Nasza Droga - PALMM Digital Collections

Nasza Droga - PALMM Digital Collections

·'..-. .',.-'\.. f .
.
'v ":-·
.:. '. .. .". ._- .
RODZlriY' POSZUKUJI\.
Polski Zwiazek b. Wi~zniow Polityeznyeh w Tarnowie zwraea sie do wszystkich b. wi~zniow obozow
koneentracvj ny ch z goraca prosba 0 udzielanie mozliwie wy czerpuj acyeh informaeyjo swych kolegaeh,
kt6rzy zagineli, b~dz to przy ewakuacji obozow koncentracyjnyeh w 1945 r., b~dz w drodze powrotnej
do Polski. Wierz ymy, ze Koledzy dopomoga stroskanym rodzin om w odszukaniu poszukiwanyeh przez
szvbkie slozenie dokladnego meldunku w Sekretariacie Polskiego Zwiazku b. Wi~iniow Polityeznyeh
w Tarnowle, ul. Krakowska 6.
Poszuki wa ni sa :
Kaztmierz Amerek z Warszawy, Aresztowany
podczns pows ta nia w Warszawie, nastepnie Oswiec.m, Ftossenbur g, Rodzina nie rna zadnyeh wiadomosei,
/
styeznia 1943 do Oswiecimia. Z wiezienia nie bylo od
ni ego zadnej wiadomosci. 0 wadomosc prosi 3-letnia
sierota' Olefika Jezierska, Lekawiea.
J~drzejczyk Tadeusz, ur. 1 .st ycznta 1920 r. W
Czestochowle, Isyn Franeiseka i Teodozjiz Baranskich. Aresztowany w pazdzierniku 1944 w Czestochowie, akad w poczatkaeh stycznia 1945 r. wyw ieziony prawdopodobnie do Gross - Rosen i datei do
Flossenburgu. Od stycznia 1945 niema wi adomosci.
Koziol Roman, ur, 2 stycznia 1920 r. . w 'I'arn owie zostal aresztowany 19 stycznia 1943 r . 0 wladomosc prosi zona.
Ko lencia Edward Nr, obozowv 116.106 przebywal w Gross-Rosen; Ravensbruck, Fustenberg, Nordhausen.
Konieczkowski Tadeusz, aresztowany 15 stvcsDanek Franciszek Jakub, aresztowany 1 czerw- nia 1943 w Tarnowie, byl prawdopodobnie w Oswieca 1943 r., przebywal w wtezieniu w Tarnowie, na- eimlu, nastepnie w Oranienburgu.
stepnie wywi eziony do Pustkowia. Tam przebvwat do
Kurni'k Piotr, Tarnow Krupnicza 11. Wi~ziony
26 lirc a 1944 r., potem wywieziony do Oranienburga.
w Tarnowie w 1943 r. Brak wszelkich wiadomoscl.
Nr. obozowy 88.344 Oranienburg. - Brak wszelkich
Kalarus Wladyslaw, aresztowany 30 maja 1944,
wiadomosoi.
I
przebywal w wiezleniu w Tarnowie, nastepnie wywieDobosz Stefania, aresztowana w styesniu 1943
ziony do Krakowa na Montelupich dnia 27 czerwea
W Tarnowie, wywieziona do Oswiecimia, Rzekomo
1944. Byl na liscie rozstrzelanych pod Nr. 42. Dotyohzmarla w pazdzrerniku 1943.
czas niema zadnych wiadomosci. Informacj e kiero Dobosz Kazimierz, arecztowany 30 listopad~J942 . wac do Sekretariatu lub na Pulaskiego Nr. .52/5 do
r. w Radogoszczy k. Deb icy, wywieziony do Oswie- , .zony. '
eim ia .
Kowalski Zygmunt, aresztowanv 7 lut ego 1943
D -,b ~'O\ 'o!sId Pi ot r , urodzony 24 czerwca 1883.,
w Tarnowie, wywieziony do. Oswiecim ia, Nr. 117'.107.
aieszt owany 7 maroa 1941, wywieziony do OswieciOstatnio Buchenwald.
mia w 1942. Nr . wieznia 61.869 blok 23.
Powraeajaeyeh z Mathausen-Gusen, ktorzy w r .
Julian Datko, przewteziony ze Lwowa do Oswie1942
przebywali w obozie prosi goraco iona. 0 wia~o­
cimia, nastepnie dalej. zona 0 nim nte nie 'wle,
mosci
o F rancis71lm Matiasie, lesnym w m aj. Okoctm
F "'q;czck Jan J6zef, aresztowany w Tarnowcu d.
k.
Brzeska
,pod adresem: Maria Wzorkowa, Tarnow,
1 grudnia 1943, wywieziony na Montelupich . Podobul, Bernardynska 20.
no w koncu styeznia 1944 wywieziony w niewiadoMi~czyiis~i Jerzy, przebywal w Os~i~cim~u. Nr .
m ym kierunku. Rod zina bez wiesci.
3391.
Zmarl na bloku. Rodzina nie rna wladomosCl .
Gdowski Zdzislaw, aresztowany w Brzesku 21
M~zynski Stanislaw z Chyszowa. Aresztowany
r'~ " ca 1941, przewieziony do O swi~eimia. Ostatnia
\viadom osc blok 10, st. 6. - Gdowska, Urz~ Skarb.
w 1942 r. W Oswi~eimiu przebywal p6ltora miesi~ea,
wywieziony do Flossenburga gdzie przebywal p6ttow Brzesku.
ra roku. Wr. 1945 wywieziony zostal pod holenderGondek J6zef, aresztowany 24 maja 1944 · r. w
Wroblewicach , przebywal w wi~zieniu w Tarnowie
sk~ granic~. Gdzie znajduje si~ teraz?
i prawdopodobnie w Oswi~cimiu.
P~owSki Jerzy Nr. 101143 blok II/14. PrzebyGomulidd Franciszek, wywieziony do Krakowa wal po powstaniu w Skwierzynie n. Wa~~, Se~ina­
22 razdzlern ika 1944, przebywal na Montelupich.
ryjna 5. 0 wiadomosci i pomoc. w poszu]nwaniu proOstatnia wiadomosc 24 stycznia 1944.
s~ rodzice. - P~dowscy, Skw1erzyna n. Wart~, ul.
Gr uszecki Jan, ur. 29 kwietnia 1920. Dnia 27
Seminaryjna 5.
czerWCa 1944 zostaJ wywieziony do Gross-Rosen,
Pakul Stanislaw z Radogoszczy pow. D~browa,
a dnia 8 lut ego 1945 ewakuowany do Dory, nast~pnie aresztowany 20 stycznia 1943 w Szczucinie. Wywiedo Bergen-Belzen. Brak wsq,elkich wiadomosci.
ziony do Oswi~cimia 28 stycznia 1943 r .
Horyitski Zbigniew, ur. 1921 r., przebywal w oboR6j Henryk, aresztowany 1 cz,erwca 1942, wyzie Gross-R osen . Ostatnia wiadomosc w 1944 r. wieziony do Oswi ~cimia 28 stycznia 1943 r. Nr. wi~z .
Podobno wywieziony do innego obozu.
. .
96910, nast~pnie przewieziony do Oranienburga Nr.
Jezierski Tadeusz, ur. 12 grudnia 1914 r., syn Ja- wi~znia 62350.
kuba i Marii z PotulE4kich zam. w Lodzi . Aresztowany
Sobota Tadeusz, aresztowany w 1940 r. , wywie2 pazdziernika 1942 w Mielcu, przewieziony do. wi~
ziony do Hamburga w 1941 r. Nr. wi~znia 4843.
z'ienia w Tarnowi~ w liitepaGi~ 194.2, Dalilt~pIUe 2i
NASZAD OOA
I
JEDN ODNIOWKA
1939
Tarnovv, dnia
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _•
1 listopada
.
' 19 4 6
1
_
.
.
Nasze wspomnienia i ciezkie wzmagama
o lepsze jutro.
•
Przekonalismy aie po skapanlu narodu polskiego ' w powietrze. Gineli konfidenei Gestapoweow, mimo
w jego krwi 0 tym, 0 czym przed tragedia wresniowa
okrutnego odwetu i terroru i przesladowania stosopowinn ism y hyli wiedziec, ze wojna obecna byla
wanego wzgledem .winnych i niewirmyeh. Tarnow
z jednej strony konsekwencja krwiozerozej zemsty
pIa-wil s ie we krwi, dYISlZ,al: groza, .a nde ugiq,l sie. DruNiemcow, przygotowanej z teutonska starannoscia,
kowano ulotki, powielano je na cyklostylach. Rozdaa z drugiej , nastepstwem karygodnej biernosei i gn u- , wano' w biurach, na ulioy, w fabryce i [llrz,y ' plu gu. '
s ne j apa tii swiata cywilizowanego.
Informowaly one wszvstkioh 0 postepach woj sk
sprzymierzonych,
krzepily nieufnych, kazaly wierzyd
W stosunku do nas zrealizowar narod niemiecki
·w
niedaleka
jasn~
wolnose. Rozl epiano ulotki na musw6j ohydn y pr ogr am prawie bez reszty, pograzajac
rach
i
parkanach.
Terror przerazal, Ieez praey konnarod w najozarniejszej, przeszlo 5 lat trwajaeej
spiracyj
nej
n
ie
mogl
zdusic, Ile to razy mimo smutku,
krwawej niewoli. Niemiecka brutalno se vunicestwiaoierpienia
fizyeznego,
zaloby, smiech ludziom lzy 0laJ wszystko i wszystkieh, co bY10 godne i ludzkie na
suszal,
gd
y
na
mieseie
pojawil sie maly gazeeiarz. .
zie m iach polskich. Dzien z.a dniem dojrzewalo oMite
ktorv
.jed
ny
m
sprytnym
sl owem okreslal, co sadz! 0
zniwo smierci, Cafy narod znosil bohatersko cier piet
r
escj
pi
sma,
spr
zedawanego
di a chleba . W yst a r czat
nia i bezmiar mq,10 zadawanyeh przez t yranow poi1ieznaczny
gest,
czy
mina,
by
t akie czy inne za.rz~­
zbawion ych wszelkich uczuc ludzkich. Zd arwalo sie,
dzenie
'od
powi
edn
io
zBo~
koto
W'ae.
ze meezennicy wezma swa tragedie do grobu, bojowcy 'P6jd~ ich sladami, a g;a,rse .Jo] alnyoh", zastraAresetowano, r ozst r zelowano na Gorze Mareina,
w Lisiej Gorze, Ostrowie, w Piotrkowskieh Iasaeh,
ch anych , juz nigdy wolnosei nie zazna. Okrucienstwo
Skrzvszowie.: Koszyeach Malych, Zbylitowskiej Gor odzilo beznadzdejnosc. Slabi zalamali 81if;, upadlali
na sluzbie i denuncjowaniu , To byly jednak lepizody,
r ze, a Tarnow walczyl IlJie przebierajao w srodkach.
natomiast ponlewierana godnosc ludzka zyla. I 0 tym
Tarnow bronil sie, ohoe zraniona dusza narodu wila sie z bolu i dretwiala z 'p rzer azenia, Ta~n.6w mrze..
, ch cf; mowie - to wykazae.
f
grywal bitwy, ,by wygrae wojn~. A wi~zienie ta,r~w- ' ,
, Gorq,ca krew prawdziwY'ch Po-1akow, mimo szykan
i bu ty niemieckiej ,rue zastygIa,. Ni e mogq,c jawnie 01'.skJie pf;cznialo, ' a Gestapo mordowal,o 'PJ:;'zy ul. Urszugan izowae sif; - prz,~szlli , wiernk Ojcz yzrue z .po1ansk iej 18 najleps.zych synow OjczYzn.y bez WY-.
wier zchni w podziemia, aby brutalnemu najeidzcy
tchnienia, is t OSUjq,c n:iesamowite m~ki i to1'tury.
obrzydzie hulaszeze zycie na piastow.skiej ziemi.
Br ak miej-sca na 'wymienianie nazwisk ofiar, ktoP oc1ziemny Tarnow platal rozne pf'zykre niespodzian- fr e znosily to,rtury z pogardf!, dia zwyrodnialcow.
ki chwHowym zwycif;zcom, ,a wowezas zami,e,ral
Glod, bicie, nikogo nie lamie, nie zastraszaj~ masmi ech "na ich us,tach; ZM twarze oprawcow bladly
sowe r.ozs,trz,eliwaThia i transporty wif;zn6w eskortoz pr ze:ria,zenia na wiese 0 akitach rozpaczy uciemi~o­ ,wanych do obozow konoentracyjnych. Gestapo zasynego narodu.
!p.u j e T,arno;w telegramami 0 smierci, a riiema1 co
Z:akonspir owa na dzhilalnose tarnowian spf;dzala
w, .drugim dom u zaloba. Okupant osiq,ga rekord ni.szsen z po,wiek Niemcom, a krzepila serca Polakow,
czenia. Nie tylkci mf;zczyzni, 1eczkobiety, stareY
byla ost ojq, wi.ary , krzepila nadziejq, mieszkancow
i dzieci plynq, bez przerwy do hitlerowski'ch osrodkow
:PQwiatu. ' Ka:Zdy nasz odruch zbrojny cementowa.J: kaini. Przez wif;zj,enie tar nows kie przewi:~lo sif;
prace n a,s!Ze Inimo pono.szonych olbrz,ymich ofliar .
w ciq,gu 5 iat z gorq, 19.000 ofiar z czego 95 proce:nt
Radow.aity if;\serca, gdy magazynyz amunicjq, iiolrue powrocilo z kazni hitlerowskich. Narod jednak
nier;skim , ekwipunkiem, mosty, tor~ ko1ejowe, s zly' zyje u siebie i na obczyznie, patrz~c nru dymi~ce dn:iem
NASZA i ·DROGA
2
i noca krematoria
w bolesci, lecz z wiara w lepsza
\
przysslosc, pvzypalruj~c si~ kazdego dnia na dlugie
szeregi kolegow maltretowanych, maszerujaeyeh do
pieca krematorvjnegov .gdzie czesto rozwscieczeni sadysci niemieccy zyweem wrzucali ich na rozpalone
ruszta, Nie ulakl sie teiZ IUd wojujacy publieznych
szubienic, na ktorych ramionaeh kazdego druia w kraju, a podczas zbtorek wieezornychw obozach, wieszano ofiaryna oezach tysd~cy za to tylko, ze nie zaparli
sie swej idei j. Ojczyzny. Nie zastraszyly nas laznie,
eksperymenty medyczne, bunkry, bide, gtod i roz, strzeliwania.. Nie zlamali nas oprawcy, chociruz z ylismy znaoznie gorzej od psow. Godnosci ludzkiej nie
zdolano w nas zdepuac, Brondlismy si~ do ostatnioh
sit, a .gdy tych Iuz nie stalo, umielismy umierae z godnoscia, W obozach koneentracyjnych zginelo samych Tarnowian ponad 2.000 mezezyzn, nie liczae ko
biet i dzieei. Ach, j ak nam zal tych wartoscjbwych,
mocnyeh duehem - wielkich Polak6w - co odeszli
w. zaiswiaty. Z jakim utesknieniem czekamy, by moe
ieh ducha, ich bezrzykladna wiara w sprawiedliwosc
opromieniajaca ieh skronie do ostatniej ehwdli iZ,y, cia, wetrzasnela wreszcie sumieniem narodow, przywr6cHa milose ludzkosci.
Tylko nieLiczna grupka b. wi~zniow politycznych
wr6eila do rodzin. Wrocili oni ze zlamanym'zdrowiem,
obtargani i wyglodniali. ' N~kt si~ nimi nie zaopieko-"
wal, niKt rue s,pytal z czego ten i 6w b~dzie zy1. P~)Zo, stawionoich w zapomnien:iu. Nie stworzono dia nich
warunl{ow pracy, ba, malo tego, po ,dzie:6. dZi~iejszy
wielu z nieh daremnie szuka k,awalka chleba. KillmnaSitu gmchych, ociemnialych i CJi~zko chorych przebywa w Tarnowie w straiSzliwyeh warunkaeh bytowania. Wprawdzie ci IZ powracaj~cyeh, kt6rym iela- '
zne zdrowie dopis,alo, zajrnujq si~ dzis nimi, ale ta
opieka nie jeslt wystalrcza:j~cal... Trz,eha tych n.ieszcz~sHweow przed zimq obue, ubrae i zaopatr~ye w w~:' gi,el i produkty spozywcze. Panuje u nich gl6d,
a w parze z' tym szerzy sd~ w zastt-aszajqcy spo~6b
gru.ilica, ktora powC'li likwiduje te cenne jednost.~i.
Ludzie ci, kt6rzy wmurowali w odzyskanq. Nle-:
podieglosc pot~zn.q, cegl~, dzis pozostajq W n~dzy i zlapomnieniu. Ludzie ci nie sp,odz,iewajl! si~ ' nadzwyczajnej p omo,cy. zqpania ich id~ w kierunku otrz y :
manila pracy i takiej zaplaty za pmc~, aby utrzymac
siebie i rodzin~.
_ Te rodziny, ktorych jedyni zywiciele rue wrociIi
z oboz6w koncentracyjnych, to IZ g6rq 460 wdow zar,ejestrowan,ych i ponad 600 dzieci, kt6re poz6s~j~
bez srodk6w do zycia. Tylko nieliczne wdowy otrzymaly po wielkich sitaraniach emerytur~ po m~z;ach,
bylych urz~dnikach panstwowych. Qzy qwierzycie, ze
wysokosc tych rent wynosi miesi~czlliie- od 30 do
70 z1. ?
W clowy te przez pi~e lat calkowicie wysprzedaly
si~ z,e smego mienia, aby dzieci ratowae prze;d glodem
w domu,a,swych 'm~zow w obozach i locha,eh wi~z~en­
nych. ,spodzi~waly si~, ze znajdq pomoe, wyrozumia-
J
lose i opieke, a niestety spotkal je przykry zawod i
rozczarowanie. Przez ealy CZaS okupacji WdOW~T te
bvly na: czarnej Iiscie, wszedzie odpychane.i nie dopuszczane do korzystania z pomoey ze strony opieki
spoleeznej, bo mezowie siedzieli w lochaeh wieziennych, ezy obozach koneentracyjnych. Dzis wdowy
i dzieci po zamordowanych wi~iniach pozostaja
w dalszym ciagu bez srod'kow do iycia i gina,
a smierc ich i bieda dzieci wvglodnialych sledmioletnia tulaczka i wynedznialych sserzaca sie gruzlica;
obarcza i rzuca cien na cale spoleezenstwo. Kazdego
dnia zglaszaja si~ w sekretariacie Zwiazku wdowv.
dzieci po zamordowanvch 'w obozach ojcach i chorzy
wiezniowie, proszac 0 dorazna pomoc. Z calej duszy
pragnierny' ulzye tej niedoli. R~ce szukaja gorll-czkowo wok6l siebie, by podac nieszozesliwym kromke
chleba, a nic nie znajdujac opadaja bezradnie. ZWrrq' zek [est biedny, a dobre eheci nie zna,jd~ chleba.
Polski Zwiazek b. Wiezniow Politvcznych w Tar' l1 owie rna na opiece ponad 60 czlonkow nie zarobku- ,
jaeych, z 'g6rl} 460 wdow i 600 dzieci, a nie otrzymuje znikad grosza subwencji. Jedynymir6dle~ dochodu Zwiazku, kt6ry pozwala nam udzielic zapomog
najbardziej potrz~bujq.cym, s~ ofi ,ary czlonkow wsp~erajqcych, nader skromne przydzialy produktow
Opieki Spolecznej, pomoc ze strony "Carita,su" , Hur:towni Kupc6w POlskich, "Spolem" i kiIku wspanialomyslnych' i ofiarnych piekarzy, tudzielz restauratorow, kt6rzy przez pewien cz-as '\vydawali pierwsi
chleb, drudzy bezplatne obiady, powracaj~cym b.
wi~iniom politycznym.
Prob[em pomocy dla tyeh ;wiszyst k ich wd6w;'
dzieei i wi~zniow, ktoryeh ogluszono biciem w GeSltapo w wi~zie;niach, w oboza,ch, dla ociemnialych,
' dla l~dzi z przetr<1,conymi zebrami, wylaman.ymi palca.mi, wyhitymi z~ba.mi, ze zni,srzczonymi stawami, z
nabytymi w obozach i wi~zienia,ch ci~zkimi chorobami, schorzeniami organicznymi - powinien bye
z,agadnieniem nie tylko naszym, ale ealej Polski i ca':'
Iego .sp olecze:6.st wa . Sprawa ta urasta do kwestii ,s polecznej jako pHna, pienvsza; wielka koniecznosc zy- '
dowa.
'
W imieniu ofiar be~tialstwa hitlerowskiego Zwil}zek b. Wi~ini6w Polityeznych apeluje do calego spoleczestwa ,mias,ta, Tarnowa, by w czm;ie urzl}dzanych
zbi6rek Ulicznych, specjalnych imprez oraz przy '
werbowa:niu czlonk6w wspierajl!eych nikt nie uchylil si~ od dania pomoey Zarzqdowi w kierunku rozwi~zainia tak dzis trudnego problemu z'aopatrzenia
najbiedni,ejszych ' w odziez i prowianty.
Wierzymy gl~boko, ze nie spotkamy .s.i~ z odmow~
spoleczensltw-a, kt6re zawsze dawalo i daje wYlaz
swej .sympa,tii i' zrozumienia dla naszych celow
j d~z'en.
Antoni Gladysz
)
,
.
Wiceprezes polskiego ZWillZku
b. Wi~zni6w Politycznych
w Tarnowie.
l
N AS Z,A
DROG~
3
Spoteczeristwo a wiezniowie.
Wiek dwudziesty, wie'k maszvny i techniki, jest
dziwnym wiekiem w historii rozwoju swiata, Czlowiek tworzy euda techniki, a sam , pomimo ie jest
t wor ca, staje sj~ czescia skladowa tejze maszyny.
Cztowiek wyzbywa sie ducha; wyzbywa S'i~ swego
j a, staj esie rz~ez,~, zwierzeciem, a moze nawet wiecej jak zwierzeeiem, oo zwierze syte nie morduje,
swiat w swym ostrvm pf;ldzie dwudziestego wieku
zgubil ozfowieka i wpadl w chaos. maszyny, dla kt6rej krewilsto~ zywyeh stalru sie tylko zwykla oliwa. .
Dlatego tez mordy, katowania .i rzezie i wiezienia
ni ewinn y ch ludz i staly sli~ znamien.iem dnia, - Czlowiek s,tal g;i~ czlowiekowi wilkiem,
, Przez szese lat lala sie krew niewirmvch ofiar.
Mogily i dymy kominow krematoryjnych byly ozna- .
ka, zeludzkose zamarla. Ludzie szli na smierc, ezekaj ~c' w kolejce. Jakis bezwlad zapanowal wokol, Zdaw alo sie, ze w pedzte szalonym nie bedzie kofiea i nikt
nie znajdzie hamulca. 41e znow znalaz] sie czlowiek,
za czely si~ pro testy coraz wiecej, wieeej, Ludzie zaezeli sie :upominac 0 swoje prawo 'do zycia, 0 swoja
wo1nose. Spoleczenstwo po,dzielilo si~ na tych, co dalej p~dzili w ehaosie zbrodni, "aby zye" i na tych, .co .
raezej sm ier e woleli, niiZ ruewol~. I szly falangi corarz
wi~ksrze t ych; cO nie znal'i, .co znaczy widmo smierci
w: obronie wolnosei i niepodleglosci, a co za tym idzie
w obrolIlie ezlowieka. 0 gehennie i przej sciach ezy
prz,ezyciach nie przypominam, gdyz ten koslZmar 'ze .
l~itrasz l1y ch dni minionych zI1lad~ wszyscy: Ale gdy ci,
co niestracili wiary i dueha w walee 0 prawo czlo- /
wieka. wi:6eili z powrotem vi szeregi sploleezens,twa,
to ieoz ieh spotkalo? Rozczarowanie!
Obdarci, bosi i ehorzy, nie mog~ si~ wcisn~~ mi~­
dzy tyeh, co utyli 'za eza sow "Heil". Patrzy sif;l ezas'em
na wi~zni6w, jak na i;n,truzow, ezego oni c~c~ i po' co .
Do
dals~ej
EugeniuszSit
Prezes Polskiego Zwil}zku
b. , Wi~zni6w POlityCZIJyCl1
w Tarnowie.
walki sil nam brak
Z Waln.ego Zebrania Sekcji Wd6w i
Sehodz~ si~
wraeaja. Tyeh natomiast, co podpisywali poddans t wo "Heilu" (wprawdzie nieraz pozniej uciekali, jaik
8ti~ przekonali, ze hydra hitlerowska zdycha) , wsadza
sie n ier az na sitolkis;poleezne i zdejmuje sie pried ni. m i kapelusze, Dzis wszvsey walczyli, dzis wszyscy
byli dobrymi Polakami, dzis wiezien Oswieeimia,
Majdanka, Gross - Rosen, Daehau u t. p. jest n i epotrzebny. '\
Obywatele ! Wi~zniowie nie ehca uznania, ani zas zczyt ow chwaly, ale chea tylko troche zrozumienia
i troohe ulzenia w ich doli, a nawet j ezeli ten ezy ow
wieziefi hl~dzi, czy przekroezy maj estat prawa, to
s a d zm y go przynajmniej tak, jak si~ . ·s~dzi. "sUimigow". Wiekszej Iagodnosci n&t nie zada. Dlatego tez
my j1aiko narod polski, kochajacy swoj kraj, swoja t~
czarna ziemie Piastowska, w imie tych pobielalych
kosci rozrzueonyeh po calym swiecie, stanmy si~
narodem braci. Wyrwijmysi~ pierwsi z odmetow
chaosu i bezwladu. My pierwsd, ktorzy bylismy i jestesmy sztandarem wolnosci wszystkich ludow, zjednoczrny sde, podajmy sobie dlon i zwartvm szeregiem
idzmy tam, uczye si~ Otego, 0 czym cZaS€m zapominamy, a cO jak "memento" powinno lZa,v&ze stae pr.z€d
oc,zami na lS'zego narodu, gdyz tam - w kazdyeh chwila ch przeJomowyeh - narod polski zdobywal potf;lge.
i siJ~, bo
szkol~ zyda nie s~ ksiif;lgi,
ni uczonyeh pism folialy,
jeno groby bohat,er6w,
zmarhrch dlat ojezyzny
chwaly.
.
.
pom6zcie!
S~er6t po pomordowanych ~j~iniachpolitycznych.
czl'onkinie. Patrzf;l na. Was, siostry
mo j e. Twarze Wasze mizerne, blade, poorane -:PtTZedwcz e sn~i zmarszcz~ami, oczy zgaStZone, trag.iezne.
Patrz~ na Was. i czytam 'w Waszyeh obliezaeh wszystkie prz,ezycia Wasze. Gwaltqwny, alarmuj~ey dzwonek lub 1'0motanie, rewizja",i wyrwanie z grona rodziny Waszych NajdrOl:lszyeh. Uczucie ot~pienja, potem
bo l Is,t r a sz1iw y. Proby niesienia pomoey i ta mysl tloez~ca, ze wszys,tko naprozno. M~ka dni i noey bezs,enn ych. Kaidy kf;lS strawy przepojony zolci~. I ta praL.
ea :1Jlon a d sHy, bo na barki Wasze spadl ci~zar utrzymania rodziny i niesienia pomocy biedakom Wa.:
srzym. Koszmarna chwila wywozu lub oezekiwanie na
wyk on a niie wyrokusmierci. Takie oezekiwanie to
m~ka powolnego konaniJa:. Wiadomose str,aszua,
mordereza - nie zyje. I telll rozpaczllly plaez dzieci,
co sif;l utulie nie da - Tatusiu I Tatusiu! Cicho Tatus nie cierpi. Nic to, :lie jwZ; nigdy w dzwiganiu
cif;lzaru iycia nie wesprze kochaj~CIaJ sima dlon, me
to, ze zyeie sotracilo WlstZelki urok, a pozostaJ tylko
twardy obowi~zek wytrwania - Tatus nie cierpi to wazne.
