aktualizacja programu ochrony środowiska dla powiatu

Transkrypt

AKTUALIZACJA PROGRAMU
OCHRONY ŚRODOWISKA
DLA POWIATU
PSZCZYŃSKIEGO
NA LAT A 2008-2011
Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012-2015
Luty 2008 r.
ul.Daleka 33, 60 – 124 Poznań
tel. (+48 61) 65 58 100
fax: (+48 61)65 58 101
www.abrys.pl
e – mail: [email protected]
A
AK
KT
TU
UA
AL
LIIZ
ZA
AC
CJJA
AP
PR
RO
OG
GR
RA
AM
MU
UO
OC
CH
HR
RO
ON
NY
Y
Ś
ŚR
RO
OD
DO
OW
WIIS
SK
KA
A
D
DL
LA
AP
PO
OW
WIIA
AT
TU
UP
PS
SZ
ZC
CZ
ZY
YŃ
ŃS
SK
KIIE
EG
GO
O
N
NA
AL
LA
AT
TA
A 22000088--22001111
Z
ZP
PE
ER
RS
SP
PE
EK
KT
TY
YW
WĄ
ĄN
NA
AL
LA
AT
TA
A 22001122--22001155
Zespół autorski:
mgr Joanna Witkowska
mgr Igor Szymkowiak
Ewelina Sergiel
Aktualizacja Powiatowego Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Pszczyńskiego na lata 2008-2011, z perspektywą na lata 2012-2015
1.
WSTĘP.................................................................................................................................................... 9
1.1.
1.2.
1.3.
1.4.
2.
CHARAKTERYSTYKA POWIATU....................................................................................................10
2.1.
2.2.
2.3.
2.4.
3.
POŁOŻENIE I UWARUNKOWANIA Z NIM ZWIĄZANE ..............................................................................10
STAN PRZESTRZENI ...........................................................................................................................11
SPOŁECZNOŚĆ...................................................................................................................................12
GOSPODARKA ...................................................................................................................................12
OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO..........................................................................13
3.1.
3.2.
3.3.
3.4.
4.
PRZEDMIOT OPRACOWANIA ................................................................................................................ 9
CEL I ZAKRES OPRACOWANIA ............................................................................................................. 9
PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA................................................................................................... 9
RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA W LATACH 2004-2006 .............................. 9
OCHRONA PRZYRODY I KRAJOBRAZU .................................................................................................13
OCHRONA I ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ LASÓW ...................................................................................24
OCHRONA POWIERZCHNI ZIEMI ..........................................................................................................27
OCHRONA ZASOBÓW KOPALIN I WÓD PODZIEMNYCH ..........................................................................32
ZRÓWNOWAŻONE WYKORZYSTANIA MATERIAŁÓW, WODY I ENERGII...........................38
4.1.
4.2.
4.3.
MATERIAŁOCHŁONNOŚĆ, WODOCHŁONNOŚĆ, ENERGOCHŁONNOŚĆ I ODPADOWOŚĆ PRODUKCJI ............38
WYKORZYSTANIE ENERGII ODNAWIALNEJ ..........................................................................................44
KSZTAŁTOWANIE STOSUNKÓW WODNYCH OCHRONA PRZED POWODZIĄ I SKUTKAMI SUSZY ..................48
5. ŚRODOWISKO I ZDROWIE. DALSZA POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I
BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO. ...............................................................................................54
5.1.
5.2.
5.3.
5.4.
5.5.
5.6.
JAKOŚĆ WÓD ....................................................................................................................................54
ZANIECZYSZCZENIE POWIETRZA ........................................................................................................64
POWAŻNE AWARIE PRZEMYSŁOWE .....................................................................................................80
ODDZIAŁYWANIE HAŁASU .................................................................................................................82
ODDZIAŁYWANIE PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH .............................................................................87
ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA SZKODY W ŚRODOWISKU ..............................................................................88
6.
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA PROGRAMU NA ŚRODOWISKO .............................................88
7.
NARZĘDZIA I INSTRUMENTY REALIZACJI PROGRAMU .........................................................93
WDRAŻANIE I REALIZACJA POWIATOWEGO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA ..................................93
NARZĘDZIA I INSTRUMENTY PROGRAMOWO-PLANISTYCZNE ...............................................................99
NARZĘDZIA INFORMATYCZNE WSPOMAGAJĄCE WDRAŻANIE PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA ........99
SYSTEM KONTROLI I PROGNOZOWANIA OPŁAT ŚRODOWISKOWYCH STANOWIĄCYCH DOCHODY
FUNDUSZY EKOLOGICZNYCH .......................................................................................................................102
7.5. OKRESOWA KONTROLA REALIZACJI CELÓW I ZADAŃ ZAPISANYCH W PROGRAMIE OCHRONY ŚRODOWISKA
103
7.6. NARZĘDZIA I INSTRUMENTY REGLAMENTUJĄCE MOŻLIWOŚCI KORZYSTANIA ZE ŚRODOWISKA ...........103
7.7. NARZĘDZIA I INSTRUMENTY FINANSOWE .........................................................................................104
7.8. NARZĘDZIA I INSTRUMENTY KARNE I ADMINISTRACYJNE ..................................................................104
7.9. DZIAŁALNOŚĆ KONTROLNA POWIATU..............................................................................................104
7.10.
EDUKACJA SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ ...........................................................................................104
7.11.
UDZIAŁ SPOŁECZEŃSTWA W PODEJMOWANIU DECYZJI ..................................................................105
7.12.
NOWE PODEJŚCIE DO PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO – EKOLOGIZACJA ........................................105
7.1.
7.2.
7.3.
7.4.
7.
STRESZCZENIE PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA.........................................................106
Spis Tabel:
Tabela 1 Powierzchnia Powiatu Pszczyńskiego ................................................................................................11
Tabela 2 Użytkowanie gruntów w Powiecie Pszczyńskim ..................................................................................11
Tabela 3 Liczba mieszkańców w Powiecie Pszczyńskim ...................................................................................12
Tabela 4 Pracujący i bezrobotni w Powiecie Pszczyńskim .................................................................................12
5
Tabela 5 Pomniki przyrody w gminach Powiatu Pszczyńskiego.........................................................................13
Tabela 6 Tereny zieleni urządzonej w latach 2003-2006 w Powiecie Pszczyńskim.............................................17
Tabela 7 Przedsięwzięcia na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 w zakresie ochrony przyrody.....22
Tabela 8 Planowane przedsięwzięcia w zakresie zagospodarowania turystycznego i rekreacyjnego w gminach w
latach 2007-2012.............................................................................................................................................24
Tabela 9 Własność lasów w Powiecie Pszczyńskim..........................................................................................24
Tabela 10. Przedsięwzięcia na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 w zakresie ochrony lasów ...... 27
Tabela 11 Wytyczne dla gmin ..........................................................................................................................27
Tabela 12. Przedsięwzięcia na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 w zakresie ochrony gleb.........31
Tabela 13 Rejestr obszarów górniczych ...........................................................................................................33
Tabela 14 Wykorzystanie wody na cele przemysłowe w Powiecie Pszczyńskim w latach 2004-2006.................. 34
Tabela 15 Stopień wykorzystania wody na cele przemysłowe w poszczególnych latach.....................................34
Tabela 16. Przedsięwzięcia na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 w zakresie ochrony kopalin i
wód podziemnych............................................................................................................................................36
Tabela 17 Zużycie wód w Powiecie Pszczyńskim w latach 2004-2006...............................................................38
Tabela 18 Zużycie wody w latach 2004-2006 r. na terenie Powiatu Pszczyńskiego według danych GUS............ 39
Tabela 19 Zużycie wody z wodociągów na 1 mieszkańca w Powiecie Pszczyńskim...........................................39
Tabela 20 Zasoby mieszkaniowe w Powiecie Pszczyńskim w latach 2004-2006 ................................................40
Tabela 21 Mieszkania oddane do użytkowania .................................................................................................40
Tabela 22 Sprzedaż energii cieplnej w ciągu roku w Powiecie Pszczyńskim w latach 2004-2006 .......................40
Tabela 23 Przedsięwzięcia związane z termomodernizacją budynków przeprowadzone w latach 2004-2007......40
Tabela 24 Zużycie energii elektrycznej w gospodarstwach domowych w Powiecie Pszczyńskim ........................41
Tabela 25 Zużycie energii elektrycznej na jednego mieszkańca w Powiecie Pszczyńskim..................................41
Tabela 26. Przedsięwzięcia na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 w zakresie zrównoważonego
wykorzystania materiałów, wody i energii..........................................................................................................42
Tabela 27 Planowane przedsięwzięcia w zakresie termomodernizacji budynków w gminach w latach 2007-2012
.......................................................................................................................................................................43
Tabela 28. Potencjalna energia użyteczna w kWh/m2/rok w wyróżnionych rejonach Polski................................45
Tabela 29. Przedsięwzięcia na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 w zakresie ochrony
wykorzystywania odnawialnych źródeł energii...................................................................................................47
Tabela 30 Planowane przedsięwzięcia w zakresie wykorzystania energii odnawialnej w gminach w latach 20082015................................................................................................................................................................48
Tabela 31 Podstawowe parametry zbiornika Goczałkowice...............................................................................48
Tabela 32 Przedsięwzięcia zrealizowane przez ZMiUW Biuro Terenowe w Pszczynie w latach 2003-2007......... 49
Tabela 33. Przedsięwzięcia na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 w zakresie ochrony przed
powodzią.........................................................................................................................................................52
Tabela 34 Ocena Zbiornika Goczałkowickiego pod kątem bytowania ryb w warunkach naturalnych ...................55
Tabela 35 Zadania zrealizowane na terenie gmin Powiatu Pszczyńskiego w zakresie rozbudowy sieci
wodociągowej..................................................................................................................................................57
kanalizacyjnej..................................................................................................................................................58
Tabela 37 Sieć wodociągowa i kanalizacyjna w gminach przypadająca na 100 km 2 ...........................................59
Tabela 38. Przedsięwzięcia na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 w zakresie ochrony wód
powierzchniowych i podziemnych.....................................................................................................................62
Tabela 39 Planowane przedsięwzięcia w zakresie rozbudowy sieci wodociągowych w gminach w latach 20072012................................................................................................................................................................62
Tabela 40 Planowane przedsięwzięcia w gminach w zakresie rozbudowy, modernizacji sieci kanalizacyjnych wraz
instalacjami towarzyszącymi w latach 2007-20012............................................................................................63
Tabela 41 Wyniki pomiarów stężeń 24-godz. pyłu zawieszonego PM10, wykonanych w Pszczynie, przy ul.
Księżycowej ....................................................................................................................................................66
Tabela 42 Wyniki monitoringu powietrza według Śląskiego Monitoringu Powietrza ............................................67
Tabela 43 Długość sieci gazowej, odbiorcy gazu i zużycie gazu na terenie Powiatu Pszczyńskiego według GUS70
Tabela 44 Zużycie gazu w Powiecie Pszczyńskim na jednego mieszkańca i odbiorcę w latach 2004-2006 .........70
Tabela 45 Przedsięwzięcia w zakresie ochrony powietrza zrealizowane na terenie gmin Powiatu Pszczyńskiego
.......................................................................................................................................................................71
Tabela 46 Zestawienie prac poprawiających stan nawierzchni dróg powiatowych w latach 2003- 2005.............. 72
Tabela 47 Zestawienie zrealizowanych prac poprawiających stan nawierzchni dróg wojewódzkich w Powiecie
Pszczyńskim w latach 2003- 2005....................................................................................................................73
Tabela 48 Zadania realizowane na drogach wojewódzkich w Powiecie Pszczyńskim w 2007 r. w ramach planu
rzeczowo-finansowego ....................................................................................................................................73
Tabela 49. Przedsięwzięcia na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 w zakresie ochrony powietrza
atmosferycznego .............................................................................................................................................76
Tabela 50 Planowane przedsięwzięcia w zakresie budowy i modernizacji dróg w gminach Powiatu Pszczyńskiego
w latach 2007-2012 .........................................................................................................................................78
Tabela 51 Przedsięwzięcia na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 w zakresie ochrony przed
poważnymi awariami .......................................................................................................................................81
6
Tabela 52 Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne grupy źródeł hałasu,
z wyłączeniem hałasu powodowanego przez starty, lądowania i przeloty statków powietrznych oraz linie
elektroenergetyczne, wyrażone wskaźnikiem LAeq D i LAeq N, które to wskaźniki mają zastosowanie do ustalania i
kontroli warunków korzystania ze środowiska, w odniesieniu do jednej doby......................................................82
Tabela 53 Zestawienie wartości średniodobowego ruchu na drogach wojewódzkich w Powiecie Pszczyńskim w
2005 r..............................................................................................................................................................83
Tabela 54 Inwestycje drogowe zrealizowane na terenie gmin Powiatu Pszczyńskiego .......................................84
hałasem ..........................................................................................................................................................86
promieniowaniem elektromagnetycznym...........................................................................................................88
Tabela 57 Potencjalne oddziaływania na środowisko zaproponowanych zadań..................................................89
Tabela 58 Wskaźniki oceny efektów działalności środowiskowej......................................................................100
LEGENDA SKRÓTÓW:
GUS – Główny Urząd Statystyczny
GFOŚiGW – Gminny Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
GDDKiA,- Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad
GZWP – główny zbiornik wód podziemnych
IMiGW – Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej
NFOŚiGW – Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
ODR – Ośrodek Doradztwa Rolniczego
OZE – odnawialne źródła energii
OWO – obszar wysokiej ochrony wód podziemnych
PFOŚiGW – Powiatowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
RZGW – Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej
WPI – Wieloletni Plan Inwestycyjny
WFOŚiGW - Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
WIOŚ – Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska
ZDW – Zarząd Dróg Wojewódzkich w Katowicach
PZD – Powiatowy Zarząd Dróg w Pszczynie
ZMiUW – Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych
7
8
1.
Wstęp
1.1. Przedmiot opracowania
Przedmiotem niniejszego opracowania jest aktualizacja uchwalonego przez Radę Powiatu
Pszczyńskiego Uchwałą nr XIII/89/2003 Rady Powiatu Pszczyńskiego z dnia 17 grudnia 2003 r. Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Pszczyńskiego.
1.2. Cel i zakres opracowania
Zgodne z przepisami ustawy Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2006 r. Nr 129 poz. 902 z późniejszymi zmianami) oraz ustawy o odpadach (Dz. U. z 2007 nr 39, poz. 251), przyjęte dokumenty podlegają aktualizacji nie rzadziej niż co 4 lata.
Celem opracowania jest aktualizacja „Programu ochrony środowiska dla Powiatu Pszczyńskiego”
Odniesieniem do Programu jest „Raport z wykonania Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu
Pszczyńskiego”.
Program swoją strukturą bezpośrednio nawiązuje do projektu Polityki Ekologicznej Państwa na lata
2007 – 2010 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2011 – 2014.
Niniejsze opracowanie, określa kierunki polityki ekologicznej na lata 2008 - 2011 oraz 2012-2015 i
należy je traktować jako wypełnienie obowiązku aktualizacji Polityki ekologicznej Państwa na lata 20032006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010", a więc odniesienia jej celów i niezbędnych działań do aktualnej sytuacji społeczno-gospodarczej oraz stanu środowiska. Potrzeba tej aktualizacji wynikała też z uzyskania przez Polskę członkostwa w Unii Europejskiej. Stwarza to, z jednej strony, szansę
szybkiego rozwiązania wielu problemów ochrony środowiska i poprawy jakości życia mieszkańców, przykładowo poprzez możliwość korzystania ze środków finansowych UE, z drugiej strony oznacza konieczność spełnienia wymagań wynikających z Traktatu Akcesyjnego oraz osiągania celów wspólnotowej polityki ekologicznej.
Prawo ochrony środowiska w art. 13-16 wprowadza obowiązek przygotowywania i aktualizowania
co 4 lata polityki ekologicznej państwa.
Zgodnie z Art. 18. pkt. 2 ustawy prawo ochrony środowiska z wykonania programów organ wykonawczy powiatu sporządza co 2 lata raporty, które przedstawia się radzie powiatu.
1.3. Podstawa prawna opracowania
Dokument został opracowany w związku z obowiązkiem nałożonym na powiaty przez ustawę z
27.04.2001 Prawo ochrony środowiska (Dz. U. 2006.129.902) w art.17 i 18, oraz ustawę z 27.07.2001 o
wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony środowiska, (Dz. U. 2001.100.1085 z późn. zm.) w art. 10 w zakresie terminu jego realizacji. Zakres merytoryczny Programu ochrony środowiska określają Wytyczne
sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym (MŚ grudzień 2002).
1.4. Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska w latach 2004-2006
W latach 2004 – 2006 wykonano szereg inwestycji, które w znacznym stopniu wpłynęły na poprawę stanu środowiska na terenie Powiatu Pszczyńskiego.
Do najważniejszych zadań zrealizowanych w ramach powiatowego programu można zaliczyć:
· termomodernizację obiektów Powiatu,
· edukację ekologiczną,
· dofinansowanie do punktów zbiórki odpadów,
· dofinansowanie do prowadzenia pomiarów zanieczyszczeń powietrza przy ul. Górnośląskiej
w Pszczynie
· aktualizację operatów urządzeniowych dla lasów nie stanowiących własności Skarbu Państwa.
Mimo tak krótkiego okresu czasu jaki upłynął od zatwierdzenia programu ochrony środowiska nastąpiły zmiany w przepisach na tyle znaczące, że część zadań zapisanych w programie uległa zdezaktualizowaniu. Ponadto niektóre z zadań obciążających samorząd powiatowy wymaga nakładów znacznych środków finansowych, co niejednokrotnie jest podstawową przyczyną braku ich realizacji. W tym
przypadku ważną sprawą jest określenie priorytetów dla poszczególnych tematów zadań i określenie
konieczności ich wykonania w określonym czasie.
9
2.
Charakterystyka Powiatu
2.1. Położenie i uwarunkowania z nim związane
2.1.1.
Geograficzne
Powiat Pszczyński leży w południowej części Województwa Śląskiego. Graniczy od północy z
powiatem mikołowskim, tyskim, bieruńsko-lędzińskim, od wschodu z powiatem oświęcimskim, od południa z powiatem bielskim i cieszyńskim, od zachodu z miastami na prawach powiatu Żory i Jastrzębie
Zdrój. W południowej części Powiatu znajduje się zbiornik wodny w Goczałkowicach.
Dużym atutem Powiatu jest położenie blisko przejścia granicznego w Cieszynie (40 km), a także
dwóch pasm górskich – Beskidu Śląskiego i Beskidu Żywieckiego.
Powiat Pszczyński ma niewątpliwe walory turystyczne, do których można zaliczyć: Zespół Pałacowy, Lasy Pszczyńskie, Rezerwat Żubrów, Zbiornik Łąka oraz zbiornik wodny w Goczałkowicach, będący zbiornikiem wody pitnej dla aglomeracji śląskiej.
2.1.2.
Położenie administracyjne i komunikacyjne
Powiat Pszczyński leży na przecięciu tras Katowice – Bielsko - Cieszyn (droga krajowa nr1) oraz
Oświęcim - Rybnik, pomiędzy Górnośląskim Okręgiem Przemysłowym a Beskidami.
Przez teren Powiatu odbywa się duży ruch tranzytowy za pomocą drogi krajowej A1 – Katowice –
Tychy – Pszczyna – Bielsko-Biała – Cieszyn oraz drogi wojewódzkiej 49 – Pszczyna – Żory – Rybnik –
Racibórz – Opole. Pszczyna leży w odległości 40 km od Katowic – stolicy województwa śląskiego, 100
km od Krakowa, 40 km od przejścia granicznego w Cieszynie.
Powiat Pszczyński tworzy 6 gmin:
· Goczałkowice - Zdrój,
· Kobiór,
· Miedźna,
· Pawłowice,
· Pszczyna,
· Suszec.
2.1.3.
Geologia
W budowie geologicznej terenu biorą udział utwory czwartorzędowe, trzeciorzędowe i karbońskie.
Warstwy karbońskie reprezentowane są przez piaskowce łaziskie i orzeskie. Warstwy łaziskie
występują w północnej części terenu na wschód od uskoku Kryry; wykształcone są w postaci piaskowców różnoziarnistych, miejscami w postaci zlepieńców. Przewarstwione są mułowcami i iłowcami, oraz
grubymi pokładami węgla, których miąższość wynosi od ok. 3,0 do 0,5 m. Warstwy orzeskie zalegające
poniżej warstw łaziskich wykształcone są w postaci piaskowcowych interwałów z wyraźną przewagą
łupków. Piaskowce ilaste są drobnoziarniste. Pokłady węgla mają miąższość do 2,0 m, charakteryzują
się niejednorodnością wykształcenia, są rozszczepione i tworzą pakiety o małych grubościach.
Utwory trzeciorzędowe mioceńskie, położone są bezpośrednio na karbonie, mają miąższość ok.
40-100 m, a w rejonach synklinalnych do ok. 230 m. Trzeciorzęd tworzą tu iły pylaste, szare, margliste,
przeważnie zwarte. Zawierają przewarstwienia piasków, lokalnie żwirów i zlepieńców tworzących warstwy przepuszczalne. W rejonach licznych uskoków występują frakcje iłowcowo-piaskowcowe o zróżnicowanej przepuszczalności.
Warstwy czwartorzędowe wykształcone w postaci holoceńskich utworów rzecznych i plejstoceńskich związanych z akumulacją lodowcową. W spągu warstw czwartorzędowych zalegają gliny morenowe, przewarstwione seriami piasków z wkładkami żwirów (piaski fluwioglacjalne). W stropie czwartorzędu występują piaski drobno - i średnioziarniste z przewarstwieniami glin i pyłów. Miąższość czwartorzędu wynosi od 10 do 40 m. W miejscach obniżeń starszego podłoża mogą występować warstwy z przewagą żwirów.
Środowisko przyrodnicze
Szata roślinna Powiatu ukształtowała się pod silnym wpływem zróżnicowanej działalności człowieka. Generalnie stan zachowania cennych elementów flory i fauny oraz naturalnych i półnaturalnych
ekosystemów jest na terenie Powiatu Pszczyńskiego bardzo zróżnicowany. Poza terenami silnie przekształconymi, w obrębie których nie występują wartościowe, z przyrodniczego punktu widzenia ekosystemy, rozpoznano obszary cenne, charakteryzujące się dużym udziałem przedstawicieli rzadkich i ginących gatunków roślin i zwierząt. Spośród naturalnych zespołów roślinnych na uwagę zasługują fragmenty dobrze zachowanych grądów (Tilio cordatae-Carpinetum betuli) spotykane w różnych częściach Po-
2.1.4.
10
wiatu. Na podkreślenie zasługują wilgotne i mokre łąki z klasy Molinio-Arrhenatheretea, występujące z
reguły na niewielkich powierzchniach (reprezentowane np. przez zmiennowilgotne, żyzne łąki Molinietum caeruleae), zaliczane do zbiorowisk bardzo zagrożonych lub nawet ginących w skali kraju.
Na omawianym obszarze dobrze rozpoznano florę naczyniową a na terenie niektórych gmin również faunę. Do najcenniejszych gatunków zwierząt w skali regionu należą:
· Ślepowron (Nycticorax nycticorax)
· Bocian czarny (Ciconia nigra)
· Żubr (Bison bonasus)
2.1.5.
Klimat
Według jednej z bardziej znanych, klasycznych regionalizacji klimatycznych E. Romera, województwo śląskie leży w zasięgu pięciu krain należących do dwóch typów klimatycznych.
Południowy fragment środkowej części województwa, który obejmuje m.in. Powiat Pszczyński,
jest
zaliczany
przez
Romera
do
typu
klimatów
podgórskich
nizin
i kotlin. Zaznaczają się tu wpływy kontynentalne, wyrażające się wzrostem amplitudy rocznej temperatury powietrza w kierunku wschodnim. Okres wegetacyjny wynosi tutaj 210 dni. Charakteryzowane przez
Romera – poza obszarami górskimi – strefy mezoklimatyczne nie mają wyraźnych granic i ulegają przesunięciu zależnie od aktualnych fluktuacji klimatu.
Powiat Pszczyński leży w obrębie Kotliny Oświęcimskiej. Średnia temperatura roczna wynosi 7oC.
Najcieplejszym miesiącem jest lipiec, najchłodniejszym styczeń. Opady kształtują się w granicach 700800 mm rocznie. Wiatry są słabe i bardzo słabe głównie z kierunku zachodniego.
Poza czynnikami naturalnymi, ważnym czynnikiem wpływającym na kształtowanie się klimatu
Powiatu Pszczyńskiego i całego województwa śląskiego jest działalność gospodarcza człowieka.
2.2. Stan przestrzeni
Dane na temat powierzchni i użytkowania gruntów w poszczególnych gminach zamieszczono poniżej.
Tabela 1 Powierzchnia Powiatu Pszczyńskiego
Lp.
Jednostka
1.
Gm. Pszczyna
2.
Kobiór
3.
Goczałkowice-Zdrój
4.
Miedźna
5.
Suszec
6.
Pawłowice
Powiat - ogółem
Źródło: GUS 2005 r.
Powierzchnia [ha]
17472
4822
4736
5017
7508
7573
47128
Tabela 2 Użytkowanie gruntów w Powiecie Pszczyńskim
Powierzchnia Użytki rolne
Grunty
ogółem
ogółem
orne
Gmina
ha
ha
ha
Gm. Pszczyna
Kobiór
GoczałkowiceZdrój
Miedźna
Suszec
Pawłowice
Powiat - ogółem
Łąki i
pastwiska
ha
Sady
Lasy
Pozostałe
ha
ha
ha
17472
4822
9487
440
6852
265
2501
170
134
5
5183
4113
2731
397
4736
874
666
186
22
105
3885
5017
7508
7573
47128
3167
3989
5329
23286
2175
2479
3956
16393
991
1478
1328
6654
1
32
45
239
918
2747
730
13796
906
827
1518
10264
Źródło: GUS 2005
11
2.3. Społeczność
Liczba ludności pod koniec 2006 r. wynosiła 105354. W stosunku do roku 2001 przybyło 1514
mieszkańców.
Tabela 3 Liczba mieszkańców w Powiecie Pszczyńskim
Jednostka
2004
1
Gm. Pszczyna
49812
2
Kobiór
4592
3
6150
4
Miedźna
15596
5
Suszec
10673
6
Pawłowice
17848
Powiat – razem
104 671
Źródło: GUS 2006
2005
49996
4609
6235
15569
10764
17880
105 053
2006
50151
4617
6262
15582
10900
17842
105 354
2.4. Gospodarka
W Powiecie Pszczyńskim jest 9651 podmiotów gospodarki narodowej (stan na koniec roku 2006)
zarejestrowanych w krajowym rejestrze urzędowym podmiotów gospodarki narodowej – regon, z czego
najwięcej przypada na handel, naprawy i budownictwo.
Na terenie Powiatu występuje kilka większych zakładów przemysłowych, w tym przemysłu produkcyjnego, budowlanego, samochodowego, drogowego, meblarskiego, spożywczego, organicznego.
Najbardziej znaczące są:
· Jastrzębska Spółka Węglowa S.A. KWK „Krupiński”,
· Jastrzębska Spółka Węglowa S.A. KWK „Pniówek”
· nkt Cables Warszowice sp. z o.o.
· Fabryka Elektrofiltrów „ELWO” S.A.,
· Zakład Przetwórstwa Mięsnego Henryk Kania S.A.,
· Spółka Energetyczna „Jastrzębie” S.A.,
EEG Pniówek Elektrociepłownia „Pniówek”,
EEG Pniówek Elektrociepłownia „Suszec”,
· Nadwiślańska Spółka Energetyczna Sp. z o.o.
Zakład Ciepłowniczy nr 2 „Czeczott” w Woli,
· Zakład Elektroniki i Mechaniki „ZAMEL”
· Linde Gaz Polska Sp. z o.o. oddział Pszczyna.
Na koniec września 2007 r. w Powiatowym Urzędzie Pracy zarejestrowanych było 2645 osób bezrobotnych, tj. o 2433 mniej niż w roku 2005 r.
Stopa bezrobocia w Powiecie Pszczyńskim pod koniec września 2007 r. wynosiła 6,4%.
Tabela 4 Pracujący i bezrobotni w Powiecie Pszczyńskim
Lp.
Jednostka
Zarejestrowani pracujący w 2006 r.
9959
1.
Gm. Pszczyna
371
2.
Kobiór
995
3.
2143
4.
Miedźna
3823
5.
Suszec
8144
6.
Pawłowice
12
Zarejestrowani
bezrobotni
1899
169
215
600
322
556
3.
Ochrona dziedzictwa przyrodniczego
3.1. Ochrona przyrody i krajobrazu
3.1.1.
Analiza stanu istniejącego
Na terenie Powiatu Pszczyńskiego znajduje się wiele obszarów cennych przyrodniczo objętych
ochroną prawną. Są to:
· Park Krajobrazowy Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich,
· Rezerwat przyrody „Żubrowisko”,
· Rezerwat przyrody „Babczyna Dolina”,
· pomniki przyrody,
· fragment obszaru NATURA 2000 Dolina Górnej Wisły.
3.1.1.1.1 Park krajobrazowy
Na terenie Powiatu istnieje jeden park krajobrazowy - Park Krajobrazowy Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich (fragment terenów gminy Suszec; powołany w 1993 roku).
Ponadto gotowy jest projekt utworzenia Pszczyńskiego Parku Krajobrazowego. Projekt ten
przewiduje, że park miałby obejmować 3 odmienne pod względem przyrodniczym i krajobrazowym
części:
· kompleks lasów pszczyńsko-kobiórskich, połączonych na wschodzie z doliną Wisły, w
rejonie gmin Bojszowy i Miedźna,
· dolinę Pszczynki od Mizerowa do centrum Pszczyny, wraz z zespołem parkowym,
· dolinę Wisły ze Zbiornikiem Goczałkowickim i kompleksem stawów.
3.1.1.1.2 Rezerwaty przyrody
Na terenie Powiatu znajdują się dwa rezerwaty przyrody:
§ Rezerwat przyrody „Żubrowisko” (typ: faunistyczny; Gmina Pszczyna, powierzchnia
742,56 ha, cel ochrony: populacja introdukowanego tu żubra (Bison bonasus), powołany w 1996 r.),
§ Rezerwat przyrody „Babczyna Dolina” (typ: leśny; Gmina Suszec, powierzchnia
76,25 ha, cel ochrony: naturalne układy biocenotyczne charakterystyczne dla dolin
rzecznych, powołany w 2002 r.).
3.1.1.1.3 Pomniki przyrody
Prowadzenie rejestru pomników przyrody leży w gestii Wojewody. W poniższej tabeli znajduje
się wykaz pomników przyrody na terenie Powiatu Pszczyńskiego:
Tabela 5 Pomniki przyrody w gminach Powiatu Pszczyńskiego
1)
Podstawa prawna, oznaczenie dziennika urzędowego, data utworzenia
położenie geograficzne, adres,bliższa lokalizacja
Wyszczególnieni nazwa
Nr rej.
Gmina GOCZAŁKOWICE ZDRÓJ
Brak obiektów w rejestrze
1)
Gmina: KOBIÓR
2)
3)
Orzeczenie nr 00098 o uznaniu za pomnik przyrody
PWRN w Katowicach z dnia 30.08.1956r. nr LO
13b/23/56.
Rozporządzenie nr 32/04 Wojewody Śląskiego w
sprawie uznania za pomnik przyrody (Dz.Urz. z 2004
nr 56, poz 1749)
13b/24/56.
Sprawie uznania za pomnik przyrody (Dz.Urz. z 2004
nr 55, poz 1717)
Kobiór
Ul. Leśników 5
Kobiór
Obok gajówki „Rozmusa”
13
Dąb szypułkowy pojedyncze
Obwód 585
cm
Dąb szypułkowy
44
45
opis
formy
ochrony
przyrody
Uwagi
Informacja o
ochronie
zgodnie z
prawem
międzynarodowym (jeśli
istnieje)
4)
13b/25/56.
sprawie uznania za pomnik przyrody (Dz.Urz. z 2004
nr 56, poz 1748)
Kobiór
Ul. Centralna 9,11.
Obwód 535
cm
79
Miedźna
Nieopodal ul. Wiejskiej 68a
Nadleśnictwo Kobiór
- Leśnictwo Wola
oddział 102o
Obwód 680
cm
53/06
Powiat Pszczyński
Gmina Pawłowice
Soł. Waszowice
Na terenie gospodarstwa agroturystycznego
Dąb szypułkowy – obwód
330 cm
442/200
2
Gmina MIEDŹNA
1)
Rozporządzenie 53/06 Wojewody Śląskiego z dnia 5
października 2006r. w sprawie ustanowienia pomnika przyrody – drzewa gatunku dąb szypułkowy
(Quercus robur) rosnącego na terenie Nadleśnictwa
Kobiór. (Dziennik Urzędowy Województwa Śląskiego z dnia 17 października 2006r. nr 119 poz. 3359)
Obwód
680 cm
Zabiegi w
2006r. (cs, rk,
we)
Gmina PAWŁOWICE
1)
Uchwała nr XL/442/2002 Rady Gminy Pawłowice z dnia
21 czerwca 2002 w sprawie uznania drzew za pomniki
przyrody
2)
13b/12/56.
GR w Pawłowicach
3)
13b/12/56.
GR w Pawłowicach
13b/12/56.
13b/15/56.
Dąb szypułkowy grupa
jednogatunkowa
(2 szt.)
jednogatunkowa
(2 szt.)
30
Przeprowadzono zabiegi
maj 2006
31
Przeprowadzono zabiegi
maj 2006
Miedza śródpolna
obok toru PKP
Dąb szypułkowy
33
Obok stawu „Chodniczek”
Dąb szypułkowy
37
6)
13b/15/56.
Obok stawu „Chodniczek”
jednogatunkowa
(3 szt.)
38
7)
PWRN w Katowicach z dnia 06.07.1962r. nr RLOP/b/11/62.
ul. Zjednoczenia 32a
Dąb szypułkowy
104
8)
Decyzja nr 224 o uznaniu za pomnik przyrody PWRN
w Katowicach z dnia 26.11.1966r. nr RL-op/31/66.
ul. Wyzwolenia 22
Dąb szypułkowy
136
9)
13b/15/54.
Staw Młynawa
Dąb szypułkowy obw 450
cm
39
4)
5)
Gmina SUSZEC
1)
w Katowicach z dnia 18.08.1954. nr RL-13b/20-21/54.
ul. św. Jana 23
Wiąz polny
12
2)
PWRN w Katowicach z dnia 30.08.1956. nr
LO.13b/22/56.
Obok leśniczówki
Dąb szypułkowy
43
ul. Jeziorna 78
jednogatunkowa
(3 szt.)
3
Studzionka Czarne
Doły
Dąb szypułkowy
71
Studzionka Czarne
Doły
Dąb szypułkowy
72
Miasto i Gmina: PSZCZYNA.
1)
2)
3)
Orzeczenie nr 4/53 o uznaniu za pomnik przyrody
PWRN w Katowicach z dnia 13.03.1953r.. nr
RL.13/22/53.
PWRN w Katowicach z dnia 23.10.1958r. nr
LO.13b/37/58.
PWRN w Katowicach z dnia 23.10.1958r. nr
LO.13b/38/58.
4)
w Katowicach z dnia 13.09.1965r. nr RL.X-300/16/65.
Poręba
Dąb szypułkowy
73
5)
PWRN w Katowicach z dnia 21.05.1960r. nr R-OPb/10/60.
Park miejski w
Pszczynie – na
„Grobli Łąckiej”
głaz narzutowy
76
14
6)
PWRN w Katowicach z dnia 29.04.1961r.. nr OPb/9/61.
Park miejski w
Pszczynie – na
„Grobli Łąckiej”
7)
Decyzja nr 219 o uznaniu za pomnik przyrody PWRN w
Katowicach z dnia 05.09.1961r.. nr OP-b/43/61
Studzionka
ul. Powstańców 111
8)
Katowicach z dnia 05.09.1961r.. nr OP-b/44/61.
Studzionka
przy PGR Stęclówka
głaz narzutowy
( 2 szt)
jednogatunkowa
(2 szt.)
Dąb szypułkowy
Aleja jednogatunkowa
(38 szt.)
87
89
100
9)
Katowicach z dnia 06.07.1962r. nr RL/ OP-b/13/62.
Rozporządzenie nr 33/06 wojewody śląskiego z dnia
31 maja 2006r w sprawie ustanowienia pomnika
przyrody (Dz. Urz. z 19 czerwca 2006r nr 72, poz
2028)
teren szpitala miejskiego w Pszczynie,
przy budynku pralni.
Ul. Korfantego 6
działka nr 1461/15
oraz 1766/13
jednogatunkowa
(2 szt.)
107/1
obwód
420
obwód
433
10)
Rozporządzenie nr 33/06 wojewody śląskiego z dnia
31 maja 2006r w sprawie ustanowienia pomnika
przyrody (Dz. Urz. z 19 czerwca 2006r nr 72, poz
2028)
teren szpitala miejskiego w Pszczynie,
przy budynku prosektoruim
Ul. Korfantego 6
działka nr 1461/15
oraz 1279/17
jednogatunkowa
(2 szt.)
107/2
obwód
480
obwód
496
11)
ul. Szenlowiec 6
Lipa drobnolistna
109
12)
ul. Cieszyńska 15
jednogatunkowa
(2 szt.)
128
13)
Decyzja nr RL-VII-7140/22/81 o uznaniu za pomnik
przyrody Wojewody Katowickiego z dnia 17.09.1981r.
ul. Chopina 4 – teren
cmentarza
Dąb szypułkowy
251
Wcześniej jako
grupa 9 sztuk
(nie wszystkie
drzewa kwalifikowaly się do
ponowieniw
ochrony
prawnej,
niektórych nie
udalo się
odnaleźć w
terenie)
Wcześniej jako
grupa 9 sztuk
(nie wszystkie
drzewa kwalifikowaly się do
ponowieniw
ochrony
prawnej,
niektórych nie
udalo się
odnaleźć w
terenie)
Wydano
zezwolenie na
usunięcie
drzewa nr 280
ze względu na
zły stan zdrowotny
14)
Decyzja nr RL-VII-7140/23/81 o uznaniu za pomnik
przyrody Wojewody Katowickiego z dnia 17.09.1981r.
ul. Łowiecka w
Pszczynie, Piasku i
Czarkowie (do
granicy Lasu)
Źródło: Starostwo Powiatowe w Pszczynie
15
Aleja wielogatunkowa
(313 szt.obecnie 308
drzew)
252
2006r
4 -cięcia
sanitarne
5 - cięcia
sanitarne
293 - cięcia
sanitarne +
w.el. + nieznaczna
redukcja korony – przy ul
Łowieckiej 42a
288 - cięcia
sanitarne,
redukcja
korony
289 - cięcia
sanitarne,
redukcja
korony + w. el.
3.1.1.1.4 Obszary NATURA 2000
Na terenie Powiatu Pszczyńskiego (gmina Goczałkowice Zdrój, gmina Pszczyna) znajduje się
fragment obszaru NATURA 2000, obszaru specjalnej ochrony ptaków (Dyrektywa Ptasia).
Ostoja Dolina Górnej Wisły składa się z Jeziora Goczałkowskiego (będące zbiornikiem wody
pitnej), oraz przyległych stawów (eksploatowane są jako miejsce intensywnej hodowli karpia, natomiast jesienią odbywają się tutaj polowania na ptactwo wodne) wraz z wpadającymi w tym miejscu do
Wisły, jej prawobrzeżnymi dopływami (mających swe źródła w Beskidach). Stawy, założone zostały
ponad 600 lat temu, należą do jednych z najstarszych w Polsce miejsc hodowli ryb. Obok znaczenia
gospodarczego, pełnią dziś ważną funkcję ekologiczną. Na terenach pozbawionych naturalnych
zbiorników, stanowią dla wielu cennych gatunków roślin i zwierząt substytut środowisk wodnobłotnych zniszczonych przez człowieka. Teren ostoi jest gęsto zamieszkany, z zabudową pośród rozległych pól uprawnych (które stanowią prawie sześćdziesiąt procent powierzchni). Lasy stanowią zaledwie 16 procent jej powierzchni (czyli dokładnie tyle samo, co wody powierzchniowe). Odnotowano
tutaj występowanie co najmniej 29 gatunków ptaków z załącznika I Dyrektywy Ptasiej, 8 gatunków
znajdujących się w Polskiej Czerwonej Księdze. W okresie lęgowym obszar zasiedlany jest przez
powyżej 1% krajowych populacji takich cennych i rzadkich ptaków wpisanych do Polskiej Czerwonej
Księgi Zwierząt jak: Bączek, Bąk, Dzierzba czarnoczelna, Rybitwa białowąsa, ślepowron (jeden z gatunków czapli - ptak gniazdujący w Polsce praktycznie tylko tutaj w liczbie około 400 par). oraz wielu
innych cennych dla przyrody gatunków. Ponadto, w czasie jesiennych i wiosennych wędrówek, są
miejscem odpoczynku i zdobywania pokarmu dla bardzo licznych stad ptaków wodno-błotnych. Obszar ten ma rangę ostoi ptasiej o znaczeniu międzynarodowym. Ponadto stawy rybne są także miejscem występowania dla takich zagrożonych roślin wodnych jak: kotewka orzech wodny oraz grzybieńczyk wodny. Na obszarze ostoi ustanowione zostały dwa rezerwaty przyrody: Rotuz (część północna) oraz Skarpa Wiślicka (część południowa ostoi) Podstawą typowania ostoi Natura 2000 są następujące gatunki (lęgowe w ilości przekraczającej 1% wielkości populacji krajowej) z załącznika I Dyrektywy Ptasiej: bąk, bączek, ślepowron, szablodziób (2 pary w 2002 roku), mewa czarnogłowa, rybitwa czarna, rybitwa rzeczna.
Zbiornik Goczałkowicki, jako zbiornik wody pitnej jest wyłączony z masowej rekreacji, takiej kąpiel, czy sporty wodne, natomiast wędkarstwo dopuszczane jest jedynie w ograniczonym zakresie w
strefie brzegowej.
3.1.1.2. Obszary projektowane do ochrony
Brak obecnie powołanych form małoobszarowych, których obiektem ochrony są cenne ekosystemy, albo ich kompleksy. Istnieją natomiast propozycje takich form w poszczególnych Gminach. Ponadto
gotowy jest projekt utworzenia Pszczyńskiego Parku Krajobrazowego. Projekt ten przewiduje, że park
miałby obejmować 3 odmienne pod względem przyrodniczym i krajobrazowym części:
· kompleks lasów pszczyńsko-kobiórskich, połączonych na wschodzie z doliną Wisły, w rejonie gmin Bojszowy i Miedźna,
· dolinę Pszczynki od Mizerowa do centrum Pszczyny, wraz z zespołem parkowym,
· dolinę Wisły ze Zbiornikiem Goczałkowickim i kompleksem stawów.
3.1.1.3. Zieleń urządzona
Istotne znaczenie zwłaszcza dla terenów zurbanizowanych ma zieleń urządzona. Zieleń urządzona to przede wszystkim obiekty przyrodnicze o formach naturalnych, półnaturalnych i przetworzonych oraz rozmaite założenia ogrodowe istniejące samoistnie lub towarzyszące budowlom. Tereny zieleni urządzonej pełnią funkcje rekreacyjne, ekologiczne i zdrowotne – wpływają na złagodzenie lub
eliminację uciążliwości życia w miastach, kształtowanie układów urbanistycznych, wprowadzają ład
przestrzenny oraz nadają specyficzny i indywidualny charakter miastu.
Zieleń urządzona, w tym parki, zieleńce, skwery, zieleń przyzagrodowa w zabudowie mieszkaniowej, izolacyjno – osłonowa wzdłuż ciągów komunikacyjnych i wokół zabudowy usługowoprzemysłowej oraz zabytkowe założenia parkowe, chronione na mocy ustawy z dnia 15 lutego 1962 r.
o ochronie zabytków i muzeach – to jeden z istotnych elementów Ekologicznego Systemu Obszarów
Chronionych (ESOCh), nie tylko każdej gminy oddzielnie, ale i Powiatu.
