Wyższa Szkoła Europejska im. ks. Józefa Tischnera

Transkrypt

Wyższa Szkoła Europejska
im. ks. Józefa Tischnera
z siedzibą w Krakowie
PROGRAM PRZEDMIOTU
(SYLLABUS)
1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE
NAZWA PRZEDMIOTU
POLITYKA GOSPODARCZA [INSTYTUCJE, POLITYKA EKONOMICZNA A PROCESY
ROZWOJU GOSPODARCZEGO]
PROWADZĄCY ZAJĘCIA
PROF. JAN
WYDZIAŁ
Wydział Stosowanych Nauk Społecznych
KIERUNEK
Stosunki międzynarodowe
WINIECKI
SPECJALNOŚĆ
STOPIEŃ
I
SEMESTR (NUMER)
4/6
FORMA ZAJĘĆ
ROK
AKADEMICKI
LICZBA GODZIN
WYKŁAD
KONWERSATORIUM
ĆWICZENIA
LABORATORIUM
PROJEKT
E-LEARNING
FORMA
2010/2011
STUDIÓW
Stacjonarne
PUNKTY ECTS
30
5
2. ZAŁOŻENIA I CELE PRZEDMIOTU
Przedmiot niniejszy, w rozszerzonej i zmodyfikowanej wersji dla studentów kierunków nieekonomicznych, zakłada uzyskanie przez nich wiedzy z zakresu interwencji państwa w formie zmian
instytucjonalnych oraz polityki prowadzonej w ramach instytucji gospodarczych. Wiedza ta powinna pozwolić im zrozumieć procesy kształtowania się równowagi w gospodarce i procesy rozwoju gospodarczego (polityka gospodarcza w sensie węższym zwykle ogranicza się do przedstawiania wpływu na procesy równowagi).
Powinna także pozwolić zrozumieć (i umieć zinterpretować) przyczyny, metody i skutki oddziaływania interwencji państwa w różnych formach tak na stabilność gospodarki, jak i na procesy
wzrostu gospodarczego oraz towarzyszące wzrostowi gospodarczemu zmiany strukturalne w
gospodarce.
Dużą wagę przykłada się w wykładzie tego przedmiotu do traktowania rynku i państwa jako
alternatywnych mechanizmów alokacji zasobów i do metod oceny obu tych mechanizmów z
punktu widzenia ich skuteczności i możliwości pojawiania się nieoczekiwanych konsekwencji
zachodzących zmian.
1
3. SZCZEGÓŁOWY PROGRAM ZAJĘĆ
a.
WYKŁAD (KONWERSATORIUM)
Lp.
Temat
Cz.I: Zagadnienia wstępne
1. Rozwój gospodarczy jako proces historyczny i jego relacje względem instytucji
oraz polityki gospodarczej prowadzonej w ramach tychże instytucji.
1.1. Rozwój gospodarczy jako spontaniczny proces wyprzedzający o tysiąclecia
rozwój gospodarczy jako przedmiot i cel polityki gospodarczej, mającej na celu zapoczątkowanie procesu rozwoju, stabilny rozwój, bądź jego przyspieszenie.
1.2. Próba zdefiniowania rozwoju gospodarczego. Spory historyków
gospodarczych i spory ekonomistów. Co chcemy wyjaśniać, zależy od
przyjętych założeń (czy uważamy rozwój za stan naturalny i wyjaśniamy
dlaczego nie następuje; czy też normą historyczną są niepowodzenia w procesie
rozwoju gospodarczego i stagnacja, a wówczas wyjaśniamy, co wyrwało jakieś kraje czy obszary ze stanu stagnacji i zapoczątkowało lub przyspieszyło rozwój).
1.3. Dlaczego nie zasoby, tylko instytucje i polityka? Bo te ostatnie tłumaczą większą część wyników osiągniętych w procesie rozwoju. Nie należy zapominać o tym,
że instytucje i polityka w ramach instytucji prowadzona znajdują się też pod wpływem idei. Idee, w sprzyjających okolicznościach, wpływają na instytucje i politykę
[patrz sławne stwierdzenie J.S. Milla].
1.4. Idee nie powstają jednak ex nihil: myśliciele reagują na praktykę
gospodarczą. Stąd ewolucja idei znajduje się w interakcji z procesem rozwoju gospodarczego (lub niepowodzeniami tego procesu).
2. Historyczny proces rozwoju gospodarczego: Studia przypadku.
2.1. Prehistoryczna rewolucja: narodziny rolnictwa (X do VIII millenium
p.n.e.). Przejście od gospodarki łowiecko-zbierackiej do epoki rolnictwa jako celowej działalności produkcyjnej. Motywy, instytucje i efekty rewolucji w wytwarzaniu żywności.
