznymi przypadkami przekroczeń
odpowiednich dopuszczalnych wartości i wartości docelowych określonych w przepisach
UE.
2