Przewodnik eksportera po rynku WĘGIER

 Przewodnik eksportera po rynku WĘGIER Współpraca gospodarcza Polski z Węgrami
Specyfika rynku
Węgry to państwo położone w Europie Środkowej. Kraj podzielony jest administracyjnie na
19 województw i zamieszkiwany przez niecałe 10 mln mieszkańców. Węgry są rynkiem
wschodzącym z gospodarką wolnorynkową, która podobnie jak inne państwa byłego bloku
wschodniego, przeszła w latach 90. transformację z gospodarki centralnie planowanej do
wolnorynkowej. Od 2004 roku Węgry są członkiem Unii Europejskiej (UE). Oficjalną waluta
jest forint (skrót HUF). Rozwinięty jest przemysł elektromaszynowy, elektroniczny,
spożywczy oraz motoryzacyjny. Występują niewielkie, ale zróżnicowane złoża naturalne.
Rolnictwo węgierskie należy do najbardziej rozwiniętych w Europie, między innymi
ze względu na dobre warunki klimatyczne oraz żyzne czarnoziemy. Uprawiana jest pszenica,
kukurydza, buraki cukrowe, tytoń, słoneczniki oraz winorośl. Rozwinięte jest sadownictwo
i warzywnictwo. Kraj cieszy się dużą popularnością wśród turystów (w ostatnich latach
szczególnie z Polski), a turystyka i usługi z nią związane generują wysoki udział w PKB.
Węgierska gospodarka została bardzo mocno doświadczona światowym kryzysem
gospodarczym. W 2009 roku PKB spadł o -6,3%. Na wynikach węgierskiej gospodarki odbiło
się nie tylko jej uzależnienie od eksportu (i co za tym idzie od sytuacji gospodarczej
1
u głównych odbiorców), ale także bardzo słaby rynek wewnętrzny. W dwóch kolejnych latach
węgierskie PKB rosło bardzo powoli – o 1,2% w roku 2010 i 1,7% w 2011 (dane wstępne), co
oznacza że jeszcze długo będą odrabiane straty z roku 2009. Obecny (2012) roku zapowiada
się jeszcze trudniejszy. Rząd prognozuje wzrost gospodarczy na jedynie 0,5%, MFW na
0,3%, ale wiele instytucji przewiduje dla Węgier ponowną, choć nie tak głęboką jak
poprzednio, recesję. Pierwsze dostępne dane statystyczne (produkcja przemysłowa)
potwierdzają tezę o ponownym hamowaniu gospodarki.
Wymiana handlowa
Od wielu lat wymiana handlowa, w tym także polski eksport szybko rośnie.
Eksport
Import
Obroty
Saldo
2004
1.532,7
1.346,4
2.879,2
+186,3
2005
2.035,1
1.466,6
3.501,7
+568,5
2006
2.672,1
2.164,3
4.836,4
+507,8
2007
2.960,0
2.536,4
5.496,4
+423,6
2008
3.230,1
2.526,4
5.756,5
+703,8
2009
2010
2.654,8 3.404,1
2.010,2 2.332,8
4.664,9 5.736,9
+644,6 +1.071,3
2011
3.471,7
2.613,9
6.085,7
+857,7
w mln euro
Źródło: dane GUS , 2011 – dane wstępne
Po dobrym początku 2011 roku, w kolejnych kwartałach dynamika polskiego eksportu
na Węgry zaczęła słabnąć. O ile jeszcze na koniec pierwszego kwartału wzrost eksportu
wynosił około 14%, to na koniec roku wyniósł już tylko 2%. Ten nie najlepszy wynik nie
powinien jednak być zaskoczeniem, jeżeli weźmie się pod uwagę stan węgierskiej
gospodarki. W 2011 roku wzrost PKB szacowany jest jedynie na 1,7%. W ciągu roku
wyhamowywała także dynamika węgierskiej produkcji przemysłowej, osiągając w listopadzie
tylko 3,5% wzrostu - wynik ponad trzykrotnie niższy niż na początku roku.
Najpoważniejszym zagrożeniem dla gospodarki węgierskiej są nie najlepsze wyniki
gospodarki niemieckiej. Jest ona największym odbiorcą węgierskiego eksportu (głównie
wyrobów przemysłowych), stąd spowolnienie w Niemczech będzie miało bardzo negatywne
skutki dla Węgier. Drugim czynnikiem wpływającym negatywnie jest brak rozwoju rynku
wewnętrznego. Sprzedaż na rynek wewnętrzny cały czas spada, popyt wewnętrzny z miesiąca
na miesiąc maleje, budownictwo szósty rok znajduje się w recesji (coraz zresztą
poważniejszej).
W efekcie polski eksport (według wstępnych danych GUS) w 2011 roku osiągnął wartość
3.471,7 mln euro i było to więcej o 2% od wyniku z 2010 roku. Import z Węgier miał wartość
2.614,0 mln euro i było to więcej o 12% niż w ubiegłym roku. Łączne obroty wzrosły o 6%
do wartości 6.085,7 mln euro.
Polski eksport na Węgry w 2011 roku
Wartość w Dynamika Struktura na
Struktura na
mln euro
w%
koniec 2009 roku koniec 2011 roku
Zwierzęta i prod. poch. zwierzęcego
3,7
3,8
131,7
82
Rośliny
0,5
0,9
30,5
149
Tłuszcze
0,9
0,7
24,7
100
Przetworzona żywność
13,3
8,5
296,2
109
Nazwa sekcji
2
Polski eksport na Węgry w 2011 roku
Nazwa sekcji
Wartość w Dynamika Struktura na
Struktura na
mln euro
w%
koniec 2009 roku koniec 2011 roku
Produkty mineralne
0,9
1,9
67,0
97
Produkty chemiczne
8,1
7,2
248,2
128
Tworzywa sztuczne
6,6
7,5
259,8
118
Skóry
0,8
0,6
22,1
108
Drewno
1,3
0,7
22,7
93
Papier
4,0
3,0
104,7
112
Tekstylia i ubrania
2,6
2,2
77,6
121
Buty, czapki
0,3
0,1
5,2
77
Ceramika i wyroby z kamieni
2,0
1,7
60,1
111
Metale i kamienie szlachetne
0,1
0,1
3,3
101
Metale nieszlachetne
9,9
12,5
433,3
122
Maszyny i urządzenia
29,4
38,1
1.321,9
90
Pojazdy
9,1
6,9
238,9
100
Wyroby precyzyjne
0,5
0,5
16,0
118
Towary różne (meble)
5,3
3,1
107,5
100
RAZEM
3.471,7
102
100,0
100,0
Źródło: GUS dane wstępne
Saldo handlowe jest dla Polski dodatnie i wynosi 857,7 mln euro.
Wśród towarów rolnych i spożywczych największa grupa - żywność przetworzona, notowała
przyzwoity wzrost dostaw, mimo wielkiej presji ze strony węgierskich dystrybutorów na
obniżanie cen. Dostawy tytoniu i papierosów (największe pozycje w eksporcie rolnym)
powróciły do wielkości sprzed dwóch lat. Równocześnie notujemy zwiększony eksport roślin
(nasiona rzepaku i kukurydzy!). Spadek dostaw trzody chlewnej żywej (drugiej co do
wartości grupy produktów rolnych) w części jest rekompensowany zwiększonymi dostawami
mięsa (wieprzowego, wołowiny, drobiowego) oraz przetworów mięsnych. Mimo mniejszej
wartości eksportu cieszy większy wywóz produktów bardziej przetworzonych.
Rosnącą dynamikę dostaw wykazują sekcje produktów chemicznych (chemikalia i tworzywa
sztuczne). Mimo bardzo trudnej sytuacji na węgierskim rynku odzieżowym (wzrost sprzedaży
od lat wykazuje jedynie odzież używana) polskie ubrania i tekstylia znajdują coraz więcej
odbiorców. Prawdopodobnie rugują one z rynku droższe produkty zachodnioeuropejskie i są
korzystną alternatywą dla tych, którzy nie chcą ubierać się w sklepach z odzieżą używaną.
Maszyny i urządzenia - najważniejsze sekcja w polskim eksporcie notowała eksport niższy
o 10%. Spadek ten łączymy z wyhamowywaniem dynamiki produkcji węgierskiego
przemysłu, wytwarzającego dobra na eksport. Po dwóch latach silnych spadków wzrosły
natomiast dostawy środków transportu. Wysoką (i rosnącą w ciągu 2011 roku) dynamikę
notowały dostawy metali i produktów z metali.