Poniższa tabela zawiera informacje na temat terenów zieleni urządzonej w powiecie w latach
2003-2006:
16
Tabela 6 Tereny zieleni urządzonej w latach 2003-2006 w Powiecie Pszczyńskim
wyszczególnienie
jednostka
2003
2004
2005
Parki spacerowo- wypoczynkowe obiekty
4
5
Zieleńce
obiekty
4
9
9
Cmentarze
obiekty
39
Powierzchnia parków
ha
159,7
169,9
173,7
Zieleńce
ha
2,6
10,2
8,4
Zieleń uliczna
ha
1,8
12,1
12,1
Tereny zieleni osiedlowej
ha
30,5
30,5
42,0
Parki, zieleńce i tereny zieleni
ha
192,8
210,6
224,1
osiedlowej razem
Źródło: GUS
2006
5
8
38
185,5
8,4
12,1
42,0
235,9
Samorząd powiatowy nie dysponuje ani kompetencjami ustawowymi, ani instrumentami finansowymi do odrębnego kreowania systemu zieleni urządzonej w skali całego Powiatu. Niemniej konieczne jest określenie najważniejszych elementów kształtowania w/w zieleni w granicach działania
Powiatu Pszczyńskiego (ze wskazaniem na wiodących realizatorów – samorządy gminne):
·
·
ochrona (rewaloryzacja) zabytkowych założeń zieleni parków podworskich, folwarcznych, przypałacowych i wraz z często towarzyszącymi im starodrzewiami, pozostałościami historycznych nasadzeń alejowych oraz ekspozycjami i panoramami widokowymi,
ochrona starodrzewia zieleni przykościelnej (zwłaszcza wokół zabytkowej, drewnianej
zabudowy sakralnej) i cmentarnej,
·
kompleksowa rewaloryzacja historycznego założenia ogrodowo-krajobrazowego w postaci: Zabytkowego Parku Pszczyńskiego, Dzikiej promenady, bażantarni, połączonych
zadrzewieniami alejowymi (obiekt o randze ponadregionalnej),
·
zieleń towarzysząca w obiektach i terenach rekreacyjno-wypoczynkowych (praktycznie
1-2 obiekty w każdej gminie),
·
kształtowanie ciągów zieleni izolacyjno – osłonowej wzdłuż istniejących i projektowanych odcinków dróg o randze ponadlokalnej (wszystkie gminy Powiatu),
· wprowadzenie w działaniach planistycznych rygoru wypełniania nowych terenów zabudowy mieszkaniowej, usługowej, zielenią towarzyszącą, co najmniej 60% powierzchni
działki, przeznaczonej pod inwestycję (wszystkie gminy),
· powiązanie istniejących i projektowanych terenów zieleni i wypoczynku siecią zazielenionych ciągów pieszych i ścieżek rowerowych (na bazie istniejących tras na terenach
miejskich i wiejskich gminy Pszczyna).
Wszystkie w/w działania służą bezpośrednio wyrównaniu ewidentnych różnic w rozumieniu funkcji zieleni urządzonej w środowisku życia mieszkańców poszczególnych gmin — w stosunku do wiodącego ośrodka gospodarczego Powiatu — miasta Pszczyna.
3.1.1.4. Bariery ekologiczne
Za bariery ekologiczne na terenie powiatu można uznać pokłady węgla kamiennego. Jednak ich
występowanie należy rozpatrywać w dwóch płaszczyznach. Z jednej strony stanowią one bazę do
funkcjonowania przemysłu wydobywczo-energetycznego. Z drugiej jednak strony znaczna obszarowość ich występowania wpływa ujemnie na poszczególne komponenty środowiska. Przede wszystkim
wpływają one w sposób ujemny na hydrologię sąsiednich obszarów (obniżenie wód gruntowych).
Wpływa to negatywnie na możliwości uzyskiwania wyższych plonów przy i tak niewielkich wartościach
opadów atmosferycznych.
Kolejnymi zagrożeniem wynikającymi z istnienia węgla kamiennego jest jego wykorzystywanie
jako paliwa w elektrowniach.
Działalność wydobywcza kopalni węgla kamiennego powoduje niewątpliwie czasowe lub trwałe
naruszenie powierzchni terenu, zmiany w systemie wód powierzchniowych i podziemnych oraz lokalne
okresowe uciążliwości hałasowe.
17
3.1.1.5. Korytarze ekologiczne, doliny rzeczne, obszary wodno-błotne, obszary węzłowe, itp.
Wiele obszarów cennych przyrodniczo na terenie Powiatu Pszczyńskiego stanowią zasoby leśno-wodne na istniejącej sieci rzecznej wraz z zbiornikami wodnymi. Najbardziej cenne obszary objęte
są ochroną konserwatorską. Występujące na terenie powiatu zasoby wód powierzchniowych stanowią
potencjalny element mogący wpłynąć na rozwój powiatu.
Na terenie powiatu występuje rozwinięty system dolin rzek i potoków stanowiących „korytarze
ekologiczne”, w tym o znaczeniu regionalnym (dolina Pszczynki) oraz pasmo lasów pszczyńskich i kobiórskich jako węzeł przyrodniczy o znaczeniu krajowym.
3.1.1.6. Problemy ochrony rzadkich gatunków roślin i zwierząt
Szata roślinna Powiatu ukształtowała się pod silnym wpływem zróżnicowanej działalności człowieka. Generalnie stan zachowania cennych elementów flory i fauny oraz naturalnych i półnaturalnych
ekosystemów jest na terenie Powiatu Pszczyńskiego bardzo zróżnicowany. Poza terenami silnie przekształconymi, w obrębie których nie występują wartościowe, z przyrodniczego punktu widzenia ekosystemy, rozpoznano obszary cenne, charakteryzujące się dużym udziałem przedstawicieli rzadkich i ginących gatunków roślin i zwierząt. Spośród naturalnych zespołów roślinnych na uwagę zasługują
fragmenty dobrze zachowanych grądów (Tilio cordatae-Carpinetum betuli) spotykane w różnych częściach Powiatu. Na podkreślenie zasługują wilgotne i mokre łąki z klasy Molinio-Arrhenatheretea, występujące z reguły na niewielkich powierzchniach (reprezentowane np. przez zmiennowilgotne, żyzne
łąki Molinietum caeruleae), zaliczane do zbiorowisk bardzo zagrożonych lub nawet ginących w skali
kraju;
Na omawianym obszarze dobrze rozpoznano florę naczyniową a na terenie niektórych gmin
również faunę. Do najcenniejszych gatunków zwierząt w skali regionu należą:
· Ślepowron (Nycticorax nycticorax)
· Bocian czarny (Ciconia nigra)
· Żubr (Bison bonasus)
3.1.1.7. Edukacja ekologiczna
Edukacja ekologiczna winna być realizowana głównie na poziomie lokalnym. Decyzje podejmowane na tym szczeblu oddziałują bezpośrednio na środowisko człowieka w miejscu jego zamieszkania.
Umacnianie samorządności związane jest m.in. z odpowiedzialnością samorządu za sprawy ochrony
środowiska i edukacji środowiskowej. Na samorządach spoczywa również obowiązek określania celów
i form tej edukacji, uwzględniających specyfikę regionu, lokalna tożsamość i tradycję kulturową.
Edukacja ekologiczna musi docierać do wszystkich grup społecznych zarówno do dzieci jak i do
dorosłych. Ważne jest znalezienie odpowiednich środków przekazu tak, aby w najprostszy i najskuteczniejszy sposób przekazywać informację ekologiczną.
W kampanii edukacji ekologicznej społeczeństwa uwzględnić należy następujące grupy:
· pracowników samorządowych powiatu i gmin (zarząd i pracownicy urzędów);
· dziennikarzy i nauczycieli,
· dorosłych mieszkańców,
· dzieci i młodzież.
Edukacja ekologiczna głównie skierowana do rolników prowadzona jest przez Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Pszczynie. W latach 2004-2007 przeprowadzono 5 cyklów szkoleń odnośnie prawidłowego zagospodarowania obornika, gnojowicy i gnojówki oraz innych nawozów organicznych w
fermach zwierząt gospodarskich zgodne z Kodeksem Dobrej Praktyki Rolniczej (KDPR). Ośrodek włącza się również w akcje propagujące odnawialne źródła energii zwłaszcza na terenach wiejskich.
W ramach propagowania zasad Dobrej Praktyki Rolniczej w celu zmniejszenia zanieczyszczeń
obszarowych przez związki biogenne i środki ochrony roślin Powiat Pszczyński zawiera co roku umowę z Gospodarstwem Pomocniczym przy Zespole Szkół Rolniczych w Pszczynie, w ramach której
możliwe jest dofinansowywanie do prowadzonych przez to Gospodarstwo szkoleń n/t „Wykonywanie
zabiegów w zakresie stosowania środków ochrony roślin w produkcji towarowej”. Kwota dofinansowania wynosi 20 zł /rolnika z Powiatu Pszczyńskiego. Takie szkolenia odbywają się od roku 2002 i Powiat
przeznacza na nie od 1000,00 zł – 3.000,00 zł na rok.
Ponadto, w ramach środków z Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, co roku w ramach porozumienia zawartego z Gospodarstwem Pomocniczym przy ZSR, rolnikom
Powiatu Pszczyńskiego udziela się dofinansowania do atestacji opryskiwaczy, które wykonywane są w
Gospodarstwie.
Powyższe zadania przyczyniają się do podnoszenia świadomości wśród stosujących związki
biogenne i środki ochrony roślin. Obecnie obowiązujące przepisy wymuszają także kontrolę sprawno18
ści urządzeń służących do rozprowadzania tych środków na polach uprawnych, co w znaczący sposób
chroni przed przypadkami ich niewłaściwego użycia.
Edukacja ekologiczna prowadzona w gminach realizowana jest głównie na poziomie przedszkoli
i szkół, dzięki czemu prawidłowe nawyki proekologiczne kształtowane są od najmłodszych lat. Najpopularniejszymi formami edukacji ekologicznej jest udział w akcjach: Sprzątanie Świata, Święto Ziemi;
organizacja wystaw: Ratujmy naszą Planetę; przygotowywanie inscenizacji przyrodniczych. Wśród
starszych dzieci propaguje się prawidłowe gospodarowanie odpadami poprzez akcje: Puszka aluminiowa, zbiórkę baterii, zbiórkę makulatury; pomaga się we wdrażaniu segregacji surowców wtórnych.
Organizowane są również akcje sadzenia drzew, krzewów, konkursy wiedzy ekologicznej, zbiórka
owoców w celu dokarmiania zwierząt.
Edukacja ekologiczna kierowana jest również do starszych mieszkańców gmin. Najpowszechniej
stosowane metody propagowania ochrony środowiska to: informacje, artykuły w prasie lokalnej, rozprowadzanie kalendarzy propagujących selektywną zbiórkę surowców wtórnych z terminami ich wywozu, konkursy na najładniej zagospodarowany ogród przydomowy. W 2006 r. w gminie Goczałkowice
wyróżniono również mieszkańców, którzy pielęgnują nie tylko teren swoich posesji, ale również tereny
poza nimi, często są to tereny gminne.
Ponadto na terenie gminy Goczałkowice-Zdrój utworzona została ścieżka edukacyjna spacerowo-rowerowa, która została włączona na mocy podpisanego porozumienia Korona Zapory Goczałkowickiej.
W gminie Pawłowice w latach 2002 – 2004 organizowane były szkolenia i pokazy praktyczne dla
rolników i działkowców w zakresie gospodarki ekologicznej, edukację ekologiczną dla nauczycieli prowadziły Ośrodki Oświatowe, które we własnym zakresie finansowały te działania. W ramach działań
ekologicznych organizowane były również konkursy plastyczne o tematyce ekologicznej.
Starostwo Powiatowe aktywnie promuje walory przyrodnicze Powiatu Pszczyńskiego. W 2004
roku został wydany „Przewodnik po ścieżkach rowerowych w Powiecie Pszczyńskim wraz z mapą. Wytyczono ścieżki: Trasa Książęca, Eurovelo R-4, Greenways, ścieżki w Suszcu i Pawłowicach. Ponadto
znalazły się tu opisy miejscowości i atrakcji turystycznych. Na mapie naniesiono także pomniki przyrody. Znalazły się tu także adresy gospodarstw agroturystycznych, działających na terenie Powiatu. Zadanie kontynuowano w roku 2005 w ramach projektu „Powiat Pszczyński – Powiatem turystycznym
poprzez rozwój turystyki rowerowej i ścieżek dydaktycznych”, w ramach którego zaplanowano przeprowadzenie oznakowania tych ścieżek. Ponadto w roku 2004 Referat ds. Promocji Powiatu i Integracji
Europejskiej był koordynatorem projektu dot. przeprowadzenia warsztatów filmowych i konkursu na film
ekologiczny o Powiecie Pszczyńskim. Wraz z filmem zaplanowano wydanie publikacji Jerzego Paruzela Pt. „Pszczyńskie Żubry”. Do konkursu zgłosiło się 20 osób w wieku 17 – 21 lat. Konkurs miał formę
przeglądu nakręconych filmów, w wyniku którego zwycięski film został powielony w ilości 1000 egzemplarzy.
Rozwój edukacji ekologicznej, kształtowanie świadomości ekologicznej mieszkańców Powiatu
Pszczyńskiego jest jednym z głównych działań realizowanych w ramach Programu Ochrony Środowiska. Obecnie kształtowanie świadomości ekologicznej w Powiecie Pszczyńskim odbywa się głównie
poprzez podejmowanie działań proekologicznych w formie programów edukacji ekologicznej, które są
realizowane we wszystkich szkołach znajdujących się na terenie Powiatu. Młodzież ucząca się w szkołach prowadzonych przez nasz Powiat wykazuje duże zaangażowanie w sprawy ochrony środowiska,
co bezpośrednio wpływa na kształtowanie właściwych proekologicznych postaw. Dlatego głównym
miejscem dla edukacji ekologicznej zawsze będzie szkoła. Dzięki zmianie zachowań uczniów i
wszczepieniu prawidłowych nawyków, kształtuje się świadomość ekologiczną młodzieży.
Poniżej przedstawiono programy edukacji ekologicznej prowadzone w jednostkach oświatowych
Powiatu Pszczyńskiego.
Liceum Ogólnokształcące im. Bolesława Chrobrego
W Liceum Ogólnokształcącym od roku 2002 zadania z zakresu edukacji ekologicznej realizowane są w formie zajęć terenowych. Obozy zorganizowano w Babiogórskim Parku Narodowym, Roztoczańskim Parku Narodowym, Parku Narodowym Gór Stołowych i Beskidzie Śląskim. Program obejmuje:
o zwiedzanie ośrodków dydaktycznych i muzeów w Parkach Narodowych,
o organizowanie spotkań z pracownikami Parków Narodowych,
o organizowanie wycieczek po terenie Parków Narodowych,
o zapoznawanie się z historią, przyrodą i morfologią danego terenu, z przykładami ochrony czynnej, z metodami ochrony i zabezpieczania pomników przyrody itp.,
o przeprowadzanie ćwiczeń z fitosocjologii (analiza zbiorowisk roślinnych).
19
Zespół Szkół Zawodowych
W Zespole Szkół Zawodowych w Woli zorganizowano wyjazd na wycieczkę do Rezerwatu „Wąwóz Homole” oraz do Egzotarium w Sosnowcu. Młodzież tej szkoły uczestniczyła w Ogólnopolskim
Konkursie Ekologicznym „Eko-Planeta”. Zakupiono pomoce dydaktyczne na lekcje o tematyce ekologicznej i przyrodniczej.
Prowadzony program wspomaga kształtowanie proekologicznych postaw młodzieży:
o poczucie współodpowiedzialności za ochronę środowiska,
o rozwijanie postawy badawczej i zainteresowań przyrodniczych,
o dostrzegania problemów związanych z degradacją środowiska.
Zespół Szkół Specjalnych
Program edukacji ekologicznej prowadzony w tej szkole obejmuje między innymi:
o prowadzenie zajęć terenowych, wycieczek, pokazów o charakterze ekologicznym,
o zakup pomocy dydaktycznych do pracowni biologicznej,
o zorganizowanie pracowni dla klasy przysposobienia do pracy w zawodzie
ogrodnik,
o zorganizowanie zaplecza dla praktycznych zajęć nauki zawodu dla uczniów oddziału przysposobienia do pracy w zawodzie ogrodnik (narzędzia, pomoce),
o realizację ekologicznej ścieżki edukacyjnej w oparciu o pomoce dydaktyczne.
Zespół Szkół Samochodowych
W Zespole Szkół Samochodowych w Pszczynie program edukacji ekologicznej obejmuje organizowanie rajdów o tematyce ekologicznej, konkursów wiedzy ekologicznej, zakup map, atlasów, plansz i
filmów o tej tematyce. Młodzież tej szkoły angażuje się w szereg inicjatyw proekologicznych (między
innymi uczestniczy w akcji Sprzątania Świata).
Powiatowe Ognisko Pracy Pozaszkolnej
Ognisko od roku 2002 realizuje projekty pod nazwą „Wokół ekologii”. Corocznie realizowane projekty adresowane są zarówno do młodzieży szkolnej jak i do nauczycieli. Obejmują one między innymi
przeglądy piosenki ekologicznej, konkursy plastyczne, fotograficzne, na scenariusze lekcji czy wycieczki o tej tematyce.
Projekt ten ma na celu między innymi:
o uwrażliwienie na konieczność ochrony środowiska,
o ukształtowanie postawy ekologicznej,
o wzmocnienie więzi emocjonalnej z regionem, uświadomienie wartości tkwiących w przyrodniczym, kulturowym i społecznym otoczeniu,
o wskazanie roli i znaczenia środowiska w życiu człowieka,
o rozwijanie twórczych zdolności,
o stworzenie możliwości zaprezentowania własnych dokonań.
Efektem edukacji ekologicznej powinna być ekologiczna świadomość społeczna, która jeśli już
powstanie, będzie potrafiła stworzyć wzorce zachowań na tyle silne, by podjąć i realizować działania w
zakresie ochrony środowiska. W ramach prowadzonych programów edukacji ekologicznej w poszczególnych jednostkach oświatowych Powiatu Pszczyńskiego poruszane jest szerokie spektrum zagadnień, obejmujące zagadnienia wymienione w Programie Ochrony Środowiska dla Powiatu Pszczyńskiego. Zaangażowanie uczniów szkół z terenu powiatu w sprawy dotyczące ekologii, daje gwarancję,
że oni, ich rodzice i środowisko lokalne, w którym żyją, zostaną zarażeni ideą ochrony środowiska.
W latach 2004-2007 na terenie gminy Pszczyna wybudowała następujące ścieżki rowerowe:
· Międzygminna Trasa Rowerowa Pawłowice-Suszec-Kobiór- Pszczyna „Plessówka (12 km)
· Wiślana Trasa Rowerowa (15 km)
· Łącznik Ćwiklice – Jankowice (5 km)
Ponadto Gmina 2 – 3 razy w roku dokonuje przeglądu ścieżek, uzupełnia brakujące znaki i słupki.
20
Od 2007 r. realizowany jest projekt „Budowa pokazowej zagrody żubrów w Zabytkowym
Parku Pszczyńskim”. Projekt obejmuje budowę nowego obiektu turystycznego – Zagrody Pokazowej
Żubrów w Pszczynie o powierzchni 10 ha na terenie Zabytkowego Parku Pszczyńskiego w części
Zwierzyniec przy ulicy Żorskiej. Zagroda pełnić będzie nie tylko funkcję atrakcji turystycznej (ekspozycja żubra oraz innych zwierząt występujących na terenie ziemi pszczyńskiej), ale także funkcje uzupełniające, związane z edukacją ekologiczną i regionalną.
Od 2007 r. realizowany jest również projekt „Budowa ośrodka sportów wodnych nad Zbiornikiem Łąckim”. W wyniku realizacji projektu powstanie nowy ośrodek sportów wodnych, a także
zmodernizowany zostanie zbiornik małej retencji „Łąka”. Projekt ma na celu m.in. poszerzenie oferty
programowej w zakresie turystyki, poprzez stworzenie odpowiednich warunków do uprawiania sportów
wodnych na terenie Gminny Pszczyna
3.1.2.
Przyjęte cele i priorytety
Cel średniookresowy w zakresie ochrony różnorodności biologicznej i krajobrazowej nawiązuje do
perspektywicznego celu II Polityki ekologicznej państwa - zapewnienia zachowania cennych przyrodniczo obszarów, dotychczas nie chronionych prawnie, poprzez objęcie ich różnymi formami ochrony przyrody oraz stworzenia na pozostałym obszarze kraju takich warunków i zasad prowadzenia działalności
gospodarczej, w tym zasad ochrony gatunkowej roślin i zwierząt, aby możliwe było utrzymanie i odtwarzanie różnorodności biologicznej.
Zahamowanie strat różnorodności biologicznej na poziomie wewnątrzgatunkowym
(genetycznym), gatunkowym i ponadgatunkowym (ekosystemów i krajobrazu).
3.1.3.
Kierunki działań
Kierunki działań:
1. Pełna inwentaryzacja różnorodności biologicznej: uzupełnianie wiedzy o rozmieszczeniu i
zasobach składników różnorodności biologicznej.
2. Utrzymanie różnorodności siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków, w tym zapobieganie
ich fragmentacji.
3. Sporządzenie inwentaryzacji przyrodniczej obszarów Natura 2000.
4. Bieżąca ochrona obszarów i obiektów prawnie chronionych na terenach lądowych i morskich.
5. Dalsze prace nad wdrażaniem sieci Natura 2000, w tym opracowanie planów ochrony tych
obszarów oraz wdrożenie systemu korytarzy ekologicznych je łączących.
6. Realizacja kompensacji przyrodniczych jako istotnego narzędzia wspomagającego rozwój
społeczno-gospodarczy w obrębie obszarów oddziałujących na sieć Natura 2000.
7. Opracowanie i wdrożenie monitoringu stanu zachowania gatunków, obszarów ochrony
ptaków i siedlisk przyrodniczych, zgodnego z wymaganiami krajowymi i międzynarodowymi.
8. Wzmacnianie znaczenia ochrony różnorodności biologicznej i krajobrazowej w planowaniu
przestrzennym, w tym wzmacnianie roli opracowań ekofizjograficznych przy uzgadnianiu
miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.
9. Renaturalizacja i poprawa stanu zachowania najcenniejszych, zniszczonych ekosystemów,
zwłaszcza dolin rzecznych i siedlisk, w tym szczególnie obszarów wodno-błotnych i leśnych rozwój systemów naturalnej retencji wód.
10. Wsparcie badań faunistycznych i florystycznych, doskonalenie systemu wymiany informacji
o różnorodności biologicznej.
11. Wprowadzenie instrumentów pozwalających na skuteczne przeciwdziałanie wprowadzaniu
gatunków obcych, które mogą zagrażać integralności naturalnych ekosystemów i siedlisk
i/lub stanowić zagrożenie dla gatunków rodzimych.
12. Prowadzenie szkoleń i edukacji (formalnej i nieformalnej) w zakresie ochrony przyrody,
krajobrazu i różnorodności biologicznej.
13. Opracowanie systemu w zakresie udzielania koncesji na poszukiwanie i eksploatację kopalin na obszarach Natura 2000 i innych obszarach chronionych.
14. Szczegółowe kartowanie geologiczne obszarów infiltracji w głównych zbiornikach wód
podziemnych, a także prowadzenie zalesień oraz ograniczeń rolno-przemysłowych na tych
obszarach.
21
3.1.4.
Lista przedsięwzięć własnych i koordynowanych, w podziale na inwestycyjne i pozainwestycyjne,
przewidzianych
do
realizacji
w
ramach
Programu
w perspektywie wieloletniej
4
2015
2014
2013
2012
2011
2010
2009
5 6 7 8
9 10 11 12
Potencjalne źródła
finansowania
3
Szacunkowe
nakłady zł
2
Okres realizacji
Cel przedsięwzięcia
1
Opis przedsięwzięcia
Jednostka odpowiedzialna /
Jednostki współpracujące
2008
L.p.
Rodzaj
przedsięwzięcia
Tabela 7 Przedsięwzięcia na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 w zakresie ochrony
przyrody
13
14
15
3
4
P
P
Urządzenie terenu zieleni wokół budynku Starostwo PoStarostwa
wiatowe
5
P
Poprawa
bezpieczeństwa ruchu
Zwiększenie
udziału terenów zielonych
Starostwo Powiatowe
6
P
Podniesienie
świadomości
ekologicznej
7
Starostwo PoPromocja działań proekologicznych,
wydawnictwa ekologiczne – z przezna- wiatowe
czeniem dla dorosłej części społeczności
P lokalnej
Podniesienie
świadomości
ekologicznej
Promocja własnych działań i inicjatyw
proekologicznych o charakterze cyklicznym
4000
I
2000 /rok
2
Działania na
rzecz rozwoju
gospodarczego jako elementu rozwoju zrównoważonego
Zwiększenie
bioróżnorodności
Budżety
Powiatu i
gmin,
PFOŚiGW
Budżety
Powiatu i
gmin,
sponsorów,
PFOŚiGW,
Budżet
Powiatu,
PFOŚiGW
Budżet
Powiatu
2600
Starostwo Powiatowe /PZD
Współudział w organizacji ponadregionalnych wydarzeń turystycznych, ekologicznych, sportowych i kulturalnych
183100
Wycinka drzew z pobocza drogi w celu
poprawy bezpieczeństwa ruchu
I
3000 /rok
1
Działania na
rzecz rozwoju
gospodarczego jako elementu rozwoju zrównoważonego
3000 /rok
Nasadzenia drzew w pasie dróg powiatowych
Starostwo Powiatowe / jednostki organizacyjne Starostwa,
podmioty gospodarcze, PTTK,
stowarzyszenie
agroturystyczne
Starostwo Powiatowe / jednostki organizacyjne Starostwa,
gminy, podmioty
gospodarcze,
PTTK
Starostwo Powiatowe /PZD
Opracowanie długofalowego programu
promocji i wykorzystania walorów turystycznych powiatu
20000
Zadania własne
PFOŚiGW,
Budżet
Powiatu,
PFOŚiGW
Budżet
Powiatu,
PFOŚiGW
Zadania koordynowane
1
Ochrona obszarów, zespołów i obiektów
nie objętych jeszcze ochroną prawną, a
prezentujących dużą wartość przyrodniP
czą.
wojewoda/ zarząd powiatu,
gminy, organizacje pozarządowe
22
Objęcie
ochroną
wszystkich
wartościowych obszarów i obiektów
Budżet
państwa,
województwa, powiatu, gmin
2
Wspieranie modernizacji bazy noclegowo przedsiębiorcy/
- gastronomicznej, zwłaszcza w okolicach gminy, zarząd
powiatu, PTTK,
jezior
stowarzyszenia
P
agroturystyczne
Wykonanie zabiegów pielęgnacyjnych i wojewoda/ gmiochronnych istniejących pomników przy- ny, zarząd porody
wiatu, organizacje ekologiczne
3
P
Rozwój agroturystyki
4
P
5.
Rozbudowa sieci ścieżek rowerowych i
szlaków pieszych, zorganizowanie punktów widokowych, tablic informacyjnych
dotyczących wartości ekologicznych i
P osobliwości przyrody;
Zarybianie zbiorników wodnych i wód
płynących różnorodnymi gatunkami
rodzimych przedstawicieli akwafauny
6
7
8
9
rolnicy/ ODR,
gminy, zarząd
powiatu, stowarzyszenia agroturystyczne
Udostępnienie
i regulacja
ruchu na
obszarach
przyrodniczo
cennych
Zarząd parku
krajobrazowego,
gminy/ organizacje gospodarcze
organizatorów
turystyki
Udostępnienie
i regulacja
ruchu na
obszarach
przyrodniczo
cennych
gospodarstwa
rybackie/ PZW
Element
kompromisowego współistnienia
rozwoju gospodarczego i
ochrony
środowiska
Zwiększenie
bioróżnorodności
P
Prowadzenie działań, wspomagających
rozwój populacji, szczególnie rodzimych
gatunków drobnej zwierzyny łownej o
P
zauważalnym spadku ich liczebności na
terenach dzierżawionych obwodów łowieckich
Preferowanie na terenach podlegających
wszelkim formom ochrony lokalizacji
P
wyłącznie przedsięwzięć o „czystych”
technologiach
9 szkoleń z zakresu Cross Compliance tj.
zasady wzajemnej zgodności rolnictwa z
P ochroną środowiska
Element
kompromisowego współistnienia
rozwoju gospodarczego i
ochrony
środowiska
Zachowanie
dla przyszłych
pokoleń najcenniejszych
obiektów
przyrody
właściwe koła
Polskiego Związku Łowieckiego/
zarząd powiatu,
gminy
Zarząd województwa, gminy/
wojewoda, zarząd powiatu
ODR
23
środki
organizacji
turystycznych i
gospodarczych
Budżety
gmin,
województwa, państwa,
funduszy
ochrony
środow,
strukturalne
Rolnicy,
organizacje
gospodarcze i pozarządowe,
budżety
gmin
Budżety
gmin,
województwa, funduszy ochrony środowiska,
strukturalne
Inwestorzy
prywatni i
organizacje
Polski
Związek
Łowiecki i
koła łowieckie
Minimalizacja
obciążenia
środowiska
Środki
własne
Wdrażanie w
rolnictwie
rolnikom
dobrych
praktyk
Środki
własne
3.1.5.
Wytyczne dla gmin
Tabela 8 Planowane przedsięwzięcia w zakresie zagospodarowania turystycznego i rekreacyjnego w
gminach w latach 2007-2012
Gmina
Gmina Goczałkowice –
Zdrój
Gmina
Pszczyna
Zadanie
Szacowane
koszty
Planowany
termin realizacji
Źródła finansowania
20000000
2006-2011
b.d.
300 000
do 2015
WFOŚiGW
b.d.
2008-2015
b.d.
b.d.
2008-2015
b.d.
Park Zdrojowy – alejki, oświetlenie
Rewaloryzacja Zabytkowego Parku Pszczyńskiego cz. II,
Utrzymanie terenów zieleni urządzonej
Utrzymanie obszarów objętych ochroną
prawną
Gminy
3.2. Ochrona i zrównoważony rozwój lasów
3.2.1.
Ogólna powierzchnia lasów na terenie Powiatu Pszczyńskiego wynosi ok. 13796 ha (2006).
Przeważająca część lasów stanowi własność Skarbu Państwa, a zarządzane są przez Nadleśnictwo
Kobiór. Wyróżnia się obręby:
· Kobiór (gminy: Kobiór, Pszczyna — część miejska, Pszczyna — część wiejska, Suszec),
· Pszczyna (gminy: Kobiór, Pszczyna — część miejska, Pszczyna — część wiejska, Goczałkowice-Zdrój, Miedźna),
· Orzesze (gminy: Suszec, Pawłowice),
· Tychy (Gmina Kobiór).
Tabela 9 Własność lasów w Powiecie Pszczyńskim
Gmina
Pszczyna
Kobiór
Goczałkowice
Zdrój
Miedźna
Suszec
Pawłowice
Powiat-ogółem
Źródło: GUS
Lasy ogółem
Lasy państwowe
Lasy prywatne
5112,2
4081,2
5007,2
4081,2
105,0
0
Udział % lasów
29,2
84,6
90,3
83,3
7,0
2,0
901,0
2744,4
651,8
13580,9
793,0
2562,4
510,8
13037,9
108,0
182,0
141,0
543
18
36,5
8,6
28,8
Dominują lasy państwowe, które stanowią 96% ogólnej powierzchni. Lasy innej własności (w dominującej części prywatne) zajmują niewielką powierzchnię - 543 ha, stanowiąc ok. 4%. Aktualny operat
urządzeniowy dla lasów Nadleśnictwa Kobiór określa strukturę typów siedliskowych lasu oraz ich zgodność ze składem gatunkowym drzewostanów. Powierzchniowo dominują:
· bór mieszany wilgotny – 24,8% ogólnej powierzchni nadleśnictwa,
· bór świeży – 14,8%,
· bór mieszany świeży – 14,3%.
Udział procentowy poszczególnych gatunków w strukturze drzewostanów Nadleśnictwa Rybnik
na terenie Powiatu przedstawia się następująco:
· obręb Kobiór: las mieszany wilgotny — 69%, bór mieszany wilgotny — 21%;
· obręb Pszczyna: las mieszany świeży — 27%, las mieszany wilgotny — 22,8%;
· obręb Tychy: las mieszany wilgotny — 36,1%, bór mieszany wilgotny — 30,2%;
· obręb Orzesze: las świeży — 45,1%, las mieszany świeży — 17,2%;
Udział procentowy dominujących gatunków w strukturze drzewostanów Nadleśnictwa Kobiór na
terenie Powiatu przedstawia się następująco:
24
· Sosna zwyczajna — od 47% (obręb Orzesze) do 86,4% (obręb Kobiór),
· Brzoza brodawkowata — od 3,9% (obręb Tychy) do 12,1 % (obręb Orzesze),
· Dąb szypułkowy — od 4,6% (obręb Kobiór) do 20,3% (obręb Orzesze).
Lasy na terenie Powiatu wykazują zwiększony udział siedlisk lasów liściastych oraz gatunków liściastych w stosunku do średniej dla RDLP w Katowicach oraz województwa śląskiego.
Średni wiek drzewostanów w nadleśnictwie wynosi od 36 lat (olszowe) do 66 lat (sosnowe), a
przeciętna zasobność drewna — od 169 m3/ha (dębowe) do 219 m3/ha (sosnowe), co jest zbliżone do
średniej RDLP w Katowicach.
Lasy nadleśnictwa Kobiór w całości znalazły się w I i II strefie uszkodzeń od imisji przemysłowych, jak również w kategorii lasów wodochronnych i glebochronnych.
Dodatkowo cześć lasów położona jest w obrębie granic administracyjnych miast i w odległości
do 10 km od miast o liczbie ludności poniżej 50000 mieszkańców (około 880 ha), część należy do kategorii lasów uzdrowiskowych (około 105 ha), część natomiast pozostaje pod wpływem eksploatacji
węgla kamiennego.
Spośród biotycznych czynników środowiska oddziaływujących na istniejące drzewostany zaznacza się zwiększona aktywność szkodników pierwotnych w drzewostanach sosnowych, z uwagi na duży
udział słabych siedlisk, brak podszytów, natomiast w drzewostanach liściastych intensywne żerowania
zwójek i miernikowców wpływa na spadek przyrostu masy i owocowanie dębin.
Gradacja kornika drukarza w I połowie lat 90-tych doprowadziła do znacznej redukcji występowania powierzchniowego świerka, natomiast uaktywniły się choroby grzybowe i szkodniki w uprawach i
młodnikach.
Spośród biotycznych czynników środowiska, powodujących ogólne osłabienie części istniejących drzewostanów istotne znaczenie posiadają szkody ze strony zwierzyny płowej (jeleniowate) w
uprawach, młodnikach i starszych drzewostanach liściastych (dąb, buk, jawor, jesion). Wielkość szkód,
wywołana głównie spałowaniem i zgryzanie sadzonek (od około 21-100% powierzchni młodników i
upraw) wynosi w poszczególnych obrębach od 50 ha (Orzesze) do 400 ha (Kobiór) rocznie. Ochrona
upraw to głównie grodzenia, palikowanie sadzonek oraz zabezpieczanie chemiczne repelentami. Spośród czynników abiotycznych niewielkie znaczenie dla kondycji lasów posiadają ekstremalne warunki
klimatyczne (silne wiatry, opady śniegu, ulewne deszcze).
Tereny leśne, administrowane przez Nadleśnictwo Kobiór zaliczone są do obszarów o największym zagrożeniu pożarowym (I kategorii), na co wpływa m.in. przeważający udział monokultur sosnowych i siedlisk borowych, wypalanie traw na gruntach rolnych w sąsiedztwie lasów (średnio 25 pożarów rocznie), rozbudowa sieci dróg komunikacyjnych, duża ilość zakładów przemysłowych w sąsiedztwie kompleksów leśnych, duża antropopresja wpływająca również na dewastację przyrodniczą w lasach, zaśmiecanie, niszczenie infrastruktury oraz szkodnictwo leśne (kłusownictwo, kradzież drzewa).
Generalnie stan sanitarny lasów uległ poprawie i można go ocenić jako dobry – jednak drzewostany charakteryzują się obniżoną odpornością na oddziaływanie zespołu w/w czynników biotycznych i
abiotycznych.
W warunkach Powiatu Pszczyńskiego funkcje rekreacyjne o charakterze zorganizowanym dotyczą przede wszystkim kompleksu lasów pszczyńskich i kobiórskich, zwłaszcza na terenach Gmin
Pszczyna, Suszec i Kobiór (znakowane szlaki turystyczne, miejsca parkingowe, lokalne drogi leśne
przydatne do turystyki rowerowej), natomiast ekstensywny charakter w/w funkcji odnosi się do pozostałych, rozproszonych, niewielkich fragmentów lasów – zwłaszcza w południowej i zachodniej części Powiatu.
Na terenie lasów obrębów Pszczyna i Tychy występują również tereny zdegradowane wskutek
eksploatacji górniczej, tj. tereny zapadlisk trwale podtopionych (około 17,2 ha), w stosunku do których
nadleśnictwo występuje do sprawców w/w szkód o odszkodowanie za straty poniesione w drzewostanie, remont dróg i urządzeń melioracyjnych oraz odwodnienie terenu.
Lesistość Powiatu (około 28,8%) jest zbliżona do średniej dla województwa śląskiego oraz całej
Polski. Skrajne wskaźniki w tym zakresie wyróżniają gminy: Goczałkowice-Zdrój (ok. 2,0%) i Kobiór
(84%).
Uzupełnieniem powierzchni czynnych biologicznie są zadrzewienia i zakrzewienia występujące
również w krajobrazach osadniczych, choć w mniejszym stopniu. Zadrzewienia łęgowe w dolinach rzek
i potoków są elementem lokalnych „rusztów ekologicznych”, łączący kompleksy leśne, natomiast zadrzewienia śródpolne w terenach rolniczych, występują na ogół „wyspowo” są dodatkowo ostoją ptactwa i zwierzyny łownej.
25
3.2.2.
Przewidywane kierunki zmian
Główne założenia gospodarki leśnej zmierzające do osiągnięcia poprawy stanu lasu uwzględniają
następujące cele:
· zachowanie lasów i korzystnego ich wpływu na klimat, powietrze, wodę, glebę, warunki życia i zdrowia człowieka oraz na równowagę przyrodniczą.
· ochronę lasów, w tym szczególnie lasów stanowiących naturalne fragmenty rodzimej przyrody lub
lasów szczególnie cennych ze względu na:
- zachowanie leśnych zasobów genetycznych,
- walory krajobrazowe,
- potrzeby nauki.
· ochronę gleb i terenów szczególnie narażonych na zanieczyszczenia albo o specjalnym znaczeniu
społecznym.
· produkcji drewna na zasadzie najwyższej opłacalności oraz surowców i produktów ubocznego użytkowania lasu.
3.2.3.
W perspektywie średnioterminowej zakłada się dalsze wzmacnianie modelu racjonalnego użytkowania zasobów poprzez kształtowanie właściwej struktury lasów, gatunkowej i wiekowej, i ich wykorzystania gospodarczego w sposób i tempie zapewniającym trwałe zachowanie ich bogactwa biologicznego, wysokiej produkcyjności oraz potencjału regeneracyjnego. W związku z tym celem średniookresowym do 2015 r. będzie:
Rozwijanie trwale zrównoważonej, wielofunkcyjnej gospodarki leśnej.
3.2.4.
Kierunki działań
1. Zalesianie nowych terenów, z uwzględnieniem uwarunkowań przyrodniczo-krajobrazowych (łącznie
w latach 2007-2010 zalesienie około 130 tys. ha, w tym około ¾ w sektorze prywatnym).
2. Zwiększenie ilości i powierzchni zadrzewień na terenach rolniczych oraz rozszerzenie zakresu leśnej
rekultywacji terenów zdegradowanych.
3. Lokalizacja zalesień i zadrzewień zgodnie z planami zagospodarowania przestrzennego, w tym
kształtowanie granicy polno-leśnej.
4. Tworzenie spójnych kompleksów leśnych szczególnie w obszarze korytarzy ekologicznych i wododziałów.
5. Zmiana struktury wiekowej i składu gatunkowego drzewostanów w celu dostosowania ich do charakteru siedliska i zwiększenia różnorodności genetycznej i biologicznej biocenoz leśnych.
6. Rozszerzenie renaturalizacji obszarów leśnych, w tym obszarów wodno-błotnych i obiektów cennych
przyrodniczo, znajdujących się na terenach leśnych.
7. Restytucja i rehabilitacja ekosystemów leśnych, uszkodzonych w wyniku działania czynników abiotycznych i biotycznych.
8. Kontynuowanie przebudowy drzewostanów zniekształconych lub uszkodzonych w wyniku działalności człowieka.
9. Kontynuacja i rozwój monitoringu środowiska leśnego jako instrumentu wspomagającego przeciwdziałanie zagrożeniom ekosystemów leśnych.
10. Kontynuacja działań prowadzonych przez Lasy Państwowe na rzecz podnoszenia świadomości i
wiedzy ekologicznej społeczeństwa w zakresie leśnictwa, przykładowo poprzez rozszerzenie procesu tworzenia izb przyrodniczo-leśnych, ścieżek dydaktycznych i pozostałych.
11. Prowadzenie doradztwa dla właścicieli gruntów korzystających ze wsparcia UE dla działań związanych z leśnictwem.
26
3.2.5.
Zhierarchizowana lista przedsięwzięć własnych i koordynowanych, w podziale na inwestycyjne i pozainwestycyjne, przewidzianych do realizacji w ramach Programu
finansowania
4
Szacunkowe
nakłady zł
3
2
2015
1
9 10 11 12
13
14
15
5 6 7 8
2014
2013
2012
2011
2010
Okres realizacji
2009
2008
L.p.
Rodzaj
przedsięwzięcia
lasów
I
2.
Powstrzymanie postępującej degradacji
lasów prywatnych
Aktualizacja operatów urządzenia lasów Starostwo Ponie stanowiących własności Skarbu
wiatowe
Państwa
Zwiększanie
udziału obszarów leśnych
30000
1
Wzmocnienie kontroli gospodarki leśnej Starostwo Pona obszarach nowych nasadzeń i w
wiatowe/ Nadlelasach nie stanowiących własności Skar- śnictwo
bu Państwa.
1000 /rok
Zadania własne
Budżet
Powiatu
Budżet
Powiatu,
PFOŚiGW
Działania na rzecz prowadzenia prawidłowej gospodarki leśnej
właściciele i
zarządcy lasów/
zarząd powiatu,
nadleśnictwa,
1
P
2
Wspieranie oraz popularyzacja inicjatyw
Nadleśnictwo/
podejmowanych na rzecz zwiększenia
zarząd powiatu,
lesistości
terytorium
powiatu
P
gminy, właściciele gruntów
3
I
Powstrzymanie postępującej degradacji
lasów prywatnych
Realizacja
założeń polityki leśnej
państwa
Zalesianie terenów o niskich klasach ARiMR/ gminy,
bonitacyjnych gleb i gruntów porolnych
właściciele gruntów
Przeciwdziałanie erozji,
tworzenie
łączników
ekologicznych
-
-
-
Środki
zarządców
lasów,
budżet
Powiatu,
nadleśnictw
środki
właścicieli,
inne fundusze,
Gminy
budżet
Państwa,
środki
właścicieli
3.2.5.1. Wytyczne dla gmin
Tabela 11 Wytyczne dla gmin
Gmina
Gminy
Zadanie
Szacowane
koszty
Planowany
termin realizacji
Wprowadzenie do planów zagospodarowania
przestrzennego obszarów przeznaczonych
do zalesiania
b.d.
2008-2015
Budżety gmin
3.3. Ochrona powierzchni ziemi
3.3.1.
Na terenie Powiatu występują gleby bielicowe, brunatne powstałe na utworach piaszczystych,
piaskach słabogliniastych oraz glinach lekkich i glinach średnich. Czarne ziemie zdegradowane wytworzone zostały z piasków lekkich, słabo gliniastych oraz glin lekkich. Na terenach występowania gleb torfowych lokalnie doszło do powstania gleb torfowo – murszowych i mułowo – murszowych.
Na terenie Powiatu Pszczyńskiego dominuje rolnictwo, które cechuje wysoka kultura upraw i hodowli. Na równie wysokim poziomie postawione jest ogrodnictwo oraz produkcja i przetwórstwo piecza-
27
rek. Powierzchnia użytków rolnych wynosi 23286 ha, w tym grunty orne stanowią 34,62%, sady - 0,5%,
natomiast łąki i pastwiska stanowią 14,05% powierzchni terenu (dane z GUS za 2005 rok).
Z informacji opracowanych na podstawie danych z wniosków złożonych do Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Warszawie o przyznanie płatności bezpośrednich do gruntów rolnych za
2006 rok, struktura upraw w Powiecie Pszczyńskim kształtuje się następująco:
· Zboża – 11 266 ha (stanowi to 69,17 % ogólnej powierzchni UR - pszenica, pszenżyto,
jęczmień, owies, żyto, kukurydza, inne zboża tj. gryka, proso, sorgo oraz mieszanki
upraw UPO
· Przemysłowe – 1 222 ha (stanowi to 7,50 % ogólnej powierzchni UR - buraki cukrowe,
rzepak i rzepik
· Pozostałe – 1655 ha (stanowi to 10,16 % ogólnej powierzchni UR), w tym ziemniaki 650
ha (warzywa, inne rośliny na gruntach ornych JPO, JPO – inne uprawy, strączkowe pastewne (wyka ozima), okopowe pastewne UPO, leszczyna, motylkowate drobnonasienne,
orzechy włoskie, ogródki przydomowe, plantacje wieloletnie, rośliny ozdobne)
· Rośliny wysokobiałkowe – 13 ha (stanowi to 0,08% ogólnej powierzchni UR - bobik, łubin
słodki, groch siewny, soja)
Obsada zwierząt gospodarskich na 100 ha użytków rolnych wynosi:
· 37 sztuk bydła,
· 341 sztuk świń,
· 10 sztuk owiec.