2.2. Rewolucja komercyjna i przemysłowa na Zachodzie w II millenium
n.e. Powolny proces kształtowania się instytucji nowoczesnej gospodarki: od rosnącej samodzielności gospodarczej miast, zakresu wolności gospodarczych, do wolności obywatelskich i - w końcu tego procesu - wolności politycznych.
2.3. Najważniejsze cechy wspólne obu rewolucji. Pojawienie się instytucji sprzyjających rozwojowi gospodarczemu, w szczególności bardziej sprecyzowanych i lepiej chronionych praw własności.
2
Cz. II: Interakcje instytucji i polityki gospodarczej z realną gospodarką i ich
konsekwencje
3. Wejście idei: od klasycznych recept rozwoju gospodarczego i ich
dominacji do ich schyłku w połowie XXw. w następstwie splotu tendencji ekonomicznych i politycznych, które spowodowały pojawienie się i późniejszą dominację
konkurencyjnych idei w ekonomii (keynesowski interwencjonizm makroekonomiczny, gospodarka centralnie planowana i recepty tzw. Development Economics).
3.1. „Progresywne państwo”, oparte na systemie naturalnej wolności (jak
Adam Smith nazywał to, co dziś określamy jako kapitalistyczną gospodarkę rynkową) jako reguły określające rolę państwa w gospodarce
3.2. Gmach progresywnego (dziś używamy terminu: liberalnego)
państwa składał się z chronionych przez takie państwo zasad:
 wolności gospodarczej dla prywatnego przedsiębiorcy [„Jest dowodem
najwyższej impertynencji i zadufania ..., gdy królowie i ministrowie, najwięksi marnotrawcy w społeczeństwie, udają iż troszczą się o gospodarowanie osób prywatnych”];
 własności prywatnej;
 oświeconego interesu własnego jako podstawowego – i pozytywnego! –
motywu działań jednostki w sferze gospodarki [„nie z dobrej woli piekarza
mamy co rano świeże bułki”]. Patrz też pogląd Monteskiusza, że interes
własny jest w naukach społecznych tym, czym grawitacja w systemie nauk
matematyczno-przyrodniczych;
 konkurencji jako czynnika ograniczającego patologię działań w interesie
własnym (np. zachowań monopolistycznych);
oraz reguł ekonomicznej gospodarczej, którymi powinny kierować się władze publiczne:
 niskie (i nieuciążliwe) podatki jako podstawa akumulacji kapitału;
 niskie wydatki publiczne (publiczna rozrzutność jest zaprzeczeniem prywatnej skłonności do oszczędzania!);
 ograniczony zakres wydatków publicznych (ważny wyjątek od klasycznych funkcji państwa, to kształcenie jako sposób na podnoszenie tego, co
dzisiaj nazywamy kapitałem ludzkim)
 otwartość gospodarki (handel zagraniczny jako rozszerzenie skali rynku, a
przez to wzrost specjalizacji i konkurencji).
4. Zmiany idei pod wpływem realiów lat 30. i 40. XXw. (bądź sposobów
odczytania tychże realiów) i pojawienie się nowego zbioru (nowych zbiorów) reguł
gry ekonomicznej, sprzyjających (wedle ich twórców) rozwojowi gospodarczemu.
4.1. Percepcja gospodarki światowej i wskazań ekonomii klasycznej u progu świata
powojennego (po II wojnie światowej). Determinanty nowego spojrzenia:
 Percepcja wielkiego kryzysu lat 30 XXw.;
3
 Rzekome sukcesy gospodarki sowieckiej;
 Powszechność planowania i administracyjnej kontroli na Zachodzie w czasie gospodarki wojennej 1939-45;
 Antyzachodni (a przez to też antyrynkowy!) ferwor lewicujących elit w
krajach tzw. „trzeciego świata” [geneza terminu i jego szczególne cechy].
4.2. Mniej lub bardziej szeroka akceptacja planowania i zasady planowego, czy planowanego, rozwoju gospodarki po II wojnie światowej. Świadomość politycznych
kosztów politycznego modelu państwa typu sowieckiego jako czynnik osłabiający