Eksport mebli, z uwagi na niekorzystne uwarunkowania (drastyczny spadek budownictwa
mieszkaniowego i generalnie bardzo niska skłonność węgierskich gospodarstw do zakupów),
także notuje niewielki spadek, rekompensowany większymi dostawami zabawek, art.
oświetleniowych i pozostałych artykułów różnych.
3
Węgierski eksport do Polski w 2011 roku
Nazwa sekcji
Wartość w Dynamika
Struktura węgierskiego
mln euro
w % eksportu do Polski w 2011 roku
Zwierzęta i prod. poch. zwierzęcego
1,0
26,0
115
Rośliny
3,4
87,6
133
Tłuszcze
0,5
13,0
255
Przetworzona żywność
5,7
148,2
131
Produkty mineralne
2,6
67,3
121
Produkty chemiczne
14,7
384,7
127
Tworzywa sztuczne
11,9
312,3
123
Skóry
0,9
22,9
134
Drewno
0,6
15,5
104
Papier
4,0
103,4
104
Tekstylia i ubrania
1,2
31,3
113
Buty, czapki
0,7
59
Ceramika i wyroby z kamieni
1,2
30,8
106
Metale i kamienie szlachetne
0,5
51
Metale nieszlachetne
8,3
231,3
118
Maszyny i urządzenia
37,8
843,4
96
Pojazdy
7,8
214,5
118
Wyroby precyzyjne
1,0
27,2
144
Towary różne (meble)
2,0
53,5
112
RAZEM
2.614,0
112
Źródło: GUS dane wstępne
Węgierski eksport do Polski także pokazuje zróżnicowany obraz. Szybko rosną dostawy
produktów rolnych i spożywczych. Coraz większy udział zdobywają produkty chemiczne
i tworzywa sztuczne, chociaż dynamika ich dostaw w drugiej połowie 2011 roku była niższa
niż na początku roku.
Rosły dostawy artykułów z metali a także pojazdów, ale podobnie jak w przypadku
produktów chemicznych i tworzyw sztucznych, w kolejnych miesiącach 2011 roku dynamika
dostaw była coraz niższa. Natomiast w największej i najważniejszej sekcji maszyn i urządzeń
import z Węgier był niższy niż w 2010 roku.
Sekcje o najwyższej dynamice w polskim eksporcie
Nie licząc artykułów rolno-spożywczych, najwyższą dynamikę dostaw odnotowano w sekcji
produktów chemicznych. Każda z grup tej sekcji odnotowała wysoki wzrost dostaw
na Węgry.
Chemikalia nieorganiczne
Chemikalia organiczne
Produkty farmaceutyczne
Nawozy sztuczne
Garbniki, barwniki, pigmenty, farby, lakiery
Wartość w mln UER
18,1
23,5
50,4
11,2
14,8
Dynamika
141
127
131
127
128
4
Preparaty perfumeryjne, kosmetyczne, toaletowe
Mydło, środki piorące
Kleje, enzymy, skrobie modyfikowane
Materiały wybuchowe, pirotechniczne
Materiały fotograficzne
Różne produkty chemiczne
Wartość w mln UER
67,7
47,7
2,6
0,4
0,4
11,5
Dynamika
121
126
113
117
136
158
Węgierski konsument (i przemysł) coraz częściej kupuje polską odzież, tkaniny i dywany.
Jest to sekcja o rosnącej od lat wartości i jej udział rośnie w sposób zauważalny. Mimo bardzo
trudnej sytuacji na węgierskim rynku odzieży, polskie firmy radzą sobie na nim coraz lepiej.
Większość grup tej sekcji także odnotowała pozytywną dynamikę dostaw, niektóre zaś
dynamikę bardzo wysoką.
Bawełna
Inne roślinne materiały włókiennicze
Włókna chemiczne ciągłe
Włókna chemiczne cięte
Wata, filc, włókniny, liny, sznurki
Dywany i wykładziny
Tkaniny obiciowe, pasmanteria, tkaniny specjalne
Tkaniny impregnowane
Dzianiny
Odzież i dodatki z dzianin
Pozostała odzież
Wartość w mln EUR
0,9
0,5
4,0
1,3
1,8
5,0
0,3
12,1
0,5
20,9
20,8
Dynamika
222
1893
73
181
125
114
129
134
199
133
151
Kolejną sekcją, w której wszystkie grupy odnotowały pozytywną dynamikę eksportu to
metale. Wśród nich szczególnie wysoką dynamikę notowały wyroby ze stali i żeliwa.
Żeliwo i stal
Wyroby z żeliwa i stali
Miedź i wyroby z miedzi
Nikiel i wyroby z niklu
Aluminium i wyroby z aluminium
Ołów i wyroby z ołowiu
Cynk i wyroby z cynku
Cyna i wyroby z cyny
Pozostałe metale nieszlachetne i wyroby z nich
Wartość w mln EUR
98,3
65,3
158,8
0,5
75,6
0,2
9,6
1,1
1,6
Dynamika
123
136
107
195
147
1870
155
144
130
Wśród najważniejszej sekcji polskiego eksportu - maszynach i urządzeniach - największe
wartościowo pozycje wykazały ujemną dynamikę. Były to maszyny i urządzenia elektryczne
(wartość 1.028,4 mln euro - spadek o 17%) oraz pojazdy samochodowe (234,4 mln euro spadek o 1%). W przypadku pozostałych grup, dynamika była dodatnia, choć wartość
niektórych z nich jest cały czas symboliczna.
5
Narzędzia
Wyroby różne z metali
Maszyny i urządzenia mechaniczne
Pojazdy szynowe i sprzęt kolejowy
Statki i łodzie
Wartość w mln EUR
6,8
15,5
293,5
4,1
0,5
Dynamika
135
115
135
208
236
Biorąc pod uwagę najnowsze dane o węgierskiej gospodarce (spadek dynamiki wzrostu PKB,
brak skłonności do zakupów, przeciągająca się recesja w budownictwie) trudno było liczyć na
znaczącą poprawę dynamiki polskiego eksportu. Na początku 2011 roku jako scenariusz
optymistyczny WPHI zakładał, iż sukcesem polskich eksporterów będzie symboliczny wzrost
dostaw na Węgry. Taki scenariusz właśnie się sprawdził.
Rok 2012 będzie jeszcze trudniejszy, ponieważ większość instytucji finansowych
i analityków spodziewa się, że Węgry znajdą się w recesji, a przez to lokowanie polskich
produktów na rynku i dostawy dla węgierskiego przemysłu nie będą miały impulsu do
wzrostu.
Możliwości eksportowe w ocenie WPHI
Realne możliwości zwiększenia eksportu z Polski zależą nie tylko od zaangażowania
i możliwości polskich eksporterów, ale także siły nabywczej węgierskiego rynku.
W przypadku towarów spożywczych obserwujemy wielką presję sieci handlowych na
zbijanie cen, nawet kosztem jakości. W przypadku produktów przemysłowych presja cenowa
nie jest tak widoczna. W dalszym ciągu istnieją wielkie możliwości eksportu artykułów
spożywczych – Polska jest drugim co do wielkości dostawcą produktów rolno-spożywczych
na Węgry. Polskie meble w wielu segmentach są liderem na rynku. Coraz więcej sprzedaje się
ubrań i galanterii skórzanej, w które węgierscy handlowcy zaopatrują się także bezpośrednio
w Polsce w centrach handlu hurtowego. Mimo długiego kryzysu w budownictwie doskonale
sprzedaje się stolarka budowlana, płytki ceramiczne, artykuły budowlane z tworzyw
sztucznych, pokrycia dachowe, systemy orynnowania. Dobrze rokuje na przyszłość
współpraca w branży motoryzacyjnej – polskie autobusy, tramwaje, naczepy a także części
zamienne znajdują na Węgrzech swoich nabywców.
Kwestie prawne
Składki ubezpieczenia społecznego - ustawa LXXX. z 1997 roku
Od 1 stycznia 2010 roku opłacane wcześniej składki przez pracodawcę jak i pracownika
zostają uzupełnione o jednolitą składkę rynku pracowniczego, która jest niczym innym jak
połączeniem składek solidarnościowych opłacanych dotychczas przez pracodawców,
pracowników, przedsiębiorców.
1/ Wysokość składek:
a) pracodawca - stawkę ubezpieczenia społecznego zastąpił podatek opłat socjalnych
opłacany przez pracodawcę, który wynosi 27%
b) pracownik - suma składek ubezpieczeniowych opłacanych przez pracownika wzrosła do
18,5%.