3.3.1.1. Tereny zdegradowane przez przemysł
Na terenie Powiatu prowadzona jest eksploatacja surowców naturalnych. Z tego względu istotnym zadaniem jest racjonalne wykorzystanie złóż w sposób niedopuszczający do naruszenia równowagi w ekosystemie. Powstałe w wyniku pozyskania surowców szkody należy w miarę możliwości finansowych usuwać i przywracać środowisko do poprzedniego stanu.
Rekultywacja gruntów polega na nadaniu lub przywróceniu gruntom zdegradowanym lub zdewastowanym wartości użytkowych lub przyrodniczych przez właściwe ukształtowanie rzeźby terenu,
poprawianiu własności fizycznych i chemicznych, uregulowanie stosunków wodnych, odtworzenie gleb,
umocnienie skarp oraz odbudowanie i zbudowanie niezbędnych dróg.
Rekultywacje terenów zdegradowanych obowiązany jest przeprowadzić podmiot, który do takiego stanu rzeczy doprowadził.
Według Ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie
(Dz. U. nr 75, poz., 493) organem ochrony środowiska właściwym w sprawach odpowiedzialności za
zapobieganie szkodom w środowisku i naprawę szkód w środowisku jest wojewoda. Celem ustawy jest
realizacja zasady „zanieczyszczający płaci”.
Wedle nowych uregulowań w razie wystąpienia bezpośredniego zagrożenia szkodą
w środowisku podmiot korzystający ze środowiska jest obowiązany niezwłocznie podjąć działania zapobiegawcze. Działania zapobiegawcze to działania podejmowane w związku ze zdarzeniem, działaniem lub zaniechaniem powodującym bezpośrednie zagrożenie szkodą w środowisku, w celu zapobieżenia szkodzie lub zmniejszenia szkody, w szczególności wyeliminowanie lub ograniczenie emisji.
W przypadku zaś wystąpienia szkody w środowisku podmiot korzystający ze środowiska jest
obowiązany do:
· podjęcia działań w celu ograniczenia szkody w środowisku, zapobieżenia kolejnym
szkodom i negatywnym skutkom dla zdrowia ludzi lub dalszemu osłabieniu funkcji elementów przyrodniczych, w tym natychmiastowego skontrolowania, powstrzymania, usunięcia lub ograniczenia w inny sposób zanieczyszczeń lub innych szkodliwych czynników;
· podjęcia działań naprawczych.
Koszty przeprowadzenia działań zapobiegawczych lub naprawczych ma ponosić podmiot korzystający ze środowiska. Podmiot korzystający ze środowiska nie ponosi kosztów przeprowadzenia działań zapobiegawczych i naprawczych, jeżeli wykaże, że bezpośrednie zagrożenie szkodą w środowisku
lub szkoda w środowisku:
· zostały spowodowane przez inny wskazany podmiot oraz wystąpiły mimo zastosowania
przez podmiot korzystający ze środowiska właściwych środków bezpieczeństwa;
· powstały na skutek podporządkowania się nakazowi wydanemu przez organ administracji publicznej, chyba że nakaz ten wynikał z emisji lub zdarzenia spowodowanego własną działalnością podmiotu korzystającego ze środowiska.
28
Podmiot korzystający ze środowiska, który podjął działania zapobiegawcze lub naprawcze w odniesieniu do bezpośredniego zagrożenia szkodą w środowisku lub szkody w środowisku, może wystąpić z roszczeniem o zwrot kosztów poczynionych na ten cel:
· do sprawcy bezpośredniego zagrożenia szkodą w środowisku lub szkody w środowisku
- w przypadku gdy bezpośrednie zagrożenie szkodą w środowisku lub szkoda
w środowisku zostały spowodowane przez inny wskazany podmiot;
· do organu administracji publicznej - w przypadku gdy bezpośrednie zagrożenie szkodą
w środowisku lub szkoda w środowisku powstały na skutek podporządkowania się nakazowi wydanemu przez organ administracji publicznej.
Zgodnie z obowiązująca w 2004 r. ustawą Prawo ochrony środowiska zobowiązanym do rekultywacji był podmiot władający powierzchnią ziemi, na której występuje zanieczyszczenie gleby lub ziemi albo niekorzystne przekształcenie naturalnego ukształtowania terenu. Wyjątek od tej zasady wprowadziła ustawa z dnia 27 lipca 2001r. „o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony środowiska, ustawy o
odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 100, poz. 1085 z późn. zmianami). Umożliwiła
ona podmiotom, które wykazały, że na terenie, którym władały w dniu wejścia ustawy Prawo ochrony
środowiska, zanieczyszczenie gleby lub ziemi bądź niekorzystne ukształtowanie terenu spowodowane
było przez inny podmiot, zgłoszenia tego faktu do starosty w terminie do dnia 30 czerwca 2004 roku.
Fakt ten powodował, iż obowiązkiem rekultywacji tego gruntu zostawał obciążany starosta. W 2004r.
do Starosty Pszczyńskiego wpłynęły 2 zgłoszenia PKN „ORLEN” S.A. z Płocka. Dotyczyły one zanieczyszczenia powierzchni ziemi substancjami ropopochodnymi na nieruchomościach gruntowych stacji
benzynowych w Pszczynie przy ul. Żorskiej 1 oraz Górnośląskiej 42. Starosta Pszczyński decyzją odrzucił obydwa zgłoszenia z uwagi niespełnienie wymagań formalnych (niekompletny wniosek). Samorządowe Kolegium Odwoławcze utrzymało zaskarżone decyzje w całości w mocy. Jednocześnie obydwa tereny nie zostały wpisane do rejestru terenów, na których stwierdzono przekroczenie standardów
jakości gleby i ziemi z uwagi na brak potwierdzenia właściwymi wynikami badań gleby lub ziemi.
3.3.1.2. Tereny szczególnie narażone na szkodliwe działanie transportu i jego infrastruktury
Najbardziej narażone są tereny położone wzdłuż głównych szlaków drogowych:
- drogi krajowej nr 1 Katowice – Bielsko-Biała – Cieszyn,
- drogi wojewódzkiej nr 931
Oprócz negatywnego wpływu spalin i hałasu na zdrowie człowieka i środowisko można wyznaczyć
inne znaczące oddziaływanie transportu.
Zimowe utrzymanie dróg wymaga stosowania dużych ilości chlorku sodu i chlorku wapnia do posypywania zaśnieżonych dróg. Najbardziej narażone na działanie soli są drzewa rosnące wzdłuż dróg i
ulic. Coraz częściej zauważalne jest ich obumieranie, a bezpośrednią przyczyną tego stanu jest solenie dróg.
Wybudowanie drogi w pobliżu siedlisk zwierząt naraża zwierzęta na śmierć w wyniku potrącenia
przez samochód. Szlak komunikacyjny stanowi także barierę dla zwierząt, które bojąc się hałasu nie
zbliżają się do niego.
Transport emituje nie tylko spaliny, ale także oleje, smary i benzynę. Szlaki komunikacyjne są
zanieczyszczone szkodliwymi substancjami, a zły stan techniczny samochodów w Polsce potęguje to
zjawisko.
Istotne znaczenie odgrywają również złomowiska. Są to zarówno pojazdy zniszczone w wyniku
wypadków drogowych, jak i samochody wycofane z eksploatacji z powodu ich zaawansowanego wieku. Wraki samochodowe stanowią bardzo duże zagrożenie dla środowiska z powodu zawartych w nich
płynów eksploatacyjnych: olejów, płynów chłodniczych i hamulcowych i elektrolitów z akumulatorów.
Brak obwodnic w większych miastach przyczynia się do niszczenia, zwłaszcza przez transport
ciężarowy infrastruktury drogowej, zlokalizowanych przy drogach zabudowań poprzez narażenie ich na
drgania.
3.3.1.3. Potrzeby dalszych badań gleb, monitoringu i weryfikacji ich klasyfikacji
Wyniki monitoringu gleb przeprowadzonego na terenie Powiatu Pszczyńskiego wykazały, że na
analizowanym terenie istnieją warunki do rozwoju rolnictwa. Badania zostały przeprowadzone przez
Stację Chemiczno – Rolniczą w Gliwicach w 2002 r. W latach 2007-2008 również przeprowadzane są
badania gleb, wyniki których dostępne będą w 2008 r.
29
Wapnowanie ma wszechstronny i korzystny wpływ na właściwości fizyczno-chemiczne i biologiczne gleb. Wpływa zatem na tworzenie żyzności gleby, czynnika umożliwiającego uzyskiwanie wysokich plonów i efektywne wykorzystanie nawożenia NPK. Podstawowymi wskaźnikami do określenia potrzeb wapnowania są wielkość pH i kategoria agronomiczna wynikająca ze stopnia zwięzłości gleby. W
Powiecie Pszczyńskim niemal 84% gleb kwaśnych wymaga wapnowania.
Im gleba jest lżejsza, tym z reguły bardziej uboga w magnez. Niskimi zawartościami magnezu
charakteryzują się także gleby organiczne.
Niedobory magnezu, występujące we wczesnych stadiach wzrostu, wpływają ujemnie na późniejszy rozwój i plonowanie roślin uprawnych. Magnez jest pierwiastkiem bardzo ważnym dla procesów
życiowych roślin - jest składnikiem chlorofilu. Wymywanie magnezu z gleb może wynosić nawet kilkadziesiąt kilogramów z hektara rocznie. O ile potas wymywany jest głównie z gleb lekkich, to magnez
wymywany jest także z gleb ciężkich. Ta cecha magnezu prowadzi do częstych niedoborów tego pierwiastka. Ruchliwość magnezu powoduje, że trudno jest utrzymać jego zapasy w glebie. Poważniejszym źródłem magnezu jest obornik. W gospodarstwach o glebach ubogich w magnez produkowany
obornik także zawiera niewiele magnezu. Niemal 38% powierzchni powiatu cechuje niska i bardzo niska zasobność magnezu.
Fosfor jest niezbędnym składnikiem do rozwoju rośliny. Jego obecność w glebie wpływa dodatnio na pobieranie innych składników pokarmowych przez rośliny, głównie azotu. Pełni ważne funkcje w
różnych procesach życiowych (wpływa korzystnie na podział komórek, kwitnienie, owocowanie, powstawanie nasion dojrzewanie, rozwój korzeni), zwiększa odporność roślin na choroby.
Gleby zawierają niewiele fosforu, a przy tym tylko część składnika jest dla roślin dostępna. Na
przyswajalność związków nieorganicznych fosforu wpływają: odczyn gleby, zawartość w niej związków
żelaza i glinu, obecność przyswajalnego wapnia, zawartość substancji organicznej i aktywność mikroorganizmów. Powiat Pszczyński charakteryzuje się ogólnie dość niską zawartością fosforu, 60% gleb
wykazuje niską lub bardzo niską zawartość fosforu.
Przyswajalny potas występuje w roztworze glebowym oraz w formie wymiennej w kompleksie
sorpcyjnym. Potas przyswajalny stanowi z reguły około 1 % potasu ogółem. Przyswajalne formy potasu
mogą ulegać stratom. W glebach organicznych i lekkich glebach mineralnych pierwiastek ten jest łatwo
wymywany i dlatego nawożenie potasem powinno być stosowane systematycznie. Na glebach ciężkich
ograniczone jest jego wymywanie. Im więcej jest części spławialnych, czyli im gleba jest cięższa, tym
łatwiej potas może podlegać procesowi uwsteczniania. Jony potasu wiązane są niewymiennie przez
minerały ilaste.
Większość (53%) powierzchni terenu Powiatu Pszczyńskiego charakteryzuje się niską zasobnością potasu w glebie.
3.3.2.
Podstawowym problemem Powiatu Pszczyńskiego mającym związek ze środowiskiem przyrodniczym jest konflikt przestrzenno-funkcjonalny pomiędzy funkcjonującym przemysłem wydobywczym i koniecznym rozwojem tej funkcji, a uzasadnioną potrzebą zachowania stanu środowiska w jak najlepszym,
najmniej zmienionym stanie wraz z walorami przyrodniczymi. Ważne dla Powiatu Pszczyńskiego jest
odpowiednie zagospodarowanie terenów poekploatacyjnych w celu zmniejszenia uciążliwości środowiskowych.
Poza terenami przemysłowymi przewiduje się dalsze przekształcenia gruntów rolnych pod cele
budowlane i inwestycyjne. Należy jednak pamiętać o spójności tych decyzji z zapisami w miejscowych
planach zagospodarowania przestrzennego. Inwestycje budowlane związane są głównie z instalacją infrastruktury technicznej, która narusza powierzchnię ziemi i zmienia warunki w środowisku gruntowym.
Wzrost świadomości ekologicznej społeczeństwa spowoduje, że coraz silniej popierane będzie
rolnictwo ekologiczne, które pozwala na zachowanie w krajobrazie naturalnych i półnaturalnych układów
ekologicznych, co jest szczególnie istotne na obszarach o cennych walorach przyrodniczych i w ich
bezpośrednim sąsiedztwie.
3.3.3.
Przyjęte cele
Celami średniookresowymi do 2015 r. są:
· Ograniczenie negatywnego oddziaływania procesów gospodarczych na środowisko glebowe,
· Wzrost powierzchni terenów przekazywanych do rekultywacji.
30
3.3.4.
Kierunki działań
Kierunki działań:
1. Opracowanie krajowej strategii ochrony gleb.
2. Ustalenie zasad i procedur ograniczających nadmierną eksploatację gleb oraz określających niezbędne środki zaradcze.
3. Promocja stosowania dobrych praktyk rolniczych jako instrumentu ochrony gleb, upowszechnianie
kierunków produkcji rolnej zapewniających zrównoważone ich wykorzystanie (rolnictwo ekologiczne,
programy rolno-środowiskowe).
4. Waloryzacja terenów pod względem ich przydatności do produkcji zdrowej żywności oraz promocja
takiej produkcji.
5. Doskonalenie technologii przemysłowych pod kątem minimalizacji negatywnego wpływu na stan
środowiska, w tym środowiska glebowego, wprowadzanie zasad właściwego korzystania z powierzchni ziemi w działalności gospodarczej.
6. Sukcesywny rozwój systemu monitoringu gleb, w tym przykładowo w zakresie rejestracji zmian wynikających z rodzaju i intensywności eksploatacji oraz oddziaływania różnych, negatywnych czynników (erozja, inwestycje, przemysł, emisje, odpady, ścieki i inne), dostosowywanie sieci punktów pomiarowych do struktury zagospodarowania i użytkowania gruntów.
7. Rozwój systemu identyfikacji terenów zdegradowanych.
8. Prowadzenie bieżącej rekultywacji i zagospodarowania gruntów zdegradowanych, priorytetowe traktowanie tych prac na obszarach największego zagrożenia dla bezpieczeństwa ludzi i środowiska
oraz tam gdzie zagospodarowanie terenu jest szczególnie ważnym elementem polityki lokalnej i regionalnej.
9. Rozwój systemu monitoringu ruchów masowych ziemi w celu zminimalizowania ich negatywnego
wpływu na obszarach największego zagrożenia dla bezpieczeństwa ludzi, infrastruktury technicznej i
środowiska oraz na terenach szczególnie ważnych dla rozwoju lokalnego i regionalnego.
10. Wykorzystanie i wspieranie finansowe inicjatyw społecznych w celu rekultywacji terenów poprzemysłowych na cele rekreacyjno-sportowe w szczególności na obszarach o słabo rozwiniętej infrastrukturze tego typu.
3.3.5.
Szacunkowe
nakłady zł
finansowania
5 6 7 8
9 10 11 12
13
14
15
2014
2013
2012
2011
2010
4
Okres realizacji
2009
3
2
2015
1
2008
L.p.
Rodzaj
przedsięwzięcia
gleb
3.
P
P
Starostwo
wiatowe
Po-
Współpraca w realizacji działań związa- Starostwo
nych z gospodarką odpadami w Gminach wiatowe
Powiatu Pszczyńskiego
Po-
Okresowa kontrola zawartości metali
ciężkich w glebach użytkowanych rolniczo
Zapobieganie
degradacji
gleb
Ograniczenie
uciążliwości
odpadów
31
2000 /rok
2.
P
2000 /rok
1.
Rozpoznanie i
zapobieganie
degradacji
gleb
10000
Zadania własne
Udział wraz z Gminami Powiatu w zapo- Starostwo
Pobieganiu degradacji i erozji gleb
wiatowe, Gminy
Budżet
powiatu,
budżety
gmin
Budżet
Powiatu
Budżet
Powiatu,
środki gmin
5.
Starostwo
Powiatowe, Gminy,
organizacje
ekologiczne
Promowanie upraw energetycznych
Starostwo
Powiatowe, ODR
P
Ograniczenie
uciążliwości
odpadów
Ograniczenie
uciążliwości
odpadów
1000 /rok
4.
Prowadzenie działalności edukacyjnej
obejmującej mieszkańców Powiatu
Pszczyńskiego w zakresie selektywnej
P zbiórki odpadów i ograniczania ich powstawania
3000 /rok
Budżet
Powiatu,
Budżet
Powiatu,
1
2
3
4
Optymalne zużycie nawozów mineral- rolnicy/ ODR,
nych i środków ochrony roślin, zapewnie- gminy, SCh-R,
P
nie wzrostu poziomu świadomości ekolo- Powiat
gicznej wśród rolników
Poprawa struktury agrarnej gospodarstw producenci rolni/
rolnych
gminy, zarząd
powiatu, organizacje rolnicze
P
Prowadzenie prac zalesieniowych na
Właściciele
P gruntach o niskiej przydatności rolniczej. nieruchomości/,
gminy, ARMiR
Podejmowanie przedsięwzięć z zakresu ZMiUW/ gminy,
odbudowy zdekapitalizowanych systeP mów melioracji wodnych szczegółowych.
Rekultywacja terenów zdegradowanych
5
I
Władający
powierzchnią ziemi
i
użytkownicy
terenów
Ochrona gleb
i wód
Poprawa
efektywności
ekonomicznej
gospodarstw,
realizacja
zadań prog.
rolno-środow.
Zwiększanie
lesistości
-
-
-
Zapewnienie
odpowiedniego nawodnienia gleb
-
Ochrona gleb
-
Środki
producentów,
WODR,
Środki prod
rol, budżety gmin,
fundusze
ochrony
środow.
Środki
producentów,
Budżety
gmin,
Gminne
spółki
wodne
Fundusze
ochrony
środowiska, środki
unijne i
użytkowników terenu
3.4. Ochrona zasobów kopalin i wód podziemnych
3.4.1.
Kopaliny
Powiat budują utwory pochodzące z okresu czwartorzędu, trzeciorzędu oraz karbonu.
Głównymi surowcami zalegającymi na analizowanym terenie są piaskowce, łupki, zlepieńce,
węgiel kamienny z metanem, borowiny i solanki. W budowie geologicznej południowej części Powiatu
występują również złoża wód leczniczych. Powiat posiada surowce, których eksploatacja może zaburzyć równowagę biologiczną, dlatego należy dążyć do ich ochrony i ewentualną eksploatacje prowadzić pod szczególna ochroną.
W zachodniej części Powiatu na terenie gminy Pawłowice rozpoznano zasoby energii geotermicznej. Obecnie złoża te nie są wykorzystane, ale w przyszłości jest możliwość jej praktycznego wykorzystania.
W zachodniej części Pszczyny występuje eksploatowane złoże iłów „Łąka”. Złoże wypełnione
jest iłami mioceńskimi. Teren przyległy do złoża ma charakter nieużytków. Właściciel, zgodnie z kon2
cesją będzie użytkował złoże do roku 2009. Powierzchnia terenu górniczego wynosi około 15000 m . w
złożu tym nie wyznaczono pasów ochronnych, ponieważ granice terenu górniczego i wpływy eksploatacji odbywać się będą w granicach nieruchomości gruntowej przedsiębiorcy.
Na teren Powiatu oddziałują cztery Kopalnie Węgla Kamiennego, z czego dwie zlokalizowane są
bezpośrednio na terenie Powiatu, KWK „Pniówek” na terenie gminy Pawłowice, KWK „Krupiński” na terenie gminy Suszec. Dwie z Kopalń oddziałujące na powierzchnię ziemi Powiatu położone są poza terenem Powiatu Pszczyńskiego. Na terenie sąsiedniego Powiatu Bielskiego w Gminie Czechowice –
Dziedzice zlokalizowana jest KWK „Silesia”, a KWK „Piast” Ruch II w Bieruniu.
Południowa część Powiatu Pszczyńskiego narażona jest na degradacje gruntów
w wyniku działalności Kopalni Węgla Kamiennego „Silesia”. W wyniku jej działalności powstają obniżenia terenu zawodnienia i uszkodzenia obiektów.
32
Zabezpieczenia przed degradacją wymagają również złoża borowin ze względu na potencjale
zagrożenie ze strony wód Stawu Rontok Duży, do którego zrzucane były kopalniane wody słone.
Obecnie kopalnia nie odprowadza już wód słonych, ale zagrożenie dla borowin i Rontoka się nie skończyło.
W północnej części w gminie Kobiór degradacja jest spowodowana przez składowanie odpadów
z Tartaku i stolarni Kobiór ze Składnicy Drewna.
W wyniku oddziaływania górnictwa węglowego w zachodniej części Powiatu występują zniekształcenia powierzchni ziemi, powstają leje depresyjne i zalewiska.
W pięciu gminach Powiatu Pszczyńskiego w wyniku działalności górniczej występują tereny
zdegradowane. W ramach rekultywacji terenów zdegradowanych, a także wykorzystania nieużytków
część tych terenów przeznacza się pod uprawy energetyczne. Na przykład w Gminie Pszczyna na powierzchni ponad 20 ha wykonano nasadzenia wierzby energetycznej.
Pod całym obszarem zachodniej części Powiatu zalegają pokłady węgla kamiennego, który eksploatuje miejscowa KWK "Pniówek" oraz leżąca w sąsiednim Jastrzębiu Zdroju KWK "Zofiówka".
Wykaz obszarów górniczych na terenie Powiatu Pszczyńskiego przedstawia poniższa tabela.
Tabela 13 Rejestr obszarów górniczych
Nr rejeKoncesja
Nazwa
stru
Data dec.
Stan
Decyzja
1/1/111
nr 12/2004
Brzeszcze II
2004-09-23
aktualny
nr 12/2004
1/1/58
162/94
Czechowice II
1976-06-12
aktualny
M/771/76/K
1/1/45
158/94
Krzyżowice II
1977-11-12
aktualny
VMC/1132/77/8559
10-12/1/1
OŚ.V.4-8510/11/98
Łąka
1998-12-29
aktualny
OŚ.V.4-8510/11/98
6/5/49
90/92
Rudołtowice
1984-03-23
aktualny
UG-93/84
XIII/1/6
Ek.V.1.4-8510/19/96
Stara Wieś ceg.nr 8
1996-12-16
1/1/31a
213/93
Suszec III
2002-06-21
aktualny
DGe/RR/487-3387/2002
XIII/1/4
E.V.1.4.8510/8/93
Suszec III - Gola
1996-08-16
aktualny
Ek.V.1.4-8510/28/96
1/1/94
218/93
Szeroka II
1997-03-05
aktualny
GKk/PK/344/97
1/1/13
164/94
Wola
1977-12-08
aktualny
VMP/136/77
2/1/155
nr 134/93
Żory-Suszec
1995-08-30
aktualny
BKk/PK/1367/95
Ek.V.4-8510/19/96
Wody podziemne
Zasoby wód podziemnych na terenie Powiatu Pszczyńskiego ściśle związane są z Użytkowym
Poziomem Wód Podziemnych (UPWP) Q10-Pszczyna, w obrębie którego wydzielono Główny Zbiornik
Wód Podziemnych (GZWP) nr 346. Obejmuje on swym zasięgiem całe centralne rejony Powiatu od
gminy Suszec na północnym zachodzie po gminę Miedźna na południowym wschodzie.
Jest to czwartorzędowy zbiornik związany z doliną rzeki Pszczynki, zbudowany z piaszczystych i
żwirowych utworów porowych. Pod względem hydrochemicznym dominują w nim wody wodorowęglanowo - siarczanowo - wapniowo - sodowe. Zasilanie zbiornika następuje głównie przez opady atmosferyczne na całej jego powierzchni, a podstawą drenażu są cieki wodne i ujęcia studni gospodarskich.
W związku z brakiem izolacji od poziomu terenu, wody tego zbiornika są
w znacznej mierze narażone na zanieczyszczenia.
GZWP stanowią najbardziej zasobne fragmenty poziomów wodonośnych, charakteryzują się najlepszymi parametrami hydrogeologicznymi, tj. wydajnością potencjalną pojedynczego otworu studzien3
2
nego powyżej 70 m /h, przewodnością warstwy wodonośnej większą niż 10 m /h oraz posiadają wysoką
jakość wód.
Biorąc powyższe pod uwagę, GZWP wymagają szczególnej ochrony i są objęte krajową
i regionalną siecią monitoringu wód podziemnych.
Powiat Pszczyński wraz z powiatami bielskim, cieszyńskim oraz z Tychami charakteryzuje się
najniższymi zasobami wód podziemnych w województwie śląskim.
33
3.4.1.1. Stopień wykorzystania wód podziemnych dla celów przemysłowych
Zauważalną tendencją w Polsce jest zmniejszenie poboru wód na cele przemysłowe. Główną
tego przyczyną jest zamykanie dużych często nierentownych przedsiębiorstw oraz zmiana technologii
na wodooszczędne.
Odwrotnie przedstawia się sytuacja w Powiecie Pszczyńskim, gdzie zauważalny jest nieznaczny
wzrost zużycia wody na cele przemysłowe.
Tabela 14 Wykorzystanie wody na cele przemysłowe w Powiecie Pszczyńskim w latach 2004-2006
Powiat Pszczyński
jednostka
2004
2005
2006
zużycie wody na potrzeby przemysłu
dam3
2670
2893
2981
pobór wód podziemnych
dam3
73
73
17
pobór wód powierzchniowych
dam3
0
0
0
woda z odwadniania zakładów górnidam3
43
321
265
czych i obiektów budowlanych
zakup wody razem
dam3
2.773
2.703
2.901
zakup wody z wodociągów komunalnych
dam3
471
622
711
na cele produkcyjne
Źródło: GUS
Tabela 15 Stopień wykorzystania wody na cele przemysłowe w poszczególnych latach
2004
2005
2006
Zużycie wo- Zużycie wo- Zużycie woL.p. Jednostka terytorialna
dy na cele
dy na cele
dy na cele
przemysłowe przemysłowe przemysłowe
[dam3/rok]
[dam3/rok]
[dam3/rok]
146
156
114
1.
Gmina Pszczyna
1429
1656
1628
2.
Gmina Pawłowice
1095
1081
1239
3.
Gmina Suszec
Gmina Goczałkowice0
0
0
4.
Zdrój
0
0
0
5.
Gmina Kobiór
0
0
0
6.
Gmina Miedźna
2670
2893
2981
Razem
Źródło: GUS
3.4.1.2. Problem nieużytkowanych studni i ujęć wody
Nie użytkowane studnie i ujęcia wody powinny być poddane przeglądowi mającemu na celu:
· ocenę sprawności studni lub ujęcia,
· dokumentowanie analizy potrzeby istnienia studni lub ujęcia w kontekście dokonanych zmian w
zagospodarowaniu przestrzennym danego obszaru oraz zmian skali wykorzystania wód podziemnych,
· dokonanie analizy jakości ujmowanej wody.
W wyniku opisanych wyżej działań powinna być podjęta świadoma decyzja o pozostawieniu
studni czy ujęcia do dalszej eksploatacji lub zadecydowanie o likwidacji nieczynnych i niesprawnych
studni.
Przy podejmowaniu decyzji należy uwzględniać fakt, iż nieczynne i niesprawne studnie stanowią
zagrożenie dla jakości wód podziemnych. Likwidacja studni i ujęć powinna być dokonywana z zachowaniem procedur wynikających z ustawy – Prawo geologiczne i górnicze.
3.4.1.3. Wpływ eksploatacji zasobów wód podziemnych oraz kopalin na stosunki wodne
Tereny Powiatu Pszczyńskiego znajdują się w zasięgu oddziaływania 4 kopalni węgla kamiennego. Są to:
· KWK Silesia - południowo-wschodnie tereny gmin Pszczyna i Goczałkowice – Zdrój,
· KWK Pniówek - gmina Pawłowice,
· KWK Krupiński - gmina Suszec,
34
· KWK Piast - północne rejony gminy Miedźna.
Wpływ eksploatacji górniczej na jakość wód powierzchniowych i podziemnych przejawia się
przez:
· generowanie do wód powierzchniowych słonych wód dołowych,
· wymywanie składników mineralnych ze składowisk skały płonnej,
· osiadania terenu powodujące zaburzenia w naturalnym spływie wód powierzchniowych.
Spośród wymienionych kopalni jedynie KWK Silesia odprowadza wody dołowe na terenie Powiatu Pszczyńskiego. Słone wody dołowe wprowadzane są do rzeki Wisły poprzez zbiornik retencyjnodozujący w Kaniowie, wody te wprowadzają do odbiornika znaczny ładunek chlorków.
Największy wpływ na wody powierzchniowe mają procesy osiadania terenu powodujące powstawanie niecek osiadania. Powodują uszkodzenia wałów ochronnych, sieci kanalizacyjnej
i wodociągowej.
3.4.1.4. Problematyka rekultywacji terenów poeksploatacyjnych
Na terenie Powiatu prowadzona jest eksploatacja surowców naturalnych. Z tego względu istotnym zadaniem jest racjonalne wykorzystanie złóż w sposób niedopuszczający do naruszenia równowagi w ekosystemie. Powstałe w wyniku pozyskania surowców szkody należy w miarę możliwości finansowych usuwać i przywracać środowisko do poprzedniego stanu.
Wydobywaniu kopalin i ich przetwórstwu towarzyszą takie przekształcenia terenu, jak:
- osiadanie terenu (zapadliska i niecki osiadania),
- podtopienia i zalewiska,
- osuszanie nadkładu eksploatowanych złóż,
- wstrząsy górotworu,
- składowanie skały płonnej na hałdach.
Rekultywacja gruntów polega na nadaniu lub przywróceniu gruntom zdegradowanym lub zdewastowanym wartości użytkowych lub przyrodniczych przez właściwe ukształtowanie rzeźby terenu,
poprawianiu własności fizycznych i chemicznych gleby i ziemi , uregulowanie stosunków wodnych, odtworzenie gleb, umocnienie skarp oraz odbudowanie i zbudowanie niezbędnych dróg.
Według Ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie
(Dz. U. nr 75, poz., 493) organem ochrony środowiska właściwym w sprawach odpowiedzialności za
zapobieganie szkodom w środowisku i naprawę szkód w środowisku jest wojewoda. Celem ustawy jest
realizacja zasady „zanieczyszczający płaci”.
Wedle nowych uregulowań w razie wystąpienia bezpośredniego zagrożenia szkodą
w środowisku podmiot korzystający ze środowiska jest obowiązany niezwłocznie podjąć działania zapobiegawcze.
W przypadku zaś wystąpienia szkody w środowisku podmiot korzystający ze środowiska jest
obowiązany do:
· podjęcia działań w celu ograniczenia szkody w środowisku, zapobieżenia kolejnym
szkodom i negatywnym skutkom dla zdrowia ludzi lub dalszemu osłabieniu funkcji elementów przyrodniczych, w tym natychmiastowego skontrolowania, powstrzymania, usunięcia lub ograniczenia w inny sposób zanieczyszczeń lub innych szkodliwych czynników;
· podjęcia działań naprawczych.
Podmiot korzystający ze środowiska, który podjął działania zapobiegawcze lub naprawcze w odniesieniu do bezpośredniego zagrożenia szkodą w środowisku lub szkody w środowisku, może wystąpić z roszczeniem o zwrot kosztów poczynionych na ten cel:
· do sprawcy bezpośredniego zagrożenia szkodą w środowisku lub szkody w środowisku
- w przypadku gdy bezpośrednie zagrożenie szkodą w środowisku lub szkoda
w środowisku zostały spowodowane przez inny wskazany podmiot;
· do organu administracji publicznej - w przypadku gdy bezpośrednie zagrożenie szkodą
w środowisku lub szkoda w środowisku powstały na skutek podporządkowania się nakazowi wydanemu przez organ administracji publicznej.
3.4.2.
Przyjęte cele
Podstawowym celem w dziedzinie ochrony zasobów kopalin i wód podziemnych jest zmniejszenie
oraz racjonalizacja bieżącego zapotrzebowania na kopaliny i wodę, a także zwiększenie skuteczności
ochrony istniejących zasobów kopalin i wód podziemnych, przed ich ilościową i jakościową degradacją.
35
·
·
·
·
·
·
·
3.4.3.
3.4.4.
Doskonalenie prawodawstwa dotyczącego ochrony zasobów kopalin i wód podziemnych
oraz zharmonizowanie przepisów z tego zakresu
Poszukiwanie i wykorzystywanie substytutów zasobów nieodnawialnych,
Ograniczenie presji wywieranej na środowisko podczas prowadzenia prac geologicznych,
a także w trakcie eksploatacji złóż kopalin,
Optymalizacja wykorzystania i zrównoważone użytkowanie zasobów kopalin i wód podziemnych
Ochrona głównych zbiorników wód podziemnych, które stanowią główne/strategiczne źródło zaopatrzenia ludności w wodę,
Usprawnienie funkcjonowania administracji geologicznej w celu lepszej ochrony kopalin i
wód podziemnych
Eliminacja nielegalnej eksploatacji kopalin.
Kierunki działań
Kierunki działań:
1. Wprowadzenie wskaźników zużycia surowców mineralnych na jednostkę produkcji
2. Stosowanie mechanizmów wymuszających zmniejszenie zużycia wody (nowe technologie,
system kontroli, pozwolenia zintegrowane) przede wszystkim w najbardziej wodochłonnych
dziedzinach produkcji.
3. Racjonalne korzystanie z zasobów wód podziemnych zapewniające równowagę pomiędzy
poborem i zasilaniem, ograniczanie zużycia wód podziemnych do celów innych niż socjalno bytowe.
4. Dokumentowanie zasobów dyspozycyjnych wód leczniczych i termalnych, racjonalna gospodarka i ochrona tych wód przed ich nadmierną eksploatacją.
5. Kontynuowanie prac geologicznych dotyczących dokumentowania zasobów dyspozycyjnych jednostek bilansowych do sporządzenia planów gospodarki wodami w dorzeczach.
6. Dokumentowanie zasobów wydzielonych jednolitych części wód podziemnych (JCWPd)
dla oceny stanu ilościowego oraz relacji pomiędzy ich zasobami a poborem oraz ustalenia
dostępnych zasobów i przepływów w obszarach transgranicznych.
7. Wspieranie prac geologicznych zmierzających do wyznaczenia perspektywicznych obszarów i struktur do wykorzystania wyrobisk pokopalnianych do podziemnego składowania
odpadów.
Lista przedsięwzięć przewidzianych do realizacji w ramach Programu
2015
Szacunkowe
nakłady zł
finansowania
4
2012
5
6
7
8
9 10 11 12
13
14
15
2014
Okres realizacji
2013
3
2011
2
2010
1
2009
Jednostka odpowiedzialna / Jednostki współpracujące
2008
L.p.
Rodzaj
przedsięwzięcia
kopalin i wód podziemnych
1
Przestrzeganie w wydawanych pozwole- Starostwo
niach wodno-prawnych opracowania do- wiatowe
kumentacji umożliwiającej określenie
P
potrzeby wyznaczania terenu ochrony
pośredniej
Po-
Ochrona wód
podziemnych
Bez kosztów
Zadania własne
Budżet
powiatu
1
P
Prowadzenie monitoringu jakości wód
powierzchniowych i podziemnych
WIOŚ/ IMGW,
PIG, gminy
36
Ochrona wód
podziemnych i
powierzchniowych
-
Środki
własne,
Inne fundusze
Rekultywacja odkrywek kopalnianych
2
3.
4.
Kopalnie
P
Racjonalizacja gospodarowania wodą
RZGW, wojewopodziemną pod kątem minimalnego
da , gminy
P korzystania z niej przez przemysł z wyłączeniem rolno-spożywczego
Podniesienie efektywności ochrony wód RZGW/
podziemnych, a w szczególności Głów- WIOŚ, ODR,
gminy
nych Zbiorników Wód Podziemnych
P przed ich degradacją zarówno jakościową
jak też nadmierną eksploatacją przez
ustanawianie stref ochronnych ujęć i
zbiorników wód podziemnych
37
Przywrócenie
wartości
użytkowych i
przyrodniczych zdewastowanym
terenom
Ograniczenie
korzystania z
wód podziemnych przez
przemysł
Ochrona wód
podziemnych
środki
kopalni
-
-
-
Środki
własne,
Inne fundusze
Środki
własne,
Inne fundusze
4.
Zrównoważone wykorzystania materiałów, wody i energii
4.1. Materiałochłonność, wodochłonność, energochłonność i odpadowość produkcji
4.1.1.
4.1.1.1. Analiza zużycia wody
Poniżej w tabeli przedstawiono analizę zużycia wody w gminach Powiatu Pszczyńskiego w rozbiciu na zużycie w przemyśle, rolnictwie i leśnictwie oraz podczas eksploatacji sieci wodociągowej.
Tabela 17 Zużycie wód w Powiecie Pszczyńskim w latach 2004-2006
Gmina
Przeznaczenie wód
jednostka
2004
Przemysł
dam3/rok
146
rolnictwo i leśnictwo
dam3/rok
0
eksploatacja
sieci
wodociągogmina Pszczyna
dam3/rok
2057,9
wej
Gospodarstwa domowe
dam3/rok
1546,1
ogółem
dam3/rok
2203,9
Przemysł
dam3/rok
0
dam3/rok
3600
gmina Goczałkowice- eksploatacja sieci wodociągodam3/rok
303,5
Zdrój
wej
gospodarstwa domowe
dam3/rok
181,4
ogółem
dam3/rok
3903,5
Przemysł
dam3/rok
0
dam3/rok
0
eksploatacja
sieci
wodociągogmina Kobiór
dam3/rok
118,1
wej
gospodarstwa domowe
dam3/rok
103,9
ogółem
dam3/rok
118,1
Przemysł
dam3/rok
0
dam3/rok
3580
eksploatacja
sieci
wodociągogmina Miedźna
dam3/rok
1208,8
wej
gospodarstwa domowe
dam3/rok
497,4
ogółem
dam3/rok
4788,8
Przemysł
dam3/rok
1429
dam3/rok
2409
eksploatacja
sieci
wodociągogmina Pawłowice
dam3/rok
705,9
wej
gospodarstwa domowe
dam3/rok
581,4
ogółem
dam3/rok
4543,9
Przemysł
dam3/rok
1095
dam3/rok
0
eksploatacja
sieci
wodociągogmina Suszec
dam3/rok
568,9
wej
gospodarstwa domowe
dam3/rok
277,3
ogółem
dam3/rok
1663,9
RAZEM-powiat
17.222,1
Źródło: GUS
38
2005
156
0
2006
114
0
2034,6
2027,9
1517,4
2190,6
0
6455
1543,9
2141,9
0
6455
272,5
286,3
197,7
6727,5
0
0
180,7
6741,3
0
0
115,2
119,6
100,3
115,2
0
5198
105,2
119,6
0
5198
1012,4
836,0
462,4
6210,4
1656
1583
470,3
6034,0
1628
1583
836,4
753,3
684,5
4075,4
1081
0
589,9
3964,3
1239
0
528,2
542,4
258,8
1609,2
20.928,3
271,3
1781,4
20.782,5
Tabela 18 Zużycie wody w latach 2004-2006 r. na terenie Powiatu Pszczyńskiego według danych GUS
ZUŻYCIE WODY I OCZYSZCZALNIE ŚCIEKÓW
Zużycie wody na potrzeby gospodarki narodowej i ludności
jednostka
2004
2005
2006
przemysł
dam3/rok
2.670
2.893
2.981
dam3/rok
9.589
13.236
13.236
eksploatacja sieci wodociągowej
dam3/rok
4.963,1
4.799,3
4.565,5
gospodarstwa domowe
dam3/rok
3.187,5
3.221,1
3.161,3
ogółem
dam3/rok
17.222,1
20.928,3
20.782,5
Źródło: GUS
Porównując dane z lat 2004 i 2006 można stwierdzić, że ogólnie zmalało zużycie wody: na cele
eksploatacji sieci wodociągowej i na cele gospodarstw domowych.
Jak wynika z tabeli powyżej w Powiecie Pszczyńskim w 2006 r. zużyto 20782,5 dam3 wody z
czego główny udział ma rolnictwo i leśnictwo - 13236 dam 3.
Zużycie wody w przemyśle wystąpiło w kilku gminach powiatu takich jak: Pszczyna, Pawłowice,
Suszec i wyniosło łącznie 2981 dam3. W rolnictwie i leśnictwie w skali powiatu wystąpiło zużycie
13.236 dam3 w 2006 roku w dwóch gminach – Miedźna i Pawłowice.
Tabela 19 Zużycie wody z wodociągów na 1 mieszkańca w Powiecie Pszczyńskim
Powiat Pszczyński
Jedn.
2004
2005
na 1 mieszkańca
m3
37,1
35,8
na 1 korzystającego / odbiorcę
m3
37,6
36,3
Źródło: GUS
2006
35,5
36,0
Zużycie wody przez mieszkańców powiatu w porównaniu z 2004 r. zmniejszyło się. Przyczynę spadku dopatrywać można w bardziej oszczędnym korzystaniu wody ze względu na stale rosnące ceny oraz
coraz powszechniejszym stosowaniu liczników wody, co również wymusza racjonalne zużycie.
4.1.1.2. Analiza stanu izolacji termicznej obiektów budowlanych, zapotrzebowanie na ciepło
Dominującą formą budownictwa jest budownictwo jednorodzinne zwłaszcza na terenach wiejskich, natomiast w mieście wiele jest również budynków wielorodzinnych. Wiele z nich powstała przed
1990 rokiem, dlatego też można wnioskować, iż zaledwie kilka procent tych budynków jest docieplona,
jednakże w ostatnim czasie obserwuje się wzrastającą liczbę dociepleń budynków przez indywidualnych użytkowników.
Zgodnie z nowelizacją ustawy z 19 września 2007 r. o zmianie ustawy - Prawo budowlane
(Dz.U. nr 191, poz. 1373) już 1 stycznia 2009 wszystkie istniejące budynki mieszkalne, jak np. domy
jednorodzinne, bloki i budynki użyteczności publicznej, jak np. urzędy, szkoły, szpitale, a także magazyny, sklepy itp. będą musiały posiadać świadectwa określające poziom zużycia energii tzw. świadectwa energetyczne. Obowiązek posiadania świadectw energetycznych będzie dotyczył tych budynków,
które są oddawane do użytkowania, sprzedawane lub wynajmowane. Świadectwo energetyczne jest
sporządzane na podstawie oceny energetycznej, polegającej na określeniu zintegrowanej charakterystyki energetycznej, na podstawie, której następuje przyporządkowanie budynkowi klasy energetycznej. Podstawą do sporządzenia zintegrowanej charakterystyki jest charakterystyka energetyczna budynku określona w projekcie budowlanym dla budynku nowowznoszonego, a dla budynku istniejącego,
jeśli brak jest dla niego dokumentacji projektowej - wyznaczana w wyniku inwentaryzacji. Charakterystyka energetyczna jest to zbiór danych i wskaźników energetycznych budynku dotyczących obliczeniowego zapotrzebowania budynku na energię na cele c.o., c.w.u., wentylacji i klimatyzacji, a w przypadku budynku użyteczności publicznej także oświetlenia. Dla określenia zintegrowanej charakterystyki energetycznej przyjęto metodę odnoszenia cech ocenianego budynku do cech budynku referencyjnego, czyli budynku, który spełnia aktualne wymagania stawiane budynkom. Dane ilościowe charakterystyki energetycznej porównuje się bowiem z danymi określonymi dla budynku referencyjnego (porównawczego). Charakterystyka energetyczna ocenianego budynku i jej porównanie z danymi określonymi dla budynku referencyjnego są podstawą obliczania wskaźnika zintegrowanej charakterystyki, a z
kolei wskaźnik wyznacza klasę energetyczną budynku, przy czym dla budynku referencyjnego przyjmuje się wskaźnik równy 1.
W ostatnich latach przybywa nowych budynków i mieszkań, które są już budowane w nowych
technologiach. Poniższa tabela przedstawia zasoby mieszkaniowe w powiecie pszczyńskim.