W ehodzi Zarz~d Kola b. Wi~zni6w. Obrady si~
rozpoezynaja, Po zdaniu sprawozdania z dzialahlOSci,
przewodniez~cy wzywa do" wypowiadania si~. W staij e jedna IZ wdow i mow( Dzif;lkujemy Warn Drodzy
b. Wi~zniowie, zeseie si~ nam i zaopiekowali, bo
mysmy naprawd~ bardzo biedne. - Chee dalej m6-
4
NASZA
wic, leoz glos jej sie zalamujs i przechodzi w Ikanie,
Nastaje cisza - z oezu. wszystkieh plyn~ lzy. A lzy _
te mowia wiecej, niJi najwyszukansze slowa, mowia
o mece bezgranicznej, tragediach przezytyoh, trudzie
pokonanvm i 0 tym, ze juz do daIszej walki braksel.
Powtorne wezwanie do zabierania glosu. Zrywa si~ jedna z czlonkin i mowi, mow! goraeo 0 wdziecznosci za opieke, oswiadcza imieniem wdow gotowosc
wspolpracy w niesieniu pomocy. "Wspolnymi sihuni
latwiej bedzie znalesc droge zaradzenia zlemu, Praoowac umiemy Ii potrafimy" - koficzv, A drog tyeh
szukac -trzeba, Bo gdy minal' obezwladniajaey skurez
krtani - plyn~ skargi nieprzerwanym strumieniem.
Wstaje staruszka i mowi: "Ja mam 76 lat, zapraeo
wac nie moge, syn ehory, pomoc mi nie . moze - co
mam robie ? - ' Mloda mizerna kobieta prosi 0 ratunek dla zagrozonycb gruzliea dzieci.
Coraz bardziej zasepia si~ tak zazwyezaj pogodne
oblicze Przewodniczacego p. Gladysza, I znajduje rad~. Powoluje do ri,yeia Sekcje Rodzin jako organ samodzielny, obiecuje dalsza opieke i wspolprace Kola
b. Wic;zniow, Polit.yoznych,. ' Bedziemy robic imprezy
- bedziemy zebrac - przetrwamy - mowi. Nowa
mara wstepuje w znekane serea. Sekeja rozpoczela
sw~ prac~. Na w:st~pi,e nadeszlru radosilla wiesc, ze 1'0dziny amerykafiskie oswiadczajq; gotowosc pseudoadoptowania sierot po b. wi~zniach ijJolityeznych. Sekeja przeprowadz,a rejestracj~ dzieei zglaszaj~eych
;si ~ ot~ pomoc. Pisz~ przy badaniu lekarskim bpini~
i'patrz~ na 'wa s, dzieci~ta moje. Patrz~ na waSze nierozwinii~te, w~tle eialk1a" twarzyezki jakies szare,
smutne oez~ta. Czysciutkie, sehludrue ubrane przyiPll'owadzily was wasze mamusie. Uez trudu je to kosztowac musialo.
Pada zlowieszczy wyrok lekarza: "Odzywienie Iiche, gruezoly limfatyczne poW!i~kszoille, proehnica
z~b6w". --'- A oezy rnatek lez peIne. Co robic? - pytaj~'J- "Odzywiacdobrze ~ mleko, jaja, maslo" -:...
pada odpowiedz Iekarza. 0 ironio! - I wiem, Ze gdy
wroeicie do domu, t~ kropI~ mleka, ktor:i- bralyscie
,dla siebie, oddacie dziecku, nde baez~c, ie sHy Wasze
z karidym dniem b~d~ topniec. , A badanie wykrywa
eomz to nowe choroby. Prosieie 0 rady. Nie liezy si~
z czasem Dr. $nieszko. Cztery i pol roku przebyl on
w obozie koneentraeyj nym, straeH dobytek eaJy,
dzis rna na utrzymaniu 7 osob, a nie liczy si~ z drogim dla niego ezasem, udziela rad, bo sam jest ojcem
i wie czym 'dla matki jest dziecko. Patrzycie na Niego ufnie, dlZieci~ta moje. Moze przypomina warn waszego Tatusia; ktory was tak koehal, tak t~sknil za
wami, za drogim crreplym usciskiem waszych drobnych rq.ez~t, za waszym szezebiotem. Szescset sierot!
Przesuwaj~ si~ przed moimi oezyma i te najmlodslze;
eo jeszeze poialic si~ nie umiej~ i te starsze, ktore
niejednokrotnie ue~~ si~ i s~ zyw,icielami rodziny.
Mimo woli stajil- mi przed oczyma tamte dzieci, dzieC1 okupanta. Tryskaj:,!ee ,zdrowiem, wspaniale .przyodziane, butne, uez~ee si~ w najpi~kniejszyeh, najhygieniczniej szych budynkach, podClZas gdy dla was
przeznaczono nory wilgotne be~ swiatla i powietrza.
DROGA
Wyrwano warn z zyeia szesc lat "sielskich, anielskieh", dajac w zamian morze udreczefi. Kiedyz nareszcie . na dej dzie ehwila, ze bedzieeie mogly naiesc
sie do syta, kiedyz wasz radosny smiech : zabrzmi
szezerym nieklamanyrn eehem l
Zapowiedziana pornoc staje si~ rzeczvwistosciaPodania za podaniami wplywaja IZ prosba 0 zapomogi, a wszystkie s~ zalatwiane przychvlnie. A kazda
taka zapomoga, to nie tylko te 500 zl., ktorych wartosczamienna znamy najlepiej my, gospodynie, Ieez
to ogromna pomoc moralna, Z bly,szoz~cymloczyma,
z dawno niewidzianym usmiechem na ustach, dziekujecie Iza nie. Prostujecie przygarbione postaeie i
spieszycie do domu, by podjac trud na nowo, silniejsze wiara, ze ktos 0 W,as mysli-s- nie da zginac.
Zapytane, co mam napisac od Was, zapominaeie
o wszystkich krzywdaeh Waszyeh i prosicie , by podzi~kowac tak goraco, z calego serca wS1zystkim,
ktorey Warn kiedykolwiek co dobrego uczvnili. Prosieie, by podziekowac w Waszym imieniu Panu Prezydentowi E. Sitowi, ktory rna Izaw sz~ uszy orwarte
na Iudzka nedze i niedole .i zawsze spieszy z pomoca
tam, gdzie widzi jej potrzebe,
Dziekuje Panu wiceprezesowi A. Gladyszowi, i ,e
dokazuje endow, by zdobyc dla Was troche pieni~dzy,
prowiantow, ezy odziezy, a sam nie szez~dzi ezasu
i grosza, byle tylko ulzyC Waszej doli. Dzi~kujQ ealemu Spoleczestwu, ze choc samozubozale i zn~kane,
,vykazuje niestrudzon~ ofiarnosc przy zbiorkach, ezy
impre,zach na rzecz wdow i sierot. Nie mog~ rowniez
Hie \yyrazic slow gor~cej wdzi~C,znosci pod adresem
:&ola eudem ocalonychb. wi~zniow .pQllityeznych.
Drodzy, Kochani b. Wi~zniowie PoIityczni. Gdy nie-'
raz w ezasie pobytu Waszego w obolzaeh ci~zar eierpienia zdawal si~ ponad sHy, bronilysmy g,i~ p1"zed rzupelnym zalamaniem, przywolywaniem wizji Was,zego powrotu. I marzylysmy 0 stwor,zeniu warunko~, .
ktoJ:leby-:iakna.jpr~dzej pozw,olHy Warn zapomniec 0
stras!zJiwyeh przezyciach. Marzylysmy 0 jakiehs odpoczynkowyeh sanatoriaeh, poloi,onyeh w przepi~k­
nych okolicaeh, w ktorych wsrod eudow natury zapomnielibyseie 0 potwornych widokaeh, na. ktore patrzyly OCiZY Wasze, by spiew ptakow:, szum faluj~­
eych ,zb oz i wszystkie odglosy rozspiewanej przyrody
przyg!uszylY ' w Was wspomnienia mroz~cyeh krew
w zylaeh j~kow katowanych, krzyku mordowahyeh.
Byseie oddyehali woniq l{wiatow, 3: nie ja1l:: tam smrodem ropniej~cych, gnij~eych za zycia ciat - .
o tym marzylysmy. Marzenia pozostaly nimi. Na nie
nas nie stac. W zamian Wy stan~liscie odrazu do pracy nie bacz~c, ze &tamt~d nikf zdrowy nie wroeil, ze
odpoczynku Wam trzeba. I nie zapomnieliseie 0 przyrzeezeniu da'Ii,ym umieraj~cym towarzyszom i zaopiekOWailiseie si~ nami. Za to gor~co Wamdzi~ku­
jemy.
Seementowani przezytymi eierpieniami, na ktoryeh okresleni,e nie rna w mowie ludzkiej wyraz,enia,
stajemy I-au...em z ,W ami do praey. Program nasz 0bejmuje nie tylko niesienie pomoey tym najbiedniej~ym. Mamy czuwac ,by nasi .m ~czennicY nie rzostali
N A
's
Z A
D R 0 G A ,
5
zapornniani, by kosei ieh znalazly godny spoezynek,
snoscia calego narodu, a lzy matek, ezy zon, byly
a miejsca kazni staly .s ie relikwiarzami narodowymi,
jednakowo ciezkie, OZY to byly 'lzy inteligentki czy
do ktorych pokolenia odbywac beda pietgrzymki, by
r ob ot n iey.
, ezerpac tarn hart 'i moe d ueha j wole niezlomna do
Gdy szrys m v w skupieniu, by na Grobie Nieznastania na strazy wolnosci i praw czlowieka, tak beznego zolnierza zlozyc symboliczny wieniee poleglym
granicznie przez zbrodniarz y hiblerowskich pogwalm eczenni k om naszvm, przystapila do naszego szereeonych.
.g u jakas nieznana kobieta z ocsyma Ipem ym i lez, moWy, iywi sw iadkowie najstraszuiejszych zbrodni
wia c : "Tylescie wycierpialy". .Ze slowami : "Prosi- .
swiata i my, rodziny pomordowanyoh, stac musimy
my IZ nami" - zagarnelysmy j~., bo wiemy, ze choc
na strazy, by juz nigdy w dziejach Iudzkosci takie
n ie straeila nikogo z najblizszych, byla z nami wow- ,
ozas,: gdvsmy usychaly z zalu. vumieraly z rozpaezy,
zbr od n ie sie nie powtorzyly i eh oc wspominanie naszych tragedii, to rozdrapywanie ran, nie wolno riam
tak jak byly IZ nami wszystkie kobiety polskie, jak
s p oeza c, dopoki sprawiedliwosci dz iejowej niestanie
bylo z nami eale spoleczestwo polskie.
sie zadose do konca, - To nasze wielkie zada:nie i eel,
I wie.rzymy, ze n ie ty,lko bylo, leez jest znami.
nie w imie ntenawiset i odwetu, lecz wirnie spokoju i
Wszak slowa "Roty", stworzone przed latyw proroszczescia przvszlyeh pokolen. I tu mamy za soba ca- , czym natchnieniu przez nasza wielka piesniarke, sta- .
le spoleczerisrwo, jak mielismy je w ohwilach naszej
ly sie dogrnatem dla nas wSlzystkich, dogmatem, od
gehenny. Nie bylo miedzy nami swarow, nie bylo rozktorego nie masz odstepstwa.
nic, kazdy aresztowany, czy aresztowana, byli wlaTak nam dopomoz Bog!
. AdelIa Rogozowa,
Naszym Matkom.
H ura ga n dziejowy przewalal si~ nade mna, klaPo dz.is dzieri dzwoni mi w uszach J ej ostatni
dac ludzi pokotem.
. ~
I
krzyk j - > rozpacz liwy , rozdzierajacv i przeszywajacy
Zamtec wojny 'za s y pywal a miliony. . zimnem zado glebi : Synu!
pom nienia , Okrutny oieza r zycia .wgn ia t a~ mle eoraz
Spojrzalem ku Niej, Stala na chodniku oparta
-gl~biej w gline Oswiecimia, pograza] w nicosc bez
o mur kamieniey. Twarz miala blada i suehe po wleki.
Ale przysiaglbym, zem widcial krew splywaj~c~ po
Boga, bez duszy i be,z uczuc.
N a brzegu otchani, wypemionej zabijaj~eym 0poliezkach ze zranionego serca. Nie wyksztusila wi~­
cej ani slowa. Cal:} pot~g~ uczueia matezynego zamdorem piecow krematoryjnych, trzymalem s,i~ kurlkn~la w tym Jliezapomnianym, gor~cyin spojrzeniu,
ezowo Ciebie, Matko Moja.
'
nakrywajq.c lllllie nim, jak tarcz:}, na niepewn~ drog~
Jakze wielka jest Twoja sUa, slwba nie~iaslto,
do .obbZU kO,llIcentracyj.ego. Pami~tam, Matko, ten
wgn1ieeiona 'b olem w mur kamieniey! Utr2ymalas mi~
~ieii.!
.
ponad odm~tem zaglady, odpyehaj~.c smiertelni:l dziaNieeh ci~ Bog oslania - mowily Twoje palaj~ee lanie nienawisei. Ale wiem, ze zatrzymalaby§ swiat
oczy. A byly takie ufne, takie dobre, takie moene
swoj:} milosei~, gdyby ch cial run~c i zgubic Twe
i bezradne zarazem, ze mogly pieklo o.studzic lu b Clru- ' dzie ci.
gie .za pa li c. "Ufaj synu - Bog z Tob~".
Myslalem 0 Tobie ez~sto. Pr'zybywalem do CiE~Po tym Zaraz znikn~las rni ja:k Objaw:enie. Ze . bie codzien. Glodny, zzi~bni~ty, wyezerpany karz.l!.e~
swoim bolem niewypowiedzianyID, ,,ze sw~ samotnoprae~, bieglem do Ciebie t~s:knym' weschnieniem posci:}, ro'Zpaez~ i hadziej~ zostalas tam - na ulicy, tam,
nad druty obozu i p~zypad¥~m do kolan, da:leko w ingdzie Ci~ widzialem po raz ostatnJ. WieheI' tej bUIiZy,
nym swieeie. Czymie byly dla: mule owe tysi~czne
ktora sZla ponad. Polsk~, sIal . mi~dzy nas mgla wice
upo ko r zen ia obozowego iyeia, czym ta n~dza codzien-:
koszmarnyeh widziadel. Upiorne 'z j a wy , ko,rowodY
na, ten upadek w bez'miar SIn ut k u i be~na:dziejnosci,
trupieh czaszek, mamidla i mary na skrzydlaeh niet0=
sko r o mialem Ciebie. Bylem bogaty . - j ak krol, mozperza, pochody biesow i obl~dne planly potwionych n y - j [~k imp,era tor, ktory,po wygr.anej bitwie wraw j akims sz:a1eezym op~tanym tancu wirowaly pl1zed
ea z krwawego pobojowiska,zazywac w kraju szcZ(Joezylna, jak pyl i smiecie uliez-ne w czasie tr:}by posc ia ze s woim i. Wyzuty ze wStzystkiego, eo zwyklo
wi~trznej. Nie ruszylem si~ z miejsea. Nie czulem
przyslugiwac czlowiekowi, obdarty z odziezy, wy~by­
J~ku. Wiedzialem, ie choc Ciebie nie widz~, jestes ' ty prawa do posDku, przeganiany nieustannie z k~ta
przy muie. Ramieniem swoim mi~ wspieras,z, slabn~­
w 'k:}t , j ak zwierz~ zaraione tr~dem, slaby jak owad,
cego pokrzepias1z, chorego piel~gnujesz i ciehym szepktorego przeznaczeniem jesit zgin~c w palcach olbrzytern "ufaj synu" do snu moj~skol3:.tan~ glo\v~ uklarna - posiadalem ealy swiat W1 Tobie. Strzeglem go
dasz. Wierz,ylem. Tak jak ongis, kiedys me r~ce skla- . czujn ie, jak trzyglowypies greckiegQ raju. - Byl to
dala 'do modlitwy, waar~ zar1iw~" pem~ nahvnosci
s wi at ,pd~kn.y, jak te basnie, ktore pami~tam z lat
i oddania,... Mamo.
dzie ci~eyeh.
6
NA-S 'ZA
DROGA
W .obj eciaeh Twych wyplakiwalem sw~bolesc. wiedliwosc l Przegladalem si~ w .nim jak w polerowaSlodycza slow, mowionych Iagodnym polgtosem, kur- .n ej tafli zwierctadla. Strzeglem sie, aby w podziem' rnilem pustke ciala Ii glod duszy, opatrywalem tysil!ce
nym labiryncle drog obozowych nie str:acic Z oczu nici
ranek, powstalych od ukaszen obozowej osmlornicy,
Ariadny, prowadzacej z powrotem do ciebie.
wyzbywajac si~ leku 0 jutro, w 'ktorym meozarnia zaI wlasnie wowczas, kiedy zdawalo si~, ie slepne,
cznie sie od nowa.
ze riie rozpoznaje juz co dobre, a co zle, kiedy wypuI tak schodzil dzien po dniu,
dalo oglosic bankructwo tego wszvstkiegn w imie
Huragan miotal w oczy coraz to nowe koszrnarv,
czego walczylo si~ trzy lata, wtedy Tv, Matko,zdobYa ja trwalem ciagte na tym miejscu, gdzie mi sieoblas sie ua heroizrn i - objawilas mi sie poraz drugi.
jaWilas.
W matezynym sercu wyczulas, ze gasne, Dlatego, nle
zwazajao na osobiste niebezpieczenstwo, niepomna, ie
Czasem mglawice rzedly - przebijal si~ przez
mozesz sie znalesc opodal zu drutami Oswiecimta, '
hie swit i zdawalo mi sie, ze Ciebiedostrzegam, Przypr:zybylas do podziemi, aby powtorzyc synowi tamte,
"eho dzib-list, Drzao Ize weruszenia, niepokoju i ciekawosci, nie smialem go otwor,zyc: Balem sie zdradzic, pozegnalne slowa z ulicy '-,- "uf.aj".
Obajz, Ludkiem wvstaralismy
siE; tego dnia 0
przed wspoltowarzvszaml moja tajemnice i obojetriie
, I,
wymarsz za brarrie, Czekalas - , IZ daleka patrzac na
chowalem list do kieszeni. A potern uciekalem od
nasze sylwefjki i tego z trupia czaszka, Szlismv ku Towszystktch. Bieglem do swej pompowni i8-go bloku
bie, a jeden sprawdzal karabin, dwajz podntesionvd tam w najctchsevm zakatku czytalem Ludkowi Twomi glowami IZbroili swe .serca granitowym glaze:tri
je wielokrotne i niewyezarpane wyznania matezynego
zimna, przed chwila spotkania. Wola Izwyci~zyia rozserca,
pacz, ' k t ol,a dwom w pasiakach nie zezwcl.ila wyrzec
Przez chwfle bylas wowezas z nand. Gawedzilisie synowskiego pozdrowtenia. Na oswieeimskim chosmy razem, zaslegalismy rady, przekomarzalismy
dniku stalas dlugo, patrzac za namt. A jednak zdrasie, przypomsnalismy sobie rozne komiczne eh wile
dzflas sie bolem oczu i rozpacza serca... "Da,s mus.s
zyciaclomowego, napelniajac beztroskim smieehem
eure Mutter sein" - wYl'lzekl po niemieclku i wrocH
ponure , sciany betonowej piwnicy. Ci, co sl.!szeli, 0 powiadali innym, ie nam si~ dobrze powodzi, jestenas do Ciebie! .
Nie wiem jakich uczuc doznaje dusza Hindusa
smy nie glodni i nie mamy wiele do roboty. Naiwni
przy wst~powaniu do kas1ty brahmanow w z,aswianie wiedzieli, ze oddalibysmy co drugi dzien naprzetach - ale wyobrazam sobie.. ze nie odczuwa wi~cej,
mian s.woje obozo~.e zupy, za t~ moznosc ucieczki
niz ja w chwili, kiedym Ci~ zobaczyl. Niezmienionl!,
z jaskini robactwa i padalcow. Przetrwanie obozu,
takq. j:ak dawniej promieniej~c~ dobrociq, i wiarq:
to nietylko ioll!delk i ucieczka od praey Jizycznej -W jntro. 0 czym rozmawialismy nie ~.ami~tam. Bo
trzeba bylo miec jakis srodek Ua odradzanie dusz J .Jeto nie byla mowa. , T o byla muzyka - maze polonez
clni, nieIiczni, .z na j dywali go w wierze w Najwyzszl!
lVIoniuszki Ize "Strasznego Dworu", moze serenada
8pr:a:wiedliwosc, ildora musi W'zll!C .ld edys odwet na
Widl~ lub ja,kas ws'trzl!sajl!ca "VIII" Beethovena.
zgrai zbrodniarzy i mordercow, drudzy zas, jak ci
N ie ·w iem . W lkazdym razie ;zamkn l!lem w sercu
tytani 12 legendy greckiej, ra'zeni ipdor un am i Zeusa
jej rzewnosci gniewliwosc i od tej poryzylas nie poza
. iPadali na lono ' matki, ktora im wracala zyde. Przy
mnl!, lecz we mnie. Byle!? bezpiecz,ny... wierzylem, '
tych ostatnich wraz Z Ludkiem byIismy w wyidealize przetrwam.
zowanym wspomnieniu matki, jak vi zdroju krynicz(Z wieczornych wspomnien dn. 13 pazdz. 1946).
nym. Konserwowalismy to, cosmy wzifi)li w ' siebie
W. E.
p~zed laty, Jako ewangieliczny talent do pOri.nazania
Wi~zien oswi~cimski Nr. 206
na drodze iyciowej - wiary 'w dobro, prawd~ i spraT•
., .
W Monachi~m, pO WYJSCIU
Pierwsza Msza 5W.
Z obozti koncentracyjnego.
I
Fragment z cyklu wspomnien.
W olbr:zymim hangarze, przy jednej z bocznych
scian postawiono lp olow y olt3!Z,PI1zy(strojony g~r­
l.andl! zieleni i S'znurem bialo-czerwonych ChOrl!glewek. Wygl~dal ~spaniale. Nad oltarzem dl,lmrtie
rozpostarl skrzydla nasz Orzel Bialy.
Zas,tygla wokol. niego dluga wst~ga krwi .p r zela,nej , pod Monte Casino, na polach Norwegii, Francji
j. Niemiec...
Powoli zacz~li nadchodZlic mieszkancy
obozu i skupiac sd~ wol(ol oltaY'za. Byli to przewa~nie
wi~zniowie roz.nych obo~ow, wysiedlency i powstancy Warszawy oraz pl1acownicy z ' roznych fabryk. Zwolna pl'lzybywalo COr31z to' wi~cej osob...
N a t~ gromad~ mzmodlonych wi~zniow spogll!da~y
milosnie Oczy naszej Boskiej Opiekunki z Cz~stocho­
wy i .z.daly si~ usmiechac do wszystkich, a szczegolnie do tych, stojl!cych najblizej oltarza - zolnierzy
piQlskich. Przyszli Onl pierwsi" pi~knie .maszeruj~c
N A S Z A
DRO GA
czw6r k am i, by idac sladem starej tradycj i przodkdw, ' pier o wczoraj w ieczor em pru yjechalem tu do was
z Daeha u, by n ie s c warn S10wo Bo ze -' - brzmia donozlozye n alezrr y h old Krolowej Koron y P olskiej, Na si
sn ie j ego sl ow a, - Piecdziestat osiem miesiecy czekoc h a n i, dziel n i chlop ey l
swiatla zablysly '1 za ehwile pr zy oltarcu stana l
kalem na t~ uroczysta chwile, by jako czlowiek wolkaplan w a s yscie ministrantow, wiezniow z Dachau.
ny przeinowic ojozystym 'j~zykiem do ludzi woln ych..."
Rozpoczela s ie Msza swieta - polska, prawdziwa
Msz a swieta, za ktora tak dlugo tesknili smy, Slow:a
Sl owa odbij aja sie donosnym eohem od przystromodlitw utonely w morzu wsp omnien - tystace 0jonego zielenia oltarza, Zdaje sie, jakby 'co' dopiero
braeo w zac zelo sie snuc przed oczymn du szy znekaprysl str aszn y koszmar snu, ktory tak okrutnie drene j wie lolefnim eierpieniem niewoli. W spomnienia l
czy l zbo lala du sze tyeh biednych ludzi... Wyzwolone
zywo zarysowuja si e obr az y mi ni on ej pr zeszlos ci, zauczu eie z jarzma najokropniej szych mak i z p~t wizji
g hisca ne raz po raz war kot em podniebnych maszyn
srtras,zlnyeh zbrodni, wezbralo nagle Iawina... Spazmazio naeych ogniem ria bar ykady pows taricow Warszatyezny szloch targnal piersiami wynedznialych bezwy. Ru azyti uko chani Szaleney , by zd obyc ser ce Poldomnych tulaezy - pi erwsze Izy sz ezescia ludzi wolnych ... Wszyst ki ch, dlawilo cos w gardle, sciskalo
ski - Warszawe, dla' Pols'ki Wolnej , nlepodleglej
. i n ieza lezne j mysla i czynem... A tymezasem na pok r tan .; A tymczasem zdalo sie, ze niedostrzegalny
lach francuskich porlCae n kotluje sie dluga wezow- , powiew z dalekich pol i Il!k, przepelnionych pataca
t esknota, splywal lekko po zlotych smugach promienica zelaznyeh potworow pierwsz ej !p1an cernej d ywizj i, W metali eznym glo sie dzwonka zda. sie slyeh ac , ni slonca i tonal w a kor dae h rzewnej melodii ... Ave
Maria...
potezny .akor d dzwonu Zygmunt6w... Slowa m odlitw
Powol i Msz a sw: dobiegla konca,
t ona powtornie w ch aosie tl oczacyc h si e w spom n ien ,
Po tezny krzyk dlugo dlawionego buntu dreczoOto KY61-Duch wiedzie tlumyna Wawel, salutuja
n ej duss y, krzyk t riumfu rozszalalego zywiolu uceuc,
polskie sztandarv prochom wieszcza.; Sz ept modlitr a wi a oej milosci i tesknoty przebil si~ wreszcie
twy gl us zy na chwile odglos kopyt 'p~ d zl!c ej kawalew p iesni "Boze, cos Polsk~!"
,
r ii, dzial i pancernych woz6w. W t~ naw~lnic~ wspomProf.
M.
A. Baran.
ni en wdz ier ajl! s i~ na gl ~ slowa kaplan a-wi~ ini a: "Do-
Protestujemy.
