docJęzyk polski - Gimnazjum nr 25
download 
Reklamacja Transkrypt
Język polski - Gimnazjum nr 25
Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny – Opisać świat klasa 1 Wymagania konieczne (ocena dopuszczająca) Wymagania podstawowe (ocena dostateczna) Uczeń potrafi: Uczeń potrafi to, co na ocenę dopuszczającą oraz: Numer i temat lekcji 2. Starożytne fundamenty 3. Budować na skale • wyjaśnić pojęcia: mit, heros • określić ramy czasowe starożytności • wymienić najważniejszych bogów greckich • wyjaśnić pojęcia: fundament, Biblia, Ewangelia • zreferować podany fragment Ewangelii 4. W antycznym domu • zreferować treść fragmentów Mitologii • sporządzić plan wydarzeń 5. i 6. Gościnność • zreferować treść fragmentów Odysei • sporządzić plan wydarzeń • określić rodzaj narracji Wymagania rozszerzające (ocena dobra) Wymagania dopełniające (ocena bardzo dobra) Uczeń potrafi to, co na ocenę dostateczną oraz: Uczeń potrafi to, co na ocenę dobrą oraz: • wymienić atrybuty i domeny bogów • wyjaśnić pojęcie cywilizacja • omówić funkcję mitów w świecie starożytnym • wskazać najtrafniejszy synonim wyrażenia starożytne fundamenty i uzasadnić swój wybór • wyjaśnić, dlaczego starożytni Grecy tłumaczyli zjawiska przyrodnicze, odwołując się do kwestii religijnych • wyjaśnić pojęcie: parabola • sformułować prawdę moralną przedstawioną we fragmentach Ewangelii • omówić najważniejsze obyczaje panujące w starożytnych domach • wyjaśnić, kim była Hestia i dlaczego nie poświęcano jej osobnych świątyń • przedstawić funkcję atrium • określić charakter pierwszego zdania w przytoczonym tekście • wyjaśnić pojęcie fundament w kontekście fragmentów Ewangelii • określić, na czym polegał kult larów i penatów • wypowiedzieć się na temat funkcji domu w życiu człowieka • na podstawie tekstu opisać zasady gościnności panujące w starożytnej Grecji • wypowiedzieć się na • wyjaśnić celowość zastosowana w tekście synonimów imienia Polifem • przekształcić fragment • przedstawić metaforyczne znaczenie przypowieści • wyjaśnić sens słowa fundament w różnych kontekstach • wyjaśnić pojęcie ognisko domowe w różnych kontekstach • sporządzić notatkę dotyczącą kultu larów i penatów w antycznym Rzymie • opisać przestrzeń antycznego domu na podstawie materiału ilustracyjnego • omówić fotos z filmu oraz rzeźbę ilustrujące fragmenty Odysei • zrelacjonować wizytę w wybranym domu i opisać Wymagania wykraczające (ocena celująca) Uczeń: potrafi to, co na ocenę bardzo dobrą oraz: • samodzielnie dotrzeć do informacji na temat wybranych bóstw greckich • wskazać odpowiedniki bóstw greckich w wierzeniach rzymskich • wyjaśnić funkcję wyrazów podanych w nawiasach • odnaleźć w dowolnych źródłach informacje na temat obyczajów związanych z domem i gościnnością w obcych kulturach • wypowiedzieć się na temat innych przygód Odysa opisanych przez Homera w Odysei • odnaleźć w wybranych • wskazać narratora • odnaleźć przysłowia dotyczące gościnności temat bohaterów przedstawionych we fragmentach eposu Homera • wyjaśnić, na czym polegał podstęp Odysa • wskazać cytat potwierdzający, że Odyseusz to najprzebieglejszy król grecki • scharakteryzować patronkę świątyni 7. Partenon – perła starożytnej architektury • wskazać na ilustracji: tympanon, fryz • zreferować najważniejsze informacje na temat Partenonu • wskazać patronkę świątyni 8. Sporządzamy notatkę • wymienić etapy tworzenia notatki 9. Dom dzieciństwa • zreferować treść wiersza • określić rodzaj liryki • stworzyć notatkę na dowolny temat według wskazówek zamieszczonych w podręczniku • określić kim jest osoba mówiąca w wierszu i do kogo się zwraca • wyjaśnić, który okres z życia człowieka przedstawia podmiot mówiący 10. Nastolatek i jego dom • zreferować przeczytany fragment • wypowiedzieć się na temat bohatera – tekstu na język współczesny • zreferować mit o wojnie trojańskiej • przytoczyć przysłowia dotyczące gościnności obowiązujące w nim zasady gościnności źródłach informacje o zasadach gościnności obowiązujące w innych kulturach dawniej i współcześnie • stworzyć mapę podróży Odysa • porównać motyw oślepienia Polifema przez Odysa w tekście literackim i rzeźbie • odnaleźć w dowolnych źródłach informacje na temat wybranych budowli starożytnych • zaprezentować na forum klasy wybraną budowlę starożytną (grecką lub rzymską) • posługiwać się terminologią w omawianiu kompozycji budowli • wyjaśnić, na czym polega harmonia na przykładzie Partenonu • sporządzić mapę myśli zawierającą najważniejsze informacje na temat Partenonu • stosować skróty przydatne do tworzenia notatki • wymienić figury geometryczne widoczne w konstrukcji budynku i wyjaśnić ich funkcję w kompozycji • przekształcić tekst ciągły w notatkę • zredagować notatkę z przeczytanej ostatnio lektury • wypowiedzieć się na temat postrzegania domu przez osobę mówiącą w wierszu • wskazać, czym jest szczęście dla podmiotu mówiącego • odnaleźć w wierszu fragmenty oddziałujące na zmysły • omówić problemy nastolatków • zinterpretować tytuł wiersza • opisać zmysłowy odbiór swojego domu • wyjaśnić znaczenie słowa kredens na podstawie dostępnych źródeł i określa, jak się zmienił sens wyrazu od czasów Tuwima • wyjaśnić, na czym polega komizm tekstu • opisać tydzień ze swojego życia formie • określić rodzaj narracji • wskazać narratora podejmowanych przez niego działań oraz ich efektów • wymienić cechy dziennika na podstawie fragmentu książki 11. Dom wiecznego wędrowca • wymienić cechy reportażu • przedstawić tematykę fragmentów reportażu Ryszarda Kapuścińskiego 12. Gdy trzeba wyruszyć w drogę • zrelacjonować treść fragmentu • określić typ narracji • identyfikować narratora na podstawie analizy form czasowników zastosowanych w przytoczonych • określić, jak się czują Afrykańczycy podczas podróży • wyjaśnić, dlaczego według autora reportażu mieszkańcy Czarnego Lądu są wiecznymi wędrowcami • wymienić pozytywne i negatywne strony tego, że Afrykańczycy żyli w małych skupiskach ludzkich • wskazać, w czym Kapuściński upatruje różnic dzielących kulturę europejską od afrykańskiej • utworzyć nazwy zawodów męskiego i damskiego od rzeczownika reportaż, a następnie zastosować je w zdaniu • omówić świat przedstawiony fragmentów • wskazać cechy świadczące o tym, że podany fragment należy do literatury fantastycznej przedstawione w tekście na przykładzie głównego bohatera • przedstawić swoją opinię na temat problemów i przeżyć bohatera • wytłumaczyć, jak w Afryce jest rozumiane pojęcie domu i dlaczego • uzasadnić, że omawiany tekst ma cechy reportażu • zapisać informacje na temat Afryki zawarte w tekście Kapuścińskiego • opisuje wystrój swojego wymarzonego pokoju dziennika lub bloga • wziąć udział w dyskusji dotyczącej tego, czy w obcym miejscu można poczuć się jak w domu • przedstawić związek znaczenia słowa heban z treścią fragmentów książki Kapuścińskiego • scharakteryzować styl, jakim zostały napisane przytoczone fragmenty Hebanu • odnaleźć w dowolnych źródłach informacje na temat tworzenia domu w miejscach, gdzie panuje surowy klimat i zaprezentować je na forum klasy • wypowiedzieć się na temat bohaterów, występujących we fragmentach książki, ich decyzji i motywacji • podać znaczenie frazeologizmu: strzyc uszami i zastosować ten • przedstawić własne refleksje na temat postrzegania domu z perspektywy podróży • zredagować pytania do rozmowy z Frodem • omówić znane sobie teksty kultury należące do fantastyki (literatura, film, komiks) • zaprezentować swoje zdanie na temat fantastyki 13. Świat naszym domem fragmentach książki • zrelacjonować treść wiersza • zidentyfikować adresata wiersza • wyjaśnić, do czego podmiot mówiący namawia odbiorców • sformułować własnymi słowami przesłanie wiersza związek w zdaniu • wskazać metafory zastosowane w wierszu i odczytać ich sens • zinterpretować tytuł utworu, wykorzystując informacje zawarte w przypisie 14. Dom artysty • zaprezentować sylwetkę Etgara Kereta na podstawie fragmentu wywiadu • wyjaśnić, na czym polega wyjątkowość stworzonego przez Kereta domu • wypowiedzieć się na temat potencjalnych mieszkańców domu • podać znaczenie frazeologizmu otwarty człowiek 15. Język a inne sposoby komunikacji • objaśnić schemat komunikacyjny • odczytać znaki niewerbalne • podać przykłady komunikacji niewerbalnej 16. i 17. Czasownik • odróżnić formy nieosobowe czasownika od osobowych • określić formy gramatyczne czasownika z pomocą nauczyciela • uzupełnić zdania czasownikami w odpowiedniej formie • dostrzec zależność pomiędzy formą komunikatu a pozostałymi elementami schematu komunikacyjnego • zredagować zdania z nieosobowymi formami czasownika zakończonymi na -no, -to • przekształcić zdania, używając właściwej formy czasownika 18. Podsumowanie wiadomości • odtworzyć najważniejsze fakty, sądy i opinie • posługiwać się terminami i pojęciami: starożytność, bogowie i herosi, antyczne eposy, Stary i Nowy Testament, przypowieść, mit, • wykorzystać najważniejsze konteksty • wyciągać wnioski • określić własne stanowisko • wyrazić swoją opinię na temat przesłania wiersza • określić funkcję zastosowania wskazanych form trybu czasownika • przedstawić swoje stanowisko dotyczące stwierdzenia, że domem człowieka jest cały świat • zinterpretować wskazaną wypowiedź dziennikarki • wytłumaczyć, jak można rozumieć sen Kereta • wypowiedzieć się na temat wnętrza domu Kereta ukazanego na fotografii • objaśnić zależność pomiędzy formą komunikatu a pozostałymi elementami schematu komunikacyjnego • samodzielnie określić formy gramatyczne czasownika • odmienić czasowniki kłopotliwe • poprawnie interpretować wymagany materiał • właściwie argumentować • uogólniać, podsumowywać i porównywać • przygotować prezentację o Edwardzie Stachurze • wskazać powiązania pomiędzy biografia poety a przesłaniem wiersza • zgromadzić informacje na temat dziwnych domów z dowolnych źródeł • podać przykłady nieporozumień komunikacyjnych i wyjaśnić ich istotę • przeredagować instrukcję, w której wykorzystuje czasowniki w trybie rozkazującym • sporządzić notatkę z zastosowaniem nieosobowych form czasownika • wykorzystywać bogate konteksty • formułować i rozwiązywać problemy badawcze 19. Człowiek miłosierny narrator, narracja pierwszoosobowa, narracja trzecioosobowa, podmiot literacki, adresat liryczny, świat przedstawiony, metafora, dziennik, reportaż, wywiad, komunikacja językowa, znaki niewerbalne, czasownik osobowy, czasownik nieosobowy, aspekt • referuje treść fragmentów Ewangelii • opisać osoby biorące udział w wydarzeniach • wyjaśnić, kim byli Samarytanie • wypowiedzieć się na temat przyczyn nieudzielenia pomocy poszkodowanemu • sformułować przesłanie przypowieści • zabrać głos w dyskusji, czy łatwo jest być dobrym • napisać tekst, w którym opowie historię pobitego człowieka z perspektywy Samarytanina • ocenić, który ze średniowiecznych wzorców osobowych jest do dzisiaj aktualny • wyjaśnić, co oznacza określenie wzorzec osobowy na podstawie tekstu i dostępnych źródeł wiedzy • wypowiedzieć się na temat rzetelności tekstu • wyjaśnić, dlaczego autor porównał Kazimierza Wielkiego do biblijnego króla i jaki cel dzięki temu porównaniu osiągnął 20. Średniowieczne ideały • wymienić najpopularniejsze wzorce osobowe epoki • opisać najpopularniejsze wzorce ideowe epoki • określić, co było podstawą światopoglądu ludzi średniowiecza • przedstawić hierarchię obowiązującą w zaświatach i świecie doczesnym • wyjaśnić, dlaczego średniowieczne budowle sakralne były wysokie i strzeliste 21. Dobry król • zreferować treść fragmentu • przytoczyć określenia, które stosuje narrator do opisu rządów Kazimierza Wielkiego • wskazać najważniejsze dokonania Kazimierza Wielkiego opisane we fragmentach kroniki • zaprezentować sylwetkę władcy wyłaniającą się z fragmentu • wymienić określenia, które w średniowieczu pełniły funkcję nazwisk • podać cechy idealnego władcy • ułożyć pytania do akapitów • podjąć dyskusję na temat miłosierdzia we współczesnym świecie • podać przykłady z innych tekstów kultury poruszających kwestię miłosierdzia • omówić styl gotycki i zaprezentować jego cechy na przykładach (np. materiale ilustracyjnym z podręcznika) • odnaleźć w dowolnych źródłach informacje na temat wybranego króla Polski i zaprezentować jego sylwetkę • uzupełnić wiadomości dotyczące cech idealnego władcy o informacje uzyskane z analizy portretu Kazimierza Wielkiego 22. i 23. Ideał rycerza • zreferować treść fragmentów utworu • zaprezentować sylwetkę głównego bohatera • wymienić wartości ważne dla Rolanda • opisać pozostałych bohaterów pojawiających się we fragmencie • omówić przygotowania Rolanda do śmierci • podać synonimy wyrazu bohaterski i użyć go w zdaniach • przytoczyć przykłady związków frazeologicznych lub przysłów z wyrazami rękawica, miecz • przedstawić swoją opinię na temat Rolanda • wskazać nierealistyczne elementy pojawiające się we fragmentach i określić ich funkcję 24. Świętość i pokora • streścić zamieszczony fragment Kwiatków św. Franciszka z Asyżu • określić narratora tekstu • określić stosunek narratora do opisywanych postaci • wyjaśnić, dlaczego narrator nazywa Macieja z Marignano bratem • wymienić cechy świętego • przedstawić intencję Macieja, kiedy zadawał pytanie św. Franciszkowi oraz naukę udzieloną przez świętego • wyjaśnić zasadę pisowni zaimka Niego wielką literą • wziąć udział w dyskusji na temat wyrzeczeń, których wymaga życie świętego 25. Średniowieczny obraz • opisać kompozycję obrazu z podziałem na plany • wyjaśnić pojęcie • określić, do jakich wzorów odwołuje się dzieło • wyjaśnić symbolikę barw umieszczonych na obrazie • wypowiedzieć się na • omówić symbolikę płótna • przygotować wystąpienie na temat kodeksu rycerskiego na podstawie dowolnie wybranych źródeł • podjąć dyskusję dotyczącą możliwości funkcjonowania kodeksu rycerskiego współcześnie • zaprezentować sylwetki bohaterów z filmów, książek i komiksów fantasy, wzorowane na średniowiecznych rycerzach • porównać Rolanda z superbohaterami funkcjonującymi we współczesnej kulturze popularnej • analizować średniowieczny sposób ukazania rycerza na rycinie • zaprezentować życie wybranego współczesnego świętego • wypisać z tekstu zwroty charakterystyczne dla języka biblijnego i wyjaśnić ich znaczenie • analizować średniowieczny sposób ukazania świętego na fresku • omówić zastosowanie perspektywy na obrazie perspektywa 26. Jak sporządzić opis? • wskazać elementy, jakie powinien zawierać opis przedmiotu, postaci, krajobrazu • porządkować informacje, aby utworzyć opisu przedmiotu • zastępować powtarzające się słowa synonimami 27. Współczesny przywódca • zreferować fragment tekstu • wymienić cechy charakteru Steve’a Jobsa • wyjaśnić pojęcie lider 28. Władcy wyobraźni • przedstawić sytuację liryczną • wyjaśnić znaczenie sformułowania geniusz czarodziejski • omówić stosunek narratora do prezentowanej postaci • podać znaczenie frazeologizmu czytać w ludziach • wypowiedzieć się na temat podmiotu mówiącego • określić na czym polega radość pisania 29. Współcześni rycerze • wskazać zdania informujące o miejscu wydarzeń opisanych w artykule • opisać wygląd rebeliantów w momencie ataku • przedstawić atmosferę panującą w polskiej bazie przed atakiem talibów • wyjaśnić znaczenie określeń: rebelianci, talibowie temat średniowiecznych ideałów zaprezentowanych na obrazie • posługiwać się odpowiednim słownictwem, sporządzając opis przedmiotu, postaci, krajobrazu • odnaleźć antonimy • zastępować powtarzające się słowa synonimami • wypowiedzieć się na temat przedstawionych w tekście metod pracy stosownych przez Jobsa • wskazać i wyjaśnić metafory w wierszu • zinterpretować treść wiersza • wyjaśnić znaczenie tytułu utworu • stworzyć formy czasownika od wyrazów użytych w tytule wiersza • porównać współczesnych żołnierzy ze średniowiecznym rycerstwem • zaprezentować przeżycia jednego z bohaterów tekstu Anity Czupryn • uporządkować informacje, aby stworzyć opis przedmiotu • sporządzić samodzielnie opis krajobrazu • redagować opis fikcyjnego krajobrazu • wskazać najważniejsze, we własnym mniemaniu, cechy lidera • określić styl tekstu na podstawie podanych przymiotników • stworzyć dłuższą pracę pisemną charakteryzującą wybitnego współczesnego lidera • wypowiedzieć się na temat roli wyobraźni w życiu • zredagować krótki opis fikcyjnego, wymyślonego przez siebie, świata • wypowiedzieć się na temat znaczenia pojęcia bohaterstwo w kontekście fragmentów artykułu • omówić przyczynę nagromadzenia w tekście czasowników i krótkich • podjąć dyskusję na temat pojmowania bohaterstwa we współczesnym świecie • odnaleźć w tekście przykłady języka żołnierzy • przygotować notatkę o współczesnym człowieku (żołnierzu lub cywilu), który zasługuje na miano bohatera 30. i 31. Świętość codzienna • określić adresata lirycznego i osobę mówiącą w utworze • wyjaśnić, do czego przyznaje się w wierszu nadawca wypowiedzi • zacytować fragment, w którym Oskar mówi o tym, czym – jego zdaniem – zajmują się wolontariusze • wyjaśnić sens słów: serce mam byle jakie • scharakteryzować relację chłopca z jego opiekunką • stworzyć notatkę na temat zalet wolontariatu 32. Funkcje wypowiedzi • wymienić cechy różnych funkcji wypowiedzi • rozpoznać funkcje wypowiedzi w podanych tekstach 33. Strona czynna i bierna czasownika • odróżnić czasowniki przechodnie od • wskazać w jakich okolicznościach używamy • wskazać metafory i apostrofy oraz wyjaśnić ich znaczenie • określić motywację Róży, kiedy opowiada Oskarowi różne historie • wskazać, które cechy świętego można dostrzec w postępowaniu Róży i Oskara • wytłumaczyć, z jakiego powodu wszyscy w szpitalu zaczęli traktować Oskara inaczej • przygotować i przeprowadzić ankietę na temat świętości współcześnie • scharakteryzować w kliku słowach styl wiersza • podać dwa synonimy słowa podważać i ułożyć z nimi zdania • wskazać sytuacje, w których dominują poszczególne funkcje wypowiedzi • podać przykłady wypowiedzi, w których zdań pojedynczych • wypowiedzieć się na temat przyczyn i sposobu przeprowadzania ataków terrorystycznych na świecie • zinterpretować wymowę wiersza • scharakteryzować styl wiersza • wziąć udział w dyskusji inspirowanej wypowiedzią bohatera, że pisanie to bzdura, odchyłka, bezsens, jaja. To lipa • wyjaśnić, jaki efekt daje stworzenie powieści w formie listów • zredagować krótkie teksty, w których dominują poszczególne funkcje • przekształcać zdania ze strony czynnej na bierną, • podjąć dyskusję na temat wad i zalet pokory we współczesnym świecie • opisać postawę św. Franciszka na podstawie różnych źródeł informacji • wypowiedzieć się na temat etyczności kłamstwa zależnie od sytuacji w kontekście fragmentu powieści • zgromadzić informacje dotyczące działalności lokalnego ośrodka wolontariatu i pracy wolontariusza • stworzyć różne wersje jednego tekstu – w każdej z nich dominuje inna funkcja wypowiedzi • zredagować jeden tekst, w który realizuje wszystkie poznane funkcje wypowiedzi • odnaleźć w tekście czasowniki w stronie 34. Podsumowanie wiadomości 35. Wesoły bożek 36. Renesansowa radość życia najważniejszą rolę odgrywa wykonawca czynności oraz te, w których najistotniejszy jest jej obiekt • wyciągać wnioski • określać własne stanowisko aby uniknąć dwuznaczności wypowiedzi • wyjaśnić w jaki sposób Hermes wszedł w posiadanie swojego atrybutu • scharakteryzować Hermesa • stworzyć samodzielną notatkę na temat Hermesa • tworzyć formy bezokolicznika podanych czasowników • scharakteryzować mediatora sporu • zająć stanowisko w rozmowie na temat znaczenia frazeologizmu cieszyć się życiem • analizować sposób, w jaki został ukazany Hermes na obrazie • zredagować wypowiedź opisującą daną postać (rzeczywistą bądź fikcyjną), która, podobnie jak Hermes, potrafi wprowadzić otoczenie w pogodny nastrój • wyjaśnić, dlaczego omawiany okres nazywa się odrodzeniem • wyjaśnić zasadę pisowni wyrazu Ziemia wielką literą • zinterpretować odrodzeniowe hasło: Człowiekiem jestem i nic co ludzkie nie jest mi obce • sformułować zasadę pisowni określeń typu • wypowiedzieć się na temat znaczenia podróży w życiu człowieka • opisać obraz Botticellego Narodziny Wenus i wskazać jego związki z epoką nieprzechodnich strony biernej • odtworzyć najważniejsze fakty, sądy i opinie • posługiwać się terminami i pojęciami: średniowiecze, wzorce osobowe, hierarchiczny porządek rzeczywistości, piramida społeczna, styl gotycki, epos rycerski, pytanie retoryczne, apostrofa, funkcja informatywna, funkcja perswazyjna, funkcja ekspresywna, funkcja fatyczna, strona czynna czasownika, czasowniki przechodnie, strona bierna czasownika, czasowniki nieprzechodnie • zreferować treść fragmentu • opisać, jak wyglądał kaduceusz i wytłumaczyć, do czego służył • stworzyć formy bezokolicznika podanych czasowników • podać informacje na temat renesansu na podstawie przeczytanego tekstu • scharakteryzować człowieka renesansu • wykorzystać najważniejsze konteksty • poprawnie interpretować wymagany materiał • właściwie argumentować • uogólniać, podsumowywać i porównywać biernej i wyjaśnić, w jakim celu zostały użyte • użyć strony biernej w tekstach oficjalnych, np. w stylu urzędowym • wykorzystywać bogate konteksty • formułować i rozwiązywać problemy badawcze 37. i 38. Przepis na szczęście – fraszki Jana Kochanowskiego • wyjaśnić pojęcia: fraszka, archaizm • wskazać adresata lirycznego utworu Na lipę • określić, co składa się na szczęśliwe życie w myśl tekstu Na dom w Czarnolesie 39. Rola zabawy w życiu człowieka • stworzyć plan wydarzeń opisanych we fraszce O doktorze Hiszpanie • wskazać archaizmy i przetłumaczyć je na język współczesny 40. i 41. Omawiamy dzieło sztuki • zaprezentować tematykę obrazu Zabawy dziecięce 42. Jak opisać dzieło sztuki? • określić kompozycję i temat dzieła sztuki • wypowiedzieć się na temat podmiotu mówiącego w wierszu Na lipę i wyrażanych przez niego poglądów • wyjaśnić, co podmiot mówiący fraszki Na dom w Czarnolesie nazywa swoją pracą • przytoczyć archaizmy z fraszek i przetłumaczyć je na język współczesny • omówić cechy gatunkowe fraszki • przytoczyć wszystkie fragmenty, w których podmiot mówiący utworu O doktorze Hiszpanie relacjonuje i komentuje wydarzenia oraz określić jego stosunek do bohaterów przedstawionej historyjki • wymienić cechy charakteru tytułowego bohatera fraszki O doktorze Hiszpanie • omówić kompozycję i kolorystykę obrazu • przedstawić bliżej wybrane sceny ukazane na obrazie • omówić kolorystykę i nastrój dzieła sztuki • wskazać jeden z kontekstów • wykorzystywać przydatne słownictwo szlachcic ziemianin • przedstawić funkcję apostrofy we fraszce Na lipę • scharakteryzować stosunek Kochanowskiego do natury na podstawie wiersza Na lipę • opisać na podstawie fraszki Na zachowanie życie człowieka, który nie ma żadnych przyjaciół • podać przysłowia o przyjaźni i wybrać najtrafniejsze • nazwać typ wiersza (wiersz sylabiczny) • omówić funkcję cudzysłowów w utworze • wyjaśnić, co otrzymuje od Hanny podmiot mówiący, a o co ją prosi • przełożyć fraszkę Do Hanny na współczesną polszczyznę • odczytać przesłanie fraszek • podać przepis na szczęśliwe życie w kontekście analizowanych utworów • przedstawić światopogląd renesansu w analizowanych fraszkach • przeanalizować, w jaki sposób przysłowia zostały przedstawione na obrazie Pietera Bruegla Przysłowia niderlandzkie • określić na podstawie poznanych fraszek, co według Jana Kochanowskiego może być źródłem radości życia • określić charakter omawianych utworów • posługiwać się właściwą terminologią przy opisywaniu dzieła sztuki • wygłosić swoją opinię na temat obrazu • omówić symbolikę dzieła sztuki • zastosować porządek w opisie dzieła sztuki (dzieli opis na wstęp, rozwinięcie i zakończenie) • omówić wszystkie konteksty • wskazać związki pomiędzy treścią omawianych utworów a biografią Jana Kochanowskiego • podjąć dyskusję dotyczącą kwestii: „być czy mieć” • rozwinąć w wypracowaniu liczącym ok. 200 słów myśl zawartą w ostatnim wersie fraszki Na zachowanie • wymienić rady dla czytelników bloga, jak być szczęśliwym • omówić wybrany tekst kultury, w którym ważną rolę odgrywa zabawa • zapisać treść wiersza Do Hanny za pomocą współczesnego słownictwa w stylu młodzieżowym, potocznym, poetyckim i oficjalnym • zidentyfikować zabawy ukazane przez malarza i ocenić, które z nich przetrwały do czasów współczesnych • określić wpływ kolorystyki na odbiór obrazu 43. Czym jest szczęście? • czytać ze zrozumieniem fragmenty wywodu filozoficznego • określić, jak autor wywodu rozumie pojęcie szczęścia • podzielić fragment wywodu na części tematyczne • wytłumaczyć, dlaczego człowiekowi w życiu potrzebne są różne braki • wyjaśnić, z jakiego powodu ludzie