39
Tabela 20 Zasoby mieszkaniowe w Powiecie Pszczyńskim w latach 2004-2006
Powiat Pszczyński
2004
2005
mieszkania
miesz.
29.443
29.714
izby
izba
131.373
133.022
powierzchnia użytkowa mieszkań
m2
2.655.796
2.696.897
Źródło: GUS
Tabela 21 Mieszkania oddane do użytkowania
Powiat Pszczyński
mieszkania
miesz.
izby
izba
powierzchnia użytkowa
m2
Źródło: GUS
2004
360
2.184
53.855
2005
348
2.074
50.914
2006
29.958
134.461
2.731.741
2006
275
1.625
39.560
Sprzedaż energii cieplnej na cele grzewcze w ciągu roku przedstawia poniższa tabela. Według
danych GUS można stwierdzić, że corocznie sprzedaż wzrasta.
Tabela 22 Sprzedaż energii cieplnej w ciągu roku w Powiecie Pszczyńskim w latach 2004-2006
Powiat Pszczyński
2004
2005
2006
ogółem
GJ
76.823,6
72.130,2
67.388,6
budynki mieszkalne
GJ
59.986,8
57.740,2
52.820,3
urzędy i instytucje
GJ
16.836,8
14.390,0
14.568,3
Źródło: GUS
Obecnie na terenie Powiatu (wg danych GUS) funkcjonuje 25 kotłowni, długość sieci cieplnej
wynosi 33,5 km, natomiast długość sieci cieplnej połączeń do budynków i innych obiektów wynosi 9,1
km. Kubatura budynków ogrzewanych centralnie wynosi 3146 dam3, w tym budynki mieszkalne: 1678
dam3, budynki mieszkalne komunalne 76dam 3, budynki spółdzielni mieszkaniowych 1599 dam 3, budynki mieszkalne prywatne 3 dam3.
W ubiegłych latach na terenie powiatu przeprowadzono następujące inwestycje w zakresie termomodernizacji budynków:
Tabela 23 Przedsięwzięcia związane z termomodernizacją budynków przeprowadzone w latach 20042007
Nazwa zadania
Termomodernizacja warsztatów szkolnych ZSS
Budynek Starostwa Pszczyńskiego, Pszczyna, ul. 3-go
Maja 10 (okna, centralne
ogrzewanie)
Zespół Szkół Ogólnokształcących w Pszczynie, Pszczyna, ul. 3-go Maja 7 (wymiana
systemu ogrzewania koksowego na gazowe, wymian
instalacji c.o., stolarka okienna)
Termomodernizacja
Zespół Szkół Ekonomicznych
w Pszczynie,
Pszczyna ul. Bogedaina 20
(wymiana kotłów na niskoemisyjnych kotły węglowe,
opalane miałem, wymiana
okien)
Zespół Szkół Samochodowych w Pszczynie, Pszczyna
ul. Kopernika 5 (wymiana
okien)
Zespół Szkół Rolniczych w
Lata realizacji
Poniesione koszty
Źródło finansowania
Budżet Powiatu,
PFOŚiGW, WFOŚiGW
2007
1380000
2005
28 694,40
156 805,45
Budżet Powiatu,
PFOŚiGW, WFOŚiGW
2003-2004
116 275,83
6 954,00
Budżet Powiatu,
PFOŚiGW, WFOŚiGW
2004
48 052,04
102 390,94
Budżet Powiatu,
PFOŚiGW, WFOŚiGW
2005
21 990,00
Budżet Powiatu,
PFOŚiGW, WFOŚiGW
2005
1 109 401,78
Budżet Powiatu,
40
Pszczynie, Pszczyna ul.
Szymanowskiego 12 (modernizacja instalacji c.o., docieplenie ścian i stropodachu
Powiatowy Zespół Szkół
Specjalnych w Pszczynie,
Pszczyna ul. Zamenhofa 5
(wymiana stolarki okiennej,
Zespół Szkół Zawodowych w
Woli, Wola gmina Miedźna,
ul. Poprzeczna 1a (wymiana
stolarki okiennej)
Dom Dziecka w Pszczynie
Pszczyna, ul. Paderewskiego
3
Budynek byłej Przychodni
Zdrowia, Pszczyna ul. Dworcowa 23 (wymiana stolarki
okiennej, przebudowa kotłowni, wymiana c.o., docieplenie,
PFOŚiGW, WFOŚiGW
2003-2004
78 725,31
Budżet Powiatu,
PFOŚiGW
2005
50 570, 97
Budżet Powiatu,
PFOŚiGW
2001-2002
49 275,00
Budżet Powiatu,
PFOŚiGW
2003-2004
396 845,57
Budżet Powiatu,
PFOŚiGW, WFOŚiGW
4.1.1.3. Analiza zużycia energii
Poniżej w tabeli zestawiono analizę zużycia energii elektrycznej oraz gazu w gospodarstwach domowych
w Powiecie Pszczyńskim.
Poniższa tabela zawiera dane odnośnie zużycia energii elektrycznej na terenach miasta i wsi w Powiecie
Pszczyńskim.
Tabela 24 Zużycie energii elektrycznej w gospodarstwach domowych w Powiecie Pszczyńskim
Powiat Pszczyński
2004
2005
2006
odbiorcy energii elektrycznej na niskim napięciu w miastach
szt
9.378
9.502
9.532
zużycie energii elektrycznej na niskim napięciu w miastach
MW*h
19.938 20.436 22.865
odbiorcy energii elektrycznej na niskim napięciu na wsi
szt
23.887 26.130 26.232
zużycie energii elektrycznej na niskim napięciu na wsi
MW*h
54.863 64.203 68.990
Źródło: GUS
W przeliczeniu na jednego mieszkańca powiatu zużycie energii 2006 r. wynosiło 892,4 kWh i wzrosło w
stosunku do 2004 r. o 12,7%.
Tabela 25 Zużycie energii elektrycznej na jednego mieszkańca w Powiecie Pszczyńskim
Powiat Pszczyński
Jedn.
2004
2005
2006
na 1 mieszkańca
kW*h
779,0
798,9
892,4
kW*h
2.126,0
2.150,7
2.398,8
Źródło: GUS
4.1.1.4. Możliwości racjonalizacji energetycznych potrzeb transportu
Energetyczne potrzeby transportu należy przede wszystkim ograniczać bezpośrednio poprzez
szeroko rozumianą racjonalizację przewozów oraz pośrednio poprzez wydłużanie cyklu życia produktów. Wiąże się z tym konieczność opracowania programu obniżenia energochłonności przewozów
osobowych i towarowych.
W tym celu niezbędne jest promowanie takich form transportu, który zapewni optymalne jego
wykorzystanie przy maksymalnym dopuszczalnym obciążeniu. Odbywać się to będzie poprzez m.in.:
rozwój różnorodnych sieci komunikacyjnych, ich racjonalne wykorzystanie, optymalizowanie środków
transportu, ale także poprzez promowanie i wdrażanie systemów zarządzania środowiskowego, zidentyfikowanie istotnych problemów środowiskowych (w tym także oddziaływania transportu) i wdrożenia
odpowiednich procedur postępowania oraz prowadzenia w ramach systemu wymaganej dokumentacji.
4.1.2.
Dynamiczny rozwój gospodarczy w skali globalnej oraz w latach wcześniejszych, nieplanowana i
nieprzemyślana działalność człowieka spowodowały nadmierną eksploatację zasobów surowców naturalnych dla przemysłu i energetyki, wzrastającą pod względem ilościowym i jakościowym odpadowość
gospodarki oraz pogarszające się warunki w dostępności do korzystania z zasobów wodnych.
41
Nieracjonalne gospodarowanie zasobami naturalnymi spowodowało stały wzrost kosztów ich pozyskiwania i wykorzystywania, a także stałe wyczerpywanie się ich pokładów. Wymusza to świadome
działania prowadzące do wzrostu efektywności ich wykorzystywania, co będzie powodowało obniżanie
zużycia na jednostkę produktu, jednostkową wartość usługi bez pogarszania standardu życia ludności i
perspektyw rozwojowych gospodarki. Konieczne jest dążenie do racjonalizacji wykorzystywania wody,
zminimalizowanie ilości powstających odpadów oraz ilości wykorzystywanej energii elektrycznej i cieplnej zarówno w przemyśle, usługach, transporcie jak i w gospodarstwach domowych.
Zmniejszenie zużycia wody, materiałów i energii oraz wykorzystywanie surowców wtórnych jest
także najbardziej racjonalnym podejściem w dziedzinie poprawy ekonomiki produkcji. Z jednej strony
zmniejsza się presja na środowisko, a z drugiej mniejsze są opłaty za gospodarcze korzystanie ze środowiska, mniejsze koszty energii i surowców stosowanych w produkcji.
Realizacja powyższego celu ekologicznego zależy przede wszystkim od działań podejmowanych
przez przemysł i energetykę zawodową, a także przez sferę komunalną.
4.1.3.
Przyjęte cele
o Wdrożenie zasady decouplingu, rozdzielenia zależności oddziaływania rozwoju gospodarczego na środowisko,
o Wzrost efektywności wykorzystania surowców, w tym zasobów wodnych w gospodarce,
o Zwiększenie efektywności energetycznej gospodarki, zaoszczędzenie 9% energii finalnej w
ciągu 9 lat, do roku 2017,
o Zapobieganie i ograniczanie powstawania odpadów u źródła, a także zmniejszenie ich negatywnego oddziaływania na środowisko
.
4.1.4.
Kierunki działań
Kierunki działań:
1. Rozpoczęcie prac nad opracowaniem normatywów zużycia surowców (w tym wody) i energii na
jednostkę produktu w poszczególnych sektorach.
2. Kontynuacja prac nad opracowaniem nowych instrumentów polityki ekologicznej wspierających
ograniczenie zużycia materiałów, wody i energii w procesach produkcyjnych.
3. Wspieranie działań zmierzających do ograniczenia zużycia materiałów, wody i energii na jednostkę produktu podejmowanych zarówno przez podmioty gospodarcze jak i instytucje publiczne.
4. Wspieranie stosowania zamkniętych obiegów wody w przedsiębiorstwach.
5. Wspieranie działań zmierzających do zmniejszenia zużycia wody i podniesienia efektywności
wykorzystania energii w gospodarce komunalnej.
4.1.5.
w perspektywie wieloletniej.
2015
Szacunkowe
nakłady zł
finansowania
4
2012
5
6
7
8
9 10 11 12
13
14
15
2014
Okres realizacji
2013
3
2011
2
2010
1
2009
2008
L.p.
Rodzaj
przedsięwzięcia
Tabela 26. Przedsięwzięcia na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 w zakresie zrównoważonego wykorzystania materiałów, wody i energii
Zadania własne
I
Starostwo
Powiatowe/
jednostki organizacyjne powiatu
42
Zmiana, na
ekologiczny,
nośnika energii, ograniczenie jej zużycia
Budżet
Powiatu,
PFOŚiGW,
Inne fundusze,
w miarę
dostępności
środków
1
Modernizacja systemów ogrzewania w
obiektach będących we władaniu Starostwa Powiatowego
4
Edukacja ekologiczna w zakresie racjonalnego wykorzystania wody, energii,
selektywnej zbiórki odpadów.
Starostwo Powiatowe
Ograniczenie
zużycia energii, wody i
wytwarzania
odpadów
Modernizacja basenu wraz z termomodernizacją - Zespół Szkół Rolniczych
Starostwo Powiatowe
Ograniczenie
zużycia energii
I
P
P
Budżet
Powiatu,
Fundusze
strukt.
W miarę
dostępności
środów
Ograniczenie
zużycia energii, ochrona
powietrza
3000 /rok
3
Starostwo
Powiatowe/
2085000
2
Termomodernizacja obiektów będących
we władaniu Starostwa Powiatowego.
Budżet
Powiatu,
Fundusze
Budżet
powiatu,
środki UE,
Prowadzenie działań na rzecz poprawy
efektywności ogrzewania poprzez „termomodernizacje” obiektów
Zarządcy nieruchomości/
1
P
Oszczędność
energii,
ochrona
powietrza
2
Wymiana, źródeł energii cieplnej zasila- Zarządcy nierunych paliwem nieodnawialnym na urzą- chomości/
dzenia, o mniejszym stopniu negatywneP go oddziaływania na środowisko
Oszczędność
surowców,
ochrona
powietrza
-
Zarządcy nieruchomości/
Oszczędność
surowców,
ochrona
powietrza
-
Podejmowanie działań celem wykorzystania, do celów bytowych i gospodarczych, alternatywnych źródeł energii.
3
P
Reelektryfikacja obszarów wiejskich
4
PSE, ZE/ gminy
Eliminacja
strat, poprawa
jakości krajobrazu
P
4.1.6.
-
-
Środki
zarządców
WFOŚiGW
fund.
strukturalne inne
fundusze
Środki
własne
inwestorów,
WFOŚiGW
inne
fundusze
Środki
własne
inwestorów,
WFOŚiGW
inne fundusze
Środki
PSE, ZE,
fundusze
strukturalne
Wytyczne dla gmin
Tabela 27 Planowane przedsięwzięcia w zakresie termomodernizacji budynków w gminach w latach
2007-2012
Gmina
Gmina Suszec
Gminy
Zadanie
Termomodernizacja kompleksu szkolnego w
Radostowicach ul. Dworcowa 56 wraz z
rozbudową budynku szkolnego
Termomodernizacja budynku szkolnego w
Rudziczce
Termomodernizacja budynku UG w Suszcu
Termomodernizacja budynków należących
do samorządów gminnych
43
Szacowane
koszty
Planowany
termin realizacji
348293
2002-2008
Środki unijne,
budżet Gminy
1923500
2006-2009
1393900
2006-2012
b.d.
2008-2015
Środki unijne,
budżet Gminy
Środki unijne,
budżet Gminy
Środki unijne,
budżet gmin
4.2. Wykorzystanie energii odnawialnej
4.2.1.
Zmiany klimatu, kwaśne deszcze, dziura ozonowa, degradacja chemiczna gleb jest wynikiem
działalności człowieka na środowisko. Emisja do atmosfery gazów: dwu dwutlenku węgla, dwutlenku
siarki, tlenków azotu jest głównym problemem ekologicznym. Źródłem tych gazów jest spalanie paliw,
głównie dla celów energetycznych. Należy podejmować działania zmierzające do zmniejszenia energochłonnych procesów produkcyjnych, zmianę struktury zużywanych paliw, a także wzrost produkcji
energii ze źródeł odnawialnych oraz bezemisyjnych. W Polsce głównym źródłem energii cieplnej jest
węgiel kamienny. W sezonie grzewczym następuje więc wzrost emisji pyłowo – gazowej na terenach
zabudowy zagrodowej i mieszkaniowej.
Wspólnie z Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego prowadzone są akcje informacyjne dotyczące
upraw energetycznych, które mają na celu zwiększenie wiedzy praktycznej i teoretycznej rolników. W
ramach zadania Powiat aktywnie włącza się w przeprowadzane przez Ośrodek Doradztwa Rolniczego
i Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa szkolenia.
4.2.1.1. Analiza stanu i możliwości korzystania z energii wiatru
W Powiecie Pszczyńskim średnio w ciągu roku dominują słabe wiatry z sektora zachodniego.
Procentowy udział kierunków poszczególnych porach roku ulega zmianie.
Według rejonizacji Polski, wykonanej przez H. Lorenc, Powiat Pszczyński znajduje się w IV strefie, niekorzystnej pod względem zasobów energii wiatru.
Rysunek 1. Strefy energetyczne wiatru w Polsce. Mapa opracowana przez prof. H. Lorenc na podstawie danych pomiarowych z lat 1971-2000
4.2.1.2. Analiza stanu i możliwości wykorzystania energii wodnej
Nie stwierdzono wykorzystywania tego typu źródeł energii odnawialnej na terenie Powiatu
Pszczyńskiego.
4.2.1.3. Analiza stopnia korzystania z energii biomasy i odpadów z drewna
Źródłem biomasy wykorzystywanej dla celów energetycznych mogą być odpady tartaczne oraz
drewno odpadowe z wyrębu i czyszczenia lasów. Perspektywicznie dodatkowym źródłem biomasy
mogą być uprawy energetyczne prowadzone na nieużytkach i terenach niezagospodarowanych, wilgotnych czy zalewowych.
44
Racjonalizacja wytwarzania i użytkowania ciepła jest najprostszą i najefektywniejszą metodą
ochrony środowiska w wyniku bezpośredniego ograniczenia zużycia paliwa.
W latach 2004-2006 nie przeprowadzono akcji promocyjnej dotyczącej wyłącznie promowania
kotłowni wykorzystującej alternatywne źródła energii. Zagadnienia związane z czystością powietrza i
sposobem ograniczania emisji zanieczyszczeń do powietrza atmosferycznego są omawiane w ramach
programów edukacji ekologicznej prowadzonych w jednostkach oświatowych Powiatu.
4.2.1.4. Analiza możliwości wykorzystania energii słonecznej
W Polsce generalnie istnieją dobre warunki do wykorzystania energii promieniowania słonecznego przy dostosowaniu typu systemów i właściwości urządzeń wykorzystujących tę energię do charakteru, struktury i rozkładu w czasie promieniowania słonecznego.
Rysunek 2. Rejonizacja średniorocznych sum promieniowania słonecznego całkowitego padającego
na jednostkę powierzchni poziomej w kWh/m2/rok. Liczby wskazują całkowite zasoby energii promieniowania słonecznego w ciągu roku dla wskazanych rejonów kraju
Tabela 28. Potencjalna energia użyteczna w kWh/m2/rok w wyróżnionych rejonach Polski
Rejon
Pas nadmorski
Wschodnia część Polski
Centralna część Polski
Zachodnia część Polski z górnym dorzeczem
Odry
Południowa część polski
Południowo-zachodnia część Polski obejmująca obszar Sudetów z Tuchowem
Rok
(I – XII)
1076
1081
985
Półrocze letnie
(IV – IX)
881
821
785
Sezon letni
(VI – VIII)
497
461
449
Półrocze zimowe
(X – III)
195
260
200
985
785
438
204
962
682
373
280
950
712
712
238
4.2.1.5. Analiza możliwości wykorzystania energii geotermalnej
Złożem energii geotermalnej nazywa się naturalne nagromadzenie ciepła (w skałach, wodach
podziemnych, w postaci pary) na głębokościach umożliwiających opłacalną ekonomicznie eksploatację
energii cieplnej. Wydobycie ciepłej wody o określonym składzie może mieć ogromny wpływ na rozwój
gospodarczy miejscowości dzięki rozwojowi lecznictwa (balneologia), turystyki i rekreacji (baseny z
ciepłą wodą) i wreszcie przemysłu opartego o czystą technologię (suszarnictwo, ogrodnictwo itp.).
Na terenie naszego kraju występują naturalne baseny sedymentacyjno-strukturalne, wypełnione
gorącymi wodami podziemnymi o zróżnicowanych temperaturach, których bezwzględna wartość zdeterminowana jest powierzchniowymi zmianami intensywności strumienia cieplnego ziemi. Temperatury
45
tych wód wynoszą od kilkudziesięciu do ponad 90°C, a w skrajnych przypadkach osiągają sto kilkadziesiąt stopni – poniższy rysunek.
Rysunek 3
W zachodniej części Powiatu na terenie gminy Pawłowice rozpoznano zasoby energii geotermicznej. Obecnie złoża te nie są wykorzystane, ale w przyszłości jest możliwość jej praktycznego wykorzystania.
4.2.2.
Szansą na bliższą i dalszą przyszłość jest upowszechnianie nowoczesnych form infrastruktury
wspomagającej przedsiębiorczość. Energetyka ze źródeł odnawialnych będzie się coraz lepiej rozwijać
zwłaszcza na terenach wiejskich, np. uprawa plantacji energetycznych. Będzie to warunkowało wielofunkcyjny rozwój wsi.
Należałoby:
· Opracować program oszczędzania energii dla gmin Powiatu Pszczyńskiego oraz wykorzystania energii odnawialnej dla potrzeb produkcyjnych może przyczynić się do rozwoju
drobnej przedsiębiorczości opartej o wykorzystanie OZE. Aczkolwiek Samorząd nie ma
możliwości ingerencji w działalność gospodarczą swoich mieszkańców, to jednak może
być inicjatorem modelowych instalacji wykorzystujących OZE, czy wreszcie ułatwić pozyskanie funduszy unijnych,
· Opracować Projekty założeń planów energetycznych uwzględniających OZE.
· Przeprowadzić edukację mieszkańców w zakresie wykorzystania odnawialnych źródeł
energii.
· Wdrożyć instalacje pilotowe w zakresie wykorzystana energii słonecznej, biomasy do
podgrzewania wody na cele bytowe w budynkach komunalnych lub gminnych użyteczności publicznej.
46
4.2.3.
Przyjęte cele
Celami średniookresowymi do 2015r. są:
· Wspieranie budowy nowych odnawialnych źródeł energii, tak by udział energii z OZE w
zużyciu energii pierwotnej oraz w krajowym zużyciu energii elektrycznej brutto osiągnął w
roku 2010. conajmniej 7,5% oraz utrzymanie tego udziału na poziomie nie niższym w latach 2011-2014, przy przewidywanym wzroście konsumpcji energii elektrycznej w Polsce,
· Dalsze zwiększenie udziału biopaliw w odniesieniu do paliw używanych w transporcie.
4.2.4.
Kierunki działań
Kierunki działań:
1. Wspieranie budowy nowych instalacji OZE, tak by udział energii z tych źródeł w strukturze zużycia nośników pierwotnych oraz produkcji energii elektrycznej osiągnął w 2010r. poziom co najmniej 7,5%.
2. Wspieranie budowy nowych instalacji zapewniających, że udział biokomponentów w rynku paliw
ciekłych w 2010r. wyniesie 5,75%, ze szczególnym uwzględnieniem biopaliw ciekłych.
3. Współpraca z partnerami społecznymi i gospodarczymi dla zapewnienia stabilnych podstaw
prawnych i organizacyjnych rozwoju OZE.
4. Identyfikacja barier utrudniających rozwój OZE i podjęcie działań mających na celu ich likwidację.
5. Stworzenie systemu pozyskiwania informacji o wytwarzaniu ze źródeł odnawialnych energii innej niż elektryczna.
6. Prowadzenie działań edukacyjnych oraz popularyzujących OZE.
7. Określenie potrzeb w zakresie prac naukowo-badawczych w obszarze OZE.
8. Wspieranie i aktywizacja samorządów lokalnych w kierunku wykorzystania lokalnych zasobów
OZE.
9. Rozwój energetycznego wykorzystania biomasy i biogazu, energetyki wodnej, geotermalnej,
słonecznej i wiatrowej.
4.2.5.
Lista przedsięwzięć przewidzianych do realizacji w ramach Programu
2015
Szacunkowe
nakłady zł
finansowania
4
2012
5
6
7
8
9 10 11 12
13
14
15
2014
Okres realizacji
2013
3
2011
2
2010
1
2009
2008
L.p.
Rodzaj
przedsięwzięcia
wykorzystywania odnawialnych źródeł energii
Zadania własne
Zarząd Powiatu
Wsparcie przedsięwzięć z zakresu wykorzystania odnawialnych źródeł energii
Instytucje, osoby
fizyczne i prawne/
Starostwo Powiatowe
Oszczędność
surowców
nieodnawialnych
WODR/ Starostwo
Powiatowe,
Gminy, producenci
urządzeń
Oszczędność
surowców
nieodnawialnych
I
PFOŚiGW
500 /rok
1
Podniesienie
świadomości
ekologicznej
mieszkańców
Promowanie wśród mieszkańców powiatu
energię ze źródeł odnawialnych
1
2
P
Propagowanie na terenach wiejskich źródeł
energii cieplnej wykorzystujących biomasę –
P słomę i biogaz otrzymywany z fermentacji metanowej odchodów zwierzęcych.
47
-
-
Środki
inwestorów.
PFOŚiGW,
Fundusze
ochrony
środowiska
Środki
WODR,
producenci
urządzeń,
PFOŚiGW
4.2.6.
Wytyczne dla gmin
Tabela 30 Planowane przedsięwzięcia w zakresie wykorzystania energii odnawialnej w gminach w
latach 2008-2015
Planowany termin
Źródła finansoGmina
Zadanie
realizacji
wania
Wszystkie gminy
Promowanie niekonwencjonalnych źródeł energii
odnawialnej
Wsparcie przedsięwzięć związanych z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii
Budżety Gmin,
GFOŚiGW
Budżety Gmin,
GFOŚiGW
2008-2015
2008-2015
4.3. Kształtowanie stosunków wodnych ochrona przed powodzią i skutkami suszy
4.3.1.
Wody płynące
Powiat Pszczyński położony jest w przeważającej części w zlewni rzeki Wisły. W zlewni Odry
znajdują się jedynie północno zachodnie krańce gminy Suszec odwadniane dopływami rzeki Ruda oraz
południowe sołectwa gminy Pawłowice: Pielgrzymowice, Jarząbkowice i Golasowice, przez które przepływa Pielgrzymówka będąca dopływem rzeki Olzy.
Głównymi rzekami przepływającymi przez teren Powiatu są:
· Wisła - wraz ze znajdującym się na niej Zbiornikiem Goczałkowickim tworzy częściowo
południowe i wschodnie granice Powiatu
· Pszczynka, która przepływa przez całą środkową część Powiatu z zachodu na wschód,
spośród jej licznych dopływów do głównych można zaliczyć rzeki:
o Dokawę,
o Korzeniec
o Kanał Studzieński.
Wody stojące
Na terenie Powiatu znajdują się liczne zbiorniki wodne, głównie pochodzenia antropogenicznego:
zbiorniki retencyjne, stawy rybne, jak również niewielkie zalewiska powstałe w nieckach osiadania terenu na skutek działalności górniczej.
Głównym zbiornikiem wodnym Powiatu znajdującym się na terenie gminy Goczałkowice-Zdrój jest
Zbiornik Goczałkowicki. Jest to zbiornik powstały poprzez spiętrzenie wód rzeki Wisły. Jego maksymalna pojemność wynosi 166 hm3, natomiast powierzchnia w zależności od poziomu napełnienia waha się
od 8,5 km2 do 32 km2.
Tabela 31 Podstawowe parametry zbiornika Goczałkowice
L.p.
1.
1.1.
1.2.
1.3.
1.4.
1.5.
2.
2.1.
2.2.
3.
3.1.
3.2.
Wyszczególnienie
Podstawowe dane
Klasa budowli
Kilometr rzeki Małej Wisły w przekroju zapory
Powierzchnia zlewni do przekroju zaporowego
Długość zapory
Szerokość korony zapory
Wydatek urządzeń spustowych
Wydatek spustu dennego
Wydatek przelewu burzowego
Charakterystyczne poziomy piętrzenia
Minimalny poziom piętrzenia (min PP)
Minimalny poziom piętrzenia dla ZUW Goczałkowice (min PP
3.3.
3.4.
3.5.
4.
4.1.
4.2.
4.3.
4.4.
4.5.
Normalny poziom piętrzenia (NPP)
Roboczy poziom piętrzenia RPP (do czasu remontu zapory bocznej)
Maksymalny poziom piętrzenia (Max PP)
Pojemność zbiornika
Martwa przy minimalnym poziomie piętrzenia 250,50 m npm
Minimalna dla ZUW Goczałkowice przy poziomie piętrzenia 251,50
Przy normalnym poziomie piętrzenia 255,50 m npm
Przy roboczym poziomie piętrzenia 254,50 m npm
Przy maksymalnym poziomie piętrzenia 257,00 m npm
ZUW
Jednostka
Wielkość
km
km 2
m
m
I
43+092
523,0
2980,0
6,0
m3/s
m3/s
241
694
m npm
m npm
250,50
251,50
m npm
m npm
m npm
255,50
254,50
257,00
hm 3
hm 3
hm 3
hm 3
hm 3
17,378
29,659
120,216
93,184
165,60
Gocz.)
48
4.6.
4.7.
4.8.
5.
5.1.
5.2.
5.3.
5.4.
Wyrównawcza pomiędzy rzędnym 250,50-255,50 m npm
Powodziowa pomiędzy rzędnymi 255,50-257,00 m npm
Powodziowa pomiędzy rzędnymi 254,50-257,00
Powierzchnia zalewu
Przy piętrzeniu do rzędnej 250,50
Przy piętrzeniu do rzędnej 254,50 m npm
hm 3
hm 3
hm 3
102,84
45,386
72,418
km 2
km 2
km 2
km 2
10,3
25,70
29,90
32,0
Źródło: Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów Spółka Akcyjna
Stanowi on jedno z głównych źródeł zaopatrzenia w wodę Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego oraz spełnia istotną rolę w zakresie ochrony przeciwpowodziowej.
Innymi ważniejszymi zbiornikami na terenie Powiatu są:
· Zbiornik Łąka, będące zbiornikiem retencyjnym na rzece Pszczynka na terenie gminy
Pszczyna,
· stawy i starorzecza w dolinie Wisły powstałe między innymi przez odcięcie meandrów
rzeki w trakcie jej regulacji. Ich łączna powierzchnia na terenie gminy Goczałkowice Zdrój
wynosi 251,4 ha,
· liczne stawy rybne w gminie Miedźna,
· bardzo liczne zbiorniki wodne zlokalizowane wzdłuż cieków wodnych na terenie gminy
Pawłowice,
· zbiorniki retencyjne w Kobiórze,
· stawy parkowe w Zabytkowym Parku Pszczyńskim.
4.3.1.1. Stan i potrzeby w zakresie budowy i modernizacji obiektów chroniących przed powodzią
Mija 10 lat od największej powodzi, jaka wystąpiła w 1997 r. Z tej perspektywy czasu niezbędny
był pewien zakres wykonanych prac zabezpieczenia przeciwpowodziowego na terenie powiatu oraz
zaplanowanie zadań dalszej ochrony przeciwpowodziowej. Działania ochronne wymagają właściwego
przygotowania organizacyjnego i technicznego, tak aby maksymalnie złagodzić skutki spływu wód powodziowych.
Urządzenia wodne chroniące przed powodzią projektowane są na parametry określone przepisami. przypadku ich przekroczenia mamy do czynienia z sytuacją ekstremalną tj. katastrofą budowlaną. Całkowita eliminacja zagrożenia powodziowego nie jest więc możliwa.
Istniejąca zabudowa oraz postępująca urbanizacja terenów zalewowych zwiększa szkody powodziowe. Konieczne będzie więc udoskonalenie działań budowy nowych systemów ochronnych oraz
zapewnienie środków technicznych do zwalczania nadzwyczajnych zagrożeń.
Na terenie Powiatu Pszczyńskiego znajduje się zbiornik retencyjny „Łąka”. Ochrona przed powodzią realizowana jest zgodnie z zatwierdzoną instrukcją gospodarki wodnej na tym zbiorniku. Przez
teren powiatu przepływa rzeka Pszczynka, będąca w administracji RZGW Gliwice, na której prowadzone są na bieżąco prace związane z utrzymaniem i konserwacją cieku.
W latach 2003-2006 na terenie Powiatu Pszczyńskiego w ramach ochrony przeciwpowodziowej
oraz melioracji szczegółowych Biuro Terenowe Pszczyna zrealizowało następujące zadania:
Tabela 32 Przedsięwzięcia zrealizowane przez ZMiUW Biuro Terenowe w Pszczynie w latach 20032007
Lp. Nazwa zadania
Rok wykonania
1.
usuwanie szkód powodziowych na cieku Dokawa w km 1+500 – 4+000 –
2003
2500 mb;
2.
Usunięcie szkód powodziowych z lipca 2001 – odbudowa wału przeciwpowodziowego rz. Wisły w Górze Gm. Miedźna na dł. 2,8 km
2003
- km 15+200 – 17+650 tj. w km wału 0+000 – 2+650
- km 21+700 – 21+800 tj. w km wału 0+000 – 0+200
- przepusty wałowe – 9 szt.
3.
Domeliorowanie użytków rolnych na pow. 38,32 ha w sołectwie Brzeźce,
2004
Gm. Pszczyna
4.
Modernizacja koryta cieku Pielgrzymówka kładka dla pieszych w km 3+678
2004
– ul. Jasna – kładka szer. 1,6 m
5.
Modernizacja lewostr4onnych obwałowań rz. Wisły w m. Góra – 4,0 km Gm.
Miedźna, km 17+880 – 21+300, 21+800 – 22+850
2004
- wały – 3,998 km;
49
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
- przepusty wałowe – 2 szt.;
- mnichy – 7 szt.;
- rampy – 628,5 m
- droga eksploatacyjna – 3,998 km;
Modernizacja koryta cieku Pielgrzymówka w km 1+998 – 4+120 gm. Pawłowice
- modernizacja koryta – 2,122 km;
- kładka - w km 2+828
- przebudowa wodociągów w km 2+520, 4+552, 5+750
- przebudowa gazociągów w km 2+400, 3+080, 4+800, 5+039
Modernizacja lewego wału rz. Wisły w km 0+380-1+002 w m. Grzawa, Gm.
Miedźna
- modernizacja wału 622 mb
- przepust wałowy śr. 600 – 2 szt.
- mnich śr. 300 – 1 szt.
- droga eksploatacyjna – 622 mb;
- przebudowa linii napowietrznej;
Naprawa i nadbudowa lewego wału rz. Wisły w Goczałkowicach w km
0+555 – 2+740
- wał – 2,185 km;
- przedłużenie przepustu wałowego śr. 1000 mm - 2,5 m
- droga konserwacyjna na wale – 2,185 km
Modernizacja koryta cieku Pilegrzymówka – most drogowy w km 2+416 w
ciągu ul. Recznej w Pielgrzymowicach, Gm. Pawłowice – most 40 T – 1 szt.
Modernizacja koryta cieku Pielgrzymówka – rozbiórka mostu drogowego w
ul. Rzecznej w km 2+416 – 1 szt.
Odbudowa koryta cieku Studzionka w km 2+200 – 3+300, Gm. Pszczyna –
1,1 km
Odbudowa koryta cieku Studzionka w km 3+300 – 5+100 – etap II Gm.
Pszczyna – 1,8 km;
- naprawa okularów mostu w ul. Jedności
Przebudowa mostu drogowego 30 T w ciągu ul. Słonecznej w Pielgrzymowicach oraz przebudowa kładki dla pieszych w rejonie ul. K. Miarki w Pielgrzymowicach w ramach zadania regulacji cieku Pielgrzymówka
Źródło: ZMiUW Biuro Terenowe w Pszczynie
2004
2005
2005
2005
2005
2005
2007 (w trakcie)
2007-2008
W 2005 r. na zlecenie Górnośląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów S.A. opracowano dokumentację hydrologiczną zlewni Małej Wisły powyżej Zbiornika Goczałkowickiego. Wynikiem tych obliczeń jest znaczny wzrost wielkości wód miarodajnych i kontrolnych w przekroju zaporowym Goczałkowice. Zmiany obliczeniowych wielkości przepływów maksymalnych powodują teoretyczny wzrost zagrożenia powodziowego dla zbiornika i terenu poniżej poprzez:
· wzrost objętości teoretycznych fal powodziowych
· ograniczenie możliwości zrzutowych zbiornika w przypadku przepełnienia zbiornika
· konieczność dysponowania większych niż dotychczas zrzutów już na początku wezbrania powodziowego.
Urządzenia spustowe na zbiorniku Goczałkowice winny być w najbliższych latach rozbudowane,
aby było możliwe hipotetyczne przepuszczenie wielkich wód w przypadku przepełnienia zbiornika.
Zbiornik Goczałkowicki w znacznym stopniu obniża przepływy kulminacyjne małej Wisły, ponadto przesuwa w czasie moment przejścia kulminacji fali powodziowej – w stosunku do kulminacji Iłownicy o ok. 3 godz., zatem wpływ redukcji w przekrojach niżej położonych jest większy niż bezpośrednio
poniżej zapory.
Mała Wisła od zbiornika w Goczałkowicach charakteryzuje się znacznymi prędkościami postępu
kulminacji wezbrań – średnio ok. 10,5 km/h na odcinku od Skoczowa i ok. 3,7 km od Skoczowa do
zbiornika, gdzie dolina się wywłaszcza i prędkość maleje. Dla szczegółowego scharakteryzowania
przebiegu fal powodziowych Małej Wisły powyżej i poniżej zbiornika porównano wszystkie dotychczasowe wezbrania historyczne oraz przeprowadzono symulacje pracy zbiornika podczas wezbrań hipotetycznych. Mimo iż zbiornik w znacznym stopniu obniża przepływy kulminacyjne zachodzi konieczność
opracowania kompleksowego programu ochrony przed powodzią Małej Wisły z obliczeniami przepu-
50
stowości dla wód kontrolnych i miarodajnych rzeki w granicach obwałowania na całej długości rzeki
administrowanej przez RZGW Gliwice.
4.3.1.2. Możliwości i potrzeby retencjonowania wody (tzw. duża i mała retencja)
Mała retencja ma szczególne znaczenie wobec rosnącego niedoboru wody w ekosystemach,
m.in. powstałych na skutek niedoboru opadów, melioracji odwodnieniowych i intensywnej produkcji rolnej oraz eksploatacji kopalin. Niedobór wody jest jednym z głównych czynników ograniczających produkcję rolną, a duży udział powierzchni uszczelnionej wywołuje zaburzenia odpływu wody w miastach.
Zadania związane z realizacją zadań związanych z programem małej retencji prowadzone są
przez Marszałka Województwa Śląskiego, który jest organem odpowiedzialnym za tego typu zadania.
W latach 1999 -2001 działania na rzecz ochrony przed powodzią oraz obiekty małej retencji zostały podjęte przez Śląski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych: Budowa Zbiorników Wielofunkcyjnych w dolinie cieku wodnego Korzeniec na terenie Kobióra przy ul. Leśników w funkcji p. powodziowej
i retencji. Przełożenie koryta cieku Korzeniec, zrealizowano 3 zbiorniki przedzielone groblami o powierzchni I-1,75 ha lustra wody.II- 8,47 ha, III-3,56 ha. Razem 13,98 ha. Ujęcie wody z Korzeńca Północnego Jazem, J.3-1,6, doprowadzalniki o 800 mm i o 600 mm, 5 sztuk Mnichów średnia głębokość –
1,7 m, droga utwardzona wokół zbiorników, plac manewrowy z ujęciem wody do celów p.pożarowych.
4.3.1.3. Stan i potrzeby budowy oraz odbudowy stawów i oczek wodnych
Odbudowa stawów i „oczek wodnych” jest szczególnie pożądana, głównie ze względów krajobrazowych i biocenotycznych. W powiecie występuje sporo zarówno naturalnych jak i sztucznych
zbiorników wodnych.
4.3.1.4. Możliwości wykorzystania wód dla celów rozwoju turystyki
Istotne znaczenie w skali powiatu odgrywa gospodarka wędkarska — w rejestrach łowisk wędkarskich Polskiego Związku Wędkarskiego występują następujące akweny i wody płynące:
· Zbiornik Łąka z przylegającymi mniejszymi stawami (ogólna powierzchnia około 372 ha),
roczny rejestrowany odłów ryb — około 18000 kg (jeden z najwyższych wskaźników w
województwie śląskim; głównie leszcz (około 51%) i karp (17,7%),
· Rzeka Wisła (odcinek nizinny): od Zbiornika Goczałkowickiego do granicy województwa
śląskiego; roczny odłów ryb — około 5000 kg, głównie płoć (36%) i leszcz (25%),
· Rzeka Pszczynka z dopływami: od Zbiornika Łąka do ujścia do rzeki Wisły; roczny
odłów około 1500 kg; głównie płoć i szczupak.
Planowa gospodarka rybacka posiada bardzo bogate tradycje i aktualnie skupia się przede
wszystkim w południowo-wschodniej części gminy Miedźna (Grzawa, Góra), południowej części gminy
Pawłowice (Pielgrzymowice), w Gminie Goczałkowice-Zdrój oraz w rejonie Zbiornika Łąka (Wisłą Wielka, Brzeźce, Łąka).
Ww. obiekty stawowe, docelowo są terenami przeznaczonymi do rekultywacji zapadliskami trwale podtopionymi (Gmina Suszec, Pawłowice) z uwagi na dogodne położenie w bliskim sąsiedztwie
miast aglomeracji katowickiej oraz oczekiwany rozwój pobytowej, kwalifikowanej turystyki weekendowej (m.in. wędkarskiej, łowieckiej), agroturystyki — mogą być wykorzystane do stworzenia „ośrodka
rekreacyjno-sportowego wędkarsko-łowieckiego”, z łowiskami komercyjnymi, strzelnicą myśliwską, z
odpowiednią infrastrukturą i zielenią towarzyszącą.
4.3.2.
Przewidywane zmiany związane są głównie ze zwiększeniem czystości wód powierzchniowych,
zwłaszcza cieków i zbiorników wodnych oraz racjonalizacją użytkowania wody w zlewniach oraz ochronę przed podtopieniami i suszą.
Należy również dążyć do wyznaczenia i ujęcia w planach zagospodarowania przestrzennego terenów zalewowych celem ograniczania skutków podtopień.
Tereny przylegające bezpośrednio do cieków oraz tereny zaplanowane pod budowę zbiorników
retencyjnych należy chronić przed zabudową.
4.3.3.
Przyjęte cele
Celami średniookresowymi są:
· Dążenie do zapewnienia dobrego stanu (jakościowego i ilościowego) wód w Polsce,
· Wdrażanie zrównoważonego zarządzania zasobami wodnymi w Polsce, w tym reorganizacja służb zajmujących się gospodarowaniem wodami poprzez ich integrację,
51
·
·
·
Zmiana systemu finansowania gospodarki wodnej (samofinansowanie gospodarki wodnej),
Efektywna ochrona przed powodzią i suszą,
Integracja gospodarki wodnej z gospodarką leśną poprzez planowanie przestrzenne,
przede wszystkim w celu zwiększenia naturalnej retencji wód oraz zmniejszenia zagrożenia powodziowego,
4.3.4.
Kierunki działań
Kierunki działań:
1. Wzmacnianie instrumentów ekonomicznych dotyczących gospodarki wodnej, wdrożenie
systemu zapewniającego pełen zwrot kosztów usług wodnych. Wprowadzenie rozwiązań
zapewniających stabilne finansowanie gospodarki wodnej. Dążenie do samofinansowania
gospodarki wodnej.
2. Tworzenie warunków do szerokiego korzystania z wód (rekreacja, energetyka, żegluga) przy
niepogarszaniu ich jakości, modernizacja i rozwój śródlądowych dróg wodnych.
3. Właściwe utrzymanie wód i urządzeń wodnych.
4. Wyznaczanie obszarów zalewowych.
5. Budowa zbiorników i stopni wodnych, zwłaszcza na obszarach o znacznym zagrożeniu
powodzią i suszą w harmonii z wymaganiami ochrony różnorodności biologicznej i przyrody.
6. Modernizacja systemu melioracji wodnych.
7. Rozwój małej retencji.
8. Odbudowa flotylli lodołamaczy.
9. Implementacja dyrektywy w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim.
4.3.5.
Szacunkowe
nakłady zł
finansowania
5 6 7 8
9 10 11 12
13
14
15
2014
2013
2012
2011
2010
4
Okres realizacji
2009
3
2
2015
1
2008
L.p.
Rodzaj
przedsięwzięcia
przed powodzią
Zadania własne
1
I
Opracowanie Powiatowego Planu Reagowania Kryzysowego obejmującego
plan reagowania w przypadku powodzi
Starostwo Powiatowe
Ochrona
przed powodzią
Środki
własne
Ochrona
przed powodzią
Środki
własne,
Inne fundusze
Środki
własne,
Inne fundusze w
tym strukturalne UE.
Środki
własne,
Inne fundusze.
Środki
własne,
Inne fundusze.
Środki
własne,
Inne fundusze.
1
Określenie granic obszarów bezpośredniego zagrożenia powodzią oraz zasad
P
ich użytkowania
Współudział w tworzeniu systemów
ochrony przeciwpowodziowej
2
P
3
P
Budowa zbiorników retencyjnych
Regulacja odbudowa rzek i kanałów
4
5.
P
RZGW/, gminy
władze województwa, gminy
RZGW,
WZMiUW/ zarząd województwa, gminy
WZMiUW/,
RZGW, gminy
Modernizacja obiektów i urządzeń ochro- RZGW/ zarząd
ny przeciwpowodziowej
województwa,
P
gminy
52
Ochrona
przed powodzią
Ochrona
przed powodzią
Ochrona
przed powodzią
Ochrona
przed powodzią
-
-
-
-
-
Budowa i renowacja zbiorników małej
retencji przez właścicieli prywatnych
7
I
8
I
9
I
10
I
11
I
ŚZMiUW Biuro
Terenowe
Pszczyna
Ochrona
przeciwpowodziowa
Odbudowa koryta cieku Studzionka wraz ŚZMiUW Biuro
z przebudową przepustów drogowych w Terenowe
Pszczyna
km 5+100 – 7+360 – etap III Gm.