6
•
•
•
stawka ubezpieczenia społecznego opłacanego przez ubezpieczonego wynosi w sumie
8,5% (w tym składka ubezpieczenia zdrowotnego przeznaczona na świadczenia w naturze
4%, składka ubezpieczenia zdrowotnego 3%, składka solidarnościowa tzw. rynku pracy
1,5%),
składka ubezpieczenia emerytalnego wynosi 10%,
zniesiono obowiązkowe składki członkowskie dla członków prywatnych kas
emerytalnych. Zamiast składek członkowskich mają oni wpłacić 10% składkę emerytalną.
2/ Od 2012 roku górna granica wymagalności indywidualnych składek emerytalnych wynosi
rocznie 7.942.200,- HUF, jej kwota dzienna: 21,700,- HUF. Jeżeli suma zapłaconych przez
pracownika składek emerytalnych w ciągu roku osiągnęła maksymalną granicę wpłat
emerytalnych, ubezpieczony nie musi dalej ich płacić.
3/ W przypadku zawarcia kilku stosunków pracy w roku 2012 za każdy z nich należy uiścić
3%-ową składkę świadczeń zdrowotnych.
Podatek od dochodów osobistych (SZJA) - Ustawa CXVII. z 1995 roku
Znaczną część modyfikacji zawiera „ustawa CLVI z 2011r. o zmianie ustaw dotyczących
podatków oraz ustaw z nimi powiązanych."
1/ Podatek liniowy
•
•
•
nie zmieniła się stawka podatku liniowego dla dochodów osób fizycznych (SzJA) i wynosi
ona 16%,
zgodnie z rozporządzeniem o zachowaniu wartości netto wynagrodzeń pracowniczych,
wynagrodzenia pracowników na rok 2012 należy tak ustalać, aby suma miesięcznego
wynagrodzenia netto (po odciągnięciu podatku dochodowego) nie była mniejsza od sumy
wynagrodzenia miesięcznego netto wypłaconej w roku 2011.
w 2012 roku w zależności od wysokości dochodu zostaje zniesione częściowo super
ubruttowienie. Ubruttowienia nie trzeba przeprowadzić odnośnie części dochodów do
wysokości 2 milionów 424 tys. forintów (miesięcznie: 202 tys. Forintów.) Należy ubruttowić
dochody powyżej 202.000,- HUF/m-c - podstawa opodatkowania SzJA wynosi: 1,27% tej
części dochodu +202.000 HUF.) Podstawą wyliczenia składek ubezpieczeń społecznych
nadal jest dochód, a nie kwota super ubruttowiona
2/ Zmiana opodatkowania świadczeń pozapłacowych
Od 2012 roku nastąpiła zmiana w opodatkowaniu świadczeń pozapłacowych (tzw. Cafeteria).
Należy powiększyć wartość świadczeń pozapłacowych o 19% i opłacić od uzyskanej sumy
podatek dochodowy 16% oraz 10% składek za ubezpieczenie społeczne, co daje w rezultacie
obciążenie podatkowe w wysokości 30,94%, a obciążenia publiczne związane z pensją
wynoszą tylko 28,5%. W związku z powyższym dodatki pozapłacowe przestały być
korzystniejszym rozwiązaniem dla pracodawcy.
3/ Ulgi podatkowe
Od dnia 1 stycznia 2012 roku zniesiono ulgi podatkowe, zachowano jedynie ulgę dla
drobnych producentów rolnych uzależnioną od wyznaczonych limitów i ulgę rodzinną już od
1 dziecka. Ulga rodzinna polega na pomniejszeniu skonsolidowanej podstawy
7
opodatkowania. Kwota odliczenia jest zależna od ilości posiadanych dzieci i jest naliczana na
dany miesiąc:
- od 1-2 dzieci - 62 500 HUF,
- od 3 wzwyż - 206 250 HUF
Osoby uprawnione do skorzystania z ulgi prorodzinnej:
a) osoba, która według przepisów ustawy o wspieraniu rodziny jest uprawniona do zasiłku
rodzinnego, wyłączając osoby, które otrzymują zasiłek z tytułu:
•
•
•
prowadzenia domu dziecka,
prowadzenia instytucji społecznych,
prowadzenia zakładów poprawczych i zakładów karnych dla osób nieletnich;
b) kobieta w ciąży i jej małżonek, którzy żyją we wspólnym gospodarstwie domowym;
c) dziecko (osoba) uprawnione do otrzymywania zasiłku rodzinnego;
d) osoba otrzymująca zasiłek z tytułu niepełnosprawności
W przypadku osób opisanych w punkcie b)-d) dot. małżeństwa żyjącego w jednym
gospodarstwie domowym, ulgę może odliczyć tylko jedna osoba z małżeństwa, wybór osoby
jest dowolny.
Podatek od wartości dodanej (VAT) - Ustawa CXXVII. z 2007 roku
Od początku 2012 roku stawka podatku wynosi 27%.
W niektórych przypadkach obowiązują stawki obniżone:
•
•
•
Załącznik numer 3 ustawy o VAT - stawka 5% - lekarstwa dla ludzi, przyrządy dla
niewidomych, książki, gazety i czasopisma, dostawy ciepła pochodzącego ze źródeł
odnawialnych, niektóre usługi artystyczne.
Załącznik numer 3A ustawy o VAT - stawka obniżona - 18% - dotyczy mleka
i niektórych jego przetworów, pieczywa, dostaw ciepła, usług hotelarskich.
Część usług - tzw. społecznych jest zwolniona z VAT. Dotyczy to m.in. usług
pocztowych.
Podatek dochodowy od osób prawnych (Tao) (ustawa LXXXI. z 1996r.)
Stawka podatku dochodowego od osób prawnych dla podstawy podatkowej do kwoty 500
milionów HUF wynosi 10%, zaś powyżej 500 milionów HUF - 19%.
Zaliczka na poczet podatku dochodowego
Jest to kwota w wysokości podatku zapłaconego w roku poprzednim. Należy ją płacić
w ratach miesięcznych, jeżeli wartość podatku w roku poprzednim była wyższa od
8
5 milionów forintów lub co trzy miesiące, jeżeli wartość podatku w roku poprzednim nie
przekraczała 5 milionów forintów.
Wyjątkiem od tej zasady są przedsiębiorstwa działu rolnictwo i leśnictwo. W ich przypadku,
kiedy podatek za rok poprzedni nie przekraczał kwoty 5 milionów forintów w I. kw. zaliczka
wynosi 10% kwoty z roku ubiegłego, w II. kw. - 20%, w III. kw. - 30% i w IV. kw. - 40%
podatku z roku ubiegłego. Jeżeli podatek za rok poprzedni był większy od 5 milionów
forintów, wówczas za każdy miesiąc w I. kw. zaliczka wynosi 3,3% podatku
ubiegłorocznego, w II. kw. - 6,6% na każdy miesiąc, w III. kw. - 10% i w IV. kw. - 13,4%.
EVA - uproszczony podatek od działalności gospodarczej
W 2003 roku wszedł w życie nowy rodzaj podatku przyjęty za Ustawą nr XLIII z 2002 roku
(zwaną dalej Ustawa o EVA) tzw. uproszczony podatek od działalności gospodarczej.
Zamiast wielu podatków (w tym np. podatku dochodowego od osób prawnych, podatku od
dywidend czy podatku liniowego lub VAT i innych) osoby odpowiadające zapisom
w/w Ustawy mogą się rozliczać według jednej uproszczonej stawki podatku, zwanej dalej
podatkiem EVA. Podatek wylicza się od pozytywnej podstawy opodatkowania, od 2012 roku
jego stawka wzrosła i wynosi - 37% (podstawą opodatkowania podatnika EVA stanowi suma
wszelkich przychodów skorygowana pozycjami wg wytycznych zawartych w ustawie
o EVA). Przesłanką do wprowadzenia podatku EVA było zmniejszenie obciążeń
administracyjnych i podatkowych dla małych przedsiębiorstw, a za tym zwiększenie
dochodów z w/w działalności.
Podmioty uprawnione do zastosowania podatku EVA
Podmioty uprawnione do zastosowania podatku EVA są wyszczególnione w ustawie. Są
nimi:
1/ Indywidualny przedsiębiorca, w tym: notariusz, niezależny komornik sądowy, rzecznik
patentowy, adwokat, prywatny weterynarz, prywatny farmaceuta, od 2005 roku także
indywidualny prawnik specjalizujący się w prawie UE nie będący członkiem kancelarii, bądź
w niej zatrudnionym.