nie potrafią cały czas odczuwać radości z życia 44. Przyroda i radość • podzielić wiersz Dal na dwie części tematyczne • określić, czego nie odczuwa osoba mówiąca w wierszu Czesława Miłosza • wskazać fragmenty utworu Tadeusza Różewicza, które mogą się odnosić do doświadczeń wojennych • wyjaśnić, jakie znaczenie dla wymowy utworu może mieć to, że w zakończeniu podmiot mówiący wiersza Dar przyjmuje postawę wyprostowaną • zinterpretować tytułowy dar • scharakteryzować nastrój utworu Różewicza • sformułować zasadę pisowni nie z czasownikami 45. Chwytaj dzień • zreferować fragmenty powieści • przytoczyć argumenty wysuwane przez postacie • zdefiniować szczęście w rozumieniu osoby mówiącej • przedstawić własne wrażenia w trakcie wykonywania drobnych codziennych czynności, które przynoszą szczęście • podać skojarzenia, z którymi wiąże się sformułowanie niebieskie morze i żagle • zaprezentować własne wrażenia z lektury wiersza Jak dobrze • opisać świat przedstawiony • scharakteryzować bohaterów tekstu • nazwać typ narracji występujący we fragmencie • omówić nastroje uczniów po wejściu do klasy • określić stosunek uczniów do zajęć języka angielskiego • wyjaśnić, w jaki sposób zacytowany na lekcji wiersz łączy się z łacińską • podać własną interpretację wskazanej maksymy • stworzyć mapę myśli, dotyczącą pojęcia szczęścia • wyrazić własną opinię na temat odczuwania szczęścia • przytoczyć porównanie użyte przez autora, aby pokazać, że szczęście nie polega na ciągłej świadomości zadowolenia z życia • wypowiedzieć swoją opinię na temat szczęścia w kontekście omawianych utworów • zredagować e-mail, którego celem jest poprawa nastroju adresata wiadomości • stworzyć definicję szczęścia do internetowego słownika pojęć filozoficznych • ułożyć pytania do wywiadu z autorem tekstu na temat szczęścia • określić funkcję średnika w wypowiedzeniu • odczytać przesłanie prowadzonej przez nauczyciela lekcji • opisać przeżycia wewnętrzne wybranego uczestnika lekcji • napisać pracę zatytułowaną: „Jak należy żyć, aby uczynić swoje życie niezwykłym?” • wyjaśnić jakie rodzaje zdań (oznajmujące, • ułożyć wypowiedź o charakterze perswazyjnym dotycząca tego, że należy dbać o środowisko naturalne • omówić język utworów Miłosza i Różewicza • wziąć udział w dyskusji na temat uniwersalnej wymowy wiersza Różewicza sentencją • wymienić kilka cech metody nauczania zastosowanej w czasie lekcji przez Keatinga 46. Odwaga a szczęście 47. Intencja wypowiedzi 48. Imiesłowy 49. Podsumowanie wiadomości • zreferować treść fragmentów książki • podać przyczynę sporu pomiędzy koleżankami • przytoczyć argumenty, wysuwane przez postacie • podporządkować wypowiedzi do odpowiednich sytuacji • wyjaśnić, która z dziewcząt zmieniła zdanie i dlaczego • scharakteryzować każdą z bohaterek • odczytać znaczenie wskazanego w wypowiedzeniu związku frazeologicznego • wyrazić swoją opinię na temat sporu zaprezentowanego we fragmencie • określić intencje podanych wypowiedzi • dopasować mowę ciała i ton głosu do intencji • przekształcić tekst z aprobującego na krytyczny • wyróżnić poszczególne typy imiesłowów • odmienić imiesłowy przymiotnikowe • odtworzyć najważniejsze fakty, sądy i opinie • posługiwać się terminami: renesans, szlachcic ziemianin, humanista, humanizm, harmonia, fraszka, archaizm, wiersz sylabiczny, intencje wypowiedzi, imiesłów przymiotnikowy czynny, imiesłów przymiotnikowy bierny, imiesłów przysłówkowy współczesny, imiesłów przysłówkowy uprzedni • utworzyć imiesłowy od podanych czasowników • wskazać imiesłowy w tekście • wykorzystać najważniejsze konteksty • tworzyć wypowiedzi odzwierciedlające odpowiednie intencje • odnaleźć teksty zawierające konkretne intencje • przekształcić wypowiedzenia podrzędne w imiesłowowe równoważniki zdań • wyciągać wnioski • określać własne stanowisko • poprawić błędy związane z użyciem imiesłowów • poprawnie interpretować wymagany materiał • właściwie argumentować • uogólniać, podsumowywać i porównywać rozkazujące czy pytające) występują w przemowie nauczyciela do uczniów w Sali Reprezentacyjnej i dlaczego Keating zastosował właśnie takie konstrukcje • napisać pracę, w której odpowiada na pytanie: „Co daje Ci prawdziwą radość – marzenia czy działanie?” • wziąć udział w dramie demonstrującej różne intencje wypowiedzi • zaprezentować tekst w sposób niezgodny z jego intencją • zredagować tekst z użyciem wszystkich rodzajów imiesłowów • wykorzystywać bogate konteksty • formułować i rozwiązywać problemy badawcze 50. Niepokój i strach • wypowiedzieć się na temat okoliczności i przyczyn odczuwania niepokoju oraz strachu • określić, jakie nastroje zaczęły w końcu XVI w. zastępować renesansowy optymizm i wyjaśnić dlaczego • scharakteryzować dwie grupy ludzki opisane we fragmentach Księgi Mądrości • przedstawić, z czego wynikał barokowy obraz rzeczywistości • wskazać, z jakimi kwestiami musiał się zmierzyć człowiek baroku 52. i 53. Świat marności • określić tematykę wiersza Daniela Naborowskiego • wskazać, do jakiego dzieła nawiązuje wiersz Marność • zidentyfikować adresata wiersza Johna Donne’a • wymienić elementy, które pomiot mówiący określa mianem marności • scharakteryzować śmierć 54. Sztuka baroku • wymienić elementy znajdujące się na obrazie • wytłumaczyć i zinterpretować tytuł wiersza 55. Opis przeżyć wewnętrznych • wymienić elementy składające się na opis przeżyć wewnętrznych • zastosować słownictwo przydatne do tworzenia opisu przeżyć wewnętrznych 51. Skąd ten lęk? • omówić symbolikę światła i ciemności • podać, do której epoki nawiązują barokowi twórcy i jakie elementy z niej przejęli • opisać wnętrze barokowego kościoła i wyjaśnić znaczenie umieszczonych w nim elementów • zinterpretować puentę • omówić przesłanie wiersza • umiejscowić przerzutnię w wierszu i określić jej funkcję • objaśnić koncept zastosowany w wierszu • omówić funkcje kontrastu świetlnego • wyjaśnić symbolikę obrazu • wskazać powiązania wiersza ze światopoglądem epoki • opisać uczucia postaci przedstawionych na ilustracjach • właściwie uzupełnić • odnieść rzeczywistość opisaną we fragmencie Biblii do świata współczesnego • omówić środki, za pomocą których barokowi artyści wyrażali niepokoje epoki • zinterpretować myśl Koheleta: Marność nad marnościami – wszystko marność • omówić fresk Sąd Ostateczny w kontekście zagadnień niepokoju i strachu • zabrać głos w dyskusji na temat aktualności dylematów człowieka baroku w świecie współczesnym • omówić barokową rzeźbę na przykładzie fontanny di Trevi • wyrazić swoją opinię na temat przesłania wiersza • wyjaśnić, czego lęka się współczesny człowiek i co jest powodem tych obaw • sformułować na podstawie wiersza dwie rady, które Daniel Naborowski skierowałby do współczesnych • wypowiedzieć się na temat nastroju i charakteru utworu Donne’a • napisać pracę: „Współczesny świat to królestwo wartości pozornych, czy też przeciwnie – można w nim znaleźć to, co trwałe i nieprzemijające?” • podać przykłady wizerunku śmierci we współczesnej kulturze masowej • omówić obraz Pietera Claesza w kontekście wierszy Naborowskiego i Donne’a • samodzielnie stworzyć opis dzieła według podanego wzoru • podzielić się swoimi wrażeniami na temat omawianego tekstu kultury • wyrazić swoją opinię o obrazie • opisać uczucia i stany wewnętrzne bohaterów podanej sytuacji • stworzyć opisy przeżyć wewnętrznych różnych osób w zależności od sytuacji • zaszeregować słowa nazywające emocje według stopnia ich natężenia związki frazeologiczne nazywające emocje • dopasować frazeologizmy do odpowiednich sytuacji • odczytać emocje głównej bohaterki fragmentów książki • nazwać emocje towarzyszące bohaterce i je zaszeregować je według stopnia nasilenia • wyjaśnić przyczyny snu postaci 56. Straszny sen – proza Andrzeja Sapkowskiego • wskazać miejsce rozgrywania się akcji przytoczonych fragmentów • wyjaśnić symbolikę strojów • określić, pod jaką postacią został ukazany strach bohaterki • zinterpretować głosowo fragment tekstu 57. Wiara a lęk • wskazać adresata wiersza • zreferować treść wiersza • wypowiedzieć się na temat podmiotu lirycznego • podać słowa kluczowe • wyjaśnić, co podmiot mówiący uważa za niepodważalne i pewne • zinterpretować sens sformułowania: nurt mijania jest też nurtem wzbierania • określić nastrój utworu • wytłumaczyć znaczenie sformułowania w proch się obrócisz 58. Jak wygląda strach? • zreferować fragment powieści • wymienić momenty, w których pojawia się Zwierzoczłekoupiór 59. i 60. W obliczu śmierci • określić, kiedy i gdzie dzieją się opisane wydarzenia • scharakteryzować Zwierzoczłekoupiora • podzielić tekst na części i je streścić • określić tematykę podanych fragmentów • stworzyć w grupie pracę plastyczną ukazującą Zwierzoczłekoupiora • wyjaśnić, z jakiego powodu zostali zatrzymani bohaterowie i • wyjaśnić, dlaczego nikt nie widział tajemniczego stwora opisanego w książce • wskazać w ostatnim akapicie zdanie, które uważa za najistotniejsze, zawierające główną myśl zakończenia • zaprezentować różne reakcje na stan zagrożenia ukazane we fragmencie • analizować elementy kształtujące nastrój grozy (wygląd atakujących, opisy walki, reakcja Ciri, powtórzenia) • wymienić zabiegi językowe, które nadają opisowi akcji dynamiczność • omówić nawiązania do realiów średniowiecznych we fragmencie • rozważyć kwestie, czy podmiot mówiący odczuwa strach i co jest celem życia człowieka • zinterpretować przesłanie wiersza • stworzyć w formie pisemnej opis przeżyć wewnętrznych osoby, którą zaatakował Zwierzoczłekoupiór • zgromadzić informacje na temat powieści Zwierzoczłekoupiór • przeanalizować sposób budowania atmosfery zagrożenia • wziąć udział w dyskusji dotyczącej słuszności poglądu, że w snach ujawnia się często to, o czym nie chcemy myśleć i pamiętać • przygotować prezentację pokazującą, że literatura fantasy często korzysta z dorobku minionych epok • sformułować odpowiedź na dwa ostatnie pytania postawione w wierszu, odwołując się do znanych sobie tekstów kultury • napisać pracę wyjaśniającą, dlaczego śmierć jako coś nieuniknionego wciąż budzi lęk • stworzyć neologizmy opisujące wybrane zagadnienia • wyjaśnić, czym był Holokaust • zaprezentować losy • wskazać narratora i określić rodzaj narracji co uratowało im życie • scharakteryzować bohaterów występujących we fragmencie • zgromadzić słownictwo nazywające stany wewnętrzne bohaterów książki • przedstawić swoje zdanie na temat: „Czy zawsze można przewidzieć zachowanie drugiego człowieka, np. w obliczu nagłego zagrożenia lub niespodziewanego szczęścia?” 61. Lęk przed odrzuceniem • na podstawie fragmentów określić, kim jest narrator • wskazać w tekście przykłady zachowań ilustrujących niepokój bohaterki • wyjaśnić, dlaczego jedno z miejsc w stołówce zostało nazwane Wyspą Przegranych • scharakteryzować obie grupy młodzieży przedstawione w tekście • rozważyć, z jakich powodów Anibal odrzucił przyjaźń Mysti • ustalić, kto wypowiada słowa Głu-pia. Głu-pia. Głu-pia i czy naprawdę padły one w stołówce • przeanalizować, jak zmieniały się emocje bohaterki od rozmowy z Anibalem do chwili znalezienia miejsca na stołówce • podać przyczyny lęku przed odrzuceniem 62. Język mówiony a język pisany • wymienić charakterystyczne cechy języka mówionego i pisanego • sklasyfikować wypowiedzi ze względu na przynależność do każdej z odmian języka • określić, czy dany fragment tekstu jest wstępem, rozwinięciem czy zakończeniem • przekształcić wypowiedzi typowe dla języka mówionego na język pisany • stosować trójdzielną formę w wypowiedziach pisanych 63. i 64. Rzeczownik • zidentyfikować rzeczownik w grupie wyrazów i określić, co on nazywa • wymienić rzeczowniki nazywające pozytywne i negatywne stany emocjonalne – używa ich • odróżnić rzeczowniki żywotne od nieżywotnych, osobowe od nieosobowych, własne od pospolitych • odmienić rzeczowniki przez przypadki i liczby • podzielić rzeczownik na temat fleksyjny i końcówkę • określić, które rzeczowniki są nieodmienne • opowiedzieć swoją przygodę lub opisać dzieło sztuki, stosując trójdzielną budowę wypowiedzi • napisać maila do koleżanki lub kolegi, w którym wyjaśnia, czym jest strach • wskazać oboczności tematu • wymienić rzeczowniki występujące wyłącznie w liczbie pojedynczej lub tylko w liczbie mnogiej Władysława Szpilmana • omówić inny tekst kultury poruszający problem Holokaustu • odszukać w różnych źródłach opowieści osób, które podczas II wojny światowej otarły się o śmierć i przedstawić wybraną historię na forum klasy • stworzyć krótki poradnika zatytułowany „Odwaga dla początkujących”, w którym zapisuje pięć wskazówek, które pomogą osobom w wieku gimnazjalnym przezwyciężyć strach i niepokój w codziennych sytuacjach • zredagować opowiadanie na podstawie komiksu • zapisać wywiad udzielony trenerowi zwycięskiej drużyny, nagrany w formie ustnej • poprawnie odmienić rzeczowniki o nietypowej fleksji 65. Podsumowanie wiadomości 68. Charaktery do opisania swojego nastroju • odtworzyć najważniejsze fakty, sądy i opinie • posługiwać się terminami i pojęciami: barok; marność; niepewność; lęk przed śmiercią; motyw śmierci i przemijania; dominacja formy nad treścią; symbol; koncept; puenta; przerzutnia; neologizm; odmiana rzeczownika; rzeczowniki: własne, pospolite, żywotne, nieżywotne, osobowe, nieosobowe; nietypowa odmiana rzeczownika • przedstawić, przed czym Atena ostrzega Arachne • rozstrzygnąć, czy podane zdanie jest zgodne z treścią mitu 69. Człowiek oświecenia • streścić poglądy oświeceniowych myślicieli na temat człowieka 70. i 71. Bajka prawdę ci powie • streścić fabułę bajki Szczur i kot w • wykorzystywać najważniejsze konteksty • wyciągać wnioski • określać własne stanowisko • poprawnie interpretować wymagany materiał • właściwie argumentować • uogólniać, podsumowywać i porównywać • wykorzystywać bogate konteksty • formułować i rozwiązywać problemy badawcze • wyjaśnić, na czym polegał występek Arachne • wskazać, jaka cecha charakteru uwidoczniła się w zachowaniu dziewczyny • wyjaśnić, dlaczego oświecenie jest określane jako epoka rozumu • wskazać, co – według Rousseau – może uratować ludzkość przed niekorzystnym wpływem cywilizacji • wytłumaczyć zasadę pisowni wielkimi literami nazwy Komisja Edukacji Narodowej • wytłumaczyć, dlaczego kot zaatakował szczura • określić, jakie znaczenie ma użyty w ostatnim akapicie tekstu wyraz biedna • podać różnicę między greckim hybris a chrześcijańskim pojęciem grzechu • zabrać głos w dyskusji: „Zachowanie człowieka to reakcja na wydarzenia czy odzwierciedlenie jego charakteru?” • wymienić środki, za pomocą których w XVIII w. starano się podnieść poziom wykształcenia społeczeństwa • wytłumaczyć, co to znaczy, że oświeceniowi literaci uczyli, bawiąc • zabrać głos w dyskusji dotyczącej poglądu Locke’a, że człowiek to niezapisana tablica • zgromadzić argumenty przeczące tezom Rousseau na temat wychowania dzieci • wskazać związki obrazu Davida ze światopoglądem oświecenia • określić, jaką funkcję pełnia w utworze Szczur i • przygotować prezentację na temat osiągnięć cywilizacyjnych oświecenia uwzględniającą ważne wydarzenia historyczne, społeczne i kulturowe • omówić wydarzenie przedstawione na obrazie Matejki i wskazać jego powiązanie ze światopoglądem • przygotować wystąpienie na temat: • przybliżyć sposób, w jaki lew okazywał swoją 72. Sztuka oświecenia 73. Pisanie charakterystyki 74. Różne charaktery maksymalnie dwóch zdaniach • opisać zachowanie szczura • przedstawić, czym różnili się od siebie bohaterowie opisani w bajce Malarze • wskazać na co uskarżali się bohaterowie bajki Syn i ojciec • wskazać, na co uskarżali się bohaterowie bajki Syn i ojciec siedzącego na ołtarzu, a nie – kogoś z jego rodzeństwa • podać, jakie dwa znaczenia ma słowo kadzić i wyjaśnia, które z nich odpowiada sensowi wykorzystanemu w bajce • określić, jakie cechy przypisuje Krasicki starości, a jakie – młodości • wskazać fragment bajki Syn i ojciec będący morałem • wypisać z bajki Malarze parę rymujących się rzeczowników i ułożyć z tymi słowami po jednym zdaniu nadwiązującym do treści utworu • przekształcić pierwsze zdanie utworu Syn i ojciec, tak aby brzmiało bardziej współcześnie kot cudzysłowy • zinterpretować morał płynący z pierwszego utworu • ocenić, czy przesłanie utworu Szczur i kot jest skierowane do dorosłych, czy – do dzieci • zaprezentować swoje wnioski i refleksje dotyczące uniwersalności tematyki bajki Lew i zwierzęta w formie krótkiego wypracowania • wyjaśnić, jaką funkcję w kompozycji bajki Syn i ojciec pełnią dwukropki • przedstawić różnicę między bajkami Malarze oraz Syn i ojciec a Szczur i kot oraz Lew i zwierzęta „Bajka i jej wartości dydaktyczne” • omówić ilustrację Benetta w kontekście analizowanych utworów • napisać krótką charakterystykę wybranego bohatera bajek Krasickiego • wyjaśnić znaczenie symbolu przyrodniczego, występującego kilkakrotnie na obrazie łaskawość innym zwierzętom • przedstawić intencje przyświecające lwu oraz pozostałym bohaterom • wyjaśnić, czego alegorią jest lew • sformułować własnymi słowami morał bajki Lew i zwierzęta • scharakteryzować świat bajek Krasickiego na podstawie utworów Szczur i kot, Lew i zwierzęta • omówić istotę kontrastu zastosowanego w bajkach Malarze oraz Syn i ojciec • odczytać znaczenie ostatniego zdania bajki Malarze i określić, jaką rolę odgrywa ono w utworze • wytłumaczyć sens morału w bajce Syn i ojciec • ocenić, czy obraz daje nam wskazówki, jak ubierali się ludzie pod koniec XVIII w. • wskazać, jaki zaczerpnięty ze świata przyrody symbol występuje kilkakrotnie na obrazie • opisać strój i fryzurę króla • wskazać elementy składające się na charakterystykę • stworzyć opis Portretu Stanisława Augusta Poniatowskiego w stroju koronacyjnym • określić cechy charakteru postaci na podstawie jej wizerunku • zastosować trójdzielną kompozycję przy pisaniu charakterystyki • posługiwać się słownictwem właściwym charakterystyce • określić różnicę pomiędzy charakterystyką statyczną i dynamiczną • wyjaśnić, dlaczego bohaterami powieści są • wskazać, do jakiej tradycji odwołuje się • ustosunkować się do stwierdzenia, że można • stworzyć charakterystykę wybranej postaci literackiej, komiksowej lub filmowej • napisać krótką historyjkę fantasy z bohaterami • określić jakie cechy charakteru zostały przypisane zwierzętom • podać, jakiego synonimu użyto w pierwszym akapicie przytoczonych fragmentów książki Orwella na określenie ludzi zwierzęta • przywołać fragmenty świadczący o tym, że stosunki panujące na farmie przypominają system totalitarny • uzupełnić podane związki frazeologiczne odpowiednimi nazwami zwierząt • wyjaśnić, dlaczego podmiot mówiący nazywa muchę swoim alter ego • określić, jaki stosunek do własnej przeszłości ma podmiot mówiący utwór Orwella stworzyć idealne społeczeństwo, w którym wszystko będzie szło jak w zegarku zwierzęcymi, w której przedstawia wymyślone społeczeństwo • zinterpretować słowa: to we mnie dom spalono • podzielić się przemyśleniami na temat tego, czy istnieją osoby bez charakteru • przedstawić własne rozumienie słów: musiałem polubić siebie • stworzyć własną definicję wyrazu odpowiedzialność • przeprowadzić krótką rozmowę z osobą ze swojego otoczenia (np. kimś z rodziców, dziadków, znajomych), która w trudnej sytuacji wykazała się silnym charakterem i zapisać ją w formie wywiadu • wymienić cechy podanych fragmentów książki pozwalające zaliczyć powieść do fantastyki naukowej • zapisać w tabeli swoje mocne i słabe strony oraz opisuje sytuacje, w których można dostrzec każdą z podanych cech • zinterpretować obraz René Magritte’a w kontekście omawianego wiersza • zaprezentować postać Jana Meli na podstawie samodzielnie zgromadzonych informacji • napisać charakterystykę Jana Meli, korzystając z wywiadu i innych dostępnych źródeł 75. Człowiek bez charakteru • opisać własnymi słowami charakter autora wypowiedzi lirycznej 76. Człowiek ze stali • wskazać, kto przytacza słowa Marka Kamińskiego • zacytować zdanie, w którym Jan Mela nie odpowiada na pytanie, ale odnosi się do sytuacji rozmowy, prowadzenia wywiadu • wyjaśnić, czym się zajmuje fundacja założona przez bohatera wywiadu • wymienić cechy charakteru Jana Meli • nazwać część mowy, którą jest określenie użyte przez bohatera, gdy tłumaczy, czym jest ból • wytłumaczyć, dlaczego Jan Mela uważa się za szczęściarza • określić, na czym – zdaniem bohatera wywiadu – polega dorosłość, a jakie są pozytywne cechy młodości 77. Idealny człowiek • określić, jaki typ narracji występuje w tekście • zaprezentować zakres obowiązków Agencji Bezpieczeństwa • ustalić w przybliżeniu czas akcji powieści • wyjaśnić, na czym polegał eksperyment i dlaczego się nie powiódł • wskazać wypowiedź, w której narrator podąża za tokiem rozumowania Davida • wytłumaczyć, kim są • wypowiedzieć się na temat tego, jakie czynniki wpływają na nasz charakter: cechy wrodzone, wychowanie, Genetycznego • przedstawić główny cel, który postawiło przed sobą społeczeństwo opisane w powieści • stworzyć od podanych rzeczowników przymiotniki nazywające cechy charakteru Niezgodni i dlaczego zostali tak nazwani • podać antonimy do utworzonych przymiotników nazywających podane cechy 78. Czarny charakter • określić, w jakiej sytuacji odbywa się rozmowa z Mistrzem • opisać Lorda Vadera • wyjaśnić, dlaczego kolorystyka pierwszych dwóch kadrów jest inna od pozostałych • omówić sposób, w jaki w komiksie zapisano dźwięki • wypowiedzieć się na temat sposobu prezentacji Lorda Vadera w podanym fragmencie komiksu • przeanalizować, w jaki sposób pierwsze dwa kadry wiążą się z pozostałymi • zaprezentować swoją opinię na temat komiksu 79. W poszukiwaniu informacji • orientować się w rodzajach słowników, z których warto korzystać • poprawnie zapisać adres bibliograficzny • selekcjonować źródła ze względu na ich rzetelność 80. i 81. Przymiotnik • podać właściwe przykłady przymiotników jako składnika związków frazeologicznych • poprawnie odmieniać przymiotniki przez przypadki, liczby i rodzaje • wskazać synonimy wybranych przymiotników • określić formę gramatyczną podanych przymiotników • poprawnie stopniuje przymiotniki • odszukać żądane informacje w odpowiednich słownikach • tworzyć przypisy • tworzyć i stosować krótkie formy przymiotnika • sprawnie operować przymiotnikami, tworząc opis środowisko, kontakt z kulturą (filmy, muzyka, książki) • napisać pracę inspirowaną omówioną lekturą • ułożyć definicję słowa genetyka wyłącznie na podstawie informacji z tekstu • podjąć dyskusję na temat czynników kształtujących charakter człowieka • zaprezentować fabułę Gwiezdnych wojen • omówić rodzaj rysunku zastosowanego w podanym komiksie • wymienić znane sobie przykłady „czarnych charakterów” z wybranych tekstów kultury • przeanalizować funkcję „czarnego charakteru” w wybranym tekście kultury • opracować wybrane zagadnienie na podstawie rzetelnych źródeł • wyjaśnić, jak obecność przymiotników wpływa na charakter wypowiedzi • zredagować opis postaci, stosując bogate słownictwo, w tym przymiotniki w stopniu najwyższym • przeanalizować hasło 82. Powtórzenie wiadomości 83. Miłość biblijna 84. Miłość romantyczna reklamowe, w którym występują przymiotniki w stopniu wyższym i najwyższym • wykorzystywać bogate konteksty • formułować i rozwiązywać problemy badawcze • odtworzyć najważniejsze fakty, sądy i opinie • posługiwać się terminami i pojęciami: oświecenie, „niezapisana tablica”, siła rozumu, dydaktyzm, hasło „uczyć, bawiąc”, alegoria, bajka, alter ego, źródła informacji, przymiotnik, odmiana przymiotnika, stopniowanie przymiotnika • wskazać, jakie cechy przypisuje miłości osoba mówiąca w hymnie • wykorzystywać najważniejsze konteksty • wyciągać wnioski • określać własne stanowisko • poprawnie interpretować wymagany materiał • właściwie argumentować • uogólniać, podsumowywać i porównywać • wskazać cechy hymnu widoczne w zamieszczonym tekście • zdefiniować miłość z przywołaniem tekstów literackich i filmowych • wziąć udział w dyskusji: „Czy zgadzacie się ze zdaniem, że miłość to najważniejsze i najsilniejsze uczucie?” • zgromadzić informacje na temat św. Pawła z Tarsu, autora Pierwszego Listu do Koryntian, oraz okoliczności, w których pisał listy apostolskie • podać najważniejsze cechy miłości romantycznej • scharakteryzować bohatera romantycznego • wybrać z podanych określeń te, które najlepiej • określić, w jaki sposób został skomponowany Hymn o miłości • zinterpretować pierwsze zdanie Hymnu o miłości • przekształcić w zeszycie podany fragment hymnu, tak aby wyrażał tę samą treść, ale nie zawierał przeczeń: Miłość nie zazdrości, / nie szuka poklasku, / nie unosi się pychą; / nie