Pszczyna
Ochrona
przeciwpowodziowa
ŚZMiUW Biuro
Terenowe
Pszczyna
Ochrona
przeciwpowodziowa
Przebudowa lewego wału rz. Wisły w km ŚZMiUW Biuro
Terenowe
9+770 – 10+580 rz. Wisły w m. Wola,
Pszczyna
Gm. Miedźna – 816 mb
Ochrona
przeciwpowodziowa
ŚZMiUW Biuro
Przebudowa lewego wału rz. Wisły w
Goczałkowicach w km 34+600 – 36+400 Terenowe
Pszczyna
– 1450 mb
Ochrona
przeciwpowodziowa
ŚZMiUW Biuro
Terenowe
Pszczyna
Ochrona
przeciwpowodziowa
Regulacja cieku Pielgrzymówka w km
4+120 – 6+051 w Gm. Pawłowice;
Nadbudowa i naprawa lewego wału rz.
Wisły w Goczałkowicach w km 0+000 –
0+555 – 555 mb
Regulacja cieku Bzianka w km 0+000 –
1+500 gm. Pawłowice
12
I
13
I
14
P
15
I
16.
I
17.
I
Regulacja koryta cieku Dokawa w km
0+000 – 10+400, Gm. Pszczyna – 10,4
km
ŚZMiUW Biuro
Terenowe
Pszczyna
Do 2016
I
Do 2020
6
Ochrona
przeciwpowodziowa, zabezpieczenie
przed skutkami suszy
WZMiUW
Ochrona
przeciwpowodziowa
RZGW
Opracowanie warunków korzystania z
wód regionu wodnego oraz planów
ochrony przeciwpowodziowej w regionie
Ochrona
przeciwpowodziowa
RZGW
Adaptacja zbiornika małej retencji na
suchy polder zalewowy w cofce zbiornika
wodnego Łąka
Ochrona
przeciwpowodziowa
Modernizacja zapory bocznej zbiornika
Goczałkowice.
Ochrona
przeciwpowodziowa
Górnośląskie
Przedsiębiorstwo
Wodociągów
Spółka Akcyjna
Górnośląskie
Rozbudowa części stałej przelewu burzowego zapory czołowej w Goczałkowi- Przedsiębiorstwo
cach.
Wodociągów
Spółka Akcyjna
53
Zwiększenie
wydatku
urządzeń
spustowych
-
-
-
Dotacje z
Funduszu
Ochrony
Gruntów
Rolnych
Urzędu
Marszałkowskiego
Środki
własne,
inne fundusze
Środki
własne,
inne fundusze
-
Środki
własne,
inne fundusze
Środki
własne,
inne fundusze
Środki
własne,
inne fundusze
Środki
własne,
inne fundusze
-
Środki
własne,
inne fundusze
-
-
-
-
-
-
-
Środki
własne,
inne fundusze
Środki
własne,
inne fundusze
Środki
własne,
inne fundusze
Środki
własne,
inne fundusze
5.
Środowisko i zdrowie. Dalsza poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego.
5.1. Jakość wód
Ocena jakości wód została wykonana w oparciu o Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11
lutego 2004 r. w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych, podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu tych wód (Dz.U. Nr
32 poz. 284)
Zgodnie z rozporządzeniem wyróżnia się pięć klas wód:
Klasa I – wody o bardzo dobrej jakości,
Klasa II – wody dobrej jakości,
Klasa III – wody zadowalającej jakości,
Klasa IV – wody niezadowalającej jakości,
Klasa V – wody złej jakości.
5.1.1.
Występujące na terenie Powiatu Pszczyńskiego punktowe i obszarowe źródła zanieczyszczeń
wód powierzchniowych i podziemnych stanowią:
· ścieki socjalno-bytowe z zabudowy mieszkaniowej,
· ścieki deszczowe spływające z dróg, placów i stacji paliw,
· zanieczyszczenia spływające z pól, szczególnie w okresach po nawożeniu gruntów rolnych,
· odprowadzanie słonych wód dołowych z kopalni,
· składowiska odpadów.
Na terenie Powiatu nie wszystkie budynki podłączone są do zbiorowego systemu odprowadzenia
i oczyszczania ścieków. Ścieki socjalno-bytowe z zabudowy nie podłączonej do kanalizacji sanitarnej
odprowadzane są do szamb lub bezpośrednio do rowów i potoków. Nieszczelne szamba, „dzikie” wyloty
kanalizacji oraz nie w pełni oczyszczone ścieki stanowią znaczne zagrożenie dla stanu czystości wód
powierzchniowych i podziemnych, wprowadzając głównie zanieczyszczenia wyrażone jako BZT5, ChZT,
azot amonowy, fosforany i zanieczyszczenia bakteriologiczne.
Ścieki deszczowe przede wszystkim z dróg przelotowych oraz parkingów i stacji paliw mogą zanieczyszczać wody powierzchniowe i podziemne głównie substancjami ropopochodnymi spłukiwanymi
z nawierzchni.
Spłukiwane z pól nawozy wprowadzają znaczne ilości związków azotu i fosforu.
Na teren Powiatu Pszczyńskiego oddziałują cztery kopalnie węgla kamiennego. Spośród nich trzy
posiadają na terenie Powiatu zbiorniki wód dołowych, w tym jedna odprowadza obciążone dużą ilością
chlorków wody dołowe do Wisły.
Potencjalnym źródłem zanieczyszczenia wód powierzchniowych i podziemnych mogą być funkcjonujące na terenie Powiatu składowiska odpadów w tym hałd skały płonnej na terenie gminy Pawłowice i Suszec.
5.1.1.1. Jakość wód powierzchniowych
Wody płynące
Pszczynka wraz dopływami badana była na długości 77,3 km. Monitoringiem diagnostycznym
objęto 4 punkty pomiarowe, w tym 3 zlokalizowano na Pszczynce i 1 na Dokawie. Stan czystości wód
przedstawiał się następująco:
· Woda nizadowalającej jakości (IV klasa czystości) wystąpiła w 1 punkcie na Pszczynce
w ujściu do Małej Wisły,
· Woda o złej jakości (V klasa czystości) wystąpiła w 3 punktach, w tym 2 punkty na
Pszczynce i 1 punkt na Dokawie.
W punkcie pomiarowym Pszczynka powyżej ujścia Dokawy jakość wody w 2005 r. pogorszyła
się z klasy IV do V, głównie ze względu na zawiesinę. Wpływ na ocenę miały przede wszystkim
wskaźniki mikrobiologiczne (bakterie grupy coli), biogenne i tlenowe, które mieściły się w granicach od
III do V klasy czystości. Jakość wód Pszczynki poprawiała się z biegiem rzeki. Najgorsza wystąpiła w
punkcie pomiarowym km 36,5 powyżej ujścia Pawłówki, gdzie w V klasie było 12 wskaźników. W najwyższych stężeniach wystąpiły wskaźniki: zawiesina 5-400 mg/l, BZT5 4,4-68 mg O2/l, ChZTCr 21-196
mg O2/l, amoniak 1-14 mg NH4/l, fosfor ogólny 0,27-3,89 mg P/l. W następnym punkcie pomiarowym
na Pszczynie, czyli powyżej ujścia Dokawy w V klasie było 5 wskaźników, a w ujściu do Małej Wisły 2
wskaźniki (liczba bakterii grupy coli typu kałowego, ogólna liczba bakterii grupy coli).
54
Pielgrzymówka (dopływ Olzy) w 2005 roku prowadziła wody niezadowalającej jakości (IV klasa
czystości). Na jakość wód Pielgrzymówki miały wpływ głównie wskaźniki mikrobiologiczne.
Wody stojące
Tabela 34 Ocena Zbiornika Goczałkowickiego pod kątem bytowania ryb w warunkach naturalnych
Wskaźniki
Temperatura wody
Zawiesina ogólna
Odczyn
Tlen rozpuszczony
BZT5
Azot amonowy
Niejonowy amoniak
Azotyny
Fosfor ogólny
Chlor całkowity poz.
Cynk
Miedź
Jednostki
o
C
mg/l
pH
mg O2/l
mg O2/l
mg N/l
mg NH3/l
mg NO2/l
mg PO4/l
mg HOCl/l
mg Zn/l
mg Cu/l
Ocena zbiornika pod kątem bytowania ryb w warunkach naturalnych
G1
G2
G3
G4
Ł
Ł
Ł
Ł
Ł
Ł
Ł
Ł
Ł
Ł
Ł
Ł
Ł
Ł
Ł
Ł
N
N
N
N
Ł
Ł
Ł
Ł
Ł
Ł
Ł
N
N
N
N
N
Ł
Ł
Ł
Ł
Ł
Ł
Ł
Ł
Ł
Ł
Ł
Ł
Ł
Ł
Ł
Ł
Ł – spełnia wymagania dla ryb łososiowatych
N –nie spełnia wymagań rozporządzenia dla życia ryb w warunkach naturalnych
Źródło: WIOŚ
W zbiorniku Goczałkowickim zanotowano przekroczenia dopuszczalnych stężeń azotynów.
Wskaźniki odpowiadały warunkom życia ryb łososiowatych. Nastąpiły przekroczenia również dla BZT5,
zawiesiny ogólnej, niejonowego amoniaku oraz fosforu ogólnego. Odnotowano również niekorzystne
zmiany powodujące w okresie wegetacji masowe zakwity glonów, w tym sinic. W trakcie badań nie odnotowano w zbiorniku śniętych ryb. Zawartość azotanów mieściła się w przedziale <0,1 do 2,43 mg
3
NO3/dm . Zbiornik został uznany za zagrożony eutrofizacją. Wskaźniki, które zadecydowały o ocenie to:
chlorofil „a”, fosfor ogólny oraz występujące zakwity.
5.1.1.2. Jakość wód podziemnych
Na terenie Powiatu Pszczyńskiego znajduje się punkt monitoringu wód podziemnych nr 34 Czarków. Przeprowadzone w 2005 r. badania jakości wód pozwoliły na zaliczenie ich do IV klasy czystości w
związku z przekroczeniem zawartości azotu. Wskaźnik żelaza pozwalał zaliczyć wody tego zbiornika do
II klasy czystości. W porównaniu z badaniami przeprowadzonymi w 2002 r., gdzie punkt monitoringu
znajdowała się w miejscowości Studzienice, jakość ogólna wód podziemnych uległa pogorszeniu z III
klasy.
5.1.1.3. Zaopatrzenie mieszkańców w wodę
Powiat Pszczyński zaopatrywany jest w wodę głównie z wodociągów magistralnych Górnośląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów (GPW) w Katowicach.
Największym ujęciem wody pitnej na terenie Powiatu jest ujęcie wód powierzchniowych i stacja
uzdatniania wody w Goczałkowicach Zdroju – należąca do Górnośląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów w Katowicach.
Poza tym znajdują się inne ujęcia wody:
· Miedźna – ujęcie wody pitnej,
· Łąka – ujęcie wody do celów przemysłowych,
· Pawłowice – ujęcie wody pitnej.
Ujęcie Łąka jest ujęciem wód powierzchniowych z jeziora o tej samej nazwie. Z ujęcia powierzchniowego w Łące korzystają:
1. Jastrzębska Spółka Węglowa S.A. w Jastrzębiu Zdroju
Kopalnia Węgla Kamiennego „Krupiński”
- 3.200 m3/d,
3
Kopalnia Węgla Kamiennego „Pniówek”
- 2.600 m /d,
3
Kopalnia Węgla Kamiennego „Borynia”
- 1.200 m /d,
2. Rybnicka Spółka Węglowa S.A. w Rybniku
55
-
Kopalnia Węgla Kamiennego „Jankowice”
- 3.400 m3/d,
Kopalnia Węgla Kamiennego „Marcel”
- 2.900 m3/d
Ciepłownia „Anna”
- 770 m3/d
3. Spółka Energetyczna „Jastrzębie” S.A.
- 2.900 m3/d
4. Elektrownia „Łaziska” S.A.
- 27.600 m3/d
5. Inni drobni odbiorcy wody
- 150 m3/d
6. Przedsiębiorstwo Gospodarki Wodnej i Rekultywacji S.A. dla potrzeb własnych (rekultywacja i utrzymanie terenów zielonych)
- 300 m3/d.
Ujęcie Pawłowice jest ujęciem wód podziemnych użytkowanym przez Gminny Zakład Wodociągów i Kanalizacji w Pawłowicach.
Poza tym gmina Kobiór posiada cztery własne ujęcia wód podziemnych, które nie są eksploatowane z uwagi na brak zapotrzebowania, natomiast na terenie gminy Pszczyna w Jankowicach znajduje
się ujęcie wód, obecnie nieczynne w związku z przekroczeniem dopuszczalnych stężeń żelaza i manganu.
Zaopatrzeniem w wodę i administracją sieci wodociągowej poszczególnych gmin Powiatu zajmują się odrębne przedsiębiorstwa. Są to:
· Przedsiębiorstwo Inżynierii Komunalnej Sp. z o.o. – dla miasta i gminy Pszczyna,
· Administracja Zasobów Komunalnych – dla gminy Goczałkowice-Zdrój,
· Gminny Zakład Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. w Miedźnej – dla gminy Miedźna,
· Gminny Zakład Wodociągów i Kanalizacji – dla gminy Pawłowice.
· Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. w Suszcu – dla gminy Suszec,
· Tyskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji – dla gminy Kobiór.
Do sieci wodociągowej podłączonych jest prawie 100% mieszkańców Powiatu Pszczyńskiego,
tj. ok. 105 354 tys. osób (stan na koniec 2006 r.)
Na terenach nie objętych zbiorowym systemem zaopatrzenia w wodę mieszkańcy zaopatrują się
z własnych ujęć – studnie kopane. Dotyczy to również części mieszkańców korzystających ze studni
jako drugiego źródła zaopatrzenia w wodę.
Całkowita ilość zużywanej wody w Powiecie Pszczyńskim wynosi około 20,7 mln m3/rok, z tego
w poszczególnych gminach zużycie wynosi odpowiednio (wg danych GUS):
- miasto i gmina Pszczyna
ok. 2,15 mln m3/rok,
- gmina Suszec
ok. 1,7 mln m3/rok,
- gmina Pawłowice
ok. 3,9 mln m3/rok,
- gmina Kobiór
ok. 0,1 mln m3/rok,
- gmina Miedźna
ok. 6,0 mln m3/rok,
- gmina Goczałkowice-Zdrój
ok. 6,7 mln m3/rok.
Z ogólnej ilości zużywanej wody ok. 15 % zużywane jest na potrzeby przemysłu i usług, tj. ok. 2,9
3
mln m /rok.
Poniżej przedstawiono procentowy udział poszczególnych gmin Powiatu w ogólnym zużyciu wody.
ok. 10,4%,
- gmina Suszec
ok. 8,3 %,
- gmina Pawłowice
ok. 18,8 %,
- gmina Kobiór
ok. 0,6 %,
- gmina Miedźna
ok. 28,9 %,
- gmina Goczałkowice-Zdrój
ok. 32,4 %.
Długość sieci wodociągowej rozdzielczej wraz z przyłączami na terenie Powiatu wynosi ok. 952 km, w tym
odpowiednio:
ok. 326,3 km,
- gmina Suszec
ok. 194,7 km,
- gmina Pawłowice
ok. 205 km,
- gmina Kobiór
ok. 19,1 km,
56
-
gmina Miedźna
gmina Goczałkowice-Zdrój
ok. 119,3 km,
ok. 88,2 km.
W latach 2004-2006 na terenie gmin Powiatu Pszczyńskiego zrealizowano następujące inwestycje wodociągowe:
wodociągowej
Gmina
Nazwa inwestycji
Koszt inwestycji
Gmina Goczałkowice846266
Budowa głównej sieci
Zdrój
wodociągowej (ul. Powstańców Śląskich,
SAPARD
PCK, Os. Powstańców
Śląskich
Budowa sieci i przyłączy 1062214
wodociągowych (ul. PoSAPARD
wstańców Śląskich,
PCK, Os. Powstańców
Śląskich)
446873
Budowa i modernizacja
SAPARD
wodociągu w ul. Jeziornej
Wymiana starych wodo313743
b.d.
mierzy
W ramach projektu "GoGmina Pszczyna
2000000
spodarka wodno-ściekowa
w Pszczynie - etap I prowadzone są prace modernizacyjne sieci wodociągowej
znajdującej się na terenie
objętym Projektem. Aktualnie projekt jest w trakcie
realizacji.
b.d.
Źródło: UG Goczałkowice-Zdrój, UM Pszczyna
-
5.1.1.4. Odprowadzanie ścieków komunalnych
Siecią kanalizacyjną objętych jest ok. 49 % mieszkańców Powiatu Pszczyńskiego.
Poszczególne gminy posiadają odrębne systemy kanalizacji i oczyszczalnie ścieków.
Ścieki odprowadzane są na następujące oczyszczalnie:
· gmina Goczałkowice-Zdrój – OŚ w Czechowicach Dziedzicach,
· gmina Suszec – OŚ Suszec i OŚ Kobielice,
· gmina Pawłowice – OŚ Pawłowice i OŚ Krzyżowice,
· gmina Kobiór – OŚ Wschód,
· gmina Miedźna – OŚ Lemna w Miedźnej i OŚ Promlecz w Woli,
· miasto i gmina Pszczyna – OŚ WZD Pszczyna, OŚ Pszczyna i Wisła Wielka.
Wymienione
oczyszczalnie
obsługują
teren
własnych
gmin
oprócz
ścieków
z terenu gminy Goczałkowice-Zdrój, które są odprowadzane do OŚ w sąsiednich Czechowicach Dziedzicach. Na terenie miasta Pszczyna została oddana do użytku nowa OŚ Pszczyna obsługująca miasto
a docelowo również przyległe sołectwa.
Ścieki z terenów nieskanalizowanych gromadzone są w zbiornikach bezodpływowych oraz odprowadzane w sposób niekontrolowany do ziemi i wód płynących.
Całkowita długość sieci kanalizacyjnej na terenie Powiatu Pszczyńskiego wynosi ok. 440,49 km,
w tym:
Pszczyna
- ok. 99,2 km,
Goczałkowice - Zdrój
- ok. 63,9 km,
Suszec
- ok. 15,34 km,
Pawłowice
- ok. 148 km,
57
-
Kobiór
- ok. 18,51 km (w tym 11,92 km sieć magistralna)
Miedźna
- ok. 95,54 km.
W latach 2004-2006 na terenie gmin Powiatu Pszczyńskiego zrealizowano następujące przedsięwzięcia w zakresie rozbudowy sieci kanalizacyjnych:
kanalizacyjnej
Gmina
Gmina Miedźna
Gmina GoczałkowiceZdrój
Gmina Kobiór
Gmina Pawłowice
Kanalizacja
Koszt inwestycji
Rozbudowa sieci kanalizacji sanitarnej
Gilowice Etap I cz. 2. / 2002-2004/
Góra EtapI cz. I /2004-2005/
Góra Etap I cz. 2-4 / 2005-2007/
Budowa kanalizacji sanitarnej
Zadanie V (Kolonia Brzozowa – część
wschodnia
Zadanie V część 2, osiedle Wodociągowe
Kanalizacja deszczowa (ul. Źródlana i
Jesienna, Rolna, przy kościele)
Budowa kanalizacji sanitarnej w dzielnicy Plichtowice, o łącznej dł. 3,4 km
Budowa przyłączy w Plichtowicach –
136 szt.
Budowa kanalizacji sanitarnej w dzielnicy Kajzerowiec, łączna dł. 4,9 km
Budowa przyłączy w Kajzerowcu
Budowa kanalizacji sanitarnej w rejonie
ul. Ołtuszewskiego, dł. 3,1 km – dokumentacja projektowa 2005-2007
Doposażenie techniczne istniejącej
oczyszczalni ścieków „Wschód”
Rozbudowa oczyszczalni „Wschód” do
przepustowości projektowanej (500
m3/d) – dokumentacja projektowa 2007
r.
Budowa kanalizacji sanitarnej w dzielnicy Osiedle o dł. 6,3 (przygotowanie
dokumentacji projektowej w 2007 r.)
Budowa kanalizacji sanitarnej dla sołectwa Pawłowice o długości 10 km
Budowa stopnia mechanicznego
Oczyszczalni Ścieków w Krzyżowicach
Budowa kanalizacji sanitarnej dla sołectwa Pniówek o długości 29,2 km
Budowa kanalizacji sanitarnej dla sołectwa Krzyżowice o długości 16,6 km
Budowa kanalizacji sanitarnej dla sołectwa Warszowice o długości 50 km
Budowa kanalizacji deszczowej wraz z
urządzeniami do oczyszczania wód
deszczowych ze szczególnym
58
Europejski Fundusz Rozwoju
Regionalnego w
ramach Zintegrowany Programu
Operacyjnego
Rozwoju Regionalnego,
WFOŚiGW w
Katowicach,
środki własne
2 852 416,74 zł
899 013,87 zł
4 279 163,80 zł
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
2909867
b.d.
3071304
b.d.
155109
89100
100000
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
(6,3 km) w trakcie
realizacji
b.d.
b.d.
W trakcie realizacji
(8 km) W trakcie
realizacji
13 km (w trakcie
realizacji)
W trakcie realizacji
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
Gmina Pszczyna
uwzględnieniem tras komunikacyjnych
Projekt "Gospodarka wodno-ściekowa
w Pszczynie - etap I„ obejmuje doposażenie oczyszczalni ścieków Pszczyna- w zakresie gospodarki osadowej. Projekt jest w trakcie realizacji.
"Gospodarka wodno-ściekowa w
Pszczynie - etap I „
W ramach przedsięwzięcia realizowana
jest budowa nowego systemu kanalizacji sanitarnej w mieście Pszczyna
oraz w Sołectwie Poręba i nieskanalizowanej części Sołectwa Łąka - kolonia
koło Antonika, modernizacja głównych
kolektorów ogólnospławnych adaptowanych na deszczowe oraz doposażenie oczyszczalni ścieków –Pszczyna.
Projekt "Gospodarka wodno-ściekowa
w Pszczynie - etap I„ obejmuje - renowacją istniejących głównych kolektorów
ogólnospławnych, adaptowanych na
kolektory deszczowe (f 1200 do f 1700)
- ok. 3 km
3 000 000 (w trakcie realizacji do
2008)
b.d.
152 444,00 (w
trakcie realizacji do
2015)
b.d.
51 000,00 ( w trakcie realizacji do
2015 r.)
b.d.
Źródło danych: Urzędy Gmin
5.1.1.5. Stopień zwodociągowania i skanalizowania powiatu
Stopień zwodociągowania powiatu wynosi 98,4%. Na 100 km2 przypada 172 km sieci wodociągowej. W miastach z wodociągów korzysta 25265 mieszkańców, natomiast na terenach wiejskich
101011 mieszkańców (dane GUS, 31.12.2006 r.).
Stopień skanalizowania powiatu wynosi 42,2%. Na 100 km2 powierzchni przypada 84,3 km sieci
kanalizacyjnej. W miastach z sieci kanalizacyjnej korzysta 10826 mieszkańców.
Zwodociągowanie i skanalizowanie poszczególnych gmin przedstawia poniższa tabela:
Tabela 37 Sieć wodociągowa i kanalizacyjna w gminach przypadająca na 100 km2
Sieć wodociągowa rozdzielcza
Sieć kanalizacyjna rozdzielcza
Jednostka
na 100 km2
na 100 km2
Gmina Goczałkowice Zdrój
126,7
113,6
Gmina Kobiór
40,2
38,4
Gmina Miedźna
237,4
141,5
Gmina Pawłowice
213,5
140,9
Gmina Pszczyna
187,3
58,2
Gmina Suszec
167,2
60,5
Źródło: GUS
-
5.1.1.6. Kanalizacja deszczowa
Ważnym elementem infrastruktury jest również kanalizacja deszczowa.
Odcinki kanalizacji deszczowej znajdują się w centrach sołectw oraz mieście Pszczynie a zebrane wody odprowadzane są do pobliskich cieków i zbiorników wodnych. Spośród gmin Powiatu dane
dotyczące długości sieci kanalizacji deszczowej posiadają:
Pawłowice
- ok. 23,7 km.
Kobiór
– ok. 2,6 km,
Pawłowice
– ok. 15,956 km
Suszec
– ok. 0,636 km
59
5.1.1.7. Odprowadzanie ścieków przemysłowych
Oprócz wymienionych oczyszczalni ścieków komunalnych w Powiecie znajdują się również lokalne oczyszczalnie ścieków socjalno-bytowych oraz przemysłowych. Są to:
· OŚ przy fabryce elektrolitów ELWO w Pszczynie,
· ÓŚ przy zakładzie LINDE GAZ w Pszczynie,
· OŚ przy Zakładzie Mechaniki i Elektroniki ZAMEL w Pszczynie,
· OŚ przy Zakładach Przetwórstwa Mięsnego H. Kania S.A. w Pszczynie,
· OŚ przy KWK Krupiński.
Oprócz wymienionych, na terenie Powiatu mogą znajdować się inne mniejsze lokalne oczyszczalnie ścieków socjalno-bytowych, przemysłowych i wód opadowych.
5.1.1.8. Problem nieszczelnych zbiorników bezodpływowych
Zgodnie z ustawą o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, gminy mają obowiązek prowadzić ewidencję zbiorników bezodpływowych w celu kontroli częstotliwości ich opróżniania oraz opracowania planu rozwoju sieci kanalizacyjnej.
Do wywozu ścieków ze zbiorników bezodpływowych uprawnione są wyłącznie przedsiębiorcy
posiadający wymagane w tym zakresie zezwolenie wydane przez burmistrza ze względu na świadczenie usług.
Nierozpoznana w pełni sytuacja w gospodarce ściekami gromadzonymi w zbiornikach bezodpływowych pozwala sądzić, iż prawdopodobnie duża część tych zbiorników nie spełnia wymagań w
zakresie właściwego stanu technicznego, a także wywóz zgromadzonych ścieków odbywa się przez
firmy niekoniecznie do tego uprawnione, a często także dokonywany przez samych użytkowników
(szczególnie w przypadku gospodarstw rolnych) na pola własne w celu rolniczego wykorzystania. Są to
działania niezgodne z obowiązującym w tym zakresie prawem.
Ponadto zarówno nieszczelne zbiorniki bezodpływowe na ścieki, jak i niekontrolowany ich wywóz stanowią poważne zagrożenie dla środowiska gruntowo – wodnego, szczególnie na terenach dolin
cieków, gdzie zwierciadło wód gruntowych zalega płytko pod powierzchnią terenu na głębokości ok. 1
m. Takie działania powodują zachwianie równowagi biologicznej i gospodarczej, stanowią m.in. zagrożenie bakteriologiczne dla wód powierzchniowych przeznaczonych na kąpieliska, skażenia ujęć infiltracyjnych wody, zanieczyszczenia wód przeznaczonych na hodowle ryb i do rekreacji oraz nadmiernego
zanieczyszczenia i eutrofizacji wód stojących powierzchniowych.
W gminach Powiatu Pszczyńskiego zewidencjonowanych jest 932 zbiorniki bezodpływowe oraz
31 przydomowych oczyszczalni ścieków:
- gmina Kobiór ok. 178 oraz 2 przydomowe oczyszczalnie ścieków (dane szacunkowe)
- gmina Miedźna nie prowadzi ewidencji zbiorników bezodpływowych,
- gmina Pawłowice – 725 zbiorników bezodpływowych, 4 przydomowe oczyszczalnie ścieków,
-gmina Pszczyna – nie prowadzi ewidencji zbiorników bezodpływowych, przydomowoe oczyszczalnie ścieków - 13 zgłoszeń
- gmina Suszec – przydomowe oczyszczalnie ścieków – 12, gmina nie prowadzi ewidencji zbiorników bezodpływowych,
- Gmina Goczałkowice-Zdrój – 29 zbiorników bezodpływowych.
5.1.2.
Zaopatrzenie w wodę o dobrej jakości jest jednym z najważniejszych celów zaspokajania potrzeb
ludności. Ocena stanu urządzeń służących do poboru wody oraz jej uzdatniania i dalej przesyłu do
punktów poboru wymusza dążenie do rozbudowy i modernizacji systemów zaopatrzenia w wodę w taki
sposób, aby obejmowały one jak największą liczbę użytkowników na terenie wszystkich sołectw. Przewiduje się, że docelowo w systemach indywidualnego zaopatrzenia mają pozostać jedynie ci korzystający, dla których doprowadzenie zorganizowanych wodociągów będzie nieuzasadnione ekonomicznie.
Takie działania mają także zapewnić poprawę jakości wody dostarczanej do odbiorców tak, aby spełniała ona wymagania stawiane obecnie obowiązującymi przepisami. W celu ochrony wody i środowiska
gruntowo – wodnego niezbędnym jest ograniczanie do niezbędnego minimum źródeł stanowiących zagrożenie dla jakości wód podziemnych i powierzchniowych.
Jednym z najważniejszych elementów mających wpływ na jakość oraz stan zasobów wodnych i
nierozerwalnie związanych z gospodarką wodną jest gospodarka ściekowa. W świetle takich uwarunkowań na terenie gminy będą podjęte działania mające na celu dążenie do realizacji zadań w gospodarce
ściekowej wynikających ze zobowiązań międzynarodowych Polski (stanowisko negocjacyjne w negocjacjach z UE w sprawie wdrażania Dyrektywy 91/271/EWG) i zapisów Prawa Wodnego oraz aktualnego
stanu gospodarki ściekowej w województwie. W perspektywie do 2015 roku (okres docelowy niniejszego
60
Programu do 2010) wszystkie aglomeracje o RLM ≥2000 powinny zostać wyposażone w mechaniczno –
biologiczne oczyszczalnie ścieków z usuwaniem związków biogennych wraz z systemami kanalizacji. W
tym zakresie konieczna będzie dalsza rozbudowa systemu kanalizacji zwłaszcza na terenie gminy i
stopniowe dociążanie istniejących nowoczesnych oczyszczalni ścieków.
5.1.3.
Przyjęte cele
Do końca 2015r. Polska powinna zapewnić 75% redukcji całkowitego ładunku azotu i fosforu
w ściekach komunalnych pochodzących z obszaru kraju w celu ochrony wód powierzchniowych, w tym
wód morskich, przed eutrofizacją oraz zakończyć program budowy, rozbudowy i modernizacji systemów
kanalizacyjnych i oczyszczalni ścieków w aglomeracjach o RLM od 2 000 do 15 000.
Celem średniookresowym polityki ekologicznej w odniesieniu do jakości wód jest:
· Osiągnięcie dobrego stanu krajowych wód powierzchniowych i podziemnych.
5.1.4.
Kierunki działań
Kierunki działań:
1. Realizacja inwestycji wskazanych w Krajowym programie oczyszczania ścieków komunalnych (budowa, rozbudowa i modernizacja oczyszczalni ścieków i systemów kanalizacji zbiorczej).
2. Wspieranie budowy indywidualnych systemów oczyszczania ścieków, w miejscach gdzie jest niemożliwa lub ekonomicznie nieuzasadniona budowa sieci kanalizacyjnej.
3. Intensyfikacja działań kontrolnych mających na celu przeciwdziałanie odprowadzaniu nieoczyszczonych ścieków komunalnych do wód oraz przeciwdziałanie nieprawidłowościom w odprowadzaniu
ścieków przemysłowych, w tym weryfikacja pozwoleń wodnoprawnych.
4. Wspieranie budowy szczelnych zbiorników na gnojowicę i/lub gnojówkę oraz płyt obornikowych w
gospodarstwach rolnych prowadzących hodowlę i chów zwierząt.
5. Wspieranie działań inwestycyjnych, mających na celu ograniczenie i eliminację ładunku zanieczyszczeń odprowadzanych w ściekach do środowiska wodnego, a w szczególności substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego.
6. Opracowanie działań wodno-środowiskowych w celu przeciwdziałania zanieczyszczeniu wody poszczególnymi substancjami priorytetowymi, w tym zmniejszanie zawartości substancji priorytetowych
w wodach, zaprzestanie lub eliminacja zrzutów, emisji i strat tych substancji.
7. Wspieranie działań mających na celu poprawę jakości wody przeznaczonej do spożycia, w tym budowa lub modernizacja stacji uzdatniania wody i sieci wodociągowych.
8. Rozwój sieci monitoringu jakości wód powierzchniowych i podziemnych i jej dostosowanie do wymagań wspólnotowych.
9. Zapewnienie stabilnego finansowania prac rozwojowych i monitoringu.
10. Kontynuacja zmian organizacyjnych i instytucjonalnych mających na celu wzmocnienie ochrony wód
w Polsce i pełne dostosowanie instytucjonalne i proceduralne do systemu europejskiego.
11. Realizacja prac planistycznych niezbędnych dla wdrożenia wymagań Ramowej Dyrektywy Wodnej.
12. Rozwój współpracy ze wszystkimi instytucjami wpływającymi na jakość wód, wspieranie edukacji
ekologicznej w zakresie racjonalnej gospodarki wodami i jej ochrony przed zanieczyszczeniem.
61
5.1.5.
4
2015
2014
2013
2012
2011
2010
2009
5 6 7 8
9 10 11 12
finansowania
3
Szacunkowe
nakłady zł
2
Okres realizacji
1
2008
L.p.
Rodzaj
przedsięwzięcia
wód powierzchniowych i podziemnych
13
14
15
Zadania własne
2
I
Rozpoznanie możliwości oraz opracowa- Starostwo powiatowe
nie koncepcji oczyszczania ścieków
opadowych z dróg powiatowych
Uregulowanie
gospodarki
wodno ściekowej
Środki
własne,
PFOŚiGW,
inne fundusze.
W miarę
dostępności
środków
I
Uregulowanie
gospodarki
wodno ściekowej
Środki
własne,
PFOŚiGW,
Inne fundusze
W miarę
dostępności
środków
1
Starostwo powiatowe/
Budowa przyłączy kanalizacyjnych do
obiektów stanowiących własność powiatu
i jego jednostek
2
Budowa i modernizacja urządzeń
oczyszczających ścieki przemysłowe
P wprowadzane do wód, do ziemi lub do
instalacji zbiorowego odprowadzania
ścieków
Budowa i modernizacja urządzeń dostarczających wodę
P
3
P
1
przedsiębiorcy/
gminy
Uregulowanie
gospodarki
wodno ściekowej
Uregulowanie
gospodarki
wodno ściekowej
Uregulowanie
gospodarki
wodno ściekowej
przedsiębiorcy/
gminy
Monitoring, prace badawcze i techniczne WIOŚ,
na rzecz ochrony jezior na terenie powia- RZGW
tu
5.1.6.
-
-
-
Środki
własne,
Inne fundusze.
Środki
własne,
Inne fundusze.
Środki
własne,
Inne fundusze.
Wytyczne dla gmin
Tabela 39 Planowane przedsięwzięcia w zakresie rozbudowy sieci wodociągowych w gminach w latach 2007-2012
Gmina
Gmina
GoczałkowiceZdrój
Budowa sieci wodociągowej
7278819
Planowany
termin realizacji
2005-2010
Ul. Uzdrowiskowa i pozostałe
2050000
2008-2010
b.d.
2298819
2005-2008
b.d.
870000
2060000
750000
2983337
2005-2008
2007-2009
2006-2010
2006-2008
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
513620
2142815
2006-2010
b.d.
Zadanie
Szacowane
koszty
Ul. Górna, Poprzeczna, Krzyżanowskiego
Ul. Brzozowa, Źródlana
Ul. Szkolna, Główna
Potok Goczałkowicki
Bór I i Bór II
Gmina Pawłowice
Wymiana sieci wodociągowej wraz z
przyłączami przy ul. Boryńskiej,
Ligonia, Warszowice-Krzyżowice
62
Potencjalne
źródła finansowania
b.d.
Gmina Suszec
Budowa sieci wodociągowej i kanalizacji sanitarnej w sołectwie Suszec i
Rudziczka – II etap
1600000
2006-2010
b.d.
Tabela 40 Planowane przedsięwzięcia w gminach w zakresie rozbudowy, modernizacji sieci kanalizacyjnych wraz instalacjami towarzyszącymi w latach 2007-20012
Gmina
Zadanie
Szacowane
koszty
Planowany
termin realizacji
3733337
2005-2008
b.d.
Kanalizacja sanitarna w gminie
Gmina Kobiór
Rozbudowa i modernizacja oczyszczalni ścieków „Wschód” w Kobiórze
4250000
2008-2010
Środki UE,
budżet Gminy
Budowa kanalizacji sanitarnej w gminie Kobiór
dla dzielnicy Zagrodniki oraz Osiedla za torami PKP w Kobiórze
5200000
2008-2010
Środki UE,
budżet Gminy
Budowa kanalizacji sanitarnej w gminie Kobiór
– rejon Kątów oraz ul. Gromnickiej
5250000
2011-2013
Środki UE,
Budżet Gminy
Przebudowa ul. Błękitnej w Suszcu wraz z
odwodnieniem
610000
2006-2009
Budżet Gminy
756500
2005-2010
Budżet Gminy
Inne środki
Budowa kanalizacji sanitarnej ul. Partyzantów,
Krzyżowice
2920000
2006-2007
Budżet Gminy
Inne środki
Budowa kanalizacji sanitarnej Warszowice – V
etap
135000
2007-2008
Budżet Gminy
Inne środki
200000
2007-2008
Budżet Gminy
Inne środki
Budowa kanalizacji sanitarnej ul. Polna,
Pawłowice
1925000
2007-2008
Budżet Gminy
Inne środki
Budowa kanalizacji sanitarnej ul. Boryńska,
Warszowice
850000
2007-2008
Budżet Gminy
Inne środki
1488300
2006-2008
Budżet Gminy
Inne środki
1981446
2004-2007
Budżet Gminy
Inne środki
1100000
2006-2010
Budżet Gminy
Inne środki
2007
155000
Budżet Gminy
Inne środki
Gmina Pawłowice
Budowa kanalizacji sanitarnej ciśnieniowoograwitacyjnej w sołectwach Golasowice,
Jarząbkowice, Pielgrzymowice w gminie Pawłowice Etap I-VII
Przebudowa oczyszczalni ścieków Krzyżowice
Budowa kanalizacji sanitarnej ul. DąbkowaKrucza, Pniówek
Gmina Suszec
Modernizacja (rozbudowa) ul. Ogrodowej w
Suszcu wraz z budową kanalizacji deszczowej
Prace projektowe i modernizacja ul. Szkolnej
w Rudziczce (od ul. Woszczyckiej do ul.
Kleszczowskiej) wraz z kanalizacją
deszczową w ciągu ul. Woszczyckiej
Budowa kanalizacji sanitarnej w sołectwie
Kyry – I etap
63
Kyry - II etap i w sołectwie Mizerów – I etap
(w tym aktualizacja dokumentacji projektowej,
studium wykonalności)
Kozielicach i Radostowice (ul. Graniczna, ul.
Spacerowa, ul. Malinowa)
Gmina
Miedźna
Dalsza budowa chodnika i kanalizacji deszczowej przy ul. Stawowej w Woli
Budowę kanalizacji sanitarnej w sołectwie
Góra, Gmina Miedźna etap II, III IV
38000000
2007-2014
Budżet Gminy
Inne środki
4000000
2007-2011
Budżet Gminy
Inne środki
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
2008-2010
b.d.
5.2. Zanieczyszczenie powietrza
5.2.1.
Czynnikiem, który w znacznym stopniu oddziałuje na poziom życia jest stan czystości powietrza.
W ochronie powietrza przed zanieczyszczeniem występują dwa główne problemy o różnym stopniu
trudności i różnych barierach utrudniających lub ograniczających ich rozwiązywanie.
Pierwszym
jest
zmniejszenie
wprowadzania
substancji
pyłowych,
powstających
w wyniku spalania paliw i stosowania różnorodnych technologii przemysłowych. Drugi problem to
zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza substancjami gazowymi.
Zanieczyszczenia to substancje, które ze względu na swoje właściwości zmieniają średni skład
atmosfery. Substancje te są usuwane z atmosfery poprzez procesy fizyczne lub dzięki procesom biologicznym albo poprzez reakcje chemiczne, w których powstają inne związki będące często również zanieczyszczeniami tzw. zanieczyszczenia wtórne.
Do najważniejszych niekorzystnych zjawisk wymuszających działania w zakresie ochrony powietrza przed zanieczyszczeniem zalicza się:
·
emisję zorganizowaną pochodząca ze źródeł punktowych (przemysł, usługi, lokalne kotłownie, z ogrzewania budynków mieszkalnych tzw. niska emisja),
·
emisję niezorganizowaną, tj. emisję substancji wprowadzanych do powietrza bez pośrednictwa przeznaczonych do tego celu środków technicznych np. spawanie czy lakierowanie wykonywane
poza obrębem warsztatu czy spalanie na powierzchni ziemi jak wypalanie traw, itp., lub
·
emisję ze źródeł liniowych i powierzchniowych (drogi, parkingi).
Podstawowym źródłem zanieczyszczeń powietrza jest emisja substancji pochodzących z procesów
spalania
paliw
stałych,
ciekłych
i
gazowych
w
celach
energetycznych
i technologicznych.
Głównymi źródłami emisji zanieczyszczeń powietrza w procesach przemysłowych są procesy
spalania paliw dla potrzeb technologicznych oraz grzewczych. Przyczynami tego są przede wszystkim
przestarzałe urządzenia wytwórcze, nisko sprawne instalacje ochrony środowiska, jak też spalanie niskiej jakości paliw.
Podstawową masę zanieczyszczeń odprowadzanych do atmosfery stanowi dwutlenek węgla.
Jednak najbardziej uciążliwe składniki spalin to przede wszystkim dwutlenek siarki, tlenki azotu, tlenek
węgla i pył. W mniejszych ilościach emitowane są również chlorowodór, różnego rodzaju węglowodory
aromatyczne i alifatyczne oraz związki węgla elementarnego w postaci sadzy. Wraz z pyłem emitowane
są również metale ciężkie, pierwiastki promieniotwórcze i benzo(a)piren, który uznawany jest za jedną
z bardziej znaczących substancji kancerogennych, co przy występujących stężeniach stwarza istotne
ryzyko zdrowotne dla mieszkańców. Przy zabronionym spalaniu odpadów z produkcji tworzyw sztucznych opartych na polichlorku winylu do atmosfery mogą dostawać się substancje chlorowcopochodne, a
wśród nich dioksyny i furany.
Województwo śląskie ze względu na przemysł wydobywczy i duże spalanie paliw, głównie węgla
kamiennego plasuje się na pierwszym miejscu w Polsce pod względem emisji zanieczyszczeń pyłowych
i gazowych. Jednak z roku na rok sytuacja ta ulega poprawie.
Na podstawie przeprowadzonych w latach 2002-2006 r. przez WIOŚ w Katowicach badaniach jakości powietrza Powiat Pszczyński zakwalifikowany został do klasy A po uwzględnieniu kryteriów ochrony ludzi oraz roślin. Na terenie Powiatu Pszczyńskiego znajdują się trzy stanowiska monitoringu jakości
powietrza metodą pasywną: na północ od Pszczyny, w okolicach m. Miedźna i okolicach m. Kobiór.
64
Na stan atmosfery w poszczególnych gminach ma także wpływ emisja zanieczyszczeń źródeł
energii spoza granic Powiatu. W promieniu ok. 35 km od Pszczyny funkcjonują trzy duże elektrownie
węglowe:
· Elektrowinia „Rybnik” spalająca ok. 5 mln ton rocznie, z kominami o wysokości 300 i 260 metrów;
· Elektrownia „Jaworzno III”, spalająca ponad 4 mln ton węgla, wykorzystująca 100 – metrowe chłodnie kominowe do odprowadzania odsiarczonych spalin;
· Elektrowownia „Łaziska” spalająca ponad 2 mln ton węgla rocznie z kominami o wysokości 200, 160
i 100 m.
W odległości ok. 40 km na południowy - zachód od Pszczyny zlokalizowana jest duża elektrownia
węglowa „Detmarowice” w Czechach tuż przy granicy z Polską. Ma ona komin o wysokości 260 m.
Poza tym wokół Powiatu Pszczyńskiego znajdują się duże elektrociepłownie:
· EC Tychy z kominem o wysokości 120 m;
· EC Czechowice z kominem o podobnej wysokości;
· dwie ciepłownie w Bielsku z kominami o wysokości 160 i 120 m;
· elektrownia i ciepłownia w Karwinie z kominem 90 m.
Powyższą listę należy uzupełnić o duże zakłady przemysłowe w rejonie Czechowic, Bielska i
Oświęcimia, kopalnie w rejonie Brzeszcz, Bierunia, Hutę Łaziska, zakłady w rejonie Ostrawy, obiekty
przemysłowe w rejonie ROW-u oraz bardziej już odległe, a wśród nich Hutę Katowice z emitorem kotłowni o wysokości 300 m oraz kominem spiekalni o wysokości 200 m.
Zatem Powiat Pszczyński wyraźnie jest otoczony ze wszystkich kierunków, poza południowym i
południowo zachodnim (powiat Bielski), przez znaczne źródła emisji zanieczyszczeń, jednak odległość
tych źródeł od Powiatu Pszczyńskiego jest duża.
