Pobierz plik PDF - Roczniki Geomatyki

POLSKIE
TOWARZYSTWO
INFORMACJI
PRZESTRZENNEJ
Ma³opolski
projekt infrastruktury
informacji przestrzennej
ROCZNIKI GEOMATYKI 2005 m TOM III m Z ESZYT 3
183
MA£OPOLSKI PROJEKT INFRASTRUKTURY
INFORMACJI PRZESTRZENNEJ
MALOPOLSKA SPATIAL INFORMATION
INFRASTRUCTURE PROJECT
S³awomir Piróg
Zespó³ Geodezji i Baz Danych, Departament Œrodowiska i Rozwoju Wsi
Urz¹d Marsza³kowski Województwa Ma³opolskiego
S³owa kluczowe: dane przestrzenne, metadane, integracja, region, administracja publiczna
Keywords: spatial data, metadata, integration, region, public administration
Szybki rozwój nowoczesnych technologii powoduje koniecznoœæ wprowadzenia zmian
w funkcjonowaniu i organizacji administracji. Techniki informatyczne, internet wprowadzaj¹
nowe standardy dzia³ania i przez to daj¹ wiele nowych mo¿liwoœci samorz¹dom lokalnym i
administracji publicznej. Umiejêtne wykorzystanie informacji przestrzennej mo¿e powodowaæ wzrost konkurencyjnoœci jednostek samorz¹du terytorialnego wzglêdem innych. Jednostki te posiadaj¹ wiele danych utrzymywanych w ró¿nych systemach i postaciach oraz
zró¿nicowanych co do formatów, odwzorowañ i dok³adnoœci (Czochañski, 2005).
Integracja danych przestrzennych dla regionu Ma³opolski nie jest pomys³em nowym. Od
po³owy lat 90. na potrzeby administracji funkcjonowa³ Komputerowy Atlas Województwa
Krakowskiego. Z chwil¹ ustanowienia nowego podzia³u administracyjnego kraju w roku
1999 poszerzono zasiêg terytorialny Atlasu do granic powsta³ego województwa ma³opolskiego.
Równolegle do procesu gromadzenia informacji przestrzennej z obszaru ma³opolski dojrzewa³a idea Ma³opolskiej Infrastruktury Informacji Przestrzennej (MIIP). Termin infrastruktura informacji przestrzennej stosowany jest w znaczeniu przyjêtym przez prof. Jerzego GaŸdzickiego (GaŸdzicki, 2003) jako zespó³ odpowiednich technologii, œrodków politycznych i ekonomicznych oraz przedsiêwziêæ instytucjonalnych, które u³atwiaj¹ dostêp do informacji przestrzennej oraz korzystanie z nich. Tak nazwany system ma rozwi¹zaæ problem
s³abej dostêpnoœci do baz danych przestrzennych, metainformacji oraz gotowych opracowañ kartograficznych, których Ÿród³em s¹: administracja, uczelnie, instytucje i przedsiêbiorstwa.
Dotychczasowy brak takiego kompleksowego systemu wynika³ z niewystarczaj¹cej iloœci
œrodków finansowych na jego realizacjê. W zwi¹zku z przyst¹pieniem Polski do UE otworzy³o
siê wiele dróg wspieraj¹cych bezpoœrednio rozwój nowoczesnej infrastruktury. Województwo
ma³opolskie podejmuje siê realizacji projektu, którego beneficjenatami bêd¹ m.in. Ma³opolski
Urz¹d Wojewódzki, Urz¹d Statystyczny, RZGW, Urz¹d Miasta Krakowa, MZMiUW, ZDW,
KBGiTR. Zosta³y ju¿ zawarte z tymi jednostkami stosowne porozumienia.
184
S³awomir Piróg
Powy¿szy projekt zak³ada otwartoœæ systemu, tzn. ¿e mog¹ do niego przystêpowaæ
kolejni beneficjencji. Wszyscy w równym stopniu bêd¹ mieli bezp³atny dostêp do GISowych danych przestrzennych oraz metainformacji na temat baz dotycz¹cych obszaru
Ma³opolski zgromadzonych na centralnym serwerze (rys. 1). Wszelkiego rodzaju gotowe
opracowania kartograficzne bêd¹ gromadzone w standardzie pdf i udostêpniane pozosta³ym beneficjentom. Poprzez zaawansowane wyszukiwania w systemie mo¿liwe bêdzie
szybkie odnalezienie najlepszych danych potrzebnych w zarz¹dzaniu regionem i jego dalszym rozwoju.