jest bezwstydna, / nie szuka swego, / nie unosi się gniewem, / nie pamięta złego; / nie cieszy się z niesprawiedliwości • wyjaśnić, co przeciwstawiali romantycy oświeceniowej wierze w rozum • określić, jakiego rodzaju związki łączyły w poezji romantycznej wizję natury z ludzkimi emocjami • wymienić najważniejsze tematy i motywy pojawiające się w literaturze i sztuce 85. Miłość, niepewność i zdrada – o miłosnej poezji Adama Mickiewicza • zreferować treść wiersza Niepewność • wskazać adresata lirycznego • określić, gdzie i kiedy rozgrywają się wydarzenia przedstawione w Świteziance • opisać próbę, jakiej został poddany młodzieniec Świtezianki 88., 89., 90., 91. i 92. Zemsta Aleksandra Fredry • zreferować treść dramatu • stworzyć plan wydarzeń oddają romantyczne wyobrażenie miłości • wytłumaczyć, dlaczego poezja romantyczna była nazywana mową uczuć • wypowiedzieć się na temat emocji wyrażanych przez osobę mówiącą w wierszu Niepewność • określić rodzaj wiersza • nazwać część mowy, której przykładem jest tytuł wiersza • wskazać, które elementy opowiadanej historii w balladzie Świtezianka są fantastyczne, a które – realistyczne • wyjaśnić, kim naprawdę była dziewczyna i dlaczego postanowiła sprawdzić siłę uczuć młodego myśliwego • wymienić cechy ballady i wskazać je w analizowanym utworze • dopisać do podanych wyrazów słowa o przeciwstawnym znaczeniu • scharakteryzować bohaterów utworu • omówić znaczenia nazwisk bohaterów • omówić funkcję wersu kończącego każdą zwrotkę utworu Niepewność • zinterpretować znaczenie metafor obecnych w wierszu • zapisać cztery związki frazeologiczne dotyczące miłości bez używania wyrazów miłość i kochać oraz ułożyć z nimi zdania • zacytować fragment, w którym jest zawarta nauka moralna ballady Świtezianka i wyjaśnić sens przesłania • wyrazić swoją opinię na temat problemu przedstawionego w utworze Niepewność • przedstawić rolę przyrody w budowaniu nastroju Świtezianki i jej związek z emocjami bohaterów • zaprezentować swoje zdanie dotyczące przyczyn wypalenia się gwałtownego płomienia miłości • omówić związki obu utworów ze światopoglądem epoki • odszukać informacje na temat muzycznego wykonania utworu Niepewność • stworzyć krótkie charakterystyki bohaterów Świtezianki • na podstawie treści dramatu zaprezentować obyczajowość szlachty polskiej • wskazać przykłady • sporządzić w formie pisemnej charakterystykę jednego z bohaterów • zredagować zaproszenie na szkolne przedstawienie romantycznej na podstawie przeczytanego tekstu • stworzyć opis romantycznej natury, która została przedstawiona na obrazie Williama Turnera Katastrofa „Minotaura” • opisać uczucia osoby znajdującej się w sytuacji poznania kogoś, kto wywiera duże wrażenie • wziąć udział w dyskusji rozstrzygającej wahania podmiotu mówiącego wiersza Niepewność • scharakteryzować język, którym posługuje się narrator Świtezianki • stworzyć w formie pisemnej charakterystykę porównawczą Cześnika i Rejenta • omówić wybraną różnych rodzajów komizmu • zinterpretować tytuł komedii Zemsty • przygotować plakat teatralny zapowiadający inscenizację Zemsty 93. Malarstwo romantyczne • omówić kompozycję dzieła • określić, jakie barwy dominują na obrazie • wyjaśnić, dlaczego postacie na obrazie są odwrócone tyłem do widza • wskazać elementy łączące obraz ze światopoglądem epoki • przeanalizować sposoby budowania nastroju 94. Opis sytuacji • omówić sytuacje przedstawione na ilustracjach • zastosować kompozycję trójdzielną, tworząc opis sytuacji • przekształcić tekst, korygując błędy i zastępując powtarzające się słowa synonimami • stworzyć opis sytuacji na podstawie podanego planu 95. Miłość totalna • wskazać adresata wiersza • podać pięć przymiotników charakteryzujących miłość ukazaną w wierszu • wypowiedzieć się na temat podmiotu mówiącego • omówić intencję wypowiedzi • wyjaśnić, co tak naprawdę zagraża istnieniu podmiotu mówiącego w utworze • wziąć udział w dyskusji: „Czy warto całkowicie podporządkować swoje życie drugiej osobie?” 96. Miłość i los • opisać sytuacje, w których bohaterowie mogli się spotkać • określić, kim jest podmiot mówiący wiersza i jaką pozycję zajmuje wobec opisywanych zdarzeń • zinterpretować znaczenie przywoływanych w wierszu codziennych czynności • określić, wokół czego koncentruje się życie osoby mówiącej i jak to wpływa na jej istnienie • wyjaśnić, jaką rolę przypisuje przypadkowi podmiot mówiący w wierszu • przytoczyć dwie sentencje, które występują • wybrać frazeologizmy, których znaczenie jest związane z treścią wiersza • wskazać fragment mówiący o tym, jak przypadek traktował adaptację dramatu • przeanalizować język dramatu • zredagować pisemną odpowiedź na list bohatera, zachowując odpowiednią formę • wskazać i omówić inne teksty kultury emanujące atmosferą tajemniczości • określić, w jaki sposób natura, miłość, tajemnica istnienia pojawiają się na obrazie Friedricha • zinterpretować słowa Friedricha na temat tego, co powinien malować artysta • przekształcić opis sytuacji w taki sposób, aby stał się bardziej dynamiczny • zredagować opis wakacyjnych wydarzeń • wyjaśnić, dlaczego autor nadał swojemu wierszowi tytuł w języku angielskim • napisać wypracowanie, w którym pokazuje, do czego prowadzi zatracenie się w miłości • wybrać jedną z sytuacji wspomnianych w wierszu i opisać ją jako moment zakochania się bohaterów 97. Różne oblicza miłości • określić, w jakim miejscu dzieją się opisane wydarzenia • scharakteryzować stosunek do chorych, który ma początkowo główna bohaterka • nazwać emocje towarzyszące bohaterce na początku jej pracy przy chorych • wyjaśnić, jak i dlaczego zmieniała się postawa Luelle wobec chorych • podać znaczenie wyrazu skoro występującego w pierwszym zdaniu 98. Prawdziwa miłość • wskazać fragment, w którym narrator opisuje swoje przeżycia wewnętrzne • zacytować zdanie, w którym Hazel podpowiada Augustusowi cel życia • nazwać emocje bohaterów • scharakteryzować Hazel na podstawie jej wypowiedzi i przemyśleń • przytoczyć argumentację dziewczyny 99. Koniec miłości • nazwać żywioły, które występują w tekście • ustalić, do kogo podmiot mówiący kieruje słowo zobaczysz 100. i 101. Liczby w słowach – liczebnik • odnaleźć w tekście liczebniki i je • określić, kim jest osoba mówiąca w wierszu i jakie ma doświadczenia • opisać, co dzieje się z człowiekiem, kiedy ustaje miłość • porównać znaczenie przekształconego frazeologizmu ze słowem strach z jego sensem pierwotnym • nazwać typy liczebników w ostatniej strofie wiersza i wyjaśnić ich sens • wskazać elementy tekstu ujawniające, jaki to typ literatury • przedstawić, co musiała zrozumieć bohaterka, aby zrodziła się w niej miłość do ludzi • wytłumaczyć zasadę pisowni wielką literą wyrazów: Pustynia, Kraina Wieczności, Czarownice, Pustelnik • wyjaśnić, co ma na myśli bohaterka, kiedy mówi, że pokochała granat • wytłumaczyć, dlaczego uczucie łączące bohaterów można nazwać prawdziwą miłością bohaterów i określa, jaki to środek stylistyczny • opisać sposób, w jaki Pustelnik tłumaczy pojawienie się Mocy u dziewczyny • wyjaśnić, co oznacza przestroga: Lepiej byś przepadł bez wieści! • wskazać, jaką funkcję pełnią powtórzenia w wierszu Stachury • przeanalizować kompozycję utworu i jej funkcję • uzupełnić tekst odpowiednimi formami i • stworzyć tekst z użyciem liczebników • zinterpretować tytuł powieści • określić, jakim środkiem stylistycznym posłużył się Augustus, opisując swoje zmagania z chorobą nowotworową i ocenić trafność tego zabiegu • zabrać głos w dyskusji: „Czy zetknięcie się z cierpieniem może nas czegoś nauczyć i zmienić nas w lepszych ludzi?” • stworzyć prezentację na temat różnych rodzajów miłości z wykorzystaniem zdjęć, fragmentów literatury, wypowiedzi bohaterów filmowych • podjąć dyskusję na temat opłacalności emocjonalnego angażowania się w sytuacji, kiedy istnieje ryzyko utraty kochanej osoby • napisać wypracowanie inspirowane słowami ks. Jana Twardowskiego: Spieszmy się kochać ludzi tak szybko odchodzą • wziąć udział w dyskusji na temat roli uczuć w życiu człowieka • napisać pracę zatytułowaną: „Kiedy miłość się kończy...” • wyjaśnić, w jakich przypadkach zapisuje się selekcjonować • poprawnie odmieniać liczebniki • poprawnie zapisywać daty typami liczebników • stosować liczebniki zbiorowe we właściwym kontekście • odtworzyć najważniejsze fakty, sądy i opinie • posługiwać się terminami i pojęciami: romantyzm; bohater romantyczny; literatura – „mowa uczuć”; natura; ballada; sentencja; liczebniki: główne, porządkowe, zbiorowe, ułamkowe, nieokreślone; liczebnik wielowyrazowy • wyodrębnić akapit, w którym jest mowa o przyczynie kalectwa Hefajstosa • wymienić trzy niezwykłe przedmioty, które wykonał syn Dzeusa • wykorzystywać najważniejsze konteksty • wyciągać wnioski • określać własne stanowisko • poprawnie interpretować wymagany materiał • właściwie argumentować • uogólniać, podsumowywać i porównywać • określić, jakie wydarzenie świadczy o złośliwości Hefajstosa • przedstawić, jakimi przymiotami odznaczał się bohater mitu • wskazać w tekście określenia, którymi zastąpiono imię bohatera mitu • wyjaśnić, dlaczego Hefajstos został kowalem – wskazać wydarzenie, które zmieniło życie boga • podać powody, dla których bohater mitu wybrał samotność i poświęcił się całkowicie pracy • zgromadzić informację na temat Afrodyty i okoliczności, w jakich została żoną Hefajstosa • odszukać w wybranych źródłach i zaprezentować wizerunki Hefajstosa 104. Pochwała użyteczności człowieka w pozytywizmie • wymienić elementy składające się na program polskich pozytywistów • przedstawić konsekwencje porównania społeczeństwa do żywego organizmu • sformułować pozytywistyczną definicję pracy 105. i 106. Praca u podstaw • wskazać fragment mówiący o satysfakcji bohaterki z wykonywanej pracy • określić, w którym • zaprezentować pogląd pozytywistów na rozwój nauki • omówić postrzeganie pracy w pozytywizmie • wyjaśnić, dlaczego nauczycielka stanęła przed sądem • podać powody, którymi kierowała się Joanna • przedstawić, jak oddziałała na bohaterkę zasądzona kara • wskazać elementy charakterystyczne dla • ustosunkować się do twierdzenia, że wykształcenie może pomóc w osiągnięciu powodzenia w życiu 102. Powtórzenie wiadomości 103. Praca liczby cyframi, a w jakich używa się liczebników • zredagować tekst, stosując jak najwięcej liczebników • wykorzystywać bogate konteksty • formułować i rozwiązywać problemy badawcze • podać przykłady zapracowanych bohaterów ukazanych w różnych tekstach kultury i ocenia ich postawę • zabrać głos w dyskusji dotyczącej tego, że o wartości pracy przesądza jej efekt • określić, kogo można nazwać współczesnym Hefejstosem • podjąć dyskusję na temat aktualności pozytywistycznych haseł • wskazać budynek będący symfonią epoki • porównać obraz szkoły przedstawionej na obrazie Thomasa Webstera z jej współczesnym wyglądem • stworzyć w formie zaborze dzieje się akcja noweli 107. Skazany na pracę • wskazać fragmenty mówiące o tym, że narrator przedstawia wydarzenia z przeszłości • określić, kto jest właścicielem opisanego w tekście domu handlowego 108. Malarstwo realistyczne • opisać kompozycję obrazu 109. Opowiadanie. Mowa zależna i niezależna. • wyjaśnić pojęcia: mowa zależna, mowa niezależna 110. Praca jako pasja • wyjaśnić, co sprawiło, że Zbigniew Religa został chirurgiem • określić, z czym kojarzyła się bohaterowi praca chirurga, a jaka się Lipska, kiedy podjęła się uczenia dzieci • omówić cechy charakteru Joanny Lipskiej, które narrator wysuwa na pierwszy plan • wymienić argumenty, które podaje pan Murdstone, informując Dawida, że ten musi pójść do pracy • przedstawić, co zmieniło się w życiu głównego bohatera, gdy poszedł do pracy i czego został pozbawiony • omówić sposób oddania perspektywy na obrazie i uchwycenia głębi ideologii pozytywizmu, które znalazły się w przytoczonych fragmentach utworu Orzeszkowej • użyć odpowiednich znaków interpunkcyjnych przy zapisywaniu dialogu • wymienić cechy, którymi odznaczał się Religa jako lekarz pisemnej twórczą charakterystykę Joanny Lipskiej • przytoczyć fragment, który wyraźnie świadczy o tym, że omawiany utwór to powieści realistyczna • nazwać uczucia, o których jest mowa w ostatnim akapicie • wyjaśnić istotę realizmu w malarstwie na przykładzie obrazu • przeanalizować kolorystykę obrazu i określić jej funkcję • zapisać dialog, używając mowy zależnej • przekształcić mowę zależną na niezależną i odwrotnie • opisać, na czym polega wspomniane przez doktora Religę piękno przemiany, którą przechodzi przeszczepione • wytłumaczyć, dlaczego lekarz przed pierwszą samodzielnie wykonywaną operacją odczuwał strach • wyjaśnić, co • zaprezentować swoje stanowisko na temat wypowiedzi bohatera, że szkoły nie przyniosą [...] żadnej korzyści • scharakteryzować styl fragmentu • stworzyć realistyczny opis jednego dnia spędzonego w szkole • wskazać elementy wiążące obraz Gierymskiego ze światopoglądem epoki • ocenić, czy obraz Gierymskiego można uznać za fotografię czasów, w których powstał • napisać pracę: „Zderzenie cywilizacji i natury na obrazie Piaskarze Aleksandra Gierymskiego” • napisać opowiadanie, stosując w nim mowę zależną i niezależną • podać propozycję innego zawodu, który kojarzy się z magią, o której mówił profesor Religa, i argumentuje swój wybór • przeprowadzić wywiad z 111. Praca to nie wszystko później okazała • wskazać przymiotnik w zdaniu: To, co najpiękniejsze, zaczyna się dziać później, gdy puści się krew i określić, w jakim stopniu występuje ta część mowy • przedstawić wady, jakie ma zawód lekarza z punktu widzenia rodziny • określić czas i miejsce opisanych wydarzeń 112. Być stwórcą • określić, z czym skojarzyli się Alvinowi kuźnia i kowal • wskazać moment, kiedy młodzieniec nabiera pewności, że nauka u kowala nie spełni jego oczekiwań • przytoczyć pytanie, które nurtowało Alvina 113. Czym jest praca? • przedstawić pogląd na temat pracy głoszony przez teologów • wyróżnić dwa rodzaje pracy przeciwstawione sobie przez autora 114. Korzystanie ze • wymienić najbardziej • wyjaśnić, czego oczekuje od rodziców bohater zamieszczonego tekstu • wskazać, z czyjej perspektywy zostały zaprezentowane wydarzenia w tekście i określić typ narracji • określić, kim tak naprawdę chciał zostać Alvin • wyjaśnić, w jaki sposób Alvin dowiedział się tego, co chciał mu przekazać Drozd • wynotować z tekstu porównania opisujące ciało kowala pracującego w kuźni • wskazać, co – zdaniem filozofa – jest niezbędnym elementem pracy • wyjaśnić, skąd wzięło się przekonanie, że praca to kara za grzech • przekształcić pytanie w zdanie twierdzące • wskazać słowniki, w romantycznego widzi w pracy chirurga bohater wywiadu pacjentowi serce osobą ze swojego otoczenia na temat jej pracy • porównać postawę babci i dziadka wobec Józinka • wytłumaczyć, jakie konsekwencje ma dla życia rodzinnego praca rodziców • ocenić postępowanie rodziców wobec dziecka • sformułować tytuł adekwatny do treści fragmentu • samodzielnie zgromadzić informacje na temat cyklu Jeżycjada • ocenić aktualność poruszonego w tekście problemu • wcielić się w rolę przyjaciela (przyjaciółki) opisanej rodziny i udziela rad rodzicom Józinka • zacytować fragment, który nie jest realistyczny i ma cechy fantastyki • wytłumaczyć, dlaczego Alvin pomyślał, że przysłano go na naukę u diabła • zaprezentować wnioski na temat pracy u kowala, do których dochodzi bohater • wytłumaczyć, dlaczego człowiek nie jest stworzony do absolutnego lenistwa • określić, jaką częścią mowy jest wyraz nicnierobienie i ułożyć zdanie z tym słowem dotyczące tekstu Kołakowskiego • odczytać informacje • interpretować odpowiedź, którą bohater dostał od Drozda • zaproponować sformułowanie, którym można by zastąpić określenie: pytanie, które jarzyło się w jego umyśle • podjąć dyskusję na temat prawdziwego celu poszukiwań bohatera i sposobów jego osiągnięcia • wskazać i omówić inny tekst kultury, w którym bohater od najmłodszych lat intensywnie dąży do osiągnięcia celu • objaśnić, w jakim sensie praca utwierdza ludzi w ich człowieczeństwie • sformułować główną myśl tekstu Leszka Kołakowskiego • wskazać odkrycia i wynalazki, które oszczędzają ludziom wysiłku • swobodnie wyszukiwać • podjąć dyskusję na temat sensu i potrzeby pracy • sporządzić notatkę, w której przedstawia najważniejsze tezy Kołakowskiego • zaprezentować swoją opinię na temat tez przedstawionych w tekście • zinterpretować słowników przydatne słowniki 115. i 116. Zaimek – zastępca części mowy • selekcjonować zaimki 117. Powtórzenie wiadomości 118. Natura i pierwotny stan szczęścia 119. Młodopolski zwrot ku naturze których należy szukać określonych informacji • określić, jaką część mowy zastępuje dany zaimek • uzupełniać zdania właściwymi zaimkami zawarte w artykule hasłowym • stosować zaimki, aby uniknąć powtórzeń w zdaniach • wskazać zaimki w tekście, nazywać je i określić ich formę w słownikach potrzebnych wiadomości • wykorzystywać krótkie lub długie formy zaimków stosownie do kontekstu • przestrzegać zasad pisowni zaimków w wypowiedziach o charakterze grzecznościowym • poprawnie interpretować wymagany materiał • właściwie argumentować • uogólniać, podsumowywać i porównywać informacje zawarte w słownikach • zredagować ciekawy tekst z użyciem wszystkich poznanych rodzajów zaimków • odtworzyć najważniejsze fakty, sądy i opinie • posługiwać się terminami i pojęciami: pozytywizm; praca jako kryterium oceny człowieka; kult nauki; rozwój techniki; społeczeństwo jako żywy organizm; realizm, słowniki ogólne; słowniki szczegółowe; zaimki: rzeczowne, przymiotne, liczebne, przysłowne • podać nazwę rzeki, która okrążała biblijny raj • wskazać, co niezwykłego znajdowało się w ogrodzie stworzonym przez Boga • wykorzystywać najważniejsze konteksty • wyciągać wnioski • określać własne stanowisko • określić, jakie zadanie wyznaczył Bóg człowiekowi • objaśnić, na jakiej podstawie można wnioskować, że pierwszy człowiek był nieśmiertelny • wyjaśnić, co oznacza drzewo poznania dobra i zła • opisać w kilku zdaniach, jak wyglądał Eden i kto go zamieszkiwał • przedstawić rolę natury w życiu pierwszego człowieka • odnaleźć w wybranym źródle informację na temat tego, czym jest styl biblijny • wytłumaczyć, za co pokolenie Młodej Polski • przedstawić swoje rozumienie nazwy Młoda • przedstawić swoje pomysły na to, jak wyglądałoby życie człowieka, gdyby nie został on wygnany z raju • na podstawie fragmentu Biblii stworzyć opis rajskiego ogrodu, posługując się stylem współczesnym • wypowiedzieć się na temat stylu użytego we fragmencie • przedstawić, jaki stosunek do odzyskania • opisać krajobraz, który odzwierciedlałby uczucie • wyjaśnić, co interesującego dostrzegali • wykorzystywać bogate konteksty • formułować i rozwiązywać problemy badawcze gniewu młodopolscy twórcy w ludności mieszkającej w górach • odnaleźć fragment, który tłumaczy, na czym polega symbolizm krytykowało pozytywistów • wskazać do jakiej tradycji odwoływali się artyści drugiej połowy XIX w. Polska • podać znaczenie wyrazu intuicja na podstawie właściwego słownika i ułożyć zdania obrazujące sensy tego słowa 120. Cuda natury • opisać własnymi słowami sytuację przedstawioną w Upojeniu • określić, do jakiego typu liryki należy utwór Staffa: pośredniej czy bezpośredniej • nazwać uczucia i emocje, które przeżywa osoba mówiąca • zinterpretować kończącą wiersz metaforę: szczęśliwy jak plama słoneczna na trawie w kontekście całego utworu 121. Śmierć częścią natury • opisać sytuację liryczną przedstawioną w wierszu • zacytować fragment, w którym ujawnia się osoba mówiąca • nazwać typ liryki, do którego należy utwór Tetmajera • wyjaśnić, z czyim losem skojarzyła się podmiotowi mówiącemu walka bolesna limby • utworzyć przysłówki od przymiotników dziki, ciemny, smutny, okrutny, słaby i wykorzystać je w zdaniach nawiązujących do treści wiersza • wskazać w wierszu zaimek występujący w dwóch formach gramatycznych i określić, jaki wyraz on zastępuje • wyjaśnić, co się dzieje z duszą podmiotu mówiącego • podać skojarzenia, jakie budzi rozbudowane wyliczenie z trzeciej zwrotki • wskazać, jaką funkcję pełnią zaimki w pierwszej strofie wiersza • odnaleźć epitety określające elementy natury i omówić ich wpływ na nastrój strofy • określić charakter dwóch pierwszych oraz dwóch ostatnich strof • zinterpretować pytania zawarte w ostatniej zwrotce w kontekście sytuacji narodu polskiego pod koniec XIX w. • wypisać elementy krajobrazu wymienione w tekście i przeanalizować ich wpływ na kształtowanie nastroju • odczytać symbolikę limby • wziąć udział w dyskusji inspirowanej cytatem z wiersza: Czyż warto jest walczyć, nie wierząc w zwycięstwo? • opisać swoje wrażenia i refleksje wywołane przez określony widok niepodległości mieli pozytywiści, romantycy i artyści Młodej Polski • zredagować notatkę na temat XIX-wiecznego zainteresowania artystów Zakopanem i Tatrami • przygotować, korzystając z różnych źródeł, notatkę na temat malarstwa impresjonistów • podać najważniejsze cechy młodopolskiej liryki • opisać sytuację doznania chwili szczęścia • wskazać i omówić inne teksty kultury, w których ważną rolę odgrywa krajobraz górski 122. Sztuka młodopolska • wskazać które elementy obrazu nawiązują do biblijnej opowieści o raju • nazwać uczucia do żony i syna, które wyraził malarz w swoim dziele • przeanalizować kompozycję dzieła • opisać relacje łączące ukazanych na obrazie ludzi z otaczającą ich przyrodą 123. Opowiadanie z elementami opisu przeżyć wewnętrznych • wymienić cechy opowiadania z elementami opisu przeżyć wewnętrznych • ułożyć plan wydarzeń do zadanego tematu opowiadania • sformułować tytuł do podanego opowiadania 124. Zachwyt nad naturą • wskazać fragmenty w wierszu, które potwierdzają zawartą w tytule informację o porze roku • zidentyfikować adresata utworu • zaprezentować argumenty potwierdzające wyższość ogrodu na Korfu nad ogrodami Anglii • określić, co powinno znaleźć się w poszczególnych częściach pracy • uporządkować plan wydarzeń • wskazać, do jakiego przełomowego wydarzenia opisanego w Biblii nawiązuje przedostatni wers utworu • nazwać postawę wobec natury, do której przyjęcia zachęca podmiot mówiący • wyszukać w tekście określenie świata zwierząt • określić stosunek narratora do przyrody • podać zasadę pisowni łącznej lub rozdzielnej wyrazów srebrnozielony, lśniąco czarny • przekształcić pierwszą strofę wiersza 125. Groza natury • odczytać fragmenty tekstu, z których dowiadujemy się, gdzie rozgrywały się opisane wydarzenia • wyjaśnić, dlaczego uczestnicy wyprawy nie schodzili zwyczajową drogą • wskazać, kto mówi o • wyjaśnić, dlaczego drzewa nazwane są córkami Boga, a złamane gałązki przyjaciółkami podmiotu mówiącego • uzasadnić przypuszczenie, w jakiej części Europy dzieje się akcja utworu • wyjaśnić, jaką rolę odgrywa pierwszy akapit zamieszczonego tekstu • wytłumaczyć, o czym świadczy zestawienie opisów różnych owadów z opisem żuka • wymienić środki językowe, za pomocą których narrator oddaje urok opisywanego przez siebie miejsca • zaprezentować różne opisane w tekście reakcje na ekstremalne warunki • wynotować z tekstu przykłady słownictwa • wyjaśnić, jaką kolorystyką posłużył się Mehoffer i które z tych barw mają znaczenie symboliczne • przedstawić swoją interpretację tytułu dzieła • ułożyć wstęp i zakończenie do podanego dialogu • omówić wybrany tekst kultury, w którym ważną rolę pełni ogród • stworzyć w formie pisemnej opis obrazu • określić, jaką symboliczną funkcję w opisie ogrodu pełni światło • przeanalizować budowę porównań wskazanych w tekście • stworzyć mapę myśli na temat: „Czym dla Ciebie jest natura?” • zgromadzić informacje na temat znanych na świecie ogrodów, ich wyglądu oraz funkcji • przygotować prezentację na temat: „Ogród moich marzeń” • stworzyć opis przyrody na podstawie własnych doświadczeń • ocenić zachowanie narratora i ludzi znajdujących się w obozie po usłyszeniu propozycji Hutchisona • podjąć dyskusję na temat sensu organizowania niebezpiecznych wypraw • wskazać inne teksty kultury opisujące grozę • stworzyć opowiadanie z dialogiem i opisem przeżyć wewnętrznych • przedstawić, co przewodnik grupy zaproponował uczestnikom wyprawy, aby mogli przetrwać burzę • wymienić osoby znajdujące się w drugim obozie • określić, w którym państwie doszło do opisanej przez Kapuścińskiego katastrofy ekologicznej • podać nazwy rzek, których zmiana biegu doprowadziła do katastrofy przyczynie zabłądzenia grupy • podać przykłady elementów przyrody, które zostały wskazane w tekście jako zagrażające życiu specjalistycznego • objaśnić, na czym polega groza natury ukazana w książce Wszystko