A gdy cie mil;)zc6w zetrzemy slad, ,
Tyr anom zgubny za da m y cios,
W jednl! rodzinl;) zmienimy swia t
I sz czl;)sny ludom zg otujem lost
dzeni przez ludzi w pasiakach , a wtenczas wyrok bylby .sprawied liwy. W i ~z n io wie polscy protestujl! przeciw k o , wyrokowi noryrnberskiemu, gdyli zdajl! sobie
z tego \ spraw~, ze jezeli zebrano 21 oskarzonyeh j po,
'I '
wiedz,i an o n am, ze to j est symbol tego bezmiaru zla,
Zgrom a dzon e ludy pod szta,nd a r em w oln osci ' zaco nas gn~bilo, t o zd a walismy s obie s.P'raw~, ze te 21
daly h y drze hitlerowskiej ostateczny cios w samym
g
low ni e zm yj e olbr zymich , krzywd i nie powroci
jej ,gercu , w Berlinie, gdziie na pysznych bals tionach
m
ilionom i Ycia, a n i nie QiSUSoZY morza 1,ez, ale wierzy,gadz i n ~r JLiem ie ckiej
za,tkni ~to s~ tand ary wyzwolelismy
i wierzyl swiat i cala ludkose, ze ,iezeli zlapadIn ia . Z tl! chwill! swiat odetchnl!l, wreszcie zapanowal
nie
wyrok
skazu jl!cy ws,zystkich ' b~ndytow, to b~dzie
pok6j, ludzkosc zacz~·la myslee 0 odb udow ie ' kraj6w
to
wyrok
nad
bezpra w iem, wy r ok nad tym, co wtrl!zni szczon ych . Ka,r ~ zas za zbrodni~ zimna Nemezys
cilo
ludzkose
w
odm~t chaosu i mordow i w yrok .bylNor ym beriSk a miala wymierzye w imi~ n iety1ko tych,
by
pr
zestrogq.
na
przyszlose da kazdego, kto chciaJ:co gin~li i z za grobu wolajl! 0 zein$t~, ale i w , imi ~
tych , co j dzczezyj,~ i chCl! 'l ye. Tymczas.em z,ebrano ' by wy'\v,olae takf!. s~ml! P~,zogE; lub ise tym i s-amymi
drogami. I w tym momencie, gdy potrzeba cil!e mieg16wnych zbrodniarzy, robiono im reklam~ przez szecz,em historii, Norymberga znajduje "ale". To "ale"
reg miesi~cy - a w koncu zapada, w yr ok - w yrok,
zapami~tamy my wiSzyscy , ktorzysmy przeszli p ozal~ i6re go wst ydz i s'i~ cala lu dzk ose : W yro k z mocy kt6g~ wo j ny. Zapami~tajl! w szys tkie matkj~ ktore do
r ego wych odzl! n a wolnose b andyci, a kt6rym otaczadzis dnia lej l! lzy r ozpaczy za swymi dzieemi. Sl!d nojl!cy ieh plebs wr~cz a cz'e ko lad ~ i pUSZCZia si ~ ich po
rymberski ;zn al azl fu rtk~ dla zbrodniarzy. Ludzkosc
to, aby weszli w s wia,t w aureoli m~czennik6w, aby
jq. zamkni e. Mysmy ch cie1i sl!du i wyroku nad j deq.,
znow stal i s i ~ fu ehrerami n.owych Niemiec. P anowie
ktora tworzy p ozog~ i smiere, ktora chce odwetu,
S ~ cl z i'owi e ! czy wiE;zn iowie z calego s wiata, kt6rzy
mysmy ch cieli ' wyr oku, kt6ry z ,epchnie w przepase
gn~bieni byli w wi~zienia:ch i obozach hitlerowskich,
zwierz~, a nai piedestale swiata p ostawi- zn6w czlowiewyc h odzili z t ych obozow i wi~zien inacz,ej jak przez
ka.
W t ych momentach w 'Sl!da ch hisltorii tw orzl!-'
r ,icc k r em atory j ny? B an ba, ktOrl! okryl siE; s'l!d noprzebudow~ swi ata na nowe tory polowicznych'
cy
ch
rymbevski j,e st tak pi ek l!ca , ze ci Co przeszli pi eklo
wyr
okow
w ydawa e nie wolno, dlatego tez protestujegehenn y terr oru h itl er ow,s ki ego , nie zniosl! jej. S~d
my
p
r
zeci
wk o wyrok owi w Norymberdze;
n ad 'bandyt am i hitlei'ow skimi p.owi ni en odb ywa e si~
Eugeniusz Sit.
na mi ejscach s t r a cen, ~ . zbrodni a rze pow in n i by e Sl!'Motto :
/
1
N A sz
8
A
DR 0 G A
Mauzoleum ' ofiar terroru hitlerowskiego
w Tarnowie.
;
,
'I'ysiacletnie zmag-ania 0 posiadanie naszej ziemi,
miedzy zaehlannym plemieniem Teutonow
prawowitym jej driedzicem - ludem polskimc-; osi~gn~iy
w wyniku drugiej woj)1y , swiatowej 1939-1945 r.
swo] kres. Nasza polska ziemia, przesiaknieta meczefiaka krwia bohaterow 't eg-o boju ~ milionow 0-
a
To tez na calym obszarze odradzajacego si~ po latach okrutnej niewoli Panstwa Potskiego, powstaly
samorzutnie komitety obywatelskie, ktore podjety
akcje w tym celu, by lZg-romadzic meezefiskie prochy
ofiar hirlerowskiego najazdu we wspolnych mogilach,
kto're stanowic beda wyraz czci spoleczenatwa, a za-
,
Projekt pomnika, u
znajdzie si~ mauzoleum w formie
podziemnego grobowca.
Projektowal Inz, Gizbert-Studnicki.
'stop ktorego
a iar wrazej przemocy, zgrornadzita niezliczona ilo$c
razem rzabezpieeza w godny , sposob szczatki wielu
proehow naszych rodakow, ale pozostala nasza.
bezimienyeh ofiar, poleglych za Ojczyzne,
.Tarnow byl tu jeden
pierwazych, bo tez Tar_ Jes t rzecz~ honoru i sumienia narodowego, by ,
dzis- gdy pokonane hordy teutonskiezostaly raz .na
now byl jednym z najbardziej przez zawzieta pasje
n'i~zczenia polskosci doswiadczonych osrodkow zyzawsze odrzucone za Odre i Nyse, a my wroeilismy
do wlasoiwej roli, nateznej nam jako prawowi tym
cia polityeznego Polski. swiadczq 0 tym nietvlko 0gospodarzom kraju i dziedzicom tej najpiekniejszej
grornne, po kilka tysiecv osob zawierajaee emeritai najdrozszej .n am na swiecie ziemi naszych pra~zyska eksterminaeyjne., jak rip. w "Buczynie" nad '
ojcow - otoczyc nalesna, czeia i szacimkiem pamiec
Dunajcem, alei ta cala masa mniejszych grobow,
tych milionow, kt6re oddaly swoj najeenniejszy dla
ktorymi -j est 'u sian a oala ziemla tarnowska, wsz~­
kazdego czlowieka skarb, Jakim Jest zycie - za nadzie, gdzie tylko Niemiec natknal s!i~ na slady akcji.
sz~ wspolna swieta sprawe, za wolnosc i niepodlepodziemnej, ezy proby oporu, gdeie tylko przeczuwal
,z,y.w sze tetno serea polski ego, znaczyl sw6j stad truglosc ,Ojczyzny.
z
10
NASZA
DROG-A
mienlolomow pifiozowskieh. Roboty kamienlarskie b~­ .glna c z reki wroga, oddali swe zycie, a przvczynili si~
d~ poruczone miej scowym czynnikom fachowym , ktotymdo odzyskania wolnosci narn, jak i przyszlym pokoleniom. Totez pozostaje nam zaapelowae do wszyre wykazaly' Si~ wzorowo wykorianymi pracami w tym
stkich obywateli ziemi tarnowskiej, a w szczegotno-zak r esie i ktore pnzygoto'Wuj~ s'i~ juz do tego,
sci do wladz, urzedow, .instvt uoy] i srowarzyszen, zaPozostaje do zorganizowania przewoz kamienia
rowno poli tycznych jak i spolecznych izawodowyeh,
ciosowego ~ Pinozowa do 'I'arriowac ido ezego potrzeby w miare moznosci przyczynilv s,i~ do powstania
ba bedzie okolo 30 samoohodow ciezarowvch. Ponietego mauzoleum przez swoj udzial w zbioree funduwaz Komitet wychodzi z zalozenia, ze wssystkie koszty rzwiq;z·a,ne z budowa mauzoleum' beda pokryte . szow na jego budowe,
Powiatowy Komitet Obywatelski ekshumaeji 0z . ofiarnosoi spoleezenstwa, przeto tarnowskie firmy
f'iar terroru hitlerowskiego w Tarnowie nie watpi, '
preewozowe, zarowno jak i inne instytucje rozporzadzajaee samochodami ciezarowymi, -rnusza przyie eale spoleceenstwo zlemi tarnowskiej v wladzami
powiatowvmi i Zanzadem Miejskim na czele, nie poczyn:ic sj~ do tego przewozu.
skapi
hojnych ofiar i rozkupi oegielkivktore w nieDatsze praee dla realizaeji zamierzonego planu
dlugim
ozasie zostana wydane, a 'z ktorych ma pos~ w toku, a w niedlugtm czasie zostana rozwiniete
wstae Mausoleum.
i przyspieszone, z uwagi na zblizaj~cy sie czas ekshuTarnow, dnia 15 pazdzierntka 1946 r .
. macji, ktore sa' przewidziane jeszcze przed nadejJan Sobol
sciem zimy.
Kierownik Sekcji Planowania
Jak na wstepie powiedztano, jest Iizecz~ honoru
Komitetu Ekshumacyjneg~: .
i godnosei narodowe], by utrwalic pami~e tych, co
I.
Tragiczna i swieta dla nas Iista.
Za nami okres wojny, najkrwawszej i najokrutniejszej W dziejach Iudzkosci, wokol nas gruzy,
a W nas serdeczny bol i zal po wymordowanyeh milionach' ludzi, ktorzy pad1i w wa1ce 0 wolna Polske,
. W dzlsiejszym dniu Wszystklch swi~tyeh wspominamy wielkie j' drogie nazwiska bohaterow, ktorzy za 'Wolnose Polski zgin~li, Setki tysi~cy' najlepszych synow um~czono w obozach koncentracyj-
nych. Ich ciala ponhlonely piece krematoryjne, nie
ma:j~ one ewe go nagrobka i swego krzyza, bo prochv
jell zbrodniczy narod roz.s~al i puscil 'Z wirem mek.
Pragnae oddac im czesc nalezna, Izam ies.zczam y
niekompletna, swieta dla nas liste bOhatersk,IC~ m~'"
ezennikow, ktorzy zgin~li tragieznie z r~k zblrow hltlerowskieh.
Spa Ks. Roman Sitko
Pl'onotariusz Apostolski, R~ktor ~eminarium duchownego i Kanonik Kapituly Tarnowskiej
(ur. '30. III. 1880 r. w Czarnej k • . S~dziszowa Mp ., t 17., X. 1942 w Oswi~cimiu).
~
.
. .
wiedzi~
Juz pierwsze dni wojny .zamienily na,siZ kmj w .padol p1aczu i dolin~ lez, Ofiary'frontu wojennego, chociaz liczne i bo1esne, mialy bye tylko ws.t~pem i zapo-
.
pIizelieznych ofiar wi~ziennychczy obozowych. Rozpocz~l s~~ dlugi okres historii narodu,
w ktotym kazde zycie stalo si~ p'oniek~d r6wnozn~­
~zllle z m~Cize:6.stwem, a smierc z bohaterstwem. Na~­
scis1ejsze w~zly rozrywa barbarzyiica i w najstp,olkoJniejsze ustronie domowego ogniS'ka wprowadza rorzpaez i bol. Odt~d rodz:ice z dlZieemi poez~li dzielie
gorzki los niedoli, a w ciemnej eeli wi~zienia, 0ZY za
drutami kolezastymi obozu spotyka brat swego brata, a .s~ o s't ra S'W~ siostr~, priZyjaci el przyjaciela; tworzy si ~ wielka rodzina cierpif!cych, rosnie z kazdl!- godlzin~, z kazdym dniem,z kazdym rokiem, dochodz~c
do przerazaj~eo wiel~kiej liCizhy, bo 6 milionow osob
licz~cej. W szystkie st,any, wszystkie dzielniee Polski,
wszystkie wsie i miasta mialy w tej armii eierpi~cych
swych liCiznych, przedstawicieli, ktorzy hojn~ danin~
upokorzenia, lez i krwi walezyli 0 W?llnosc umilowanej Ojczyzny.
I
..
NASZA
Wsrod zas tych licznyeh oftar terroru niemiec' k iego, szczegotnie Iicznie bylo reprezentowane polskie duchowlenstwo Icatclickie, ktore s zczodr y podare k z krwi zlozylo na oltarzu Ojczyzny, N a 10 tysi~CY
ks iezy polskich 2647 zostalo zamordowanych przez
okupa n ta , czy tez zmarlo . z wveienczenia i glodu
w obozach koneentraoyjnych, co stanowi 26,4 proc.
ogolu, duchowienstwa polskiego, nie wliozajac w to
n ie mniej Jicznych ofiar duchowienstwa zakonnego.
Naj liczniejsae ofiary z krwi swych ksi~zy zloZyly ,zach odni e diecezjs Polski, jak pomorska, gndezniensku, poznanska, Iodzka. Rowntez i tannowska diecesia
rna swa dcrwawa karte w martyrologii Kosctola polo.
s kiego w okresie hitlerowskiej okupacji. 23 kaplanow'
z tej diecezj i zginelo w obozach konoentraeyjnych,
czy tez zamorodowano ich na miej SeU. A pomiedzy taro.
n owskimi k,sd~zmi, ktorzv zycie swe za OjCZY7jll~ oddali, pierwsze miejsee zajmujeze wzgiedu na swe stanowisik o i dostojnosc s. iPl• ks. infulat Roman Sitko,
wi e l ~d i ofiarny Kaplan-patrio ta.
Cale 'z,ycie ks, Romana Sitki naeechowane bylo
wi elkim patriotyzmem. Juz jako 's t uden t gimnazjum
rzeszowskiego bierse udzial w tajnyeh organizaejach
niepodleglosciowych, ktorych dusza byl starszy jego
kolega, a pozniejszy gen. Wladyslaw Sikorski. W czasie s w ych studiow teologicznych w Tarnowie jest jednym z najgorliwszyeh inicjatorow i organizatorow
zwi~zku unijnego kleru, ktorego zadaniern: bylo j~­
cZqcej w niewoli naszej Ojczyznie dae gorliwych paster,zy, ktonzyby goili rany, ja:kie krajowi zada!
austriacki jozefindzm. Po ukonczeniu studiow teologicznych w Tarnowie, pracuje jako prefekt w Mieleu,
s tawi a w znacznej cz~sci za swe pieni~dze Burs~ dla
mIoc1zie:i,y okolieznej', gdzie budzi i rO!zwij a iycie religijno-lliarodowe, jako nie,zapomniany do dzis dnia
przez swych wychowankow wychowawca. Przez jakis czas 1SItal tia czele ~alego gimnazjummiele~kiego,
jako jego dyrektor, ciesz~,c si~ ~ows'zechn~ sympatj~
cal eg o grona i miejscowego spoleozenstwa. Po kilkunastoletniej pracy w Mieleu, otrzymuje stanowis~o
Kanclerza Kurii Biskupiej w Tarnowie. Tutaj row. n~ez mysl~ i sercem pozostaje przy mlC¥i'ziezy, ktor ej wilele czasu wolnego pO'swi\lca~ i lZawsze~ptie-)
szyl z materi'a1n~ pomb~. Jako Kanolerz zainicjo~
w al budow~ kosciola Najsw. Serca Pana Jezusa na
Gr abowce, w najubozsiZej i najbardziej zaniedbanej
re ligij nie dzielnicy Tarnowa. Sam staje na czele kom itet u budowy tej swi~tyni i przez ealy czas budoWy, cO dzienpar~ ralZY dziennie, mimo licznych swych
zaj ~e , dlugie chwile sp~dJzal na budowie, ciesz~c si~,
ze nowy kosci61 b~dzie ogniskiem nowego iycia na
Grabowce i s~s;iednim Rz~dtzi1lJie.
Wojnazastala ks. infulata Sitk~ na trudnym stanowisku rektora Seminarium duchownego. Ci~zkie
mia~ wtedy zadanie do spelnienia. . Z:araz; po zaj~ciu
Tarnowa przez niemieckiego najezdzc~, groach Semina r ium duchownego zostal zaj~ty przez wojsko. Mimo braku lokalu ks:. info Sitko Clzynil niezmordowane
zabiegi, by gdziej{ndzi~j otworzyc Seminarium. Za
wiedzq. starosty niemieckiego E. Kundta zorganizo-
DROGA
wal Seminarium w Bloniu pod Tarnowem, ale juz po
miesiacu wspomniany wyze] starosta nakazaf zam- .
kll~e '8eminarium, motywujac, ze szkoly wvzsse na
ziemiach ,p:o,1sk ich s~ zabronione. Z bolem serca, roz·puscH ks. infulat Sitko Seminarium, ale tylko na
krotko, bo juz za pare tygodni na nowo zebral klerykow do Blonla, gdzie odbywala sie nauka potajemnie
od stycznia 1940 r. , By uspokoic umysly uczacych. profesorow czesto do nieh mawial: "Gdy sie Niemcy dowiedza, ze uczvmy tajnie, prosze wszvstk., na mnie
zlozye, j a ehetnie poniose sam wszystkie konsekwencje tego nauczania". I .rzeezywiseie dowledzial si~ 0
tym tajnym nauezaniu inspektor szkolny tarnowskiego okregu niejaki Leutpold, ktory spowodowal w pazdzierniku 1940 r. surowa rewizje w Bloniu i dalszej
nauki zabronff Dzdeki staraniom Episkopatu mozna
bylo od wiosny 1941 r. ot worzyc w t. zw. Generalnym
Gubernatorstwian wi~c i w tarnowskiej diecezji Seminarium, ale pod warunkiem, zE; nie beda one przyjmowaly nowych kandydatow, W ten sposob niemiecki najezdzea cheial skazac duchowtenstwo polskie na
powolne wymarcie, a Kosclo] polski, jako jedyna
wowczas ostoje naszej narodowosci na zaglade w ciagu kilkunastu lat.
, Zaraz po tym pozwoleniu, otwiera ks. Infulat
ISit ko Seminarium w Bloniu, ktore bylo pod ci~gl~
i baczn~ obserwacj~ . Nasylano tam szpiegow nawet '
do kaplicy seminaryjnej, pod okna auli, gd~e odbywaly IsJ~ od czasu do CZaSu akademie religijno-narodowe, maj~ce na celu podtrzymywac u alumn6w nadziej~ lepszej przyszlosci. Cz~sty ten wywiad przekonal Niemcow, jak wielkim patrio~ polskim byl
rektor tarno:wskieio SeminfLrium, jak , siJlnie, swym
patriotyzmem oddzialywal na mlode serea alumnow.
To tez 22 maja, w ,sam dzien Wniebowst~pieniaPanskiego, Gestapo niem. z Tarnow,a dokonuje w Bloniu dokladnej rewizji i ,ar eSizt uj e ks. infulata Sitk~
Wr:HZ z grup~ 20 alumnow oraz dwoch ksi~zy profesorow, a to ks. pral. dra. J. PiskoI1za i ks. dra J. Brudza. Spokojna postawa ks. ·infulata Sitki w czas'ie
~wesbztowarria, dodaje wszystkim spokoju. Raz po raz;
powtaI1za z kI1zykiem i zlosci~ aresztuj~cy go gestapowiec: "Du wirst nun r.echt gepriegelt sein fur alIe",
na cO ze spoikojem odpowiada aresztowany ks. InfuIat Sitko: " Ch~tni e chc~ poniese odpowiedzialnosc za
wsz,y stkich, prosz~za tym gor~co, by reszt~ puszczono na wolnose". Te slow8J, wypowiedziane 'Z godnosci~
i przekonaniem byly wyraJzem wielkosCi dueha i 0fiarnej gotowosci na wSiZystko.
Ta wielkose ducha i ch~c poswi~eenia 'si~ na 01tarzu Koseiola i .um~C1Zonej Ojczyzny obj:awila si~
jeszcze bardziej w eeli wi~ziennej w Tarnowie. Za,pomnial tam j eSZCize bardziej 0 sobie, a myslal 0 drugich, Izwla szcza zas 0 aresztowanyeh klerykaeh j ksi~,
iach. Korzystaj~e'z ofiarnej usluinosei polskieh straz~
nikow, ktorzy jak p. Szerszen, ezy p. Oleehowna j -in.,
narazaj~c si~ na ci~zkie kary ofiarowali mu zawsze
swe uslugi prz,esylal przez nich do , oddanych mu
ksd.~zy "grypsy", w ktoryeh prosi 0 zaj~eie si~ klerykami , uwi~zi onymi1 0 staranie si¥ Q ich zwolnienie1
12
N ASZA
powtarzajac, ze "sam gotow jest zycie oddae, byleby
ci byli wolni, gdyz dla mnie smierc z rak niemieukieh
bylaby pieknym epilogiern zycia" .
W srod cis,zy n ocnej, za pozwoleniem pol sk ich
straznikow, przechodzil cele, umaeni al swych alumn6~, krzepil nadziej a, Po 100 dn iach wiezienia klerycy wraz z ks; pral. drem Piskorzemzostalt uw olnieni :
z wiezienia, a pozostal tam dalej rektor Seminarium
ks . info Sitko. Teraz jego patriotyzm i piekny duch
jeszcze wyrazniej sie uwydatnia, Odcietv od swyeh
klerykow modli si~ ealymt dniami i nocami w samotnej celi wiezlennej za nich, za cal~ Ojczyzne, za Kosci61, jak 0 t yrn swiadczy zbio rek modlitw i piesn i religijnych wtedy przezen ulozonych. Dla wspoloier piacych wiezniow, zwlaszcza dla tych, kt6rych raz
po raz wyprowadzano j, wiezienia ria rozstrzelanie,
czy do ObOlZ6w, byl aniolem po eiechy, jak swiadeza
straznicy i c i, ktorzy razem z nim wtedy byJi w wiezieniu. Umacnial 'ich s akr am ent am i sw, i Msz~ sw. ,
ktora czesto odprawial W i swe j celi na dostarczony chmu prsez straz wiezienia hostiaeh i winie.
DROGA
Po rocznym przeselo wiezieniu w Tarnowie, oslabionego i wycienczon ego starca wywieziono 20 sierpnin 1942 r. do Oswiecimia, gdzie umieszczono g o .j ak sie o.kaz u je z jedynego j ego li stu jaki n ap.sat do
jednego z profes Ol:6w · 'I'arnowskieg o Seminarium
du eh ., - w blo ku N r. 25 (a), a da no mu N r . 610908.Ni e
dlu go czekal tutaj na speln ienie swej ofiary z zycia za K osci ol, Iza Ojczyzrie, za Semtnarium duchowne.
W oh lodne dni pazdz iernikowe nabawil sie"p r zy pracy obozowej z przeziebienia zapalenia pluc, k tore
przy brak u nalezytej opieki skonczvlo si~ sm iereta
17 pazdziernika 1942 r.
Pamiec tego Kaplana - Meczenn ika zosta nie na
zaw sze z yw~ w calej 'I'arnowskiej Diecezj i. a zwlaszcza w -Sem lnartum Tarnowskim, kt6re w naj bllzs zej
pr :.r,yszlosci wm ur uj e tablice pamiatkowa ku prseehowaniu .pot omnosci J ego imienia i bedzie czuwac, by
wych owuj a cs si ~ w nim nowe pokolenla dueh ownvch
na tyrn pieknym Wzorze uczyly sie ofiarnej milosci
K osciola i Ojczyzriy,
,
'
Napisal ; K s, d r, prof. Stanislaw L ach ,
Sp. Stefania Hanausek
s. p. Stefania Hanausek urodztla si~ 8 grudnia 1915
r. w Rymanowie. Po u zy skaniu swladeetwa rlojrzalosci w Zakladzie Si6str Urszulanek w Tarn owie , st udiowala prawona Uni wer sy t eci'e Jagiel. w K rako -
wie i ukonczyia je z w Yr6znielliem. Nast~pnie zapisala
si~ do Szkoly Nauk Ekonomicznych. W ybitnie uzdol·
IDona, wladala poza ojczystym, jfilzykami: francuskim, angielskim, wfilgierskim i niemieckim. Zamia:rem Jej ' bylo poswi~cenie sifil pracy w ko nsula ci e. Zamiar ten zniweczyl naj Ulzd hitierowski na P olskfil. Od
tej chwili rozpoczyna si~ w zyc.iu s. p. Hanausk 6wnej
okres, w kt6rym staje do sluzby dla umilowanej OJczyzuy, poswi~caj~c sifil pracy konspiracyjnej .
AreslZtowan~ w D~browie we wrzesniu 1940 r.,
przechodzi wszystkie katusze oslawionego wifilzien ia
na Montelu~ch, p6iniej tarnowskiego. W szelkie ~a-
dawane J ej tortury ni e lamia tej bohaterskiej Polki .
Niezego nie dowiedz ial si ~ od Niej opraw ca, Wydanegowyr oku sm ierci n ie wyk onywano przez kilka mi esifilCY w nadziei, z'e zalam ie si~ , lu b upokorz y pro sb~
o litosc, ze ~E?k przed smierci~ zm us i J~ do zlozenia zeznan. Na wszystko odpowiadala jednakow~ pogard~
w odnoslzeni u sifil do op rawc6w. Gl6d, kat owanie, wieszanie ni e zmienilo J ej bohate r sk iej postawy.
W dniu 23 !ipea 1941 r. wywiezion o nieugi~t~ bohaterk~ wr az z 5 towal1zy,SQ;kami do Skr zy szowa i rozstl"Zelano w K r uk aeh k. Skrzy szowa. Gdy gest ap owiec
kazal sj~ J ej odwr6eic, by wedlu g pl'lakt~,kowanego
zwyczaj u str.zalem w t yl glow y pozbawic J~ zycia, nie
poslue hala rozk azu, m6wi~c: "Strzelajcie do t ej polskiej p iersi , j a idfil do ISlw oj ego Boga!"
Poszla do swojego Boga dzieln a Polka, wi erna
Bogu i Ojczyinie do ostatnieg o tch u. Zgasly Jej swiet lane ·oczy inig dy czarowny J ej usmiech nie opro m ieni n ikomu zycia. Ods:zedl za Ni~ 'v niespelna 4 miesj~ce Jej Ojciec . Sl.m nala w obozie niemieckim Matka za t o, ie sm ia la na Jej grobi e sk la dae kwi aty. Jedyna S ios t ra tez nie zyje. I nikt ' juz z rodziny nie
lZa swieci swia tel na Jej grabie. Le ez m y wszYSCy st ajem y dueh am i na miejs cu kaini, by zlozyc hold Jej
cien iom, cieniom Polki Bohaterki.
Polski Zwilfzek b . Wifilin i6w P olityczn yc h apeluje do calego sp oleczensiwa miasta T a rnowa 0 pomoe
w ekshum acj i zwIok s p.. Stefanii H anausek i Jej
n ajblizszy ch 5-ci u ni eznanych dzielnych Polek i umieszczenia ich w grobie Zasluzonych na st a.r ym
cmentarzu,
.
Czesc J ej pamifilci!
NASZA
DROGA
----------------
Sp. Mgr. Tadeusz Kolodziej
s, p . Mgr Tadeusz Kolodziej uro dzil si~ 30 wrzesnia
1898 r . w Krakowi e. - Po ukoiiczeniu gi m nazj um
w Ta rnowie ko nezv U ni wersyt et . J'agtellonski w 1924
r . z tytulem magistra praw
wraca do T arnowa, 0- .
W 1935 r .
uehwala Rady Miejskiej, za duze za slugi , jalkie polozyl dla miasta, Mgr . Tadeus z Kolodziej wybr any zost aj e jedn omysl n ie na pierwszeg o wiceprezv denta
miasta, na kt orym to stanowtsiku praeuj e niezrnordowan ie do w yb uehu woj n y,
Po owla dn ieciu mia s ta pr zez zoldactwoniemieckie, a nast epn ie krwiozercze Gestapo - Mgr, Kolo(tziej zrnuszony j est pod kara smierei i a r es ztow ania calej rodzinv do codeiennego meldowan ia s ie.
W dniu 8 listopada 1939 r , zos taje a r es ztowany wrae
iZ czolowymi obywatelami miasta, jako zakladnik, i
.bejmujac p osa de w Zarzadzie Mie j skim .
Po ' zwolnieniu i wielki m naci ak u ze str ony okupanta,
prz yjmuje pra ce w Zarzadzie Miejskim, jako zw vkly
urzednik.
.
s. p. Mgr , Ko lodz iej, zna j ac dok ladnie stosunki
i nastroje spoleczenstwa t arn owskiego, a cieszao si~
ogromna p opularnose ia ws rod s wo ich )k olegow, przechodzi do pr acv podziemne j wr a z z innymi i dziala
przeeiw ok upan towi tak, jak okupant przeeiw ludnosci pol skiej . Byl On jednym z glo wny ch kierowniko w pracv konspiracyjnej .
W dniu 4 listopada 1940 r . zostaje pow t ornie aresxt owany , t yrn razem - juz na 'z a\ysz,e. Przechodzi
gehenne na Ges.t a po i w wiezieniu ·t arnowsk im . Nie
ugial sie m imo katuszy,' jakie Mu Gestapo zadawalo.