Na terenie miasta Pszczyna prowadzone są pomiary stężeń substancji w powietrzu przez Instytut
Ekologii Terenów Uprzemysłowionych w Katowicach. W latach 2004-2005prowadzone były następujące
badania:
1) jakości powietrza (pomiar SO2, NO2, benzenu, ozonu), przy pomocy telemetrycznego systemu
OPSIS, działającego w sąsiedztwie ul. Górnośląskiej,
2) poziomu stężeń pyłu zawieszonego PM10, przy ul. Księżycowej,
3) modelowe stężenia SO2, NO2, CO, pyłu zawieszonego PM10, benzenu, w strefie pszczyńskiej.
W stacji pomiarowej OPSIS mierzone są głównie zanieczyszczenia komunikacyjne tj. substancje
powstające w wyniku spalania paliw w silnikach samochodowych. Jednak swój udział w stężeniach imisyjnych ma w tym przypadku również emisja pochodząca z ogrzewania mieszkań – w sąsiedztwie stacji
pomiarowej znajduje się Os. Daszyńskiego z indywidualnymi budynkami mieszkalnymi, ogrzewanymi
węglem.
Wyniki dopuszczalnych pomiarów określone są w załączniku nr 1 do rozporządzenia Ministra
Środowiska z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancji w powietrzu oraz marginesów tolerancji dla dopuszczalnych poziomów niektórych substancji (Dz. U. Nr 87, poz. 796).
Z przeprowadzonego badań w 2005 r. wynika, że w przypadku benzenu został przekroczony dopuszczalny poziom, powiększony o margines tolerancji, natomiast dla pozostałych, mierzonych substancji nie zanotowano żadnych przekroczeń.
W przypadku dwutlenku siarki, wyraźnie wyższe poziomy stężeń 24-godz. zarejestrowano w
okresie zimowym, czyli w sezonie grzewczym (16.10 – 15.04). Stężenie średnie w sezonie letnim wynosiło 8,9 µg/m3, natomiast w sezonie zimowym (grzewczym) było trzykrotnie wyższe i wynosiło 26,8
µg/m3. Nieco wyższe stężenia w okresie zimowym w stosunku do okresu letniego wystąpiły również dla
dwutlenku azotu, odpowiednio 25,8 µg/m 3 (okres zimowy) i 20,1 µg/m3 (okres letni). Niewielka różnica
imisji, w tym przypadku, pomiędzy sezonami wskazuje na większy udział źródeł komunikacyjnych w
emisji NO2. Emisja pozostałych dwóch substancji tj. benzenu i ozonu jest prawie wyłącznie związana z
zanieczyszczeniem powietrza spalinami samochodowymi. Zatem spośród analizowanych substancji,
najlepszym wskaźnikiem zanieczyszczenia powietrza, spowodowanego emisją pochodzącą z niskich
źródeł spalania paliw, w celach grzewczych, jest SO2.
W stacji pomiarowej przy ul. Księżycowej prowadzone były pomiary średniodobowe pyłu zawieszonego PM10. W IV kwartale 2005 r. wykonano 27 takich pomiarów. W tabeli poniżej przedstawiono
ich wyniki.
65
Tabela 41 Wyniki pomiarów stężeń 24-godz. pyłu zawieszonego PM10, wykonanych w
Pszczynie, przy ul. Księżycowej
W sześciu przypadkach stwierdzono przekroczenie dopuszczalnej normy średniodobowej, która
dla pyłu zawieszonego PM10 wynosi 50 µg/m3 (w roku 2005 margines tolerancji wynosił 0). Jeśliby
uznać za reprezentatywną powyższą proporcję – 6 dni z przekroczeniami na 27 dni pomiarowych, należałoby oczekiwać ok. 40 dni z przekroczeniami w całym sezonie grzewczym. Przy dopuszczalnej częstości przekraczania dopuszczalnego poziomu pyłu zawieszonego PM10 w roku kalendarzowym, wynoszącej 35 razy, mogłoby wówczas dojść do przekroczenia normy. Z tego względu zasadne jest prowadzenie regularnych pomiarów poziomów stężeń w powietrzu pyłu zawieszonego PM10.
W latach 2004-2005 przeprowadzone zostały pomiary stężeń dwutlenku azotu NO2 oraz dwutlenku siarki SO2 metodą pasywną na trzech stanowiskach w powiecie pszczyńskim. Na stanowiskach w m.
Miedźna, Kobiór, Pawłowice wyniki pomiaru dwutlenku azotu wykazywały niższe wartości niż w roku
3
2004. Wszystkie mieściły się w dopuszczalnej normie, która wynosi 30 μg/m . Przekroczeń nie zanotowano również w przypadku badań SO2. Na stanowisku w Pawłowicach zanotowano niższe wartości niż
w 2004 r., natomiast wyższe wartości odnotowano w m. Kobiór i Miedźna.
Aktualne informacje odnośnie wartości poszczególnych zanieczyszczeń można uzyskać z bazy
Śląskiego Monitoringu Powietrza. Wyniki pomiarów są danymi surowymi, otrzymanymi bezpośrednio ze
stacji automatycznych. Na ternie powiatu pszczyńskiego nie ma punktu pomiaru, jednak zważając na
przeważające kierunki wiejących wiatrów z kierunków zachodnich, południowo zachodnich jako dane
reprezentatywne i również mające pewien wpływ na stan powietrza w powiecie można przyjąć wyniki
pomiarów z obszarów sąsiednich. Poniższa tabela przedstawia wyniki pomiarów z lat 2005 -2007.
66
Tabela 42 Wyniki monitoringu powietrza według Śląskiego Monitoringu Powietrza
Parametr /
norma roczna
SO2 [μg/m3]
Norma 20 μg/m3
NO[μg/m3]
Norma 30 μg/m3
NO2 [μg/m3]
Norma 40 μg/m3
CO [mg/m3]
O3 [μg/m3]
NOx [μg/m3]
Norma 30 μg/m3
PM10 [μg/m3]
Rok
Bielsko-Biała
Wodzisław Śląski
2005
2006
2007
2005
2006
22
14
3
6
24
14
5
2007
2005
2006
2007
2005
2006
2007
2005
2006
2007
2005
2006
2007
2005
2006
2007
6
26
30
28
0,6
62
53
51
49
30
39
37
21
36
28
4
27
21
70
1,15
46
43
47
35
35
28
60
73
56
Legenda:
39 – przekroczenia dopuszczalnych wartości
Źródło: Śląski Monitoring Powietrza
Z powyższych informacji wynika, że na terenach sąsiednich dochodziło do przekroczeń SO2,
NOx , Ponadto w Wodzisławiu Śląskim występowały znaczne stężenia pyłu zawieszonego.
Mając świadomość, jak ważnym czynnikiem oddziałującym na poziom i jakość życia jest stan
czystości powietrza od roku 2001 tut. Starostwo współpracuje z Instytutem Ekologii Terenów Uprzemysłowionych w Katowicach, który obsługuje stację monitoringu zanieczyszczeń w Pszczynie przy ul.
Górnośląskiej. Stacja monitoringu powietrza mieści się w budynku Państwowej Straży Pożarnej.
W celu zaprezentowania uzyskanych wyników i sposobów ich monitorowania w roku 2003,
2005 i 2007 zorganizowano wspólnie z pracownikami naukowymi Instytutu Ekologii Terenów Uprzemysłowionych w Starostwie Powiatowym w Pszczynie konferencje naukowe dot. monitoringu zanieczyszczeń powietrza na obszarze regionu śląskiego.
5.2.1.1. Emisja pyłów i gazów ze spalania energetycznego paliw
Na terenie Powiatu Pszczyńskiego występują następujące gminne systemy ciepłownicze i energetyczne:
1. W mieście Pszczyna:
·
·
system lokalnych kotłowni gazowych zasilających budynki wielorodzinne obsługiwany przez Przedsiębiorstwo Inżynierii Komunalnej sp. z o.o. w Pszczynie. Budynki te do sezonu grzewczego 2002/2003
były zasilane z Ciepłowni węglowej przy WZD Spółka z o.o. z siedzibą w Pszczynie przy ul. Zdrojowej
2. Do ogrzewania budynków indywidualnych, na terenie gminy, wykorzystuje się głównie kotły węglowe, sporadycznie gazowe, kominki opalane drewnem. Rzadkość stanowi natomiast ogrzewanie olejowe, elektryczne, to ostatnie z uwagi na wysokie koszty eksploatacji. Ciepło z kotłów rozprowadzane
jest za pośrednictwem instalacji centralnego ogrzewania (c.o.) do poszczególnych pomieszczeń (indywidualne c.o.). Kotły mogą służyć jednocześnie do podgrzewania ciepłej wody użytkowej (c.w.u.), w
przeciwnym wypadku podgrzewanie c.w.u. odbywa się za pomocą bojlerów gazowych lub elektrycznych, rzadziej przepływowych podgrzewaczy elektrycznych.
Urząd Miejski w Pszczynie z dniem 17.09.2007r. rozpoczęła się realizacja „Programu ograniczenia niskiej emisji w gminie Pszczyna”. Dotacja do wymiany kotłów wynosi 70%, nie więcej niż 7000 zł na pojedyncze źródło ciepła. Pozostałą kwotę (wartość kosztorysowa minus kwota należnej dotacji) inwestor winien wpłacić na konto Operatora po podpisaniu umowy celem rozpoczęcia procedury wymiany
źródła ciepła.
67
2. W gminie Miedźna:
Scentralizowany system ciepłowniczy funkcjonuje na terenie Gminy Miedźna w strefie intensywnego zainwestowania mieszkaniowo – usługowego na osiedlach Wola I i Wola II. Źródłem ciepła dla
systemu jest kotłownia Nadwiślańskiej Spółki Energetycznej w Brzeszczach Zakład Ciepłowniczy nr 2
zlokalizowany w Woli.
3. W gminie Pawłowice:
Na terenie gminy występuje scentralizowany system ciepłowniczy jedynie w miejscowości Pawłowice. Ciepło i energia elektryczna wytwarzane w oparciu o metan z pokładów węgla oraz węgiel
przez Elektrociepłownię „Pniówek”. Dystrybucja ciepła sieciowego na terenie gminy zajmuje się Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej w Jastrzębiu Zdroju oraz Spółka Energetyczna Jastrzębie S.A.
4. W gminie Suszec:
System Spółki Energetycznej Jastrzębie S.A. Zakład nr 3 EEG „Pniówek” EC Suszec, gdzie zainstalowano agregat TBG 632V16 o mocy 7,1 MW zasilane metanem z odmetanowania kopalni. Zainstalowano tam też dwa kotły wodne WR-10 (jeden na węgiel, jeden przerobiony na gaz), jeden WR-25.
Na terenie pozostałych gmin wiejskich Powiatu Pszczyńskiego (Goczałkowice Zdrój
i
Kobiór)
brak
scentralizowanych
systemów
ciepłowniczych.
Budynki
zasilane
są
z kotłowni zlokalizowanych bezpośrednio w ogrzewanych budynkach.
Wszystkie gminy Powiatu Pszczyńskiego przyłączyły się do Programu ograniczania niskiej emisji, który polega na pomocy, jaką samorządy gminne oferują mieszkańcom na modernizację kotłowni i
wymianie starych pieców węglowych na piece ekologiczne, w których materiałem energetycznym jest
węgiel kamienny o innych parametrach fizycznych i chemicznych czyli tzw. eko-groszek.
W celu poprawy stanu technicznego budynków oraz zmniejszenia ich energochłonności Starostwo Powiatowe w Pszczynie realizuje zadania związane z termomodernizacją budynków, co również
wiąże się ze zmianą technologii ogrzewania. W latach ubiegłych zrealizowano:
I. Budynek Starostwa Pszczyńskiego, Pszczyna, ul. 3-go Maja 10
1. Wymiana okien
Zadanie zostało wykonane w dwóch etapach. Etap I został przeprowadzony w roku 2002; zostały wymienione wszystkie okna, oprócz okna na głównej klatce schodowej; koszt inwestycji wyniósł 172.686,66 zł. Okno
na klatce schodowej zostało wymienione w roku 2005 za kwotę 28 694,40 zł.
2. Wymiana drzwi
W roku 2003 zostały wymienione drzwi zewnętrzne, od strony parkingu, za kwotę 8.500,00 zł. Następnie w
roku 2004 zostały wyremontowane główne drzwi wejściowe wraz z zamontowaniem bramy segmentowej z
automatycznymi drzwiami przesuwnymi. Ponadto wymieniono drzwi wejściowe od strony Urzędu Pracy.
Ogółem koszt inwestycji wyniósł 36.125,10 zł.
Dodatkowo w ramach termomodernizacji obiektu w latach 2006-2007 wykonano 2 szt. automatycznych,
przesuwnych drzwi za kwotę ok. 35 000 zł.
3. Wymiana instalacji centralnego ogrzewania
Etap I, wykonany w roku 2005, obejmował demontaż i montaż 85 szt. nowych grzejników i renowację 6 szt.
istniejących, zabudowanie naczynia zbiorczego w kotłowni wraz z osprzętem, zabudowę zabezpieczenia
kotłów przed brakiem wody w obiegu kotła oraz dodatkowego odpowietrzenia dla części II budynku na poziomie piętra. Wartość prac wyniosła 156 805,45 zł. II etap wymiany instalacji c.o. wykonano w 2006 r. za
ogólna kwotę 125695 zł.
II. Zespół Szkół Ogólnokształcących w Pszczynie, Pszczyna, ul. 3-go Maja 7
1. Wymiana centralnego ogrzewania
W roku 2000 wykonana została wymiana systemu ogrzewania z koksowego na gazowe wraz z wymianą
instalacji co. Wartość inwestycji wyniosła 470.065,00 zł.
2. Wymiana okien
Wymianę okien prowadzono w budynku etapami. W roku 2003 wymieniona została stolarka okienna o po2
wierzchni 292,96 m . Koszt wymiany wyniósł: 24 927,00 zł. W roku 2004 kontynuowano wymianę stolarki
okiennej. Koszt inwestycji wyniósł 116 275,83 zł.
3. Termomodernizacja obiektu
2
W roku 2005 dokonano wymiany zewnętrznej stolarki okiennej o łącznej pow. 255m , wraz z dociepleniem
2
ścian przybudówek styropianem o grubości 14 cm i pow. 741 m oraz dociepleniem stropodachu przybudó2
wek o pow. 166 m . Ponadto został docieplony strop ostatniej kondygnacji budynku głównego wełną mine-
68
ralną o grubości 16 cm i pow. 955 m2 Wartość prac wyniosła 315 726,69 zł. Dodatkowo zostały wymienione
aluminiowe drzwi wewnętrzne dwuskrzydłowe za kwotę 6 954,00 zł.
III. Zespół Szkół Ekonomicznych w Pszczynie, Pszczyna ul. Bogedaina 20
W roku 2001 wykonano modernizację kotłowni, poprzez wymianę pieców na niskoemisyjne piece węglowe.
Koszt modernizacji wyniósł 28.682,50 zł.
W latach 2006-2007 w ramach termomodernizacji wykonano wymiany stolarki okiennej.
IV. Zespół Szkół Ekonomicznych w Pszczynie, Pszczyna ul. Bogedaina 24
1. Modernizacja kotłowni
W roku 2004 wykonano prace obejmujące wymianę kotłów na niskoemisyjnych kotły węglowe, opalane miałem. Koszt wymiany wyniósł 48 052,04 zł
2. Wymiana okien
W roku 2004 została wymieniona stolarka okienna na okna PCV. Wartość prac wyniosła 102 390,94 zł
V. Zespół Szkół Samochodowych w Pszczynie, Pszczyna ul. Kopernika 5
1. Modernizacja kotłowni
W roku 2002 przeprowadzono modernizację kotłowni węglowej, polegającą na zamontowaniu kotłów węglowych niskoemisyjnych.
Koszt modernizacji wyniósł 58.945,24 zł.
2. Wymiana okien
W roku 2005 została wykonana wymiana okien na klatce schodowej (elewacja wschodnia) i okien pomieszczeń nad wejściem (elewacja zachodnia). Koszt wymiany wyniósł ok. 30000 zł.
VI. Zespół Szkół Rolniczych w Pszczynie, Pszczyna ul. Szymanowskiego 12
Termomodernizację obiektu przeprowadzono w dwóch etapach. W roku 2003 zostały przemurowane otwory
okienne na obiekcie basenu wraz z montażem nowych okien PCV; koszt inwestycji wyniósł 179 271,64 zł.
W roku 2005 przeprowadzone zostały roboty obejmujące:
- modernizację instalacji c.o. (m.in. montaż 188 szt. zaworów termostatycznych typu Danfos, montaż zaworów regulacji podpionowej),
- docieplenie ścian (styropian grubość 12cm) - 357m2,
- docieplenie ścian (styropian grubość 15cm i 20 cm) - 2348m2,
- docieplenie stropodachu styropapą grubości 14 cm – 1898 m2 ,
- zamurowanie otworów okiennych (698m 2 ),
- wymianę zewnętrznej stolarki drzwiowej.
Ogółem koszt inwestycji wyniósł 1 109 401,78 zł.
Ponadto zostały wymienione drzwi wewnętrzne w ciągu komunikacyjnym za ogólną kwotę 21 886,86 zł.
VII. Powiatowy Zespół Szkół Specjalnych w Pszczynie, Pszczyna ul. Zamenhofa 5
W obiekcie prowadzono prace polegające na wymianie stolarki okiennej. W efekcie wszystkie okna zostały
wymienione, ponadto zabudowano luksfery wraz z wentylatorami w miejscu okienek piwnicznych. Ogólna
kwota poniesionych wydatków w latach 2003-2004 wyniosła 78.725,31 zł.
VIII. Zespół Szkół Zawodowych w Woli, Wola gmina Miedźna, ul. Poprzeczna 1a
W roku 2005 wymieniono 125m 2 zewnętrznej stolarki okiennej oraz 3m 2 drzwi. Koszt przeprowadzonych
prac wyniósł 50 570, 97 zł.
IX. Dom Dziecka w Pszczynie Pszczyna, ul. Paderewskiego 3
W latach 2001 – 2002 wykonano modernizację kotłowni w budynku głównym i w budynku pralni, polegająca
na zamontowaniu niskoemisyjnych kotłów węglowych. Wartość przeprowadzonych prac wyniosła 49 275,00
zł
X. Budynek byłej Przychodni Zdrowia, Pszczyna ul. Dworcowa 23
Prace termomodernizacyjne na obiekcie przebiegały w dwóch etapach.
W roku 2003 wykonano prace obejmujące częściową wymianę stolarki okiennej na okna PCV za kwotę 51
931,34 zł oraz dokonano przebudowy kotłowni węglowej na gazową za kwotę 74 306,30 zł.
69
W drugim etapie, w roku 2004 zostały wykonane prace obejmujące: wymianę instalacji c.o., wymianę stolarki
okiennej, docieplenie stropodachu i ścian, izolację ścian piwnic. Wartość wykonanych prac wyniosła 396
845,57 zł.
Drugim po węglu kamiennym nośnikiem ciepła w powiecie jest gaz ziemny. Obszar Powiatu
Pszczyńskiego jest praktycznie w 100% zgazyfikowany. W kilku gminach występują też systemy ciepłownicze nie przekraczające granic administracyjnych tych gmin.
Poniżej znajdują się informacje dotyczące długości sieci gazowej, odbiorców i zużycia gazu w
powiecie w latach 2004-2006:
Tabela 43 Długość sieci gazowej, odbiorcy gazu i zużycie gazu na
według GUS
Powiat Pszczyński
Jedn.
długość czynnej sieci ogółem w km
km
długość czynnej sieci przesyłowej w km
km
długość czynnej sieci rozdzielczej w km
km
czynne połączenia do budynków mieszkalnych
szt
odbiorcy gazu
gosp.dom.
odbiorcy gazu w tys.
gosp.dom.
odbiorcy gazu ogrzewający mieszkania gazem
gosp.dom.
odbiorcy gazu ogrzewający mieszkania gazem w tys.
gosp.dom.
odbiorcy gazu w miastach
gosp.dom.
odbiorcy gazu w miastach w tys.
gosp.dom.
zużycie gazu w tys. m3
tys.m3
zużycie gazu w hm3
hm3
zużycie gazu na ogrzewanie mieszkań w tys. m3
tys.m3
zużycie gazu na ogrzewanie mieszkań w hm3
hm3
ludność korzystająca z sieci gazowej
osoba
Źródło: GUS
terenie Powiatu Pszczyńskiego
2004
803,5
45,4
758,1
13.301
20,2
7,5
7,3
12,70
7,7
72.173
2005
805,0
45,4
759,6
13.413
20.204
7.427
7.307
12.256,60
7.542,2
72.250
2006
806,1
45,4
760,7
13.532
20.385
6.396
7.379
11.227,10
7.352,9
72.190
Na jednego mieszkańca powiatu zużycie gazu wynosi 107,3 m 3 i w stosunku do roku 2004 zmalało o
12%. Również ilość zużytego gazu na odbiorcę zmalało o 12%.
Tabela 44 Zużycie gazu w Powiecie Pszczyńskim na jednego mieszkańca i odbiorcę w latach 20042006
Powiat Pszczyński
Jedn. 2004
2005
2006
na 1 mieszkańca
m3
122,2
117,4
107,3
m3
628,7
606,6
550,8
Źródło: GUS
Gazyfikacja powiatu jest jednym z priorytetów zmierzających do likwidacji domowych palenisk, a
co za tym idzie eliminację uciążliwej emisji niskiej.
Problemem są kosztowne podłączenia do sieci gazowej. Wiąże się to z poważną Inwestycją
zmiany systemu grzewczego i gruntownej zmiany instalacji grzewczej. Często w pierwszym etapie odbiorca wybiera wersję inwestycyjną polegającą na zabiegach termorenowacyjnych, tzn. ograniczania
strat energetycznych.
Zadania w zakresie ograniczania emisji zanieczyszczeń powietrza przedstawia poniższa tabela:
70
Tabela 45 Przedsięwzięcia w zakresie ochrony powietrza zrealizowane na terenie gmin Powiatu
Pszczyńskiego
Gmina
Gmina Miedźna
Gmina
Gmina Kobiór
Gmina Pszczyna
Powiat Pszczyński
Nazwa przedsięwzięcia
Opracowano „Program
ograniczenia niskiej emisji
na terenie Gminy Miedźna”
– 2006r
„Projekt założeń do planu
zaopatrzenia w ciepło,
energię elektryczną i paliwa
gazowe dla Gminy Miedźna”– 2006r
„Programu ograniczenia
niskiej emisji dla Gminy
Miedźna” 2006r.
wymiana piecy na ekologiczne urządzenia grzewcze 2006r.
wymiana 104 kotłów na
ekologiczne systemy
grzewcze
Koszt inwestycji
9760
Budżet Gminy
14 640,00 zł
Budżet Gminy
4 270,00 zł
Budżet Gminy
1 131 273,80 zł
WFOŚiGW w Katowicach,
środki własne mieszkańców
125 745,68 zł
GFOŚiGW,
Budżet Gminy,
b.d.
b.d.
b.d.
Budżet Gminy
150000
454807
EkoFundusz, WFOŚiGW,
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
22 000
b.d.
Wdrożenie obszarowego
programu likwidacji niskiej
emisji wynikającego z
gminnego operacyjnego
planu polepszenia jakości
powietrza
70000
b.d.
Przyjęcie w 2006 r. Programu likwidacji azbestu dla
Powiatu Pszczyńskiego
8000
Budżet Powiatu
Program obniżania niskiej
jakości emisji zanieczyszczeń do atmosfery
Pozyskiwanie energii ze
źródeł odnawialnych –
projekt pn. Zastosowanie
kolektorów słonecznych i
pomp ciepła w krytej pływalni w GoczałkowicachZdroju”
Wykonanie instalacji: pompa ciepła, kolektory słoneczne
Rozbudowa sieci gazowej
w gminie
Wyznaczanie i urządzanie
ścieżek rowerowych w
porozumieniu z Nadleśnictwem Kobiór
Przyjęcie uchwały nr
VII/59/07 Rady Miejskiej w
Pszczynie z dnia 22 marca
2007 r. w sprawie Regulaminu Programu ograniczania niskiej emisji dla gminy
Pszczyna.
71
5.2.1.2. Obszary narażone na emisje z transportu komunikacyjnego
Drugim źródłem emisji zanieczyszczeń do powietrza w Powiecie Pszczyńskim jest spalanie paliw płynnych w silnikach spalinowych pojazdów samochodowych, maszynach rolniczych, budowlanych,
w kolejnictwie, gdzie podczas spalania paliw emitowanych jest wiele zanieczyszczeń. Istotnym elementem emisji w tym zakresie jest również emisja powstająca w obrocie tymi paliwami występująca głównie w czasie tankowania oraz przeładunku. Na skutek czynności eksploatacyjnych do atmosfery emitowane są węglowodory.
Jest to problem narastający, zwłaszcza na terenie miast. Gwałtowny wzrost liczby pojazdów powoduje przeciążenie zarówno dróg przelotowych jak i dróg lokalnych. Zjawisko to widoczne jest w godzinach szczytu na ulicach Pszczyny, tj. Męczenników Oświęcimskich, Bieruńska i Bielska. Według założeń planistycznych natężenie ruchu na drodze nr 1 na odcinku Katowice - Bielsko mieści się pomiędzy 10 000 a 89 000 pojazdów na dobę, podczas gdy natężenie strumienia pojazdów w 1999r. na
skrzyżowaniu drogi nr 1 z ul. Męczenników Oświęcimskich przekraczało 18 000 pojazdów na dobę.
Na podstawie informacji o natężeniu ruchu zawartych w Wieloletnim programie ochrony i kształtowania środowiska w województwie katowickim na lata 1996-2005 oraz kierunki działań do roku 2020
wyliczono roczne zużycie paliw na terenie Powiatu przyjmując średnie zużycie paliw na poziomie 1 kg
na motogodzinę
W porównaniu do źródeł energii na terenie Powiatu Pszczyńskiego pojazdy samochodowe na
głównych drogach w ciągu roku wprowadzają do atmosfery niższe wartości zanieczyszczeń, jednak lokalizacja transportu w centrach gmin sprawia, że emisja ze spalin samochodowych jest poważnym
problemem. Obecność spalin samochodowych najdotkliwiej odczuwany jest w letnie, słoneczne dni,
ponieważ oprócz toksycznych spalin tworzy się bardzo szkodliwa dla zdrowia, przypowierzchniowa
warstwa ozonu pochodzenia fotochemicznego.
W tabeli poniżej został przedstawiony zakres prac wykonanych przez Powiatowy Zarząd Dróg w
latach 2003 – 2005, obejmujący prace poprawiające stan nawierzchni dróg powiatowych.
Tabela 46 Zestawienie prac poprawiających stan nawierzchni dróg powiatowych w latach 2003- 2005
Rok 2003
powierzchnia wartość robót
Rodzaj robót
[m2]
[zł]
Remonty cząstkowe
------414 227,35
Modernizacja Stenclówki (droga rolnicza z tłucznia)
4104
93 865,84
Remont nawierzchni ul. Woszczyckiej (powierzchniowe utrwalenie)
Remont ul. Słowackiego w Piasku
2070
547
27 907,74
22 710,56
660
Razem
127 239,41
685 950,90
Remont ul. Głównej w Goczałkowicach
Rok 2004
Remont cząstkowy
305 806,44
Remont ul. Szkolnej w Goczałkowicach
690
110 640,92
Remont Stenclówki (droga rolnicza z tłucznia kolejny etap)
Remont ul. Leśników (droga rolnicza)
1026
1200
26 760,03
25 010,09
Remont ul. Kopernika (powierzchniowe utrwalenie)
2050
4 4957,00
Remonty nawierzchni dróg powiatowych
Remont ul. Szymanowskiego, Chopina
3870
313
Razem
165 252,82
100 050,00
778 477,30
4692
530 709,36
Rok 2005
Modernizacja ul. Lipki
72
Przebudowa ul. Głównej etap IV
Remont nawierzchni ul. Wiejskiej i Pszczyńskiej w Miedznej, ul.
Zimowej w Goczałkowicach, ul. Górnośląskiej i Pszczyńskiej w
Gilowicach, ul. Topolowej w Górze, ul. Pszczyńskiej w Woli
Renowacja nawierzchni ul. Spokojnej w Rudołtowicach - Goczałkowicach
Renowacja nawierzchni ul. Jastrzębskiej w Pielgrzymowicach
Przebudowa ul. Głównej w Goczałkowicach w ramach usuwania skutków powodzi
Remont nawierzchni ul. Pszczyńskiej w Gilowicach
Naprawa uszkodzeń S 4119 w Pszczynie
Remonty cząstkowe
2365
347 995,52
9338
430 867,42
5615
4170
227 907,64
170 235,14
1540
930
3319
77 073,00
34435,11
230 055,38
385 877,00
2 049 278,57
Razem
Tabela 47 Zestawienie zrealizowanych prac poprawiających stan nawierzchni dróg wojewódzkich w
Powiecie Pszczyńskim w latach 2003- 2005
ROK
TEMAT
NR
MIEJSCOWOŚĆ
ZADANIA
DROGI
2004/2005/2006 dokumentacja 935 Pszczyna
Obwodnica miasta Pszczyna - uzupełnienie dokumentacji
Projekt przebudowy wiaduktu oraz kładki dla
2004
dokumentacja 933 Pszczyna
pieszych nad torami PKP w km 51+57
2004/2005
dokumentacja 928 Kobiór
Projekt przebudowy wiaduktu nad torami PKP w
km 51+570
928
2004/2005
remont
Kobiór
Remont nawierzchni na odcinku ok. 0,6 km
933 Brzeźce
2004
remont
Modernizacja drogi
933 Pawłowice
2004
przebudowa
Przebudowa skrzyżowania DW z ul. Zjednoczenia
933 Pawłowice
2004/2005
przebudowa
Przebudowa skrzyżowania ul. Górniczej z DW
933
933 Pawłowice
Przebudowa skrzyżowania ul. Kruczej z DW 933
2004
przebudowa
Budowa chodnika wraz z kanalizacją deszczową
933 Brzeźce
2004
budowa
wzdłuż ul. Ofiar Faszyzmu
Projekt przebudowy skrzyżowania DW
2004
dokumentacja 928 Kobiór
928, DP (ul. Przelotowej) DG (ul. Rodzinna)
Przebudowa skrzyżowania DW 933 (ul.
933 Miedźna
2004/2005/2006 przebudowa
Pszczyńska) z DP S4133 (ul. Wiejska)
Przebudowa skrzyżowania DW 928 (ul. Central928 Kobiór
2005/2006
przebudowa
na, ul. Przelotowa) z DP (ul. Przelotowa i ul.
Rodzinna) na małe rondo
Opracowanie projektu budowy chodnika w ciągu
2005/2006
dokumentacja 939 Łąka
DW 939 w m. Łąka
Remont nawierzchni wraz z remontem chodnika
933 Pawłowice
2005/2006/2007
remont
w ciągu DW 933 w m. Pawłowice
933 Pniówek
2005
remont
Remont nawierzchni DW 933 w m. Pniówek
939 Pszczyna
2006
remont
Remont nawierzchni na ode. ok. 4,4 km
Źródło ZDW w Katowicach
Tabela 48 Zadania realizowane na drogach wojewódzkich w Powiecie Pszczyńskim w 2007 r. w ramach planu rzeczowo-finansowego
Numer zaROK
NR
MIEJSCOWOŚĆ
ZADANIE
dania z
DROGI
"Planu 2006
r."
933
2007
plan 2007
Pszczyna
Projekt przejazdu pod torami PKP w km 51+570
Opracowanie projektu przebudowy DW 935 wraz
935
2007
plan 2007
Suszec
z projektem budowy chodników na terenie gm.
Suszec
Projekt rozbiórki wiaduktu nad torami PKP w km
933
2007
plan 2007
Pszczyna
51+570 oraz kładki dla pieszych w km 51+653.
73
2007
plan 2007
933
2007
plan 2007
935
2007
plan 2007
928
2007
2007
plan 2007
plan 2007
939
935
2007
plan 2007
938
2007
plan 2007
933
2007
2007
plan 2007
plan 2007
933
933
2007
plan 2007
933
projekt przejścia dla pieszych w poziomie szyn
wraz z wykonaniem robót budowlanych polegających na rozbiórce wiaduktu i kładki oraz budowy
przejścia dla pieszych w
Pawłowice
Budowa obwodnicy miejscowości Pawłowice projekt
Prace projektowe i przygotowawcze dla realizacji
Pszczyna
północnej obwodnicy Pszczyny
Projekt budowy tymczasowego przejazdu na
Kobiór
skrzyżowaniu DW 928 z linią kolejową
Łąka
Budowa chodnika w ciągu DW 939
Pszczyna- Stara Budowa chodnika w ciągu DW 935 od km 57+177
do km 59+330
Wieś
Budowa chodnika w ciągu DW 938 w PawłowiPawłowice
cach odcinek od stawu Młyński do ul. M. Dąbrowskiej
Zarurowanie rowu i budowa chodnika w ciągu
Góra
DW 933 (ul. Pszczyńska) w m. Góra
Pszczyna
Budowa przejazdu pod torami PKP w km 51+570
Remont nawierzchni DW 933 (ul. ZjednoPawłowice
czenia i Pszczyńska) od ronda do DK 81 w
m. Pawłowice
Ćwiklice, Góra
Remont nawierzchni w miejscowościach: Ćwiklice
i Góra
Źródło: ZDW w Katowicach
5.2.1.3. Zanieczyszczenia przemysłowe
Poza ww. źródłami zasilającymi systemy ciepłownicze oraz system elektroenergetyczny na terenie Powiatu Pszczyńskiego występują następujące zakłady charakteryzujące się znaczącym poziomem wyprowadzanych gazów lub pyłów do powietrza, które użytkują energię we własnym zakresie:
1.
Fabryka Elektrofiltrów ELWO S.A. w Pszczynie przy ul. Bielskiej 44
2.
Produkcja Podłoża pod Uprawę Pieczarek –Ryszard Wrona
Pszczyna ul. Polne Domy 52
3.
Zakład Przetwórstwa Mięsnego Henryk Kania S.A. w Pszczynie ul. Korczaka 5
4.
PATENTUS Spółka Akcyjna z siedzibą w Pszczynie przy ul. Górnośląskiej 11
5.
Przedsiębiorstwo Wielobranżowe „Radex” Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Wytwórnia Mas
Bitumicznych w Jankowicach ul. Borowikowa 1
6.
Przedsiębiorstwo Wielobranżowe „GALTECH”
Pszczyna – Poręba u. Wodzisławska 78
7.
„SATO – Bis” Spółka z o.o.
Pszczyna – Poręba u. Wodzisławska 78
8.
Jastrzębskie Zakłady Remontowe Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Jastrzębiu
Zdroju przy ul. Węglowej 4 Wydział W3 w Suszcu przy KWK „Krupiński”, oraz Wydział W-5 w Pawłowicach
przy KWK „Pniówek”
9.
ZREMB REMOS 2 Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Wola ul. Pszczyńska 2
10.
Kompania Węglowa Spółka Akcyjna Oddział Zakład Remontowo-Produkcyjny z siedzibą w Bieruniu
przy ul. Granitowej 132 Warsztat Remontowy WR-2 przy KWK „Piast Ruch II” w Woli ul. Pszczyńskiej 2
11.
ntk cables Warszowice Sp. z o.o.
12.
Fabryka Niskoemisyjnych Kotłów Węglowych Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
Pszczyna ul. Bieruńska 24
13.
„VTM HOLDING” Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Pszczyna ul. Cieszyńska 36
Poza tym na terenie Powiatu Pszczyńskiego zlokalizowane są liczne szklarnie, tunele foliowe
oraz pieczarkarnie, często zasilane z małych kotłowni na paliwo stałe, w których stosuje się węgiel o
niskiej jakości.
Starostwo Powiatowe w Pszczynie prowadzi kontrolę podmiotów gospodarczych wprowadzających substancje pyłowe i gazowe do powietrza. W trakcie postępowania administracyjnego prowadzonego w sprawie wydawania pozwoleń na emisję substancji lub energii do środowiska przeprowadzane
są oględziny instalacji. Starosta nie posiada możliwości wykonywania pomiarów, stąd w przypadku
wątpliwości występuje z wnioskiem do Inspekcji Ochrony Środowiska o ich przeprowadzenie.
74
5.2.2.
Prognozując zmiany stanu jakości powietrza w powiecie należy odnieść się do zachodzących w
nim zmian gospodarczych i przyjętej strategii rozwoju.
W związku z restrykcyjnymi przepisami ochrony środowiska oraz upadkiem dużych nierentownych obiektów przemysłowych i zmianą technologii na przyjazne środowisku należy przewidywać, że w
przyszłości będzie następować zmniejszanie się wielkości emisji ze źródeł przemysłowych – energetycznych i technologicznych i tym samym zmniejszanie udziału tej emisji w emisji całkowitej, zgodnie z
obserwowaną w ostatnich latach tendencją ogólnokrajową. Realizowane działania poprawiające jakość
powietrza przyczynią się do utrzymania stanu jakości powietrza w granicach dopuszczalnych normą.
Dla poprawy jakości powietrza przyczyni się również eliminacja emisji niskiej, czyli wymiana starych palenisk domowych na nowoczesne ekologiczne piece.
Strategia rozwoju województwa zakłada wzrost udziału kolei w systemie transportowym, wymaga
to jednak ogromnych nakładów na restrukturyzację systemu transportowego.
Do minimalizacji emisji spalin z obszarów arterii komunikacyjnych przyczynią się również realizowane nasadzenia zieleni wzdłuż pasów drogowych. Wykonanie tych działań w przypadku modernizacji i
budowy dróg wymusi postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko prowadzone przy lokalizacji i realizacji inwestycji.
5.2.3.
Przyjęte cele
Podstawowym celem polityki ekologicznej w zakresie ochrony powietrza w perspektywie średniookresowej jest osiągnięcie takiego jego stanu, który nie będzie zagrażał zdrowiu ludzi i środowisku oraz
będzie spełniał wymagania prawne w zakresie jakości powietrza i norm emisyjnych.
Cele ilościowe wynikają z programów krajowych, zobowiązań przyjętych w Traktacie Akcesyjnym
i ratyfikowanych umów międzynarodowych. W związku z tym celami średniookresowymi będą:
· Spełnienie wymagań prawnych w zakresie jakości powietrza,
· Spełnienie standardów emisyjnych z instalacji, wymaganych przepisami prawa,
· Redukcja emisji z obiektów energetycznego spalania.
5.2.4.
Kierunki działań
Kierunki działań:
1. Systematyczne opracowywanie i wdrażanie programów ochrony powietrza, zgodnie z wynikami
2. rocznej oceny jakości powietrza w strefach.
3. Wspieranie działań inwestycyjnych w zakresie ochrony powietrza podejmowanych przez podmioty
gospodarcze.
4. Wspieranie działań na rzecz ograniczenia niskiej emisji ze źródeł komunalnych.
5. Wzmocnienie systemu monitoringu powietrza, w tym także w zakresie wynikającym z corocznej
oceny jakości powietrza w strefach, głównie w zakresie pyłów PM10 i PM2,5, benzenu, dwutlenku
siarki i dwutlenku azotu oraz metali ciężkich i WWA,
6. Analiza potrzeby i możliwości wprowadzania nowych instrumentów ochrony powietrza, w tym możliwości rozszerzenia systemu handlu uprawnieniami do emisji o kolejne substancje, wprowadzenia
zobowiązań dobrowolnych czy realizacji wspólnych przedsięwzięć przez podmioty gospodarcze.
7. Promocja i wspieranie rozwiązań pozwalających na unikanie lub zmniejszanie wielkości emisji z
transportu oraz mających na celu wdrożenie europejskich standardów emisji ze środków transportu,
8. Promocja i wspieranie rozwoju odnawialnych źródeł energii oraz technologii zwiększających
9. efektywne wykorzystanie energii i zmniejszających materiałochłonność gospodarki.
10. Zwiększenie świadomości społeczeństwa w zakresie potrzeb i możliwości ochrony powietrza, w tym
oszczędności energii i stosowania odnawialnych źródeł energii.
11. Zwiększenie wykorzystania paliw alternatywnych (przykładowo biopaliwa).
12. Restrykcyjne przestrzeganie wymogów uwzględniania celów ochrony powietrza w programach, strategiach i politykach sektorowych.
13. Przygotowanie systemu oceny jakości zapachowej powietrza oraz zapobiegania jego zanieczyszczaniu przez substancje złowonne.
75
5.2.5.
finansowania
2015
2014
2013
9 10 11 12
Szacunkowe
nakłady zł
5 6 7 8
2012
2011
2010
4
2009
3
2
Okres realizacji
1
2008
L.p.
Rodzaj
przedsięwzięcia
powietrza atmosferycznego
13
14
15
6
7
8
9
I
Kontrola stanu
jakości powietrza
Przebudowa
ul. Przelotowej
w Kobiórze
PZD w Pszczynie
Poprawa
jakości dróg
Budowa chodnika przy ul Rodzinnej w
Kobiórze
PZD w Pszczynie
Poprawa
jakości dróg
Przebudowa drogi powiatowej ul. Hodow- PZD w Pszczyców w Wiśle Wielkiej, Pszczyna
nie
Poprawa
jakości dróg
Przebudowa ul. Hallera, Złote Łany,
Pszczyna
PZD w Pszczynie
Poprawa
jakości dróg
Przebudowa ul. Spokojnej, Pszczyna
PZD w Pszczynie
Poprawa
jakości dróg
Przebudowa ul. Katowickiej w Pszczynie i PZD w Pszczynie
Piasku na odcinku do ul. Bielasa do
salonu Skody
Poprawa
jakości dróg
I
I
I
I
I
76
200000
15000 /rok
I
Rozwój sieci monitoringu jakości powie- zarząd powiatu/
trza przez udział gminy i powiatu w moni- WIOŚ, gminy
toringu regionalnym
Środki
własne,
inne fundusze w
tym UE
Środki UE
z budżetu
jst: powiat
Zgodnie z
przyjętym
budżetem
I
Środki UE
z budżetu
jst: powiat
Zgodnie z
przyjętym
budżetem
5
Zmniejszenie
zużycia energii
Środki UE
z budżetu
jst: powiat
Zgodnie z
przyjętym
budżetem
4
zarząd powiatu/
Środki UE
z budżetu
jst: powiat
Zgodnie z
przyjętym
budżetem
3
Termomodernizacja obiektów będących
we władaniu zarządu powiatu
I
Środki
własne,
PFOŚiGW,
inne fundusze w
tym UE
Środki
własne,
inne fundusze w
tym UE
Środki UE
z budżetu
jst: powiat
Zgodnie z
przyjętym
budżetem
2
Zmniejszenie
zanieczyszczenia powietrza
Środki UE
z budżetu
jst: powiat
Zgodnie z
przyjętym
budżetem
1
zarząd powiatu/
200000
Zadania własne
Modernizacja systemów ogrzewania w
obiektach zarządzanych przez Powiat
13
Budowa chodnika w ciągu ul. Kruczej w
Pniówku, Gm. Pawłowice
PZD w Pszczynie
Poprawa
jakości dróg
14
Przebudowa il. Kasztanowej w Jarząbkowicach – etap I, Gm. Pawłowice
PZD w Pszczynie
Poprawa
jakości dróg
15
Przebudowa ul. Lompy w Gilowicach
wraz z budowa chodnika
PZD w Pszczynie
Poprawa
jakości dróg
16
Modernizacja ul. Kasztanowej w Jankowicach
PZD w Pszczynie
Poprawa
jakości dróg
17
Modernizacja nawierzchni ul. Szewczyka PZD w Pszczyw Studzienicach wraz z budową chodnika nie
Poprawa
jakości dróg
18
Remont dróg powiatowych objętych
PZD w Pszczyprojektem inwestycyjnym pn. Gospodarka nie
wodno-ściekowa w Pszczynie – etap I
Poprawa
jakości dróg
19
20
I
I
I
I
I
I
I
P
Promowanie kotłowni wykorzystujących
alternatywne źródła energii (biomasa,
pompy ciepła)
Starostwo Powiatowe
77
Poprawa
jakości powietrza
Zgodnie z
przyjętym
budżetem
Poprawa
jakości dróg
Zgodnie z
przyjętym
budżetem
Przebudowa ul. Sikorskiego, Gm. Pawło- PZD w Pszczynie
wice
I
Zgodnie z
przyjętym
budżetem
12
Środki UE
z budżetu
jst: powiat
Środki UE
z budżetu
jst: powiat
Zgodnie z
przyjętym
budżetem
Poprawa
jakości dróg
Środki UE
z budżetu
jst: powiat
Zgodnie z
przyjętym
budżetem
Budowa chodnika ul. Ligonia w Krzyżowi- PZD w Pszczycach, Gm. Pawłowice
nie
I
Środki UE
z budżetu
jst: powiat
Zgodnie z
przyjętym
budżetem
11
Środki UE
z budżetu
jst: powiat
Środki UE
z budżetu
jst: powiat
Zgodnie z
przyjętym
budżetem
Poprawa
jakości dróg
Środki UE
z budżetu
jst: powiat
Zgodnie z
przyjętym
budżetem
Modernizacja nawierzchni ul. Kraszew- PZD w Pszczyskiego w Golasowicach, Gm. Pawłowice nie
I
Środki UE
z budżetu
jst: powiat
Zgodnie z
przyjętym
budżetem
10
Środki UE
z budżetu
jst: powiat
Środki UE
z budżetu
jst: powiat
Zgodnie z
przyjętym
budżetem
Poprawa
jakości dróg
500 /rok
PZD w Pszczynie
Przebudowa ul. Jana Pawła II, Gm.