za Everest natury • wyjaśnić, co chciano osiągnąć, nawadniając pola • wymienić negatywne skutki nawadniania pustyni • przedstawić, z czym nie liczono się podczas realizacji projektu uprawy bawełny • podzielić tekst na części i nadać im tytuły • opisać życie w osadzie • omówić rolę, jaką w podanym fragmencie odgrywa opis życia mieszkańców starej rybackiej osady • odnaleźć w tekście porównanie dotyczące śmiechu i przedstawić związane z tym środkiem skojarzenia • wymienić formy grzecznościowe, funkcjonujące w języku polskim • wskazać przysłówki w tekście • posłużyć się odpowiednimi formami grzecznościowymi w zależności od sytuacji • określić stopnie przysłówków • przekształcić wypowiedzi, dostosowując je do adresata • poprawnie stopniować przysłówki • zredagować oficjalne podziękowanie 129. Czym przyimek różni się od spójnika? • omówić różnice pomiędzy przyimkiem a spójnikiem • uzupełnić zdania odpowiednimi przyimkami i spójnikami 130. Powtórzenie wiadomości • odtworzyć najważniejsze fakty, sądy i opinie • posługiwać się • wykorzystywać najważniejsze konteksty • wskazać wyrażenia przyimkowe i nazwać części mowy, które łączą się z przyimkiem • wyciągać wnioski • określać własne stanowisko • zgromadzić informacje na temat współczesnych katastrof ekologicznych i skali spowodowanych przez nie zniszczeń • podjąć dyskusję na temat skutków zbytniej ingerencji człowieka w naturę • wyrazić swoją opinię na temat ekologii i ruchów ekologicznych • wskazać inne teksty kultury opisujące niszczenie natury przez człowieka • porównać formy grzecznościowe obowiązujące w Anglii i Polsce • omówić funkcję przysłówków w zdaniu • stworzyć tekst z użyciem przysłówków • omówić funkcję przyimków w zdaniu • stworzyć tekst z użyciem przyimków • wykorzystywać bogate konteksty • formułować i 126. Człowiek przeciwko naturze 127. O grzeczności w języku 128. Co określa przysłówek? • uzupełnić związki frazeologiczne odpowiednimi przysłówkami • utworzyć zdania złożone za pomocą odpowiednich spójników tak, aby miały określony sens • poprawnie interpretować wymagany materiał • właściwie 131. Prometeusz – ojciec ludzkości terminami i pojęciami: Młoda Polska, rozczarowanie osiągnięciami cywilizacji, smutek i zwątpienie, nastrojowe opisy przyrody, malarstwo symbolistów i impresjonistów, liryka pośrednia, liryka bezpośrednia, formy grzecznościowe, przysłówek, stopniowanie przysłówków, przyimek, spójnik • wyjaśnić, co się stało z ojcem Dzeusa • podać, do jakiego rodu należał Prometeusz • wskazać, kto był dziadkiem Hefajstosa 132. Nadzieje i rozczarowania współczesności • przytoczyć z tekstu fragment informujący, jak zmieniały się społeczeństwa 133. Być optymistą • przedstawić przeżycia osoby mówiącej w wierszu • opisać dar, który otrzymali ludzie od dobrego tytana • odnaleźć fragmenty tłumaczące przyczyny kataklizmu, do jakiego doszło na ziemi • określić części mowy we wskazanym zdaniu • objaśnić, za co władca Olimpu ukarał Prometeusza • wytłumaczyć, dlaczego Prometeusz musiał prosić Atenę, żeby ożywiła ludzi • podać kilka określeń pasujących do Prometeusza •wskazać, który gatunek literacki został wymieniony w tekście • określić, z jakich części mowy składa się nazwa konfliktu zbrojnego wymienionego w tekście • wyjaśnić, co może być przyczyną uczuć przeżywanych przez podmiot mówiący • objaśnić znaczenie frazeologizmu mieć zielono w głowie • odszukać w tekście zdanie mówiące o tym, co jest główną cechą współczesnej kultury • zinterpretować znaczenie metafory słońce, co dało mi duszę błękitną • wskazać sformułowania, które wiążą się z radością życia i odczytać ich sens argumentować • uogólniać, podsumowywać i porównywać rozwiązywać problemy badawcze • omówić wydarzenia z przeszłości, które wpłynęły na wzajemną relację władcy Olimpu i Prometeusza • zapisać schemat opowieści o Prometeuszu, który będzie zawierał główne wydarzenia oraz postacie • przedstawić charakter kultury masowej • omówić obraz Gustave’a Moreau • napisać na podstawie mitu historię stworzenia człowieka i porównać ją z opowieścią biblijną na ten temat • wytłumaczyć, dlaczego zdaniem podmiotu mówiącego poeta zamiast człowiekiem, powinien być wiosną • sporządzić opis przyrody, który będzie • omówić wpływ odzyskania przez Polskę niepodległości na tematykę i formę poezji • odnaleźć w wierszu przykłady potwierdzające postulat członków grupy • napisać wypracowanie „Dokąd zmierza człowiek” • stworzyć własne dzieło sztuki • wskazać wyraz wieloznaczny • ocenić, czy utwór Wierzyńskiego można zaliczyć do trudnych, czy łatwych do zrozumienia tekstów oddawał emocje i nastrój • wskazać elementy języka potocznego, użyte w wierszu • wyjaśnić, jak można okazywać zadowolenie z życia i optymizm 134. Kult nowoczesności • wskazać, do kogo zwraca się futurysta w przytoczonym manifeście • wyjaśnić, jak autor tłumaczy, czym jest elektryczny instynkt • podać źródła, z których współcześni artyści powinni czerpać inspirację i od kogo się uczyć • ocenić, czy autor manifestu wypowiada się wyłącznie we własnym imieniu • przeanalizować formę zapisu wiersza (celowość pogrubienia wyrazów, powtórzenia, długość zdań, interpunkcja) • sformułować wniosek na temat tego, co łączy formę utworu, styl oraz treść 135., 136., 137., 138. i 139. Mały Książę Antoine’a de SaintExupéry’ego • zreferować treść utworu • wskazać, kto jest adresatem utworu • opisać sytuację, w której narrator poznał Małego Księcia • wyjaśnić, dlaczego wyrywanie młodych pędów baobabów było na planecie Małego Księcia niezwykle ważne • podać powód podróży tytułowego bohatera • wymienić mieszkańców sześciu planet, które Mały Książę odwiedził po opuszczeniu róży • streścić naukę, jaką udziela bohaterowi lis • określić, które wydarzenie zmotywowało Małego Księcia do powrotu na jego planetę • zdefiniować przynależność gatunkową utworu • zaprezentować, czego dowiadujemy się o dorosłych z rozmów Małego Księcia z • przeanalizować scenę rozmowy z Królem i określić, na czym polega absurdalność postępowania władcy • przedstawić, co uświadomił sobie Mały Książę, wędrując przez pustynię, zanim spotkał lisa, Zwrotniczego i Kupca • wytłumaczyć słowa Małego Księcia o tym, że poetyckiej Skamander, że język poezji powinien czerpać z polszczyzny potocznej • wypowiedzieć się na temat skamandrytów i futurystów • przedstawić emocje wyrażone w wierszu za pomocą wybranej techniki plastycznej (plakat, komiks) lub dramy (pantomima) • napisać wypracowanie „Czy postulowana w utworze miłość do maszyn może się obrócić przeciwko ludziom?”, korzystając z różnych źródeł • omówić obraz Umberto Boccioniego • przygotować prezentację multimedialną dotyczącą zalet i wad postępu technicznego • wypowiedzieć się na temat funkcjonalności ilustracji • wskazać w utworze zdanie, które mogłoby być sentencją i rozwija zawartą w nim myśl w wypracowaniu liczącym około 200 słów • zabrać głos w dyskusji: „Czym różni się hierarchia wartości Małego Księcia od tej, Bankierem, Starszym Panem (Geografem) i Latarnikiem • sformułować argumenty, którymi można zachęcić do lektury Małego Księcia kogoś z najbliższego otoczenia 140. Współczesne dzieło sztuki • opisać kolorystykę zastosowaną przez malarkę • wskazać określenia, które najlepiej pasują do opisu wyglądu bohaterki • wyjaśnić, dlaczego to właśnie samochód stał się dla artystów lat 20. i 30. XX w. obiektem szczególnego zainteresowania oraz symbolem nowoczesności 141. Czym jest nadzieja? • określić, w czyim imieniu wypowiada się osoba mówiąca • wskazać, do jakiej sytuacji zostało porównane wszystko, co znajduje się na ziemi • scharakteryzować człowieka pełnego nadziei • podać cel zastosowania formy trybu przypuszczającego w utworze 142. Potęga nadziei • wymienić po dwa osiągnięcia naukowe i osobiste Hawkinga, o których jest mowa w tekście • wskazać akapit, w którym autor mówi o blaskach i cieniach sławy • odnaleźć w tekście synonim słowa eksperymentalnie • wyjaśnić, jakie korzyści dla pracy naukowej mogą – zdaniem autora – wynikać z niepełnosprawności • podać swoje rozumienie słów nadzieja bywa • wymienić obrazy metaforyczne, za pomocą których został opisany człowiek pozbawiony nadziei • współtworzyć mapę myśli, której centralnym pojęciem jest słowo nadzieja • opisać ogólny ton wypowiedzi Stephena Hawkinga • wytłumaczyć, jak bohater tekstu traktuje swoją niepełnosprawność • przedstawić, czego może dowodzić historia życia to, czego ludzie szukają, może być ukryte w jednej róży lub w odrobinie wody • zinterpretować symbolikę róży • napisać list do tytułowego bohatera, w którym wyjaśnia mu, że dorośli nie zawsze są tak nieporadni, jak on ich postrzega • określić, jakie przesłanie płynie z autoportretu Łempickiej • wypowiedzieć swoją opinię na temat obrazu • ustosunkować się do poglądu wyrażonego w wierszu • zinterpretować metaforę ogrodu, do którego nie można wejść, ale na który należy lepiej i mądrzej patrzeć • sformułować przesłanie wiersza • podać cel zabiegu, którym posłużył się autor, pisząc o swoim życiu która dominuje we współczesnym społeczeństwie?” • omówić wątki autobiograficzne obecne w utworze • podjąć dyskusję na temat dzisiejszego symbolu nowoczesności • podać propozycje sytuacji, w jakiej mogłaby zostać sportretowana bohaterka, gdyby żyła współcześnie • podjąć dyskusję na temat roli nadziei w życiu człowieka • omówić inny tekst kultury, którego ważnym motywem jest nadzieja • napisać wypracowanie na temat wybranego bohatera literackiego lub filmowego, którego nie opuściła nadzieja mimo piętrzących się przed nim trudności • odszukać informacje na • wskazać, o jakich swoich nadziejach mówi Hawking w ostatnim akapicie 143. Nadzieja w obliczu śmiertelnego zagrożenia • zreferować treść fragmentu • wymienić domowników, z którymi mieszka Elżbieta 144. Dwuznaczna nauka • przedstawić, jakiego rodzaju produkty reklamuje Szybki • ustalić kiedy toczy się akcja słuchowiska: współcześnie, w nieodległej przyszłości czy za wiele dziesiątków lat • zrelacjonować sądy Tarantogi na temat wynalazków • wymienić rodzaje partykuł • odnaleźć partykuły w tekście 145. Partykuła i wykrzyknik • ustalić, kiedy dzieją się przedstawione wydarzenia • omówić zmiany, jakie zaszły w miejscowości, w której mieszka Elżbieta • wskazać, przed kim bohaterka stara się ukrywać swoje emocje • wskazać w utworze frazeologizm oznaczający uświadomienie komuś prawdziwej sytuacji, pozbawienie go złudzeń uargumentować udzieloną odpowiedź właściwymi cytatami • wypowiedzieć się na temat bohaterów słuchowiska • podać znaczenie określenia kura znosząca złote jajka • wyjaśnić, do czego służą kontr środki i czym jest Anter • wskazać sytuacje, w których używamy wykrzykników Hawkinga • wybrać związki frazeologiczne, które można odnieść do historii życia Stephena Hawkinga • przedstawić niebezpieczeństwo, jakie grozi bohaterce i jej rodzinie • scharakteryzować postawę Kuby wobec Elżbiety i podać jego motywację • określić sposób, w jaki pierwszy akapit wprowadza nas w treść opowiadania temat ludzi, którzy osiągnęli sukces pomimo różnego rodzaju ograniczeń • wyjaśnić, dlaczego bliskich Elżbiety drażni jej zachowanie •zinterpretować określenie: w taki czas • wytłumaczyć, z czym nie chce się pogodzić Elżbieta i dlaczego • wyjaśnić kwestię różnic między rozumieniem nadziei • omówić funkcję przemilczeń we fragmencie • podjąć dyskusję, czy w niektórych przypadkach lepiej pogodzić się z losem, czy mimo wszystko żywić nadzieję • wskazać cel, który przyświeca Szybkiemu • scharakteryzować stosunek Szybkiego do terroryzmu • wynotować wyrazy i sformułowania, które podkreślają realizm przedstawionej sytuacji • określić funkcję fragmentów komicznych w słuchowisku • przeanalizować język bohaterów i wskazuje w nim cechy charakterystyczne • zinterpretować nazwisko znaczące • przedstawić, które z wynalazków przyczyniły się do poprawy jakości ludzkiego życia, a były zagrożeniem dla człowieka • napisać dokończenie dialogu • przygotować realizację sceniczną fragmentu • uzupełnić tekst odpowiednimi partykułami i wykrzyknikami • określić, które wykrzykniki służą • modyfikować znaczenie tekstu właściwymi partykułami • omówić funkcję wykrzykników w tekście • stworzyć wypowiedzi, używając odpowiednich wykrzykników 146. Nie z różnymi wyrazami 147. Powtórzenie wiadomości • wymienić części mowy pisane łącznie z partykułą nie • wskazać, które części mowy pisze się rozdzielnie z partykułą nie • odtworzyć najważniejsze fakty, sądy i opinie • posługiwać się terminami i pojęciami: współczesność, postęp technologiczny, rewolucja informatyczna, różnorodność kultury, eksperymenty artystyczne, kultura masowa, słuchowisko, partykuła, wykrzyknik, pisownia łączna i rozdzielna z partykułą „nie” • zastosować poznane zasady w praktyce • wykorzystywać najważniejsze konteksty wyrażaniu odpowiednich emocji • stworzyć tekst, stosując różne części mowy z partykułą nie • wyciągać wnioski • określać własne stanowisko • napisać poradnik o tym, jakich zachowań należy unikać w górach, stosując czasowniki oraz partykułę nie • poprawnie interpretować wymagany materiał • właściwie argumentować • uogólniać, podsumowywać i porównywać • napisać poradnik na dowolny temat, stosując czasowniki w trybie rozkazującym lub nietypowe czasowniki oraz partykułę nie • wykorzystywać bogate konteksty • formułować i rozwiązywać problemy badawcze Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny – Opisać świat klasa 2 Wymagania konieczne (ocena dopuszczająca) Numer i temat lekcji Uczeń potrafi: 2. Ojczyzna Europy 3. i 4. Rozterki wojownika 5. W obronie ojczyzny Wymagania podstawowe (ocena dostateczna) Uczeń potrafi to, co na ocenę dopuszczającą oraz: Wymagania rozszerzające (ocena dobra) Wymagania dopełniające (ocena bardzo dobra) Uczeń potrafi to, co na ocenę dostateczną oraz: Uczeń potrafi to, co na ocenę dobrą oraz: Wymagania wykraczające (ocena celująca) Uczeń: potrafi to, co na ocenę bardzo dobrą oraz: • przedstawić zdobyte informacje dotyczące spuścizny cywilizacji greckiej i rzymskiej, obecnej we współczesnym świecie • wypowiedzieć się na temat cech dobrego prawa, które powinno służyć wspólnocie • wyjaśnić pojęcia: polis, miasto-państwo • opisać specyfikę greckiego ustroju politycznego • przedstawić sposób tworzenia wspólnot w starożytnej Grecji • wymienić słowa klucze użyte w tekście • wskazać właściwy fragment tekst • streścić fragment Iliady • wymienić argumenty ojca i matki bohatera fragmentu • wyjaśnić pojęcia: demokracja, patriota, ojczyzna • podać cechy miastpaństw • wytłumaczyć związek pomiędzy dobrem osobistym a sprawami wspólnoty w ustroju demokratycznym • podjąć dyskusję na temat roli prawa we wspólnotach • przedstawić stanowisko Hektora oraz jego motywację • odnaleźć w tekście monolog wewnętrzny i określić, kto go wypowiada oraz czego dotyczy ta wypowiedź • ocenić postawę Hektora • porównać zachowanie Achillesa i Hektora • uogólnić postawę Hektora i odnieść ją do rzeczywistości współczesnej • sformułować argumenty za wojną lub pokojem, które mogłyby uzasadniać decyzję Hektora • zreferować treść fragmentu • scharakteryzować Hektora • wskazać w tekście cechy stylu homeryckiego • sporządzić notatki dotyczące bogów wspomnianych we fragmentach • wytłumaczyć sens porównania użytego w ostatnich dwóch wersach • wyjaśnić, co – według Homera – kieruje ludzkim zachowaniem • odczytać znaczenie partykuły w podanym zdaniu • wskazać w tekście porównania homeryckie i • stworzyć plan wydarzeń z podziałem na świat • podjąć dyskusję na temat roli gniewu we • przedstawić, na czym polegał podstęp Ateny • określić, do kogo należała zbroja, w którą w trakcie pojedynku był ubrany Hektor i jak ten fakt wpłynął na przeciwnika 6. Dynamika w rzeźbie • opisać rzeźbę z uwzględnieniem układu postaci ludzkich i zwierzęcych, gestów, mimiki, spojrzeń 7. Kompozycja wypowiedzi • wymienić podstawowe części kompozycyjne wypowiedzi • zreferować główne tezy wywiadu • podzielić tekst na części tematyczne 8. Polski patriotyzm • wyjaśnić, czego tak naprawdę boi się Trojanin • wskazać osobę, która wygłasza przepowiednię i określić, kogo ona dotyczy • przytoczyć fragmenty pokazujące, że bogowie mają cechy ludzkie • nazwać siłę, która, według starożytnych Greków, decyduje o losie śmiertelników • wytłumaczyć, co było powodem wzburzenia Ateny • wskazać elementy realistyczne i fantastyczne określić ich funkcję • wymienić elementy charakterystyczne dla eposu bogów i ludzi • wypowiedzieć się na temat roli fatum w wierzeniach starożytnych Greków fragmencie, codziennym doświadczeniu oraz znanych sobie tekstach kultury • omówić wierzenia starożytnych Greków w kontekście znanych sobie religii funkcjonujących współcześnie • porównać obraz życia pośmiertnego zawarty w Iliadzie z wyobrażeniami chrześcijańskimi • zgromadzić słownictwo nazywające emocje wyrażane przez poszczególne postacie • określić, jakie emocje może wywoływać we współczesnym widzu starożytna rzeźba • przedstawić swój odbiór dzieła sztuki • odnaleźć w dostępnych źródłach informacje na temat sztuki hellenistycznej • podjąć dyskusję na temat różnych sposobów ukazywania cierpienia w znanych sobie tekstach kultury • przygotować prezentację: „Różne obrazy cierpienia w sztuce na przykładzie antycznej rzeźby Grupa Laokoona oraz wybranego wizerunku ukrzyżowanego Chrystusa” • objaśnić zasady kompozycyjne wypowiedzi • określić, czym jest patriotyzm i jak może się przejawiać w codziennym życiu • wymienić zachowania, które – według politolożki • wskazać błędy kompozycyjne • ułożyć plan wypowiedzi • podać przyczyny tradycyjnego pojmowania patriotyzmu i wyjaśnić, dlaczego jest on dzisiaj nieaktualny • przedstawić, jaki jest – • zredagować własny tekst zgodnie z zasadami dobrej kompozycji • stworzyć definicję współczesnego patriotyzmu • wskazać neologizmy analogiczne do słowa politolożka • wyrazić swoją opinię na temat potrzeby zmian w pojmowaniu patriotyzmu • ułożyć pytania do ankiety dotyczącej patriotyzmu – są patriotyczne zdaniem rozmówczyni – stosunek młodego pokolenia do ojczyzny, a jaki – ludzi starszych • określić funkcję cudzysłowu w zapisie wskazanego słowa • wypowiedzieć się na temat własnego pojmowania „małej ojczyzny” • omówić język wiersza • wytłumaczyć, jakie znaczenie niosą ze sobą czasowniki boli, krwawi w zestawieniu z rzeczownikiem ojczyzna i do jakich wydarzeń historycznych odnosi się to zestawienie • interpretować rozmowę bohaterów w kontekście postaw patriotycznych • podać przykłady przejawu terroryzmu w rzeczywistości współczesnej • zgromadzić informacje o konflikcie w Irlandii Północnej oraz emigracji Irlandczyków do Stanów Zjednoczonych 9. Mała ojczyzna • zreferować treść wiersza • przedstawić obraz ojczyzny ukazany w wierszu • nazwać środki stylistyczne zawarte w wierszu • wyjaśnić, dlaczego wizerunek ojczyzny w dwóch ostatnich wersach jest inny • wskazać cechy wiersza wolnego • określić funkcję środków stylistycznych zawartych w wierszu • przygotować prezentację swojej małej ojczyzny z wykorzystaniem fotografii 10. Kto jest patriotą? • zreferować przeczytany fragment • określić rodzaj narracji • wskazać narratora • przedstawić miejsce akcji • wypowiedzieć się na temat bohaterów biorących udział w akcji • zgromadzić synonimy słowa terroryzm i wybrać ten, który – jego zdaniem – najlepiej oddaje istotę tego pojęcia • omówić postawę patriotyczną Johna Donoho 11. Humor i ojczyzna • streścić tekst • określić czas i miejsce • wskazać bohaterów fragmentu • interpretować tytuł • wymienić cechy idealnej • interpretować fragment z uwagi na opinię autora • przygotować broszurę o współczesnym patriotyzmie z uwzględnieniem wskazanych zagadnień • opracować mapę myśli dotyczącą ojczyzny • stworzyć samodzielną wypowiedź pisemną pt. „Moja mała ojczyzna” • określić, jak na interpretację wiersza wpływa to, że został on napisany wierszem białym • przedstawić kontekst historyczny fragmentu • podjąć dyskusję na temat stosowania terroryzmu w imię szczytnych celów • zabrać głos w rozmowie dotyczącej metod walki z terroryzmem • wyjaśnić znaczenie określeń używanych w odniesieniu do patriotyzmu: nowoczesny, anachroniczny, skrajny, lokalny, ksenofobiczny, obywatelski i ocenić, który z tych przymiotników najlepiej oddaje rozumienie miłości do ojczyzny • podjąć dyskusję na temat trafności diagnozy na wydarzeń • podać powody emigracji Polaków poza granice kraju ojczyzny dotyczącą Polaków • wypowiedzieć się na temat wymowy fragmentu 12. i 13. Teatr • przedstawić w punktach historię narodzin teatru w starożytnej Grecji • wskazać zmiany, jakie nastąpiły w rozwoju teatru • rozpoznać elementy języka teatru w przedstawieniu • wskazać cechy teatru antycznego, które przetrwały do dzisiaj • omówić relacje pomiędzy dramatem a teatrem • interpretować wybrane przedstawienie teatralne • posługiwać się właściwymi terminami w ocenie spektaklu • zgromadzić informację o antycznych konkursach teatralnych 13. Warunki dobrego porozumiewania się • wymienić warunki dobrego porozumiewania się • wyjaśnić, na czym polega umiejętność mówienia i słuchania • stosować zasady dobrej komunikacji w praktyce 14. Wypowiedzenie, zdanie, równoważnik zdana • dzielić wypowiedzenia na zdania i równoważniki zdań • przekształcać równoważniki w zdania • podać przykłady tytułów w formie równoważników zdania 15. Podsumowanie wiadomości • odtworzyć najważniejsze fakty, sądy i opinie • posługiwać się terminami i pojęciami: starożytność, polis, demokracja, prawo rzymskie, wzorce • wykorzystać najważniejsze konteksty • wskazać w podanym tekście naruszenia zasad dobrego porozumiewania się • posługiwać się równoważnikami zdań w odpowiednim kontekście • używać wypowiedzeń rozkazujących w odpowiednim kontekście • zredagować instrukcję z użyciem zdań rozkazujących • wyciągać wnioski • określić własne stanowisko temat Polski i Polaków zaprezentowanej we fragmencie • ocenić, które z określeń obrazu Polski przedstawionego w powieści są najtrafniejsze: satyra, metafora, alegoria, fantastyczna wizja • wypowiedzieć się na temat roli reżysera w interpretacji tekstu dramatycznego • podjąć dyskusję dotyczącą granic wolności reżysera w interpretacji tekstu dramatycznego • napisać fragment własnej sztuki teatralnej • wskazać sytuacje, w których została naruszona zasada dobrej komunikacji • układać zdania pytające do zdań oznajmujących • stworzyć terminarz zadań z wykorzystaniem różnych typów wypowiedzeń • poprawnie interpretować wymagany materiał • właściwie argumentować • uogólniać, podsumowywać i porównywać • wykorzystywać bogate konteksty • formułować i rozwiązywać problemy badawcze 16. Średniowieczna wiara patriotyzmu, monolog wewnętrzny, porównanie homeryckie, wiersz biały, wiersz wolny, umiejętne słuchanie, umiejętne mówienie, wypowiedzenie, zdanie, równoważnik zdania • objaśnić funkcję, jaką w średniowieczu pełniły zakony • wskazać gatunki literackie wymienione w tekście i przyporządkować je do określonego rodzaju literackiego • przedstawić średniowieczne wzorce • scharakteryzować stosunek ludzi średniowiecza do Boga i wiary • wyjaśnić przyczynę anonimowego charakteru twórczości średniowiecznej • objaśnić uniwersalny charakter kultury średniowiecza 17. Żyć wiarą • zrelacjonować treść fragmentu • określić czas wydarzeń przedstawionych we fragmentach Złotej legendy • wymienić czyny św. Marcina świadczące o jego świętości • wskazać cechy gatunkowe żywota świętego • zredagować notatkę, w której przedstawi, jak wiara wpływała na decyzje podejmowane przez św. Marcina • na podstawie fragmentu omówić wartości istotne dla ludzi średniowiecza • wyjaśnić przyczynę popularności żywotów świętych w średniowieczu 18. Żarliwa wiara • określić, o co prosi podmiot mówiący w wierszu • opisać adresata lirycznego • odnaleźć i wskazać podobieństwo w budowie zwrotek • wskazać w tekście cechy pieśni • odszukać archaizmy obecne w wierszu i podać ich współczesną formę • scharakteryzować styl, którym została napisana pieśń • omówić dzieło Gentile da Fabriano 19. Obraz sakralny • opisać obraz • omówić kompozycję • określić funkcję • wypowiedzieć się na • wyrazić własną opinię na temat kultury średniowiecza • odnaleźć elementy spuścizny średniowiecza we współczesnej kulturze • podjąć dyskusję na temat uniwersalnego charakteru kultury współczesnej • podjąć dyskusję na temat aktualności średniowiecznych wzorców osobowych • wskazać współczesne teksty kultury, prezentujące wzorce osobowe • opisać zamieszczone obrazy w kontekście fragmentów Złotej legendy • wskazać wartości istotne dla współczesnego człowieka i porównać je z tymi, które są obecne w wierszu Władysława z Gielniowa • napisać pracę: „Pieśń średniowieczna