Trzymal si~ i inych na duchu podnosil, W dniu 3
kwietnia 1941 r . w ywolany zostal do transportu, ktory od sze dl z T a r nowa do Oswiecimta w dwa dni poi- .
niej , w liczbie 700 w ie zn iow.
I
W Oswieeimiu dosta j e N r 11.295 i od tegoz dnia
jest tylko zuany j ako numer. Znane owczesne ci~zkie
warunki w ob ozie w Oswieeimiu, lamia tego silnego flzycznie i duc h owo czlowieka. Zapada on w przewlekla
chorobe i g in le, jak n ieeliczone tysiace Polakow, ktor zv w ierzyli w wyzw olen ie i walczyli 0 nie. Przed
sm ter cia swoja przekazuje. dla zony ostatnie slowa ;
Powiedzcie mojej zonie, ze umieram jak pr aw dziwv
Polak i chce, aby m oj e dzieci wychowahl wedlug idei,
za lktorq cierpialem".
s. p. Mg r. Tadeu sz K olod ziej zgina! meczenska
smierc ia w Oswieeimiu w dniu 3 lipca 1941 r.
Tarnow pon iosl niepcwetowane st r at e w tyrn zdoln yrn wlodarzu mt asta i patrioeie Polskim.
Czesc J ego swietlanej pamieci !
Sp, Mjr. Stanislaw Sowiiral
.
.
Urod zil sie dn ia 30 mar ca 1896 r W T arnowie.
Uczestnik walk 0 w oln osc podcza s pierwszej W ojny
swiatowej , prz ydzielo ny od r. 191 8 do Szef . Intendent ur y D . O. K. VII. P oznaii . W e w r zes ni u 1939 r .• b~­
d1! C dowodcq Zaop ath enia, w walce 0 Kut no, wyt rwal
naJ tym st a n owis k u do ostatniego dni azma g aii z n ajeidic1!- ' . germaiiS'kim. Po' kapitula cji wrzesnio wej
tworzy w raz IZ grupq oficerow W . P . p odziemnq organizacj~ wojsk ow1!- w Lublinie. Nast~pnie na t eren ie
Tarnowa i w powiecie tarnowskim, dqbrowsldm i
b~zes,Jdm, wspolpracuje z innymi organizatorami polit~'cznymi . Ki edy pami~tnej noc y 5 paidziernika 1940
wpadlo Ges tapo do domu Ma j or a So wiir a ta z 'z.am iarem al'eS1z.toWa\J1ia go , wowczas. po krotkiej u tar czce
i. ;s rtr,z,ela n in ie udalo mu si~ zbiec wraz z sYnem ,p rz ez
olmo . Po ostrzezeniu wszystkich powazniejszy ch placow,ek organizacji, ukrywa sj ~ j akis CZas.w lasach pod
Tuch owem . Na,st~pllie ' otI1zymuje w Krakowie przy<h ial na teren Zagl~bia, jako _ z.ast~pca insvektora?
a na s tepnie j ako dowodea Obwodu na Czastochowe.
W ma~cu 1941, przeniesiony do Glownej Komendy
•
Ok r~gu w Radomiu, bierze czynny udrzial: we wszelkic h pr. aca ch l>:onspiracyjnYGh
.
,
14
NASZA.
W dniu 30 wrzesnia 1941 r ., ma skutek denuncjacji, zostaje aresztowany i przewieziony do wiezienia w Czestooh owie, skad po strasznveh ' t or t ur ach
i znecaniaoh ze strony Gestapo, nie wydawszy nikogo, wywiezdony scstal do obozu koncentracyjego w 0 -
/
DROGA
swiecimiu. W czerwcu 1942 r. podczas jednej z selekcyj, przekazany do komory gazowej, konesv i~wot
ten 'lliestrudzony i nieugiety bojownik Walki Zbrojnej 0 Niepodlegla OJozyzne.
Czesc Jego swietlanej pamiecil
Sp. Prokurator Dr. Marian Sp61nik
S. p. Prokurator Dr. Marian Spolnik, to w ealym tego slowa '. znaczeniu synziemi tarnowskiej , Tu si~
ur odzil; tu wychowal i tu wrocil, gdy polska vlemie
\.
zalMo zoldactwo niemieckie, by oddac swoje zycle
w ofierze umilowanej nad wszystko Ojczyznie.
Demokrata z krwi i kosei, w kazdyrn cenil prze-
de wszvstkim charakter. Ujmujacy wobcowaniu
z I udzmiv z] ednywal sobte serca wssystkioh, ktorzy
sie znim zet!kn~li. Z chwilq. rozpoczeoia wojny, poreuca stanowlsko prokuratora i starie si~ obronea 0fiar okupanta, pracuj ac rownoczesnie w tajnyeh organizacjach niepodleglosciowych. Nie [J,r zer ywa tej pracy, mimoaresetowania przez Gestapo ukoehanej cdrki
Amny 'i nie szuka bezpiecznego schronienta, Aresztowany dnia 10 lipca 1940 roku, nieugiety do ostatka,
w czasie przesluchania niepozwoli szargac swoj ej
godnosci osobistejzbirom hitlerowskim, [ktorzy katowaniem chcieli zmusic go. do zeznan, ' Wys t~PlUj q.c
czynnie przeciw zniewazeniu, pon iosl smierc meczenska, koficzac w ten sposob sluzbe dlaswoich maj s,zczytniejslzych idealow Ojczyzny, honoru i prawa,
Zginq.i ten wierny sluga Ojozyzny w nlesamowitvch warunkaoh na Gestapo pray ul. Urszulaaiskiej
nr. 18. Legl w Tarnowie, ktory b yi duchem oporu,
duchem walki 0 sprawiedliwosc. Nie wiadomo, gdzie
spocz,~ly Jego szczatki posmiertne, leez tu wsrod zyjacych pozostal Jego Duch .,- Dueh Wolnosci,
Czesc J ego pamieci l
Sp, Prof. Kazl rnierz Mundala
s .p . Prof. Kazimierz Mundala urodzony 8 listopada 1904 r w Zagrirzanaeh, Po gimnazjum w Tarnowie konczy ·z odznaczeaiiem Uniwersvtet Jagiellon~lki w Krak owle w r. 193 1. Pierwsza posade otrzvm uj e w prywatnym gimnazjum w Ssczekocinaeh, po
czym ob ej m uj e posade nauezyciela ,'v panstwowym
Gim nazjum im. A. Mickiewicza w Tarnowie.
Trafme byly Jego przeezucia, ze Niemcy poniosa
s r omo t na kleske. Niestety, niedoezekal konca walki,
ponoszac smierc meezenska w obozie koncentracvjnym w Oswieeimiu,
W czasie wojny pracuje worganieaejl podziernnej , Krsepi wiadomosciami ludzi pozbawionych radia . .
Odbywa k onferencje, przyj muje raporty lacznikow.
W dniu 6 malI'Ca 1941 r. aresztowany w swoim
mies'zkaniu w Tarnowie przy ul. Sowin,skiego, dostaje
si~ do wiE;zienia tannowskiego..
.
Do czasu przeshIch iw:ania t r zym al si~ W wi~zie­
niu bardzo dobrze; zaws~e peIny najlepsizych nadziei .
Jego dobre samopoczucie udzielaJo si~ innym, umacniaJo, podtrzymywato na duchu, uod 'pornialo
i kI1z€\pilo.
Wiel'lZyJ w zwyei~stwo. ZnosiJ dzi'e,.Lnie najwi~ksze
.niew ygody, srz-v:kany, glad, chlod, brud, n~dz~, przesladowanie i zn~canie si~.
Tarnow stracil w Nim dobrego historyka, a nade
wSlzystko gorq.cego patriot~ Polaka.
Czesc J ego pami~ci!
NA8ZA
Sp.
DROGA:
Wa l~ l1 ty Pogoda
s, p . Walenty Pogoda/urodzil sie 3 styeznia 1887
r . · w Cyrance pow. Mielec: S zko le powszechna ko nczv w MieIcu, nastepnie uczeszcza do Seminarium
f
nauczy cielski ego w 'I'arnowie, kt6re .k on czy dnia 30
maja 1905 r., uz yskujac swiadectwo dojrzalosci . Od
t ego ezasu oddaje sie pracy nauczycielskiej w 'I'rzemesnej , Ryglic~ch, Kowalowej i WoH Rz~dzinskiej .
W 1924 r . zapisuje sie .na wyzszy ikurs nauczycielsk'
w Krakowie, po czy m obejmuje stanowisko kierownicze Szkoly im. Tadeusza Kosciuszki w Tarnowie. Tu
pracuje sp olecznie w T . S. L. , w Zarzadzie Miejskim,
prowadzi k ursy wieezorowe, jest czynnym ezl on ki em
Komisj i Os wi at ow ej dIa wsi. Za prace spoleczna zostaje dwukrotnie odznaezony .k r zyzam j zaslugi,
Wojna zastaje Go w Tarnowie.
,
. Wierny swej idei przechodzi wraz z innvm i do
iPracy podziemnej i tu oddaj e organizacji ogromne
u slugi swym taktem i doswiadezeniem , Praeuj e we
dnie w szkole, zaprawiajac mlodziez do milosci OJczyzny, noce ,za s spedza na zebraniaeh organrz acy j nyeh, Byl On -jedn ym ,z odwaznych dzialaczy organ izacj i niepodleglosciowvch.
Aresztowany n a sk u tek don osu w dniu 7 marca
1941 r., .j ako d~,ialac~ przedwojsnny. P odczas prsesluchania do niczego si~ nie przyznal, mim o s trasznych katuszy ze strony Gestapo. Umieszczo ny na I V.
oddzieIe w wiezieniu tarnowskim z adwokatem Wit.k iem z Brzeska, przesiedzial blisko rok. W w iezieniu ,
nie tylko Sam nie upadat na d u ehu, le cz po dtrzymywal innyeh, znoszac im wiadomosci {h kraj u i ze swiatao Wiadomosei te, udzielane z wiel ka silq sugestywna, knzepjly setki wiezniow, pozwa laly dm t.r wac
i przetrwae. Sam nie doczekal chwili wvzwo lenia. Zg ina] smiercia meczenska 21 wrzesnia 1942 r . Zginqlza wolnose ten wierny Syn Ojozyzny, do osta tka
wieIiZ~C w Jej wy zwolenie.
Czesc J ego pamieci l
Sp, Tadeus z Jewula
s. p.
trzymuje chlost i katuszy w kazni oswiecimskiej . Tadeusz Jewula ur. d nia 1 wIizesrua 1912 r .
w Tarnowie. Ukonczywsay 4 kI. g imnazj aIne, wste- W dniu 3 listopada 1943 r . ginie, j ak t ysia ee in nych,
pozostawiajae w Tarnowie zo ne idziecko.
pu je do zawodu murarskiego, gdzie mimo mlodego
wieku , szvbko wybija sie na zdolnego i ccnionego fach ow ca . Liczac lat 16 wstepuje w szeregi Org. Mlodz.
T U R. w 'Rz~dzinie, gdsie 'Zamieszkuje, ~zniej w Tarn owi e. Zwraca na siebie powszech.na uwage SWq pi 1no se ia i duza zqdzq wiedzy, Bierze czynny udzial we
wszys tkich kursaeh oswiatowych,przez wSiZystkich
k oehany i szanowany. Zostaje wybrany sekretarzem.
po zniej przewodnicz~cym Org. Mlodz. TUR. ' W roku
1937 zostaje sokretarzem P. P. S. w 'I'arnowie.. W 0k r esie okupaeji wst~puje w szeregi Org. Konsp.
P. P. S. (W. R. N.) Zajmuje si~ kolporta['zem nieIegalnej prasy. Mieszkanie Jego sluiy za miejsce po, s iedzen Organjzacji Konspiracyjnej .
Dnia' 30 marca 1943 r. zostaje aresztowany
pr zez Gestapo w Tarnowie. W czasie pobytu w wi~­
zieniu nie traci wiary w Odrodzenie Pastwa PoIslkieW sercach najblizs,zych, ws 'zystk ich koIeg6w
go, ,za wsze po'godny, podtrzymuje na duchu wsp61- '
wspoltowarzyszy niedoli, pozostawil gl~boki zal
w i~zn i ow .
i smutek.
Dnia 21 maj a 19 43 r. zostaje wywieziony do 0swi~cimia.
Silme w ycz e~pany Jego organizm nie wy-
Czesc Jego
pami~ci1
NA S Z A
if)
D
no G A
•
Sp. Tadeusz Nowak
Urodzil sie dnia 27 grudnia 19 05 r . w Porebie
Radlnej. Na podstawie denuncjacj i , posadzony 0 po-
siadanie radia i riadawanie wiadomosci za graniee, 2:0stal aresztowany dnia 11 listopada 1940 r . 0 J ego
wy tezonej i na wielka sk ate pr owad zonej praey k on - .
spiracyjn ej , n ajlepiej moze znswia dczyc fakt, IZ
. w ezasie r'ew izj i wdniu aresztowan ia znalezionn w jego domu ogro m na ilose ulotek, ktore zaladowano na
w6z dwukonny i prz ewieziono do T arnowa, K ac i niemieccy, znalazlszy na miej scu niezbite do wody Ik onspiraeyjnej dz ialalno sci oskarzonego, skatowa li go
w nieludzki sposob na oczaeh zon y i czw orga nieletni eh dz ieci, po spr'awdze niu J ego t ossamosct,
N astepnie w w iezieniu p odcza s sl edz twa wybili
Mu zeby, p olamali 'zebr a , zmasakrowali Go okropnie,
lecz .nie \zd olaH przel am a c harru i potegi woH tego boh ater ski ego Syna Ziemi! Nie potrafili wydobyc ani
j edne go n azwiska J ego w spoltowarzyszy. Torturowany bez przerwy dn iem i n oca , wierny przvsiedse,
jak~zloz yl Bogu i Oj czyzni e, zginal meczenska smierci~ w Oswieoimiu dnia 16 czerwca 194 2 r. Osierocil
zo ne i czworo ni eletnich dz ie(\i, pozost awi a j ao ieh bez
dos t a t eczn ych srod'kow do zyc!a na 3-mor gowym gospodarstwie chlopsldm-.
Ozesc Jego swietlanej pamieci !
~
Sp. Prof. Kasper Ciolkosz
s.
Gestapo tortur, njkogo ni e zdradzil, a ni ni e uj nwnil
szczeg616w p r acy konspiraevj ne j. Dni a 8 k wietnia
19 42 r. zostal wywi eziony do obozu kon centrac yjnego
p. Profesor Kasper Ciolkosz uredzony 6 stycznia 1875 r . zrecinie k. K ros na. Gimnazjum uk onczyl. w J asle. Studia uniw es ytecld e w Krakowie .
Pierwsza posade :profe sorsk~ otrzymuje w Krakowie,
pozriiej przenosi sie do Tarnowa, J uz jako student, j eden IZ ' naj czynniej szych ozlon kow Pol sk ie j Part ii So":
cj a list y eznej poz ostaj e do ostatka wierny tej p a rtii.
.Iako wychowawca i p r zy jaci el mfodzie zy wpaja
w nia zasady pra wdziwej m ilosci blizn iego i spruwiedliwosci spolecznej, Czro wi ek 0 w ie lk im sereu, w ie lk i
spolecznik w najlepszym tego slowa zn aczeniu, bierze
udeial we wszystkioh praeach i p oczyn ania ch, maja..
eych na celu obrone praw czlowiek a. Jest prezesem
P. P. S. , prezesem -Ka sy Chorych, p r ezesem Towarzvstwa Przyjaciol Mrodziezy, czlo nk iem T. U . R.
Z chwila najazdu hitlerowski ego n a Polske, z bojownika 0 .pra w a kl a sy praeu j a cej , sta je sie po dziem- .
nym bojownikiem 0 w olnos c um ilow a n ej Ojczyzny.
Za prace 'k on spiracyj na zostal a resdtowany dnia 2
kwietnia 1941 r. W wiezientu, ktore niejednokrotnie
bylo najlepszym probierzem charakter6w, w prowadza w czyn s we gloszone h a sla milosci bl izniego, (lziel~c si~ z zaparciem k,a zdym k a walki em ch leba ,ze
wsp61wi~zniami. Podnosi ich na du chu, w skazu je wyzsz~ c~le, umacnia slabych.,Pom imo za daw anych przez
w Gross-R osen i t am w dniu 18 maj a 1942 r. w b es t ialski sposob zarnordow a n y .
Zgin~l ten b oj ownik 0 praw a czlo wie k a z r~k zbir6w h itJerows ldch , najpotworniejszych tego prawa
gwalci cieli.
Ozese pamiftci Bohatera i M ftczenn~k a za wolnose!
,Sposr6d tysi~cy pomord owanych pr zez n a sz ego
odwiecznego wroga w locha ch wiftziennych i obozach
koncentracyjnych, poswiftcilismy p ow yzsze nekrologi
kilku bohatersldm s yn om naszej Ojczyzny. ZamieszCZO ne nekrologi wskazuj~, ze za Oj czyzn~ gin~li wszyscy, be z wzgl ~du nastanowisko w spoleczenstwie. Nie
17
,
bylo partyjnych ozy bezpartyjnyeh, a obok inteligenta ginqJ robotnik, czy rolnik, wszyscy dla jednej wielkie j idei ...:-'idei wolnosci.
Ponizej podajemy niekompletna liste pomordowanyeh przez zbirow hitlerowskteh :
L Alski Tadeusz Dr., Oswiecim 10 czerwca 1941.
2. Bacia Broriislawa, Oswiecim 17 lutego 1944.
3. Bacia Stanislaw, pod Warszawa 27 wrzesnia
4. Babiarski Piotr, Buchenwald 3 kwietnia 19,1;).
5. ' Balu t Zbigniew, Tarnow 13 -kwietnia 1943. ,
6. Banduna Marcin, Oswiecim 16 lipca 1942 .
7. Baran Fryderyk, Krakow -:- rozstrzelanv.
8. Barnas Stanislaw, Oswieeim 28 maroa 1943.
9. Bareinska Julia, Sedziszow 3 sierpnia 1944. _
10. Bargiel Wojciec4~ Oswiecim, 16 wrzesnia Hk!3.
11. Barszcz Jan, Oswiecim 13 marca 1943. ,
12. Bazali Romuald, Piotrkowice 29 Iipea 1940.
13. Bak' Julian; Oswieeim 16 grudnia 1943.
'
14. Bern Wilhelm, Gross-Rosen 12 listopada 1944.
15. Berszakiewicz Jozef', Gross-Rosen 2 czerwea 1~·12
16. Bernal iStanislaw, Tarnow 2 maju 1943.
"17. Bialas Tadeusz, Poznan 23 marca 1942. ,
18. Bialas Eugeniusz, Flossenburg 11 czerwea 1943.
19. Bialobrzeska Wanda, Oswiecim 26 lipea 1943. ,
20. Bialota Pawel, Oswiecim 31 pazdziernika 1940~
21. Btalota Leopold, Oswiecim 30 pazdziernlka 1940.
22., Bjeiaszka Jan, Mauthauserr w kwietniu 1944.
23. Biestek Jerzy Juliusz, Oswiecim 18 lipca 1942.
24. Bies W oj ciech , Mauthaus:en 31 sierpnia 1942.
25. Biera Malgorzata, Sedziszow 3 sierpnia 1944. 26 . Blaszkiewicz Marian, Krakow 10 maja 1944.
27. Bochenek Jan, Tarnow 3 marca 1941. '
28 . Bochniewicz Tadeusz. :Bochrua, Oswi~cim 5 rnaja 1942.
29. Borucki Michal, Buchenwald 9 pazdziernika 1941.
30. ~eilelr Jftl'l O~ Vi i~eim.
31. Brozko Michal, Pawelez 25 Inaja 1941.
32. Brud Narevz, Pszeayna, 29 lutego 1944.
33. Budzik Jozef', Tarnow ,15 'lutego 1941.
34 . Bur da Stanislaw, Dachau 14 sierpnda 1942.
35. Burdziak J ozef', Gussen 28 stycznia 1945.
36. Burghardt Stanislawa, Oswiecim 23 wrzes. 1942.
37. Burnat Adam, Gross-Rosen 27 listopadn 1942.
38. Bzowski Mikolaj, Oswi~cim 13 grudnia 1943.
39. Bylica Jozef; Oswi~cim 27 sierpnia 1942.40. Chmiel Stanislaw, Oswi~cim 14 sierpinia 1942.
41. Chmura Ignacy, Oswi~cim 15 sierpnia 1941.
42. Cholew:a Jan Oswi~cim w· kwietniu 1942. ,
43. Chronow'~ild Jan, Tarnow 16 listopada 1944.
44. Chrusciel Halina, W,arszawa w styczniu 1944. ,
45. Chr~q..szcz Stanislaw, Tarnow 7 wrzesni!a1939.
46.- Chwaste'k
Andrzej,
Oswi~cim 2 marca 1943.
.
I
'
47. Cichy Roman, Mauthausen .31 marca 1943.
,
48. Cieplinski Marian, Tarnow Gestapo 31. 12. 1941.
,4,9. Cyrylo Stanislaw, Oswi~cim 11 \kwi et nia 1944. '
50. Czajowski Piotr, Oswi~cim 7 wrzesnia 1942.
51. Cz.arn~k j\.ndrzej , Oswi~cim 12 lipca, 1942.
52. GzaSnikow Wiktor, Oswi~cim 12 Czerwc,a~942 ~
53. Czasnikow Tadeus'z, Oswi~Cini , 17 pazdz. 1942.
"
54.
55.
56.
57.
58.
59.
60.
Chmiel Stanislaw Dr., Oswiecim 14 sierp. 1942.
Czuban Kazimtera, Tarnow 22 wrzesnia 1943.
Czupryna Janina, Radom 24' maja 1940.
Czupryna Zdzislaw, Oswiecim 25 maroa 1944.
Ozyzewskt Jan, J),acha'u 16 czerwca 1942. .
Debieki Jan, Krakow
atyczniu 1944.
Denkiewicz Stanislaw, Mauthausen w kwietniu
1944.
61. Dokupil Leon, Oswiecim 1942.
62. Dorosz Jan Kazimierz, Oswieeim 6 kwietnia 1945
63. Dorosz Wladyslaw, Oswtecim 5 marca 1943.
64. Drag Jan, Tarnow 14 grudnia 1943.
65. Druzyfiski Antoni, Oswiecim 10 lipoa 1941.
66. Dubiel Gabriel Prof." Oswieeim 1942.
67. Dudar Tadeusz, Tarnow 13 kwietnia 1943.
68. Dudziniak Jan, Oswiecim 3 Iistopada 1943.
69. Dworzak Leopold, Oswiecim 18 sierpnia 1941.
70. Dybus Adam, Lublin 9 wrzesnia 1939:
71. .Dydustak Jan Roman, Oswieoim 3 Iutego 1943.
72. Ks. Dydynski Mieozyslaw, Nowy Saez 1944.
73. Dychtoh Jakub, Tarnow 10 grudnia 1943.
74. Dyrlaga Marian, Oswieeim 13 czerwca 1942.
75. Dziuba Klaudiusz, Oswieeim 1942.
76. Dziuban Franciszek, Oswiecim 12 maja 1942.
77. Dziurdzia Pawel, Oswiecim 8 wrzesnia 1941.
, 78. Erazmus Henryk, Oswiecim 14 maroa 1942.
79. FaczynskiWitold, na froncie -pszczyn sktm .
80. Federowna Emilia, Tarnow 14 maroa 1942.
81. Ferek J ozef', Buchenwald 23 Ilpca 1~41.
82.' Ferek Jozef (s yn) na froncie '1939.
83. Ftgiel: Tadeusz, Oswiecim.
84. Filips&i Henryk( Oswi~~cim 20 sie~nia 1942.
,' 85. Fronc Franciszek, Oswieeim 7 Iutego 1943.
86. Fraezek Marian, Krakow Montelupi pazdz, 1943.
87. Fraczek Wladyslaw, Dachau 16 marca 1942.
88. Freidel Henryk, Oswieeirrr 22 maja 1942.
89. Freidel Ludwik, Oswiecim 12maja 1942.
90. Frysztak Stanislaw, Oswiecim 18 czerwca 1942.
91. Gaib Walenty, Stanislawow 16 lutego 1945. ,
92. Galuszka lStanislaw, Tarnow 26 ikwietnia ·1944.
93. Gawlik Ludwik, Oswiecim 7 maroa 1943.
94. Gq.SJior Jozef, 'Oswiecim 14 listopada 7941.
95. Gatarskl Andrzej 'I'adeusz, Oswieeim 29 kwiet. nia 1941.
!_
96. G~bala J,Rn, Tarnow 15 marca 1941. .
97. G~bala Stanislaw, T,arnow 2 lutego 1941.
98. G~bski Stanisilaw, M~uthausen 10 ilipca 1942.
99. Ginda Leon, Lwow wi~zienie 2 pa:zdziernika 1942
100. Gladyszow~{ki J ozef, T,arnow 24 kwietnia 1941.
101. Glow,acki Bronislaw, Wars'zawa 10 grudnia 1941
102. Glod Jan, Oswi~cim 1942.,
103. Gluszak J ozef, Oswi~cim 16 lutego 1943.
104 . Godzisz .St anislaWlR, Krakow ·13 kwietnia 1940.
105. Gogola Jozef, Tarnow 17 czerwca 1943.
106. Golankie,wicz Stanis~aw, Oswi~cim.
107. Golec Adolf, Tarnow 1 kwietnia 1943.
108. Goli:r1ski Wlodzimierz, Oswi~cim 8 czerwca 1942.
109. Gol~biowski Jan, Oswi~cim 11 wrzesnia 1942.
110. Gonciarczyk Tadeusz, Oswi~cim 28 maja 1942.
111. Gq.dfAk Jan; Oswi~cim 4 marca 1943.
w
.
i8
NASZA
/
bROGA
Gl'l-dek Piotr, Oswiecim 4 marca 1943.
171. Kokoszka Tomasz, Oswi~cim 12 mares 1943.
172. KolatAndrzej, Mauthausen 13 Iistopada 1942.
Gorczany Karol Jan, Ceortkow 20 kwietnia 1942.
173. Kolodziej Jan, Litomierzyce 5 maja 1945.
Gorecki Franclszek, Krakow 31 stvcznia 1944.
Ks. Gornowiec Alojzy,
174. Kolodziej Tadeusz Mgr., Oswiecim 3 Ilpca 1941.
Grabowski Jozef', Oswieclm w mareu 1943.
175. Kolowski Antoni, Oswiecim.
Grochot Mleczyslaw, Oranienburg 12 kwietnia
176. Kolowski Zbigniew, Oswieclm.
177. Konieczkowski Julian, Buchenwald.
1945. .
178. Konleczkowski Kazimierz, Tarnow.
1.18. Grzedztelski Jan, Oswieeim 17 lutego 1942.
179. Konieczkowski Tadeusz, Oswieclm 28 lut. 1943.
119. Grzybelk Jozef, Tarnow 6 lutego 1942.
180. Kornaus Wladvslaw, Oswiecim 1941.
,
120. Hajdycz Jan, Oswiecim 2 marca 1943.
181. Kosiba Kaermierz, Oswieeim 9 ,kwietnia 1942.
121. Halinski Kazimierz, Oswiecim 28 czerwca 1943.
182. Koscinski Jan, Szczucin 12 wrzesnia 1939.
122. Haldzinski Kazimierz, Daehau 30 stycenla 1942.
183. KoSttroJ. Stanislaw, Mauthausen 5 Iistop, 1942.
123. Haldzins'ka Maria, Oswiecim 2 kwietnia 1943.
184. Kotowski Roman, Krakow 27 lipca 1944.
124. Hoborski Maksymilian, Oswiecim 1942.
185. Koziak Kia~imierz, Oswiecim 17 Iutego 1943.
125. Holschuh Karol, Stanislawow 24 wrzesnia 1941.
186. Koziol Roman, 18 ;kwietnia 1943.
126. HOllZlatko Kazimierz, Dachau 8 sierpnia 1942.
187. Kowalski Kazimierz, Wilno.
127. Hronowski Jan, Tarnow 4 kwietnia 1942.
188. Kozlowski J anusz, Oswiecim 18 sierpnia 1942.
128. HryJczu 1( Jan, Oswiecim 12 wrzesnia 1942.
189. Kozlowski Wlad., Gross-Rosen 4 sierpnia 1942.
129. Ignacok Jozef', Oswiecim 9 sierpnia 1941. ' ,
190. Krawczyk Stan., Rutki k. Chelmu 4 Iipea 1,940.
130. Ilnicki Jan, Stanislawow 31 rnarcal944.
191. Krolowa Felicja, 10 stycznia 1943.
131. Iwaniec Franciszek, Luszowiee 25 lipca 1944.
132. Iwaniszyn JUlian, Tarnow.
192. I.~ ~~c.
193. Krol Tadeusz, Blrkenau 22 lutego 1943.
133. Jachimek 'I'adeusz, Oswj~cim 14 maja ,1 942.
194. Kocjk Jan, Oswiecim.
134. Jagienoarz Pawel, Dachau 26 maja 1945.
13'5. Jakus JeDzY, Buchenwald 24 S1tyc.znia 1945.
