rośliny motylkowate Plik

Rośliny motylkowate
stosowane
na użytki zielone
Dr Barbara Borawska-Jarmułowicz
Systematyka botaniczna – rośliny
motylkowate drobnonasienne
 Rodzina motylkowate (bobowate) –
Fabaceae Lindl. (Papilionaceae Hall.,
Leguminosae Juss.)
Znaczenie roślin motylkowatych
na użytkach zielonych
• Niezbędny
składnik
roślinności
łąk
i pastwisk racjonalnie użytkowanych
• Kilkakrotny, duży plon zielonej masy
w okresie wegetacji
• Symbioza z bakteriami brodawkowymi
(Rhizobium) - wiązanie N atmosferycznego
(1% udziału w runi = 2,5-3 kg związanego N)
Znaczenie roślin motylkowatych
na użytkach zielonych cd.
• Duża wartość paszowa;
 wysoka zawartość białka (18-25%)
(korzystny skład aminokwasowy)
 niższa zawartość włókna (szczególnie
ligniny i hemicelulozy)
 dobra strawność i wolniejsze tempo starzenia
się roślin
wysoka zawartość Ca, P, i K oraz
mikroelementów i witamin: B, C, D i K
oraz prowitaminy A (karotenu).
dobra smakowitość
Znaczenie roślin motylkowatych
na użytkach zielonych cd.
• Uruchamianie trudnodostępnych dla innych
roślin składników pokarmowych z głębszych
warstw gleby (związki fosforu, wapnia i potasu)
• Zwiększanie żyzności gleby (próchnica) dobry przedplon dla wielu gatunków (zaw. N w
resztkach 1,6-2,2%)
Znaczenie roślin motylkowatych
na użytkach zielonych cd.
• Dobre zacienianie gleby przeciwdziałające
rozwojowi chwastów
• Korzystny wpływ na strukturę gleby
(długie korzenie palowe, zacienianie gleby)
• Ochrona gleby przed erozją
• Wykorzystanie w zagospodarowaniu terenów
trudnych
• Wykorzystanie w systemie agro-leśnym –
poprawa wartości paszy ograniczenie pożarów
Wady roślin motylkowatych
 Nadmierne przesuszanie gleb
 Duże wymagania pH gleby
 Możliwe duże straty podczas konserwacji
zielonki
Charakterystyka morfologiczna
roślin motylkowatych
Korzeń palowy z licznymi
korzeniami bocznymi
(u koniczyny białej krótki)
Wytwarzanie szyjki korzeniowej
z pąkami (zgrubiała część łodygi
przechodząca w korzeń)
Różowe zabarwienie brodawek świadczy
o procesie wiązania azotu.
http://www.biotechnolog.pl/foto_mat/rhiz02.jpg
Największa intensywność
wiązania występuje przed
kwitnieniem
Łodyga
 Pędy wyprostowane,
wzniesione,
półleżące lub leżące,
rozgałęzione,
owłosione lub gładkie
Liście i przylistki
roślin motylkowatych
Komonica zwyczajna
1 – żagielek
2 – skrzydełka
3 – łódeczka
Koniczyna białoróżowa
Wyka ptasia
Koniczyna łąkowa
Lucerna nerkowata
Koniczyna biała
Lucerna mieszańcowa
Kwiatostany
W formie główki (koniczyny, komonice, lucerna nerkowata)
http://chwastowisko.files.wordpress.com/2008/07/koniczyna1a.jpg
http://chwastowisko.files.wordpress.com/2008/07/koniczyna_lakowa2.jpg
http://przyroda.osiedle.net.pl/obrazy/lucerna_nerkowata.jpg
http://foto.recenzja.pl/foty/komonica_zwyczajna-110-2fd42969c56093abaf5172bc4088b99f.jpeg
Nasiona
Koniczyna
białoróżowa
Koniczyna łąkowa
Koniczyna biała
Nasiona
Komonica zwyczajna Komonica błotna
Lucerna nerkowata
Uszeregowanie roślin motylkowatych
pod względem wymagań wodnych
koniczyna białoróżowa
Koniczyna łąkowa
koniczyna biała
komonica zwyczajna
Lucerna nerkowata
małe
średnie
duże
Wymagania wilgotnościowe
b. duże
Uszeregowanie roślin motylkowatych
pod względem wymagań glebowych
koniczyna białoróżowa
Koniczyna łąkowa
Lucerna nerkowata
koniczyna biała
komonica zwyczajna
słabe
średnie
dobre
Gleby
b. dobre
Uszeregowanie roślin motylkowatych
pod względem odczynu gleby (pH)
Koniczyna łąkowa
Lucerna nerkowata
komonica zwyczajna
koniczyna białoróżowa
koniczyna biała
4,5
5,0
5,5
6,0
kwaśny
pH
6,5
7,0
Rośliny motylkowate
stosowane na użytki zielone
B. Rutkowska
Atlas roślin łąkowych
i pastwiskowych
Rysunki H. Rembertowicz-Szymborska
PWR i L
Warszawa 1984
KONICZYNA ŁĄKOWA
Trifolium pratense L.