wyrazem światopoglądu epoki” • odnaleźć i 20. Plan twórczy własnej wypowiedzi 21. Ścieżki wiary 22. Uwierzyć w anioły • wyjaśnić pojęcia: maesta, ołtarz, symetria, hierarchia dzieła kolorystyki dzieła • odnaleźć elementy porządku i symetrii, charakterystyczne dla kultury średniowiecza temat sposobu ukazania Matki Boskiej na obrazie • wymienić i scharakteryzować najważniejsze elementy planu twórczego wypowiedzi • streścić tekst • wypowiedzieć się na temat narratora fragmentu • wskazać cechy, którymi powinien się charakteryzować plan wypowiedzi • porządkować argumenty • przyporządkować właściwy temat wypowiedzi do planu • stworzyć plan własnej wypowiedzi • opisać atmosferę dyskusji przedstawionej we fragmencie • omówić istotę sporu pomiędzy duchownymi • wyjaśnić zachowanie chłopca • interpretować określenie, jakiego używa chłopiec w odniesieniu do duchownych • wziąć udział w rozmowie o tym, jak powinno być realizowane prawo każdego człowieka do wolności wyznania • nazwać rodzaj liryki i wskazać adresata lirycznego • wyjaśnić, kim są aniołowie • wypowiedzieć się na temat podmiotu mówiącego • na podstawie wiersza przedstawić współczesny stosunek ludzi do aniołów • opisać fragment ołtarza • omówić stosunek podmiotu mówiącego do aniołów • określić, jaki efekt osiąga poeta, łącząc sformułowania poetyckie z określeniami zaczerpniętymi z języka • przedstawić postacie aniołów na podstawie obrazów i tekstu o aniołach • zinterpretować metaforę z drugiej strofy wiersza zaprezentować informacje na temat pierwotnego wyglądu ołtarza • zgromadzić wiadomości dotyczące sposobów uzyskiwania złotego koloru przez malarzy średniowiecznych, symboliki wykorzystywanych barw, przyczyn posługiwania się szablonem w malowaniu postaci • wypowiedzieć się na temat funkcji dzieła Duccia w średniowieczu • wypowiedzieć się na temat znanych sobie religii • rozwinąć w wypracowaniu myśl wypowiedzianą przez Mahatmę Grandiego: Religie to różne drogi prowadzące do tego samego celu • podjąć dyskusję na temat wartości, jaką ma dla ludzi wiara w anioły • omówić postacie anielskie w znanych sobie tekstach kultury potocznego • stworzyć plan wypowiedzi na podany temat • wyjaśnić przyczyny zachowania Kai • podać źródła kompleksów bohaterki • omówić reakcję Kai na kpiny i szyderstwa 23. Bez wiary w siebie • streścić tekst • nazwać rodzaj narracji • scharakteryzować bohaterów • wskazać temat fragmentów powieści 24. i 25. Film • przedstawić najważniejsze momenty w historii kina • wyjaśnić pojęcia: kadr, plan filmowy, ujęcie, scena, montaż, scenariusz • podać przykłady filmów należących do poszczególnych gatunków filmowych • wskazać w wybranych filmach cechy klasyfikujące je do poszczególnych gatunków • określić, jaką funkcję pełnią nagrody filmowe 26. Jak się dobrze wypowiadać • wskazać elementy, których należy unikać przy formułowaniu poprawnej wypowiedzi ustnej • starannie artykułować wyrazy trudne • wskazać w tekście wyrażenia o charakterze gwarowym i środowiskowym • poprawiać błędy wynikające z niewłaściwego użycia wyrazów obcych 27. i 28. Wyrazy w zdaniu łączą się w związki • zreferować zasady klasyfikujące związki wyrazowe • w związkach wyrazowych wskazać wyrazy nadrzędne • odnaleźć w tekście • rozpoznać rodzaje związków wyrazowych • wyjaśnić znaczenie podanych związków • sformułować rady dla Kai • wskazać w tekście sformułowania pochodzące z języka młodzieżowego • opisać sytuację, która mogłaby być ilustracją stwierdzenia, że kpina boli najbardziej • określić cel zastosowania w tekście zdań rozkazujących • analizować język filmu w wybranym dziele • ocenić wybrane dzieło filmowe według podanych kryteriów • przygotować quiz multimedialny dotyczący wybranego zagadnienia z zakresu języka filmowego • poprawiać błędy w związkach frazeologicznych • używać synonimów zastępujących wyrażenia modne • do podanego słowa dopisać wyrazy tworzące poszczególne związki wyrazowe • podjąć dyskusję dotyczącą obiegowego powiedzenia, że kpina boli najbardziej • przedstawić swoją opinię na temat przyczyn agresywnego zachowania innych wobec Kai • sformułować rady, jak radzić sobie z przemocą psychiczną • przygotować prezentację na temat wybranej postaci związanej z filmem • stworzyć scenariusz filmowy spełniający wymogi wybranej konwencji gatunkowej • wypowiedzieć się na temat festiwali filmowych • stworzyć krótki poradnik dotyczący możliwości używania gwary młodzieżowej • podać przykłady zwrotów powtarzanych nieświadomie, aby podtrzymać kontakt z rozmówcą • wskazać źródło kulturowe podanych frazeologizmów • podać przykłady szeregi wyrazów frazeologicznych 29. Wyrazy poza związkami w zdaniu • wymienić rodzaje wyrazów, które nie tworzą związków składniowych z innymi wyrazami • wskazać w tekście wyrazy poza związkami w zdaniu • wskazać wyrazy modyfikujące sens wypowiedzi • właściwie stosować interpunkcję w sąsiedztwie rzeczowników w wołaczu 30. Podsumowanie wiadomości • odtworzyć najważniejsze fakty, sądy i opinie • posługiwać się terminami i pojęciami: kult świętych, uniwersalizm, memento mori, żywoty świętych, poezja religijna, szereg wyrazów, związki frazeologiczne, związek zgody, związek rządu, związek przynależności, wykrzykniki, rzeczowniki w formie wołacza, wyrazy modyfikujące sens wypowiedzi, wyrazy nawiązujące do zdań poprzednich lub kontekstu, wyrazy charakteryzujące stosunek mówiącego do treści zdania • przedstawić najważniejsze tematy poruszane w tekście • wykorzystać najważniejsze konteksty • wyciągać wnioski • określać własne stanowisko • na podstawie tekstu wymienić najważniejsze różnice pomiędzy • wypowiedzieć się na temat artysty w renesansie • wyjaśnić pojęcia: 31. Wolność człowieka • przekształcać zdania, stosując podane związki frazeologiczne • podać propozycję tytułów, w których wyrazy tworzą związki • uzupełnić tekst wyrazami nawiązującymi do treści poprzedniego zdania • stworzyć wypowiedzi z rzeczownikami w wołaczu oraz innymi wyrazami poza związkami w zdaniu • poprawnie interpretować wymagany materiał • właściwie argumentować • uogólniać, podsumowywać i porównywać związków frazeologicznych pochodzących z Biblii bądź mitologii • omówić istotę przełomu w sztukach plastycznych u progu renesansu • podjąć dyskusję na temat roli przeznaczenia w życiu człowieka • wykorzystywać bogate konteksty • formułować i rozwiązywać problemy badawcze • wyjaśnić pojęcia: fortuna, artysta, portret 32. Sztuka życia • zrelacjonować treść wiersza • podać temat wiersza 33. Pogodzić się z losem • zrelacjonować treść wiersza • określić temat wiersza renesansem a średniowieczem w pojmowaniu człowieka • wyjaśnić pojęcie: przeznaczenie • określić, jaka cecha człowieka upodabnia go do Boga • wyjaśnić niezrozumiałe słowa • wymienić zalecenia podmiotu mówiącego dotyczące godnego życia • zreferować, do czego wzywa odbiorcę podmiot mówiący w trzeciej strofie • wypowiedzieć się na temat podmiotu mówiącego i adresata lirycznego wolność, godność • wyjaśnić, dlaczego zachowania zwierząt nie można postrzegać w kategoriach dobra i zła • przedstawić różnicę między artystą średniowiecza a renesansu • napisać pracę: „Czy warto walczyć z losem, czy lepiej się z nim pogodzić?” • odnieść pojęcie godnego życia do czasów współczesnych • analizować autoportret Albrechta Dürera • omówić kreację podmiotu mówiącego • określić, czemu przeciwstawiony jest człowiek i na czym polega różnica • przedstawić swoje rozumienie ostatniego zdania wiersza • wskazać, co jest – według osoby mówiącej – najważniejszą wartością w życiu człowieka • określić funkcję środków stylistycznych użytych w wierszu • omówić refleksje podmiotu mówiącego obserwującego przemijanie pór roku • wytłumaczyć różnicę pomiędzy biegiem życia człowieka a biegiem jelenia • ustosunkować się do stwierdzenia, że w każdym wieku można być szczęśliwym • wypowiedzieć się na temat pieśni Jana Kochanowskiego • nazwać rodzaje rymów występujących w wierszu • odnaleźć w utworze zdania rozkazujące i określić, jaki efekt wywołuje zastosowanie takich konstrukcji w omawianym utworze • podjąć dyskusję na temat aktualności przesłania wiersza we współczesnym świecie • na podstawie dostępnych źródeł stworzyć prezentację na temat Jana Kochanowskiego • sformułować przesłanie wiersza • wyjaśnić pochodzenie i znaczenie sformułowania carpe diem • przekształcić fragment wiersza na współczesną polszczyznę • analizować obrazy: Jana i Pietera Brueghelów w kontekście wiersza • wyjaśnić, jakie znaczenie ma w utworze rzeczownik przypadek i czy można to słowo uznać za archaizm • odnaleźć zaimek, który wskazuje na jedność podmiotu mówiącego z odbiorcą i określić, jaki efekt uzyskał poeta, stosując taki sposób wypowiedzi 34., 35., 36., 37. i 38. Romeo i Julia Williama Szekspira • określić czas i miejsce akcji • przybliżyć postacie głównych bohaterów dramatu • wymienić postacie drugoplanowe i określić ich udział w akcji • scharakteryzować bohaterów tytułowych oraz drugoplanowych • wyjaśnić, dlaczego zakochani musieli ukrywać swoje uczucie • podać powód wygnania Romea do Mantui • przedstawić treść listu ojca Laurentego • wskazać, który z bohaterów spisał dzieje miłości i wieść o jej śmierci • stworzyć krótkie streszczenie dramatu • omówić kompozycję utworu • wymienić cechy dramatu szekspirowskiego • wyjaśnić, co skłoniło skłócone rodziny do zgody • wytłumaczyć, dlaczego scena balkonowa przeszła do historii jako jedna z najpiękniejszych scen światowego dramatu • wziąć udział w inscenizacji wybranych scen dramatu • podać przykłady zderzenia wysokiego języka z niskim 39. Analiza portretu • wymienić elementy znajdujące się na obrazie • wskazać symbole znajdujące się na obrazie 40. Sprawozdanie z wydarzeń • wymienić elementy sprawozdania • określić kompozycję obrazu • opisać obraz z podziałem na plany • omówić znajdujące się na obrazie przedmioty, które świadczą o tym, że malarz przedstawił małżeństwo zamożnych mieszczan • selekcjonować wydarzenia, które powinny znaleźć się w • ustalić, jaką funkcję w sztuce Szekspira pełni prolog • omówić rolę księcia Escalusa w dramacie • pogrupować bohaterów według wskazanego kryterium • scharakteryzować relacje społeczne panujące w Weronie • przedstawić specyfikę dramatu szekspirowskiego na przykładzie Romea i Julii • wskazać w utworze momenty przełomowe • wytłumaczyć, dlaczego Romeo i Julia są bohaterami tragicznymi • napisać charakterystykę wybranej postaci tytułowej • wypowiedzieć się na temat przyczyn ponadczasowości dzieła • zinterpretować symbolikę obrazu • modyfikować tekst w celu utworzenia poprawnej formy • na podstawie planu napisać sprawozdanie z wybranego wydarzenia • interpretować głosowo wybrane fragmenty dramatu • wymienić teksty kultury inspirowane dramatem i omówić jeden z nich • napisać recenzję wybranej adaptacji dramatu • stworzyć opis przeżyć wewnętrznych bohaterów w sytuacji, w której okazałoby się, że ich plan się powiódł • wyjaśnić na czym polega wyjątkowość dzieła Jana van Eycka • porównać Małżeństwo Arnolfinich z innymi dziełami renesansu • przygotować wystąpienie na podany temat 41. Los a wolna wola • zreferować treść fragmentu • odnaleźć tezę fragmentu 42. Kształtować los • określić, kim jest podmiot mówiący w wierszu • przedstawić wydarzenia, które są wspomniane w utworze • wymienić obrazy i wrażenia, które z pierwszego dnia w liceum zapamiętała osoba mówiąca w wierszu sprawozdaniu • posługiwać się wyrazami określającymi następstwa czasowe • uzupełnić fragment sprawozdania niezbędnymi informacjami • określić, komu gwiazdy oświetlają drogę i pomagają odnaleźć ścieżkę • przytoczyć tezę autora • podać argumenty badacza na poparcie jego tezy • opisać nastrój i uczucia, które towarzyszyły podmiotowi mówiącemu w dniu wspomnianym w utworze sprawozdania • stworzyć plan sprawozdania • umiejętnie używać synonimów • ocenić, czy sytuację opisaną w akapicie pierwszym należy rozumieć dosłownie czy przenośnie • przedstawić, jakie są – według Zygmunta Baumana – ludzkie zachowania: przewidywalne czy przypadkowe • ustalić, jaką funkcję w zamieszczonym tekście pełni wtrącenie (a jakże!) • wyjaśnić, na czym polega – według autora tekstu – niesubordynacja człowieka • omówić funkcję zabiegów stylistycznych zastosowanych w utworze • odczytać przenośne znaczenie tekstu • interpretować symbolikę tekstu • wziąć udział w dyskusji dotyczącej tego, czym jest wolna wola • opisać sytuację ilustrującą powiedzenie, że każdy jest kowalem własnego losu • tezę o niesubordynacji człowieka odnieść do rzeczywistości codziennej • podać argumenty uzasadniające, że tekst Zygmunta Baumana można uznać za wywód filozoficzny • wyjaśnić znaczenie tytułu • zredagować kilkuzdaniowy komentarz do słów Mam czternaście lat, jestem nieśmiertelny • zgromadzić informacje o życiu młodzieży w PRL-u • przygotować prezentację o życiu rówieśnika w innych czasach • wskazać bohatera literackiego najbardziej przypominającego podmiot mówiący wiersza Piotra Bratkowskiego i uzasadnić w punktach swój wybór • ustalić, jaki zabieg 43. Wyroki losu • zrelacjonować treść fragmentu • podzielić tekst na fragmenty i nadać im tytuły • zdefiniować temat przewodni tekstu • wskazać fragment, który mówi o tym, kto lub co rządzi ludzkim losem i ustalić, czy ma on charakter twierdzenia, przypuszczenia, czy wątpienia • określić kryteria, według których narrator klasyfikuje ludzi • odnaleźć określenia dosłowne i przenośne • rozważyć kwestię, czy o ludzkim szczęściu decyduje wolna wola, czy przeznaczenie • omówić znaczenie i funkcje metafor • odnaleźć w tekście ironię i omówić jej funkcję • podać przykład związku frazeologicznego, który najlepiej oddaje sens tekstu Tadeusza Konwickiego 44. Przeznaczenie i powołanie • wymienić postacie występujące we fragmencie i krótko je scharakteryzować • wyjaśnić, z jakiego powodu panna Marple udała się do kancelarii prawniczej • wyliczyć rodzaje sztuk plastycznych • wymienić etapy rozwoju sztuk plastycznych • podać powody, którymi kierował się pan Rafiel, powierzając rozwiązanie zagadki pannie Marple • przytoczyć argumenty pana Rafiela, które miały przekonać bohaterkę do przyjęcia zlecenia • wskazać najważniejsze cechy sztuk plastycznych na poszczególnych etapach • rozróżniać najważniejsze typy dzieł malarskich ze względu na temat • omówić związek greckiej bogini Nemesis z propozycją autora listu • zdefiniować przymiotnik predysponowany • wskazać wśród bogów greckiego panteonu takiego, który ma podobny dar • podać główne cechy bohatera – detektywa • omówić elementy języka sztuki na wybranym dziele • ocenić dzieło sztuki według podanych kryteriów • napisać sprawozdanie z wizyty w galerii lub muzeum 45. i 46. Sztuki plastyczne poetycki spowodował, że tekst przypominający potoczną wypowiedź przybrał formę wiersza i ocenić, jak to wpływa na interpretację utworu • wskazać w zamieszczonym fragmencie wyraz, który wywodzi się z mitologii greckiej i został użyty przez Tadeusza Konwickiego na określenie zawartości kanistrów • zaprezentować własną opinię na temat podziału zaproponowanego przez Tadeusza Konwickiego • odnaleźć w tekstach kultury portrety szczęściarza i pechowca • przytoczyć inne, znane sobie teksty kultury, zawierające wątki kryminalne • podjąć dyskusję na temat wartości literatury popularnej • wypowiedzieć swoją opinię na temat sztuki abstrakcyjnej • przygotować prezentację na temat wybranego artysty • stworzyć pisemną recenzję wybranego dzieła sztuki 47. i 48. Wypowiedź argumentacyjna • odnaleźć tezę i argumenty w podanym tekście • wskazać argumenty przemawiające za podaną tezą • wymienić chwyty argumentacyjne • wymienić rodzaje podmiotów i orzeczeń • odnaleźć i nazwać chwyty argumentacyjne w tekście • sformułować argumenty do podanej tezy • sformułować tezę do podanych argumentów • wskazać w tekście argumenty nierzeczowe • sformułować argumenty kwestionujące podane tezy • nazwać typy podmiotów we wskazanych zdaniach • w podanych zdaniach odnaleźć orzeczenia i nazwać ich rodzaj • stosować różne typy orzeczeń 50. Drugorzędne części zdania • wymienić rodzaje okoliczników 51. Podsumowanie wiadomości • odtworzyć najważniejsze fakty, sądy i opinie • posługiwać się terminami: motyw godnego życia, człowiek jako aktor na scenie teatru świata, przedstawienie urody świata w sztuce, odkrycie perspektywy, pieśń, rym, powieść kryminalna, wypowiedź argumentacyjna, teza, argumenty, podmiot: gramatyczny, logiczny, domyślny, szeregowy, orzeczenie: czasownikowe, imienne, przydawka, dopełnienie, okolicznik • wskazać przydawki, dopełnienia i okoliczniki w podanym tekście • dobrać przydawki do podanych rzeczowników • wykorzystać najważniejsze konteksty • przekształcić podane zdania w bezpodmiotowe, zachowując ich sens • uzupełnić zdania odpowiednimi orzeczeniami • odnaleźć w tekście okoliczniki i je nazwać • wyciągać wnioski • określać własne stanowisko • poprawnie interpretować wymagany materiał • właściwie argumentować • uogólniać, podsumowywać i porównywać 49. Główne części zdania • odróżnić wypowiedź argumentacyjną od takiej, która wskazuje jedynie związek przyczynowoskutkowy • sporządzić wykres zdania i nazwać części zdania • wykorzystywać bogate konteksty • formułować i rozwiązywać problemy badawcze 52. Refleksja nad życiem • relacjonować najważniejsze informacje z tekstu 53. We władzy czasu • relacjonować treść wiersza • określić, do kogo zwraca się podmiot mówiący w ostatnich wersach utworu • wyjaśnić pojęcia: elipsa, przerzutnia • relacjonować treść wiersza • wskazać adresata lirycznego wiersza 54. Piękno przemijania 55. Przemijanie na obrazie • opisać, co znajduje się na obrazie • odnaleźć w tekście przyczyny barokowego zwątpienia i pesymizmu • określić, który element świata lub życia był dla Kartezjusza nie do podważenia • wyjaśnić, czego nie można było – według Pascala – wytłumaczyć, myśląc racjonalnie • wytłumaczyć sens prośby kończącej wiersz • wypowiedzieć się na temat podmiotu mówiącego • przedstawić sytuację, która stała się dla osoby mówiącej źródłem przeżyć duchowych i przemyśleń • nazwać środek stylistyczny zastosowany w podanym sformułowaniu • wyjaśnić, do czego osoba mówiąca przyrównuje bukiet kwiatów • opisać przeżycia wewnętrzne podmiotu mówiącego w wierszu • przedstawić kompozycję obrazu • omówić różnice pomiędzy renesansem a barokiem • wyjaśnić w jaki sposób odkrycia naukowe wpłynęły na światopogląd epoki • napisać sprawozdanie ze współczesnego wydarzenia, w którym ważną rolę odegrały elementy teatralne, np. z pokazu sztucznych ogni, koncertu rockowego • stworzyć prezentację na temat filozofii Blaise’a Pascala • wskazać i omówić cechy barokowe w architekturze Kościoła św. Boromeusza • wypowiedzieć się na temat teatralizacji kultury w baroku i świecie współczesnym • wymienić podobieństwa i różnice między rytmami życia człowieka i przyrody • omówić funkcję przerzutni zastosowanej w wierszu • określić, jakie emocje i skojarzenia mogłaby wywołać sytuacja odnalezienia w książce zasuszonego kwiatu • interpretować sens zakończenia utworu • opracować grafikę obrazującą czas życia człowieka i czas natury • przygotować prezentację dotyczącą czasu • podjąć dyskusję na temat świadomości przemijania • omówić znany sobie tekst kultury podejmujący temat przemijania • interpretować sposób zapisu słowa czas w wierszu • wypowiedzieć się na temat światła na obrazie • interpretować symbolikę obrazu • interpretować myśl zawartą w zakończeniu wiersza • wypowiedzieć się na temat nastroju panującego w wierszu • wskazać typ liryki na podstawie analizy danego wypowiedzenia • przedstawić informacje na temat biblijnej Marii • omówić kolorystykę obrazu i określić jej funkcję • sformułować przesłanie obrazu • określić, na czym polega prostota obrazu • na podstawie podanej notatki napisać sprawozdanie z filmu lub ze spektaklu • wyjaśnić słowa narratora, który uważa, że ostateczne odejście [...] jest kwintesencją wyzwolenia • stworzyć mapę myśli związaną z wyrazem przemijanie • uzasadnić pisownię nigdy-więcej z łącznikiem 56. Sprawozdanie z lektury, filmu lub ze spektaklu • wymienić części kompozycyjne sprawozdania • uzupełnić sprawozdanie brakującymi informacjami • dokonać redakcji przykładowego sprawozdania 57. Wszystko przemija • określić, jakie uczucia towarzyszą zwykle ludziom w momentach przełomowych • wskazać narratora fragmentów powieści • opisać uczucia narratora, kiedy odchodzi ze szkoły • wymienić osoby, o których wspomina narrator • zinterpretować tytuł powieści • podać powody, które zaważyły na tym, że bohater pozbywa się wszystkich pamiątek 58. Korzyści z przemijania • określić, w czyim imieniu wypowiada się podmiot mówiący • wskazać, która część wiersza odnosi się do sytuacji osoby mówiącej • omówić przedstawioną w wierszu refleksję dotyczącą natury świata i losu człowieka • interpretować symbolikę róży w wierszu • wyjaśnić, dlaczego lęk przed złą godziną jest niepotrzebny • opisać nastrój wiersza • odnaleźć zdania pytające w wierszu i określić, czy można je potraktować • interpretować sens zakończenia • sformułować przesłanie wiersza • podjąć dyskusję na temat dobrych i złych stron przemijania Magdaleny ujęte w notatce • omówić inne teksty kultury eksponujące Marię Magdalenę • odnaleźć związki pomiędzy obrazem a światopoglądem epoki • wyjaśnić, dlaczego francuski malarz doby baroku tak ascetycznie przedstawił Marię Magdalenę • uporządkować plan sprawozdania ze znanej sobie lektury • wziąć udział w dyskusji dotyczącej tego, czy warto oglądać się za siebie, czy też lepiej skupić się wyłącznie na przyszłości • odnieść treść fragmentów do indywidualnych doświadczeń • przedstawić różne obrazy pożegnań w znanych sobie tekstach kultury • zgromadzić informacje na temat Heraklita z Efezu i wytłumaczyć znaczenie przypisywanej mu sentencji panta rei • wskazać, którą zwrotkę najlepiej ilustruje obraz Hoppera 59. Zatrzymać czas • wskazać apostrofy i adresatów lirycznych • określić, jakie cechy pór roku zostały wyeksponowane w trzech pierwszych zwrotkach • odnaleźć wersy odnoszące się do przemijania człowieka i zmienności natury • wypisać z tekstu w dwóch osobnych grupach wyrazy nacechowane pozytywnie i negatywnie • wyjaśnić, dlaczego Grażyna straciła godzinę, a Piotr zyskał tylko 57 minut • podać nazwisko naukowca, do którego został przyrównany wuj Franek • wyliczyć cechy wujka ukazane w tekście 60. Czas na sprzedaż • wymienić bohaterów występujących w tekście i określić relacje między nimi • wskazać postacie uczestniczące w dialogu 61. i 62. Muzyka • relacjonować zmiany w muzyce na poszczególnych etapach rozwoju kultury • wymienić elementy języka muzyki • wymienić rodzaje muzyki rozrywkowej 63. Jak prowadzić dyskusję • wymienić zasady uczestnictwa w dyskusji i stosować się do nich • wyliczyć nieuczciwe chwyty stosowane w dyskusji • wskazać nieuczciwe chwyty w podanej dyskusji jako środek stylistyczny • opisać pragnienie wyrażone przez podmiot mówiący i ocenić, w jakim stopniu jest ono możliwe do zrealizowania • porównać charakter ostatniej zwrotki z poprzednimi strofami • wskazać w utworze metafory – wybrać jedną z nich i ją zinterpretować • określić, jaki związek frazeologiczny został przekształcony w danej metaforze • stworzyć prezentację multimedialną na temat osobistego odczuwania przemijania • określić, która forma czasownika odgrywa w utworze szczególnie ważną rolę i jak wpływa ona na przesłanie wiersza • ustalić, jaki charakter mają komentarze narratora • określić, na czym polega humor fragmentów powieści • zaklasyfikować powieść ze względu na gatunek • przedstawić swoje stanowisko w sprawie tego, co jest najważniejsze w świecie • omówić rolę muzyki w wybranym filmie • ocenić utwór muzyczny na podstawie podanych kryteriów • przytoczyć powiedzenie, które pasowałoby do tekstu Tomasza Jachimka • zaprezentować swoje wrażenia z lektury fragmentów powieści we wskazanej formie • podjąć dyskusję na temat wynalazku wujka Franka i upowszechnienia tego pomysłu • stosować elementy języka muzyki do analizy wybranego utworu • formułować argumenty przemawiające za podaną tezą • formułować kontrargumenty zaprzeczające postawionej • podjąć dyskusję z innymi uczniami na zadany temat • stworzyć prezentację na temat ulubionego muzyka bądź rodzaju muzyki • przygotować prezentację przybliżającą muzykę etniczną charakterystyczną dla swojego regionu • rozpoznać w dyskusji sofizmat i opracować strategię obrony przed nim • podać przykłady naruszenia zasad dyskusji 64. Szyk wyrazów w zdaniu 65. Podsumowanie wiadomości 68. Epoka rozumu 69. Wady szlacheckie • wymienić reguły porządkujące szyk wyrazów w zdaniu • stosować poprawny szyk wyrazów w tworzonych przez