. 195. Krumholz Mieceyslaw, Oswiecim.
I
136. Janiec Jozef', Gross-Rosen 27 maja 1944.
196. Krupski Stanislaw, Oswiecim 17 sierpnia 1941.
137. Janicki Jerzy.. Oswiecim w marcu 1943.
197. Kruszyna Franc., Tarnow 27 maja 1940.
138. Dr. Janlcki Stanislaw, Tarnow 24 pazdz. 1940.
198. Kueharczyk Wladvslaw, Oswiecim 9 marea 1943.
139. Jankowski Konst., Warszawa ,14 grudnia 1943
199. Kud Stanislaw, StanisJawow 9 pazdz. 1941.
200. Kud. Stanislaw, Oswiecim 20 marca 1942.
140. Jnnuseewaki Franc., Hamburg 25 kwietnia '1941.
141. Jarek Jan Stanislaw, Oswieeim.
201. Kudelski Stanislaw, Oswiecim 8 maja 1942.
202. Kularz Jozef', w drodze z Buchenwaldu do Da142. Jarosz Antont, Rowne 19 listopada 1943.
chau 2 kwietnia 1945.
~~43. Jasins,k': Stanis~awl Oswlecim 17 maja 1942.
144. Jewula Tadeusz, Oswieeim 3 listopada 1943.
203. Kuk Pawel, Mauthausen 29 grudnia 1941.
145. Jochimek Eugeniusz, Oswiecim '15 maja 1942.
204. Kulikowski! Edward i Genowefa, 31 lipca 1945.
146. 'J ur kow:s ki Bronislaw, Brzezany 21 maja 1941.
205. Kura Stefan, Pustkow 13 stycznia 1943.
147 . .Kabat Jozef, Oswtecim 22 maroa 1942.
206. Kurnik Piotr, Tarnow 25 maja 1943.
148. Kaczmarski Jan, pod Berlinem 20 stycznia 1941.
207. Kurowski HenI'y1K, Gross-Rosen w marcu 1945.
149. Kalka Franeiszek, Piotrkcw 28 maroa 1942.
208. Kuta Stanislaw, Oswiecim 28 lutego 1943.
150. Kaminski Franciszek, Tarnow 1943.209. K wapniewski Edward, Gusen 7 Iistopada 1942.
151. 'K:a m insk i Jozef, Oswiecim 29 pazdz, 1943.
210. K wieaala Karol, Oswiecim 2 kwietnia '1942.
152. Kantorrninski Marian, Oswiecim 18 marea 1942. . 211. Lalicka Zofia, Oswiecim,
153. Kaplon Tadeusz, Buchenwald 24 sierpnia 1944.
212. Lazarewics Jozef', Oswieoim 11 czerwea 1943.
154. Kapustka Wladyslaw, Tarnow 8 grudnia 1943.
(
213. Lelek Bronislaw, Oswiecim.
155. Kasplrski Tadeusz, Tarnow 3 grudnia 1943.
214. Lelek Jan Tarnow, 18 wrsesnia 1943.
156. Kaiitzka Anna, Oswiecim,
215. Lenik Maciej, Wemar-Buchenwald 21 pazdz. 1942
216. Lewakowski Zbigniew, Starachowickie Lasy
marca 1943.
157. Kawa Antoni, Oswiecim
158. Kowalec Julian, Tarnow 15 kwietnia 1942,
9 wrzesnia 1939.
159. Kawik Ludwik, Krakow 24 kwietnia 1944.
217. Lewandowski Jan, Gross-Rosen 16 Iistop. 194.2.
160. Kazir;d Wojciech, Oswiecim,
218. L1s Franoiszek, Oswiecim w lipcu 1941.
161. Kedzierski Jan, Tarnow 23 sierpnia 1942.
219. Lis Jan Oswiecim 2 lipca 1941.
162. Kedzierski Rudolf, .30 marca 1944.
220. Lis Jerzy por., Oswiecim 17 pazdziernika 1942.
163. Kedzierski Wilhelm, Nirnburg 30 marca 1945.
221. Lisowski JUlian, Debica 23 stycznia 1943.
164; Rica Franeiszek, 'Da,rnow 8 grudnia 1942.
222. Lisowski Wlady~law, Oswi~cim 23 wrzesnia 1942
165. Kielbasa Piotr, Tarnow 19 lutego 1941.
223. Liz~
~ni, Tarnow 4 pazdziernika 1939.
224. Lt.~ert:ow1Cz· Maksym., Oswi~cim 24 sierp. 1941
166. Kisdelewski Kazim., Oswi~cim 18 czerwca 1942.
. 167. Kiwior Stanislaw, Krakow w marcu 1944.
225. Labnowa Wladyslawa, Gumni!ska 6 sierp. 1944.
168. 'Klim ek J6zef, Oswic;cim 5 sierpnia 1941.
226. Labucki Walerian, Murnau 1944. .
169. Koch Jozef, Oswi~cim 21 marca 1941.
227. Lach Jozef, Warszawa we wrzesniu 1939.
170. Kocik J an, Os\Vi~cim 20 wrzesma 1942.
228. Lacheeki Franc., Oswi~cim 16 czerwca 1942.
112.
113.
114.
115.
116.
117.
ta
•
20
N A S Z A
Sobteraj Kazrrnlerz, Pszczyna 2 wrzesnia 1939.
Sobota Tadeus Hamburg w sierpniu 1945.
Sochacki Jan, Oswiecim 1943.
Sosnowski Jakub, Bnaunsohwelg 1944.
Sowrsral Mjr., Oswiecim czerwiec 1942.
Spolnik Marian Dr., Tarnow - wiezienie 7 listopada 1940. m
355. Srebro Wladyslaw 1941.
356. Sroka Jan, Oranienburg w Ikwietniu 1945.
357. Stachura Jan, Oswieeim 15 marca 1943. :
358. Staniek J 6zef, Oranienburg w styczntu 1945.
359. Szary Ignacy, Oswiecim 31 pazdzierntka 1942.
360. Starzec Michal, Oswiecim w kwietniu 1944.
361. Starzyk Andrzej.Oswlecim.
362. Starzyk Czeslaw, Oswlecim.
363. Starzyk Zygmunt, Oswiecim.
364. Stawan» Leon, Oswieeim 17 marca 1,943.
365. Stawifiski Jozef, Oswiecim 12 sderpnia 1942.
366. Stein Mteczyslaw, Oswiecim 12 pazdz. 1941.
367. Stepniowski Eugeniusz, Tarnow-wieztenie 1942.
368. Stenkowicz Bronslaw, Mauthausen 1942.
370. Stolowiez Marian, Tarnow - Gestapo 30 pazdziernlka 1942.
371. Struniewskt Mik., Sachsenhausen 8 Iistop. 1942..
372. Studnic Jan, Oswiecim 7 pazdzierntka 1941.
373. Suchodotski Jan, Oswiecim 12 czerwca 1942.
374. Sumara Piotr, Mauthausen 23 czerwca 1942.
375. Surga Stanislaw, Oswiecim 28 sierpnda .1941.
376. Styrna Ludwik, Oswiecim,
377. Syrek Stefan, Oswiecim 7 sierpnia 1942.
378. Szablowski Jan, Oswiecim 21 maroa 1944.
379. Szablowski Jo~ef, Oswiecim 5 rkwietnia 1942.
880. Szablowskj Kazimierz, Tarnow 15 kwietnia 1943.
381. Szadzinski Fryderyk Ludwik, Oswiecim 15
czerwca 1942.
382. Szadziski Tadeusz Jozef', Oswiecim 15 czerwca
349.
350.
351.
352.
.353.
354.
11942 .
383. Szawica Stanislaw, Weimer-Buchenwald 9 kwietnia 1942.
384. Szawica Stanislawa, w kwietniu 1941 ..
385. S;~e"ul' Afttbn i , q:',ftllrOW 1M!:"'
386. Szewezydc J 6zef, Oswiecim 10 kwietnia 1943.
387. Sztorc Franeiszek, Miechow 30 . styeznia 1944.
388. Szumny Stanislaw, Mauthausen w kwietniu 1945
389. Szwachula J ozef', Oswiecim 27 czerwca 1942.
390. Kpt. Szydlowski, Oswiecim 17 pazdz, 1942.
391. Szynal Roman, Mauthausen 12 Iistopada 1942.
392. Szypula Walenty, Oswiecim 18 czerwca 1942.
393. swiatlowskt J ozef', TarnowLz czer'wca, 1942.
394. swiatek Stanislaw, Oswiecim 8 marca 1943.
395. swiderskt Jan, Oswiecim 10-Ustopada 1943. •
396. swiderski Stefan, Hamburg 12 grudnia 1941.
397. Tomas~;!kiewicz Jan, Oranienburg 3 sierpnia 1943
398. Tomas'zewski Wlad., w Rzeszy (w niewol i) 1943.
399. Topor Stanislaw, Wisnicz 2 maja 1942.
40'0. Tracz Jan, Weimar-Buchenwald 22 wrzes. 1941.
401. Trzasnik Tadeusz, 18 wrzesnia 1943.
402. TrzaSnik Wito1d, 18 czerwca 1943.
D R 0 G' A
403. Truchan Wladyslaw, Oswiecim 18 lipca 1942.
404. Trvbus Stefan, we wrzesniu 1943.
405. Tulak Franciszek, Oswieeim 17 sierpnia 1942.
406. Turas Franciszek, Oswiecim w Itpcu 1945.
407. Urbanceyk Edward, Oswieeim 11 wrzesnia 1942.
-{08. Ungar Antoni, Oswiecim.
409. Walicki Czeslaw, Oswiecim 4 wrzesnla 1942.
410. Wankiewicz Marian Wlodzimierz, Oswi~cim.
411. Wardzala Franolszek, Oswiecim 24 lutego 1943.
413. Wenda Wladysbrw, Pustkow 19 stycznia 1943.
414. WidAl' ilRlil, OB¥j oi~ eim: 6 g'l adlii'a 1919.•
415. Wieczorek .Tan, Oswiecim 24 rnarca 1943.
416. Wiecek Stanislaw, Oswiecim 10 sierpnia 1941 .
417. Wielgus Jozef, Dachau 1S wrzesnia 1941.
418. Wielgus Wlad., Krzyz k. 'I'arnowa 28 lutezo 1945
419. Wielgus Ignacy, Oswieeim 3sierpnia 1942.
420. Wilczynski Jan, Oswieeim 18 stycznia 1941 .
421. Wilczynski Jan, Oswiecim 19 lutego 1942.
422. Wdlozynsk! Michal, Oswiecim 1943.
423. Wilk Ignaev, Oswiecim 1942.
424. Wisniewski Jan, Oswiecim 5 marca 1943.
425. Witek-Bruno, Oswiecim 5 marca 1942.
426. Witek Eugeniusz, Oswdecim 7 lutego 1942.
427. Witkowski Marian, Oswiecim 12 listopada 1941.
428. Wlasnowolski Franciszek.
429. Wojtarowicz Czeslaw, Oswiecim.
430. Wolakiewicz Kazim., Oswieolm 17 pazdzier. 1942
431. Wolanowski Jozef', Pustkow.
432. Wojcik Jan, Oswiecim 8 wrzesnia .1941.
433. Wojofk Jozef, Oswiecim 19 ilistopada 1941.
434. Wojtowicz Stefan, Oswiecim 17 paidzier. 1942.
435. Wrona Jozef, Oswiecim 27 listopada 1941.
436. Wronski Adam, Oswiectm 25 Iipca 1942.
437. Wronski Jan, Mauthasen 15 maja 1943.
438. Wroblewski Allttond,Oswi~cim 23 lutego 1942.
439. Wroblewski Wlad., Oswiecim 19 sierpnia 1942.
440. Wyptor Antoni, Eissenberg w maju 1945. '
_
441. WYl1zykowsld Leonard, Oswiecim 12 sierpnla
1941.
442. Wytyczak 'Stanislaw, Oswiecim 12 grudnia 1942
443. Wzorek Stanislaw, Oswiecim 17 pazdz. 1942.
444. Zakrooki Janusz, Tarnow 18 lipca 1944.
445. Zakrocki Wlodzimierz, Tarnow 15 Iipca 1944.
446. Zalewski Jan, Krakow 19 listopada 1942.
447. Zapala Pawel, Oswieeim w maju 1944.
448. Zaucha Tekla, Tarnow 22 lipca 1943.'
449. Zielinski Franeiszek, Oswiecim 12 lutego 1942.
450. ZieHiiski Wieslaw, Gdow 15 grudnia 1944 .
451. Zielins.k: Wlad., Mauthausen 30 kwietnia 1945.
452. Zych Jan, Tarnow 28 kwietnta 1942.
453.. Zyga Stanislaw, Oswiecim 18 listopada -942.
454. zaba Jakub, Tarnow 28 kwietnia 1942.
455. zak Michal, Oranienburg w grudniu 1944.
456. zmuda Franciszek, Oswi~cim 14 lutego 1942.
457. zmuda Ignacy, Oswi~cim 18 czerwca 1942.
458. zmuda Jan, Oswi~cim 18 CiZerwca 1942.
459; zmuda J 6zef, Tarnow 3 lutego 1941.
'460. zurawski Henryk, 'P us,t k ow 11 ~,tycznia 1941.
, ~ AS 'Z ~
D R 0 G A
21
Sprawozdanie z dziatalnosci
Polskiego Zwiazku 'b. Wi~ini6w ,' Pol. w Tarnowie.
.
.
~
-
ona 20posiedzen, rzeprowadzajae weryfikacje 24 5
Kolo rozpoczelo swoja d'zialalnose w dniu 12
cztonkow oraz 378 wdow i sier ot,
lipca 1945 r. na podstawie statutu za r ej est r owan ego
Komisja rewizyjna uznala planowosc prowa dzew Urz edzie _Woj ewodzk im w Krakowie w dniu 19 manl a gospodarki Kola, natomiast Sad kolezafiski dla
ja 1945 1'., w lokalu prz v ul. Krakowskiej 6. P oczatkobr ak u spraw spornych nie podejmowal decyzji.
wo obe jmowalo Kolo powia ty tarnowski, brzeski i dabrowski. Na skutek uohwalyKongresu zost aly utwo'~~on e samodzielne Kola w powiecie brzeskim i daAkcja samopomocy.
....
browskim , a Kolo w Tarnowieobjelo swoja organizaCelem pnzyjsci.a czlonlkom z pomoca, CiZY to matecj l! w ylacsni e miasto Tarn6w i powiat. Kolo' posiada
rialna,
Ctzy tez w innej formie, Kolo realizowalo rozne
obecnte 181 czfonkow zweryfikowanych.
'
a kej e. Miedzy innymi urzadzono dla -dzieei sw. MikoSposrod ezlonkow wspieraj acych, ktorzy swymi
laj-a.Wteh sposobobdzielono <'pona d 200 dzieci pacedot acjam i w gotowce, jak i w naturze, wvbitnie zaslkami ze -slodycza mi wagi okolo 1 kg. POz.a Kolem kol.
.laj a finanso naszego Kola, nalezy w ymienic Mgra PourKuziora Eugeniusz .ur za dzil sw. Mikolaj as wlasnyeh
tyk e Jozefa, Hurtownie Kupc6w P olskich, S poldzlelfund uszow, ob dsielajac paczkami okolo 100 dzieci.
nie " Spolem ", " P Ion" , Mgr. Walezank e A n t onin e, BaR odz in y po wi~zniach korzystaja ze znii ek szkolt ore go J6zef, Hute Szkla " La ur a", K ter, W isn iewn ych.
s kiego i Red. A. Gtadys~a. '
K olo opiniuje wszelkle podania do Wladz PanN a terenie m. Tarno wa oraz powi atu pozostalo po
panstwowych i innyeh, na podstawie ktorych zaintezamo r dowa n ych w wiezieniach i obozach 'k once nt r a r esowane osoby otrzymuja ulgi w roznego rodzaju 0cyj n y ch ba rdzo wiele wd6w i s ierot po b ylych wiezplat ae h . Zwiazek poczynil rowniez st ar an ia 0 uz yskamach polity ezn yeh. Rodziny t e p ozostaja w bardzo
nie dl a ezlonkdw, wzglednte ich rodzin, roznego 1'0ci ~zkich w a r unka ch materialnych. Zgo dni e z zalozedzaju k oneesyj i sklepow, przyczyniajac sie w t en
ni em organizacj i, Kolo po stanowi lo r odzin y t e otoezyc
sposob do polepszenia ich bytu. W miare posiadanv eh
opi ek a i w mlare po s iadanvch srodkow finan sowyeh
mozliwosci udzlela Kolo iZ<aint er esowan ym osobom inpraych od zic im z pomoea, W ten sposob zostafa przy
f or maojt 0 zaginionych ich rodzinach. Na specjalnej
Kole zorganizowana Sekcja w d6w i sierot, podlegla
tablicy zwiazkowej wywiesza sie Ich nazwiska i fotobezpos redn io i wyll!cznie Zarzadowi Kola. Sekcja t3i g r afie poszukiw,anyeh.' osob, z krotkim opisem PIlzeliczy obecnie 378 wd6w i sierot zweryfikow,anyeh
b ieg u ares,ztowania i pobytu ich w obozach. BardzlQ
przez Komisj~ weryfikacyjnl!.
wiele rodzin osil!gn~lo w ten sposob cenne . dla ni ch
Zlozony z 9 os6b Zarzl!d oparl s,wojl! dizialalnose na
informacje.
pom oey ze s,trony spoleczenstwa. Organizow,anie zbioNa skutekstaran Kola, wielu restauratorow zader ek ulieznyeh i inn yeh imprez dochodowyeh, jak
klarowalo w 1945 r. wydawanie bezplatnyeh obiadow.
r 6wniei: akcja werbowania dla Zwil!zku ezlonk6w
Og61em za ealy CZaS korzy'stalo z tych obiad6w 200 0wsp ier ajq.e yeh , to byly podstawy, na k torych oparl
sob. Z firm wydajl!cych obiady'wymienic naleiy takie "
si~ Sekretariat Kola w gromadzeniu potrzebnyeh funjak: ;,S polem " (5 obiadow), "Gastronomia" (6) oraz
duszow . 1'{ie analizujl!c wslZystkieh sz czeg610w praey,
P. Gutowska (2). Akcj~ ~ , ktora poczl!tkowo daWala
, jakiej do.konal Zarzl!d w cza sie od 12 lipca 1945 do
dose dobre wyniJd, zak onc zono w Iutym br. Po wzno, 30 wr zesnia 1946 1'. , nalezy po~kreslie, iz w danym 0wjeniu jej we wIlZesniu " Ga st r onom a" oraz restaurak r es je odbyto 37 posiedzen. Sekretariat Zwil!zku za- " ej a P : Kuziory Eugeniusz a w ydajl! na rzecz Zwi l!zku
latwH w tym ezasie 465 pism, .p o na dt o w~T dal tak
po j edn ym obiedzie.
czlonk om, j ak i rodzinom po wi~zniach oJw lo 350 zaW ielu piekarzy zobowiq,z alo si~ dobro w olnie odswiadcz·e n , st wi er dzaj l!cych pnzynaleznosc ieh do
dawae bezplatnie do dyspozycji Zwil!zku po k ilka kg
ZWil!zk u. K~zdy z b. wi~zniow otrzymal legityma cj ~
ehleba t ygod nio wo ew. po cenach maksymalnych~
czlonk owsk l!, wydawanl! przez Zarzqd Wo j ew odzki za
W okresie spra~ozdawczym uz yskano tq. drogl! 8,42
posredni ctw em Kola. Zaprowadzono r ej estr zweryfi/kg ch leh a.
kow;an yeh ezlonk6w ZWil!IZlku, ~alozono ksi~g~ protoDrogl! przydzialu M. K. O. S. , Wydzialu Aprowik616w, .ksi~gi magazynowe, ewidenej~'0Zlonkow w sp ie,..
za cji i Handlu przy Starostwie i Zarzl!dzie .Miejski~
r a j l!cyeh oraz wdow i sjerot. W ydawano karty aprooraz S poldzi elIii "Spolem" uz yskano w okr€sie sprawizaeyj ne wdowom i sierotom or az ' s p or 2lq.drzon o
wozdawczym ua;st~pujqee ~rtylmly :
wszefkiego rodzaju kwestiona.riusze.
mqka pSizenna
1.821,60 kg.
Powolana Komisja weryflk:acyjna dzialala na podml!ka zytnia
230.00 "
stawie r,egutaminu us.talonego przez ZanZl!d Kola
cukier
1.499.40 "
w s~la dz ie 7 osob. Vf okresie sprawozdawczym odbyla
marmolada
157.00 "
o
22
N A S
z. A
mleko w proszku
614.64 kg
kasl~a
269.50
smalec
16.00 ""
s61
218.60 "
fasola
70.96
kawa ~
99.65 ""
olej
6.12
"
b6b
6.12 . "
maka sojowa
108.00 "
kartofle
8.600 "
13.04 "
- kakao
ser
24.48 j,
herbata
2.00 "
jaja w proszku
30.00 "
cukierki
20.00 "
ryby,
70.00 "
mleko kondensowane
987 puszek
mieso w konserw. 138 puszek po 34 dkg
mieso w konserw. 138 puszek po 96 dkg
soku
46 puszek
Rozdzial tych artvkukiw nastapil wedlug szczegolowej llsty, sporzadzonej prsez powolana w tym ceIu specjalna Komisje rozdzdeloza, w sklad kt6rej wcho.dza : kol. Kwiatkowski, jako przewodniczacy, kol.
prof. Rassak Jan, kol. Wrona Edward o raz p. Pogodowa.
Za posredniotwem M. K: O. S. oraz Wydzialu Apro/ wizaeji i Handlu uzvskal Zarsad w okresie sprawozdawczym ogolem 93 tony wezla, Wegiel ten wydano
czlonkom cz~seiowo darmo, czesctowo za zwrotem eeny kosztow.
Pomoc lekarska i dentystyczna.
Kolo kontynuowaro rownies akeje bezplatnej
pie1.d lekarskiej, dostarezania lek6w, przeprowadzania na koszt Zwiazku badafi roentgenologieznvch o~
raz udztelania pomocy dentystycznej. Pomoc lekarska
byla udzielana przez Miej ski Osrodek Zdrowia, a .za pisywane lekarstwa zakupvwal Zwiazek IZ wlasnyeh
fundusz6w. Choryoh na gruzlic~ w liczbie 6 os6b wysylal Zwi~zekna swoj koszt do s,anatori6w. Z3JznaCZYC tu wypada, iz w miesi~eu s,ierpniu b. r. kilku
miejscowyeh lekarzy, jak n. p. W. P. Doktorzy: Dr.
Krupinski Mieezyslaw, Dr. Syrek Adam, Dr. Welke
Oskar, Dr. Szmidt Emeryk, Dr. snieiko Tadeusz, Dr.
Zi~ha Karol, Dr. Roguszny Jan om'z Dr. Szuszkiewicz
Roman zaofiarowalo. bezplat~ · pomoe lekarsk~ dla
chorych czlonk6w Zwi~zku.
Posrednictwo pracy.
W ramaeh tej ,a k cji skierowal Zwi~zek ~ilka osob
do Zarz~du Mie.iskiego, do P.D. R i t. d. Dzi~ki osobistemu popareiu Prezydenta Mo.asta wie'1u koleg6w
uzyskalo prac~. Nie moga,e znalezc odpowiedniegoz,atrudnienia dla niektoryeh t'koleg6w w miejscu, zainicjowalo Kolo akcj~ przesiedlencz~ na terenv zachodnie. Byly to przesiedlenia indywidualne. Kaidemu
wyjezdzaj~cemu na osiedlenie zalatwial Zwi~zek
wszystkie formalnosei przesiedleniowe, udzielaj~c
mu zarazem bezzwrotnej zapomog-i w: wysokosci 500
zt Z pomoey tej skorzystalo 20 osob.
D R 0 G ·A
Udzielanie bezzwrotnych zapomog,
W ramaeh mosliwosol flnansowych prtzyznaje
Kolo dla os6b najbardziej potrzebujaeyeh i znajduj~eye~ si~ w ciezkieh warunkach rnaterialnych bezzwrotne zapomogi w wvsokosoi ustalonej przes Zarzad. Zapomogi te wydawane s~ przewaznie wdowom
i sierotom. . W okresie od dnia 27 Iipca 1945 do 25
maja 1946 wydano dla ezfonkow z,apomog na kwote
5?000 zl., a od dnia 26 maja 1946 do 30 wrzesnia
1946 na kwote 64.309 .zl.
Zapomogi zwrotne.
Niezaleenie od udzielanych zapom6g bezzwrotnych powzial Zarzad uchwale udzielania doraznyeh
pozyczek zwrotnych do wvsokosci 5.000 .z!. W ozasie
od 7 lipca 1945 do 25 maja 1946 udzielono 11 posyczek ma sume 21.500 d. Poniewaz otrsymujacv pozyeski nie zawsze wywtazywall sie z przyj etych zobowiazafi i nle splacali w terminie zac!i~gni~tyeh
lkwot, niejednokrotnie wnoszac prosby 0 rozlozenie
.t ych poz;yezek na splaty miesieczne, Zarzad Zwiazku
wstrzvmal dalsze udzielanie pozvezek tego rodzaju
od dnia 1 kwietnia 1946 r. na okres 3 miesleey Obecnie urzedujaey Zar~d nie udzlela dalej w tej fonnie
zapomog.
.
Przydzial tekstylii,
W dniu 17 pazdziernfka ,1945' r. otrzymal Zwiazek w Spoldzielnl "Spolem" nastepujace tekstvlia:
33 .60 ill materialu welnianego,
20.00 "flaneli,
10.00 " materialu poseielowego,
10.00 " plotna szarego,
10.00" plotna sukiennego,
40.00 ,, ' materialu fartuchowego,
. 6.00 " kretonu,
40 sztuk bluzek damskich,
14 "
chustek na glowe
10 " ,-st6p doskarpetek,
3.swetry
5 par ponezoch damskich,
7 par ponczoch 'dzieein nych ,
20 sztuk szalik6w m~sikich
Tekstylia te rzostaly rozdzielone tylk6 ,pomi ~dzy
ezlonk6w r.zeczywistych. Zaznacza si~; ze cz~sc przydzielonego towaru nie' podj~li zainteresowani, poniewaz w "Spolem" braklo ponczoch damskich i . dziecinnyeh, swetr6w, szalik6w i pl6tna sukniowego. NieCo .p oznie j otrzymal Zwi~zek w drodze przydzialuze
Starostwa:
15 SiZtuk koszul sportowych m~skich po 120 zt
za sztuk~, 15 koszul flanelowyeh m~skich po 128 zl.,
23 m. materialu koszulowo-posciel. po 68 zt z,a m.,
6 m. na koszule damskie po 86 zt, 8 m. rnaterialu fartuchowego po 34 ~l., 21 m. jedwabiu woreczkowego
.po 58 zl., 3 kapelus'ze m~skie 1. gat. po 107.50 zt rz;a
s:ztuk~, 3 kapelusze m~skie II. gat. po 108 zl., 4.50 m.
materialu jedwab. Po 91 zl., 6 m. jedwabiu podszewkowego po 58 zt, 6.50 m. flaneH kosiulowej po 30 zt,
8 m. podszewki po 64 zt, 12 m. plotna poscielowego po
10 rd.,. 20 In. pl:6tna sztywnego po 17 zt Z:~ metro
NASZA
Do rozdzialu tych tekstyli! powolano specj alna
kt6ra rozdzdelila towar ten dla 52 osob, uwzgI ~dniaj 4c w rozdziale na .poleeenie
Starostwa
w pierwszy rn rzedzie czlonk6w zatrudnionych w Ko.Ie, oraz tyeh, ktorzy ,praeuja dla dobra organieacj i,
W lipcu br. otrzyrnar Zwiazek w przydz iale : 5 kurtek
futrza nych po 480 z1. za sztuk~ 'or az 38.5 dkg ,sik6r y
'
wierzch niej w cente 34.27 z1.
