Związek Polaków w Niemczech

Związek Polaków w Niemczech
Związek Polaków w Niemczech utworzony został w Berlinie w 1922r. Wrocławski Oddział
Związku zorganizowano na początku 1923r. Jego kierownikiem aż do sierpnia 1939r. był
Franciszek Juszczak.
Związek pełnił rolę inspiratora, organizatora i przywódcy polskiej mniejszości narodowej w
Rzeszy Niemieckiej, stanowił główną siłę zorganizowanego ruchu polskiego w Niemczech w
okresie międzywojennym. Zadanie to było niezwykle trudne biorąc pod uwagę fakt, że we
Wrocławiu pozostało ok. dwa lub trzy tysiące Polaków, a polityka niemiecka wobec Polaków
była nieprzyjazna, zwłaszcza po dojściu Hitlera do władzy. Zorganizowani w Związku Polacy
prowadzili szeroką działalność wykorzystując umiejętnie prawo niemieckie. Posiadali swoje
organizacje o charakterze religijnym i społecznym, wydawali gazety, np. dla dzieci "Mały Polak
w Niemczech" czy "Młody Polak w Niemczech" dla młodzieży.
Związek Polaków w Niemczech powstał w 1922 roku w Niemczech.
Organizacja skupiała ludność polską i kierowała całością ruchu polskiego. Głównym jej
zadaniem było umacnianie polskiej świadomości narodowej i obrona jej praw. „Ze wszystkich sił
naszych bronić będziemy naszej odrębności narodowej, stać na straży naszej mowy ojczystej i
wiary Chrystusowej. Przyrzekamy czuwać nad wychowaniem naszej młodzieży, aby stała się w
przyszłości godną spadkobierczynią swych przodków.”- słowa te w pełni oddają zadania i cele
tej organizacji, a wygłoszone zostały na zebraniu oddziału Związku we Wrocławiu. Miejscem
skupiającym Polaków we Wrocławiu był Dom Polski mieszczący się w budynku przy ulicy
Henryka Brodatego, potem przy Podwalu. Tam odbywały się widowiska i imprezy, mieściła się
biblioteka Polska. Organizowane były tam kursy języka polskiego i większe zgromadzenia
organizacyjne różnych towarzystw polskich. W latach 30-tych zakupiono przy ul.Kościuszki
dom, w którym znalazły siedzibę redakcje powyższych miesięczników oraz Polska Bursa
Akademicka.
1/3
Związek Polaków w Niemczech
Dzieci i młodzież należały do drużyny harcerskiej im. Bolesława Chrobrego. Prężnie działał w
tym okresie polski ośrodek akademicki. Skupiał on wielu Polaków studiujących na
Uniwersytecie Wrocławskim. Ważną rolę w życiu Polonii Wrocławskiej odegrał Kościół.
Nabożeństwa dla Polaków z Wrocławia i okolic odbywały się niemal przez cały wiek XIX.
Najpierw w kościele św. Wojciech, potem u św. Krzyża, wreszcie w kościółku św. Marcina na
Ostrowie Tumskim. Dzięki spotkaniom w kościele kwitło życie towarzyskie we własnym gronie,
można było wymienić się informacjami o polskich imprezach i wydarzeniach w kraju .Otrzymać
polską książkę i gazetę czy nawiązać przyjaźnie. Ostatnia msza odbyła się 17 września 1939
roku.
W drugiej połowie lat trzydziestych sytuacja Polaków w III Rzeszy uległa pogorszeniu. Coraz
trudniej było przyznawać się do polskości. Zdarzały się pobicia i napady, zwolnienia z pracy i
inne szykany. Władze centralne Związku Polaków w Niemczech nie pozostawały bezczynne.
Chcąc wzmocnić ducha narodowego rodaków zorganizowały w Berlinie Wielki Kongres
Polaków
. Odbył się
on
6 marca
1938 roku
,a
uczestniczyło w nim pięć tysięcy delegatów ze wszystkich ośrodków polskich z terenu Niemiec,
w tym duża grupa Polonii Wrocławskiej.
Wśród uczestników znalazła się nasza patronka Anna Jasińska – uhonorowana specjalną”
Odznaką Wiary i Wytrwania”,
a także Franciszek Juszczak i Władysław Wardzyński.
Na kongresie przyjęto wskazania dla wszystkich na nadchodzące trudne lata.
Ogłoszono również "Prawdy Polaków" jako obowiązujące wszystkich rodaków spod Znaku
Rodła. Polonia Wrocławska przyjęła Prawdy za swój drogowskaz na całe życie.
Oto one :
2/3
Związek Polaków w Niemczech
Prawda pierwsza: Jesteśmy Polakami.
Prawda druga: Wiara Ojców naszych jest wiarą naszych dzieci.
Prawda trzecia: Polak Polakowi bratem.
Prawda czwarta: Co dzień Polak Narodowi służy.
Prawda piąta: Polska Matką naszą, o Matce nie wolno mówić źle.
Wszystkie te prawdy widnieją na pamiątkowej tablicy umieszczonej staraniem Towarzystwa
Miłośników Wrocławia na murach Kościoła św. Marcina w dniu 6 maja 1995r., dokładnie w 50.
rocznicę kapitulacji "Festung Breslau". Kościół św. Marcina od roku 1921 stał się jednym z
głównych miejsc stałych spotkań Polaków, i jedynym we Wrocławiu kościołem przydzielonym
przez ówczesne władze niemieckie dla praktyk religijnych Polaków.
Podczas II wojny światowej zostaje zakazana wszelka działalność polskich organizacji,
rozpoczynają się aresztowania działaczy, które trwały przez cały okres wojny. Zakończenia
wojny doczekało niewielu z Polonii Wrocławskiej.
3/3