siebie zdaniach • odtworzyć najważniejsze fakty, sądy i opinie • posługiwać się terminami i pojęciami: nastroje zagubienia i niepokoju, racjonalizm Kartezjusza, filozofia Blaise’a Pascala, przepych w sztuce, elipsa, argumenty, kontrargumenty, szyk swobodny, szyk przestawny • wymienia główne cechy klasycyzmu i racjonalizmu • wskazać fragment pokazujący wpływ jednej dziedziny sztuki na drugą • określić, która postać przytacza rozmowę szlachcica z księdzem • wskazać osobę mówiącą w utworze • korygować szyk wyrazów w podanych zdaniach tezie • zmienić szyk wyrazów w zdaniu w celu zmodyfikowania sensu wypowiedzi • odnaleźć w podanych zdaniach komizm wynikający z błędnego szyku wyrazów • podać przykłady szyku przestawnego w utworach poetyckich i określić jego funkcję • wykorzystywać najważniejsze konteksty • wyciągać wnioski • określać własne stanowisko • poprawnie interpretować wymagany materiał • właściwie argumentować • uogólniać, podsumowywać i porównywać • wykorzystywać bogate konteksty • formułować i rozwiązywać problemy badawcze • wyjaśnić, dlaczego bohaterowie literatury oświecenia byli przedstawiani schematycznie • omówić rolę, jaką przypisywano literaturze w okresie oświecenia • wymienić cechy literatury klasycystycznej • przytoczyć zarzuty formułowane pod adresem księdza i pod adresem szlachcica • wyjaśnić, dlaczego warto zasięgać rady u mądrego człowieka • na podstawie tekstu scharakteryzować • opisać, na czym polegał spór dotyczący satyrycznego przedstawienia postaci • wytłumaczyć, jaką funkcję pełniła karykatura w epoce • przedstawić różnicę pomiędzy stereotypem a karykaturą • określić, jaką funkcję w tekście pełni cudzysłów • przedstawić przykłady sztuki klasycystycznej na podstawie indywidualnie zgromadzonego materiału • omówić przykłady współczesnych karykatur • wymienić cechy satyry w utworze • podać przyczyny marnej kondycji literata • odnaleźć stereotypy w utworze • wskazać cechy łączące utwór ze światopoglądem epoki • interpretować motto utworu • stworzyć wypowiedź argumentacyjną prezentującą zalety czytania książek • wskazać przyczyny niskiego poziomu czytelnictwa • wypowiedzieć się na temat stereotypu Polaka 70. Stereotypy kulturowe • wskazać fragment mówiący o wydarzeniach rozgrywających się wcześniej niż opisana sytuacja • określić, jak Piętaszek reaguje na różne wytwory cywilizacji białego człowieka • zacytować fragmenty, w których narrator porównuje Piętaszka do dziecka 71. Realistyczna satyra • wskazać oś kompozycyjną dzieła • opisać grupę postaci ukazaną na obrazie • omówić schematy pisania rozprawki • wskazać tematy rozprawek 72. i 73. Rozprawka 74. Plusy i minusy stereotypów • wyjaśnić, w jaki sposób powstają stereotypy polskiego szlachcica • przytoczyć negatywne (pejoratywne) określenia ludności tubylczej • wymienić zalety Piętaszka oraz cechy, które są nie do zaakceptowania • znaleźć zdanie, w którym Piętaszek, mówiąc o sobie, używa formy trzeciej osoby liczby pojedynczej • przekształcić wskazane zdanie tak, aby brzmiało współcześnie • scharakteryzować grupę gości zgromadzonych po lewej stronie płótna • spośród podanych wybrać argumenty przydatne do uzasadnienia wskazanej tezy • dopisać wstęp i zakończenie do podanego fragmentu rozprawki • sformułować argumenty do podanego zagadnienia • omówić sposób, w jaki stereotypy wpływają na nasze postawy wobec innych • przytoczyć opinię prof. Kofty o roli indywidualnych kontaktów w zwalczaniu stereotypów • scharakteryzować rodzaj narracji występujący w utworze i wyjaśnić, dlaczego autor zastosował ten sposób opowiadania • przedstawić relację, która łączy Robinsona z uratowanym tubylcem • określić, na czym polega wyższość głównego bohatera nad Piętaszkiem • napisać charakterystykę Piętaszka na podstawie tekstu • porównać dwa obecne w utworze stereotypy • rozważyć, jakie są źródła stereotypów kulturowych • podjąć dyskusję na temat stereotypów dotyczących ludności białej i kolorowej • wymienić zalety wynikające z kontaktu z innymi kulturami • wskazać teksty kultury podejmujące wątek rozbitka • wymienić cechy dzieła, które odzwierciedlają jego oświeceniowy charakter • wskazać elementy satyry • wyjaśnić, w jaki sposób artysta uzyskał efekt komiczny • samodzielnie sformułować temat rozprawki • napisać rozprawkę zgodnie z wybranym schematem • omówić współczesne dzieło sztuki o charakterze satyrycznym • wytłumaczyć, kiedy postrzeganie stereotypowe prowadzi do błędów • wypowiedzieć się na temat trwałości stereotypów • zgromadzić informacje o tym, czym zajmuje się psychologia społeczna • stworzyć spis stereotypów dotyczących danej grupy społecznej • podjąć dyskusję dotyczącą grupy najpowszechniej szufladkowanej • sformułować argumenty i kontrargumenty do podanej tezy • zredagować fragment podanej rozprawki • stworzyć plan rozprawki na podstawie podanej dyskusji • wskazać przykłady negatywnych skutków stereotypów • podać przykłady sytuacji, w których stereotypy okazują się pomocne • wskazać, kiedy uproszczona wiedza o grupie społecznej staje się • zebrać argumenty, korzystając z różnych źródeł 75. Stereotyp obcych • streścić przeczytany tekst • wskazać, kto nakłaniał bohaterkę do zmiany zachowania • określić czas wydarzeń 76. Na przekór stereotypom • wymienić bohaterów fragmentów powieści • określić, z czyjej wypowiedzi czytelnik dowiaduje się o wyglądzie Magdy leżącej na półpiętrze • przytoczyć zdanie Kuby o osobach niepełnosprawnych 77. i 78. Prasa • przedstawić najważniejsze wydarzenia z historii prasy • wymienić typy czasopism • scharakteryzować bohaterki występujące we fragmencie • opisać relacje pomiędzy Jaelle a innymi uczennicami i podać powód zmiany tych relacji • odnaleźć zdanie, w którym użyto słowa z języka romskiego • zacytować fragmenty, które pokazują stereotypy dotyczące ludności romskiej • wyjaśnić, co zaskoczyło Kubę podczas spotkania z Magdą • odszukać fragment, który pokazuje, jaką opinią cieszył się Kuba • wskazać, co najbardziej imponowało Kubie w niepełnosprawnej dziewczynie • przedstawić reakcje otoczenia na związek Magdy i Kuby • scharakteryzować wybrane czasopismo • wymienić cechy dobrego tekstu prasowego groźna • przedstawić swoje skojarzenia ze słowem szufladkować • wyjaśnić, dlaczego Jaelle nie chciała się zmienić i upodobnić do rówieśniczek ze szkoły • omówić, w jaki sposób stereotypy o Romach wpływały na zachowanie uczennic i poglądy rodziców • wyjaśnić, dlaczego Kuba zainteresował się niepełnosprawną koleżanką • zanalizować wybrany gatunek prasowy na przykładzie • wytłumaczyć, dlaczego cygańskiej dziewczynce trudno było pozbyć się poczucia obcości w polskiej szkole, a koleżankom zaakceptować jej inność • wypowiedzieć swoje zdanie na temat przyczyn wrogości wobec obcych • opisać wybrany stereotyp narodowy • przedstawić inny tekst kultury, podejmujący temat Romów • napisać wypracowanie na podany temat • wymienić, który z warunków dobrego porozumiewania się nie został spełniony w przytoczonej rozmowie Kuby z dziewczyną • zinterpretować sens tytułu • ocenić reakcje otoczenia na związek Kuby i Magdy • omówić przyczyny wzajemnego dystansu pomiędzy osobami pełnoi niepełnosprawnymi • stworzyć tekst publicystyczny w wybranym gatunku • wskazać w tekście fragment, w którym Magda posługuje się ironią i określić, w jakim celu dziewczyna wykorzystuje ten sposób wypowiadania się • wziąć udział w dyskusji na temat sposobu postępowania wobec osób niepełnosprawnych • przedstawić tekst kultury podejmujący temat osób niepełnosprawnych • podjąć dyskusję na temat sensu istnienia prasy w dobie internetu • wziąć udział w organizacji klasowego 79. Krytyczny odbiór komunikatów 80. i 81. Zdanie złożone 82. i 83. Zdanie złożone współrzędnie 84. Podsumowanie wiadomości 85. Prawda wyobraźni 86., 87. i 88. Wyobraźnia • przedstawić etapy składające się na krytyczny odbiór komunikatu • zaprezentować problem poruszony w tekście • wskazać zdania złożone i określić ich rodzaj • odróżnić zdania złożone podrzędnie od złożonych współrzędnie • wskazać zdania złożone współrzędnie i określić ich typ • odtworzyć najważniejsze fakty, sądy i opinie • posługiwać się terminami i pojęciami: klasycyzm, racjonalizm, empiryzm, karykatura, zdanie złożone podrzędnie, zdanie złożone współrzędnie: łączne, rozłączne, przeciwstawne, wynikowe • wyjaśnić co, według romantyków, stało na przeszkodzie prawdziwemu poznaniu • określić, kto – zdaniem romantyków – może dostrzec więcej niż inni • wymienić bohaterów konkursu na projekt gazetki szkolnej • zaprezentować wnioski z krytycznej lektury wybranego tabloidu • wskazać w tekście informacje budzące wątpliwości • określić rodzaj tekstu i cel jego powstania • krytycznie odczytać podane teksty • sformułować wnioski wyciągnięte z krytycznej lektury tekstu • wskazać pytanie, na które odpowiadają wskazane zdania podrzędne • przyporządkować wykresy do zdań • wstawić przecinki w odpowiednich miejscach w zdaniach złożonych • przyporządkować zdania współrzędne stosownie do podanego wykresu • sporządzić wykresy zdań złożonych • wyciągać wnioski • określać własne stanowisko • poprawnie interpretować wymagany materiał • właściwie argumentować • uogólniać, podsumowywać i porównywać • wykorzystywać bogate konteksty • formułować i rozwiązywać problemy badawcze • wskazać tradycję, do której nawiązywali poeci romantyczni • wyjaśnić, dlaczego romantycy odrzucali niektóre zdobycze cywilizacyjne • opisać, czym był dagerotyp • omówić sposób postrzegania natury przez romantyków • uzasadnić, czym była spowodowana niechęć romantyków do nauki i techniki • scharakteryzować • przedstawić na • ocenić, czy tytułowa • przedstawić swoją opinię na temat romantyzmu • analizować obrazy: Willa nad morzem i Procesja we mgle w kontekście zdobytych informacji dotyczących romantyzmu • podjąć dyskusję o zaletach i wadach postępu i cywilizacji • określić, dlaczego • wskazać spójniki, przed którymi należy postawić przecinek w zdaniu złożonym współrzędnie • wykorzystywać najważniejsze konteksty • sporządzić wykresy zdań złożonych współrzędnie romantyczna dramatu oraz określić role tych postaci • zacytować wypowiedź, w której po raz pierwszy Grabiec okazuje swoją niechęć do Goplany 89. Strach i wyobraźnia • wyjaśnić, dlaczego strach często jest określany jako wytwór wyobraźni • ustalić, kto jest narratorem tekstu i kim dla Ushera była lady Madeline 90., 91., 92. i 93. Pełnia człowieczeństwa w Dziadach cz. II • zrelacjonować treść dramatu • ustalić miejsce i czas wydarzeń • podzielić bohaterów na postacie ziemskie i zjawy bohaterów fragmentu • wyjaśnić, co sprawiło, że Kirkor trafił do chaty wdowy • wskazać, kto jest sprawcą intrygi związanej z Aliną i Balladyną oraz podać powody działania tej postaci • odnaleźć fragment, który jest komiczny • nazwać części zdania w przytoczonym wypowiedzeniu • scharakteryzować bohaterów fragmentu • omówić relacje pomiędzy bohaterami • podać powód niespodziewanego otwarcia się drzwi • nazwać zjawisko przyrodnicze towarzyszące przedstawionym wydarzeniom • określić, czyja śmierć została opisana w przedostatnim akapicie tekstu • podać, do którego znaczenia słowa dom nawiązuje Poe • wypowiedzieć się na temat obrzędu dziadów • wskazać elementy obrzędów pogańskich i chrześcijańskich • scharakteryzować schemacie relacje między bohaterami • podać przykłady wydarzeń fantastycznych i określić ich wpływ na losy bohaterów • określić rodzaj komizmu i jego funkcję w utworze • opisać jednym zdaniem złożonym współrzędnie wynikowym działanie Goplany po ucieczce Grabca bohaterka ponosi odpowiedzialność za wszystkie swoje czyny, czy też można złagodzić jej karę, gdyż niektóre wydarzenia były spowodowane działaniem sił nadprzyrodzonych • przygotować wypowiedź na zadany temat wyobraźnia była wysoko ceniona przez twórców romantycznych • stworzyć alternatywne zakończenie historii • omówić wybraną adaptację Balladyny • wytłumaczyć, czego świadkiem był narrator po ucieczce z zamku • wymienić elementy tworzące nastrój grozy i niesamowitości • wyjaśnić w sposób racjonalny wydarzenia, do których doszło w zamku • odnaleźć w tekście punkt kulminacyjny • sformułować swoje pomysły na realizację filmową wybranej sceny z opowiadania • przedstawić funkcję wydarzeń symbolicznych • przytoczyć przykłady archaizmów i podać ich współczesne odpowiedniki • zaproponować środki filmowe przydatne do przedstawienia atmosfery fragmentu • podać argumenty potwierdzające prawdziwość stwierdzenia, że w opowiadaniu Poego świat materialny i duchowy są ze sobą wyraźnie powiązane • omówić sposób tworzenia atmosfery grozy w wybranym tekście kultury popularnej • omówić funkcję czasu i sposobu przywołania poszczególnych duchów • przedstawić rodzaj kary, właściwy poszczególnym duchom • wyjaśnić znaczenie motta utworu • wskazać cechy dramatu romantycznego • wypowiedzieć się na temat aktualności prawd • wybrać dwie adaptacje dramatu i dokonać analizy porównawczej • omówić elementy wiary ludowej funkcjonujące współcześnie bohaterów występujących w dramacie • przedstawić role poszczególnych uczestników obrzędu • stworzyć w zeszycie plan wydarzeń przedstawionych w dramacie • zredagować zaproszenie na szkolną inscenizację Dziadów cz. II • omówić funkcję kolorów tworzących obraz • wyjaśnić, na czym polegała wina poszczególnych duchów • opisać nastrój dramatu • wyjaśnić, dlaczego ostatnia zjawa nie otrzymała pomocy • sporządzić notatkę na temat genezy Dziadów cz. II moralnych przedstawionych w utworze • wziąć udział w tworzeniu plakatu teatralnego zapowiadającego premierę inscenizacji dramatu • zaprojektować scenografię widowiska teatralnego • wypowiedzieć się na temat sposobu przedstawienia artysty • wskazać cechy malarstwa romantycznego na obrazie • analizować funkcję światła na obrazie • wskazać cechy malarstwa romantycznego na obrazie • omówić kontekst biograficzny portretu • ocenić obraz w kontekście innych, znanych sobie dzieł z kręgu malarstwa romantycznego • przedstawić i ocenić wskazany przez siebie wywiad • przeprowadzić wywiad z osobą ze swojego otoczenia na temat jej pasji życiowych • podjąć dyskusję na temat przedmiotu drwin autora • odnaleźć szerokie konteksty i nawiązania •zgromadzić informacje dotyczące różnych zwyczajów weselnych • nazwać środek artystyczny polegający na zestawieniu 94. Portret romantyczny • opisać obraz, uwzględniając podział na plany 95. Wywiad • wymienić etapy tworzenia wywiadu • ułożyć pytania do odpowiedzi w podanym wywiadzie • zebrać informacje na temat wybranej postaci, wymyślić temat wywiadu i ułożyć pytania • przeprowadzić wywiad z kolegą/koleżanką • wskazać błędy w podanym wywiadzie 96. Wyobraźnia i humor • zrelacjonować treść fragmentu • scharakteryzować narratora fragmentu • wskazać tradycyjne obyczaje ukazane we fragmencie • wypowiedzieć się na temat tytułu i wskazać w nim kontrast • stworzyć szczegółowy plan wydarzeń • wypisać z tekstu wyrazy charakterystyczne dla • wyjaśnić, czego dotyczył spór Smygi z Piegiem i na czym polegała przemiana głównego bohatera • selekcjonować odmienne porządki rzeczywistości przedstawione we fragmencie • omówić, na czym polega deformacja świata przedstawionego • wskazać źródło i funkcję komizmu we fragmencie • analizować język fragmentu gwary ludowej • scharakteryzować bohaterów fragmentów • omówić relacje między bohaterkami • przedstawić, jak na przeprowadzkę reaguje narratorka i jej rodzina • przeanalizować ostatnią wypowiedź bohaterki • określić, kim dla Liliany jest Kasia • wypowiedzieć się na temat reakcji narratorki na przyjaźń Liliany z Kasią • napisać krótką charakterystykę głównej bohaterki lub jej siostry wyłącznie na podstawie przytoczonych fragmentów powieści • omówić funkcję wyrazów przytoczonych we fragmencie • określić adresata lirycznego • omówić sposób ukazania punktu widzenia mrówki i ptaka • przekształcić równoważniki zdania w zdania • wyjaśnić cel zaprezentowania świata z różnych punktów widzenia • wskazać wątpliwości podmiotu mówiącego • interpretować wezwanie podmiotu mówiącego, aby spojrzeć na świat bez urazy • zredagować opowiadanie na podany temat 99. Być kreatywnym • stworzyć mapę myśli dotyczącą słowa kreatywność • określić, jaką rolę w rozwiązywaniu problemów odgrywa podświadomość • nazwać styl funkcjonalny dominujący we fragmencie i uzasadnić swoje zdanie • ocenić artykuł według wskazanych kryteriów • rozważyć przydatność wskazówek znajdujących się w tekście • wykorzystać wskazówki do wykonania kreatywnego zadania • sporządzić notatkę o tym, jak rozwijać kreatywność 100. i 101. Radio • przedstawić historię radia • określić, wobec czego należy nabrać dystansu, aby pobudzić kreatywność • wyjaśnić znaczenie zwrotu wyjść poza strefę komfortu • odszukać w tekście zdania ilustrujące, na czym polega dystans czasowy • wskazać, które dwa kolory zostały wymienione w tekście i wytłumaczyć dlaczego • podać przykłady audycji radiowych reprezentujących różne gatunki • omówić wybraną audycję radiową, wskazując elementy języka przekazu • ocenić wybraną audycję radiową według podanych kryteriów 97. Żyć w świecie wyobraźni • zrelacjonować treść fragmentów • wypowiedzieć się na temat narratora • określić czas i miejsce akcji 98. Wyobrazić sobie przeciwieństw • podjąć dyskusję na temat ludzkiej potrzeby fantazjowania • wskazać zalety i wady życia w świecie wyobraźni • zaprezentować wybrany tekst kultury podejmujący temat funkcjonowania w świecie wyobraźni • stworzyć opowiadanie z punktu widzenia wybranego zwierzęcia • podjąć dyskusję na temat możliwości spojrzenia na świat z cudzej perspektywy • przygotować prezentację ukazującą świat widziany oczyma mrówki, ptaka • przedstawić swój pogląd na pobudzenie kreatywności • omówić tekst kultury pobudzający wyobraźnię • przedstawić wybraną osobowość radiową • podjąć dyskusję na temat sensu funkcjonowania radiowego 102. Czym się różnią informacje od opinii • definiuje pojęcia: informacja i opinia • w podanym tekście wskazać opinie • analizować podane opinie pod kątem użytych środków językowych • napisać opinię na zadany temat • stworzyć poradnik o tym, w jaki sposób napisać dobrą powieść detektywistyczną na podstawie podanych informacji • formułować pytania do zdań podrzędnych przydawkowych • formułować pytania do zdań podrzędnych dopełnieniowych • wskazać gatunki prasowe, w których najczęściej pojawiają się opinie • przeredagować podaną opinię • przyporządkować wskazane fragmenty do gatunków prasowych • określić, czy zasady podane we fragmentach Kodeksu etyki dziennikarskiej są korzystne dla odbiorcy i zawsze przestrzegane w mediach • zastąpić wskazane przydawki zdaniami podrzędnymi • zastąpić wskazane dopełnienia zdaniami podrzędnymi 103. i 104. Zdanie złożone z podrzędnym przydawkowym lub dopełnieniowym • wskazać zdania podrzędne przydawkowe • wskazać zdania podrzędne dopełnieniowe 105. i 106. Zdanie złożone z podrzędnym okolicznikowym • wskazać zdania podrzędne okolicznikowe i nazywać ich typy • formułować pytania do zdań podrzędnych okolicznikowych • dopisać wskazane rodzaje zdań podrzędnych okolicznikowych • zastąpić wskazane okoliczniki odpowiednimi zdaniami podrzędnymi okolicznikowymi • dopasować podane zdania do wykresów • odtworzyć najważniejsze fakty, sądy i opinie • posługiwać się • wykorzystywać najważniejsze konteksty • wyciągać wnioski • określać własne stanowisko • sporządzić wykresy zdań złożonych i nazywać typy zdań podrzędnych • ułożyć hasła w określonej formie zachęcające do udziału w zajęciach pozalekcyjnych • poprawnie interpretować wymagany materiał • właściwie 107. Podsumowanie wiadomości • sporządzić wykresy zdań złożonych i nazywa typy zdań podrzędnych • poprawić błędy w zdaniach radia i jego przyszłości • stworzyć i zarejestrować audycję radiową • analizować wybrany artykuł z prasy opiniotwórczej • zredagować definicje wyrazów puenta, nowela, neologizm w określonej formie • odszukać w różnych źródłach zabawną wypowiedź, która ma formę zdania złożonego z podrzędnym przydawkowym • zapisać dwie dowolne formuły matematyczne w określonej formie • wykorzystywać bogate konteksty • formułować i 108. Jednostka a społeczeństwo 109. Egoiści i społecznicy 110., 111., 112., 113. i 114. Potop Henryka terminami i pojęciami: wyobraźnia, „prawdy żywe”, przeciwstawienie cywilizacji i natury, dramat romantyczny, informacja, opinia, zdanie złożone z podrzędnym przydawkowym, zdanie złożone z podrzędnym dopełnieniowym, zdanie złożone z podrzędnym okolicznikowym: miejsca, czasu, sposobu, przyczyny, celu, warunku, przyzwolenia •określić, do czego porównywano społeczeństwo w pozytywizmie • wyjaśnić znaczenie terminu utylitaryzm • wymienić główne założenia pozytywizmu w Polsce • wyjaśnić, czego o synu Adlera czytelnik dowiaduje się z rozmowy fabrykanta z pastorem • przedstawić, jak uzasadniają użyteczność swoich synów dla społeczeństwa Marcin Böhme i Gotlieb Adler • zrelacjonować treść powieści argumentować • uogólniać, podsumowywać i porównywać rozwiązywać problemy badawcze • scharakteryzować założenia pozytywizmu • podać powody, które przyświecały propagowaniu pracy u podstaw • omówić realizację postulatu realizmu w sztuce • określić funkcję literatury w drugiej połowie XIX w. • wyjaśnić zależność pomiędzy jednostką a społeczeństwem • omówić realizm obrazu Gustave’a Caillebotte’a • podjąć dyskusję na temat roli jednostki w społeczeństwie • omówić zależności pomiędzy biologią a społecznością • scharakteryzować bohaterów tekstu • podać powody usprawiedliwiania postępowania Ferdynada przez fabrykanta • określić, w jaki sposób fabrykant chce zdobyć pieniądze na spłatę długów syna • omówić stosunek bohaterów do innych ludzi • przedstawić poglądy bohaterów na temat pracy • wskazać elementy programu pozytywistycznego przedstawione we fragmencie • podać, który z elementów programu pozytywistów odrzuca fabrykant Adler, odmawiając udzielenia pomocy biednej kobiecie • wskazać pozytywne i negatywne cechy szlachty • analizować postawę narratora wobec głoszonych przez bohaterów poglądów • analizować język bohaterów • sporządzić charakterystykę Gotlieba Adlera • wyjaśnić termin etyka biznesu • wypowiedzieć się na temat poglądu pastora Złe rodzi złe i uzasadnić swoją opinię • wskazać inny znany sobie tekst kultury, w którym pojawia się problem sposobu wychowania potomstwa • określić funkcje archaizmów i wtrętów • podjąć dyskusję na temat aktualności ideałów, • scharakteryzować głównych bohaterów Sienkiewicza • omówić świat przedstawiony • określić, kiedy rozgrywają się wydarzenia opisane w powieści powieści • wskazać wydarzenia i postacie historyczne oraz fikcyjne • wyjaśnić znaczenie tytułu powieści • sporządzić plan wydarzeń składających się na główny wątek powieści – dzieje miłości Oleńki i Kmicica polskiej • omówić funkcję obrony Jasnej Góry w planie ideowym powieści • sporządzić charakterystykę Andrzeja Kmicica • wybrać najbarwniejszą postać powieści i uzasadnić swój wybór • określić, jakie mogłyby być dalsze losy Kmicica i Oleńki, Michała Wołodyjowskiego i Onufrego Zagłoby 115. Impresjonizm w malarstwie • opisać, co znajduje się na kolejnych planach obrazu • omówić kompozycję obrazu • określić, jaki nastrój panuje na obrazie Renoira i dzięki jakim zabiegom artysta osiągnął ten efekt • wypowiedzieć się na temat wizerunku społeczeństwa francuskiego drugiej połowy XIX w. na podstawie obrazu • wskazać cechy impresjonizmu na obrazie 116. Tytuł, motto i dedykacja • wyjaśnić pojęcia: tytuł, motto, dedykacja • zredagować podane tytuły • dopasować motta do podanych wypracowań • odnaleźć cytaty i aforyzmy odpowiadające podanym tytułom wypracowań łacińskich • odnieść wydarzenia przedstawione w powieści do faktów historycznych • wyjaśnić, na czym polega idea „krzepienia serc” w powieści • odnaleźć w powieści fragmenty humorystyczne, podniosłe, budzące grozę, pełne brutalności, liryczne i wzruszające oraz określić, czemu służy taka zmienność nastroju i tonu emocjonalnego utworu • przygotować tekst przemówienia – wypowiedzi argumentacyjnej • analizować funkcję kolorystyki i światła • zredagować dedykacje którymi kierowali się bohaterowie powieści • porównać powieść z ekranizacją Jerzego Hoffmana • przedstawić wizerunek szlachcica • określić, które elementy obrazu świadczą o tym, że jest to dzieło impresjonistyczne • porównać obraz Renoira z innymi dziełami impresjonistycznymi • ocenić impresjonistyczny sposób obrazowania • wziąć udział w konkursie na najciekawszy obraz impresjonistyczny • sformułować temat pracy pisemnej, który rozwijałby myśl zawartą w ulubionym cytacie lub aforyzmie 117. Być razem • zrelacjonować treść wiersza • nazwać rodzaj liryki • omówić