Na posiedzeniu Zarzadu zadeeydowano rozdzdelic
trzy kurtki pomtedzy pracujacyeh ozlonkow Zarzadu
za zwr otem kosztow, jedna kurtke przyznac bezplatnie ociemnialem u .czlonkowi Kola, &.01. Szczesnemu
Mieczyslawowi, oraz jedna kurtke przyznac w formie
wynag r odzeni a koledze sprawujacemu przez 10 dni
dvz ur podezas "Wystawy", urzadzonej przelZ Zwiazek czerwcu, br : Skore przydzielono w drodze Iosowania czlonkowt pracujacemu czynnie w organizaoji.
koffiisj ~,
w
Przydzial odziezy U. N. R. R. A.
W sprawie przydzialu odziezy UNRRA zwrocil si~
Zwia zek w roku ubieglym do Ministerstwa Aprowizaej i i Handlu, a nastepnie' do UrzeduWojewodzkiego
w Kr akoWlie z prosba 00 przydzial odztezy. N a apel ten
p ie ot r zymal Zwtazek zadnej odpowiedzi. Pouiewaz
w tym czasie M. K. O. S. ' w Tarnowie wydawala 0dziez dla ludnosci miasta
Tarnowa, Zwiazek porozuI
. mial sie z P. Szuminskim, kierownikiem M. K. O. S.,
prz edklada ja c na [ego r~ce indywidualne prosby
czlonk6w z prosbq, 0 wyznaczenieterminu wydania
odzieiy wylq,cznie dIa czlonk6w. N a prosb~ t~ ot1'zymal Zwil!ze!k. wyjasnienie, ii za~dzeni.em Wojew6dztwa , wydaw,anie odziezy UNRRA zostalo wstrzyman e do cz,erwca 1946 r. W dniu 22 lipca br. przyznal
M. K. .o. S. Zwil!zkowi 81 par but6w.Komisja ro~
dzielcza M. K. O. S; wydala to obuwie w lokalu Zwiq,zku osobom, kt6re. dotychczas z pomocy yNRRA nie'
korzys t al y. Z uwagi na t6, z,e znaczna cz~sc czlon) k6w Zwiq,'zku ,or az wd6w i sie1'6t w dalszym cil!gunie .
zos tala zaopatrzoIia przez M. K. O. S. i znajduje si~
w trudny ch warunkach, zwr6cil si~ ZWiiq,'z,ek ponownie w tej sprawie do Urz~du Wojew6dzJiiego w Krakowie. W odpowiedzi na t~ interwencj~ M. K. O. S.
wy zna czyl dzien 27 wrzesnia br~, w kt6rym 'to'dniu
zao pat 1'zon o 125 cztonk6w o1'az wd6w i sier6t, wydaj l!c
dla kaidego z .czlon k 6w po jednej marynarce z demohilu i jednej stareLparze but6w,lub tylko farbowany
plaszcz. cz~sto zupelnie stargany. Do zaopatrzenia pozostalo jeszcze 400 os6b.
P r zy dzial paczek U. ·N . R. R. A. oraz obuwia..
(
Za posrednictwem Pow. Rady Narodowej otrzy-.
malo Kolo 303 paczek'UNRRA. Paczki te przyznano
<Ila "ty ch czlonk6w oraz wd6w, kt6re przedlozyly kupony rejestracyjne
za oplat=! 200 z1. Podobnie
ro zdzielon o na ,mpony 1'ejestracyjne "C" z miesi&ca
marca 92 par obuwia m~skiego w cenie po 500 z1.
oraz 85 par obuwia w cenie po 340 z1.
"e"
DROGA
Finanse Kola.
,
,
Podstawowym zrodlem dochod6w Kola Sl! sldadk!
czonk6w r'zeezywiatyeh i wspierajacych. . doehody
z imprez, zbi6rek ulieznych, oraz dotacje ze strony
spoleozenstwa. Dochodyze skladek czlonkowskieh Sl!
minimalne i nie wystarczaja nawet na .po k r ycie oplit
.kancelaryjnych, Powaznrejszym czvnnilciem doehodowym -sa skladki ez{onk6w: wspierajacych. W okresie od T lipea 1945 r. u~yskalo Kolo z tego tytulu
28.900 'z1., a od dnia 26 maja do 30 wrzesnia 1946 r .
kwote 23.565 'zl. Dalszvm dochodem, wybitnie zasdlajaeym fundusze Kola Sl! dotaCje~ rzecz Zwiazku od
poszczegolnych obywateli miasta Tarnowa. Na1ezy
tu wymienic takie kwoty, jak 0.000 -zl. eJozonych
prze Mgra Krsysztoforskiegu, 5.000zl. przez Polski
. Zwiazelk Zachodni, 12.000 zl, przez "Spolem"', 5.000
zl. przez Hurtownie Kupcow Polskich, 2.000 zt przez
kol. Gladysza, 12.000 zl.przez Brad Biedrofisklch,
10.000 'zl. przez Inz. 'redila oraz 2.000 zt przez kol.
Pokornego i Soleskiego. Z urzadzanyeh impres, "Tygodnia Wieznia", zbiorek ulicznych -i pieciu zabaw
tanecznych uzyskano w okresie od 7 Iipca 1945 r. do
26 maja1946 r. kwot~ 54.277 zt, a w .okresie od dnia
26 czerwca 1946 1"1'. wplyw w kwocie 67.127 zl, Drobne kwoty uzyskano z oplat za druki i deklaracje,
"
,
«' '''
._. . '..!.. .
)
Imprezy.
Impreza pod haslem "Tydzien Wi~inia" zobrfilZo- .
wala Spoleczenstwu og1'om cie1'p ien i przezyc doznanych przez ~i~zni6w w obozach koncentmcyjnych.
W dn. 31 pazdziernika 1945 1'. bdbyl si~ sta1'aniem Kola ape I zafobny przed grobem "Nieznanego zolnierza"
iZ udzial,em czlonk6w Kola, wd6w i sier6t oraz spolee-z.enstw,a. Podobnl} imprez~ urz~dzil Zwiq.zeJ<: po raz
d~ugi w dniach od 14 do 30 czerwca 1946 r., zakoncz,onq, wys,taw~ dokument6w 'zbr od n i niemieckich. Uroczyste nabozenstwo w . dniu 14 czerwca 1946 r.,
zloienie wiefica na grobi,e "Nie,~na:riego zohiierza",
wycieczka grupy wi~zni6w do Oswi~cimia, uroczysta
akademia
sali "Domu. Kultury", dwie zbi6rki uIiczne oraz wspomniana wystawa zlozyly sf~ w calosci
na program tej imprezy. Pr6cz tych milq. imprezq, urZq,dzonq, dla ' dzie'ci po wi~zniach ,polit yc,z,uy ch , byl
sw. Mikolaj, a dla czlonk6w Zwiq,zlm, urz~dzony
w dniu 12 styczni,a 1946 r. w Io)/{alu Zwi41zku trady, cyjny Oplatek.
w
. 'Or ganizowa ni e plac6wek dochodowYch.
Celem zorg'frnizowania stalego zr6dla dochod6w
dla Zwiq,zku cz,yn.il Zarzq,d star,ania 0 przydzieIenie
h urtowni spirytusowej i tytoniowej, przydz ielenie
ksi~garni w,zgI~dnie kiosku na stacji koI,ej. w Tar-.
nowie, ewentualnie objekt6w przemyslowych i handlowYch poniemieckich. Starania te jednak nie przyni~ly zadnego rezultatu. W tym .s t ani e rzeczy, Zwi&zek by m6c realizowac swoje cele i zadania, zmusaony byl zwr6cicsi~ do spolczeftstwa, ktore na apel
24
DR b GAD R 0 G A'··
Zwiazku odpowiedzialo pozytywnie, przychodzac mu
kazdorazowo z najwydatniejsza pomoca,
.
Udzielajao powyzszego sprawozdania do wiadomosci, ZwiWLek b. Wi~zniow Potitycznych wraz .z Sekcja Wdow i Sierot, skladaja ta droga wspierajaeemu
Spoleczenstwu naj serdeczriiej sze podziekowante oraz
staropclskie "Bog' zaplac" !
Zarzad
Zwlazku b. Wi~zni6w Polttyeznych
w 'Ta r now{e.
Wykaz czlonk6w wspierajacych
.Zwiazku b. Wi~zni6w Politycznych w Tarnowie.
Wplacajll- miesiecznie po zl.:
1. Augustyn Gustaw, ul. Krakowska
2. Bator J ozef, ul. Walowa- 27
3. Bernakiewtcz Cecylia, Katednalna 1
4. Bochenek J ozef', 'K r a:kowsk a
5. Dr. Bochenek Marcell, pl. Sobieskiego
6. Brach Zafia, Katedralna T
7. Cesarz M., Bernardvfiska
8. Czabanski J ozef, ' L wows k a 10
9. Czabanska Maria, Lwowska 46
10. Czaderski Jan, Walowa 17 '
11. Dagnan Augustyn, Lwowska 65
12. Filipowski Ignaey, Krakowska 51
13. Fistek Mieezyslaw, Krakowska 18
14. Fistek, Krakowska 1
15. Gancarczyjc Zofia, Krakowska
16. Dr. Geisler Eugieniusz, Krotka 8
17. Mgr. G~bski ' Andrzej, Lwowska 2
18. Halas.try Janina, Katedralna 4
19. Hon:zatko Roman, Walowa 4
20. Hurtownia Kupcow Pol., Narutowicza
21. F -ma "J;arod", pl. Kazimierza 2
22. Dr. Juraszek Karol, Grottgera 9
23. Karasiewicz Jozef', Krakowska
24.4\1gr. Kindler, 'I'argowa 7
25. Dr. Kokodynski, N OWy swiat 6
26. Kopff Adam, pl. Sobieskiego :2
27. Mgr. Kozicki Stanislaw, Lwowska 24
28. Koziol Wlodz., "Welta"
29 . Krajewski Tadeusz, Kolejowa 9
30. Krezel Wladyslaw, Rynek 17 '
31. Dr. Krukar, ul. Kopernika
32, Dr. Krupins\ki Michal, Legionow 16
33. Kudelski Jozef', Krakowska 1
34. Ks. Dr. Prof. Lach Stanislaw, Seminar.
35. Lipoezy Kornelia, pl. Kazlmierza 1
36. Labedz Aleksander, Rynek 2
37. Labedz Wlodz., Krakowska 59
38. Lazarski Stanislaw, Ko~,ejowa 7
39. Magdon Maria, Walo,wa 32
40. Martin Kazimierz, Drukarnia I.
41. Mas Stanislaw, Kraslnskiego 5
. 42. Mateja Piotr, Krakowska 32
43. Mika J ozef, wiceprez., Krakowska 28
..44, Mika Waleria, ,p J. Ducha
30.500.50.30.200.---:300.20.- 100.100.-/
50.100.100.100.50.100.100.. 100.50.50.1000.300.100.50.50.200.50., ,
100.100.100.50.300.200.300.100.· 100.70.50.10.50.20.100.100.100.30.-
'100.45. Mikos Stanislaw; Krakowska 12
100.46. Molon August, Grottgera 13
100.47. Mroczkowski WI., Kaczkowskiego 5
50.48. Mroz Wladyslaw, Katedralna
20.49. Najderska Zafia, Krakowska 7
100.' 50. Nowak J6zef, pl. Sobieskiego 2
20.51. Oleksy Rudolf, Krakowska 28
10'0.52. Inz, Okon Edward, pl. Sobieskiego 2
50., 53. Orwicz Tadeusz, Walowa 2
50.54. Pafistw, Przeds. Bud., Walowa 2
100.55: Fabryka "Papapol", Bartla
2.000.56. Mgr. Partyka, Krakowska 16
30.57. Patronska Maria, pl. Ducha
58. Dr. Pawlowski Tadeusz, Krofka 5
\ 100.59. "Perun" Biuro Sprzedazy Gazo,v Przem.,
333.Marcina 17
60. Pteohowicz Roman. . "Laura" Huta szkla 500.50.61. Piekarczyk, Katedralna 4
50.62. Potepa, pl. Ducha 30
200.63. Pow; Spoldz. Spoz., Kaczkowskiego
100.64. Prorok Michal, Krakowska 11
100.65. Przybylo Andrzej, Krakowska 11
20.66. Pyzalski Wladyslaw, Walowa 24
250.67. Dr. Romaniewski, Krasinskiego 29
100.68. .r». Sadowski Ed ward, Krotka 8
100.69. Dr. Schmidt Emeryk, Grottgera
50.70. Slowaktewicz, Krakowska 1
500.71. "iSpolem", Krakowska 13
r{'J. !Sp61d71i el n~8I iH{andlowo'-Przemy.silowo200.Budowlana, pl. Sohieskiego 2
50.73. Spodzielnia Krawcow, Limanowskiego
250.74. Spoldzielnia "PIon", pl. Ducha
100.75. Spoldzrelnia Spozvwcow, Krakowsjca
100.76. Stankiewicz Mikolaj, Mickiewicza
150.---"'
77. Stanczyk, Krasinskiego 51
78. Struzik, .Ka t edr aln a
.
20.50.79 . Sypniewskt Jan, pl. Sobieskieo 2
100.80. Inz, TertiI St., pl. Kazdmierza
. 20.81. Tredota Roman, Bernardynska
100.82. Twardowski Wlad., Krakowska 46
500.83. Wal~ga Antonina, Rynek 24
200.·
84. Dr. Welke Oskar, Krakowska 15
50.":85. Wielgus Stanislaw, Walowa
50.86. Wolinski Kazimterz, Krakowska
NASZA
87.
88.
89.
90 .
91.
92.
93.
W6jcik Leon, Walowa 39
Wr obl ewski W a ler ian, Sa d Grodzki
Zamors·ki Al ojzy, pl. Sobieskiego
Zam or ski Zygmunt, Walowa 1
Zak r zewski B ., Walowa 20
Ziaja Piotr, Walowa 21
l ui'., Tabin Stan., ul. T erVla 39
50.30.50.50.20.100.50.-
W szyst kim w yzej w ymienion ym czlonkom ws piel'aj~cym Pols k i Zwi azek b . Wiezniow P olity cznych
w Tarnowie s kla da niniej szym za l ch dotychcz asowa
pomoe naj serdeczniejsze podz iek owani e i poleea s ie
uprzejmie dalsz ej laska wej pamieci,
P ot r zeb u j a cye h wciaz miedzy soba miec bedziemy, kt or ych wspieranie nalezy do calego szlaehetnego sp olec zen st wa. S~ jednak tacy potrzebuj acy, obok
kt6rych nikomu absolutnie nie w olno przejsc do porzadk u dziennego. Takimi w czasie ok upacj i byli rras i boha ter zy , walezacv czy to na pol a ch bi tew, czy to
cierpiaey w wrezieniach, ezy obozach k oneen tracy j nych. J ak tylko moglismy, tak j ed nvrn, j ak i d r ug im
szlism y z pomo ca. 'I'akimi S1!. dzi s w Tar n owie pr zeJiczne mat ki, 7.on y, dzi eci osi ero cone przez swych sy-
n noc
A
now, m ezow , CZy oj cow, kt6rzy zgin eli z rak niemieckiego okupanta, m ezni e wal czac i cierpiac Z<U wolnosc
naszej Ojczyzny. P oswieci li on i dl a tej naszej Ojezyzn y naj dr ozsze swe osoby na ziem i: matke, zone,
dziecko, spodziew aj a c sie, ze m y k t6rym oni s wyrn boh a t er stwem zy eie wywalczyli, n ie zapom nim y 0 tych
osobach. Nie wo lno n am zatem zawies c tej ich ostatni ej nadzi ei, " z jaka sz li n a sm ier c meezenska. Nie
wolno nam zadna miara dopuscic , by g16d i ohlod cierpialy r od zin y n aszych bohaterow. K t o zatem tylko
moze nieeh zapisz e si~ na czlonka wspier a j ae ego w Sekretariacie Pols k iego Zwiazku b. Wie zniow P olityczn y eh przy ul. Krak owskiej 6, wzg lednie ni ech nie odmowi przys tapienia na ozlonka do tego Zwiazku , gdy
'ktos z Sekre tariatu z tak~ propozycja don sie ·zw r oci.
Po ls k i Zwiazek b. W iez ni ow P oltt y cznvch zyw!
hiezlom ne przekonanie, ze s ie pomnozy liczba czlonkow Ize kazdy, w czyjej tylko piersi gorace polskie
seree bije, przyst a pt do Zwiazku, by eh ocby malym
dat ki em w miare moznos ei odw dzieczy c sie bohater om za Ich przelana za nas .krew. Wiedzmy, ze wspier ajac rodziny pomordowanveh wiezniow, spelniamy
wielki chrzescijanski i patriotyczn y czyn.
Fundusz stypendialny
im. Sp, P~of. Kaz imi e rza Mund aly.
Zgodnie z u eh wala Zarza du Zw iazku b. Wiezniow
Pol itycznych hitlerowskieh wi ez iefi i obozow ko neentracyj nych w T a rn owie otwieramy na, lamach naszej
"Jednodniow ki" i prz y j m uj,emy wp la t y na "Fundusz
stypendialn y im. P r of . Kaz. Mundaly", pl'z'ezn aczony
na pamoc w n au ce zdolnej, a lI iezam oznej mlodziezy
z pierwsze iist w em dzieci-sierot, ktore utra cily ojea
i matk~ w oboza ch konoentrac yjnych i pols ierot zweryfi,kowany ch czlonk ow pochodzqeych 'z Ta rnowa.
Wszelk ie wplaty na t en fundu sz k wit owae b~­
dziemy pi semnie, a po uplywie trz ech miesif;cy podamy wys,zczegoln ieni,e w llast~pn ej "Jedno dniowee",
wymien iaj ~c ofia1'odawcow i clzieei, k t61'e k orzystaj~
z funduszu stypen dia lI;J.ego.
Zwraeamv s i ~ do ealego Spoleezenstw a, jak i do
wsz y stkich ezlonkow i sym pat yko w do skladania na
ten eel chocl.>y drobnych ,kwot i zach~can ia d1'ugich
do wplaty.
Pi eni~(lze i)]'os imy wplude nn. kon t o P . K . O.
Nr. lV-1263.
-
0- -
'Skladam na "Fundusz stype nd ialn y im. Prof. Kazimierz a Mundaly " lnvo t~ zl. 1.000 i wzywam 1'ownoczesnie ~szys tkieh Ko legow i Kolezanki Kola Tarnowskiego do sldadek n a cele F undus zu:
A. Gladysz.
Podzi~kowania.
Pols ki Zwi~zek b. Wi~zn.iow P olityeznyeh w Ta1'nowie skla da t~ drog~ go1'~c e po dzi ~kowanie wlasc icieJom pi ekarn \V Tarnowie za do starczanie bezplatni e dwa r a zy w miesi~cu po kilka kg ehleba dla najbiednie jsz.ych cz-lo nkow i sierot po bylych wi~zniach
polityczny eh . Pod,kreslamy szezegolnie akej ~ cha1'Ytatyw n~ WPanow:
Blaszk iewicza Szymonu ul. Kosciuszld,
Gagatek A ndl'zej a , ul. Krakowska,
Kaz ibu ta Wincentego, ul. Krasiil;;"kieg o,
Kok osz k i Leona, ul. L wowska,
Krol E lzbiet y , ul. z ydow ska,
Madursk ieg o J ana, ul. Koseiuszki,
Otal~gi A nt on ieg o, ul. KoUl:!taja,
Pawlow:skiego J ozefa, ul. Lwowska,
Pandy Franeiszka, ul. Bernar dyns.k a,
Szalee kiego l\'Iichala , ul. Zacz ~ta,
T u1'ka 1\1ichala, ul. K1'akowska,
U rbaiiskiego Aleksa n dra, ul. Kral}Owska,
W ite.k Augustyna-, ul. Bernan}yiis k a ,
Zawis laka Stanislawa , ul. N owa.
Nie po t r zebu j emy z.apewniae laskawych ofi a r "
da,w cow, i e za.skarbili sobie wdzi~cznose tyeh, k torzy
zn alei li s i~ w ci~zki~h vv,a1'un k ac h m a te r ialn ych po
p ow r ocie z obozow ko ne entraey j nych , jak rowniez po w slmli ser ea dzieci, .k to1'e ut1'aeily ojcow w loehaert
w i~7jennych i pieldelnych obo za eh konc entraeyjnych.
26
N AS ZA
D R 0 G A
Caritas jest naszym naj,lepszym przyjacie.lem.
Prawdztwych przvjaciol poznajerny w biedzie,
a my, h. wiezniowie, zbawienna dzialalnosc "Garitasu" poznalismy we wiezieniu w Tarnowte.
Gdy glod w wiezieniu Jcurezvt nam 'z,QI~dki,
a kazdego dnia byly ofiary, wtedy to w chwilach krytycznyeh Iamie "Caritas" olbrzymie trudnosci zwiaeane z uzyskaniem od Gestapa pozwolenia na dostar- :
czanie wiezniom zywnosci. Jaka radosc iotucha wstepowala w nas gdy woev napelnione chlebem zajezdzaly pod wiezienie, Chloniemy z wypiekami na twarzaeh wiesci od straznikow ile wozow przyszlo, coone
zawieraja, ba nawet kto je prz,ywiozl. Cieszylismy sie
wowczas, jak male dzieei otrzymujace podarki.
Stwierdzam, ze opieka "Caritasu" ratowala nas
od smieroi glodowej w wiezleniu, a nastepnle w obozaeh koncentracyjnyeh. Nieograndozona ofiarnosc tut,
Duehowienstwa, Slostr Zakonnyeh, na oddziale choryeh wiezniow, ' tudztez wsi naszyeh, zdumiewala
wszystkieh korzystajacych. Moga rozni roznle ofiarnose interpretowae, jednak my, b. wiezniowie polity-
czni, ktorsy bezposrednio korzvstalismy ;z ofiar, mozemy powiedziec, ze "Caritas" niosl wielka pomoc,
a nam wydawala si~ ta instytuoja wszechmoona.
Rowniez nieliczna garstka b. wi~zniow, ktorzy powrocili 'Z obozow i nie znalezli swoieh najbliz»
szyeh, opiekuje sie "Caritas", . jak dzieemi, daje 0dziez, obuwie, daje codzienna obiady i pomoe lekarska.
W " Ca r it a sie" znajduja zawsze zrozumienie i wsdajna pomoc wdowy i dzieci ofiar teroru hitlerowskiego. Do dzisiejszego dnia zacny Ks. Dyr. Wojtowicz pomaga Zwiazkowi b. Wiezniow ezym moze, obdzlelajae najbiedniejszych czlonkow odzieza. .
My, b. wiezniowie, podkreslamy i podkreslac bedzierny stale, ze pozyteczna ta i ns tytucja zaskarbila
sobie serca wszystkieh, 8 , przede wszystkim u b. wiezniow ideowo-politycznych, oraz wdow i sierot po ofiarach terroru hitlerowskiego.
B. Wi~zien Polityczny
Nr.2.313.
Komunikat.
Zarzad Kola b.
Wi~zni6w
Polityeznveh w Tarno-
wie, ul. Krakowska 6 zawiadamia nlniejszym, ze b.
Wieznrowie Pol ityezni, ktorzy otrzymali legitymacje
ezlonkowskie, tudziez ozlonkowie ieh rodztn, jake tez
wdowy i' sieroty po b. wiezndaeh polit. moga korzvstac z bezplatnveh porad lekarskich za okazaniem
zaswiadczenia Zwi~z1m i legitymaeji. '
Porad udzielaj~:
Prymariusz Dr. Krupinski Mieczyslaw w szpitalu powszeehnym ,oddzial ehirurgiezny.
Prymarius,z Dr. Syrek Adam w szpitalu powsz.
l)ddzial gine.kologiezny.
Dr. Welke Oskar, ehoroby oczu, przy ul. Krakowskiej 1. 15.
Dr. Szmidt Eryk, choroby skorne, pr:zy ul. Sowifiskiego 1.
Dr. Snieszko TadeusiZ i Dr. Zi~ba Karol, chol'oby
wewn~trzne w Urz~dzie Zdrowia.
Dr. Roguszny Jan, ehoroby gardla nosa i ' uszu,
przy ul. Walowej 1.
Dr. Szuszldewicz Roman, choroby jamy ustnej
i zebow, przy ul. Katedralnej 1. 5.
Zarzad Polskiego Zwiazku b. Wieznlow Pclitycznych w Tarnowie sklada t~ droga WP. Doktorom serdeezne podziekowanie za dorychczasowa i dalsaa bezinteresowna opieke i pomoc.
Waine dla czlonkin sekcji rodzin.
W zwi~zku ,Z ust~w~ z dnia 23 lipea 1945 r. 0 zasilkaeh i pomoey dla os6b pozostalych po uczestn ikach ruehu podziemnego i partyzanekiego, poleglyeh
w walee 0 wy:zwolenie Polski spod naja,zdu hitlero wskiego, wSlzystkie czlonkinie, ktore dotychC'z,as nieztozyly p,odania 0 Iza silek i pomoe z powolaniem si~ na odpowiednie dowody w Komisji Kwalifikaeyjnej przy
Miejskiej i Powiatowej Radzie Narodowej w T,arnowie, winny to uezynie w najkrotszym czasie.
Blizszyeh infbrmacyj udziela stale Sekretariat
Zwi~zku b. ' Wi~zniow Polityczuych w Tarnowie, ul.
Krakowska 6.
Komunikat Komisji Weryfikacyjnej.
Duzy naplyw kan,dydatow na ezlonkow, ktorzy
nie mieli nie wspolnego z prac~ podziemn~ w okresie
okupacji, ,a przebywali b~dz w wi~zieniu,Ji~dz to
W obozie za .wyst~pki , crz,y zbrodnie pospolite, 'Zachowujl!e.si~ 'w obozie niegodnie i .spelniaj~e niekiedy rol~ slugusow w eharakterze kapow, vorarbeiterow,
blokowych i sztubowych, zmus,za Polski Zwi~zek
b. Wi~zniow Polityeznych w Tarnowie do zwroce-
nda s,i~ do bylyeh Wi~zniow Ideowo-Polityeznyeh oraZ
P. T. Czytelnikow i Sympatykow z uprzejm~ prosbl}
o nadsyhinie swyeh zastrzezefi odnosnie zglaszaj~­
cych sd~ ka,ndydatow, ktorzy b~d~ weryfikowani
przed przyj~eiem na ezlonkow Zwi~zku.
W najblizszyeh dniaeh wszyscy kandydaci na
czlonkow, tudziez czfonkowie jui zweryfikowani nabye b~d~ mogli w Sekretariacie Zwi~zku przy ul.
NASZA
Kra!wwskiej 6 druki weryfikaeyjne, Wedlug nowego
statutu, w eryfikaoja obejmie r owniez dotychozasowych czlonk ow, ktorz y weryfikowanj byli n a podsta-'
wie stat ut u Zwia sku b. Wi ~znjow Okregu Krakowskiego. - Druki we ryf ik acyj ne musza by e wypelnione w trzech egzemplarza oh z dolaczeniem dwoeh fotografii. Czlonkom zweryfikowanym wedlug obecnych
postallQwien statutu, w ydawae si~ bedzie legitymaoje
tymczasowe.