skłonność do transplantacji modelu polityczno-ekonomicznego jako całości.
4.3. Pojawienie się, głównie na Zachodzie, tzw. ekonomiki rozwoju
(development economics), kierowanej z centrum politycznego gospodarki „mieszanej”, jako postępowej recepty na rozwój gospodarczy, odbiegającej - często bardzo
znacznie - od recepty ekonomii klasycznej. Główne filary ekonomiki rozwoju:
 Wiodąca rola państwa w kształtowaniu strategii rozwojowej i jej implementacji;
 Zastępowanie raczej niż uzupełnianie cen rynkowych decyzjami administracyjno-politycznymi;
 Planowanie, mniej lub bardziej szczegółowe, ekspansji gospodarki;
 Forsowanie kierowanej przez państwo industrializacji jako (prawie wyłącznej) drogi rozwoju gospodarczego;
 Polityka tworzenia wymuszonych oszczędności, finansujących kierowaną
przez państwo industrializację; oraz
 Ograniczanie i kontrolowanie związków gospodarczych z zagranicą, uważanych (opacznie) za źródło problemów, a nie korzyści.
5. Praktyka zmian instytucjonalnych i polityki gospodarczej w świecie w latach 40.70. XXw.
5.1. Interwencjonizm makroekonomiczny i skłonność do (ograniczonego)
„majsterkowania” mikroekonomicznego na Zachodzie, w warunkach jednakże rosnącej liberalizacji zewnętrznej (kształtowania się liberalnego międzynarodowego
ładu ekonomicznego). Historyczne przyspieszenie tempa wzrostu PKB i jego źródła.
Pojawienie się nowych problemów: z dekady na dekadę rosnąca inflacja i malejące
tempo wzrostu gospodarczego, jako konsekwencje rosnącej instytucjonalnej
„sztywności” gospodarek zachodnich (malejącej zdolności reagowania).
5.2. Pseudo-sukcesy doktrynalnie autarkicznej komunistycznej
gospodarki kierowanej centralnie (wzrost gospodarczy bez proporcjonalnego wzrostu zamożności obywateli). Nieodłączne, systemowe, cechy gospodarek komunistycznych: hypertrofia przemysłu; niesłychanie wysoka zasobochłonność produkcji;
niska innowacyjność, gigantyczne marnotrawstwo; rozpaczliwie niska jakość .
5.3. Ograniczone sukcesy krajów rozwijających się, realizujących
strategię rozwoju i politykę gospodarczą opartą na zasadach development economics. Czasowe przyspieszenie tempa wzrostu PKB i produkcji przemysłowej w
4
pierwszej fazie, tzw. łatwej substytucji importu, a następnie spowolnienie wzrostu.
Pojawienie się problemów podobnych do tych, które charakteryzowały gospodarki
komunistyczne, zarówno w sferze wytwórczości (zniekształcenia struktury produkcji), jak i w sferze kierowania gospodarką (kosztowna biurokratyzacja). Pojawienie
się problemów typowych dla krajów o kierowanej gospodarce „mieszanej” (zwiększone bezrobocie w stosunku do czasów kolonialnych, zaskakujący wzrost nierówności dochodów, spadek oszczędności dobrowolnych).
6. Zmiany idei pod wpływem realiów gospodarki światowej lat 60.-70.
XXw.: Powrót do źródeł ekonomii klasycznej oraz nowe nurty teoretyczne wzmacniające intelektualnie ekonomię klasyczną.
6.1. Stwierdzenie, że „idee mają swoje konsekwencje” działa w obie
strony: pogarszające się rezultaty w zakresie wzrostu gospodarczego i równowagi
gospodarczej na Zachodzie, Wschodzie i w krajach rozwijających się (na „Południu”) stało się silnym impulsem dla krytycznego przewartościowania idei, czyli
dominujących (interwencjonistycznych i planistycznych) teorii ekonomicznych.
6.2. Powrót do źródeł - do wolnorynkowej ekonomii klasycznej –
oznaczał powrót do wolnych cen jako najtańszego środka przekazywania informacji
stanowiącej podstawę do działań podmiotów gospodarczych na rynku. „Odsztywnienie” instytucjonalne objęło, obok ograniczania interwencji cenowej państwa także zdegradowanie znaczenia planowania (nawet tego indykatywnego), w wyniku