Projekt Ma³opolskiej Infrastruktury Informacji Przestrzennej to przede wszystkim system gromadz¹cy metainformacje na temat wszelkiego rodzaju baz danych przestrzennych
dla obszaru województwa ma³opolskiego. O szerokim spektrum zadañ o charakterze przestrzennym jednostek przystêpuj¹cych do wspó³pracy z Urzêdem Marsza³kowskim œwiadczy
poni¿szy wykaz poszczególnych instytucji, które dysponuj¹ danymi przestrzennymi na temat:
m Ma³opolski Zarz¹d Melioracji i Urz¹dzeñ Wodnych w Krakowie
– rzek ma³opolski
– zbiorników wodnych i jezior
– obiektów hydrotechnicznych i gospodarki wodnej
– planowanych i realizowanych inwestycji hydrologicznych
m Krakowskie Biuro Geodezji i Terenów Rolnych w Krakowie
– warunków glebowo-rolniczych w Ma³opolsce
– lokalizacji inwestycji na terenach rolnych
– struktury agrarnej w Ma³opolsce
m Zarz¹d Dróg Wojewódzkich w Krakowie
– przebiegu i charakterystyki dróg wojewódzkich Ma³opolski
– oznakowania dróg wojewódzkich
– obiektów in¿ynierskich (mosty, wiadukty, estakady)
– planowanych i realizowanych inwestycji drogowych
m Wydzia³ Zarz¹dzania Kryzysowego Ma³opolskiego Urzêdu Wojewódzkiego
– zagro¿eñ naturalnych w regionie (powodzie, osuwiska)
– rozmieszczenia magazynów chemicznych
– lokalizacji placówek pomocy medycznej i punktów ratunkowych
– socjoekonomicznych spisów ludnoœci
– budynków i u¿ytków rolnych
– rozmieszczenia magazynów ¿ywnoœci
m Wydzia³ Œrodowiska i Rolnictwa Ma³opolskiego Urzêdu Wojewódzkiego
– obszarów wiejskich (grunty, tereny rolnicze)
– punktów geodezyjnych
– aktualizacji informacji o gruntach rolnych
– przydatnoœci i odpowiednioœci gruntów
– sieci cieków i zbiorników wodnych oraz obiektów hydrologicznych
– lokalizacji wód powierzchniowych i gruntowych
– zabudowy obszarów wiejskich
– specjalistycznych upraw i produkcji rolnej w regionie
– rozmieszczenia Ÿróde³ geotermicznych
– lokalizacji obszarów zanieczyszczeñ
Ma³opolski projekt infrastruktury informacji przestrzennej
185
Regionalny Zarz¹d Gospodarki Wodnej
– g³ównych rzek Ma³opolski
– sztucznych zbiorników wodnych i du¿ych jezior
– obiektów hydrotechnicznych
– planowanych inwestycji hydrologicznych
m Urz¹d Statystyczny w Krakowie
– podstawowych wskaŸników statystycznych o województwie w uk³adzie powiatów
i gmin
– informacji statystycznych o województwach w Polsce (Ma³opolska na tle kraju)
– informacji o podziale administracyjnym
m Urz¹d Miasta Krakowa
– lokalizacji obiektów ró¿nej kategorii na terenie gminy Kraków
– infrastruktury technicznej na terenie gminy Kraków
– podzia³u administracyjnego na dzielnice miasta, odnotowywanie zmian
– planowanych i realizowanych inwestycji na terenie gminy Kraków
System bêdzie mia³ mo¿liwoœæ zdalnego wprowadzania (za pomoc¹ internetu) danych
przez jednostki, które wyra¿¹ chêæ wspó³pracy, jak równie¿ zapewni mo¿liwoœæ sprawnego
wyszukiwania przez ró¿norodne kryteria definiuj¹ce bazy. Ka¿da z baz bêdzie opisana za
pomoc¹ ok. 20 cech u³atwiaj¹cych odszukanie najbardziej odpowiednich danych m.in.:
m nazwa
m zasiêg przestrzenny
m format danych
m opis szczegó³owy
m data opracowania
m przez kogo opracowane
m dok³adnoœæ
m materia³ Ÿród³owy
m kategoria tematyczna
m gdzie dostêpne s¹ dane
m które gotowe mapy zawieraj¹ wybrane informacje
m ……..