2/ Jednoosobowa firma
3/ Spółka jawna
4/ Spółka komandytowa
5/ Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
6/ Spółdzielnia i Wspólnota mieszkaniowa
7/ Wspólnota leśna
8/ Biuro komornicze
9/ Kancelaria prawna oraz kancelaria notarialna, biuro rzeczników patentowych
9
Wyżej wymienieni tylko wtedy mogą rozliczać się według podatku EVA, gdy:
•
•
•
•
•
•
indywidualny przedsiębiorca zachował ciągłość działalności,
osoba prawna, spółka bez osobowości prawnej lub firma jednoosobowa nie uległa
przekształceniom,
nie mają kar przez Urząd Skarbowy za zaniechania w wystawianiu faktur
i paragonów,
nie są w likwidacji,
podatnik nie był zobowiązany do stosowania odrębnych zasad opodatkowania
obowiązujących dla zbiorów dzieł sztuki i antyków oraz biur podróży,
do wyliczenia podstawy podatkowej użył dochodów wynikających z wykonywania
przez niego czynności w zakresie działalności podmiotu.
Powyższe warunki nie obowiązują podmiotu, który zawiesił tymczasowo swoją działalność.
Należy jednak zaznaczyć, iż w razie zawieszenia działalności podmiot ma zgłosić w/w fakt równolegle ze zgłoszeniami do miejsc wskazanych przez obowiązujące prawo - również do
instytucji prowadzącej rachunek bankowy, w przypadku zaniedbania wszelkie kary ponosi
właściciel.
Ponadto wymienione wcześniej punkty podatnikiem EVA może być:
•
osoba, której roczny przychód w ostatnich 2 latach obrotowych nie przekroczył 30
milionów forintów.
W tym zakresie za przychód jest uznany:
•
•
•
w przypadku przedsiębiorcy indywidualnego nie rozliczającego się wg podatku EVA
przychód uznany wg zapisów ustawy o podatku od dochodów osobistych, powiększony o
podatek od wartości dodanej,
w przypadku osób, spółek bez osobowości prawnej lub firm jednoosobowych jeszcze
nie rozliczających się wg podatku EVA przychodem jest dochód, przychód lub przychód
objęty opodatkowaniem, określony w ustawie o rachunkowości,
w przypadku podatnika Eva przychód wg zapisów ustawy o podatku EVA.
Dalsze warunki obowiązujące dla podatnika EVA:
•
•
•
•
•
jego przewidywany przychód na dany rok nie przekroczy 30 milionów HUF,
w danym roku nie prowadzi działalności podlegającej specjalnym zasadom rozliczania
z podatku akcyzowego, jak również w zakresie obrotu towarami objętymi akcyzą,
nie prowadzi działalności związanej z pośrednictwem w rozliczaniu zobowiązań
celnych,
osoba prawna, spółka gospodarcza bez osobowości prawnej oraz firma jednoosobowa
wtedy może być podatnikiem EVA, jeżeli wszyscy wspólnicy są osobami prywatnymi i nie
posiadają udziału w innym podmiocie prawnym lub spółce gospodarczej bez osobowości
prawnej (za wyjątkiem posiadania akcji banku spółdzielczego lub otwartej spółki akcyjnej
zakupione w obrocie otwartym),
posiada rachunek bankowy w banku węgierskim.
10
Zaprzestanie rozliczania się wg podatku EVA
Obowiązek opodatkowania wg podatku EVA przestaje obowiązywać podatnika:
•
•
z ostatnim dniem roku obrotowego po zgłoszeniu przez niego faktu rezygnacji z tej
formy rozliczania lub jeśli jego zgłoszenie nie było złożone zgodnie z literą prawa. Podatnik
zgłasza fakt rezygnacji na odpowiednim formularzu do dnia 20 grudnia poprzedniego roku
rozliczeniowego do odpowiedniego urzędu skarbowego, jak również może do w/w dnia
wycofać sie z tej decyzji. Należy zaznaczyć, iż podatnik jest zobowiązany do zgłoszenia faktu
rezygnacji, jeśli z dniem 20 grudnia nie odpowiada jakimkolwiek wymogom związanym
z byciem podatnikiem EVA, bądź ma zaległości podatkowe wobec urzędu skarbowego,
urzędu celnego, samorządowych organów podatkowych (choć w rejestrze urzędu skarbowego
podatnik, z braku zgłoszenia z jego strony, nadal będzie figurował jako podatnik EVA, jednak
nie ma prawa stosować przepisów odpowiednich dla podatnika EVA).
na dzień przed dniem, w którym podatnik nie będzie odpowiadał jakimkolwiek
wymogom związanych z byciem podatnikiem EVA.
Obowiązek prowadzenia rejestru
Przedsiębiorca indywidualny jest zobowiązany do prowadzenia rejestru przychodów.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, firmy jednoosobowe z ograniczoną
odpowiedzialnością majątkową, spółdzielnia, wspólnota mieszkaniowa, wspólnota właścicieli
lasów, biuro komornicze, kancelaria prawna, kancelaria notarialna oraz biuro rzeczników
patentowych są zobowiązane do prowadzenia rejestru danych dot. działalności wg regulacji
ustawy o podatku EVA w ramach księgowości podwójnej wg zapisów ustawy
o rachunkowości.
Spółka jawna, spółka komandytowa, firmy jednoosobowe z nieograniczoną
odpowiedzialnością majątkową mogą wybrać sposób prowadzenia rejestru czy wg zapisów
ustawy o podatku EVA, czy wg zapisów ustawy o rachunkowości dla księgowości podwójnej.
O wyborze jednego z nich należy poinformować urząd na odpowiednim formularzu, raz
wybranego sposobu nie można zamienić na drugi rodzaj.
Rejestr ma być prowadzony przejrzyście, chronologicznie i ma zawierać wszelkie dane
wpływające na wysokość podatku. Zmiana danych może nastąpić na podstawie dokumentacji
np. poprzez fakturę korygującą, jednak należy zachować dane i dokumenty sprzed zmian, jak
również należy zachować te dokumenty, które zawierały błąd, do ewentualnej kontroli.
Wszelkie wymogi dot. dokumentacji i rejestru są zawarte w załącznikach do ustawy
o podatku EVA.
Wszelkie zasady dot. przychodu, jego ustalania, czasu zaistnienia, możliwych korekt są
zawarte w ustawie o podatku EVA z 2002 roku.
Deklaracja podatkowa
Podatek EVA należy ustalić i zadeklarować jego kwotę raz na dany rok podatkowy.
Deklaracje należy dostarczyć do urzędu do 25 lutego w następnym roku podatkowym, zaś
11
w przypadku faktu zaprzestania się rozliczania się z podatku EVA w ciągu roku
podatkowego, to należy to zgłosić do 30 dni od zaistnienia w/w faktu.
Bilans podmiotu rozliczającego się na zasadach zapisów ustawy o rachunkowości należy
dostarczyć do 31 maja następnego roku podatkowego, zaś w przypadku likwidacji podmiotu
do 5 miesięcy licząc od miesiąca likwidacji.
Zaliczki na poczet podatku EVA należy ustalać i deklarować kwartalnie w forintach
zaokrąglając do tysiąca HUF. Zaliczki - dot. zaliczek za pierwsze trzy kwartały - wyliczone
na dany kwartał należy wpłacać 12 dnia w kolejnym miesiącu po zadeklarowaniu kwoty
podatku.
Do 20 grudnia roku podatkowego należy wpłacić ostatnią zaliczkę na dany rok podatkowy,
która uzupełni sumę zaliczek do przewidywanej kwoty podatku EVA. Podatnik ma prawo
złożyć wniosek do urzędu skarbowego o zwrot nadwyżki podatku po jego rozliczeniu przez
w/w urząd, która zostanie zwrócona na bieżący rachunek bankowy podmiotu.
Podatek przemysłowy (lokalny podatek od działalności usługowo-wytwórczej)
Wszelka ciągła bądź tymczasowa działalność usługowo-wytwórcza prowadzona na terenie
danego samorządu (w skrócie: działalność usługowo-wytwórcza) podlega opodatkowaniu
przez ten samorząd. Płatnikiem podatku jest przedsiębiorca.