odkrycia jego praktycznych i teoretycznych słabości, a także dalsze kroki deregulacyjne. W sferze teorii stosowanej największe sukcesy święcił monetaryzm, nowoczesna wersja makroekonomii klasycznej.
6.3. Wzmocnienie argumentacji wolnorynkowej, obok powrotu do
ekonomii klasycznej, brało się także z rosnącej akceptacji nowych nurtów teoretycznych, wspierających wolnorynkowe, liberalne myślenie o ekonomii:
 tzw. nowej historii gospodarczej;
 teorii praw własności i teorii agencji;
 szkoły neoaustriackiej i nowej filozofii nauki (szkoła „wzrostu wiedzy”
Kuhna, Hayeka i M.Polanyi’ego);
 ekonomicznej analizy polityki, czyli teorii wyboru publicznego oraz koncepcji tzw. logiki działań zbiorowych.
7. Praktyka zmian instytucjonalnych i polityki gospodarczej w latach 80.-90. XXw. i
na początku XXIw. Wyłonienie się, pod koniec lat 80. XXw., strategicznej alternatywy dla interwencjonizmu o różnej głębokości interwencji. Pojawienie się tzw.
„konsensusu waszyngtońskiego” (później: One World Economics).
7.1. Liberalna kontrrewolucja czasów Reagana i pani Thatcher i
podwaliny pod „rozszczepienie” ścieżki rozwojowej Zachodu. Więcej rynku i lepsze efekty ekonomiczne w świecie anglosaskim; więcej państwa i jego interwencji
5
(choć i tak sporo mniej niż w przeszłości!) w Europie kontynentalnej i wolniejszy
rozwój, ponadto z przerośniętym – ciążącym coraz bardziej na dynamice rozwojowej – państwem opiekuńczym.
7.2. Powolny wzrost liczby zwolenników rynku i otwartości względem
gospodarki światowej w krajach rozwijających się. Od Hongkongu i pozostałych
dalekowschodnich „tygrysów” w latach 60.-70. XXw. do rosnącej liczby krajów
przeorientowujących się w kierunku gospodarki otwartej czy proeksportowej. Oznaczało to więcej rynku wewnątrz kraju, wzrost swobody gospodarowania w kontaktach z rynkami światowymi, a w konsekwencji mniej państwa w procesach gospodarczych, a więcej – w tworzeniu warunków instytucjonalnych dla rozwoju.
7.3. Upadek komunizmu, mający swoje źródła w pierwszym rzędzie we
fiasku gospodarki komunistycznej. Jak doszło do „wiosny ludów” jesienią 1989r.:
wpływ długookresowych tendencji schyłkowych w gospodarce na kierunek zmian i
wpływ czynników politycznych zewnętrznych i wewnętrznych w krótszym okresie,
decydujący o momencie historycznym upadku komunizmu.
7.4. Transformacja postkomunistyczna w Europie jako szczególna wersja
procesu rozwoju gospodarczego: zamiast ścieżki od zacofania
(niedorozwoju) do rozwoju gospodarczego ścieżka od zdeformowanego
rozwoju do historycznie ukształtowanego (zdrowego, naturalnego) rozwoju
gospodarczego. Trudności i sukcesy na tej ostatniej ścieżce oraz ich
determinanty.
7.5. Pojawienie się pragmatycznego katechizmu zaleceń dla strategii
instytucjonalnej i polityki gospodarczej, które przez ich twórców i
protagonistów, uważane były za stojące ponad podziałami teoretycznymi.
Jako takie, powinny zostać zaakceptowane jako best practice w zawodzie
polityka gospodarczego. Ukształtowane początkowo jako rekomendacje dla
krajów rozwijających się, na bazie doświadczeń Zachodu i samych krajów
rozwijających się, po upadku komunizmu przemianowane zostały jako
„ekonomia jednego świata”, czyli uniwersalna best practice, mająca
zastosowanie także w krajach postkomunistycznych.
Cz.III: Próby sformułowania wniosków w kwestiach związanych
ze zmianami strategii i poszczególnych polityk
8. Szczególne problemy instytucji i polityki gospodarczej w procesie