sytuację liryczną opisaną w utworze • wypowiedzieć się na temat kreacji podmiotu lirycznego • zacytować wers opisujący przestrzeń poza stołem 118. Ludzie wobec ludzi • relacjonować treść wiersza • wskazać adresata lirycznego • omówić budowę wiersza • odnaleźć elementy utworu, które nadają tekstowi śpiewność • określić, do czego wzywa czytelnika osoba mówiąca 119. Wykluczona • relacjonować treść fragmentu • wypowiedzieć się na temat narracji • omówić świat przedstawiony • scharakteryzować bohaterów fragmentu • wskazać sceny świadczące o dyskryminacji jednej z uczennic • określić, jakie pragnienie wyraża osoba mówiąca w wierszu • wyjaśnić, co tworzy atmosferę spotkania bliskich sobie osób przy stole • wskazać środki stylistyczne, występujące w wierszu i omówić ich funkcję • interpretować ostatni wers • wypowiedzieć się na temat obrazu świata i stosunków międzyludzkich, przedstawionych w wierszu • interpretować symboliczne znaczenie ostatniego wersu • stworzyć mapę myśli ilustrującą skojarzenia zawiązane z przebywaniem z innymi ludźmi • podjąć dyskusję dotyczącą potrzeby obecności innych ludzi • wypowiedzieć się na temat rytuałów społecznych służących podtrzymywaniu więzi z innymi ludźmi • wskazać w wierszu neologizmy i wyjaśnić ich znaczenie • wyjaśnić relacje między bohaterkami • przedstawić propozycje odpowiedzi na pytanie, padające w zakończeniu fragmentu • podjąć dyskusję na temat aktualności wiersza • wskazać sytuacje życiowe mogące być ilustracją dla omawianego wiersza • zgromadzić argumentację potwierdzającą tezę „Człowiek człowiekowi wilkiem” lub jej zaprzeczające • przedstawić swoje hipotezy na temat tego, jak może się czuć osoba wykluczona z grupy społecznej • podać propozycje własnego zakończenia historii przedstawionej we fragmencie • wziąć udział w dyskusji dotyczącej sposobu dbania o relacje między członkami grupy • zaprezentować inne teksty kultury podejmujące temat 120. Przydatny dla innych 121. i 122. Telewizja 123. Kłamstwo a fikcja • określić, na czym polegała – zdaniem pozytywistów – przydatność człowieka w społeczeństwie • zrelacjonować treść fragmentu • wypowiedzieć się na temat narracji • wymienić nazwy zawodów wspomnianych w tekście • zrelacjonować etapy rozwoju telewizji • wskazać momenty przełomowe w rozwoju telewizji • podać przykłady gatunków telewizyjnych • omówić świat przedstawiony • scharakteryzować bohaterów fragmentu • podzielić fragment na części tematyczne • opisać uroczystość, w której wziął udział Jonasz • określić, jakie kryteria są brane pod uwagę podczas przydzielania zawodów • wskazać cechy powieści fantastycznonaukowej we fragmencie • opisać społeczeństwo przedstawione we fragmencie • sporządzić wykres wskazanego zdania i nazwać typ zdania podrzędnego • ocenić sposób decydowania o wyborze drogi życiowej przedstawiony we fragmencie • podjąć dyskusję na temat roli człowieka w społeczności w kontekście omawianych fragmentów powieści Dawca • scharakteryzować wybrane programy telewizyjne • omówić specyfikę języka przekazu telewizyjnego • ocenić wybrany program telewizyjny według podanych kryteriów • porównać różne przykłady tego samego gatunku telewizyjnego • wyjaśnić pojęcia: kłamstwo, fikcja • omówić cel wypowiedzi, w których występuje kłamstwo • wskazać cel wypowiedzi, w których występuje fikcja • podać przykłady sytuacji, w których kłamstwo jest konieczne • wymienić teksty, w których występuje fikcja literacka • wskazać sytuacje, w których kłamstwo jest konieczne • przedstawić różnice pomiędzy relacją tego samego wydarzenia w tekście historycznym i literackim • przygotować plan twórczy własnej wypowiedzi na temat: „Fakty a fikcja. Czy można czerpać wiedzę historyczną z utworów literackich?” wykluczenia jednostek z grupy • podjąć dyskusję na temat momentu, w którym powinno się wybierać drogę życiową • przypisać swoim rówieśnikom rolę w społeczności na podstawie ich predyspozycji • wypowiedzieć się na temat roli telewizji w życiu swoich rówieśników • podjąć dyskusję dotyczącą jakości i funkcji reklam telewizyjnych • zgromadzić informacje o wideoklipie i związku tej formy z rozwojem telewizji • przygotować prezentację na temat swojego ulubionego serialu • omówić dziedziny życia w PRL-u zdominowane przez kłamstwo • przedstawić swoje stanowisko w kwestii, czy można czerpać wiedzę historyczną z utworów literackich • podjąć dyskusję na temat konieczności stosowania kłamstwa w różnych sytuacjach 124. i 125. Zdanie złożone z podrzędnym podmiotowym lub orzecznikowym 126. Podsumowanie wiadomości 127. Schyłek wieku 128. Samotność dusz • wskazać zdania podrzędne podmiotowe • wskazać w zdaniach nadrzędnych zaimki, których treść uzupełniają zdania podrzędne orzecznikowe • odtworzyć najważniejsze fakty, sądy i opinie • posługiwać się terminami i pojęciami: jednostka zależna od społeczeństwa, praca organiczna, praca u podstaw, utylitaryzm, realizm, powieść historyczna, kłamstwo, fikcja, zdanie złożone z podrzędnym podmiotowym, zdanie złożone z podrzędnym orzecznikowym • przedstawić opinię młodopolskich artystów na temat programu pozytywistycznego • ułożyć zdania złożone z podrzędnym podmiotowym i podrzędnym orzecznikowym • przekształcić zdanie pojedyncze w odpowiednie typy zdań złożonych • przyporządkować wykres do podanego zdania • wyciągać wnioski • określać własne stanowisko • sporządzić wykresy zdań złożonych podrzędnie i nazwać typy zdań • przeredagować wiadomość zapisaną jako SMS w notatkę prasową • przekształcić zdania pojedyncze w odpowiednie typy zdań złożonych • poprawnie interpretować wymagany materiał • właściwie argumentować • uogólniać, podsumowywać i porównywać • wykorzystywać bogate konteksty • formułować i rozwiązywać problemy badawcze • omówić nastroje dominujące pod koniec XIX wieku • zredagować zdanie z podanym wyrazem we właściwym znaczeniu • odnaleźć w tekście dwa synonimy wyrazu koniec • omówić funkcję sztuki według artystów młodopolskich • wyjaśnić pojęcia: dekadentyzm, splin • wymienić najważniejsze cechy dekadenta • wyjaśnić, dlaczego twórcy przełomu wieków tak chętnie posługiwali się symbolem • stworzyć mapę myśli ilustrującą nastroje towarzyszące twórcom Młodej Polski • wypowiedzieć się na temat nastroju wiersza • omówić zachowanie samotnej duszy, o której mowa w wierszu • przedstawić prośbę • wytłumaczyć, czego uosobieniem jest Osmętnica • określić funkcję refrenu • wskazać cechy poezji młodopolskiej w utworze • interpretować symboliczne znaczenie samotnej duszy • sporządzić w zeszycie plan twórczej wypowiedzi, w której • podjąć dyskusję na temat koncepcji działalności artystycznej młodopolan i pozytywistów • analizować obrazy: Cezanne’a i Malczewskiego • przedstawić wybrany tekst kultury, w którym pojawia się nastrój dekadencki • przedstawić wybrany tekst kultury, w którym dominuje nastrój obecny w wierszu Tetmajera • porównać utwór z obrazem Aleksandra • zrelacjonować treść wiersza • nazwać porę dnia ukazaną w wierszu • wykorzystywać najważniejsze konteksty zawartą w modlitwie Anioł Pański • opisać krajobraz przedstawiony w wierszu i określić, jakie uczucia on wywołuje 129. Dumna samotność • relacjonować treść wiersza • wypowiedzieć się na temat podmiotu mówiącego • podzielić utwór na części tematyczne • wymienić, jakie cechy przypisuje swojej duszy podmiot mówiący w pierwszej części utworu • przedstawić, co dusza podmiotu mówiącego podziwia w drugiej części wiersza • wskazać określenia, które charakteryzują stosunek podmiotu mówiącego do samego siebie • przedstawić, jakie chwile budzą w duszy podmiotu mówiącego potrzebę i rozkosz niewoli • zaprezentować, co dusza podmiotu mówiącego podziwia w drugiej części wiersza • omówić funkcję uosobienia zastosowanego w utworze • sporządzić wykres wskazanego zdania złożonego podrzędnie udowadnia, że wiersz jest charakterystyczny dla poezji młodopolskiej • napisać krótkie wypracowanie pt. „Opis krajobrazu – obrazem duszy w wierszu Anioł Pański” • podać, od jakiego wyrazu został utworzony neologizm Osmętnica i wyjaśnić przyczynę wykorzystania tego typu wyrazu zamiast słowa istniejącego już w systemie • określić wymowę wiersza • wskazać cechy poezji młodopolskiej w utworze Gierymskiego • zgromadzić informacje dotyczące okresu życia, w którym poeta pisał Księgę ubogich • wypowiedzieć się na temat roli samotności w życiu człowieka • przedstawić wybrane teksty kultury podejmujące temat samotności • stworzyć dzieło plastyczne lub fotografię zainspirowane wierszem Kasprowicza 130. Melancholia • opisać obraz z podziałem na plany • omówić kompozycję obrazu • określić, jakie wrażenie wywiera obraz Muncha • wypowiedzieć się na temat kolorystyki i jej funkcji na obrazie • omówić sposób oddania nastroju melancholii • wskazać związki obrazu ze światopoglądem epoki • przytoczyć dane statystyczne podane w artykule i określić, w jakim celu zostały przywołane • wskazać cechy felietonu w tekście • zaproponować własny tytuł dla podanego tekstu • stworzyć w formie pisemnej opis obrazu • interpretować symbolikę obrazu 131. Samotni w internecie • zrelacjonować treść artykułu • przywołać opinię autorki na temat obecnego życia społecznego • wyjaśnić pojęcia: felieton, media społecznościowe • podsumować w jednym zdaniu treść każdego z akapitów • wskazać w tekście fakty i opinie • wypowiedzieć się na temat roli portalu Facebook dawniej i obecnie • wytłumaczyć, na czym polega nałóg, o którym mowa w tekście • wyjaśnić czym różnią się, w opinii autorki relacje rzeczywiste od kontaktów podtrzymywanych za pomocą Facebooka • omówić relację pomiędzy Magillem a Arinem • określić, jaką rolę w życiu Magilla odegrała Elin • odnaleźć akapit, w którym opisano niepokój ogarniający bohatera • interpretować porównania użyte we fragmencie • wyjaśnić znaczenie przenośni wyjść z czyjegoś cienia • wymienić elementy krajobrazu i określić, jaki tworzą one nastrój • odnaleźć fragment dotyczący serca i opisać stan, w jakim się ono znajduje • wskazać w utworze orzeczenia imienne i określić, z jakich części są zbudowane • wyjaśnić znaczenie metafor: Cisza jest ze złota, rzeka przezroczysta [...] po perłach spływa; wieczność można zbierać ręką • podać cechy, którymi charakteryzuje się godzina nieobjęta • wytłumaczyć, czemu służy w wierszu powtórzenie określonych • omówić funkcję użytego we fragmencie sformułowania drugie narodziny • stworzyć schemat fragmentu, w którym przedstawia szkicowo kolejne sceny, zachowanie bohatera oraz jego przemyślenia • interpretować tytuł wiersza w odniesieniu do jego treści • wskazać zalety samotności • opisać przestrzeń, do której ucieka przed światem w pozytywną samotność • podjąć dyskusję na temat zalet i wad mediów społecznościowych • stworzyć krótki poradnik zatytułowany „Nie bójmy się prawdziwego życia” • wskazać zdania złożone współrzędnie i podrzędnie w podanych fragmentach tekstu • przedstawić tekst kultury, w którym bohater dobrowolnie wybiera odosobnienie • w kontekście wybranego tekstu kultury wypowiedzieć się na temat roli samotności w życiu człowieka 132. Przemiana w samotności • podać przykład wydarzeń, które powodują, że człowiek zmienia się wewnętrznie • opisać miejsce, w którym znalazł się Magill 133. Piękno samotności • określić, jaką porę dnia opisuje podmiot mówiący i jaki ma ona związek ze stanem osoby, która się wypowiada • wyjaśnić co może być pięknego w samotności • omówić teksty kultury prezentujące piękno samotności 134. Samotność i miłość • podać przykład wiersza lub piosenki o tematyce miłosnej i określić, jakie odcienie uczucia zostały w nim wyrażone • wyjaśnić, kim dla podmiotu mówiącego jest osoba, do której się zwraca • przyporządkować wiersz Poświatowskiej do określonego typu liryki 135. Komiks • przedstawić historię komiksu 136. Wypowiedzenie z imiesłowowym równoważnikiem zdania • wyjaśnić pojęcia: imiesłów, imiesłowowy równoważnik zdania 137. Podsumowanie wiadomości • odtworzyć najważniejsze fakty, sądy i opinie • posługiwać się terminami i pojęciami: poczucie samotności i zagubienia, dekadentyzm, splin, sztuka dla sztuki, symbolizm, felieton, • omówić język komiksu • podać różnice pomiędzy komiksem amerykańskim a europejskim • przekształcić imiesłowowe równoważniki zdania w zdania podrzędne i nazwać ich typ • zastępować zdania podrzędne okolicznikowe imiesłowowymi równoważnikami zdania • wykorzystywać najważniejsze konteksty wersów • przedstawić swoje rozumienie epitetu użytego w tytule wiersza • interpretować przenośnie i porównania odnoszące się do adresata wiersza, a następnie nazwać uczucia wyrażane przez te środki stylistyczne • określić, jaki efekt osiąga poetka, powtarzając to samo zdanie w nieco zmienionej wersji • zapisać pierwszą zwrotkę w formie zdania i wskazać w nim przydawki • wyjaśnić, dlaczego komiksowi superherosi zyskali tak wielką popularność • poprawić błędy wynikające ze złamania zasady wspólnego wykonawcy czynności • wskazać zdania zbudowane poprawnie • wyciągać wnioski • określać własne stanowisko • porównać wymowę pierwszych wersów każdej ze strof utworu z sensem przeciwstawionych im następnych sformułowań i wyjaśnić, jakie znaczenie mają te przeciwstawienia • podjąć dyskusję dotyczącą relacji pomiędzy samotnością a miłością • przygotować prezentację o życiu i twórczości Haliny Poświatowskiej • wybrać fragment utworu, który nadaje się na motto • w kontekście wiersza interpretować obraz Arnolda Arsenault • porównać wybrane komiksy i ocenić je według podanych kryteriów • sporządzać wykresy wypowiedzeń • przeredagować notatkę prasową, aby stała się bardziej spójna • stworzyć projekt komiksu • poprawnie interpretować wymagany materiał • właściwie argumentować • uogólniać, podsumowywać i porównywać • wykorzystywać bogate konteksty • formułować i rozwiązywać problemy badawcze 138. Różnorodny świat erotyk, wypowiedzenie z imiesłowowym równoważnikiem zdania • podać przykłady sprzeczności cechujących dzisiejszy świat • wyjaśnić, na czym polega różnorodność miast i jakie są jej konsekwencje • wyjaśnić znaczenie terminu globalna wioska 139. Różnorodność informacji • zrelacjonować treść ogłoszeń • określić, o jakich stratach materialnych jest mowa w pierwszym ogłoszeniu • w określonym wypowiedzeniu wskazać równoważnik zdania 140. Różnorodność świata • nazywać rodzaj liryki • wskazać nadawcę, adresata i cel wypowiedzi • wyjaśnić, w czym przejawiał się konflikt pokoleń w latach 60. XX w. • omówić przemiany kulturowe, jakie zaszły w drugiej połowie XX wieku • omówić konsekwencje różnorodności współczesnego świata • wymienić i omówić najważniejsze cechy sztuki współczesnej • napisać krótki tekst w określonej formie o tym, jak internet zmienił życie człowieka • wyjaśnić dwuznaczność zdania: Wydajemy świadectwa dojrzałości burakom pastewnym • odnaleźć przynajmniej jedno ogłoszenie odwołujące się do wiedzy historycznej czytelnika • przywołać przysłowie, do którego nawiązuje „Stryjka” i zapisać znaczenie tego przysłowia • wytłumaczyć, jaki związek ma treść pierwszego ogłoszenia w rubryce Różne z końcową adnotacją: Wiadomość u stróża • określić, jaki środek stylistyczny buduje całą konstrukcję wiersza • wyjaśnić, czemu służą pytania wypowiadane • wskazać źródło komizmu w ogłoszeniach • wyjaśnić, na czym polega absurdalność humoru w ogłoszeniach • podać przykłady ilustrujące rolę absurdalnego humoru we współczesnej kulturze • scharakteryzować swoje ulubione czasopismo lub serwis informacyjny • przygotować krótki tekst do primaaprilisowego numeru gazetki szkolnej • przekształcić wypowiedzenia tak, aby stały się propozycją • odnaleźć wyraz, do którego odnosi się • interpretować ostatni wers utworu w kontekście całości • napisać dedykację dla bliskiej osoby, w której • podjąć dyskusję na temat zagrożeń dla współczesnej cywilizacji • wyrazić swoją opinię na temat różnorodności współczesnej kultury • wskazać najważniejszy, w swojej opinii, wynalazek współczesności • przygotować prezentację na temat wybranej subkultury młodzieżowej • określić, jaką rolę odgrywa w życiu humor • wyjaśnić, jak można oddzielić wiadomości istotne od bezwartościowych w natłoku różnych informacji • wziąć udział w rozmowie dotyczącej postawy aktywnej i zaangażowanej oraz jej oceny przez 141. Sztuka współczesna 142. Ciągła zmienność • przedstawić własne skojarzenia związane z obrazem Karnawał Arlekina • wskazać elementy, które kojarzą się z zabawą karnawałową • podać powody, które skłaniają współczesnego człowieka do częstych zmian np. miejsca zamieszkania, środowiska, pracy • wskazać, kto jest adresatem wiersza przez świat • podać, jaką funkcję pełni we wskazanym zdaniu określony spójnik metafora smok bezlitosny i ocenić zasadność użycia tego środka stylistycznego wykorzysta wybrany cytat z wiersza Marii PawlikowskiejJasnorzewskiej • opisać przestrzeń ukazaną na obrazie • omówić kształty i barwy przedstawione na obrazie oraz określić ich wpływ na odbiór dzieła • sformułować przesłanie dzieła • określić, czym charakteryzują się przedmioty wymienione w pierwszej zwrotce i jakie znaczenie ma ich dobór • interpretować metaforę ciągłej przeprowadzki • wyjaśnić, dlaczego podmiot mówiący uważa, że nie będziesz nigdy / w świecie / czuł się jak u siebie w domu • nazwać środek stylistyczny zastosowany w drugiej strofie i określić jego funkcję • omówić funkcję powtórzeń w wierszu • ustalić, jaka część mowy tworzy powtórzenie zastosowane w pierwszej zwrotce i określić, jaki odcień znaczeniowy nadaje ona danemu • opisać budowę wiersza z uwzględnieniem długości i rodzaju zdań zastosowanych w obu strofach • podjąć dyskusję na temat pozytywnych i negatywnych aspektów mobilności społeczeństwo • określić, jakiego zabarwienia znaczeniowego nadaje wykrzyknik Ach całej frazie • przedstawić wybrany tekst kultury, w którym bohater odpowiada na wezwanie świata • podjąć dyskusję na temat możliwości, jakie świat oferuje młodym ludziom • zaprezentować sposób przedstawiania Arlekina w sztuce różnych epok • wypowiedzieć się na temat sztuki współczesnej • omówić wybrany tekst kultury podejmujący temat przeprowadzek • wypowiedzieć się na temat programów edukacyjnych oferujących wymianę międzykulturową 143. Różnorodność we mnie • określić, jaka jest jego osobowość i w jakich sytuacjach ujawniają się dane cechy • wskazać, do kogo zwraca się podmiot mówiący i jak przedstawia tę osobę • zrelacjonować treść fragmentu • określić prawdopodobny czas i miejsce akcji • wyjaśnić, jaką postawę życiową symbolizuje Edward Stachura • wytłumaczyć, czym jest pozorów kurtyna i dlaczego ludzie się za nią chowają 145. i 146. Internet • przedstawić historię internetu • omówić funkcję internetu 147. i 148. Wypowiedzenie wielokrotnie złożone • podzielić wypowiedzenia wielokrotnie złożone na wypowiedzenia składowe • stosować odpowiednią interpunkcję w zdaniach wielokrotnie złożonych 144. Otwarty na innych? • przedstawić reakcję przybyszów na widok mieszkańców planety • wyjaśnić, dlaczego Ziemianie postanowili przepiłować klatki • wytłumaczyć, co spowodowało śmierć wszystkich mieszkańców planety fragmentowi • przedstawić, jakimi wartościami, według osoby mówiącej, obecnie kierują się ludzie • omówić postawę podmiotu wobec złych rzeczy, które mu się przydarzyły • ocenić intencje przybyszów • przedstawić, jak zmieniał się stosunek przybyszów do tubylców • wskazać cechy powieści fantastycznonaukowej we fragmencie • zacytować wypowiedzenie, które jest puentą i opisać jego budowę • wyjaśnić przyczynę popularności konkretnych serwisów internetowych • scharakteryzować język wypowiedzi internetowych • napisać e-mail do koleżanki lub kolegi zachęcający do stosowania reguł netykiety • wytłumaczyć, na czym polega trollowanie i hejtowanie • korygować zbyt długie wypowiedzenia wielokrotnie złożone • grupy zdań • wskazać przeżycia i doświadczenia, które, według osoby mówiącej, kształtują człowieka • podać sposoby pomagające pielęgnować w sobie bogactwo wewnętrzne • wskazać ironię i określić jej funkcję • interpretować znaczenie tytułu • zredagować kilka rad, jak otworzyć się na inność drugiego człowieka • określić, która współczesna piosenka najlepiej oddaje doświadczenia dzisiejszego człowieka • przedstawić wybrany blog • wskazać korzyści i zagrożenia, związane z internetem • przygotować prezentację o zagrożeniach czyhających w internecie • podjąć dyskusję na temat sposobów chronienia prywatności w internecie • przedstawić swoje wyobrażenia na temat przyszłości internetu • sporządzić wykres zdania wielokrotnie złożonego • dokonać opisu • podjąć dyskusję na temat schematów kulturowych i sposobów ich przełamywania • omówić wybrany tekst kultury podejmujący temat konfrontacji z innością • opisać te same wydarzenia z punktu widzenia tubylców 149. Podsumowanie wiadomości 150. i 151. Składnia – podsumowanie • odtworzyć najważniejsze fakty, sądy i opinie • posługiwać się terminami i pojęciami: mieszanie się kultur i tradycji, globalna wioska, konflikt pokoleń, różnorodność artystyczna, absurd, personifikacja, powtórzenie, wypowiedzenie wielokrotnie złożone, przecinek w wypowiedzeniu wielokrotnie złożonym • posługiwać się terminami i pojęciami: części zdania: podmiot, orzeczenie, przydawka, dopełnienie, okolicznik; wypowiedzenie pojedyncze: zdanie pojedyncze, równoważnik zdania; wypowiedzenie złożone: zdanie złożone współrzędnie: łączne, rozłączne, przeciwstawne, wynikowe; zdania złożone podrzędnie: podmiotowe, orzecznikowe, przydawkowe, dopełnieniowe, okolicznikowe (miejsca, czasu, sposobu, przyczyny, warunku, przyzwolenia); • wykorzystywać najważniejsze konteksty • rozpoznawać i rozróżniać części zdań i rodzaje zdań złożonych pojedynczych przekształcić w wypowiedzenia wielokrotnie złożone • wyciągać wnioski • określać własne stanowisko składniowego sporządzonego wykresu • poprawnie interpretować wymagany materiał • właściwie argumentować • uogólniać, podsumowywać i porównywać • wykorzystywać bogate konteksty • formułować i rozwiązywać problemy badawcze • wyjaśniać funkcje części i rodzajów zdań w wypowiedzi • przekształcać wypowiedzenia • wykorzystywać wiedzę o składni w tworzeniu wypowiedzeń • tworzyć wykresy zdań i dokonywać składniowego opisu • formułować i rozwiązywać problemy badawcze wypowiedzenie z imiesłowowym równoważnikiem zdania, wypowiedzenie wielokrotnie złożone WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA POLSKIEGO DO KL. III B (profil filmowy) OSIĄGNIĘCIA Celujący Samodzielnie buduje logiczny, bezbłędny tekst ponadprogramowych form wypowiedzi), • Bierze udział w konkursach języka polskiego i osiąga sukcesy • indywidualizuje język bohatera • w rozprawkach podejmujących tematy związane z historią, filozofią i sztuką wprowadza cytaty z tekstów filozoficznych i łacińskie sentencje na poparcie prezentowanego stanowiska • stylizuje język listu na język dawnych epok • pisze reportaż na podstawie sytuacji z życia klasy, szkoły, rodziny • sporządza przypisy do tekstów • parafrazuje utwory UCZNIA Bardzo dobry bezbłędnie tworzy wybrane formy wypowiedzi takie jak : rozprawka, charakterystyka postaci ,opis, streszczenie, plan wydarzeń , notatka informacyjna, list otwarty i prywatny, opowiadanie z dialogiem 2. bezbłędnie i z uczuciem wygłasza z pamięci tren VIII J. Kochanowskiego 1 3.wykazuje się bardzo dobrą znajomością problematyki i treści lektury obowiązkowej oraz tekstów podręcznika omawianych na zajęciach 4. Potrafi przedstawić własny punkt widzenia ,zna biografie autorów tekstów lit.) 5..bezbłędnie wskazuje, nazywa i definiuje następujące pojęcia: NA STOPIEŃ: Dobry otrzymuje uczeń, który 1 w pisemnych formach wypowiedzi wymienionych w wymaganiach na ocenę bdb ; popełnia nieliczne błędy logiczne, kompozycyjne, stylistyczne i ortograficzne 2. bezbłędnie wygłasza z pamięci tren. J.Kochanowskiego 3. wykazuje się dobrą znajomością treści lektur i treści z podręcznika, częściowo, zna problematykę omawianych treści 4.patrafi podać własny punkt widzenia i zna biografie wybranych autorów tekstów' literackich 5.popełnia nieliczne błędy we wskazywaniu, nazywaniu i definiowaniu pojęć Dostateczny Dopuszczający Niedostateczny 1. W pisemnych formach wypowiedzi wymienionych w wymaganiach na ocenę bdb często popełnia błędy logiczne , kompozycyjne .stylistyczne i ortograficzne. 2. Z drobnymi błędami wygłasza z pamięci tren VIII J. Kochanowskiego 3. Wykazuje się dobrą znajomością treści lektur i treści z podręcznika omawianych na zajęciach. 4,Próbuje przedstawić własny punkt widzenia ,wie ,co to jest biografia i potrafi podać przykład dowolnej biografii wybranego przez siebie autora tekstu literackiego.! S 5.Nie potrafi wskazać ,nazwać i zdefiniować niektórych pojęć Z pomocą nauczyciela tworzy formy wypowiedzi pisemnych wymienionych w wymaganiach na ocenę bdb, tworząc tekst popełnia liczne błędy logiczne, i stylistyczne i ortograficzne-. 