Przedsiębiorcą jest podmiot gospodarczy prowadzący działalność gospodarczą we własnym
imieniu i w celu uzyskania korzyści majątkowych. Jest nim:
1. Przedsiębiorca indywidualny wg definicji zakreślonej w Ustawie o podatku od
dochodów osobistych
2. Rolnik wg definicji zakreślonej w Ustawie o podatku od dochodów osobistych, pod
warunkiem, że przychody z działalności rolniczej na dany rok podatkowy przekroczą
600.000 HUF
3. Osoba prawna, również wtedy, gdy jest w likwidacji
4. Firma jednoosobowa, inny rodzaj organizacji, w tym także te będące w likwidacji.
Ciągła bądź tymczasowa działalność usługowo-wytwórcza
Pod podlegającą opodatkowaniu działalnością usługowo-wytwórczą jest rozumiana
działalność wykonywana przez przedsiębiorcę z ukierunkowaniem na zdobycie przychodów
lub dochodów z danej działalności. Przedsiębiorca prowadzi ciągłą działalność usługowowytwórczą prowadzoną na terenie danego samorządu, gdy znajduje się tam jego siedziba i/lub
zakład, niezależnie od faktu, kiedy częściowo bądź w całości kontynuuje swoją działalność
poza swoją siedzibą (zakładem).
Tymczasową działalność usługowo-wytwórczą jest działalność przedsiębiorcy, który nie
posiada siedziby lub zakładu na terenie danego samorządu, a:
12
1. prowadzi roboty budowlane, w tym prowadzi odwierty na studnie lub dla pozyskania
dostępu do złóż, pod warunkiem, że roboty w ciągłości bądź z przerwami, licząc na
dany rok podatkowy, przekroczą 30 dni, ale nie 181 dni.
2. prowadzi jakąkolwiek – nie wymienioną wyżej – działalność, z której bezpośrednio
uzyskuje przychody, pod warunkiem, że nie posiada na żadnym terenie samorządu
siedziby bądź zakładu.
Jeśli roboty budowlane, w tym odwierty na studnie lub dla pozyskania dostępu do złóż
prowadzone na terenie danego samorządu będą trwać dłużej niż 180 dni, bądź przewiduje się,
iż będą trwać dłużej niż 180 dni, to teren, na którym są prowadzone w/w wymienione
działalności będzie traktowany od dnia rozpoczęcia robót jako zakład, a przedsiębiorca ma
obowiązek zarejestrować się jako wykonujący ciągłą działalność usługowo-wytwórczą i nie
musi płacić podatku od tymczasowej działalności usługowo-wytwórczej.
Jeżeli przedsiębiorca już uiścił podatek na dany rok za tymczasową działalność usługowowytwórczą na terenie danego samorządu, to ma prawo pomniejszyć podatek za ciągłą
działalność usługowo-wytwórczą na terenie danego samorządu o tę kwotę.
Jeżeli przedsiębiorca wyliczy na podstawie liczby rzeczywistych dni, w których prowadził
działalność opodatkowaną podatkiem za tymczasową działalność usługowo-wytwórczą na
terenie danego samorządu i w porównaniu z zadeklarowanym już uprzednio wynikiem będzie
różnica dodatnia, jest zobowiązany do 15 stycznia roku następnego po danym roku
podatkowym złożyć deklarację o rzeczywistej wysokości podatku oraz wpłacić różnicę
uwzględniając odsetki wynikające z nieterminowego wpłacenia należnej kwoty podatku,
licząc od dnia wymagalności.
Sposób naliczania podatku przemysłowego
Podatek jest naliczany za okres od pierwszego dnia rozpoczęcia działalności usługowowytwórczej do dnia jej zakończenia. W przypadku tymczasowej działalności usługowowytwórczej na terenie danego samorządu wysokość podatku do zapłaty dla danego samorządu
jest naliczana od czasu trwania robót na terenie danego samorządu.
W przypadku tymczasowej działalności usługowo-wytwórczej na terenie danego samorządu
wysokość podatku do zapłaty jest naliczana za dni kalendarzowe, licząc za każdy rozpoczęty
dzień robót działalności usługowo-wytwórczej.
Podstawa podatku przemysłowego
Podstawę podatku od działalności usługowo-wytwórczej ustala się od przychodu netto
po odliczeniu VAT.
W przypadku ciągłej działalności usługowo-wytwórczej podstawą jest – wg głównej zasady –
przychód za sprzedany towar, bądź przychód z wykonanych usług po odliczeniu VAT
pomniejszony o koszty zakupu sprzedanego towaru, koszty usług obcych, koszty zakupu
13
materiałów i o poniesione w danym roku podatkowym koszty badań podstawowych
i stosowanych oraz prac rozwojowych.
Część podstawy podatku, która wynika z uzyskanego przychodu z terenu, na którym
wykonywano działalność usługowo-wytwórczą, a który jest poza granicami kraju, nie
podlega opodatkowaniu.
Jeżeli przedsiębiorca wykonuje ciągłą działalność usługowo-wytwórczą na terenach kilku
samorządów, to wtedy podstawę podatku przedsiębiorca rozdziela sam do poszczególnych
samorządów wg zasad podanych w załączniku 3. Ustawy C. z 1990 roku, biorąc pod uwagę
specyfikę swojej działalności.
W niektórych, zdefiniowanych przez ustawę przypadkach istnieje możliwość
uproszczonego
określania
podstawy
opodatkowania
odnośnie
działalności
o
charakterze stałym. Dla osoby rozliczającej się według podatku dochodowego od osób
fizycznych (prowadzący indywidualną działalność gospodarczą, producent rolny
itp.) podstawą opodatkowania jest dochód powiększony o 20%, ale nie więcej
niż 80% przychodów pochodzących z tej działalności. Dla pozostałych
przedsiębiorców, których przychód w poprzednim roku podatkowym nie
przekroczył 8 milionów HUF, a których szacowany przychód w roku podatkowym
nie przekroczy 8 milionów HUF, podstawa opodatkowania jest 80% przychodów
netto.
Oświadczenie o uproszczonej podstawie podatku należy złożyć najpóźniej do obowiązującego
terminu składania deklaracji na dany rok podatkowy do odpowiedniego urzędu skarbowego.
Od stycznia 2005 r. przedsiębiorcy mogą się ubiegać o zwolnienie z podatku w celu
zwiększenia zatrudnienia. Jedno nowe stanowisko pracy uprawnia do zmniejszenia podstawy
podatku o 1 milion HUF, z wyjątkiem nowego miejsca pracy, które powstało przy
współfinansowaniu z Funduszu Pracy.
Wysokość podatku przemysłowego
Górną granicą podatku za ciągłą działalność usługowo-wytwórczą jest 2% podstawy
opodatkowania, licząc za cały rok podatkowy. Wysokość podatku za tymczasową
działalność usługowo-wytwórczą nie może przekroczyć 5.000 HUF za dzień. Wysokość
podatku określa samorząd biorąc pod uwagę górną granicę zapisaną ustawowo.
Kwota podatku do zapłaty za dany rok dla samorządu właściwego wg siedziby, bądź miejsca
położenia zakładu może być pomniejszona o zapłacony podatek za tymczasową działalność
usługowo-wytwórczą, ale tylko do wysokości tej kwoty.
Sposób zapłaty przemysłowego
Przedsiębiorca jest zobowiązany do zadeklarowania wysokości zaliczki na podatek lokalny od
działalności usługowo-wytwórczej na druku urzędu skarbowego w terminie obowiązującym
14
dla zapłaty zaliczek na w/w podatek, bądź w innym przypadku zadeklarować poprzez
złożenie zeznania. Druk deklarujący wysokość zaliczki podatku jest jednocześnie tytułem
wykonawczym.
Osoba fizyczna uiszcza podatek raz na pół roku, w dwóch równych ratach: do 15 marca oraz
15 września danego roku podatkowego. Przedsiębiorca wpłaca zaliczki podatku za dany rok
podatkowy w dwóch ratach do 15 marca i 15 września danego roku podatkowego.
Podatek za tymczasową działalność usługowo-wytwórczą należy uiścić po dniu zakończenia
robót najpóźniej do 15 dnia następnego miesiąca.
Przedsiębiorca jest zobowiązany do 31 maja następnego roku wyrównać różnicę pomiędzy
kwotą zaliczki a rzeczywistą kwotą podatku na dany rok, jak również od tej daty może
zwrócić się o zwrot podatku, zaokrąglając kwoty każdorazowo do 100 HUF.
Rozstrzyganie sporów, windykacja należności
Okres kryzysu sprzyja sytuacjom patologicznym w gospodarce, toteż uczulamy polskich
eksporterów o daleko idącą ostrożność we współpracy, zwłaszcza z nowymi partnerami.