rozwoju gospodarczego.
8.1. Niedocenione pułapki i problemy industrializacji. Zapoczątkowanie
uprzemysłowienia; zgodność między poziomem rozwoju gospodarczego a
rodzajem powstających (lub tworzonych „odgórnie”) gałęzi i branż
przemysłowych; kompetencje ekonomiczne gospodarki a sukcesy
industrializacji; przemysł za barierami ochronnymi a przemysł konkurencyjny czyli
o wyższości industrializacji w gospodarce otwartej).
6
8.2. Czy to kapitał czy też instytucje determinują rozwój gospodarczy?
Doświadczenia krajów komunistycznych i krajów rozwijających się z kapitałem
wewnętrznym i zewnętrznym. Podobne problemy wynikające z fetyszyzacji nie tylko kapitału finansowego, lecz także kapitału ludzkiego.
9. Jak dostać się „stąd do tamtąd”, czyli o strategii przechodzenia od gospodarki
przeregulowanej, kierowanej z centrum, do gospodarki zderegulowanej, stwarzającej rosnącą przestrzeń dla przedsiębiorców działających na coraz bardziej wolnym
rynku.
9.1. Kiedy rozpoczynać proces zmian.
9.2. Co powinno znaleźć się w pakiecie zmian.
9.3.Wymagania odnośnie samego pakietu jako całości: spójność wewnętrzna jego
komponentów, tempo procesu zmian i wiarygodność reformatorów [patrz ostrzeżenia Kydlanda i Prescotta w kwestii wiarygodności polityki].
10. Ekonomia polityczna zmian strategii gospodarczej i konkretnych polityk szczegółowych, czyli dlaczego nietrafne i wręcz szkodliwe rozwiązania instytucjonalne
trwają znacznie dłużej niż popularność teorii, które stanowiły ich uzasadnienie. Olsonowskie „koalicje redystrybucyjne”; ekonomiczna analiza polityki; korupcja jako
samoistna bariera utrudniająca zmiany.
10.1. Ideologiczne preferencje czy interesy grupowe jako główna bariera?
Postępowanie zgodne z regułą cui prodest wziętą z prawa rzymskiego.
10.2. Przykłady dominującej roli interesów grupowych: gospodarki krajów „trzeciego świata” i gospodarki komunistyczne.
10.3. Korupcja jako czynnik samoistny: przykład Hernando de Soto. Rodzaje korupcji. Czy istnieje coś takiego, jak „korupcja pozytywna”?
11. Niedoceniana rola otwartości gospodarki jako czynnika korygującego
ekonomicznie szkodliwe decyzje polityków. Większość błędnych decyzji
polityki gospodarczej ujawnia się znacznie szybciej w gospodarce otwartej na impulsy z rynku światowego. Dlatego kraje prowadzące taką strategię nie tyle popełniają dużo mniej błędów, ile szybciej są zmuszone korygować popełnione błędy.
Cz. IV: Determinanty rozwoju gospodarczego. Co wpływa silniej
na rozwój gospodarczy: Instytucje czy zasoby?
12. Rola kapitału w rozwoju gospodarczym. Poglądy ekonomii klasycznej, marksizmu i jego pochodnych oraz tzw. ekonomiki rozwoju (development economics).
12.1. Porównania historyczne: wykorzystanie kapitału w gospodarkach kapitalistycznych i gospodarkach komunistycznych.
12.2. Rzekoma szczególna sytuacja krajów rozwijających się: niedostatek kapitału i
rzekoma konieczność oparcia się na kapitale z zewnątrz [wczesna krytyka tego po7
glądu przez Petera Bauera]. Bateria specyficznych rozwiązań oferowanych przez
development economics; konfrontacja tych założeń z praktyką pomocy gospodarczej.
12.3. Kapitał ludzki jako kolejne panaceum na problemy krajów słabiej rozwiniętych. Konfrontacja idei z rzeczywistością: kontrast Azji Wschodniej i Afryki.
13. Fundamenty instytucjonalne smithowskiego „systemu naturalnej wolności” niezbędnego dla rozwoju gospodarczego
13.1. Co mówi empiria: silna pozytywna korelacja zamożności (mierzonej PKB per
capita) i ekonomicznymi wolnościami, ochroną prywatnej własności, warunkami