Suszec
Budżet
powiatu
1
1
2
3
4
5
I
Wsparcie przedsięwzięć mających na
celu rozwój sieci gazowej na terenie
powiatu
zarząd powiatu/
gminy
Ograniczenie emisji substancji do powie- zarządzający
trza przez inwestycje dotyczące budowy i infrastrukturą/
modernizacji infrastruktury drogowej i
wojewoda, zaP kolejowej (budowa obwodnic miast w
rząd wojewódzciągach najważniejszych dróg, poprawa twa, zarząd
nawierzchni dróg, modernizacja linii
powiatu, gminy
kolejowych)
Ograniczenie emisji substancji do powie- zarząd wojetrza poprzez modernizację systemów
wództwa/ zarząd
transportu, w tym w szczególności popowiatu, gminy
przez tworzenie warunków do rozwoju
komunikacji zbiorowej, szerszego wykoP
rzystania transportu kolejowego i wodnego oraz budowy ścieżek rowerowych przy
ciągach komunikacyjnych, optymalizację
prędkości ruchu na obszarach zabudowanych
Budowa gazociągów przesyłowych i sieci PGNiG/ zarząd
gazowych w gminach
województwa,
P
zarząd powiatu,
gminy
Sukcesywna zmiana sposobu ogrzewaP nia budynków z węglowego na gazowe i
olejowe
Wsparcie przedsięwzięć dotyczących
usuwania azbestu z obiektów i instalacji
budowlanych
5.2.6.
Środki
własne,
inne fundusze w
tym UE
Promowanie
przedsięwzięć
służących
ograniczeniu
spalania paliw
stałych
Ochrona
jakości powietrza
-
Ochrona
jakości powietrza
-
Ograniczenie
emisji
-
mieszkańcy/
zarząd powiatu,
gminy
zarząd powiatu/
gmin, właściciele
nieruchomości
Ograniczenie
emisji
Wymiana
pokryć dachowych
azbestowych
-
Środki
własne,
inne fundusze w
tym UE
Środki
własne,
inne fundusze w
tym UE
Środki
własne,
inne fundusze w
tym UE
Mieszkańcy
Środki
własne,
inne fundusze w
tym UE
Wytyczne dla gmin
Tabela 50 Planowane przedsięwzięcia w zakresie budowy i modernizacji dróg w gminach Powiatu
Pszczyńskiego w latach 2007-2012
Gmina
Gmina
GoczałkowiceZdrój
Gmina Kobiór
Zadanie
Budowa ul. Granicznej
Budowa łącznika pomiędzy ul. Główną a
Szkolną
Budowa ul. Rolna, Solankowa, Letniaboczna
Budowa ul. Parkowej
Budowa ul Warzywnej, Handlowej
Projekt przebudowy skrzyżowania DK1 ul.
Spokojna
Przebudowa ulic zbiorczych (Łukowa, Zachodnia, Wróblewskiego) oraz parkingu przy
Domu Kultury
78
Szacowane
koszty
Planowany
termin realizacji
400000
2007-2009
b.d.
450000
2007-2010
b.d.
914181
2006-2008
b.d.
700000
700000
2008-2009
2008-2009
b.d.
b.d.
250000
2008-2012
b.d.
900000
2008-2010
b.d.
Gmina Pawłowice
Projekt budowy obwodnicy miejscowości
Pawłowice w ciągu drogi wojewódzkiej nr
933
Przebudowa ul. Krótkiej , Warszowice
Przebudowa drogi dojazdowej boczna ul.
Pszczyńskiej, Warszowice
Przebudowa ul. Partyzantów, Krzyżowice
130000
2007-2008
b.d.
917000
2007-2008
b.d.
1420600
2007-2009
b.d.
b.d.
915000
2007-2008
Przebudowa ul. Nowej, Pawłowice
700000
2007-2008
b.d.
Przebudowa ul. Krętej, Pawłowice
b.d.
b.d.
b.d.
Przebudowa ul. Stawowej, Warszowice
b.d.
b.d.
b.d.
Przebudowa ul. Łąkowej, Warszowice
b.d.
b.d.
b.d.
Przebudowa ul. Groblowej, Pilgrzymowice
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
Budowa mostu drogowego, w ciągu ul.
Miarki, Pielgrzymowice
Przebudowa ul. Kruczej, Pniówek
Przebudowa ul. Rolników, Golasowice
Gmina Suszec
Gmina Miedźna
Termomodernizacja kompleksu szkolnego w
Radostowicach ul. Dworcowa 56 wraz z
rozbudową budynku szkolnego
Budowa parkingu przy UG w Suszcu wraz z
przebudowa układu komunikacyjnego w
rejonie ul. Lipowej, Godźka i Wyzwolenia
Termomodernizacja budynku szkolnego w
Rudziczce
Termomodernizacja budynku UG w Suszcu
348293
2002-2008
Środki unijne,
budżet Gminy
1470000
2005-2012
budżet Gminy
1923500
2006-2009
1393900
2006-2012
Przebudowa ul. Rolniczej w Kyrach
325000
2006-2007
Środki unijne,
budżet Gminy
Środki unijne,
budżet Gminy
Budżet Gminy
Przebudowa odcinka ul. Klubowej w Suszcu
wraz z placem manewrowym w sąsiedztwie
remizy strażackiej
Program ograniczenia niskiej emisji
180700
2006-2008
budżet Gminy
1750000
2006-2008
Środki unijne,
budżet Gminy,
WFOŚiGW
b.d.
2008
b.d.
b.d.
2008
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
Przebudowa drogi w zakresie realizacji
chodnika i zarurowania rowu, ul. Pszczyńska, na odcinku od ul. Topolowej (bud. 34)
do ul. Zbożowej (bud. 104) w Górze gm.
Miedźna
Opracowanie projektu i przebudowa drogi
wojewódzkiej nr 933 oraz zarurowania rowu
i budowy chodnika w ciągu drogi wojewódzkiej nr 933 ul. Pszczyńska w Miedźnej
modernizacja nawierzchni ul. Stolarskiej
we Frydku
Utwardzenie i wyasfaltowanie ul. Błachowej w Woli
Utwardzenie ul. Cichej w Woli
Ewidencja dróg gminnych
Budowa chodnika wzdłuż ul. Przemysłowej w Woli, na odcinku od skrzyżowania z ul. Pszczyńską w kierunku OZ
„Medyk”
Przebudowa placu manewrowego przed
OSP w Miedźnej
Wykonanie parkingów przy ul. Lipowej
79
na Osiedlu Wola II
Modernizacja dróg i chodników w sołectwie Gilowice
b.d.
b.d.
b.d.
5.3. Poważne awarie przemysłowe
5.3.1.
Z oceny zagrożenia Powiatu Pszczyńskiego wynika, że do potencjalnych zagrożeń mogących doprowadzić do sytuacji kryzysowych należy zaliczyć:
pożary;
katastrofy, awarie i niekontrolowane przenikanie różnych substancji do środowiska naturalnego;
klęski żywiołowe (w tym podtopienia);
skażenie toksycznymi środkami przemysłowymi.
Poważną awarią w rozumieniu ustawy POŚ jest zdarzenie, w szczególności emisja, pożar lub eksplozja, powstałe w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których występuje
jedna lub więcej niebezpiecznych substancji, prowadzące do natychmiastowego powstania zagrożenia
życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstanie takiego zagrożenia z opóźnieniem.
Na terenie Powiatu Pszczyńskiego do poważnych awarii może dojść na skutek awarii urządzeń
technicznych w zakładach przemysłowych lub podczas transportu materiałów niebezpiecznych: w wyniku
kolizji drogowej bądź kolejowej, a także rozszczelnienia cystern kolejowych lub autocystern.
Obowiązki związane z awariami przemysłowymi spoczywają głównie na prowadzącym zakład o
dużym lub zwiększonym ryzyku wystąpienia awarii oraz na organach Państwowej Straży Pożarnej, a także Wojewodzie. Szczegółowy opis obowiązków podaje ustawa Prawo ochrony środowiska. WIOŚ realizuje zadania z zakresu zapobiegania występowania awarii przemysłowych poprzez:
- kontrolę podmiotów gospodarczych o dużym i zwiększonym ryzyku wystąpienia awarii
- badanie przyczyn wystąpienia awarii oraz sposobów likwidacji skutków awarii
- prowadzenie szkoleń i instruktażu.
Potencjalnym zagrożeniem środowiska i zdrowia człowieka jest transport substancji niebezpiecznych przez teren Powiatu. W przypadku wystąpienia skażenia środowiska podczas transportu materiałów niebezpiecznych (transport drogowy lub kolejowy), gdy trudno jest ustalić sprawcę zdarzenia - obowiązki usunięcia zagrożenia spoczywają na Staroście. Stąd istotne znaczenie miałoby wyznaczenie miejsca tymczasowego magazynowania odpadów powstałych w czasie usuwania skutków zdarzenia. Decyzja co do miejsca powinna być podjęta na poziomie województwa w porozumieniu z właściwymi samorządami terytorialnymi. Z punktu widzenia narażenia mieszkańców na skutki ewentualnych skażeń środowiska podczas transportu materiałów niebezpiecznych, ważne jest opracowanie programu informowania społeczeństwa o wystąpieniu awarii i sposobu zachowań w takiej sytuacji.
Z danych uzyskanych od Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w Pszczynie wynika,
że w ostatnich latach 2004-2007 nie odnotowano na terenie Powiatu Pszczyńskiego działań związanych
z usuwaniem poważnych awarii.
W zakresie usuwania skutków klęsk żywiołowych 19-22 listopada 2004 r. w wyniku silnych wiatrów,
jednostki straży pożarnej podjęły 120 interwencji polegających głównie na usuwaniu powalonych drzew,
zerwanych reklam, uszkodzonych dachów i opierzeń budynków.
5.3.2.
Przyjęte cele
Średniookresowe cele polityki ekologicznej w tym zakresie to:
· Zmniejszanie ryzyka wystąpienia poważnej awarii przemysłowej przez nadzór nad wszystkimi instalacjami będącymi potencjalnymi źródłami takiej awarii,
· Ograniczenie skutków poważnych awarii w odniesieniu do ludzi, środowiska oraz wartości
materialnych.
5.3.3.
Kierunki działań
Kierunki działań do 2015 roku:
1. Intensyfikacja inspekcji i kontroli obiektów niebezpiecznych przez właściwe służby.
2. Wspieranie przygotowywania planów i programów zmniejszających prawdopodobieństwo wystąpienia poważnych awarii na szczeblu wojewódzkim i powiatowym.
3. Prowadzenie szkoleń dla pracowników organów administracji publicznej oraz podmiotów gospodarczych w zakresie zapobiegania poważnym awariom.
80
4. Wspieranie współpracy odpowiednich służb i instytucji w zakresie wdrażania programów informowania mieszkańców o poważnych awariach i edukacji w tym zakresie.
5. Wsparcie przygotowania Państwowej Straży Pożarnej do prowadzenia działań ratowniczych, zapobiegania i przeciwdziałania poważnym awariom.
6. Wsparcie techniczne krajowego systemu reagowania kryzysowego w zakresie ratownictwa ekologicznego i chemicznego.
7. Stworzenie systemu pozwalającego na analizę i wykorzystanie doświadczeń z przebiegu zaistniałych awarii i przebiegu akcji ratowniczych.
8. Stworzenie systemu pozwalającego na analizę i wykorzystanie doświadczeń z przebiegu
9. zaistniałych awarii i przebiegu akcji ratowniczych.
10. Doskonalenie procedur dialogu ze społeczeństwem w sprawach związanych z lokalizacją i funkcjonowaniem zakładów stwarzających ryzyko poważnych awarii.
5.3.4.
2015
Szacunkowe
nakłady zł
finansowania
4
2012
5
6
7
8
9 10 11 12
13
14
15
2014
Okres realizacji
2013
3
2011
2
2010
1
2009
2008
L.p.
Rodzaj
przedsięwzięcia
Tabela 51 Przedsięwzięcia na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 w zakresie ochrony
przed poważnymi awariami
Ochrona
przed awariami
Starostwo Powiatowe
Ochrona
przed awariami
władze powiatu,
organizacje
pozarządowe,
gazety lokalne/,
gminy
Edukacja
społeczności
lokalnej
Doposażenie w sprzęt ratownictwa ekologicznego formacji Straży Pożarnej
3
P
4
Utworzenie i wyposażenie Powiatowego
P Zespołu Reagowania Kryzysowego w
Pszczynie
Edukacja społeczeństwa w zakresie
5
zarząd powiatu/
gminy
P właściwych zachowań w sytuacji wystą-
pienia zagrożenia
Bez
kosztów
Ochrona
Bez
kosztów
I
zarząd powiatu/
służby i straże
Badanie przyczyn powstawania oraz
sposobów likwidacji skutków poważnych powiatowe,
gminy
awarii dla środowiska z okresowym
sporządzaniem raportów na ten temat
665000
2
I
Ochrona
Środki
własne,
inne fundusze
Środki
własne,
inne fundusze
Środki
własne,
inne fundusze
Budżet
Powiatu
3000 /rok
1
zarząd powiatu/
służby i straże
Rozwijanie i aktualizacja informacji o
powiatowe,
zakładach o zwiększonym i dużym ryzyku
gminy
wystąpienia poważnej awarii
Bez
kosztów
Zadania własne
Środki
własne,
PFOŚiGWInne
fundusze
-
Środki
własne,
Inne fundusze
Kontrola przestrzegania europejskiej
1
P umowy “ADR” o przewozie substancji i
materiałów niebezpiecznych
komendant
wojewódzki
straży pożarnej,
zarząd powiatu/
gminy, Inspekcja
Transportu
Drogowego
81
Bezpieczny
transport
substancji
niebezpiecznych
2
Ochrona
przed klęskami żywiołowymi
Weryfikacja systemu wymiany informacji, wojewoda/ zaP komunikacji i łączności w zakresie ochro- rząd powiatu,
ny przeciwpowodziowej
IMGW, RZGW
-
Środki
własne,
Inne fundusze
5.4. Oddziaływanie hałasu
Hałas jest zanieczyszczeniem środowiska, charakteryzującym się dużą ilością i różnorodnością
źródeł oraz powszechnością występowania. Nadmierny hałas może wywoływać niekorzystne zmiany w
organizmie człowieka. Powoduje on m.in. zaburzenia snu i wypoczynku, wpływa niekorzystnie na układ
nerwowy, utrudnia pracę i naukę, zwiększa podatność na choroby psychiczne.
Stan środowiska, ze względu na jego zanieczyszczenie hałasem, określa się za pomocą tzw. klimatu akustycznego. Klimat akustyczny jest to zespół zjawisk akustycznych kształtowanych przede
wszystkim przez źródła hałasu takie, jak :
- komunikacja samochodowa, kolejowa, lotnicza,
- zakłady : przemysłowe, rzemieślnicze i usługowe, emitujące hałas na zewnątrz,
- obiekty użyteczności publicznej związane z hałaśliwą działalnością, np. stadiony,
- transport dostawczy i komunalny, maszyny budowlane
- przesył energii elektrycznej o wysokich napięciach (>110 kV).
Najczęściej klimat akustyczny ocenia się ilościowo przy pomocy równoważnego poziomu dźwięku
A (LAeq), wyrażonego w decybelach [dB], będącego poziomem uśrednionym w funkcji czasu. Dopuszczalne wartości poziomów dźwięku w środowisku określa załącznik do Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz.U. z
2007 nr 120 poz. 826). Wartości te przedstawia poniższa tabela:
Tabela 52 Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne grupy
źródeł hałasu, z wyłączeniem hałasu powodowanego przez starty, lądowania i przeloty statków powietrznych oraz linie elektroenergetyczne, wyrażone wskaźnikiem LAeq D i LAeq N, które to wskaźniki
mają zastosowanie do ustalania i kontroli warunków korzystania ze środowiska, w odniesieniu do
jednej doby
L.p
1
1
2
3
4
Rodzaj ternu
2
a. Obszary A ochrony
uzdrowiskowej
b. Tereny szpitali poza miastem
a. Tereny zabudowy mieszkaniowej
jednorodzinnej
b. Tereny zabudowy związanej
ze stałym lub wielogodzinnym
pobytem dzieci i młodzieży
c. Tereny domów opieki
d. Tereny szpitali w miastach
a. Tereny zabudowy mieszkaniowej
wielorodzinnej i zamieszkania
zbiorowego
c. Tereny zabudowy zagrodowej
d. tereny mieszkaniowo-usługowe
Tereny w strefie śródmiejskiej miast
powyżej 100 tys. mieszkańców
Dopuszczalny poziom hałasu w dB
Pozostałe obiekty i działalność
Drogi lub linie kolejowe
będąca źródłem hałasu
LAeq N
LAeq D
LAeq D
LAeq N
przedział czasu
odniesienia
Przedział czasu
przedział
przedział czasu
odniesienia
czasu odnieodniesienia
równy 8-miu
równy 16 godzi- sienia równy 8
najmniej korówny 1-ej najnom
h
rzystnym godz. mniej korzystnej
godz. nocy
dnia
3
4
5
6
50
45
45
40
55
50
50
40
60
50
50
40
65
55
55
45
82
5.4.1.
Problemy związane ze stanem środowiska na terenie Powiatu Pszczyńskiego, w zakresie oddziaływań akustycznych, spowodowane są wieloma czynnikami m.in. jakością sieci drogowej, stopniem
urbanizacji, występowaniem małych zakładów rzemieślniczych w jednostkach zabudowy mieszkaniowej.
5.4.1.1. Obszary narażone na hałas transportowy
Hałas drogowy
Pod pojęciem hałasu drogowego rozumie się hałas pochodzący od środków transportu poruszających się po wszelkiego rodzaju drogach nie będących drogami kolejowymi. Jest to hałas typu liniowego.
Układ drogowy stanowi o rozwoju danego regionu i powiązaniach z innymi ośrodkami. Przez teren Powiatu Pszczyńskiego przebiegają dwie drogi krajowe: droga krajowa nr 1 relacji Cieszyn –
Gdańsk oraz droga krajowa nr 81 relacji Katowice – Skoczów, sześć odcinków dróg wojewódzkich:
droga nr 928 przebiegającą przez gminę Kobiór i gminę Pszczyna, nr 931 przebiegającą przez gminę
Pszczyna, nr 933 przebiegająca przez gminę Pawłowice, Pszczyna i Miedźna, nr 935 przebiegającą
przez gminę Pszczyna i Suszec, nr 938 przebiegającą przez gminę Pawłowice i nr 939 przebiegającą
przez gminę Pszczyna. Ponadto układ drogowy Powiatu stanowią drogi Powiatowe i drogi gminne.
Układ linii autobusowych i komunikacja samochodowa indywidualna stanowią podstawowe systemy transportowe przewozów pasażerskich na terenie Powiatu. Część dróg cechują niskie parametry
techniczne i zły stan nawierzchni.
Poniższa tabela przedstawia wyniki pomiaru średniodobowego ruchu na drogach wojewódzkich
w powiecie pszczyńskim.
Tabela 53 Zestawienie wartości średniodobowego ruchu na drogach wojewódzkich w Powiecie
Pszczyńskim w 2005 r.
Opis odcinka
Nazwa
6
Bojszowy (Kier. Świerczyny) - Pszczyna (Dk 1)
Średniodobowy ruch na drodze nr 931
GRANICA M. JASTRZĘBIE ZDRÓJ - PAWŁOWICE (DK 81)
Pawłowice (Dk 81) - Mizerów (Kier. Suszec)
Mizerów (Kier. Suszec) - Pszczyna (Dw 935)
Pszczyna (Dw 935) - Pszczyna (Dw 939)
Pszczyna (Dw 939) - Pszczyna (Dk 1)
Pszczyna (Dk 1) - Ćwiklice (Ul. Kombatantów)
Ćwiklice (Ul. Kombatantów) - Góra (Gr. Woj.Małopolskiego)
Średniodobowy Ruch na drodze 933
Gr. M. Żory M.N.P.P. - Suszec
Suszec - Pszczyna (Dw 933)
Średniodobowy ruch na drodze 935
Pawłowice (Dk 81) -Pawłowice (Kier. Golasowice)
Pawłowice (Kier. Golasowice) - Pawłowice (Kier. Zebrzydowice G.)
Pawłowice (Kier. Zebrzydowice G.) - Haźlach (Dw 937)
średniodobowy uch na drodze 938
Strumień (Kier. Jasienica) - Wisła Wlk. (Kier. Brzeźce)
Wisła Wlk. (Kier. Brzeźce) - Pszczyna (Dw 933)
średniodobowy ruch na drodze 939
Kategorie pojazdów
Lekkie
Sam. ciężarowe
sam.
bez
z
ciężarowe przycz. przycz.
(dostawcze)
Pojazdy
samochódogółem
Motocykle
Sam.
osob.
Mikrobusy
SDR
7
3 904
3482
7 379
5 223
5 725
12 922
11 733
7 673
5 888
8893
8 120
6 571
8344
5 764
SDR
8
12
12
7
10
23
52
35
23
18
30
16
20
25
17
SDR
9
3 178
2836
6 125
4 409
4 659
11 035
10 067
6 084
4 675
7678
6 887
5 512
7000
4 767
SDR
10
386
330
502
366
487
1 150
1 373
967
718
642
544
480
586
363
SDR
11
117
102
325
193
298
336
129
238
165
238
292
237
297
138
SDR
12
133
133
310
188
189
181
23
238
188
173
292
256
329
352
4 728
9
3 940
284
118
6 496
6343
3 214
4 746
4319
19
16
16
38
26
5 608
5432
2 789
4 119
3728
273
296
190
370
320
123
130
103
100
108
Autobusy
SDR
13
62
55
103
47
52
142
94
92
100
116
81
53
89
115
SDR
14
16
14
7
10
17
26
12
31
24
16
8
13
269
99
9
331
329
74
71
81
136
131
26
24
35
6
9
16
24
21
Źródło: ZDW w Katowicach
Obecnie mamy do czynienia z gwałtownym rozwojem motoryzacji. Konsekwencją tego jest:
- stały wzrost natężenia ruchu,
- nakładanie się ruchu tranzytowego na ruch lokalny,
- dekapitalizacja zasobów drogowej infrastruktury komunikacyjnej,
- rozciąganie się godzin szczytu komunikacyjnego, aż do 2200 włącznie,
83
Ciągniki
rolnicze
12
- powstanie nowych obszarów będących w zasięgu uciążliwości hałasu,
- wzrost liczby mieszkańców przy głównych drogach i ulicach,
- stały wzrost uciążliwości hałasu i drgań wywołanych przez ruch drogowy,
- wzrost uciążliwości hałasu na terenach wypoczynkowych.
W latach 2004-2007 w gminach Powiatu Pszczyńskiego przeprowadzono następujące inwestycje
drogowe:
Tabela 54 Inwestycje drogowe zrealizowane na terenie gmin Powiatu Pszczyńskiego
Gmina Kobiór
Gmina Pawłowice
Gmina Pszczyna
Inwestycje drogowe
Modernizacja dróg gminnych:
Ul. Powstańców Śląskich
Ul. Kopernika
Ul. Prusa
Ul. Staropolanka
Ul. Kolejowa
Ul. Kryniczanka i Róż
Ul. PCK
Ul. Rolna i Solankowa
Ul. Aleja I
Ul. Aleja II
Ul. Grzebłowiec
Modernizacja dróg powiatowych:
Ul. Brzozowa
Ul. Główna
Ul. Szkolna
Budowa ronda w centrum
Kobióra
Modernizacja nawierzchni
ul. Centralnej
Modernizacja nawierzchni
asfaltowej ul. Żeńców, Rolna, Rzeczna, fragmenty ul.
Wiosennej i Wróblewskiego
Zmiana nawierzchni ul.
Zjednoczenia i Świerczewskiego
przebudowa skrzyżowania
ulic Świerczewskiego i
Górnicza
Przebudowa skrzyżowania
Świerczewskiego i Krucza
Bieżące prace remontowe
na drogach gminnych
Modernizacje i utrzymanie
dróg gminnych
Koszt inwestycji
Uwagi
4332920
6,5 km
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
Budżet Gminy
500000
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
3,2 km
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
2006
b.d
2007
b.d.
2007
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
11230600
b.d.
Źródło danych: Urzędy Gmin
Hałas kolejowy
Pod pojęciem hałasu kolejowego rozumie się hałas powstający w wyniku eksploatacji linii kolejowych.
Przez teren Powiatu Pszczyńskiego przebiegają trzy zelektryfikowane linie kolejowe: linia kolejowa relacji Bielsko-Biała – Katowice, linia kolejowa relacji Pszczyna - Rybnik, linia kolejowa relacji
Pszczyna - Cieszyn. Na terenie Powiatu znajduje się jedenaście stacji i przystanków kolejowych.
Generalnie w całej Polsce hałas kolejowy kształtuje się na jednakowym poziomie. W porze nocnej hałas pochodzący od linii kolejowej przekracza dopuszczalną wartość 50 dB w odległości do około
80 m od osi torów, dlatego lokalnie mogą wystąpić niekorzystne zmiany ze względu na stan infrastruktury (torowiska), prędkości przejazdu, rodzaj taboru kolejowego, stanu taboru kolejowego, położenia torowiska (nasyp, wąwóz, teren płaski).
84
5.4.1.2. Obszary narażone na hałas przemysłowy
Na hałas przemysłowy składają się wszelkie źródła dźwięku znajdujące się na terenie zakładu,
zarówno na otwartej przestrzeni (punktowe źródła hałasu), jak i w budynkach (wtórne źródła hałasu).
Punktowymi źródłami hałasu zewnętrznego są np. piły mechaniczne, wentylatory, czerpnie powietrza,
sprężarki itp. usytuowane na zewnątrz budynków. Źródłem hałasu wtórnego są obiekty budowlane, w
tym produkcyjne, w których hałas pochodzący od pracy maszyn i urządzeń emitowany jest do środowiska przez ściany, strop, okna i drzwi. Ponadto prace dorywcze wykonywane poza budynkami produkcyjnymi jak np. cięcie, kucie, a także obsługa zakładów przez środki transportu (np. wózki widłowe,
ciężarowy transport zewnętrzny) stanowią dodatkowe źródło hałasu.
Na terenie Powiatu Pszczyńskiego jest wiele różnorodnych podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, z tego większość stanowią osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą
oraz spółki prawa handlowego.
Działalność zakładów przemysłowych i rzemieślniczych, obiektów handlowych czy placówek
usługowych kształtuje klimat akustyczny terenów bezpośrednio z nimi sąsiadujących. Interwencje
mieszkańców na ponadnormatywne oddziaływania hałasu dotyczą uciążliwości związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą w bezpośrednim sąsiedztwie miejsca zamieszkania interweniujących. Są to głównie przypadki polegające na uskarżaniu się na zbyt głośną pracę instalacji klimatyzacyjnych, chłodniczych i wentylacyjnych, mieszczących się w zakładach, sklepach czy placówkach
usługowych, jak i na transport obsługujący zakłady.
5.4.2.
Politykę Unii Europejskiej w dziedzinie walki z hałasem określa dyrektywa 2002/49/WE w sprawie
oceny i zarządzania hałasem w środowisku. Wg POŚ (art.112), ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego środowiska, w szczególności poprzez:
- utrzymanie poziomu hałasu poniżej dopuszczalnego lub, co najmniej na tym poziomie,
- zmniejszanie poziomu hałasu, co najmniej do dopuszczalnego, gdy nie jest on dotrzymany.
Polityka unijna zmierza w kierunku stworzenia sprawnego systemu gromadzenia informacji o stanie klimatu akustycznego środowiska.
Problem zagrożenia emisją hałasu należy integrować z aspektami planowania przestrzennego w
opracowywaniu lub wprowadzaniu zmian do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.
Dla ograniczenia emisji hałasu komunikacyjnego w powiecie, istotne znaczenie będą miały przedsięwzięcia, dotyczące ograniczenia emisji komunikacyjnej. Są to działania z zakresu modernizacji sieci
drogowej i zwiększenia przepustowości ruchu. W skali lokalnej istotne znaczenie ma zmniejszenie emisji
hałasu do środowiska z obiektów działalności gospodarczej.
Kontrole przez służby WIOŚ instalacji emitujących nadmierny hałas do środowiska w znacznej
mierze wymuszają na podmiotach inwestowanie w urządzenia ograniczające jego emisję (tłumiki, obudowy dźwiękoszczelne, przenoszenie instalacji do innego obiektu, skrócenie czasu pracy urządzeń).
5.4.3.
Przyjęte cele
Celem średniookresowym polityki ekologicznej w odniesieniu do tego zagadnienia jest:
· Zmniejszenie zagrożenia mieszkańców Polski ponadnormatywnym hałasem, zwłaszcza
emitowanym przez środki transportu.
5.4.4.
Kierunki działań
Kierunki działań do 2015 roku:
1. Dokonanie oceny akustycznej wybranych (newralgicznych) miejsc powiatu.
2. Wprowadzanie rozwiązań bezpośrednio zmniejszających uciążliwości hałasu dla mieszkańców
(np. budowa ekranów akustycznych, zwłaszcza na odcinkach nowych tras obwodnicowych i odcinkach istniejących tras o nadmiernym ruchu, dźwiękoszczelne okna).
3. Wprowadzanie do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego zapisów odnośnie
standardów akustycznych dla poszczególnych terenów.
4. Zmniejszenie emisji hałasu do środowiska z obiektów działalności gospodarczej.
85
5.4.5.
2015
2014
2013
9 10 11 12
finansowania
5 6 7 8
2012
2011
2010
4
2009
3
Szacunkowe
nakłady zł
2
Okres realizacji
1
2008
L.p.
Rodzaj
przedsięwzięcia
przed hałasem
13
14
15
Prowadzenie nasadzeń i odnowy zieleni zarząd powiatu/
ochronnej przy drogach powiatowych w PZD
oparciu o przyjęty uprzednio program
Ograniczenie
emisji hałasu
Zarząd powiatu
Opracowanie i realizacja programów
edukacyjnych uświadamiających problemy ochrony przed hałasem
Podniesienie
świadomości
ekologicznej
I
3 P
2000 /rok
2
I
500 /rok
1
Ograniczenie
emisji hałasu
50000 /rok
Zadania własne
Realizacja zadań modernizacyjnych na zarząd powiatu/
PZD
drogach powiatowych w oparciu o
uprzednio opracowany program i harmonogram prac
Środki
własne,
Inne fundusze w
Środki
własne,
PFOŚiGW,
Inne fundusze w
Budżet
Powiatu,
PFOŚiGW
1
2
3
4
5.
Optymalizacja transportu publicznego i
rozwój innych rodzajów transportu (nie
samochodowych) oraz budowa i moderP
nizacja sieci drogowej z towarzyszącą
infrastrukturą w warunkach pełnej ochrony obszarów cennych przyrodniczo
Identyfikacja i sporządzenie wykazu
terenu wokół dróg i linii kolejowych z
przekroczeniami dopuszczalnych pozioP
mów hałasu w środowisku, terenów
zagrożonych hałasem i obszarów ograniczonego użytkowania
Opracowanie i wdrożenie systemu informowania społeczeństwa o stanie klimatu
akustycznego
P
P
P
zarząd województwa, gminy/
zarząd powiatu,
przewoźnicy
Ograniczenie
emisji hałasu
wojewoda/
WIOŚ, zarząd
powiatu, gminy
Ograniczenie
emisji hałasu
w pobliżu lini
kolejowych i
dróg
władze województwa, powiat,
gminy
Edukacja
społeczeństwa o stanie
klimatu akustycznego
Podejmowanie przedsięwzięć organizacyjnych i technicznych nz rzecz ograniczenia emisji hałasu przemysłowego
przedsiębiorcy/
WIOŚ, zarząd
powiatu, gminy
Ograniczenie
emisji hałasu
przemysłowego
Wyprowadzenie ruchu tranzytowego
poza granice miast
GDDKiA/ wojewódzki zarząd
dróg, powiatowy
zarząd dróg,
gminy
Ograniczenie
emisji hałasu
86
-
-
-
-
-
Środki
własne,
Inne fundusze w
Środki
własne,
Inne fundusze w
Środki
własne,
Inne fundusze w
Środki
własne,
Inne fundusze w
Środki
własne,
Inne fundusze w
5.5. Oddziaływanie pól elektromagnetycznych
5.5.1.
Na terenie Powiatu występują anteny stacji bazowych telefonii stacjonarnych i komórkowych.
Przez teren obejmujący Powiat Pszczyński przebiega sieć linii wysokiego napięcia (400 kV, 220
kV, 110 kV). Lokalizacja sieci oraz kierunki rozchodzenia się poszczególnych linii związana jest z
umieszczeniem na terenie województwa śląskiego elektrowni, będących źródłem energii o znaczeniu
krajowym.
W związku z brakiem dokładnych danych dotyczących lokalizacji urządzeń będących źródłem
powstawania promieniowania niejonizującego (to jest stacji i linii wysokiego napięcia, urządzeń radionawigacyjnych i radiolokacyjnych) na terenie Powiatu, a także ewentualnej dokumentacji związanej z
kontrolnymi pomiarami elektromagnetycznego promieniowania niejonizującego, autor niniejszego programu w dalszych punktach będzie opierać się wyłącznie na danych książkowych.
5.5.2.
Polskie przepisy ochrony środowiska odnoszą się do linii prądu przemiennego o napięciach znamionowych 110 kV i wyższych. Znajomość problematyki oddziaływania linii energetycznych na środowisko ma istotne znaczenie przy ustalaniu zapisów w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Ograniczenia lub sposoby korzystania z obszarów położonych bezpośrednio pod liniami
elektromagnetycznymi oraz w ich sąsiedztwie powinny być zapisane w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.
Szczegółowe zasady ochrony przed polami elektromagnetycznymi występującymi w otoczeniu linii elektroenergetycznych zostały zapisane w przepisach Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 14
czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz.U. z 2007 nr 120 poz.
826). i oraz w ustawie prawo ochrony środowiska (Dz. U. 2006 nr 129 poz. 902 z późn. zmianami).
W Tabeli 2 pierwszego z ww. rozporządzeń określono między innymi dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez linie elektroenergetyczne. Dla terenów zabudowy mieszkaniowej położonych poza miastem dopuszczalny poziom dźwięku dla pory nocnej wynosi 40 dB.
W najbliższych latach podstawowym działaniem będzie prowadzenie badań, które pozwolą na
ocenę skali zagrożenia polami elektromagnetycznymi. Ponadto, jednym z ważnych zadań służących realizacji celu będzie wprowadzenie do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego zapisów
poświęconych ochronie przed polami (Polityka Ekologiczna Państwa) z wyznaczeniem stref ograniczonego użytkowania m.in. wokół urządzeń elektroenergetycznych, radiokomunikacyjnych i radiolokacyjnych, gdzie jest rejestrowane przekroczenie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych.
5.5.3.
Przyjęte cele
Średniookresowy cel polityki ekologicznej w tym zakresie to:
· Ochrona mieszkańców Polski przed nadmiernym oddziaływaniem pól elektromagnetycznych.
5.5.4.
Kierunki działań
Kierunki działań:
1. Doskonalenie struktur organizacyjnych zajmujących się monitorowaniem i badaniem pól elektromagnetycznych oraz prowadzenie bazy danych o polach elektromagnetycznych.
2. Opracowanie procedur administracyjnych zapewniających bezpieczną lokalizację źródeł pól.
3. Stworzenie laboratorium referencyjnego do pomiaru pól elektromagnetycznych.
87
5.5.5.
Lista przedsięwzięć własnych i koordynowanych
2015
2014
2013
9 10 11 12
finansowania
5 6 7 8
2012
2011
2010
4
2009
3
Szacunkowe
nakłady zł
2
Okres realizacji
1
2008
L.p.
Rodzaj
przedsięwzięcia
przed promieniowaniem elektromagnetycznym
13
14
15
1
2
WIOŚ, WSSE/
Współpraca ze służbami kontrolnopomiarowymi obiektów emitujących pola
P
elektromagnetyczne.
Modernizacja istniejących sieci elektroenergetycznych stacji transformatoroP wych
Zakłady Energetyczne
Element
systemu
zarządzania
środowiskiem
Wzrost bezpieczeństwa
-
-
Budżet
Państwa
Środki
Zakładu
energetycznego,
środki UE
Odpowiedzialność za szkody w środowisku
Postanowienia dyrektywy 2004/35/WE z 21 kwietnia 2004 r. w sprawie odpowiedzialności za środowisko w odniesieniu do zapobiegania i zaradzania szkodom wyrządzonym środowisku naturalnemu
przetransponowała do prawa polskiego Ustawa z 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz.U. nr 75, poz. 493).
Ustawa weszła w życie 30 kwietnia 2007 r., jednak nie zostały jeszcze do niej wydane akty wykonawcze, mające dla stosowania ustawy w kilku momentach znaczenie wręcz podstawowe.
Zgodnie z art. 1, ustawa określa zasady odpowiedzialności za zapobieganie szkodom w środowisku i naprawę takich szkód, a więc odpowiedzialności zarówno zapobiegawczej, jak i kompensacyjnej. Jest to
jednak odpowiedzialność przede wszystkim o charakterze administracyjnym, oparta na ustawowym ustaleniu zobowiązań adresowanych do określonych podmiotów, których egzekwowanie ma się odbywać poprzez stosowanie przez upoważnione organy administracji określonych instrumentów o charakterze
głównie administracyjno-prawnym. Możliwe jest też korzystanie z roszczeń cywilnoprawnych, mają one
jednak charakter uzupełniający, podobnie jak odpowiedzialność karna.
5.6.
5.6.1.
6.
Głównym celem jest:
Ponoszenie odpowiedzialności finansowej za wyrządzone szkody w środowisku przez sprawców.
Priorytety:
· Stworzenie procedury zapewniającej, że koszty działań naprawczych szkód w środowisku
lub działań prewencyjnych niedopuszczających do powstania takiej szkody ponosić będą
sprawcy szkody.
· Stworzenie bazy danych o szkodach w środowisku, wprowadzenie procedury wymuszającej na sprawcach szkody informowanie organu prowadzącego tę bazę zaistniałej sytuacji.
· Prowadzenie szkoleń na temat nowych procedur odpowiedzialności sprawcy za szkody w
środowisku dla pracowników instytucji publicznych i podmiotów gospodarczych, potencjalnych sprawców szkód w środowisku.
· Stworzenie systemu kontroli wywiązywania się sprawcy z obowiązków w zakresie naprawy szkód w środowisku lub zapobiegania powstaniu takiej szkody.
W/w kierunki są w kompetencji Wojewody.
Prognoza oddziaływania Programu na środowisko
Art. 40 ustawy Prawo ochrony środowiska (Dz.U.2006.129.902) nakłada na organy administracji
opracowujące projekty polityk, strategii, planów lub programów obowiązek przeprowadzenia postępowania
w sprawie oceny oddziaływania na środowisko skutków realizacji tych dokumentów. Związane jest to z
88
przeniesieniem do prawodawstwa polskiego postanowień Dyrektywy 2001/42/WE z 27 czerwca 2001 roku
w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko.
Zawartość Prognozy wynika z art. 41 ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska.
Celem przeprowadzenia niniejszej Prognozy było:
· ocena stopnia i sposobu uwzględnienia zagadnień ochrony środowiska we wszystkich częściach Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Pszczyńskiego,
· ocena potencjalnych skutków środowiskowych wdrażania zapisów POŚ,
· przygotowanie wytycznych, które pozwolą na udoskonalenie końcowej wersji POŚ
Zgodnie z art. 14 ust. ustawy Prawo ochrony środowiska powiatowe programy ochrony środowiska
określają w szczególności:
· cele ekologiczne,
· priorytety ekologiczne,
· poziomy celów długoterminowych,
· rodzaj i harmonogram działań proekologicznych,
· środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i środki finansowe.
Głównym celem ekologicznym, jakim kieruje się POŚ dla Powiatu Pszczyńskiego jest zasada zrównoważonego rozwoju umożliwiająca harmonizację rozwoju gospodarczego i społecznego z ochroną walorów środowiskowych. Przyjęty w Programie Ochrony Środowiska dla Województwa Śląskiego cel długoterminowy programu brzmi:
„Rozwój powiatu, w którym możliwy jest postęp ekonomiczny i społeczny w harmonii z wymogami ochrony środowiska”.
Oprócz celu głównego przyjęto 12 długoterminowych celów pośrednich dotyczących poszczególnych komponentów środowiska. Do każdego z nich przyporządkowane zostały priorytety.
Dla osiągnięcia wyznaczonych celów wskazano działania oraz zadania prowadzące do ich realizacji.
Ocenie możliwych oddziaływań na środowisko poddano zadania własne Powiatu, inwestycyjne jak i
pozainwestycyjne ujęte do realizacji w ramach poszczególnych celów w POŚ dla Powiatu Pszczyńskiego.
Próbę oceny i identyfikacji znaczących oddziaływań na środowisko poszczególnych zadań dokonano w tabeli tzw. macierzy skutków środowiskowych, które są syntetycznym zestawieniem możliwych pozytywnych,
negatywnych, bezpośrednich, pośrednich, krótkoterminowych, długoterminowych oddziaływań tych zadań.
W Prognozie przyjęto jedynie zidentyfikowane typy skutków środowiskowych oraz oceniono ich wpływ na
poszczególne element środowiska z uwzględnieniem także wpływu na zdrowie ludzi oraz dziedzictwo kulturowe w tym zabytki.
Wody
Powietrze i klimat
Dziedzictwo
kulturowe
Zdrowie ludzi
+
0
+
0
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
0
+
-
-
-
-
-
-/+
+
+
0
+
0
0
Powierzchnia
ziemi i gleba
Przyroda i krajobraz
Zadanie
Tabela 57 Potencjalne oddziaływania na środowisko zaproponowanych zadań
PRZYRODA
Opracowanie długofalowego
programu promocji i wykorzystania walorów turystycznych powiatu
Współudział w organizacji ponadregionalnych wydarzeń
turystycznych, ekologicznych,
sportowych i kulturalnych
Nasadzenia drzew w pasie dróg
powiatowych
Wycinka drzew z pobocza drogi
w celu poprawy bezpieczeństwa
ruchu
Urządzenie terenu zieleni wokół
budynku Starostwa
Działania na
rzecz rozwoju
gospodarczego
jako elementu
rozwoju zrównoważonego
Działania na
rzecz rozwoju
gospodarczego
jako elementu
rozwoju zrównoważonego
Zwiększenie
bioróżnorodności
Poprawa bezpieczeństwa
ruchu
Zwiększenie
udziału terenów
zielonych
89
Aktualizacja operatów urządzenia lasów nie stanowiących
własności Skarbu Państwa
Zwiększanie
udziału obszarów leśnych
Zdrowie ludzi
Powstrzymanie
postępującej
degradacji lasów
prywatnych
Dziedzictwo
kulturowe
Wzmocnienie kontroli gospodarki
leśnej na obszarach nowych
nasadzeń i w lasach nie stanowiących własności Skarbu Państwa.
Powietrze i klimat
Podniesienie
świadomości
ekologicznej
Podniesienie
świadomości
ekologicznej
Wody
Promocja własnych działań i
inicjatyw proekologicznych o
charakterze cyklicznym
Promocja działań proekologicznych, wydawnictwa ekologiczne
– z przeznaczeniem dla dorosłej
części społeczności lokalnej
Powierzchnia
ziemi i gleba
Zadanie
0
0
0
0
0
0
+
+
+
+
+
+
+
+
0
0
0
0
+
0
0
0
0
0
LASY
GLEBY
Udział wraz z Gminami Powiatu
w zapobieganiu degradacji i
erozji gleb
Okresowa kontrola zawartości
metali ciężkich w glebach użytkowanych rolniczo
Współpraca w realizacji działań
związanych z gospodarką odpadami w Gminach Powiatu
Pszczyńskiego
Prowadzenie działalności edukacyjnej obejmującej mieszkańców
Powiatu Pszczyńskiego w zakresie selektywnej zbiórki odpadów i
ograniczania ich powstawania
Promowanie upraw energetycznych
Rozpoznanie i
zapobieganie
degradacji gleb
+
+
+
0
0
0
Zapobieganie
degradacji gleb
0
+
+
0
0
0
Ograniczenie
uciążliwości
odpadów
+
+
+
+
0
+
Ograniczenie
uciążliwości
odpadów
+
+
0
0
0
0
Ograniczenie
uciążliwości
odpadów
+/-
+
+
+
0
0
+
0
0
+
WODY PODZIEMNE
Przestrzeganie w wydawanych
pozwoleniach wodno-prawnych
opracowania dokumentacji umożliwiającej określenie potrzeby
wyznaczania terenu ochrony
pośredniej
Ochrona
wód
podziemnych
0
0
ZMNIEJSZENIE WODO-, ENERGO-, MATRIAŁOCHŁONNOŚCI
Modernizacja systemów ogrzewania w obiektach będących we
władaniu Starostwa Powiatowego
Termomodernizacja obiektów
będących we władaniu Starostwa Powiatowego.