Wykazy imienne kandydatow na czlonkow. Zwiazku, tudziez czlonk ow doty ehczasowy eh , zamieszezamy p onizej wedlug alfahetycznego spisu,
Korespondencj e z zastrzeeeniami co do odnosnych
.kandydatow na czlonkow Zwiazku, t udziez dotychezasowych ozlonkow, prosimy kierowac bezposr ednio
do Sekreta r iat u Zwiazku przy ul. Krakowsktej 6. Tajemnica listu zostante zachowana i w zadnym wypadku nazwisko pi szacego nie bedzte ujawnione.
Listv bez podpisow i adresow n adaweow beda niszczone, jako a n on imy.
Wszyscv Koledzy i Ko lezank i, czlonkowie w spierajacy, czlonkowie Sekc j i Rodzin oraz P. T. Czvtelniey i Sympatycy, pr oszen i Sll- w interesle dobr a Zwill-zku i Spo lec zenst wa 0 n a dsylanie ' swy ch zastrzezen.
Komisja Weryfikacyj na .
Bajor Urszula, Ta rnow, areszt, przez Gestapo dn .
27. 6. 1943 w Tarnowie. Obozy: Oswiecim Nr. 61.387,
Ravensbrtick i Neustadt.
Mgr Balzar Franciszek, Moseice - areszt. przez
Gestapo dn. 24. 2. 1940. Oboz y : Oswi~cim Nr 969, 0ranienburg i Sachsenhausen do 2. 5. 194 5.
Balut Mieczyslaw, Tarnow - a resct, dn . 27. 11.
1942. Obozy : Oswiecim N r 78.213, Gross-Rose n i
Sachsenhausen.
Bandur a Tadeusz, Tarnow ~ areszt. dn. 19. 8.
1941 przez Ges t apo w Tarnowie . Wie ztenie KrakowMontelupich do dn. 13. 2. 1942 (zw olniony ) .
Prof. Baran Marian, Tar now - areszt. przez Gestapo dn, 15.9. 1942. Obozy: Oswieeim Nr . 93.698 i
Sachsenhause n do 3. 5. 194 5.
Baran Stefan, T ar now - areszt, przez Ges tapo
dn. 30. 1. 1941w Radom yslu Wi elkim. Obozy : Gr.Rosien Nr 2.304 i Le itmer itz do dn, 8. 5. 1945.
Baruch Stefania, Tarnow - a r es zt. przez Gest.
dn, 2. 4. 1941 w Tarnowie. - Obozy: Oswi~cim Nr
6.877 i Bels-en-Bergen do 15. 4. 194 5.
Bar wa cz Franciszek, Ldkowa - a r es'zt . przez
Gestapo dn. 15. 1. 1943 w Tainowie. ·Obozy: Oswi~­
eim Nr 95.39 8, Buchenwald, Dora i Bel sen-Bergen do
15.4. 1945.
, Bedna r z Mich al, Sk r zyszow - a,r e.szt przez Gestapo dn. 1. 12. 1943 w Skr zy szowie. Obozy: GrossRosen Nr 23.059 i Dora. do 1. 4. 1945.
Bialota Wlodzimie rz, Ta rnow - areszt przez Gestapo dn. 3. 5. 1940 w Tarnowie . Obozy: Oswi~cim
Nr 205, Ravensbrtiek i Sachsen h ausen do 3. 5. 1945.
Bi e lac zat Helena, Tarnow - areszt. przez Gestapo dn. 28. 6. 1943 w Tarnowie. Obozy : Oswi~cim
Nr 61.388, Ravensbriick i Neustadt Glewe do 2. 5. 45.
Bielamowicz Boleslaw, Tarnow - areszt. przez
DROGA
27
Gestapo dn. 15. 9. 1942 w Tarnowie. Obozy: Oswi~cim
Nr 93.703 i Buchenwald do 15. 4. 1945.
Biernat Wladyslaw, Tarnow - areszt przez Gestapo 30. 3. 1943 w Tarnowie. Obozy : Oswiecim Nr
122. 599 i Buchenwald do 15. 4. 45.
Bobowski Antoni, Tarnow - areszt. prz ez Gest.
15. 11. 1,941 w Karlsruhe. - Obozy: Mauthausen Nr
45.694i Gusen do 5. 5. 1945.
Bobula Julian, Tarnow - areszt. praez Gestapo
20. 8. 1943 w Krakowie. Ob6z Pustk6w do 26 .7. 1944.
Bochenek Michal, Koszyce Wielkie areszt.
przez Gestapo 1. 5. 1942 w Tarnowie. Oboz Oswiecim
Nr 95.367.
Boda Franciszelc, KrzyZ: - areszt, przez Gestapo
4. 1. 1941 w Tarnowie. Ob6z Buchenwald do 5. 4. 1945.
Bodzofi J6zef, Mosclce
areszt. przez Gestapo
8. 2. 1943 w Moscieaeh. Ob6z Oswiecim Nr. 117.055
do 5. 5. 1945.
Borowski Wiktor, Tarnow - areszt. przezGest.
25. 4. 1942 w T arnowie. Obozy : Oswieclm, Dachau,
Buchenwald i Le itmeritz do 8. 5. 1945.
Borowska Zofta, Tarnow - areszt. przez Gest.
8. 8. 1942 w Tarnowie. Obozy: Oswiecim Nr 27.983,
Ravensbruck, Malhof i Lipsk do 7. 5. 1945
Brodackt Julian, Tarnow - areszt. prze z Gest.
19. 9. 1940 w Warszawie. Oboz Oswiecim do 4. 3. 194-2
(zw olniony) .
Bry g E tzbteta, 'Tar n ow - areszt, przez Gestapo
1. 4. 1941 w Tarnowie. Oboz Oswiecim Nr. 6.860 do
22. 1. 1945.
Bujak Lucjan .Tarnow - areszt. przez Gestapo
30.3. 1943 w Tarnowie. Obozy: Oswiecim Nr, 112.596,
Ma uthausen, Redel-Zipfel', Gusen II. do 5. 5. 1945.
Bzdulski Stanislaw, Tarnow - areszt. przez Gestapo 2. 9. 1942 w Tarnowie. Oboz y : Oswieclm Nr.
78.202 , Gross-Rosen, Oranienburg i Buchenwald.
Cha j ecowna Elzbieta, Tarnow areszt. przez
Gestapo 6. 11. 1940 w Tarnowie. Obozy: Ravensbruck
N r . 7.295 i Neu-Gamme do 2. 5. 1945.
Cza ick a Maria, Tarnow - areszt, 31.3. 1943 przez
Gestap o Tarnow. Oswiectm Nr. 45.5 50 do 22.1. 1945.
Cza pe lsk a Barbara, Tarnow - ar. przez Gestapo
27. 3. 194i w Czestochowie. - Oboz Ravensbrtick
Nr. 6.650 do 25. 4. 1945.
Czapelska Jadwiga, Tarnow - areszt. przez GeISt.
17. 10. 1942 w Cz~stochowie. Obozy: Majdanek i Ravensbrtick Nr. 20.905 do 25. 4. 1945.
Czaporowska Maria, Tarnow - areszt. przez Gestap.o dn. 17.2.1943 w Stanislawowie. Obozy: Majdanek, OswJE;cim, R'avensbrtick i Neustadt-Glewe do dn.
12. 5. 1945.
Czaykowska Zofia, Tarnow - areszt. przez Gest.
17.9.1940 w Tarnowie. Oboz Oswi~cim do 22.1. 1945.
Czech Stefan, Mosci0e - areszt. przez Gestapo
8.2.1943 w Moscicach. Obozy: 'Oswi~cim Nr 117.065
B uch~nwald i Dora do 5. 4. 1945.
Czeczot Wincenty, Pa,wE;zow - areszt. przez Gestapo w Paw~zowie 22. 9. 1941. Obozy: OswiE;cim
Nr 39.469 i Buchenwald do 2.
1940.
i
--;
o.
28
NASZA
Czermak A nton ina, Tarnow - a r eszt. przez Gestapo dn . 16. 4. 1941 w Tarnowie. Obo z Ravensbruck
Nr 72 42 do 28. 4. 1945.
Czerwinski Roman, Tarnow. -:- Areszt. przez Ges tapo dn. 15 . 4 . 1943 w Krakowie. Oboz Buchenwald
Nr 124.733
Czupr yna Michal, Tarnow - areszt. przez Gestapo 15.9. 1942 w Tarnowie. Obo zy : Oswiecim N r. 93.712
i Flossenbur g do 20.4. 1945.
Dach Zbigniew, Moscice - areszt, przez Gestapo
29 . ro. 1940 w Moscicach. Ob6z Oswiec im Nr 9.303
do 5. 5. 1945.
Dabrowski Eugeniusz, Tarnow - areszt. przez
Gestapo 31. 3. 1943 w Tarnowie. Obozy: Oswiecim Nr
122.617, Buchenwald i Flossenburg do 23. 4. 1945.
Dembicki Tadeusz, Tarnow - areszt, przez Gestapo 12. 3. 1940 w Szczerbanowce k. Sanoka. Obozy :
Oswiecim Nr 3.336, Hamburg i Dachau do 29. 4 . 1945
Dobr owolsl ri Jan, T a r n ow - areszt. przez Gest.
2. 9. 1942 w 'I'arnowie. - Obozy : Oswiecim, Gusen i
'
Ma ut hausen do 5. 5. 1945.
Drozdzowa Waleria, Tarnow - areszt. przez Gest apo 30 . 3. 1943 w Ta r n owie. - Oboz Oswiecim Nr.
45 .548 do 22. 1. 1945.
D ubiel Jan, Tarnow - areszt. przez Gestapo dn.
6. 10. 19 42 w Tarnowie. Obozy : Oswiecim Nr. 95455,
Oran.i enbur g i Sachsenhausen do 3. 5. 1945.
Dur aczy sk i Stanislaw, Tarnow areszt przez
Ges tapo 13. 2. 1943 w Tarnowie. - Obozv : Oswiacim
Nr 117.070 i Buchenwald do 10.4. 1945.
Dusza Gabriel, Ta r now - areszt. przez Gestapo
30. 3. 1943 w Tarnowie. Obozy : Oswiecim Nr 122.618
Mauthausen i Gusen do 5. 5. 1945.
Dydyii ski Albin, Tarnow - areszt. przez Gest,'
24. 7. 1940 w z ab ni e. 'Obozy Oswiecim Nr 9.339 i Buchenwald do 13 .4. 1945.
Dz ioba Jozef', Klikowa - areszt, przez Gestapo
15..2 19 41 w Klikowej, Obozy: Oswiecim Nr 61.872,
Gross-R osen i Oranienburg do 26 . 4. 1945.
Dziobacki Stanislaw, Tarnow - areszt. przez Gestap o 12. 3. 1942 w Tarnowie. Obozy : Oswiecim Nr
39 .472 i Buchenwald do 14. 4. 1945.
Dziurdzia Maria, Tarnow - areszt przez Gestapo
6. 6. 1941 w Tarnowie. Oboz Oswiecim Nr. 7.408 do
18. 1. 1945.
F:lor k owsk i Stanislaw, Tarnow - areszt, przez
Gestapo 15. 9. 1942 w Tarnowie. Obozy: Oswiccim Nr
93.718 i Flosenbu r g do 23. 4. 1945.
.
Ga briel Maria, Tarnow - areszt. przez Gestapo
14. 6. 1941 w Tarnowie. - Wiezienie Tarnow do 16.
1. 1942.
Gabriel Roman, Tarnow - areszt. przez Gestapo
14 . 6. 1941 w Tamowie . - Wiezienie Tarnow do 15.
1. 1942.
Galeckt Bronislaw, Tarnow - areszt. przez Ges t apo 3. 7. 1944 we Lwowie. Oboz Gross-Rosen N r .
6.696 do 9. 5. 1945.
Galuszka P a wel, R zedzin - areszt. przez Gestapo
3. 2. 1944 w Rz edzinie. Obozy: Gross-Rosen Nr 80 .653,
OranipT\hn voO" c ,.,t'lOnebe(\k i Buchenwald do 8. 5. 1945.
DUOGA
Gl!siecki Franciszek, T a rnow - areszt. przez Gestapo 4. 11. 1940 w Tar nowie. - Wtezienie T arnow
do 1. 8. 1941.
Gatarska Wanda, "Ta rnow - a reszt . przez Gestapo 4. 10. 1940 w T arnowie . - Oboz Ravensbruck Nr
7.253 do 28 4. 1945.
German Genowef 'a, Tarnow - a reszt . przez Gestapo 1. 11. 1942 we Lwowie. - Obozy : Majdan ek Nr
4 .1~9, Ravensbruck i Lipsk do 7. 5. 1945.
Gliwa Stanislaw, Tarnow - areszt . przez Gestapo 30. 5. 1943 w Osobnlcv pow . Jaslo . Ob ozy: Oswif?elm Nr wif?z . 153.230, Bu chenwald, Hartzungen , E\Jrich i Belsen Bergen do 15. 4. 1945.
Gladysz Antoni, Tarnow - areszt. przez Gestapo
31. 3. 1941 w Tarnowie. Przebyw al od dn. ' 11. 4. 1942
\V obozie Gross-Rosen Nr. Wil2z. 2.313 od 11. 2. 1945,
w Leitmeritz k . Pragi do 8. 5. 1946.
Glowaclca-Zakrzewska Irena, Ta rn ow ._- ar eszt .
przez Gestapo 1. 4. 1941 w 'I'arn owie. - Przebvwala
od 27 . 4. 1942 w obozie Osw iecim N r . wiez . 6.878 do
18. 1. 1945.
.
Ghiszak Jozef', Koszyce Mala pow. Tarnow - ar.
przez Gestapo 22 . 11. 1940 w K oszycach Malvch. Oboz
Oswiecim N r. 11.230.
Gluszak Wladyslaw, Tarnow - areszt. przez Gestapo 29. 2. 1943 w Tarnowie. Obozy : Oswiecim Nr
122 .620, Mauthausen i Gusen do 5. 5. 19 45.
G6rk iewicz Marian, T arn ow - areszt. przez Gestapo 8. 2. 1943 w Zabledzy pow. Tarnow. -- Obozy :
Oswiecim Nr. 117.083, Ora n ienburg, Sachsenhausen
do 13. 4. 1945.
Gostkowski Tadeusz, Tarnow - areszt. przez Gestapo 18. 2. 1941 w Ols zynach pow. Tarnow. Obozv :
Oswiecim Nr 95.553, Sachsenh a usen i Bergen Belsen
do 15. 4. 19<15.
Grzeszek Sta nislaw, 'I'arnow - areszt, przez Gestapo 20. 2. 1943 w Ta rnowi e. Obozy: Oswi ecim Nr.
152.803, Buchenwald i Dora do 2. 5. 1945.
Grzyb6wna Wanda, T arnow - areszt. przez Gestapo 4.11..1940 w Ta rnowie. - Obozy : Ravensbruck
Nr 7.269 i Oranienburg do 7. 5. 1945.
Horoszko Henryk, Tarnow - areszt. przez Gest.
31. 1. 1943 w Zakopane m . - Obozy: Gross-Rosen Nr,
112.367, Reichenau, N ordhausen i Dora d o 2. 5. 1945. '
Hruby Mteczyslaw, T ar now - areszt. przez Gestapo 15. 9. 1942 w Tarnowi e. Obozy: Oswieclm Nr
93.721 i Flosenburg do 23. 4. 1945.
Jagielo J6zef, Tarnow - areszt. p rzez Gestapo
12. 3. 1942 w 'I'arnowie. Obozv : Oswiecim ~'IIr 39.487
i Buchenwald do 14 . 4. 1945.
Jaremkiewtcz Ka zlmier z, Tarnow - areszt , przez
Gestapo 6.11. 1940 w Moscicaeh. Obo zy : Oswiecim N r
11.252 i Buchenwald do 11. 4. 1945.
Jarolimowa Janina, T a rnow - areszt. przez Gestapo 14. 11. 1940 w Tarnowie. - Oboz Rave nsb riick
Nr 7.287 do 26 . 4. 1945.
Jaworska J a dwiga, T arnow - areszt. przez Gestapo 7. 1. 1941 w T arnowie. - Wie zien ie Tarnow do
25. 7. 1941 .
Jeglet A nna, Tarn6w - areszt, prz ez Ge stapo
NASZA
4. 10. 1940 w Tarnowie, Oboz Ravensbruck Nr 7.255
do 26 . 6. 1945.
Jezierski Stanislaw, Tarnow - areszt. przez Gestapo 28. 11. 1940 \V Tarnowie. - Wiezienie w Tarriowie do 8. 8. 1941.
Kamtfiski Jozef', Tarnow - areszt. przez Gestapo
30. 3. 1943 w Tarnowie. Obozy Oswiecim Nr 122 .636
i Bleich am er do 27. 1. 1945.
Kapustk6wna Helena, Tarnow - areszt. przez
Gestapo 18. 5. 1940 w Nisku. Obozy Ravensbruck Nr
4.586 i Neu-Rohlen do 20 . 4. 1945.
Kargtil Stefan, Tarnow - areszt. przez Gestapo
3. 6. 1941 w Tarriowie. - W iez ienie w Tarnowie do
4.4. 1942.
Karwat Eugeniusz, Zab ledza pow. Tarnow areszt. przez Gestapo 20. 2. 942 w Zabledzy. Obozy :
Oswiectm Nr. 29 .669, Mauthausen i Dachau do dn.
29. 4. 1945.
Kedzior Leopold, Tarnow - areszt przez Gestapo
15. 1. 1943 w Tarnowie. Obozy : Oswiecim i Mauthause n do 5. 5. 1945.
KJlich Janina, Tarnow - areszt. przez Gestapo d .
7. 3. 1941 w Tarnowie. Obozy : Oswiecim Nr, 6.880,
Ravensbruck i Mal hof.
Klimczak Marian, Tarnow - areszt. przez Gestapo 15. 9. 1942 w Tarnowie. Wiezienie do 23 . 12. 1942.
Kobierski Piotr, Krzyz pow. Tarnow - areszt.
przez Gestapo 9. 12. 1942 w Krzyz.u. Oboz y: Oswiecim
Nr 95.734 i Sachsenhausen do 19. 4. 194 5.
Kochanski Stanislaw, Tarnow - areszt, przez
Gestapo 31. 3. 1943 w Tarnowie. - Obozy : Oswiecim
Nr 122 .615, Neugamme i Buchenwald do 3. 5. 1945.
Kogut Maria, Tarnow - areszt . przez Gestapo d.
20. 5. 1942 w zolkwi. Wiezienie Lwow do 25. 7. 1943.
Ko nopka Lech, T arnow - areszt. przez Gestapo
15 . 9. 1942 w Tarnowie. - Obozy : Oswi ecim , Buchenwald i Flossenburg do 24. "4. 1945.
Koper Wladyslaw, Tarnow - areszt. przez Gestapo 25. 5. 1944 w Leiiczach pow. Wadowice. Obozy :
Gross-Rosen Nr, 8.717, Buchenwald i Dachau do 29 .
4. 1945.
Mgr. Kopera Jerzy, Tarnow- areszt. przez Gestapo 16. 2. 1943 w Tarnowie. - Wiezienie Tarnow do
16. 3. 1943.
~
Korol Jerzy, Tarnow - areszt. przez Gestapo d.
2. 9. 1942 w Tarnowie. Obo zy ; Osw iecim Nr 78 .981,
F lossenburg i Regensburg do 16. 1. 1944.
Korol Zdzislaw, Tarnow - a r eszt. przez Gestapo
2. 9. 1942 w Ta r n owie. Obozy : Oswiecim Nr. 78 .980,
Fl ossenbur g i Regensbu rg do 16 . 1. 1944.
Ko ziol Helena, Tarnow - areszt. przez Gestapo
24. 1. 1944 w Warszawie. - OMz Ravensbruck Nr
51.752 ad 3. 6. 1944 do 5. 4. 1945 .
Koziol Michal, Tarnow - areszt. przez Gestapo
15: 6. 194 0 w Ta rnowie. - Obozy : Sach senh a usen N r
29.029 i Ravensbruck 3. 5. 1945.
Kozub E ug eni us z, Tarnow - areszt. przez Ges tapo 18. 1. ~943 w Tarnowie. - Wi ezien ie Tarnow i W isnicz do 27. 7. 1944.
K rogulskt Zvzm unt, Meszna Opacka p. Tarnow.
29
DROGA
Areszt. przez Gestapo 31. 10. 1944 w Brzozowej pow.
Tarnow. - Obozy: Gross-Rosen N r , 87.483 i Leitmeritz do 8. 5. 1945.
Krol Jan, Tarnow - areszt, przez Gestapo 8. 12 .
1942
Tarnowie. - Obozy: Oswiecim Nr. 95.764 j
Oranienburg do 2. 5. 1945.
Krotikowskt Jan, Tarnow - areszt. przez Gestapo 30. 3. 1943 w Tarnowie. Ob. : Oswiecim Nr 122.633
Gross-Rosen, Hersbruck i Dachau do 29 . 4. 1945.
Kruczala Roman, Tarnow - areszt , p r zez Gestapo 4. 10. 1939 w Juracie na Helu. - Obozy : Gd ansk.
Proelbe~u i Stutthof Nr. 6.331.
.
Krupa Tadeusz, Tarnow -areszt. przez Gestapo
30.3.1943 w Tarnowie. Oboz Oswiecim Nr 122.647 do
t
5. 5. 1944 (ucieczka).
Ksil!zel\: Roman, Skrzyszow pow. Ta rnow - ar.
przez Gestapo 11. 6. 1943 w Boleslawiu. - Oboz Oranisnburg Nr 87.414 do 3. 5./1945.
Inz, Kubinski Stanislaw, Moscice - areszt. pr zez
Gestapo 30 . 3. 1940 w Moscicach. Przebywal od dn,
20. 6. 1940 w obozie .k on c. Oswiecim Nr. wiez. 1.0 05,
Sach senhausen i Buchenwald do 14. 4. '-945.
Kukulka Adam, Tarnow - aresct. przez Gestapo
28. 7. 1942 w Tarnowie. OMz Oswiec im Nr. 95 .702.
. Kuldanek Janina, Tarnow - areszt. przez Gesta po 26. 6. 1941 w Tarnowie. Obozy : Oswi ecim Nr 18 .596
Ravensbruck i Lipsk do 8. 5. 1945.
Kuldanek Karol, sen., Tarnow - a reszt. przez
Gestapo 26. H. 1941 w Tarnowie. Wiezien ie Tarnow
18 . 9.1943.
Kuldanek Karol, jun., Tarnow - areszt. przez
Gestapo 12. 11 . 1940 w Tarnowie. Obozy. Oswieeim
Nr 11.270, Neugamme, Dachau i Oranienburg do dn.
3.5. 1945.
Kutowa Jadwiga, Tarnow - areszt . przez Ges t apo 4. 11. 1940 w Tarnowie. Oboz Ravensbriick do dn .
28.4. 1945.
Kwiatkowski Dionizy, , Tarnow - areszt. przez
Ges tapo 31. 3. 1941 w Tarnowie. - Obozy : Oswi ecim Nr, 126 .937 i Weimar-Buchenwald do 4. 5. 1945.
Kwiatkowski Jan, Tarnow - areszt. przez Gest a po 31. 3. 1943 w Tarnowie. .- Obozy: Oswiecim Nr
122.649, Mauthausen i Melk do 8. 5. 1945.
Kwiatkowski Wladyslaw, Tarnow; - areszt. przez
Gestapo 15 . 9. 1942 w Tarnowie. - Obozy : Oswiecim
1 Flossenburg do 25 . 4. 1945.
Lasota Jozef, Tarnow - areszt. przez Gestapo d.
30.9.1943 w Tarnowie. Obozy : Oswieclm Nr 122 .802,
Buchenwald i Oranienburg do 2. 5. 1945.
Lesniewski Adam, Tarnow - areszt. przez Ges tapo 30. 3. 1943 w Tarnowie, - Obo zy : Oswiecim N r
122.801 i Leitmeritz do 8. 5. 1945.
Dr. Lubienlecki Tadeusz, Ta rnow - a reszt. prz ez
Ges tapo 20. 11. 1941 w Tarriowie ..- Obozy : Oswiecim, Buchenwald i Dachau do 29 . 4. 1945.
Lula Jozef', Moscice - areszt . przez Gestapo dn .
14.4. 1943 w Moscicach. Obozy : Oswiecim Nr 126. 942
i Buchenwald do3. 5. 194.5.
Inz, Lachecki Czeslaw, Moscice - areszt, przez
Gestapo 24 . 2. 1940
Mos cicach. - Obozy : Oswi ecim Nr 1.002 i Reihenau do 8. 5. 1945.
w
w
30
NASZA
DROGA
Luc Jozef', Zbylitowaka Gora - areszt. przez GeMist ur Bronislaw, Tarnow - areszt. pr zez Gestapo 30. 3. 1943 w Tarnowie, - Obozy : Oswiecim Nr
st ap o 2 9. 6. 1943 w Moscicach. - Obozy : Osw iecim
122.811, Oranienburg i Buch enwald do 14. 4. 19 45.
Nr 153 .196, Buchenweld, Schoenebeck i Dor a do dn.
11.4. 1945.
Mroz Agnieszka , W ola Rzedzinska - areszt. przez
Gestapo 9. 12. 1943 w Woli Rzedzlnskiej. - Oboz RaMaclejko Zbigniew, Tarnow - areszt. przez Geve nsbruck Nr 33.458 do 26. 4. 1945.
stapo 1. 9. 1942 w Tarnowie. - Obozy : Oswi ecim Nr
Mroz F ranciszek, W ola Rzedz. - areszt . pr zez
95 .941, Sachsenhausen , Notzweile i Dacha~ do dn.
Gestapo
9. 12. 1943 w Woli Rzedzinskiej . - Obozy:
29 . 4.1945.
Gross-Rosen Nr 23.081 i Dora do 11. 4. 1945.
M~czko Stanislaw, KrzyZ, pow. Tarnow areszt.
Mroz F ranciszka, Tarnow - areszt. przez Ges t aprzez Gest. 27. 3. 1943 w Tarnowie. Obozy O s.wi ~cim
po 26. 10. 1940 w Tarnowie. - Wi ezienie Tarnow do
122.812, Mauthausen, Wieden i Gusen do 5. 5. 1945.
28. 5. 1941.
Madej Anna. Tarnow - areszt. przez Gestapo d.
17 . 2. 1941 W Tarnowie. Oboz RavensbrUck Nr. 7.682
Mroz Karolina, Wola Rzedzinska - areszt. pr zez
Gestapo 9. 12 . 1943 w WoH Rzedzinskiej , Oboz Ravensdo 25 . 4. 1945.
bruck Nr 33.459 do 26. 4. 1945.
Maliiiski Stanislaw, Tarnow - areszt. przez GeMroz R oza lia , W ola Rzedzinska - areszt, przez
stapo 3. 5. 1940 w Tarnowie. - Oboz Osw iecim Nr
Gestapo 9. 12. 19 43 w Woli Rzedziskiej, Obozy : Ra69 do 9. 9. 1944 (ucieczka ) .
vensbruck Nr 33.461 i Oranienburg do 27. 4. 1945.
Malo chleb Stefania, Tarnow - areszt . przcz GeMroz Stanislaw, Wola Rzedzinska - areszt. przez
stapo 16. 4. 1941 w Tarnowie. - Obozv : RavensbrUck
Gestapo
9. 12 . 19 43 w Woli Rzedz. - Obozy: GrossNr 7.243 i Neubrandenburg do 27 . 4. 1945.
Rosen
Nr
23 .080, Flossenburg i Daohau do 29. 4. 1945
Maniawska Marta; Moscice - areszt. przez G ·"
Mroz
Stanislawa, Tarnow - ar esz t . przez Gestastapo 8. 2 . 1943 ~ Moscicach. Oboz Szebnie do 27. 1.
5.
'11.
1940
w Tarn owie. - Oboz RavensbrUck do
po
1944. Nr wiez. 461.
Marcisz Andrzej, Tarnow - areszt. przez Gesta- 26.4. 1945.
Mroz Wanda, Wola Rzedz. - areszt. p rzez Gestapo 13. 4. 19 44 w Tarnowie. W iezienie w Tarnowie do
9.