konkurencji, otwartością gospodarki wobec rynków światowych, itd.
13.2. Przypomnienie historii rewolucji komercyjnej i przemysłowej. Inne kraje, które nie przyjęły w XVIII-XIXw. podobnych instytucji, pozostały daleko w tyle.
13.3. Ceny i mechanizm zysków/strat jako podstawy funkcjonowania kapitalistycznej gospodarki rynkowej. Ceny informują, niskim kosztem, o mozliwościach i ograniczeniach, a mechanizm zysków/strat tworzy bodźce do wykorzystywania informacji dostarczanych przez ceny w działaniach na rynku.
13.4. Rola konkurencji. Konkurencja jako stan, w którym nie ma wielu regulacji
ograniczających lub zastępujących rynkowe rozwiązania. Późniejsze koncepcje
Ordnungspolitik jako organizacyjne wsparcie konkurencji ze strony państwa. Konkurencja międzynarodowa i jej pozytywne konsekwencje: nie tylko więcej konkurentów, ale też „import” gustów, nowych ofert produktowych, itd.
13.5. Rola otwartej gospodarki w zmianach cywilizacyjnych [patrz Cobden: „handel
łagodzi obyczaje”]. Zapoznawanie się z nowymi ideami kulturowymi, społecznymi i
politycznymi.
14. Kamień węgielny systemu naturalnej wolności: ochrona
praw własności prywatnej.
14.1. Wcześniejsze rozwiązania alternatywne dotyczące systemu praw własności.
Dlaczego własność grupowa przestała wystarczać: rola free riding („jazdy na gapę”)
w załamaniu się efektywności własności grupowej. Dwa studia przypadku: plemiona hodowców w Afryce subsaharyjskiej i amerykańscy eksperymentatorzy w XVIIXIXw.
14.2. Unikalne cechy prywatnych praw własności (wyłączność, transferowalność),
które zapewniają jej najwyższą efektywność.
14.3. Próby porównań efektywności systemów praw własności: kapitalistycznego,
komunistycznego i jugosłowiańskiego systemu samorządności pracowniczej (usufruct). Ostrzeżenie przed Nirvana fallacy. Polityczna pięta Achillesa systemu prywatnej własności: demsetzowska kontrolna funkcja bogactwa i zagrożenie zawiścią.
14.4. Co się dzieje, gdy usuniemy ów kamień węgielny: studium przypadku Zimbabwe.
15. Instytucje stanowiące zagrożenie dla wzrostu gospodarczego. Instytucje gospo8
darki komunistycznej, półutopijne pomysły „trzecioświatowe”, instytucje religijne.
16. Znaki zapytania, jakie sygnalizuje nam teoria i empiria.
16.1. Wątpliwości, jakie budzą wyniki niektórych badań psychologicznych:
 Zagrożenia dla teorii ekonomii opartej na racjonalnych zachowaniach, jakie
wynikają z prac Kahnemana i Tversky’ego (akceptacja treści, przedstawionej
w atrakcyjnej formie, której nie akceptuje się w innej tradycyjnej formie: np.
user fee vs. podatek).
 Zagrożenia dla tworzenia instytucji i polityki prowadzonej w ramach instytucji, jakie wynikają z badań Kahnemana nt. pychy poznawczej (cognitive
hubris).
16.2. Wpływ nowszych rozważań Fukuyamy nad instytucjami dobrymi i dostatecznymi (good enough): Czy i kiedy wystarczaja owe ‘dostateczne” instytucje.
16.3. Implikacje wstępnych wyników badań Fatasa i Mikhova nt. różnego wpływu
wolności obywatelskich i politycznych na rozwój gospodarczy, w zależności od poziomu rozwoju gospodarczego (PKB p.c.).
Cz. V: Świat XXI w.: Wyzwania, zagrożenia, perspektywy
17. Problemy, czy pseudoproblemy, z jakim będą sobie musiały radzić kraje i ugrupowania krajów w najbliższych latach i dziesięcioleciach
17. 1.Wyzwanie ze strony anty- czy alterglobalistów. realia globalnego kapitalizmu
i oskarżenia antyglobalistycznych krytyków.
17.2. Wyzwania ekologiczne i ich punkt szczytowy: tzw. antropogeniczne globalne
ocieplenie.
17.3. Wyzwanie rzekomo kurczących się zasobów niezbędnych dla rozwoju.