Edukacja ekologiczna w zakresie
racjonalnego wykorzystania
wody, energii, selektywnej zbiórki odpadów.
Modernizacja basenu wraz z
termomodernizacją - Zespół
Szkół Rolniczych
Zmiana, na
ekologiczny,
nośnika energii,
ograniczenie jej
zużycia
Ograniczenie
zużycia energii,
ochrona powietrza
Ograniczenie
zużycia energii,
wody i wytwarzania odpadów
Ograniczenie
zużycia energii
0
+/-
0
+
+
+
0
+/-
0
+
+
+
+
+
+
+
+
+
0
0
0
+
0
0
+
+
0
+
ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII
Promowanie wśród mieszkańców
powiatu energię ze źródeł odnawial-
Podniesienie
świadomości
+/-
+
90
Powietrze i klimat
Dziedzictwo
kulturowe
Zdrowie ludzi
+/-
+/-
0
+
+
+
+
+
0
+
+
+
+
+
0
+
0
nych
ekologicznej
mieszkańców
Opracowanie
Powiatowego
Planu Reagowania Kryzysowego
obejmującego plan reagowania
w przypadku powodzi
Ochrona przed
powodzią
Budowa przyłączy kanalizacyjnych do obiektów stanowiących
własność powiatu i jego jednostek
Rozpoznanie możliwości oraz
opracowanie koncepcji oczyszczania ścieków opadowych z
dróg powiatowych
Uregulowanie
gospodarki
wodno - ściekowej
Uregulowanie
gospodarki
wodno - ściekowej
Modernizacja systemów ogrzewania w obiektach zarządzanych
przez Powiat
Termomodernizacja obiektów
będących we władaniu zarządu
powiatu
Rozwój sieci monitoringu jakości
powietrza przez udział gminy i
powiatu w monitoringu regionalnym
Przebudowa dróg i towarzyszącej infrastruktury drogowej
Promowanie kotłowni wykorzystujących alternatywne źródła
energii (biomasa, pompy ciepła)
Zmniejszenie
zanieczyszczenia powietrza
Zmniejszenie
zużycia energii
Powierzchnia
ziemi i gleba
Zadanie
Wody
OCHRONA PRZED POWODZIĄ
+/-
OCHRONA WÓD
OCHRONA POWIETRZA
Kontrola stanu
jakości powietrza
Poprawa jakości
dróg
Poprawa jakości
powietrza
0
+/-
0
+
+
+
0
+/-
0
+
+
+
0
0
0
+
+
+
+/-
+/-
+
+
+
+
+/-
+/-
0
+
+
+
POWAŻNE AWARIE
Rozwijanie i aktualizacja informacji o zakładach o zwiększonym i dużym ryzyku wystąpienia
poważnej awarii
Badanie przyczyn powstawania
oraz sposobów likwidacji skutków poważnych awarii dla środowiska z okresowym sporządzaniem raportów na ten temat
Doposażenie w sprzęt ratownictwa ekologicznego formacji
Straży Pożarnej
Utworzenie i wyposażenie Powiatowego Zespołu Reagowania
Kryzysowego w Pszczynie
Edukacja społeczeństwa w
zakresie właściwych zachowań
w sytuacji wystąpienia zagrożenia
Ochrona przed
poważnymi
awariami
Realizacja zadań modernizacyjnych na drogach powiatowych w
oparciu o uprzednio opracowany
program i harmonogram prac
Prowadzenie nasadzeń i odnowy
zieleni ochronnej przy drogach
powiatowych w oparciu o przyjęty uprzednio program
Opracowanie i realizacja programów edukacyjnych dot.
problemy ochrony przyrody
Ograniczenie
emisji hałasu
0
0
0
0
0
0
Ochrona przed
poważnymi
awariami
0
0
0
0
0
0
Ochrona przed
awariami
0
0
0
0
0
0
Ochrona przed
awariami
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0/+
0/+
Edukacja społeczności lokalnej
OCHRONA PRZED HAŁASEM
Ograniczenie
emisji hałasu
Podniesienie
świadomości
ekologicznej
+/-
+/-
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+/-
0
0
0
+
0
+
91
+ oddziaływanie pozytywne
- oddziaływanie negatywne
0 brak oddziaływania
Wszystkie działania zaproponowane do realizacji w ramach Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Pszczyńskiego mają z założenia na celu poprawę stanu środowiska na terenie powiatu i tym samym
pozytywnie wpływać będą na zdrowie człowieka.
W związku z rozwojem gospodarczym powiatu, wzrostem poziomu konsumpcji, zwiększającą się
presją na obszary cenne przyrodniczo i niezurbanizowane, zwiększeniem zapotrzebowania na surowce
brak realizacji zapisów Programu prowadzić będzie do znaczącego pogorszenia wszystkich elementów
środowiska.
W przypadku braku realizacji zapisów Programu istnieje zagrożenie zmiany stanu środowiska:
· utrata różnorodności ekologicznej i cennych przyrodniczo terenów,
· degradacja walorów krajobrazu,
· postępująca degradacja gleb i utrata ich dla rolnictwa,
· zwiększone zagrożenie suszą glebową,
· zwiększenie zanieczyszczenia chemicznego gleb użytkowanych rolniczo
· pogorszenie jakości wód powierzchniowych i podziemnych w związku ze zwiększonym wytwarzaniem ścieków,
· zmniejszanie się zasobów wodnych,
· zagrożenie powodziowe,
· pogorszenie jakości powietrza szczególnie w miastach,
· zwiększającą się liczba mieszkańców narażonych na ponadnormatywne natężenie hałasu,
· zwiększającą się liczba mieszkańców narażonych na promieniowane elektromagnetyczne,
· wzrost zużycia surowców, wody i nadmierna eksploatacja kopalin,
· pogorszenie jakości życia mieszkańców,
W przypadku gdy POŚ nie zostanie wdrożony negatywne trendy będą się pogłębiać, a zanieczyszczenie środowiska wzrastać. Realizacja Programu jest więc konieczna.
92
7.
Narzędzia i instrumenty realizacji Programu
Wdrażanie i realizacja powiatowego programu ochrony środowiska
Program ochrony środowiska Powiatu opracowany został w sposób zintegrowany z programami
gmin działających na jego terenie. Przyjęto, że program realizowany będzie przez Powiat w ramach zorganizowanego systemu zarządzania środowiskowego, z zastosowaniem modelu, procedur i narzędzi Regionalnego Systemu Zarządzania Środowiskowego (REMAS).
7.1.
7.1.1.
Przeznaczenie REMAS
Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska każde województwo, Powiat i gmina musi co 4 lata
opracowywać program ochrony środowiska, z uwzględnieniem działań na kolejne 4 lata, a co 2 lata
przedstawiać raport z jego realizacji. Podstawą opracowania programów wojewódzkich jest polityka ekologiczna państwa.
W praktyce zapisy ustawowe mogą być skutecznie realizowane jedynie wówczas, jeśli programy
powiatowe i gminne są opracowywane a następnie realizowane w sposób wzajemnie zintegrowany i są
spójne z programem ochrony środowiska województwa, a więc gdy zapewni się w województwie funkcjonowanie (na zasadach dobrowolności) Regionalnego Systemu Zarządzania Środowiskowego. REMAS umożliwia integrację działań liderów lokalnych na rzecz poprawy stanu środowiska w województwie.
Celem REMAS jest wspomaganie procesu integracji Polski z Unią Europejską wyrażone dążeniem do spełnienia wymagań akcesyjnych przez uzyskiwanie w województwie sukcesywnego z roku na
rok ograniczania negatywnego wpływu na środowisko źródeł zanieczyszczeń, ochrona i rozwój walorów
środowiska oraz racjonalne gospodarowanie zasobami naturalnymi. Stan docelowy w tym zakresie nakreśla program ochrony środowiska województwa, zintegrowany z programami opracowanymi przez
powiaty i gminy, a potwierdzeniem jego osiągania jest ocena efektów działalności środowiskowej, dokonywana okresowo (ustawowo co 2 lata) z wykorzystaniem zestawu takich samych dla gmin i powiatów
wskaźników, które podlegają również weryfikacji w okresach rocznych.
W modelu REMAS instrumenty instytucjonalne spełniają rolę stymulującą samorządy i przedsiębiorstwa do podejmowania priorytetowych dla regionu inwestycji proekologicznych, wśród których istotne znaczenie mają instrumenty ekonomiczne, będące w dyspozycji Wojewódzkiego Funduszu Ochrony
Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach.
Zorganizowany w województwie śląskim, na zasadzie dobrowolności, REMAS stwarza warunki do
opracowywania aktualizacji programów ochrony środowiska gmin i powiatów w sposób zintegrowany,
ukierunkowany na generowanie i realizacje dużych zadań inwestycyjnych, spełniających kryteria dofinansowania z funduszy europejskich.
Sam fakt posiadania programu ochrony środowiska i wynikających z niego planów, oprócz spełnienia wymogu ustawowego, zwiększa, szanse pozyskania środków europejskich na realizacje zawartych w nich zadań. Ich realizacja w ramach systemu zarządzania środowiskowego może również znakomicie ułatwić monitorowanie uzyskiwanych efektów ekologicznych i ekonomicznych. Efekty te zadecydują bowiem o faktycznym osiągnięciu w województwie śląskim stanu środowiska wynikającego z
ustaleń akcesyjnych. Jest to podstawowe zadanie wszystkich partnerów uczestniczących w zarządzaniu
środowiskowym w skali regionalnej, a możliwość organizowania w ramach REMAS skutecznego zarządzania informacjami ekologicznymi, w tym związanymi z kontrolą i prognozowaniem opłat środowiskowych stanowiących dochody funduszy ekologicznych w skali całego województwa, stanowi istotny atut
omawianego modelu.
7.1.2.
Model i procedury REMAS
Podstawą REMAS jest zintegrowany (wielopoziomowy) model systemu zarządzania środowiskowego, stanowiący rozwinięcie klasycznego modelu Czystszej Produkcji, o zasadnicze elementy modelu zgodnego z ISO 14001 oraz dodatkowe narzędzia, w tym informatyczne.
Na omawiany model, którego schemat pokazuje poniższy rysunek, składają się szczegółowe algorytmy postępowania opisane za pomocą podstawowych trzech, wzajemnie ze sobą powiązanych
procedur operacyjnych:
Procedura PR 1 - „Zarządzanie środowiskowe” określa sposób organizacji systemu zarządzania środowiskowego w gminie/powiecie, w tym opracowywania: polityki środowiskowej, ustalania celów i
zadań środowiskowych, generowania programów zarządzania środowiskowego, stanowiących zasadnicze elementy programu ochrony środowiska gminy/powiatu. Procedura stanowi rozwinięcie procedury
Czystszej Produkcji o najistotniejsze wymagania międzynarodowej normy PN-EN ISO 14001.
Procedura PR 2 - „Ocena efektów działalności środowiskowej” określa zasady monitorowania
i okresowego przeglądu wpływu gminy/powiatu na środowisko, identyfikacji aspektów środowiskowych,
93
określania aspektów istotnych i priorytetów. Procedura pozwala dokonywać okresowego przeglądu
i oceny efektów działalności środowiskowej gminy/powiatu, będących skutkiem wdrażania programów
ochrony środowiska, opracowywać propozycje działań korygujących i zapobiegawczych oraz stale doskonalić funkcjonowanie systemu. Wykorzystuje wymagania międzynarodowej normy EN ISO 14031 [6],
normy PN-EN ISO 1400 oraz narzędzia monitorowania, przeglądu i oceny wpływu na środowisko danej
organizacji (powiatu, gminy oraz przedsiębiorstw działających na ich terenie) z zastosowaniem jednolitych kryteriów i wskaźników oceny efektów działalności środowiskowej.
Procedura PR 3 - „Zarządzanie informacjami ekologicznymi”, której przedmiotem są zasady
gromadzenia, przetwarzania i udostępniania informacji ekologicznych w skali województwa, dotyczących:
· opracowywania programów ochrony środowiska, ich realizacji oraz okresowej oceny uzyskiwanych efektów i informowania o tym,
· wspomagania systemu kontroli (dla gmin i powiatów - prognozowania) wnoszenia opłat
za korzystanie ze środowiska stanowiących dochody funduszy ekologicznych,
· dostępu do informacji ekologicznych zgromadzonych w ramach systemu.
Procedura PR3 stanowi podstawę organizowanego w województwie śląskim systemu kontroli
(na poziomie województwa) i prognozowania (na poziomie gmin i powiatów) wnoszenia opłat za
korzystanie ze środowiska przez podmioty do tego zobowiązane, zapewniającego wzrost przychodów
funduszy ekologicznych – gminnych, powiatowych i WFOŚiGW w Katowicach, a także NFOŚiGW.
Jej celem jest dążenie do zapewnienia wkładu własnego samorządów w celu maksymalnej
absorpcji środków unijnych na realizacji priorytetowych dla województwa zadań, poprawiających
stan środowiska do poziomu wynikającego z ustaleń akcesyjnych - w szczególności do zapewnienia wkładu własnego samorządów.
Realizacja REMAS za pomocą modelu zintegrowanego (wielopoziomowego) zapewnia integrację
gminnych i powiatowych programów ochrony środowiska przez skorelowanie polityk, celów i zadań oraz
programów zarządzania środowiskowego. Ponadto REMAS gwarantuje powiązania informacyjne pomiędzy poszczególnymi szczeblami samorządowymi, w tym porównywalność danych o osiąganych
efektach działalności środowiskowej. W wyniku tego uzyskuje się możliwość kreowania zmian lokalnych
i regionalnych instrumentów instytucjonalnych: prawnych, finansowych i organizacyjnych, zachęcających uczestników systemu regionalnego do osiągania celów środowiskowych przyjętych
w wojewódzkich, powiatowych i gminnych programach ochrony środowiska.
Zaletą modelu REMAS jest fakt, że wszystkie dokumenty systemowe opracowane i dostępne są
w wersji elektronicznej, a wiec nie wymagają stosowania zbędnej biurokracji
94
Rysunek 4 Podstawowe elementy zintegrowanego modelu zarządzania środowiskowego
95
Rysunek 5 Schemat procedury PR1 Zarządzania środowiskowego
96
Rysunek 6 Schemat procedury PR2 „Ocena efektów działalności zarządzania środowiskowe-
go”
Rysunek 7 Schemat procedury PR3 „Zarządzanie informacjami ekologicznymi”
97
98
7.2. Narzędzia i instrumenty programowo-planistyczne
· studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz plany
miejscowe stanowią narzędzia o zupełnie podstawowym znaczeniu; są one sporządzane przez władze gmin i uzgadniane przez starostę; sposób ich opracowania,
stopień szczegółowości i zasady współpracy z gminami w trakcie udzielania przez
starostę pozwoleń na budowę będą w znacznej części decydowały o możliwości realizacji zapisów Programu;
· oceny oddziaływania na środowisko projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego stanowią istotny materiał umożliwiający uzgodnienie planu
miejscowego;
· oceny oddziaływania na środowisko przedsięwzięć inwestycyjnych realizowane w
ramach procedury zmierzającej do wydania decyzji o warunkach zabudowy, pozwolenia na budowę, koncesji na poszukiwanie i wydobywanie kopalin, pozwolenia
wodno – prawnego, o warunkach prowadzenia robót regulacyjnych wód i melioracyjnych, zatwierdzającej projekt scalania i podziału gruntów, o zmianie lasu na użytek rolny;
· programy gospodarki odpadami przedsiębiorstw;
Narzędzia informatyczne wspomagające wdrażanie programu ochrony środowiska
Wdrożenie i funkcjonowanie REMAS wspomagają odpowiednio:
· Powiatowy Bank Zanieczyszczeń Środowiska – SOZAT w zakresie systemu kontroli
i prognozowania opłat środowiskowych,
· program komputerowy z bazą danych REMAS w zakresie opracowania i wdrażania
programu ochrony środowiska z zastosowaniem procedur zarządzania środowiskowego PR1, PR2 i PR3.
Współpracę programów REMAS i SOZAT pokazuje schemat procedury zarządzania informacjami ekologicznymi PR3.
Przewidziano integrację programów komputerowych REMAS i SOZAT, co zapewnia wzajemne przenoszenie wybranych danych z powiatowego banku zanieczyszczeń odpowiednio do
kwestionariusza przeglądowego programów REMAS oraz w odwrotnym kierunku, tj. opracowanych
w ramach programów ochrony środowiska ujednoliconych dokumentów systemowych do bazy danych wojewódzkiego systemu zarządzania informacjami ekologicznymi. Powiązanie systemu zarządzania środowiskowego z systemem zarządzania informacjami ekologicznymi pozwala między
innymi na pełniejsze wykorzystanie walorów banku zanieczyszczeń SOZAT.
7.3.
7.3.1.
Program REMAS
Program REMAS [9] zawiera:
· księgę szczegółowych procedur systemu zarządzania środowiskowego powiatem:
PR1, PR2, PR3 w wersji numerycznej,
· kwestionariusz przeglądowy, tj. bazę monitorowanych parametrów, obejmującą
około 200 parametrów, z których 36 wykorzystywanych jest do obliczenia zestawu
wskaźników oceny efektów działalności środowiskowej - takich samych dla wszystkich gmin i powiatów (a wiec porównywalnych). Dane do bazy REMAS mogą być
importowane w sposób zagregowany z bazy SOZAT, z bazy danych o stanie środowiska WIOŚ oraz są wprowadzane przez powiat (wskazane dla ostatnich 3 lat),
· wskaźniki oceny efektów działalności środowiskowej,
· zestaw dokumentów systemowych w wersji numerycznej, stanowiących podstawę
programu ochrony środowiska, zapisanych do bazy danych i możliwych do przesyłania pomiędzy programami REMAS gminy, powiatu i województwa tj.:
o dokument powołujący Pełnomocnika i Zespół ds. Systemu Zarządzania
Środowiskowego w powiecie1
1
- dokumenty (lub synteza programu2 ) wymagane przez WFOŚiGW w Katowicach dla potwierdzenia faktu
wdrożenia REMAS w przypadku dofinansowania opracowania programu ochrony środowiska
99
o
o
o
o
o
o
o
o
tabela priorytetów,
rejestr aspektów środowiskowych,
polityka środowiskowa,
rejestr celów i zadań środowiskowych,
program zarządzania środowiskowego,
przegląd stanu realizacji celów i zadań środowiskowych,
ocena efektów działalności środowiskowej,
raport o stanie środowiska i synteza programu ochrony środowiska powiatu.
Tabela 58 Wskaźniki oceny efektów działalności środowiskowej
Symbol
Nazwa wskaźnika
Definicja wskaźnika
OA1
Emisja gazów cieplarnianych do
atmosfery
Emisja CO2+CH4/ludność ogółem/rok
OA2
Emisja gazów do atmosfery
Emisja gazów ogółem/ludność ogółem/rok
OA3
Emisja pyłów do atmosfery
Emisja pyłów ogółem/ludność ogółem/rok
OE1
Zużycie energii elektrycznej w
gospodarstwach domowych
Zużycie energii elektrycznej w gospodarstwach domowych/ ludność ogółem/rok
EO1
Produkcja energii elektrycznej
ze źródeł odnawialnych
produkcja energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych/
produkcja energii elektrycznej ogółem
OW1
Stopień oczyszczania ścieków
Ścieki oczyszczone/ścieki wymagające oczyszczenia
OW2
Ludność obsługiwana przez
oczyszczalnie ścieków
Ludność obsługiwana przez oczyszczalnie ścieków/ludność ogółem
GW1
Ludność obsługiwana przez
wodociągi
Ludność obsługiwana przez wodociągi/ludność ogółem
GW2
Zużycie wody
Zużycie wody ogółem/ ludność ogółem/rok
GO1
Wytwarzanie odpadów komunalnych
Ilość wytworzonych odpadów komunalnych/ludność
ogółem/rok
GO2
Wytwarzanie odpadów niebezpiecznych
Ilość wytworzonych odpadów niebezpiecznych/ludność
ogółem/rok
GO3
Wykorzystanie odpadów komunalnych
Ilość odpadów komunalnych wykorzystanych/wytworzonych
GO4
Recykling odpadów komunalnych
Odpady komunalne poddane recyklingowi/wytworzonych
OG1
Grunty zdegradowane na powierzchni gminy/powiatu
Powierzchnia gruntów zdegradowanych/powierzchnia
gminy ogółem
OP1
Lasy na powierzchni gminy/powiatu
Powierzchnia lasów/powierzchnia gminy ogółem
OP2
Powierzchnia obszarów chronionych na powierzchni gminy/powiatu
Powierzchnia obszarów chronionych/powierzchnia gminy ogółem
RO1
Ochrona środowiska w wydatkach gminy/powiatu
Nakłady na ochronę środowiska/dochody budżetowe
ogółem
RO2
Rynek pracy na tle wydatków na Nakłady na ochronę środowiska/liczba pracujących
ochronę środowiska
100
7.3.2.
Program SOZAT
Program SOZAT, opracowany przez ATMOTERM S.A., stanowi kopię zawartości Wojewódzkiego Banku Zanieczyszczeń Środowiska, wykorzystywanego przez Urząd Marszałkowski
Województwa Śląskiego, w odniesieniu do podmiotów działających na terenie powiatu. SOZAT
jest podstawowym instrumentem informatycznym budowanego w województwie systemu kontroli
i prognozowania opłat środowiskowych stanowiących dochody funduszy ekologicznych i zawiera
między innymi:
a) katalogi:
-
odpadów zgodne z klasyfikacją odpadów,
cenowe zanieczyszczeń i odpadów,
zanieczyszczeń – nazwy i normy,
-
podział administracyjny Polski,
wskaźniki dla spalania energetycznego paliw,
urządzeń redukujących,
paliw,
-
źródeł,
rodzajów wód oraz rodzajów ścieków zgodnie z rozporządzeniem opłatowym,
tabelę wartości wskaźników w poszczególnych klasach czystości wód,
tabelę dopuszczalnych wartości wskaźników zanieczyszczeń w ściekach wprowadzonych do
wód i ziemi.
Moduł Odpady (współpracuje z modułem Powietrze):
-
wpisywanie danych o odpadach wytworzonych, unieszkodliwionych, wykorzystanych, składowanych w poszczególnych jednostkach organizacyjnych,
-
prowadzenie ewidencji składowisk na terenie powiatu: dane i charakterystyka- wpisywanie ilości odpadów umieszczanych na poszczególnych składowiskach,
wprowadzanie technologii wykorzystania i unieszkodliwiania odpadów występujących w jednostkach na terenie powiatów,
obliczanie ilości wytworzonych popiołów i żużli na podstawie zużycia paliwa na źródle,
wprowadzanie tras przewozu odpadów,
b)
-
rejestrowanie decyzji i pozwoleń odpadowych – (np. limity, zadania, treść).
Moduł Odpady - Raporty
-
raportowanie danych wpisanych w module Odpady, na różnych poziomach szczegółowości,
np. dane o ilości odpadów na składowiskach, ilości odpadów wykorzystanych, unieszkodliwianych, na poziomie jednostki, gminy, powiatu.
uzyskiwanie wydruków kart ewidencyjnych, np. karty ewidencji odpadów, karty obrotu odpadami niebezpiecznymi, karty informacyjnej o ilości odpadów umieszczanych na składowiskach, karty GUS OS-6, formularzy SOZAT,
obliczanie opłaty za składowanie odpadów i czas ich składowania,
policzenie należności przypadającej na Powiatowy Fundusz Ochrony Środowiska z tytułu korzystania ze środowiska,
c)
-
-
uzyskiwanie raportów o wywiązywaniu się jednostek organizacyjnych z nałożonych decyzji,
uzyskiwanie zestawień dotyczących parametrów składowisk na terenie powiatu.
Moduł Powietrze:
-
wprowadzanie danych o źródłach emisji, emitorach, paliwach, urządzeniach oczyszczających
dla poszczególnych jednostek organizacyjnych,
-
obliczanie ładunku zanieczyszczeń na podstawie wskaźników ministerialnych dla spalania,
ewidencję czasów pracy źródeł i jego obliczanie na podstawie cykli pracy,
rejestrowanie decyzji dopuszczalnej emisji i innych decyzji dot. ochrony powietrza,
d)
101
-
wpisywanie wykonanych pomiarów na źródle, z możliwością wykorzystania ich do obliczeń
wskaźników pomiarowych.
Moduł Powietrze - Raporty
-
raportowanie danych wpisanych w module Powietrze, na różnych poziomach szczegółowości,
np. dane o ilości emitowanych zanieczyszczeń, ilości zużytego paliwa i ich parametrów, redukcji zanieczyszczeń na poziomie jednostki, gminy, powiatu,
-
uzyskiwanie wydruków ewidencji emisji, ewidencji opłatowej, raportu opłatowego,
obliczanie opłaty emisję zanieczyszczeń do powietrza,
policzenie należności przypadającej na Powiatowy Fundusz Ochrony Środowiska z tytułu korzystania ze środowiska,
prowadzenie Publicznie dostępnego rejestru decyzji o dopuszczalnej emisji.
Moduły Woda i Ścieki:
e)
f)
-
tworzenie kompletnej bazy danych zawierającej informacje o dystrybucji wody oraz informacje
o przepływie ścieków od źródła powstania do odbiornika,
prowadzenie rejestru obserwacji ujęć wód podziemnych,
tworzenie graficznych bilansów wody i ścieków,
-
kontrolę stanu formalno – prawnego jednostki oraz kontrolę spełniania wytycznych zawartych
w pozwoleniach wodno – prawnych.
Moduły Woda i Ścieki - Raporty (funkcjonują tylko z modułami Woda i Ścieki )
-
wykonywanie różnego rodzaju raportów, zestawień i analiz wg dowolnie wybranych kryteriów,
uzyskiwanie wydruków ewidencji poboru wód i zrzutu ścieków,
-
policzenie należności przypadającej
z tytułu korzystania ze środowiska,
-
prowadzenie Publicznie dostępnego rejestru pozwoleń wodno – prawnych.
g)
na
Powiatowy
Fundusz
Ochrony
Środowiska
System kontroli i prognozowania opłat środowiskowych stanowiących dochody funduszy ekologicznych
System kontroli i prognozowania opłat środowiskowych realizowany jest w ramach procedury PR3 „Zarządzanie informacjami ekologicznymi”, [7,9] z wykorzystaniem do tego celu Banków Zanieczyszczeń Środowiska SOZAT (WBZ, PBZ i GBZ na Błąd! Nie można odnaleźć źródła odwołania.). gminy i powiaty posiadają taki sam program SOZAT jak Urząd Marszałkowski, lecz jego zawartość jest
ograniczona do podmiotów działających na terenie danej gminy czy powiatu. Zagregowane dane z
tych banków mogą być importowane do programów REMAS i wykorzystywane w procesie opracowania programów ochrony środowiska, ich monitorowania i opracowywania raportów dla władz samorządowych.
Zakres powiatu i gminy w funkcjonowaniu systemu kontroli i prognozowania opłat środowiskowych
sprowadza się do aktualizacji zawartości baz danych SOZAT i ich przekazywaniu raz na kwartał Operatorowi REMAS i jest następujący:
7.4.
A. W odniesieniu do podmiotów, które są już zarejestrowane w Wojewódzkim Banku Zanieczyszczeń SOZAT ( gmina/powiat otrzymuje kopię zawartości bazy SOZAT od Operatora REMAS z podmiotami z jej terenu):
a) gmina:
- weryfikacja już istniejącej bazy z Urzędu Marszałkowskiego pod względem adresowym,
np. nazwa jednostki, nazwa gminy, adres itd. i przekazanie Operatorowi REMAS,
b) powiat:
-
jeśli powiat nie wydał żadnych pozwoleń - wprowadza w polu uwagi lub w zakładce stan
formalno-prawny wpis, który by świadczył o akceptacji wprowadzonych danych ze strony
powiatu,
102
-
w przypadku gdy powiat wydał jakieś pozwolenia wystarczy, że je wprowadzi i to będzie
rodzajem akceptacji danych z Urzędu Marszałkowskiego,
-
przekazanie zweryfikowanej bazy Operatorowi REMAS.
B. W odniesieniu do podmiotów nowych, które nie są zarejestrowane w Wojewódzkim Banku
Zanieczyszczeń SOZAT:
a) gmina: wprowadza dane adresowe podmiotów (wybranych z danych GUS lub
na podstawie własnego rozeznania) oraz uwagi z uzasadnieniem z jakiego powodu gmina
uważa za stosowne wprowadzenie danego podmiotu, np. firma transportowa – powinna wnosić opłaty i składać kwartalną ewidencję, firma wytwarza odpady – powinna mieć wydane zezwolenie na wytwarzanie odpadów, firma posiada kolektor ściekowy, studnię – powinna mieć
pozwolenie wodno-prawne itp. i przekazuje powiatowi za pośrednictwem Operatora REMAS.
b) powiat: wprowadza dane adresowe oraz uzupełnienia wydane przez siebie pozwoleń dla tych
podmiotów i przekazuje Operatorowi REMAS.
Okresowa kontrola realizacji celów i zadań zapisanych w programie ochrony środowiska
Zgodnie z nową ustawa Prawo ochrony środowiska każde województwo, powiat i gmina jest
zobowiązana co 2 lata przedstawiać raport z realizacji programu ochrony środowiska.
Monitorowanie i kontrola realizacji celów i zadań środowiskowych oraz ocena efektów ekologicznych poprawiających stan środowiska, następować będzie zgodnie z procedurami systemu
zarządzania środowiskowego PR1, PR2 i PR3. Stosowanie procedur wspomaga program komputerowy REMAS, który ułatwia dokonywanie okresowego przeglądu stanu realizacji celów i zadań
zapisanych w programie ochrony środowiska i pozwala na wydruk raportu o stanie środowiska
w powiecie. Przewiduje się dokonywanie takiego przeglądu i sporządzenie stosownego raportu nie
tylko raz na 2 lata, jak tego wymaga ustawa, ale raz w roku w celu podjęcia niezbędnych działań
korygujących lub usprawniających realizację programu ochrony środowiska.
Program SOZAT stanowi kopię zawartości Wojewódzkiego Banku Zanieczyszczeń Środowiska, wykorzystywanego przez Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego, w odniesieniu do
podmiotów działających na terenie powiatu. SOZAT jest podstawowym instrumentem informatycznym budowanego w województwie systemu kontroli i prognozowania opłat środowiskowych stanowiących dochody funduszy ekologicznych. Program ten, pracujący w systemie Windows, służy do
zbierania i przetwarzania danych o substancjach wprowadzanych do środowiska przez jednostki
organizacyjne. Natomiast program REMAS zawiera księgę szczegółowych procedur systemu zarządzania środowiskowego powiatem, kwestionariusz przeglądowy, tj. bazę monitorowanych parametrów, obejmującą około 200 parametrów, z których 36 wykorzystywanych jest do obliczenia
zestawu wskaźników oceny efektów działalności środowiskowej wraz ze wskaźnikami oceny efektów działalności środowiskowej.
Obecnie system ten jest w fazie budowy; część informacji, które miały być pozyskiwane z
poziomu Marszałka Województwa, nie jest przekazywana do systemu. Prowadzenie analizy realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Pszczyńskiego tylko na podstawie danych wprowadzonych do systemu nie jest na obecnym etapie możliwe.
7.5.
7.6. Narzędzia i instrumenty reglamentujące możliwości korzystania ze środowiska
· pozwolenia i decyzje administracyjne na emisję, zintegrowane, wodno-prawne, na wytwarzanie, zbiórkę i recykling odpadów, zobowiązujące do prowadzenia pomiarów
· zgłoszenia instalacji nie wymagających pozwoleń dokonywane przez zakłady je eksploatujące;
· przeglądy ekologiczne dokonywane w sytuacjach gdy powstają wątpliwości, w przypadku
składowisk zawsze;
· instrukcje eksploatacji obiektów związanych z gospodarką odpadami;
· wymagania kwalifikacyjne stawiane eksploatującym obiekty gospodarki odpadami;
· strefy ochrony bezpośredniej i pośredniej ujęć wody;
· strefy ograniczonego użytkowania terenu;
· ograniczenia lub zakazanie użytkowania niektórych jednostek pływających na wodach stojących;
103
7.7. Narzędzia i instrumenty finansowe
· opłaty za korzystanie ze środowiska; są ponoszone za: wprowadzanie gazów lub pyłów do
powietrza, wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, pobór wód, składowanie odpadów;
ponadto na podstawie ustawy o ochronie przyrody uiszczane są opłaty za wycinkę drzew
i krzewów, a na podstawie Prawa geologicznego opłaty za wydobycie kopalin;
· opłaty podwyższone za korzystanie ze środowiska uiszczają podmioty korzystające z niego
bez uzyskania wymaganego pozwolenia;
· wsparcie finansowe przedsięwzięć związanych z ochroną środowiska w drodze udzielania
oprocentowanych pożyczek, dopłat do oprocentowania kredytów i pożyczek, udzielania dotacji, wnoszenia udziałów do spółek, nabywania obligacji, akcji i udziałów przez fundusze
ochrony środowiska, oraz wsparcie finansowe przez Ekofundusz dysponujący pieniędzmi
z ekokonwersji, fundusze Unii Europejskiej (szerzej o nich w dalszym rozdziale), inne pomniejsze fundusze i fundacje wspomagające ochronę środowiska, budżet państwa, budżet
samorządu województwa;
· system materialnych zachęt (ustawa Prawo ochrony środowiska przewiduje zróżnicowane
stawki podatków i innych danin publicznych służące celom ochrony środowiska) dla przedsiębiorców podejmujących się wprowadzania prośrodowiskowych systemów zarządzania
procesami produkcji i usługami, zgodnie z ogólnoświatowymi i europejskimi wymogami w tym
zakresie, wyrażonymi m.in. w standardach ISO 14000, EMAS, programach czystej produkcji.
7.8. Narzędzia i instrumenty karne i administracyjne
· odpowiedzialność cywilna za szkody spowodowane oddziaływaniem na środowisko uregulowana jest także w Kodeksie Cywilnym; pozwala on każdemu, komu przez bezprawne oddziaływanie na środowisko zagraża lub została wyrządzona szkoda, żądać jej naprawienia lub
zaprzestania działalności; jeżeli naruszenie dotyczy środowiska jako dobra wspólnego,
z roszczeniem może wystąpić jednostka samorządu terytorialnego;
· odpowiedzialność karna za szkody wyrządzone środowisku zagrożona jest karą grzywny lub
ograniczenia wolności w wypadku wprowadzania do obrotu substancji stwarzających szczególne zagrożenie, eksploatacji bez pozwolenia instalacji lub lekceważenia przepisów przez
prowadzącego zakład o dużym ryzyku;
· odpowiedzialność administracyjna sprowadza się do możliwości nałożenia na podmiot korzystający ze środowiska i oddziałujący na niego negatywnie, obowiązku ograniczenia negatywnego wpływu i przywrócenia właściwego stanu środowiska;
· administracyjne kary pieniężne są ponoszone za przekroczenie lub naruszenie warunków korzystania ze środowiska;
7.9. Działalność kontrolna Powiatu
Możliwość skutecznego korzystania z instrumentów administracyjnych wiąże się z podejmowaniem czynności kontrolnych. W przypadku samorządu powiatowego dotyczą one korzystania z
możliwości wydania decyzji nakazujących prowadzącemu instalację prowadzenie pomiarów wielkości emisji, dokonanie przeglądu ekologicznego, wykonanie analizy porealizacyjnej itp. Ponadto
konieczna jest dobra współpraca starostwa z Inspekcją Ochrony Środowiska w celu systematycznej kontroli przestrzegania przez podmioty prowadzące działalność gospodarczą zapisów zawartych w pozwoleniach na emisję, w pozwoleniach zintegrowanych, a także w zapisach dotyczących
gospodarki odpadami.
7.10. Edukacja społeczności lokalnej
W programie ochrony środowiska woj. wielkopolskiego problematyka edukacji społeczeństwa w tej dziedzinie przewija się podczas omawiania każdego z komponentów środowiska.
Cele w ten sposób określone wpisują się w podstawowe cele sformułowane w Narodowej
Strategii Edukacji Ekologicznej: „Edukacja ekologiczna kształtuje całościowy obraz relacji pomiędzy człowiekiem, społeczeństwem i przyrodą. Ukazuje zależność człowieka od środowiska oraz
uczy odpowiedzialności za zmiany dokonywane w środowisku naturalnym. Istotne jest, aby został
on osiągnięty zarówno wśród młodego pokolenia, jak i u ludzi dorosłych poprzez: edukację ekologiczną w formalnym systemie kształcenia oraz pozaszkolną edukację ekologiczną”. Przedsięwzięcia edukacyjne społeczności lokalnej znalazły odzwierciedlenie w szeregu dokumentach lokalnych
począwszy od Strategii Powiatu i strategii Gmin. Zamiary w tej materii dotyczą: wspierania programów edukacji ekologicznej prowadzonej przez organizacje pozarządowe, gminy, szkoły. Przewi104
dziano organizację warsztatów ekologicznych dla młodzieży, organizację wycieczek, szkolenie rolników w zakresie Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej, szkolenie radnych, wreszcie systematyczną
edukację mieszkańców między innymi poprzez organizację otwartych spotkań dla nich. Ponieważ
zamiary te dotyczą wielu dziedzin, choć w szczególności gospodarki wodno-ściekowej i odpadowej, nie zostały one szczegółowo opisane w tabelach dotyczących poszczególnych komponentów
środowiska. Jednakże nie ulega wątpliwości, że bardzo ważną pozycją w wydatkach Powiatowego
Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej powinna być edukacja. Szczególnie cenna
będzie w tej materii współpraca z organizacjami pozarządowymi i szkołami. Edukacja wiąże się z
rozdziałem następnym, traktującym o udziale mieszkańców w podejmowaniu decyzji dotyczących
ochrony środowiska.
7.11. Udział społeczeństwa w podejmowaniu decyzji
Włączanie do procesu realizacji zrównoważonego rozwoju szerokiego grona partnerów daje
szansę na jego społeczną akceptację i przyjmowanie przez nich współodpowiedzialności tak za
sukcesy jak i porażki. Społeczność Powiatu Pszczyńskiego jest głównym adresatem działań przewidywanych Programem, stąd tak ważnym elementem jest uspołecznienie procesu planowania i
podejmowania decyzji i przejrzystość procedur włączających doń szerokie grono partnerów. Zadanie to, by mogło przynieść pozytywny skutek, musi być realizowane przez społeczeństwo świadome zagrożeń, jakie niesie za sobą rozwój cywilizacyjny, a więc odpowiednio przygotowane. W
przeciwnym wypadku podejmowane przez władze samorządowe próby rozwiązania szeregu problemów będą napotykały na społeczny opór.
7.12. Nowe podejście do planowania przestrzennego – ekologizacja
Zasady polityki ekologicznej państwa są zasadami, na których oparta jest również polityka
ochrony środowiska województwa wielkopolskiego. Oprócz zasady zrównoważonego rozwoju
jako nadrzędnej uwzględniono szereg zasad pomocniczych i konkretyzujących, m.in.:
1. Zasadę prewencji, oznaczającą w szczególności:
- zapobieganie powstawaniu zanieczyszczeń poprzez stosowanie najlepszych dostępnych technik (BAT),
- recykling, czyli zamykanie obiegu materiałów i surowców, odzysk, energii, wody i surowców ze ścieków i odpadów oraz gospodarcze wykorzystanie odpadów zamiast ich składowania,
- zintegrowane podejście do ograniczania i likwidacji zanieczyszczeń
i zagrożeń zgodnie z zaleceniami Dyrektywy Rady 96/61/WE w sprawie
zintegrowanego zapobiegania i ograniczania zanieczyszczeń (tzw. dyrektywa IPPC),
- wprowadzanie pro-środowiskowych systemów zarządzania procesami
produkcji i usługami, zgodnie z ogólnoświatowymi i europejskimi wymogami w tym zakresie, wyrażonymi m.in. w standardach ISO 14000
i EMAS, programach czystszej produkcji, Responsible Care, itp.
2. Zasadę "zanieczyszczający płaci” odnoszącą się do odpowiedzialności za skutki zanieczyszczenia i stwarzania innych zagrożeń. Odpowiedzialność tę ponosić powinny
wszystkie jednostki użytkujące środowisko a więc także konsumenci, zwłaszcza, gdy
mają możliwość wyboru mniej zagrażających środowisku dóbr konsumpcyjnych.
3. Zasadę integracji polityki ekologicznej z politykami sektorowymi oznaczającą
uwzględnienie w politykach sektorowych celów ekologicznych na równi z celami gospodarczymi i społecznymi.
4. Zasadę regionalizacji, oznaczającą m.in. skoordynowanie polityki regionalnej z regionalnymi ekosystemami w Europie (np. doliny rzeczne i obszary wodno-błotne, szczególnie w strefach przygranicznych).
5. Zasadę subsydiarności, wynikającą m.in. z Traktatu o Unii Europejskiej a oznaczającą przekazywanie części kompetencji i uprawnień decyzyjnych dotyczących ochrony
środowiska na właściwy szczebel, regionalny lub lokalny tak, aby był on rozwiązywany
na najniższym szczeblu, na którym może zostać skutecznie i efektywnie rozwiązany.
6. Zasadę skuteczności ekologicznej i efektywności ekonomicznej odnoszącą się do
wyboru planowanych przedsięwzięć inwestycyjnych ochrony środowiska a oznaczającą
potrzebę minimalizacji nakładów na jednostkę uzyskanego efektu.
105
7. Streszczenie Programu Ochrony Środowiska
Celem opracowania jest aktualizacja „Powiatowego Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Pszczyńskiego na lata 2008-2011, z uwzględnieniem lat 2012-2015 ”
Odniesieniem do Programu na lata 2004 - 2007 jest „Raport z wykonania programu ochrony
środowiska dla Powiatu Pszczyńskiego” za lata 2004-2006”.
Przedmiotem niniejszego opracowania jest Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla
Powiatu Pszczyńskiego na lata 2008-2011, z uwzględnieniem lat 2012-2015. Zgodne z przepisami
ustawy Prawo Ochrony Środowiska przyjęte dokumenty podlegają aktualizacji nie rzadziej niż co 4
lata.
Odniesieniem do Programu na lata 2004 - 2007 jest „Raport z realizacji programu ochrony
środowiska dla Powiatu Pszczyńskiego”.
Podstawę opracowania niniejszego opracowania stanowi szereg dokumentów udostępnionych m.in. przez Powiat, Gminy, WZMiUW, GUS, WIOŚ, KPPSP w Pszczynie, ODR. Informacje
wykorzystane w opracowaniu posłużyły określeniu stanu aktualnego wszystkich komponentów środowiska przyrodniczego. Uwzględniono zmiany, jakie zaszły na przełomie ostatnich dwóch lat w
zakresie rozwoju infrastruktury, zmiany w stanie jakości wód, powietrza, gleb. Udostępnione wieloletnie plany inwestycyjne gmin oraz jednostek podległych Powiatowi pozwoliły wyodrębnić zadania
na lata 2008-2015, jakie będą realizowane na terenie Powiatu Pszczyńskiego.
Program powinien być realizowany poprzez uwzględnienie zapisów wynikających z dokumentów rządowych, zwłaszcza wynikających z listy przedsięwzięć własnych i koordynowanych.
Ponadto wszelkie działania winny wynikać z przedsięwzięć zawartych w opracowaniach na
szczeblu regionalnym (Program wojewódzki, Strategia wojewódzka) i lokalnym zwłaszcza z Programu powiatowego oraz z dokumentów, koncepcji władz gminy, postulatów rozmaitych środowisk, w tym organizacji pozarządowych i mieszkańców. Dodatkowo niektóre z przedsięwzięć zostały zaproponowane przez zespół opracowujący Program.
Zhierarchizowana lista przedsięwzięć, odnośnie każdego komponentu środowiska przyrodniczego została zawarta w tabelach. Zadania podzielone są na zadania inwestycyjne i pozainwestycyjne. W każdej z tych grup wyróżnia się zadania własne i koordynowane.
Przy opracowywaniu programu, duży nacisk położono na poprawę stanu świadomości ekologicznej oraz edukację ekologiczną mieszkańców powiatu.
106

aktualizacja programu ochrony środowiska dla powiatu

Transkrypt

Podobne dokumenty

Pszczyna w Wałbrzychu