• Występuje na glebach
żyznych, umiarkowanie
wilgotnych.
• Wysiewana
w mieszankach z trawami
na łąki trwałe i przemienne.
Fot. B. Borawska-Jarmułowicz
KONICZYNA BIAŁORÓŻOWA
(SZWEDZKA)
Trifolium hybridum L.
• Występuje na glebach
średnio wilgotnych
i wilgotnych, żyznych.
Wysiewana
w mieszankach z trawami
• na wilgotne łąki i pastwiska
trwałe
• na użytki przemienne,
w uprawie polowej.
KONICZYNA BIAŁA
Trifolium repens L.
• Roślina o małych
wymaganiach siedliskowych.
• Wysiewana w mieszankach
na pastwiska trwałe,
użytki przemienne
oraz w uprawie polowej.
Fot. B. Borawska-Jarmułowicz
KOMONICA ZWYCZAJNA
Lotus corniculatus L.
• Występuje w siedliskach
okresowo posusznych, gl.
mineralne, zasobne w wapń.
• Wysiewana w mieszankach
na łąki trwałe,
w uprawie polowej,
czasem na pastwiska.
Zdj. B. Borawska-Jarmułowicz
KOMONICA BŁOTNA
Lotus uliginosus L.
• Występuje na wilgotnych
łąkach, gl. torfowe i
mineralne
• Wysiewana sporadycznie
na łąkach trwałych (brak
nasion).
LUCERNA NERKOWATA
Medicago lupulina L.
• Występuje
na glebach mineralnych,
zasobnych w wapń,
suchych i średnio wilgotnych,
ciepłych i przewiewnych.
• Stosowana w mieszankach
na łąki i pastwiska trwałe
(niskie plony).
Użytki przemienne
Lucerna mieszańcowa Medicago media Pers.
pl.wikipedia.org
Lucerna siewna
X
Lucerna sierpowata
upload.wikimedia.org
Lucerna mieszańcowa
Medicago media Pers.
 Dobra zimotrwałość
 Dobrze rozbudowany
system korzeniowy
 Użytkowana w uprawie
polowej 2 – 4 lata
http://zielarka.files.wordpress.com/2011/08/medicago-x-varia2.jpg
Rośliny motylkowate dziko
rosnące
Koniczyna rozdęta
• Występuje na mało
żyznych pastwiskach,
na glebach zasolonych
• Bardzo niskie plony,
słabo odrasta
Koniczyna
drobnogłówkowa
• Występuje
na
łąkach
ekstensywnie użytkowanych
• bardzo niskie plony,
• słabo odrasta,
• ustępuje pod
nawożenia
wpływem
Zdj. B. Borawska-Jarmułowicz
Groszek żółty
• Występuje
na
łąkach
ekstensywnie użytkowanych
• niskie plony,
• wymaga rośliny
podporowej,
• ma gorzki smak
Wyka ptasia
• Występuje
na
łąkach
ekstensywnie użytkowanych
• niskie plony,
• wymaga rośliny
podporowej,
Wilżyna bezbronna
• Występuje na ekstensywnych
pastwiskach,
gl. mineralne, suche i mało
żyzne, zasobne w wapń
• Roślina bezwartościowa
• Ograniczanie występowania:
 częste i niskie koszenie
intensywne nawożenie
racjonalny wypas kwaterowy
Dziękuję za uwagę