17.4. Realne wyzwanie schyłku demokratycznego państwa opiekuńczego (socjalnego), któremu poświęcić należy wiele uwagi (gdyż determinować będzie on następne
10-15 lat w świecie zachodnim).
18. Nowa gospodarka światowa Czy rzeczywiście będziemy rządzeni przez BRIC?
Przegląd silnych i słabych stron poszczególnych kandydatów do roli nowego „koncertu światowego” (na wzór „koncertu mocarstw europejskich” w XIXw.).
18.1. Chiny i ich obecne oraz przyszłe znaczenie w gospodarce światowej. Błędy
prognozowania i błędy niedoceniania roli sprzyjających instytucji.
18.2. Indie: potencjał, któremu stoi na przeszkodzie „permit Raj”.
18.3. Brazylia i Rosja: dwa różne kraje, podobne wnioski.
18.4. Porównawcza analiza ekonomiczna perspektyw tych krajów. Czy rzeczywiście
obserwujemy schyłek świata zachodniego?
b. ĆWICZENIA (LABORATORIUM)
Lp.
Temat
9
c. PROJEKT
Opis projektu:
d. E-LEARNING
Opis kursu e-learning
4. EFEKTY KSZTAŁCENIA – UMIEJĘTNOŚCI I KOMPETENCJE
Głównym problemem edukacji ekonomicznej społeczeństwa, postrzeganym przez wielu ekonomistów, jest niezdolność zrozumienia podstawowych zależności między naturalnymi, czy – jak to
określają niektórzy teoretycy – spontanicznymi procesami gospodarczymi oraz rozlicznymi interwencjami państwa w te procesy. Innymi słowy, poziom zrozumienia tego, „co państwo może”, a co jest poza granicami możliwości interwencji państwa, a także zrozumienia kosztów niedoskonałości spontanicznych procesów rynkowych oraz, alternatywnie, kosztów interwencji w te
procesy, jest powszechnie postrzegany jako niski.
Kurs powyższy podejmuje próbę edukacji w tym zakresie, wychodząc poza tradycyjne korzyści
dla uczestnika kursu polityki gospodarczej (samego zrozumienia mechanizmów polityki i oczekiwanych jej efektów). Studenci kończący rozszerzony, zmodyfikowany kurs będą, więc, nie tylko
mieć szerszy zakres wiedzy, ale także będą bardziej świadomi tego, co się dzieje w gospodarce
kraju i świata i zdolni do oceny tych zjawisk.
5. LITERATURA*
LITERATURA
OBOWIĄZKOWA
L.Balcerowicz, „Wolność i Rozwój”, Wyd. Znak, Kraków 1995 (części: „Fundamenty rozwoju” ss. 49-82, „Bieda, nierówności, rozwój” ss. 83-124, „Mozaika własności” ss. 125-170, „Widzialna i niewidzialna ręka” ss. 171-220)
L.Balcerowicz, „W kierunku ograniczonego państwa”, Fundacja FOR, Warszawa b.d.w. (38 stron)
H.Ćwikliński (red.), „Polityka Gospodarcza”, Wyd. Uniwersytetu Gdańskiego,
wyd. 4, Gdańsk 2004 (Rozdz. 3-4, 7-9)
W.M.Orłowski, Wpływ biurokratycznych barier wzrostu na rozwój gospodarczy – analiza empiryczna, w: „Co sprzyja rozwojowi gospodarczemu”. Pod
red. L.Zienkowskiego, Wyd. Scholar, Warszawa 2005 (ss. 19-82)
10
K.Tarchalski, „Fiskalizm w dobrych czasach albo ekspansja gospodarcza”,
Wyd. Scholar, Warszawa, 2009 (cz. I; „Fiskalizm a wzrost gospodarczy”, ss.
27-54, 71-106)
J.Winiecki, Źródła niezniszczalności kolektywistycznych utopii a zagrożenia
dla wolności (nie tylko ekonomicznej), Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, Rok LXXI, zeszyt 4, 2009.
J.Winiecki, Odwieczne zderzenie wyobrażeń o tym, jak funkcjonuje świat.
Kontrast wizji i proponowanych instytucji, Ibid., Rok. LXXII, zeszyt 3,
2010.
J.Winiecki, Public Choice, czyli koniec „romantyzmu polityki”, Ibid., Rok
LXXIII, Zeszyt 2.
J.Winiecki, Rozważania systemowe o minionym ustroju, w: „O systemie gospodarczym”, Oficyna Wydawnicza SGH, 2011, ss.29-53.
LITERATURA
UZUPEŁNIAJĄCA
R.Dornbusch, „Klucz do sukcesu”, Wyd. CeDeWu, Warszawa 2002 (Wiek