2. Przy podpowiedzi nauczyciela wygłasza z pamięci tren VIII J. Kochanowskiego} 3. Słabo zna treść omawianych lektur i treści z podręcznika omawianych na zajęciach. ; 4 Z pomocą nauczyciela próbuje przedstawić swój punkt widzenia i wie ,co to jest biografia 5..Potrafi wskazać ,nazwać i zdefiniować wybrane przez siebie pojęcia i środki poetyckie wymienione w wymaganiach na ocenę bdb 1. Nie potrafi tworzyć pisemnych form wypowiedzi wymienionych w wymaganiach na oceny pozytywne. 2.Nie potrafi wygłosić z pamięci VIII trenu 3.Kochanowskiego.Nie zna treści lektur treści z podręcznika omawianych na zajęciach. 4.Nie potrafi przedstawić własnego zdania, nie wie, co to jest biografia. 5. Nie zna i nie potrafi wskazać, nazwać i zdefiniować żadnych pojęć. ` wymienionych w wymaganiach na ocenę bdb oraz środków poetyckich. 6.Nie ma wiadomości i nie potrafi wykorzystywać wiedzy językowej temat aktu komunikacji .funkcji znanych twórców • sprawnie stosuje wiedzę językową w zakresie: fonetyki (porównuje cechy wymowy poszczególnych dialektów) słowotwórstwa i słownictwa (stosuje w tekście skróty i skrótowce, wzbogaca wypowiedź związkami frazeologicznymi różnego pochodzenia, posługuje się eufemizmami} • samodzielnie analizuje i interpretuje słuchany tekst pod względem celu wypowiedzi, środków perswazji oraz zabiegów artystycznych • ocenia wysłuchany tekst pod względem merytorycznym i poprawnościowym; stosuje kryteria oceny odpowiednio dobrane do celu wypowiedzi i intencji nadawcy • prowokuje różne sytuacje komunikacyjne, podtrzymuje kontakt z rozmówcą aluzja, atrybut, [charakterystyka porównawcza, dialekt, epeisodion, funkcje języka, gwara, katharsis, 'manipulacja, oda, perswazja, prolog epilog, stasimon, tren, zasada trzech jedności) oraz środki stylistyczne i ich rodzaje 6.sprawnie,świadomie i funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę językową na temat aktu komunikacji, funkcji języka ogólnopolskiego a gwary, zróżnicowania języka narodowego stylu i jego rodzajów 7. Bezbłędnie przedstawia model komunikacji językowej i określa funkcje językowe 8. W krytyczny sposób omawia film „Pianista” 9. W sposób dojrzały wypowiada się a temat „Czy obojętni są niewinni?” 10. rozpoznaje różnicę między fikcją a kłamstwem 11. rozumie wymienionych w wymaganiach na ocenę bdb 6. sprawnie ,świadomie i funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę językową na temat aktu komunikacji, funkcji języka, języka ogólnopolskiego a gwary, zróżnicowania języka narodowego, stylu i jego rodzajów 7. Zna model komunikacji językowej 8. Zna cechy satyry i jej funkcje 9. Rozumie metaforyczne znaczenie tytułu „Syzyfowe prace” 10. W sposób dojrzały wypowiada się na temat „Czy adaptacje filmowe są potrzebne?” 11. Zna najważniejsze idee pozytywizmu. 12. Wie co to był Mały i Duży Sabotaż, Szare Szeregi, zna akcie Szarych Szeregów wymienionych w wymaganiach na ocenę bdb 6.Potrafi rozróżnić i zdefiniować funkcje języka oraz styl i jego rodzaje . 7. Zna pojęcie dialogu, rozumie tekst o tematyce filozoficznej. 8. Zna biblijną opowieść i najważniejsze postaci biblijne 9. rozpoznaje intencje wypowiedzi (aprobatę, dezaprobatę, negację, prowokację) 10. potrafi podać cechy przedstawienia teatralnego. 11. Dostrzega podobieństwa i różnice między mitem a dziełem filmowym („Troja”) 12. Odróżnia fakty od opinii. 13. Zna metody rusyfikacji (‘Syzyfowe prace”) 14. Zna życiorys głównych bohaterów „Syzyfowych prac” 15. Zna pojęcie b. Potrafi rozróżnić i zdefiniować niektóre rodzaje funkcji języka i stylów literackich 6. zna pojęcie epos, podaje cechy gatunku 7. Przedstawia przebieg akcji w dramacie J. Słowackiego „Balladyna” 8. zna pojecie podmiot zbiorowy, rozpoznaje go w tekście. 9. Zna pojęcie cywilizacja. 10. Podaje cechy epiki. języka oraz stylu i jego rodzajów • czyta, samodzielnie analizuje i interpretuje różne teksty literackie i inne teksty kultury, uwzględniając ich cechy gatunkowe, znaczenie metaforyczne i symboliczne, konteksty interpretacyjne oraz intencję nadawcy wypowiedzi • świadomie uczestniczy w różnych sytuacjach komunikacyjnych, posługując się wieloma środkami wyrazu • wykazuje się oryginalnością oraz artyzmem interpretacji głosowej wygłaszanego z pamięci tekstu prozatorskiego lub poetyckiego • krytycznie i rzeczowo ocenia wypowiedzi własne i innych osób, przejawia szczególną dbałość o kulturę słowa • sprawnie redaguje teksty, zachowując cechy gatunkowe oraz stylistyczne różnych typów wypowiedzi oraz dbając o poprawność zapisu, bezbłędność metaforyczne znaczenie tytułu utworu „Kamienie nadszaniec” 12. Pisze krytyczną recenzję nt. filmu Roberta Glińskiego. leksykografii. 16. Zna losy głównych bohaterów „Kamieni na szaniec” językową i stylistyczną • redaguje teksty krytyczne na temat utworów literackich i innych tekstów kultury • podejmuje próby własnej twórczości literackiej - dokonuje analizy interpretacyjnej i porównawczej filmów „Kamienie na szaniec” i „Akcja pod Arsenałem” WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JEZYKA POLSKIEGO DO KL. III OSIĄGNIĘCIA UCZNIA NA STOPIEŃ: Celujący Bardzo dobry Dobry Dostateczny Dopuszczający Niedostateczny Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania kryterialne na ocenę bardzo dobrą, a ponadto przejawia umiejętności w zakresie przykładowo podanych zagadnień: SŁUCHANIE samodzielnie analizuje i interpretuje słuchany tekst pod względem celu wypowiedzi, środków perswazji oraz zabiegów artystycznych, ocenia wysłuchany tekst pod względem merytorycznym i poprawnościowym; stosuje kryteria oceny odpowiednio dobrane do celu wypowiedzi i intencji nadawcy, prowokuje różne sytuacje komunikacyjne, Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania kryterialne na ocenę dobrą oraz: SŁUCHANIE aktywnie słucha wypowiedzi innych osób w różnych sytuacjach komunikacyjnych, a w szczególności podczas dyskusji; analizuje ich kompozycję, treść, poprawność stylistyczną i językową, ocenia wysłuchane przemówienie według samodzielnie opracowanych kryteriów, prowadząc samodzielnie wywiad według przygotowanego wcześniej planu, reaguje na wypowiedzi rozmówcy. PG2nn s. 14 14 Szczegółowe kryteria oceniania dla klasy III CZYTANIE Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania kryterialne na ocenę dostateczną oraz: SŁUCHANIE słucha i sporządza notatki, dostrzega logikę w wypowiedziach innych osób, krytycznie wypowiada się na temat wysłuchanego przemówienia, odwołując się do jego struktury i treści, podejmuje próby samodzielnego przeprowadzenia wywiadu. CZYTANIE TEKSTÓW PISANYCH I ODBIÓR INNYCH TEKSTÓW KULTURY podejmuje próby interpretacji głosowej czytanego lub Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania kryterialne na ocenę dopuszczająca oraz: SŁUCHANIE: słucha wypowiedzi innych osób i podejmuje próby sporządzania notatek, rozumie wypowiedzi innych osób w takich sytuacjach komunikacyjnych, jak na przykład rozmowa, dyskusja, aktywnie w nich uczestniczy, odróżnia informacje o faktach od opinii, rozpoznaje różnice między fikcją a kłamstwem, rozpoznaje wypowiedzi o charakterze emocjonalnym i perswazyjnym, PG2nn s. 10 10 Szczegółowe kryteria oceniania dla klasy III rozpoznaje intencje wypowiedzi SŁUCHANIE uważnie słucha wypowiedzi innych osób w rożnych sytuacjach komunikacyjnych i rozumie wysłuchane komunikaty, rozpoznaje wypowiedź argumentacyjną, odróżnia wypowiedzi publicystyczne i użytkowe od tekstów literackich, wymienia informacje zawarte w wysłuchanym tekście. CZYTANIE TEKSTÓW PISANYCH I ODBIÓR INNYCH TEKSTÓW KULTURY czyta tekst poetycki i prozatorski, przestrzegając zasad interpunkcji, poprawnego akcentowania oraz intonacji, opisuje Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie spełnia wymagań kryterialnych na ocenę dopuszczającą. 1 podtrzymuje kontakt z rozmówcą. CZYTANIE TEKSTÓW PISANYCH I INNYCH TEKSTÓW KULTURY czyta, samodzielnie analizuje i interpretuje różne teksty literackie i inne teksty kultury, uwzględniając ich cechy gatunkowe, znaczenie metaforyczne i symboliczne, konteksty interpretacyjne oraz intencję nadawcy wypowiedzi, porównuje i klasyfikuje informacje wyszukane w różnych źródłach, recenzuje przeczytane utwory literackie, rzeczowo i logicznie uzasadnia swoje zdanie. MÓWIENIE świadomie uczestniczy w różnych sytuacjach komunikacyjnych, posługując się wieloma środkami wyrazu, wykazuje się oryginalnością oraz TEKSTÓW PISANYCH I ODBIÓR INNYCH TEKSTÓW KULTURY interpretuje głosowo czytany tekst poetycki lub prozatorski, analizuje utwór na poziomie przenośnym i symbolicznym, w interpretacji uwzględnia konteksty, np. biograficzny, historyczny, kulturowy, tłumaczy aluzję literacką, posługuje się terminami: liryka pośrednia i bezpośrednia, porównuje cechy epiki współczesnej, historycznej i fantastycznej, posługuje się słownikami, leksykonami i encyklopediami specjalistycznymi, np. Słownikiem kultury antycznej, Słownikiem terminów literackich oraz słownikiem języka polskiego, wyszukuje potrzebne informacje w katalogu bibliotecznym, analizuje cechy reportażu, artykułu wygłaszanego utworu poetyckiego i prozatorskiego, określa funkcję środków stylistycznych w tekście, ocenia wartość informacyjną tekstu, rozumie funkcję szyku przestawnego w tekście, dostrzega w tekście ironię, definiuje cechy liryki bezpośredniej i pośredniej, rozpoznaje w tekście cechy epiki współczesnej, historycznej i fantastycznej, odnajduje potrzebne informacje w Słowniku kultury antycznej i Słowniku terminów literackich, odnajduje w słowniku języka polskiego wzory odmiany rzeczowników, posługuje się bibliografią, wyróżnia w tekście cechy charakterystyczne (aprobatę, dezaprobatę, negację, prowokację), w wypowiedzi argumentacyjnej wskazuje tezę, argumenty, wnioski, rozróżnia gatunki publicystyczne takie jak artykuł, wywiad, reportaż. CZYTANIE TEKSTÓW PISANYCH I ODBIÓR INNYCH TEKSTÓW KULTURY dobiera odpowiednią intonacje i barwę głosu, stosuje się do zapisanej interpunkcji, aby podkreślić najważniejsze treści czytanego tekstu poetyckiego lub prozatorskiego, identyfikuje i określa treści symboliczne oraz przenośne, wskazuje w tekście środki stylistyczne z zakresu słownictwa, składni, fonetyki, omawia funkcje tytułu, podtytułu, motta, apostrofy, punktu kulminacyjnego w utworze, przypisuje czytany utwór do 2 uczucia, które budzi w nim dzieło, określa problematykę utworu oraz jego główną myśl, przedstawia najistotniejsze treści wypowiedzi, wskazuje w tekście treści przenośne, określa wartość informacyjną tekstu, zna cechy liryki, epiki i dramatu, wymienia podstawowe cechy bajki, baśni, legendy, opowiadania, noweli, powieści, dziennika, pamiętnika, hymnu, fraszki, tragedii, komedii, ballady, komiksu, odróżnia fikcję realistyczną od fantastycznej, wskazuje tytuł, podtytuł utworu, wyróżnia w utworze wątek główny i poboczny, wskazuje bohatera głównego i tytułowego, wskazuje w utworze elementy tragiczne i komiczne, artyzmem interpretacji głosowej wygłaszanego z pamięci tekstu prozatorskiego lub poetyckiego, krytycznie i rzeczowo ocenia wypowiedzi własne i innych osób, przejawia szczególną dbałość o kulturę słowa. PISANIE sprawnie redaguje teksty, zachowując cechy gatunkowe i stylistyczne różnych typów wypowiedzi oraz dbając o poprawność zapisu, bezbłędność językową i stylistyczną, PG2nn s. 16 16 Ogólne kryteria oceniania dla klasy III gimnazjum redaguje teksty krytyczne na temat utworów literackich i innych tekstów kultury, podejmuje próby własnej twórczości literackiej. NAUKA O JĘZYKU świadomie stosuje wiedzę w zakresie treści prasowego, omawia związki dzieła sztuki z historią i filozofią, analizuje niejednorodność dzieła literackiego i wyjaśnia absurdalności świata przedstawionego w grotesce. MÓWIENIE przekonuje dyskutantów do wygłaszanych racji dzięki odpowiednio pogrupowanym i popartym przykładami argumentom, posługuje się odpowiednio dobranymi figurami retorycznymi podczas wygłaszania przemówienia, wprowadza cytaty do przemówienia, komentuje wynik dyskusji, ocenia racje dyskutantów pod względem merytorycznym, interpretuje głosowo wygłaszane z pamięci utwory poetyckie i prozatorskie przewidziane w programie nauczania, analizuje i ocenia komiksu, wskazuje związki dzieła sztuki z historią i filozofią, dostrzega niejednorodności stylowe dzieła, wskazuje przykłady mieszania gatunków, znajduje w tekstach współczesnej kultury popularnej nawiązania do tradycyjnych wątków literackich i kulturowych. MÓWIENIE podaje odpowiednio dobrane argumenty popierające prezentowane stanowisko, formułuje podsumowanie wyników dyskusji, PG2nn s. 13 Szczegółowe kryteria oceniania dla klasy III 13 układa charakterystykę porównawczą, nagrywa wywiad z osobą rzeczywistą według wcześniej przygotowanego planu, właściwego rodzaju literackiego, wskazuje cechy liryki, epiki i dramatu w balladzie, zna pojęcia satyra, karykatura, komizm, rozpoznaje czytany utwór jako baśń, bajkę, legendę, opowiadanie, powieść, przypowieść, pamiętnik, dziennik, nowelę, pieśń, hymn, fraszkę, tren, tragedię, komedię, dramat, rozpoznaje odmiany gatunkowe literatury popularnej: powieść lub opowiadanie obyczajowe, przygodowe, detektywistyczne, fantastycznonaukowe, fantasy, przedstawia propozycję odczytania konkretnego tekstu kultury i ją uzasadnia, ze zrozumieniem posługuje się pojęciami dotyczącymi wartości pozytywnych i ich przeciwieństw oraz określa postawy z nimi związane, np. patriotyzm – nacjonalizm, tolerancja – nietolerancja, piękno 3 wskazuje podstawowe środki stylistyczne, przede wszystkim: metaforę, porównanie, powtórzenie, pytanie retoryczne, wyraz dźwiękonaśladowczy, rym, wskazuje elementy dramatu takie jak akt, scena, tekst główny, tekst poboczny, monolog, dialog. MÓWIENIE nadaje swojej wypowiedzi odpowiedni sens, gromadzi argumenty na poparcie przyjętego stanowiska, prezentuje własne zdanie w rozmowie, opowiada, podejmuje próby charakterystyki postaci literackiej i rzeczywistej oraz autocharakterystyki, wygłasza z pamięci fragmenty poezji i prozy, stosując poprawną intonację i uwzględniając przewidzianych programem nauczania fonetyki, słowotwórstwa, fleksji, składni, wiedzy o języku jako tworze społecznym, samodzielnie poszerza wiedzę językową, badając różne źródła informacji. wypowiedzi innych osób (treść, poprawność językową, intonacyjną i artykulacyjną). PISANIE interpretuje treści symboliczne i metaforyczne dzieła sztuki, indywidualizuje język bohatera, w rozprawkach podejmujących tematy związane z historią, filozofią i sztuką wprowadza cytaty z tekstów filozoficznych i łacińskie sentencje na poparcie prezentowanego stanowiska, stylizuje język listu na język dawnych epok, pisze sprawozdanie, np. z życia klasy, szkoły, rodziny, sporządza przypisy do tekstów, parafrazuje utwory znanych twórców. NAUKA O JĘZYKU sprawnie stosuje wiedzę językową w zakresie: – fonetyki, – słowotwórstwa i słownictwa (stosuje w tekście skróty i skrótowce, wzbogaca podejmuje próby interpretacji głosowej wygłaszanych z pamięci utworów poetyckich i prozatorskich, podejmuje próby oceny wypowiedzi innych kolegów i koleżanek według przyjętych kryteriów. PISANIE opisuje dzieło sztuki i podejmuje próbę jego interpretacji, stosuje w opowiadaniu elementy charakterystyki pośredniej, redaguje rozprawkę na podany temat, redaguje charakterystykę porównawczą, wprowadza realia epoki w tekście odwołującym się do minionych epok, wzbogaca list, kartkę z dziennika, pamiętnika opisem przeżyć i charakterystyką, pisze recenzję, posługuje się stylem potocznym, urzędowym, stosuje normę wzorcową w – brzydota, a także rozpoznaje ich obecność w życiu oraz w literaturze i innych sztukach, omawia na podstawie poznanych dzieł literackich i innych tekstów kultury podstawowe, ponadczasowe zagadnienia egzystencjalne, np. miłość, przyjaźń, śmierć, cierpienie, nadzieja, religia, samotność, inność, poczucie wspólnoty, solidarność, sprawiedliwość, operuje słownictwem z określonych kręgów tematycznych, m.in. rozwój psychiczny, moralny i fizyczny człowieka, społeczeństwo i kultura, region i Polska. MÓWIENIE moduluje głos w celu nadania odpowiedniego znaczenia formułowanej wypowiedzi, porządkuje zebrane argumenty według ich ważności, wygłasza 4 interpunkcję utworu, PG2nn s. 9 Szczegółowe kryteria oceniania dla klasy III 9 stosuje zasady etykiety językowej – wie, w jaki sposób zwracać się do rozmówcy w zależności od sytuacji i relacji łączącej go z osobą, do której mówi, zna formuły grzecznościowe, zna granice stosowności slangu młodzieżowego, przestrzega zasad etyki mowy. PISANIE redaguje teksty zgodnie z tematem; stosuje się do podstawowych zasad poprawności wypowiedzi, komponuje opis, opowiadanie, charakterystykę, list prywatny i oficjalny, kartkę z pamiętnika i dziennika, sprawozdanie z lektury, filmu, rozprawkę, tworzy plan twórczy wypowiedź związkami frazeologicznymi różnego pochodzenia, posługuje się eufemizmami), PG2nn s. 15 Szczegółowe kryteria oceniania dla klasy III 15 – fleksji (stosuje w tekście wypowiedzenia z czasownikiem w stronie czynnej i biernej w zależności od intencji nadawcy, dokonuje autokorekty w zakresie poprawności w stosowaniu form odmiany wyrazów), – składni (w zależności od sytuacji komunikacyjnej posługuje się w tekście wypowiedzeniem złożonym, imiesłowowym równoważnikiem zdania, analizuje i omawia budowę wypowiedzenia złożonego, przekształca je w celu uniknięcia błędów składniowych, bezbłędnie stosuje zasady interpunkcji wypowiedzeń złożonych), – języka jako tworu społecznego swoich wypowiedziach. NAUKA O JĘZYKU umiejętnie stosuje wiedzę językową w zakresie: – fonetyki (omawia cechy wymowy charakterystyczne dla danego regionu, – słowotwórstwa i słownictwa (tworzy i zapisuje skróty wchodzące w skład nazw własnych, dostosowuje formę czasownika do skrótowca w wypowiedzeniu, rozróżnia związki frazeologiczne stałe, luźne i łączliwe, rozumie ich funkcję w tekście), – fleksji (porównuje wypowiedzenie z czasownikiem w stronie czynnej z wypowiedzeniem z czasownikiem w stronie biernej, wyszukuje poprawne formy przemówienie według sporządzonego wcześniej planu, wypowiada się na temat wypowiedzi innych osób, wybiera spośród podanych cytatów najbardziej odpowiednie do wygłaszanego przemówienia, uczestniczy w dyskusji, stosując się do zasad kulturalnej rozmowy, wzbogaca opisem twórcze opowiadanie, charakteryzuje bohatera literackiego i rzeczywistego; sporządza autocharakterystykę, dąży do precyzyjnego wysławiania się, w tym celu: dobiera synonimy i antonimy; poprawnie używa związków frazeologicznych; próbuje dostosować PG2nn s. 11 Szczegółowe kryteria oceniania dla klasy III 11 szyk wyrazów i zdań składowych do wagi, jaką nadaje przekazywanym informacjom; 5 własnej wypowiedzi, sporządza plan ramowy i szczegółowy dłuższego tekstu, redaguje streszczenie tekstu popularnonaukowego, podanie, życiorys, CV, zaproszenie, ogłoszenie, list motywacyjny, dedykację, zapisuje wywiad z osobą fikcyjną i rzeczywistą, pisemnie wypowiada się na wybrane tematy poruszające tematykę miłości, przyjaźni, śmierci, cierpienia, nadziei, religii, samotności, inności, poczucia wspólnoty, solidarności, sprawiedliwości. NAUKA O JĘZYKU stosuje wiedzę językową w zakresie: – fonetyki (zna cechy wymowy charakterystyczne dla swojego regionu), – słowotwórstwa i (wyjaśnia specyfikę języka na tle innych kodów, analizuje różne funkcje języka na wybranych przykładach, określa funkcję dialektyzacji, tworzy teksty stylizowane na gwarę uczniowską, stylizuje tekst na archaiczny odmiany wyrazów w słowniku poprawnej polszczyzny), – składni (omawia budowę wypowiedzeń wielokrotnie złożonych, stosuje się do zasad interpunkcji w wypowiedzeniu złożonym, przekształca tekst w celu uniknięcia powtórzeń składniowych), – języka jako tworu społecznego (wyjaśnia przyczyny zaniku gwar, świadomie stosuje wyrazy o ograniczonym zasięgu w redagowanych tekstach, rozróżnia archaizmy oraz określa funkcję archaizacji w tekstach literackich). odpowiednio do celu wypowiedzi przekształca konstrukcje strony biernej i odwrotnie; zamienia formy osobowe czasownika na imiesłowy i odwrotnie, wykorzystuje partykuły do modyfikowania znaczenia wypowiedzi; wykorzystuje wiedzę z zakresu fleksji – m.in. stosuje poprawne formy odmiennych części mowy oraz poprawne formy wyrazów w związkach składniowych; używa czasowników dokonanych i niedokonanych; odpowiednich trybów i stron czasownika; wykorzystuje wiedzę z zakresu składni – w zależności od funkcji wypowiedzi uwzględnia zdania złożone podrzędnie i współrzędnie, zdania bezpodmiotowe, równoważniki zdań, wypowiedzenia z imiesłowowym 6 słownictwa (zna zasady tworzenia neologizmów, różne źró- dła pochodzenia związków frazeologicznych, zastępuje wyrażenia i zwroty dosadne eufemizmami), – fleksji (odróżnia wypowiedzenie z czasownikiem w stronie czynnej od wypowiedzenia z czasownikiem w stronie biernej, zauważa potrzebę korzystania ze słownika poprawnej polszczyzny lub słownika języka polskiego), – składni (odróżnia orzeczenie czasownikowe od orzeczenia imiennego, zdanie od imiesłowowego równoważnika zdania, zdanie pojedyncze od zdania złożonego), – języka jako tworu społecznego (zna różne równoważnikiem zdania, wygłaszając z pamięci fragmenty poezji lub prozy, próbuje podkreślić głosowo najważniejsze treści tekstu. PISANIE redaguje poprawne logicznie teksty o przejrzystej kompozycji, zgodne z tematem, prawidłowe pod względem stylistycznym, językowym, ortograficznym i interpunkcyjnym, dąży do precyzyjnego wypowiadania się, w tym celu: świadomie dobiera synonimy i antonimy; poprawnie używa związków frazeologicznych; dostosowuje szyk wyrazów i zdań składowych do wagi, jaką nadaje przekazywanym informacjom; odpowiednio do celu wypowiedzi przekształca konstrukcje strony biernej i odwrotnie; zamienia formy 7 rodzaje kodu – werbalnego i niewerbalnego, zna terminy gwara i slang młodzieżowy, wskazuje w tekście archaizmy, dostrzega różnicę między tekstem stylizowanym a napisanym w języku ogólnonarodowym), wykorzystuje podstawową wiedzę z nauki o języku do poprawnego zapisu. Ocenę do osobowe czasownika na imiesłowy i odwrotnie, wykorzystuje partykuły do modyfikowania znaczenia wypowiedzi; wykorzystuje wiedzę z zakresu fleksji – m.in. stosuje poprawne formy odmiennych części mowy oraz poprawne formy wyrazów w związkach składniowych; używa czasowników dokonanych i niedokonanych; odpowiednich trybów i stron czasownika; wykorzystuje wiedzę z zakresu składni – w zależności od funkcji wypowiedzi uwzględnia zdania złożone podrzędnie i współrzędnie, zdania bezpodmiotowe, równoważniki zdań, wypowiedzenia z imiesłowowym równoważnikiem zdania, samodzielnie opisuje dzieło sztuki, wprowadza do opowiadania elementy charakterystyki 8 bohatera, przedstawia logiczną argumentację w wypowiedzi, porównuje postaci literackie lub rzeczywiste, redaguje różne typy listów, omawia krytycznie elementy tekstu kultury, stosując odpowiednio dobrane środki wyrazu, sporządza opis bibliograficzny, redaguje streszczenie tekstu literackiego, w którym zastosowano inwersję czasową fabuły. NAUKA O JĘZYKU stosuje wiedzę językową w zakresie: – fonetyki (wymienia cechy wymowy charakterystyczne dla swojego regionu, – słowotwórstwa i słownictwa (tworzy i zapisuje skróty, objaśnia najważniejsze skrótowce, klasyfikuje związki frazeologiczne według kryterium ich pocho- PG2nn s. 12 12 Szczegółowe kryteria oceniania dla klasy III dzenia, wyszukuje 9 eufemizmy w tekście), rozumie pojęcie stylu, rozpoznaje styl potoczny, urzędowy, artystyczny, naukowy, – fleksji (przekształca wypowiedzenia z czasownikiem w stronie czynnej na wypowiedzenia z czasownikiem w stronie biernej i odwrotnie, odróżnia formy odmiany wyrazów w mowie potocznej od form zalecanych przez słownik poprawnej polszczyzny), – składni (przekształca zdania z orzeczeniem czasownikowym na zdania z orzeczeniem imiennym, zdania złożone podrzędnie na wypowiedzenia z imiesłowowym równoważnikiem zdania, wydziela wypowiedzenia składowe w wypowiedzeniu wielokrotnie złożonym), – języka jako tworu społecznego (podaje przykłady kodu, wskazuje wyrazy o 10 ograniczonym zasięgu i słownictwo ogólnonarodowe, wskazuje wyrazy gwarowe, archaizmy, rozpoznaje eufemizmy, wulgaryzmy, redaguje słownik gwary uczniowskiej). 11
Podobne dokumenty
j.polski
Hierarchia świata w średniowieczu.
Wiara w Boga jako najwyższa wartość
w kulturze tego okresu.
Ideał władcy na przykładzie kroniki Jana
z Czarnkowa.
Wzór rycerza w Pieśni o Rolandzie.
Cec...