protestanckie obrz y pogrzebowe we wschowie w xvii w.

PROTESTANCKIE OBRZĘDY POGRZEBOWE WE WSCHOWIE W XVII W. - UN
Artykuł‚ pochodzi z serwisu wschowa.pl.
Data wydruku: 2017-03-08.
Międzynarodowej sesji naukowej zorganizowanej przez Muzeum Ziemi Wschowskiej w dniach 10-11
września 2009 r., towarzyszyło otwarcie wyjątkowej i wspaniale zaaranżowanej wystawy poświęconej
ewangelickim obrzędom pogrzebowym w XVII wieku.
Zarówno sesja, jak i wystawa objęte zostały honorowym patronatem Ministra Kultury i Dziedzictwa
Narodowego, Ministerstwa Edukacji Narodowej, Marszałka Województwa Lubuskiego, Wojewody
Lubuskiego, Starosty Powiatu Wschowskiego, Burmistrza Miasta i Gminy Wschowa oraz patronatem
Europejskiego Roku Kreatywności i Innowacji 2009.
Punktem wyjścia dla przygotowania ekspozycji była 400. rocznica założenia staromiejskiego cmentarza
ewangelickiego. Drugim z impulsów, które zdecydowały o charakterze wystawy, były przeprowadzone w
latach 2004-2006 badania archeologiczne w staromiejskim kościele ewangelickim. W trakcie
prowadzonych tam prac odnaleziono kryptą grobową Zofii z Ujejskich Radomickiej, żony wschowskiego
starosty Hieronima Radomickiego. Wyposażenie grobu, a ściślej mówiąc jego niezwykła wartość,
wprawiły w zachwyt wszystkich, którym dane było przy tych zabytkach pracować. Najpełniej oddał to w
swoim opracowaniu nieodżałowany przyjaciel naszego muzeum, śp. Zygmunt Dolczewski, który napisał:
„Zachowany we Wschowie zespół srebrnych okuć trumiennych jest zabytkiem zupełnie wyjątkowym.
Analogię dla ozdób tej trumny można w pewnym tylko stopniu znaleźć na okazałym, dużo bogaciej
zdobionym cynowym sarkofagu Stefana Batorego z krypty w katedrze wawelskiej zapewne z 1573 roku.
Na ile można było to sprawdzić, pochówek ten jest najstarszym ze znanych, w którym użyto
prostopadłościennej w kształcie trumny ze srebrnymi okuciami."
Wypada także dodać, że odnaleziona w krypcie suknia pogrzebowa jest jedynym takim zabytkiem
pochodzącym z pocz. XVII w. w Polsce, zachowanym w całości.
W celu możliwie jak najciekawszego przedstawienia wszystkich eksponatów, przygotowano dwie
trumny. W jednej złożono suknię i poduszkę pochodzące z krypty Zofii Ujejskiej, na drugiej umieszczono
odnalezione okucia trumienne, w tym złoconą tablicę epitafijną i przepiękny krucyfiks. Wokół ustawiono
konstrukcję mającą przypominać namiot pogrzebowy (castrum doloris - zamek boleści), spowitą pędami
bluszczu, symbolizującymi śmierć.
Kolejnym ważnym zespołem zabytków, który pojawił się na wystawie są portrety pastorów z kościoła
Kripplein Christi, pierwotnie zdobiące ściany i empory świątyni. Portretów było w sumie dwadzieścia
trzy, jednak do dzisiaj udało się wschowskiemu muzeum odzyskać jedynie dziewięć. Siedem z nich w
2007 r., dzięki ówczesnemu proboszczowi, ks. dr Włodzimierzowi Nastowi i kolegium kościelnemu,
nieodpłatnie przekazała parafia ewangelicko-augsburska św. Trójcy w Warszawie. Poddane renowacji
odzyskały dawny blask i wzbogaciły zbiór pamiątek związanych z historią ewangelickiej wspólnoty i jej
pasterzy. Zespół ten uzupełnia na ekspozycji portret trumienny Samuela Friedricha Lauterbacha,
użyczony dzięki uprzejmości dyrektora i pracowników Muzeum Okręgowego w Lesznie.
Z kolei dzięki ogromnej pomocy ze strony Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Gdańsku oraz
pracownika tamtejszego urzędu, pani Aleksandry Banach, zaprezentowane zostały, po raz pierwszy od
1945 r., elementy ołtarza, ambony i drewniane epitafia z kościoła Kripplein Christi. Przechowywane
przez ostatnich kilkadziesiąt lat w kościołach św. Bartłomieja i św. św. Piotra i Pawła w Gdańsku,
czasowo przekazane zostały do Muzeum Ziemi Wschowskiej. Istnieje jednak ogromna szansa na
Strona 1/2
PROTESTANCKIE OBRZĘDY POGRZEBOWE WE WSCHOWIE W XVII W. - UN
Artykuł‚ pochodzi z serwisu wschowa.pl.
Data wydruku: 2017-03-08.
odzyskanie całości tej kolekcji i ponowne przywrócenie jej kulturowemu i duchowemu krajobrazowi
naszego miasta.
Ostatnim akcentem wystawy pozostają najbardziej charakterystyczne dla szlacheckiej kultury funeralnej
portrety trumienne, epitafia i tarcze herbowe, mające podkreślać sarmacką okazałość i przepych
pochówku.
Znaczna ilość zachowanych portretów trumiennych szlachty protestanckiej obojga płci, wśród nich nawet
dziecięcych, każe się domyślać, że i między ewangelikami sarmackie obyczaje były przyjęte, a
pogrzebową pompę, wbrew zaleceniom ministrów, stosowano powszechnie. Mimo wydawania surowych
nakazów i zakazów w tym względzie, osoby zamożne, dla stosownej okazałości pochówku osoby
bliskiej, mogły wiele z tych barier przekroczyć. Stąd tak liczne tego typu pamiątki zdobiące w przeszłości
wnętrza kościołów. Dzisiaj, zdecydowanie częściej podziwiane w muzeach.
Wystawa w ogromnym stopniu powstała dzięki zaangażowaniu dyrektora Muzeum Ziemi Wschowskiej
Leszka Marciniaka. Jego wieloletnie zabiegi o pozyskanie, a następnie konserwację prezentowanych
zabytków, pozwoliły na zgromadzenie niezwykle cennej kolekcji pamiątek, dokumentujących
ewangelicką kulturą, tak bogatą i tak znaczącą dla historii Wschowy.
Mamy nadzieję, że przygotowana przez muzeum ekspozycja, dzięki walorom estetycznym, ale również
zawartemu w niej przekazowi i możliwościom wykorzystania jej dla celów edukacyjnych, zyska szeroki
oddźwięk wśród mieszkańców Wschowy i powiatu wschowskiego. Tym bardziej, że jest to pierwsza taka
próba prezentacji kultury protestanckiej w naszym mieście i tak kompleksowo, dzięki unikalności
zebranych zabytków, traktująca to zagadnienie.
Wystawa czynna będzie do 15 listopada 2009 r.
Strona 2/2
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)