niezrównanego rozwoju, ss. 9-24; Państwo przychodzi i odchodzi, ss. 2531; Długookresowy wzrost w krajach rozwijających się, ss.37-41; Kontrola
kapitału: pomysł, którego czas minął, ss. 67-73)
J.Hartman, O wadach demokracji, czyli dlaczego niektórzy nie musza płacić
podatków, w: „Dlaczego inne kraje nas przeganiają”. Pod red.
J.Winieckiego, Wolters Kluwer, Warszawa 2007, (ss. 162-178)
A.Kondratowicz, Od niewoli do wolności gospodarczej? w: „Wkład transformacji do teorii ekonomii” Red. naukowa J.Kleer i A.Kondratowicz, wyd.
CeDeWu, Warszawa 2006 (ss. 65-90)
W.Kwaśnicki, Wolności gospodarcze – jak pozostaliśmy w tyle za większością „nowej Europy”? w: „Dlaczego inne kraje nas przeganiają”. Pod red.
J.Winieckiego, Wyd. Wolters Kluwer, Warszawa 2007 (ss. 19-48)
D.Landes, Bogactwo i nędza narodów, Wyd. Muza, Warszawa 2005 (Rozdz.
3: Wyjątkowość Europy, ss. 49-66; Rozdz. 4: Wynalezienie wynalazku, ss.
67-82; Rozdz. 14: Dlaczego Europa? Czemu właśnie wtedy? ss. 232-245).
W.W.Lewis, „Potęga wydajności”, w: Wyd. CeDeWu, Warszawa 2004
(Rozdz.1: Globalny pejzaż ekonomiczny, ss. 35-54, Rozdz. 6: Brazylia, ss.
165-195; Rozdz. 7: Rosja, ss. 197-226; Rozdz. 8: Indie, ss. 227-256).
A.Rabushka, Od Adama Smitha do bogactwa Ameryki, Wyd. Centrum Adama Smitha, Warszawa 1996 Rozdz. 5: Hongkong – szkic o wolności gospodarczej, ss. 109-138)
11
Z.J.Stańczyk: Populizm jako zagrożenie dla wzrostu gospodarczego..., w:
„Instytucje a polityka ekonomiczna w krajach na średnim poziomie rozwoju”. Red. naukowa A.Wojtyna, Wyd. PWE Warszawa (ss. 37-59)
A.Szymańska, Rozwój gospodarczy źródłem zmian w strukturze zatrudnienia, w: „Transformacja gospodarcza a sektor publiczny”. Pod red.
G.Szczodrowskiego, Wyd. Uniwersytetu Gdańskiego, 2003 (ss. 114-131)
J.Stefanowicz i J.Winiecki, Deformacje tworzenia prawa w Polsce, w: „Dlaczego inne kraje nas przeganiają”. Pod red. J.Winieckiego, Wyd. Wolters
Kluwer, Warszawa 2007, ss. 105-110.
A.M.Warner, Szanse dogonienia Unii Europejskiej, w: „Po dziesięciu latach –
Transformacja i rozwój w krajach postkomunistycznych”. Pod red.
J.Nenemana, CASE, Warszawa 2000 (ss. 67-96).
J.Winiecki, Determinants of Catching Up and Falling Behind: Interaction of
Formal and Informal Institutions, Post-Communist Economies, Vol. 16,
No. 2, June 2004.
A.Wojtyna, Teoretyczny wymiar zależności między zmianami instytucjonalnymi, polityką ekonomiczną a wzrostem gospodarczym, w: „Instytucje a
polityka ekonomiczna w krajach na średnim poziomie rozwoju”. Red. naukowa A.Wojtyna, Wyd. PWE, Warszawa 2008 (ss.13-36)
*zgodnie z wymogami Państwowej Komisji Akredytacyjnej, podanie literatury obowiązkowej i uzupełniającej jest obligatoryjne
6. KRYTERIA I FORMA ZALICZENIA ZAJĘĆ
WYKŁAD/KONWERSATORIUM:
Wykład
ĆWICZENIA/LABORATORIUM:
PROJEKT/E-LEARNING:
..................................................................
Prowadzący zajęcia
...................................................................
Kierownik Katedry (Zakładu)
..................................................................
Dziekan
12

Wyższa Szkoła Europejska im. ks. Józefa Tischnera

Transkrypt

Podobne dokumenty

Regulamin konkursu - Zespół Szkół nr 2 im. ks. prof. Józefa Tischnera

Szkolnictwo wyższe – jego rola i przyszłość. Doświadczenia polskie

Lp. Zakwalifikowani uczniowie język obcy A-angielski F

Program PL

19 marca 2013 roku.

Regulamin konkursu

Zaproszenie na cykl wykładów w ramach Światowego Tygodnia

Łopuszna, 20 lutego 2015 roku Szanowni Państwo! W 15. rocznicę

KONKURS „NAJPIERW JESTEM CZŁOWIEKIEM”

Dla szkół podstawowych - Stowarzyszenie Drogami Tischnera