Najczêœciej poszukiwane dane bêd¹ ³adowane do systemu GIS, ujednolicane pod wzglêdem
geodezyjnym, a nastêpnie udostêpniane za pomoc¹ terminali. Zak³ada siê, ¿e formatem wymiany danych GIS bêd¹ 2-3 formaty oraz zestandaryzowany format GML uzupe³niony szablonem
xsd. Oryginalny format danych zastosowany bêdzie jedynie w przypadku warstw ci¹g³ych
(pokryæ, m.in. dotyczy to modelu wysokoœciowego). Zdalny dostêp do bazy GIS zapewnia
mo¿liwoœæ tworzenia map na stanowiskach u¿ytkowników z wykorzystaniem wszystkich
dostêpnych na serwerze danych przestrzennych pogrupowanych w przyk³adowe kategorie:
m œrodowisko przyrodnicze
m podzia³ administracyjny
m infrastruktura techniczna
m dzia³alnoœæ spo³eczna
m warstwy ci¹g³e
m dane statystyczne
m bazy adresowe
m nazwy geograficzne
m
186
S³awomir Piróg
Za pomoc¹ oprogramowania Acrobat Distiller (ka¿dy z beneficjentów otrzymuje 1 licencjê) tworzone s¹ gotowe opracowania kartograficzne w formacie pdf, a nastêpnie dodawane
do systemu w powi¹zaniu z informacjami o tym, z jakich danych zosta³y utworzone oraz do
ponownego wykorzystania. Ma³opolska Infrastruktura Informacji Przestrzennej zapewnia
wyszukiwanie gotowych map w plikach .pdf oraz mo¿liwoœæ œci¹gniêciach ich przez sieæ.
Wœród kryteriów wyszukiwania bêd¹ m.in.:
m skala opracowania
m format wydruku
m cel opracowania mapy
m które informacje przestrzenne wchodz¹ w sk³ad mapy
W systemie generowane i gromadzone bêd¹ raporty na temat czêstotliwoœci wyszukiwania poszczególnych danych. Zebrane w ten sposób informacje pozwol¹ na efektywniejsze
pozyskanie wartoœciowych danych do czêœci baz GIS-owych.
Ma³opolska Infrastruktura Informacji Przestrzennej sk³ada siê z nastêpuj¹cych elementów:
m serwer (1 szt.) do gromadzenia danych oraz udostêpniania zasobów
m aplikacja zarz¹dzaj¹ca danymi, uprawnieniami dostêpu, przyjmowania danych statystycznych
m terminale (16 szt.) wraz z oprogramowaniem dla beneficjentów projektu do pe³nego
dostêpu do danych
m stacje robocze (2 szt.) wraz z oprogramowaniem do wspomagania prac nad pozyskiwaniem danych oraz przygotowywaniem opracowañ kartograficznych na potrzeby
beneficjenta, a tak¿e profesjonalnym wsparciem procesów decyzyjnych
m strona WWW – udostêpnienie metainformacji dla klientów indywidualnych
m wyposa¿enie pomocnicze (np. wielkoformatowy ploter drukuj¹cy, skaner wielkoformatowy) do sprawnego pozyskiwania informacji oraz wykonywania opracowañ kartograficznych.
Projekt ma równie¿ na celu:
m rozwój us³ug publicznych w internecie w zakresie dostarczanie informacji przestrzennej (dostêp do metainformacji przez stronê www dla wszystkich obywateli)
m obni¿enie kosztów zwi¹znych z pozyskiwaniem i korzystaniem z informacji przestrzennej w regionie
m wsparcie procesów decyzyjnych w zakresie dzia³añ na skalê regionaln¹ i lokaln¹
m podniesienie poziomu wykonywanych opracowañ kartograficznych
m wymiany danych oraz zintegrowanie baz z innymi projektami tego typu na terenie
ca³ej UE
m sta³a wspó³praca pomiêdzy jednostkami
Ze wzglêdu swoje szerokie wykorzystanie projekt znajduje odniesienie w szeregu dokumentach planistycznych na poziomie krajowym oraz regionalnym. Odniesienie to odzwierciedla siê w celach strategicznych poni¿szych dokumentów:
m Strategia Informatyzacji Województwa Ma³opolskiego w latach 2004–2006
– mieszkañcy regionu, aktywnie wykorzystuj¹cy zasoby informacji oraz us³ugi œwiadczone on­line
– œwiadczenie us³ug on­line przez administracjê publiczn¹, instytucje publiczne
– rozbudowa informacyjnych zasobów internetowych w regionie oraz tworzenie interoperacyjnych baz danych
Ma³opolski projekt infrastruktury informacji przestrzennej
187
Strategia Rozwoju Województwa Ma³opolskiego
– regionalny rynek informacji
– infrastruktura konieczna dla rozwoju spo³eczeñstwa informacyjnego
m Strategia Informatyzacji Rzeczypospolitej - ePolska na lata 2004-2006
– powszechnoœæ dostêpu do treœci i us³ug udostêpnianych elektronicznie