Węgierska praktyka sądowa potwierdza, że często płatność należności przeciągana jest
możliwie jak najdłużej, z powoływaniem się przede wszystkim na powszechne zadłużenie
firm na Węgrzech i związanym z tym brakiem wolnych środków płatniczych. Za
przeciąganiem płatności w wielu przypadkach ukrywa się jednak całkowity brak woli spłaty
zadłużenia, powolne i konsekwentne ratowanie istniejącego jeszcze majątku dłużnika
i przenoszenie go do nowo założonych firm, aby uniemożliwić jakąkolwiek egzekucję nawet
na podstawie prawomocnego tytułu wykonawczego.
W praktyce obrotu gospodarczego umowy bardzo często zawierane są ustnie w formie
zamówień telefonicznych lub zamówień składanych faksem względnie e-mailem. Takie
umowy ze swej istoty nie zawierają nawet podstawowych porozumień stron. Niezbędne jest
w każdym przypadku nadanie umowom formy pisemnej, gdzie należy zawrzeć przynajmniej
podstawowe i niezbędne elementy danej umowy. Przed podpisaniem umowy należy
w każdym przypadku żądać przedstawienia aktualnego wypisu z KRS oraz wzoru podpisu
w celu ustalenia, czy osoba podpisująca umowę jest uprawniona do reprezentacji kontrahenta.
Jeżeli partner odmawia okazania tych dokumentów, lub powołuje się na trudności, względnie
oświadcza, że zadane dokumenty dostarczy później, jest to poważne ostrzeżenie, co do jego
wiarygodności. Podobnie jest w przypadku, gdy z danych zawartych w KRS wynika, ze:
spółka w ciągu krótkiego czasu wielokrotnie zmieniała siedzibę, jej właścicielami są tylko
osoby zamieszkałe na stale poza Węgrami, do rejestru wpisany jest fakt prowadzenia
egzekucji, szczególnie na rzecz Urzędu Skarbowego.
Istotny jest również zapis dotyczący właściwości sądu uznanego przez strony jako wyłączny
do rozpoznawania sporów wynikających z umowy. Dla kontrahenta polskiego nie zawsze
korzystna jest właściwość sądu polskiego, gdyż powoduje to konieczność wykonania
kosztownych tłumaczeń pozwu, załączników oraz uzyskanego wyroku, który w praktyce
może być wykonany tylko na Węgrzech. Wykonalność prawomocnego wyroku sądu
polskiego musi być stwierdzona przez sąd węgierski w osobnym postępowaniu i dopiero po
wydaniu postanowienia o wykonalności może się odbyć właściwa egzekucja. W takim
przypadku postępowanie zmierzające do odzyskania wierzytelności może się przedłużyć
o kilka miesięcy. Podajemy pod rozwagę stosowanie w umowie zabezpieczeń umownych
15
w formie hipoteki, zastawu na nieruchomościach, weksla, gwarancji bankowych,
ubezpieczenia, poręczenia majątkowego, złożenia przynajmniej części należności do
depozytu. Zabezpieczenia takie są stosowane w obrocie na Węgrzech. W praktyce, dłużnik
często zaprzecza odebraniu towaru zamówionego i dostarczonego przez polskiego
kontrahenta, powołując się na fakt, że osoba podpisująca odbiór towaru, usługi na liście
przewozowym nie była do tego uprawniona. Jedyną obroną przed takim tłumaczeniem
dłużnika jest pisemne oznaczenie w umowie osoby, która uprawniona jest do odbioru usługi
lub towaru. W przypadku stwierdzenia braku wykonania postanowień umownych (zapłaty
w terminie) przez kontrahenta węgierskiego, należy niezwłocznie wezwać go na piśmie do
zapłaty z wyznaczeniem krótkiego terminu. Po bezskuteczności takiego wezwania należy
niezwłocznie wystosować wezwanie za pośrednictwem kancelarii adwokackiej na Węgrzech.
Jeżeli nie wyrazimy zgody na odroczenie terminu płatności lub na spłatę zadłużenia w ratach,
lub gdy kontrahent nie dotrzymuje postanowień powyższych porozumień, nie wolno zwlekać
z podjęciem dalszych kroków prawnych tj. ze wszczęciem postępowania nakazowego,
skierowania sprawy na drogę procesową lub złożenia wniosku o wszczęcie postępowania
upadłościowego.
Coraz więcej firm likwiduje się na Węgrzech
W 2011 roku rozpoczęto postępowanie upadłościowe wobec 20.291 węgierskich firm. To
o 16,5% więcej niż w bardzo złym pod tym względem roku 2010 i ponad dwa razy więcej niż
w przedkryzysowym 2007 roku (wówczas rozpoczęto 9.785 postępowań upadłościowych).
Ponadto liczba postępowań upadłościowych w kwartału na kwartał ciągle rośnie, w ostatnim
kwartale 2011 roku liczba ta zdecydowanie przekroczyła pięć tysięcy postępowań (5.388
postępowań). Według szacunków, liczba postępowań upadłościowych rozpoczynanych
w 2012 roku może przekroczyć 24 tysiące.
Równocześnie drastycznie wzrosła liczba postępowań likwidacyjnych. O ile w roku 2010 na
wniosek właścicieli rozpoczęto likwidację 13.685 spółek, to w roku 2011 było to już 22.958
postępowań. W 2007 roku liczba rozpoczynanych postępowań likwidacyjnych wynosiła 8668.
Ponadto drastycznie wzrosła liczba uruchamianych postępowań likwidacyjnych
rozpoczynanych przez sądy rejestrowe. Sąd rejestrowy wszczyna przymusowe postępowanie
likwidacyjne jeżeli firma łamie postanowienia ustawy o spółkach i ustawy o finansach najczęściej nie przedkłada sądowi bilansu. O ile w 2009 roku postępowania likwidacyjne
rozpoczęte przez sądy rejestrowe stanowiły około 1/3 wszystkich postępowań
likwidacyjnych, to w 2011 roku już ponad ¾.
W 2011 roku postępowania likwidacyjne i upadłościowe dotknęły 4% węgierskich firm.
W roku 2010 było to 3,4%.
Spośród wszystkich branż najwięcej bankructw notuje branża budowlana - co dziesiąta firma
znajduje się w likwidacji lub upadłości. Kolejne najbardziej zagrożone branże to: firmy
ochroniarskie (9,22% bankructw), produkcja ubrań - 6,66% i prowadzenie szkoleń - 6,18%.
Współczynnik bankructw jest największy w regionach północnym i północno-wschodnim,
gdzie w 2011 roku zbankrutowała co dwudziesta firma (5%).
16
WPHI w Budapeszcie dysponuje narzędziem, dzięki któremu można sprawdzać kondycję
partnera węgierskiego. W ubiegłym roku 96 polskich firm skorzystało z tej możliwości.
Z uwagi na powagę sytuacji i cały czas pogarszającą się sytuację finansową firm węgierskich,
zalecamy dokonywanie takiego sprawdzenia.
Zamówienia publiczne.
Podstawą węgierskiego systemu zamówień publicznych jest ustawa numer CXXIX z 2003
roku. Ustawa określa jakie instytucje i w jakich przypadkach muszą stosować system
zamówień publicznych. Ustawa powołała również organ podległy bezpośrednio Parlamentowi
– Radę Zamówień Publicznych. Rada jest organem kolegialnym, składającym się 18 lub 19
członków wybranych spośród przedstawicieli zarówno zamawiających jak i realizujących
zamówienia publiczne. Rada współtworzy politykę zamówień publicznych, kontroluje system
zamówień, jest organem odwoławczym i edukacyjnym. Prowadzi także elektroniczny
Biuletyn. Rada wypełnia swoje ustawowe obowiązki za pomocą Sekretariatu.
Jako członek UE, Węgry muszą w pełni przyjąć europejskie prawodawstwo w tym zakresie.
Stąd procedury – przynajmniej w teorii – powinny być takie same. Realia są jednak inne
Węgierska ustawa tylko w 2009 roku (do początku listopada) była pięciokrotnie zmieniana,
a kolejne bardzo poważne zmiany mają wejść w życie od początku stycznia 2010 roku.
Niezmiernie rozbudowane są także przepisy wykonawcze do ustawy, funkcjonuje
23 rozporządzenia wykonawcze, które także 4-5 razy do roku potrafią być zmieniane.