12. 1943 w W oli Rzedzinskiej - Oboz y : Ravenspo
19. 7. 19 44.
bruck
Nr 33.460 i Oranienburg do 27. 4. 1945.
Martin Zdzislaw, Tarnow - areszt. przez GestaNadybal
Kazimt erz - Tarnow - areszt. 'pr zez
po 25. 5. 1943 w Tarnowie. - Obozy: Oswiecim Nr
Gestapo
21.
3.
1941 w Debi cy, - Obozy, Oswiecim
126.948, Hamburg, Neugamme i Buchenwald do dn.
Nr.
20.024
i Buchenwald do 7. 5. 1945.
2.5. 1945.
Ntedojadlo E ugeniusz, areszt. w Ta r n owie nrzez
Maslo Stanislaw, Tarnow - areszt. przez Gestapo
Gestapo
3. 5. "1940. - Oboz Os wiecim Nr. wi~z: 213
15. 9. 1942 w Tarnowie. Obozy : Oswlecim Nr 93747,
do
18.
1.
1945 .
F lossenburg i Dachau do 29. 4. 1945.
Nytko
Julian, Tarnow - areszt . przez Gestapo
Matusiak Antontna, Tarnow - areszt. przez Ge30.
3.
1943
w Tarnowle. - Obozy : Oswiecim Nr w.
stapo 25. 11 . 1940 w Tarnowie. - Wiezienie w Tarno122.821
i
Buche
nwald do 4. 5. 1945.
wie do 1. 9. 1942 .
Obal
Kazim
ier z, Tarnow - areszt. przez Gest apo
Matusiak Kazimierz, Tarnow - areszt. przez Ge9.2.
1942
w
T
arnowie.
. Obozy: ' Oswi~cim Nr 29.702,
stapo 25. 11. 1940 w Tarnowie. - _Obozy. Oswi~cim
Sachsenhausen
i
Or
anienburg
do 3. 5. 1945.
Mauthausen i Gusen do 5. 5. 1945.
Oleksy
Stanislaw,
Tarnow
- areszt, przez GestaMazur Wladyslaw, Tarnow - areszt. przez Gesta21.
11.
1941
w
Tarnowi
e,
Obozy : Oswleeim Nr
po
po 31. 3. 1941 w Tarnowie. - Wiezienie Tarnow do
25 .082, Gross-Rosen i Leitmerit z do 8. 5. 1945.
11. 2. 1942.
Olszanski K a zimier z, Tarnow - areszt. przez GeMichalik Wladyslaw, Mosclce - przez Gestapo
stapo
19. 6. 19 43 w Tarnowie. - Obozv. Oswiecim N r
8.2.1943 w Moscicach. Obozy: Oswiecim Nr. 117.76 7,
153.284
i Gus en do 6. 5. 1945.
Oranienburg, Sachsenhausen i Buchenwald do 13 . 4.
Olpinsk' Wladysla w, T arnow - areszt przez Ge1945 .
stapo 15. 9. 1940 w Tarnowie. - Wi~zienie Ta~n ow
Michalski Tadeusz, Tarnow' - areszt, przez Gest.
do 13. 3. 1941 .
25 .5. 1943 w Tarnowie. Przebywal od 28. 7. 1943 w 0 Orlowski Kazimierz, T arnow - areszt; przez Gebozie Osw i~ cim Nr. wiez, 126.947, w Buchenwald i Do.stapo 13 . 3. 1942 w 'I'arnowie. - Obozy : Oswiecim
r a ao 4. 4. 45.
Nr. wiez. 39.627, Gross-Rosen i Oranienburg do dn.
Mikos Antoni, Tarnow - areszt. przez Gest apo d.
25 .3.1945.
30. 3 . 1943 w Tarnowie. Oboz Oswiecim do 18. 1. 19 45
Osuch F ran ciszek , Moscice - areszt. przez Ge(ucieczka).
stapo
30 . 8. 19 40 w Moscica ch. - Wieziente Tarnow
Mik os F'ranciszek, Tarnow - areszt przez Gesta,
po 30 . 3. 1943 w Tarnowie. - Obozy: Oswiecim Nr. i Wtsniez do 12. 3. 1942.
Pantera
Paw
el,
Tarn
ow
aresz t, przez Gestapo
122.807 i Ravensbrtick do 3 . 5. 1945.
13.
11.
1942
w
Tarnowie.
Obozy
: Oswi ecim Nr. w.
Milowka Mieczyslaw, Moscice - areszt. przez Ge96
.070,
Ravensbruck
i
Sachsen
h
ausen
do 2 . 5. 1945.
stapo 17 . 4. 1940 w Moscicach. Oboz Oswiecirn Nr 6.774
P
apuga
Teodor
,
Tarnow
ar
eszt.
pnzez Gestapo
Milkowski Andrzej, Tarnow - areszt. przez Gew
r
.
1942
w
Trnowie.
Obozy
:
Oswi~cim
Nr, wiez.
st apo 21. 2. 1942 w Tarnowie. Obozy : Oswiecim N r
100.416,
Mauthausen
i
Gusen
do
5.
5.
1945.
29.700, Or an ienbur g i Hanamersteben do 8. 5, 1945.
NAS Z A
P awlowicz Wojciech, Tarnow - areszt, przez Gestapo 22 . 10 . 1943 w Tarnowie. Obozy: Gross-Rosen,
Lieberosen i Berlin do 8. 5. 1945.
Pietron Michal, Tarnow - areszt. przez Gestapo
13 . 11. 1942 w Tarnowie. - Ob ozy : Oswiecim Nr w.
96.090 i Oranienburg do 2. 5. 1945.
Plesk acz Le on, Tarnow - a reszt . przez Gestapo
30 . 3 . 1943 w 'I'arnowie. - Obozy : Oswiecim N r. w.
112. 547 i Ma uthausen do 5. 5. 1945.
Pluta Karol, Tarnow - a reszt. pr zez Gesta po dn .
8. 12. 194 2 w Tarnowie. - Ob ozy : Oswiecim Or an ienburg i B uchenw ald do 14. 4. 1945.
Praisle r Zofia, Tarnow - areszt. prz ez Gestapo
11. 1. 1944 'we Wlo sz ech. - ' Ob ozy: Ravens brtick N r
26.4 95 i N eubr andenbu r g do 26 . 4. 1945.
P r az mowsk i Roman, Tarnow - przez Gestapo
9. 5. 1940 w Tarnowie. - Ob oz Oswiecim do 17 . 9.
1940 (zwolniony} ..
'
Rajtar Antoni, Moscice - aresz t. prze z Gestapo
27. 8. 1940. - Oranien bur g N r . 29 .321 do 7. 12. 1941.
Rassak Jan, Tarnow - areszt. przez Gestapo 3.
11. 1944 w Borzecinie. W iezrenie Ta rnow do 16. 1. 1945
Rog6z Ma r ia n, Tarnow - a reszt. przez Gestapo
26. 6. 1940 w San ok u. - Obo zy : Oswiecim N r 3.623,
Mauthausen i Gu sen do 6. 5. 1945.
Romanowski Stanislaw, Tarnow - areszt. .przez
Gestapo 11. 6. 1943 w Bolesl awiu. - Oboz Oranienburg N r . wiez . 87 .219 do 3. 5. 1945.
. Ryniak Wladysla w, Tarnow - areszt. przez Ce. stapo 23. 10 . 1943 w Tarnowie. Oboz P ust kow-HeideIager N r . wiez. 2.311 do 1. 6. 1944 (u ciecz ka).
Rysiewicz Ig naey, Tarnow - areszt. przez Gestapo 24. 3 . 1943 w T arnowie. - Obozy: Oswiecim, Bremen, N eugamme i B uchenwald do 11. 4. 1945.
Sak Roman, Gu m n iska - areszt. pr zez Gestapo
1. 12. 1943 w Gumnlskach . Od 14. 12 . 1944 do 27 . 7.
1944 wiez ienie Krakow-Montelupich, od 27. 7. 1944 0 boz konc. Gross-Ro sen, Brieg, Buchenwald i Ebensee
do 2. 5. 1945 .
S?.{k Stanislaw, Gumniska - a r eszt . przez Gest apo 1. 12. 1943 w Tarnowie. Od 14. 12. 1943 do 27. 7.
194 4 wiezien ie Krakow-Montelupich, od 27. 7. 1944 0boz konc. Gr oss-R osen, Brieg, Buchenwald i Ebensee
do 2. 5. 1945.
Sc ha b Henryk , T arnow - areszt. przez Ges tapo
29 . 6. 1940 w Tarnowie. - Od 29 . 6. 1940 do 21. 11.
1941 wi ezienie Tarnow.
Schab W oj ciech, Tarnow - areszt, przez Gest apo
30 .3. 1943 w Tarnowie. Od 26 .5.1943 w obo zie k onc.
Oswiecim N r . wiez. 123.050 i Mauthausen do 6. 5. 1945
sci slo J6zef, Tarnow - areszt. prz ez Gest apo dn .
30. 3. 1943 w Chyszowie. - Obozy : Oswiecim, Oranienbur g , Neugamme i Maut h a us en do 5.5. 1945.
Serafini Stanislaw, Moscice - areszt. prz ez Gest apo 29 . 10. 1940 w Mo scicach, - Obozy : Os wtacim
Nr. 9.307, Mauthausen, Melk i Gusen do 5. 5. 1945 .
Serednicki Adam, Tarn ow - ares zt . przez Gest.
30. 3. 1943 w Tar n owie. - Ob ozy : Oswi ecim N r, w .
123.051, Bremen, Neugamme, Ba ch um , B uchenwald i
Flossenburg do 23. 4. 194 5.
\
DROGA
Sieducha Zygmunt, Tarnow - ar eszt . przez Gestapo dnia 4. 10 . 1940 w Tarnowie. Obozy : Oswiecim
Neugamme i Daehau do 29. 4. 1945.
/
Sit Karol, Tarnow - areszt. przez Gest. 24 . 3.
1943 w Tarnowie, - Obozy: Oswiecim, Ravensbruck
i .Malhof do 8. 5. 1945.
Sit Maria, Tarnow - a reszt. przez Gestapo dn.
26 . 3. 1943 w Tarnowie. Obozy ; Oswiecim Nr. wiez.
45.541 i Ravensbrlick do 27. 4. 1945.
Sitowski J6zef, Moscice _ . areszt. przez Gest a po
20. 8. 1943 w Tarnowie. - Oboz Plaszow Nr. 7.024
do 24 . 9. 1944 (uciecaka),
Skorupa Karol, Tarnow - areszt . przez Ges tapo
30 . 3. 1943 w Tarnowie. Od 10. 5. 1943 w obozie Os wiecim Nr. wiez, 123.045 i Mauthausen do 5. 5. 1945.
Skorupski Wladyslaw, Tarn ow aresz t. przez
Gestapo 2. 4. 1941 w Tarnowie . - Obozy : Oswiecim
Nr 10.824, Buchenwald. i Flossenburg do 23 . 4. 1945.
Skwirut Aurelia, Tarnow - aresst. przez Ges t .
24 . 3. 1943 w Tarnowie. - Od 25 . 5. 1943 W obo zie
konc. w Oswiecimiu Nr. wiez. 45 .540 do 18. 1. 1945.
Slotolowicz Zofia, Tarnow - areszt. przez Gestapo 10. 10 . 1940 w Tarnowie . Przebywala do 10. 4. 1941
w iez ienie Tarnow.
Smola Stanislaw, Tarnow - a reszt. pr zez Gestapo 22. 10 . 1943 w Tarnowle. Obozy : Gr oss-R ose n,
Dyhrenfurt, Nord-Hausen i Ravensbruck do 3. 5. 45 .
Dr. snieszko Tadeusz, Tarnow - areszt. przez
Gestapo 5. 4. 1941 w Szczucinie. Obozv : Oswiacim,
Barth i Ravensbruck do 1. 5. 1945 .
Sobarnia Franctszek, N owodworze pow. Tarnow
- areszt. przez Gestapo 22 . 1. 1941 w Tarnowie. Obo(zy : Oswiecim Nr. 4.865, Neugam me, Dr yte i BergenBe lsen do 15. 4. 1945 .
Soleski Zdzislaw, T arn ow ~ a reszt. prz ez Gestapo
dnia 10. 9. 1942 w 'I'arnowie . Obozy : Oswiecim Nr w·
96.244, Oranienburg i Buch enwald do 8. 5. 1945.
Sowizral Anna, Tarnow - ar es zt. p r zez Gestapo
5. 10. 1940 w Tarnowie. Przebywala ad 10. 9. 1941 w
oboz ie konc. Ravensbruck Nr. 7.267 do 30. 4. 19 45.
Spolnik Anna, Tarnow - areszt. przez Gest apo
29. 6. 1940 w Tarnowie. Ob oz Ravensbruck N r 7.257
do 30 . 4. 1945.
Spdlnik Genowefa, Tarnow - areszt. przez Gest apo 20.10. 1940 w Tarnowie. - Oboz Ravensbruok Nr
7.256 do 30 . 4. 1945.
Stadnicki Jerzy, Tarnow - areszt. przez Gest apo 24 . 9. 1943 w Wierca nach .. - Obo zy : Osw iecim
' N r 153.306, Gross-Rosen i F'lossenburg d o 2. 5. 1945.
Stastor J 6zef , Tarnow - areszt. przez Ge stapo
8.2. 1943 w T a rnowi e. - Obozy : Oswiecim Nr 118.389
Buchenwald, Flossenburg i Dachau do 29. 4. 1945.
Stec Michal, Tarnow - areszt. przez Gest apo 15 .
9. 1942 w T ar nowi e. - Obozy : Oswiecim N r 93752 i
Barht do 1. 5. 1945 .
Strzesak J 6zef, Zbylit ow sk a C ora - areszt przez
Gestapo 23. 1. 1940 w Moscicach . - Obozy: Oswi~­
cim Nr 490 , Gusen, Mauthausen i Melle do 19. 4. 1945.
Swarowski Zb igniew, T a rnow - areszt. przez Gestapo 2. 9. 1942 w Tarnowie . - Obozy: 'Osw 'ecim Nr
79.612 i Oranienburg do 2. 5. 1945 .
N A S ZA
Dr. Szayno wski Atek sander, T a rnow - areszt.
przez Gestapo 19. 1. 1943 VI Tarnowie. - Obozy : 10 swiecim N r 117.801 i Oranienbur g do 2. 5. 1945.
Szczesny Mieczyslaw, T a rnow - areszt. pr zez Gestapo 8. 3. 1943 w Her t wichswaldau (Niemcy ) : Ohozy :
Gross-Rosen, Majdanek i Oswiecim Nr ·183.052 do dn .
22 .2. 1945.
Szklarz Roman, Tarnow - areszt. prze z Gestapo
30 . 3. 1943 w 'I'amowie. - Oboz y: Oswi ecim Nr wiez;
122.850, N otzweiler, Dach au i B uchenwald do dn.
7. 5. 1945.
Sz parkowska Zofi a , Tarnow - a r eszt przez Gestapo 22 . 2. 1942 w Warszawie , ----.. Ob ozy : O swi ~cim
Nr 22 .552, Ravensbruck, MaIhof i L ipsk do 18 . 4. 1945 .
Dr. Szuszkiewicz Roman, Tarn ow - a reszt. prz ez
Gestapo 21. 11. 1941 w Tarnowi e. - Obozy . O swi ~ cim
i Mauthausen do 5. 5. 1945. Nr wiez. 25.122.
Tarwinska Ma ria, Tarnow - areszt, przez Gestapo 4. 11. 1940 w Tarnowie. Przebywala od 4. 7.194 1 w
'obozie konc. Ravensbruck Nr. 7.283 do 30. 4. 1945 .
'I'okarzewskt Jan, Tarnow - ares zt . prz ez Gest.
24. 11. 1941 w Tarnowie. '- Obozy : Oswiecim N r , w .
25 .129, N eugamme i Ravensbruckdo 3. 5. 1945.
TOPOIlski Jozef, Tarnow - areszt. przez Gestapo
28 . 6. 1943 w Tarnowie. Obozy : Pustkow i Sach senhausen Nr 88.583 do 2. 5. 1945.
.
Trzpis Julian, T ar no w - areszt. pr ze z Gestapo
3. 5. 1940 w Tarnowie. - Obo zy : Oswiecim N r. 466
do 22 . 2. 1945.
Twardzik Zyg m un t, Tamowi -c-ar eszt . przez Gest .
30. 3. 1943 w 'I'a r n owie. - Obozy : Osw iecim Nr. w.
123.057, Oranienburg i Buchenwald do 12. 4. 1945.
Uslen Mich al, T a rnow - areszt . prz ez Gestapo d.
30. 3 . 1943 w T ar nowie. - Ob ozy ;' Osw iecim Nr. v«,
123.064 i Sach senhau sen do 2. 5. 1945.
D r. Wareda Madej . Tar now - a resz t. przez Ge st apo 19. 6. 1941 w T arnowie. - Przebywal do 15. 1.
1942 w iezieni e Tarnow.
\Varzybol{ J ul ian, Tarnow - areszt przez Gestapo 10. 11. 1942 w Kopvezyncach. P r zebywal do 27 . 2.
1943 w wiez ientu w Czortkowie.
Wojciech owsk i Mieezyslaw, Tarnow - a r es zt.
przez Gestapo 24. 11. 1939 w K omanczy. - Obo zy :
Oswiecim Nr 1061, Cusen i Ma ut hausen do 6" 5. 1945 .
Wlodarczyk Kazimierz, Tarnow - ar eszt. przez
Gestapo 2. 9. 1942 w Tarnowie. - Obozy : Osw iectm
Nr 77.708 i N eugamme do 3.5. 1945. \
D
'R 0 C A
Inz. W ojnarski Zbigniew, Moscice - areszt. przez
Gestapo 24 . 2. 1940 w Moscicach, - Ob6z Oswi~cim
Nr 1.050 do 14. -4. 1942 (zwolniony).
W olinsE.;:i Czesla w, Tarnow - a r eszt. przez Gestapo 23. 8. 1944 w Warsz awie. Oboz Lettmeritz Nr wi~z.
18.282 do 8. 5. 1945.
.
W oszczyna Jan (sen.), Tarnow - areszt. przez
Gestapo 24. 3. 1943 w Ta rnowie. - Oboz y: Oswiecrm
Gross-Ro sen iBuchenwald do 12.4. 1945.
W03zczyna Jan (jun.), Ta rnow - areszt. przez
Gestapo 24. 3. 1943 w Tarnowie. - Obozy : Oswi ecim
Nr 134.088, Gross-R ose n , Buc h enwald i Mauthausen .
do 5. 5. 1945.
Woszczy na Telda, Tarnow - areszt. przez Ges..t apo 24. 3. 194 3 w Tarnowie. Przebywala do 6.9.1943
w wiezieniu T ar now .
Wojcik P iotr, Tarnow - areszt . przez Gestapo d.
16. 7. 1943 w T a r nowie. - Ob6z Sachsenhausen Nr,
87 .479 do 8. 5. 1945.
Wrona . Edward, T ar no w - areszt. prze Gestapo
3. 5. 1940 w Tarnowie. Przebywa l od 14. 6. 1940 w 0 bozie Oswiecim Nr wiez, 206 i od 1. 11. 1944 w obozie
Lei tmeritz N r wiez, 37 .854 do 8. 5. 1945.
W rona Ludwik, Tarnow - areszt. iprzez Gestapo
3. 5. 1940 w T arnowie. P rz ebywal od 14. 6. 1940 w 0 bozie Oswi ecim Nr wiez. 457 i od 1. 11. 1944 w obozie
konc:Leitmeritz Nr wiez, 37.855 do 8. 5. 1945.
W y p i6r Wateria, Tarnow -=--- areszt . przez Gestapo
4. 12. 1940 w Tar now ie. - Oboz Raven sbruck N r wiez,
7.254 do 30. 4. 1915.
Wytrwal Boleslaw, T arnow - a r eszt. przez Ges t apo 3. 2. 1944 w Tarnowie. - Ob6z P laszow do 24 . 9.
1944 (ucieczka) .
Zakrzewski Stanislaw, Tarnow - areszt. przez
Gestapo 2.3. 1943 w Tarnowie. - P rzeby wal od 27.4.
1943 W ob ozie konc. Oswiecim Nr. wtez, 118 .410 do
9. 9. 1944 (ucieczka).
Zapata Jan, Tarnow - areszt. pr zez Gestapo dn.
29 .6..194 3 w T a rnowie. Obozy : Oswiecim Nr 153.190,
Sachsenhausen i N euga mm e do 2. 5. 1945.
Zielifiska Bronislawa, T a r now - areszt. przez
Gestapo 29. 3. 1943 w Tarnowie. - Obozy : Oswiecim
Nr 45.537, Ravensbr uck , Mal ch ow i Lipsk do 18. 4.
1945.
'
Zielin ski R oman, Tarnow - areszt. przez Gestapo 9. 3. 1941 w Tarnowie. Przebywal od 4. 3. 1941 w
ob ozi e Os wi ecim Nr 26.007 i Buchenwald do 11. 4. 45 .
..-.•••a..a... ---•.
+.. •••••• _..
+
~
•
Re daguje Komitet.
K on to P. K. O. IV -1263.
Cen a 1 egd QO.zl.
Wyda wca : Polski Zwi~zek b . Wi~zni6w P olrtycznych hitlerowskich wieziefi i obozow k oncentac y j ny ch .
w: Tarnowie, ul. Krakowska 6.
Odbito w Drukarni Nr, 1 pod zarzadem panstw, w 'I'anuowie, ul. W alowa 24.
M-013998
I
'RODZINY' POSZUKUJF\.
I
Sobon Wladyslaw, aresztowany w Moscicaeh
w 1940 r., przebywal w wiezteniu w Tarnowte, nastepnie w Oswiecimlu, a ostatnio w Hamburgu,
Serednicki 'I'eodor, aresztowany 2 wrzesnia 1942
w Tarnowle, wywiezlony do Oswiecirnla 2 grudnia
1942, nastepnie do Oranienburga, - Ostatnia wiadomose w grudniu 1944 r.
Sroka Jan, aresztowany w 1943 r. w Tarnowie,
przebywal w wiezieniu w Tarnowie, Pustkowie, Oranienburgu.
swierzb Tadeusz z Dabrowy Tarnowskiej, aresztowany 25 lutego 1944 r. Zabrany po raz drugi na
przesluchanie przez Gestapo ze szpitalki wiezlennej
w lipcu 1944. 0 jaldekolwiek wtadomosci prosi siostra
Helena swierzb, Tarnow, ul, Targowa 3, m. 5, I. p.
Turns Franciszek, wywieziony do Oswiecimia
trl'n""po,.ter" z H'ljdanka. Nr. wieznta 183166.
Wqsik Stanislav-, ur. 7 maja 1902, zam. w Ciezkowicach, Zostal aresztowany 28 pazdziernika 1943,
ostatnio przebywal na Montelupich w Krakowie.
Brak wszelkich wiadomosci. .
Wrona Tadeusz, aresztowany w Miechowie.
Ukrywal s:~ pod nazwisktcm Sojka Jozef, przewieziony byl do Krakowa na Montelupich, a nastepnie do
Gross-Rosen, stamtad do Breslau do fabryki Kruppa
i z powrotem do Gross-Rosen. 'Tam by} ciezko chory
na bloku 32 (lager nowy) . Nr, jego 8573 albo 8574. 0statnio byl widziany w marcu 1945 w Mauthausen.
Wojtowicz Pawelz obozu kono. w Oswleetmiu
Nr. 123066 blok 11. Prawdopodobnie zyje wyjeehal
do Dachau,
\
Zalewski Stanislaw, ur, 9 maja 1912 w Pulawach,
Aresztowanv przez Niemcow 31 grudnia 1943 r. we
Wlodzlmierzu Wolynsldm po trzech tygodniaeh wiezienta zostal wywieziony w nieznanym kierunku. o wiadomosci prosi: Maria Zalewska, Tarnow, ul. Narutowicza 6, m. 6, II. p. u Pp. 'I'oczyfiskieh.
Ziomek Bronislaw. W obozie konc, w Oswleclmiu
Nr. 123181. Ostatnio Gliwice,Bremen, Hamburg.
zak Michal, aresztowany 16 Iipea 1943, wywieziony do Pustkowia, na nastepnie do Oranienburga,
zolqC:~dewicz Edmund, ur. w 1893 r. w Poznaniu,
dyrektor rzezni miejskiej w Gostyniu, wysiedlonv '
do Tarriowa. W Tarnowie aresztowany 19 pazdziernika 1942 r., a 28 stycznia liA~ wywteziony do Oswiecimia. Od ehwili aresztowania nle dal zadnej wiadomosci 0 sobie. Faktem jest, ze 28 stycznia 1943 zo- '
sfa] wywieziony z tarnowskiego wtezienia, Gestapo
w Tarnowie zawiadomilo rodzine, ze zmarl on na tyfus 30 marca 1943 r. 0 wladomosc jakakolwiek prosi:
Jozef Misiaezek, Krakow, ul. Basztowa 22, Urzad
Wojewodzki, Wydzial Opieki Spolecznej,
F\pel do wszvstklch Dyrekcji szkot w Tarnowie.
Polski Zwiazek b. Wi~zn:ow Politvcznych w Tarnowie zwraca si~ z goracym apelem do . wazyatkich
Zarzadow Kol Rodzicielskich, do P. T. Dyrekcyj Szk61
srednich, Zawodowych, Powszechnych i Zaklat:'w
Ksztaloenia Nauczycieli, 0 zwolnienie od oplaty szkolnej uezniow i uezennice, ktoryeh rodzice, wzglednie
oj cowie lub matki jako wiezniowie polityczni nie wroeili z obozow koncentrocyjnych.
Prosbe wnosimy, wiedzac, ze steroty i p61sieroty
po zmarlvch rodzieaeh meczefiska smiereia w obozach
koncen tracyjnych, znajduja sie w bardzo ciezkich warunkaeh i ze pomoc dla tych najbardziej pokrzywdzonyeh i najbardziej n'eszczesliwych jest konieczna
i 'bedzte uwzgledniona,
-0-
ERRATA.
Na 8tr. 1 "Naszej DrogJ" wkradly si~ "djabliki
drukarslkie, ktore ponizej prostuj emy:
W naglowku winno bye slowo "zrnagauial', a nie
wzrnagania.
Drugi wiersz od gory winno bye "wrzesniowq",
a nie wresnJow~.
.
Osiernnasty wiersz ad g6ry (prawa szpalta) winno bye "rozstrzeliwaiIlo", a nie rozstrzelowano.
Dziesi~ty wiersz od dolu (druga szpalta) winno
bye "wi~zniow", a nie wi~znow.
Strona 4 wiersz 13 od dolu (prawa szpalta) rna
bye "ropiejqcych", a nie ropniej~cych ..
Strona 5 wiersz 11 w a.rt. "Naszyrn Matkorn"
(szpalta lewa) rna bye "koncentracyjnego", a nie
koncentraeyego.
Strona 6 wiersz 19 od gory z lewej rna bye "n~e':
wyczel-p.ane", a nie wyczairpane.
Strona 13 wiersz 15 (prawa s'zpaJlta) rna bye "i~
nych ", a nie inych.
Strona 14 . wart. S. p. Prokurator Dr. Spolnik
wiersz 5 od gory rna bye "nade", a nie nad.
Strona 16 wa.rt. S. p. Prof.' Kasper Ciolkosz
wiersz drugi z lewej po 1875 r. wstawie "w".
Strona 21 wjersz 16 (na lewo) rna bye "Jozefa",
a nie Jozef.
Strona 23 wart. Finanse Kola (prawa szpalta)
wiersz 16 rna bye ,,12.000 zl. a nie 2.000. W tej sarnej
szpalcie wiersz 17 rna bye ,,2.000 zl.", a nie 12.000 zl.
Wiersz 18 ma ye ,,1.000 Z>l.", a nie 10.000.
Strona 24 wiersz 3 (lewa strona) winno bye "powyisze sprawozdanie", a nie powyzszego sprawozda. nia. - W cz~sci nakliadu poprawk~ uzupelniono.
••
.H