– tworzenie szerokiej i wartoœciowej oferty treœci i us³ug dostêpnych w internecie
– powszechna umiejêtnoœæ pos³ugiwania siê teleinformatyk¹
m Narodowy Plan Rozwoju na lata 2004–2006
– tworzenie warunków dla zwiêkszania poziomu inwestycji, trwa³ego rozwoju i promowania spójnoœci przestrzennej
– wzmocnienie potencja³u rozwojowego regionów i przeciwdzia³anie marginalizacji niektórych obszarów
m Projekt dyrektywy UE INSPIRE
– zobowi¹zanie do podejmowania dzia³añ koniecznych do utworzenia infrastruktury informacji przestrzennej w pañstwach cz³onkowskich
– obowi¹zek zorganizowania wymiany zbiorów danych przestrzennych i us³ug pomiêdzy jednostkami administracji publicznej
– okreœlenie sk³adowych infrastruktur informacji przestrzennej (metadane, zbiory i us³ugi
danych przestrzennych, zasady dostêpu i wymiany danych)
Dziêki zgodnoœci z za³o¿eniami dyrektywy projektowany system Ma³opolskiej Infrastruktury
Informacji Przestrzennej bêdzie móg³ byæ w przysz³oœci wykorzystany w ogólnounijnym
systemie informacji przestrzennej.
Mimo pocz¹tkowo znacznych kosztów wdro¿enia systemu, analiza ekonomiczna zysków wykonana przez firmê konsultingow¹ wykaza³a, ¿e poniesione przez beneficjenta wydatki zostan¹ zwrócone ju¿ w trzecim roku jego funkcjonowania. Nasuwa siê jednak zasadnicze pytanie: czy administracja publiczna jest œwiadoma ogromnego zysku ekonomicznego
nie maj¹cego odzwierciedlenia w bezpoœrednich wp³ywach do bud¿etu?
m
Literatura
Czochañski J., 2005: Boso, ale w ostrogach, cz. I. Magazyn Geoinformacyjny – Geodeta nr 3/2005, Warszawa.
GaŸdzicki J., 2003: Kompendium infrastruktur danych przestrzennych, cz. I. Magazyn Geoinformacyjny –
Geodeta nr 2/2003, Warszawa.
Urz¹d Marsza³kowski Województwa Ma³opolskiego, Zespó³ Geodezji i Baz Danych, 2005: Studium Wykonalnoœci projektu „Budowa Ma³opolskiej Infrastruktury Informacji Przestrzennej (MIIP) jako systemu
wspomagania zarz¹dzania na poziomie województwa. Kraków.
Summary
The infrastructure is designed to solve the problem of access to spatial data maintained by administration,
universities and different institutions. Detailed spatial information is available in Malopolska Region
to support a broad range of policies. Indeed, map-based information is extensively used as reporting,
analysing, and planning tool. In addition, the emergence of the Internet has allowed widespread and
low-cost distribution of this type of information and has contributed to better public understanding and
awareness of various policy issues.
Malopolska Region undertook to execute the project in cooperation with:
– Cracow Municipality
– Malopolska Voivodeship
188
S³awomir Piróg
– Regional Statistical Office in Cracow
– Regional Office for Water Management
– Management of Regional Roads, and others.
The project is open, which means that new participants may join it. All participants have free access to
GIS spatial database and other bases with information about Malopolska Region. This information
will be stored on central server.
All kinds of prepared cartographic materials will be saved in pdf standard and they will be shared by
participants in the project. Thanks to advanced searching it will be possible to quickly find the best
suited database for the local government to implement its development objectives. The Malopolska
Region has a unique opportunity to make appropriate use of its significant previous investment in
extensive and diverse spatial databases. This resource is rich in its breadth and basic content, and
through new data modeling and software tools it is now possible to build on this strong foundation to
create a regional spatial information infrastructure.
dr S³awomir Piróg
[email protected]
Ma³opolski projekt infrastruktury informacji przestrzennej
Rys. 1. Schemat funkcjonowania Ma³opolskiej Infrastruktury Informacji Przestrzennej;
Ÿród³o Stuium 2005
189