Sekretariat Rady utrzymuje portal internetowy www.kozbeszerzes.hu, z tym że w języku
angielskim zawartość jest niezwykle skromna (przetłumaczona jest natomiast sama ustawa
wraz ze zmianami). Elektroniczny biuletyn zamówień publicznych także działa tylko
w języku węgierskim. Dla firm polskich pomocne może być skorzystanie z usług
licencjonowanych doradców ds. zamówień publicznych, których lista jest opublikowana także
na stronie Sekretariatu Rady.
Dostęp do rynku
Każdy rynek na swoją własna specyfikę i to samo można powiedzieć o rynku węgierskim. Na
Węgrzech bardzo silnie zadomowiły się firmy niemieckie i austriackie, które korzystały ze
względnego otwarcia Węgier jeszcze w latach osiemdziesiątych oraz prywatyzacji, która
została prawie całkowicie zakończona w latach dziewięćdziesiątych. Stąd zarówno na
poziomie firm oraz na poziomie konsumenta można zauważyć swoistą „germanofilię”. Stąd
przekonanie konsumenta do nowego, polskiego produktu może być trudniejsze niż gdzie
indziej.
W przypadku towarów spożywczych, węgierski konsument jest bardzo konserwatywny,
rzadko sięga po nowości, pozostaje przy swoich smakach i przyzwyczajeniach. W obecnej
trudnej sytuacji jest bardzo oszczędny i sięga jednak po tańsze zamienniki własnych
produktów.
Czynnikiem, który często zaskakuje polskie firmy, które założyły na Węgrzech spółki jest
słabe morale węgierskiego pracownika. Być może wraz z szybkim wzrostem bezrobocia
będzie się to powoli zmieniało, ale póki co węgierski pracownik będzie miał większe
wymagania płacowe i okołopłacowe (dodatkowe bonusy, posiłki, bony) niewiele dając od
17
siebie. Węgierskie prawo pracy szczególnie chroni pracownika, zwolnienie w praktyce jest
bardzo trudne. Węgierski pracownik ma więcej urlopu niż w Polsce, dłuższe są okresy
wypowiedzenia, urlopy wychowawcze, stosuje się dodatkowe okresy ochronne
uniemożliwiające zwolnienie pracownika. Bardzo łatwo jest uzyskać zwolnienie lekarskie,
które może chronić przed zwolnieniem nawet przez okres 13 miesięcy. Polskie firmy muszą
być szczególnie wyczulone na te kwestie, bowiem są one zupełnie odmienne niż w Polsce.
Obciążenia pracodawców są także zdecydowanie wyższe niż w Polsce, a stabilność prawa
gospodarczego – mniejsza. Należy licząc się tym, iż w każdej chwili mogą zostać
wprowadzone nowe, wcześniej nie znane podatki (także w ciągu roku podatkowego –
np. podatek od zawartości soli i cukru w produktach spożywczych wprowadzony we wrześniu
2011 roku), a konsultacje ze środowiskiem biznesu, o ile są przeprowadzane, nie mają
praktycznego znaczenia. Przyjęte jest także w praktyce podwyższanie obowiązujących już
podatków w ciągu roku podatkowego (np. opłat produktowych od towarów
„zanieczyszczających” środowisko jak ulotki, opakowania, opony itp.).
Według badań Eurostatu statystyczny dorosły Węgier zna najmniej języków obcych w całej
UE (nawet mniej niż statystyczny Brytyjczyk). Dużym problemem może być komunikacja
z partnerem. Starsze pokolenie generalnie mówi po niemiecku, młodsze – po angielsku.
Specyfiką Węgier jest dualizm gospodarczy. Dwie podstawowe grupy firm to duże
międzynarodowe przedsiębiorstwa (dające lwią część węgierskiej produkcji, eksportu, handlu
wewnętrznego) oraz firmy małe i mikro, zmagające się z kryzysem, konkurencją
i niesprzyjającym systemem podatkowym na „własną rękę”. W praktyce, aby zaistnieć na
rynku węgierskim w branży konsumpcyjnej (żywność, chemia gospodarcza, częściowo
ubrania, meble) należy wypracować dojście do wielkich sieci sprzedaży. Około 83%
produktów spożywczych sprzedawania jest w sklepach sieciowych (w Polsce 35%). Na rynek
węgierski jest trudniej wejść, ale umożliwia on od razu sporą sprzedaż. Jest to rozwiązanie
korzystniejsze dla firm większych, które mogą sprostać większym zamówieniom ale i presji
sieci.
Na Węgrzech szczególnie szybko następuje rozwarstwienie społeczeństwa pod względem
zamożności. Mimo trwania kryzysu już kilka lat (w niektórych gałęziach gospodarki) rośnie
liczba nie tylko osób biednych, ale i bardzo bogatych. Stąd liczba potencjalnych nabywców
towarów luksusowych jest relatywnie większa niż w Polsce.
Ważne adresy i linki.
Ministerstwo Gospodarki Narodowej http://www.kormany.hu/en
Ministerstwo Rozwoju Narodowego http://www.kormany.hu/en
Węgierska Agencja Inwestycji i Handlu www.hita.hu
Węgierski Bank Narodowy http://www.mnb.hu
Centralny Urząd Statystyczny http://portal.ksh.hu
18
Placówki dyplomatyczne
Wydział Promocji Handlu i Inwestycji
Ambasady RP w Budapeszcie
1068 Budapeszt ul. Városligeti fasor 16
tel.: +361 2514677, fax: +361 2529289
e-mail: [email protected]
www.budapest.trade.gov.pl
Ambasada RP w Budapeszcie
1068 Budapeszt ul. Városligeti fasor 16
tel.: +361 4138200, fax: +361 3511722
http://www.budapeszt.polemb.net/
e-mail: [email protected]
Referat ds. Konsularnych Ambasady RP w Budapeszcie
1068 Budapeszt, Városligeti fasor 16
Tel.:+361 413 8206, +361 413 8208
Telefon dyżurny: +3620 4729502 poza godzinami pracy urzędu (pomoc konsularna w
nagłych przypadkach)
fax: +361 3511725
e-mail: [email protected]
Ważniejsze przedsięwzięcia targowo-wystawiennicze
Nazwa targów
Miasto
AGRO+MASHEXPO Nemzetközi
Mezőgazdasági és Mezőgép Kiállítás
MT Maszyn i Urządzeń Rolniczych
Budapeszt
SZŐLÉSZET ÉS PINCÉSZET
Szakkiállítás
MT specjalistyczne nt. uprawy winnych
latorośli i wianiarstwa
Budapeszt
MAGYAR KERT
Wystawa Węgierski Ogród
Budapeszt
UKBA
Nemzetközi cukrászati, sütőipari és
gasztronómiai szakkiállítás
MT cukiernicze, piekarnicze , przemysłu
gastronomicznego
FOODAPEST
Nemzetközi élelmiszer, ital,
élelmiszergépipari és vendéglátóipari
szakkiállítás
MT żywności, przemysłu spożywczego i
gastronomii
FeHoVa
Fegyver, Horgászat, Vadászat
Termin
Organizator
Hungexpo Zrt.
/+36-1/263-6075
25-28 stycznia
www.hungexpo.hu/agromasexpo
[email protected]
Hungexpo Zrt.
/+36-1/263-6075
25-28 stycznia
www.hungexpo.hu/szoleszetespinceszet
[email protected]
Hungexpo Zrt.
/+36-1/263-6075
25-28 stycznia
www.hungexpo.hu/magyarkert
[email protected]
5-8 lutego
Hungexpo Zrt.
/+36-1/-263-6091
www.hungexpo.hu/ukba
[email protected]
Budapeszt
5-8 lutego
Hungexpo Zrt.
/+36-1/-263-6091
www.hungexpo.hu/foodapest
[email protected]
Budapeszt
16-19 lutego
Budapeszt
Hungexpo Zrt.
/+361/263-6455
19
Nazwa targów
Nemzetközi Kiállítás
MT Broni, Myśliwstwa, Łowiectwa i
Wędkarstwa
Miasto
UTAZÁS
Nemzetközi Idegenforgalmi Kiállítás
MT Branży Turystycznej
Budapeszt
BUDAPEST BOATSHOW
Nemzetközi Hajókiállítás
MT Żeglarskie
Budapeszt
KARAVÁNSZALON
Nemzetközi Kemping és Karavan
Kiállítás
MT Kamperów i Karavaningu
Budapeszt
BUDAPEST MOTOR FESZTIVÁL
Międzynarodowa Wystawa
Motocyklowa Budapest Motor
Budapeszt
CONSTRUMA
Nemzetközi Építőipari Szakkiállítás
MT Przemysłu Budowlanego
CONSTRUMA
Budapeszt
OTTHON DESIGN
MT Wystroju Wnętrz i Designu
Budapeszt
DECORSTONE
Nemzetközi Díszítőkő-Ipari
Szakkiállítás
MT Kamienieniarstwa
INDUSTRIAUTOMATION
Nemzetközi Ipari és Automatizálási
Szakkiállítás
MT Automatyki Przemysłowej
OKOTECH
Nemzetközi Környezetvédelmi és
Kommunális Szakkiállítás,
MT Ochrony Środowiska i Gospodarki
Komunalnej
BNV
Budapesti Nemzetközi Vásár,
Międzynarodowe Targi Towarów
Konsumpcyjnych
HOVENTA
Nemzetközi Szállóda-, Vendéglátóipari
és Gasztrotechnikai Szakkiállítás
MT Branży Hotelarskiej i Wyposażenia
dla Gastronomii
BUSINESS TRAVEL SHOW
Kiállítás, Workshop & Konferencia
Üzleti Utazóknak és Utaztatóknak
Targi Turystyki Biznesowej
i Konferencyjnej
HÓ-SHOW
Sport, kaland és élmény napok
Spotkanie Miłośników Sportów
Zimowych
Budapeszt
Budapeszt
Budapeszt
Budapeszt
Termin
Organizator
www.hungexpo.hu/fehova
[email protected]
Hungexpo Zrt.
/+361/263-6455
1-4 marca
www.hungexpo.hu/utazas
[email protected]
Hungexpo Zrt.
/+36-1/263-6455
1-4 marca
www.hungexpo.hu/boatshow
[email protected]
Hungexpo Zrt.
/+361/263-6455
1-4 marca
www.hungexpo.hu/karavanszalon
[email protected]
Hungexpo Zrt.
/+36-1/263-6091
22-25 marca
www.hungexpo.hu/motor
[email protected]
Hungexpo Zrt.
/+361/-263-6573
18-22 kwietnia
www.hungexpo.hu/construma
[email protected]
Hungexpo Zrt.
/+361/-263-6573
18-22 kwietnia
www.hungexpo.hu/otthon-design
[email protected]
Hungexpo Zrt.
/+361/-263-6573
18-22 kwietnia
www.hungexpo.hu/decostone
[email protected]
Hungexpo Zrt.
/+361/-263-6075
15-18 maja
www.hungexpo.hu/industriautomation
[email protected]
15-18 maja
Hungexpo Zrt.
/+361/-263-6203
www.hungexpo.hu/okotech
[email protected]
Hungexpo Zrt.
/+36-1/263-6455
3-7 października
www.hungexpo.hu/bnv
[email protected]
Budapeszt
16-19
października
Hungexpo Zrt.
/+361/-263-6076
www.hungexpo.hu/hoventa
[email protected]
Budapeszt
17-18
października
Hungexpo Zrt.
/+36-1/263-6455
http://www.businesstravelshow.hu/
[email protected]
Budapeszt
Hungexpo Zrt.
/+36-1/263-6091
16-18 listopada
www.hungexpo.hu/hoshow
[email protected]
20
Nazwa targów
SPA & WELLNESS
Egészség, turizmus és életmód kiállítás
Targi zdrowia, turystyki i zdrowego
trybu życia
Miasto
Budapeszt
Termin
Organizator
Hungexpo Zrt.
/+36-1/263-6455
16-18 listopada
www.hungexpo.hu/spawellness
[email protected]
Izby handlowe
[email protected] Magyar Kereskedelmi és Iparkamara 1055 Budapest, Kossuth tér 6‐8 36‐1474‐5149
[email protected] www.mkik.hu Bács‐Kiskun Megyei 6000 Kecskemét. Árpád krt. 4 36‐76‐501‐500
Kereskedelmi és Iparkamara www.iparkamara.hu [email protected] www.bmkik.hu, Békés Megyei Keresekedelmi és Iparkamara 5601 Békéscsaba, Pf. 135 Borsod‐Abaúj‐Zemplén megyei Kereskedelmi és Iparkamara 3525 Miskolc, Szentpáli u.1 36‐66‐324‐976
bmkik@bmkik@hu www.bokik.hu 36‐46‐501‐090
[email protected] www.bkik.hu Budapesti Kereskedelmi és 1016 Budapest, Krisztina krt. 99 36‐1‐488‐2045
Iparkamara [email protected] [email protected] 36‐62‐423‐451, Csongrád Megyei 6721 Szeged, Tisza L. krt. 2‐4 486‐987 Kereskedelmi és Iparkamara Fejér Megyei Kereskedelmi és Iparkamara www.fmkik.hu 8000 Székesfehérvár 36‐22‐510‐310
Hosszúséta tér 4‐6 [email protected] Győr‐Moson‐Sopron Megyei 9001 Győr, Szent István út. 10/A 36‐96‐520‐202
Kereskedelmi és Iparkamara Hajdú‐Bihar Megyei 36‐52‐500‐721, 4025 Debrecen, Petőfi tér 10 Kereskedelmi és Iparkamara 500‐710 Heves Megyei Kereskedelmi és Iparkamara www.csmkik.hu, [email protected] 3300 Eger, Telekessy út. 2 36‐36‐429‐612
www.gymskik.hu [email protected] www.hbkik.hu [email protected] www.hkik.hu 21
[email protected] Jász‐Nagykun Megyei 5000 Szolnok, Verseghy park 8 36‐56‐510‐610
Kereskedelmi és Iparkamara Komárom‐Esztergom Megyei Kereskedelmi és Iparkamara Nagykanizsai Megyei Kereskedelmi Iparkamara 2800 Tatabánya Fő tér 36 36‐34‐513‐010
[email protected] www.nakkik.hu 8800 Nagykanizsa, Ady u.1 36‐93‐516‐670
[email protected] www.nkik.hu [email protected] www.pbkik.hu 7601 Pécs Majorossy I. u. 36 36‐72‐507‐150
[email protected] Pest Megyei és Érd Megyei Jogú Kereskedelmi és 1056 Budapest, Váci utca 40/IV 36‐1‐317‐76‐66
Iparkamara Somogy Megyei Kereskedelmi és Iparkamara [email protected] www.kemkik.hu Nógrád Megyei Kereskedelmi 3100 Salgótarján, Alkotmány út. 36‐32‐520‐860
Iparkamara 9/A Pécs‐Baranya Kereskedelmi és Iparkamara www.jnszmkik.hu www.pmkik.hu [email protected] www.skik.hu 7400 Kaposvár, Anna u.6 36‐82‐501‐012
[email protected] www.svkik.hu Soproni Megyei Kereskedelmi és Iparkamara Szabolcs‐Szatmár‐Bereg Megyei Kereskedelmi és Iparkamara 9400 Sopron, Deák tér 14 36‐99‐523‐570 [email protected]
u 4400 Nyíregyháza, Széchenyi u. 36‐42‐311‐544
2 Tolna Megyei Kereskedelmi 7100 Szekszárd, Arany J. u. 23‐
36‐74‐411‐661
és Iparkamara 25 Vas Megyei Kereskedelmi és 9700 Szombathely, Honvéd tér 36‐94‐506‐640
Iparkamara 2 www.szabkam.hu [email protected] www.tmkik.hu [email protected] www.vmkik.hu [email protected] Veszprém Megyei 36‐88‐429‐008, www.veszpremikamara.hu, 8200 Veszprém, Budapest u. 3 [email protected]
Kereskedelmi és Iparkamara 406‐972 22
Zala Megyei Kereskedelmi és 8900 Zalaegerszeg, Petőfi u.24 36‐92‐550‐514
Iparkamara www.zmkik.hu [email protected] Główne organizacje wystawiennicze
23
Hungexpo Vásár és Reklám Zrt.,
H-1101 Budapest, Albertirsai út 10.,
tel.:/+36-1/-263-6000, fax: 263-6098,
e-mail: [email protected]
http://www.hungexpo.hu/
V-Trade Kiállítások Kft.
H-4032 Debrecen, Füredi út 76.
tel.:/+36-52/-436-011, fax: 436-012, e-mail.
[email protected]
http://www.vtrade.hu/
SYMA Sport- és Rendezvényközpont,
H-1146 Budapeszt
tel. /+36-1/-460-1100, fax: 460-1160,
http://www.syma.hu/
e-mail: [email protected]
Győri Vásár Kft.
9023 Gyõr, Tihanyi Á. u. 10/a.
tel. 96/528-806
fax. 96/528-807
e-mail: [email protected]
http://www.gyorivasar.hu
24
25