Analiza zarządzania zasobami przedsiębiorstwa

Analiza zarządzania zasobami
przedsiębiorstwa
Analiza zarządzania zasobami
przedsiębiorstwa
• Analiza zarządzania czynnikiem ludzkim
• Analiza gospodarowania środkami trwałymi
• Analiza gospodarowania materiałami
ANALIZA ZARZĄDZANIA
CZYNNIKIEM LUDZKIM
Analiza zarządzania czynnikiem ludzkim
• Analiza dynamiki wielkości i struktury
zatrudnienia
• Analiza kwalifikacji zawodowych
• Analiza stażu pracy
• Analiza ruchu pracowników
• Analiza wydajności pracy
• Analiza wynagrodzeń
Analiza dynamiki wielkości i struktury
zatrudnienia
• W przedsiębiorstwach przemysłowych:
– Pracownicy grupy przemysłowej
– Pracownicy grupy nieprzemysłowej
• W nowoczesnych przedsiębiorstwach opartych
na wiedzy:
– Specjaliści (profesjonaliści)
– Support 69
Analiza kwalifikacji zawodowych
•
Wskaźnik ogólnego potencjału wykształcenia:
𝑃𝑜𝑤 =
𝑃𝑝𝑤 𝐿𝑝
Gdzie:
• Ppw-liczba pracowników na koniec okresu o danym poziomie wykształcenia
• Lp- mnożnik odpowiadający danemu poziomowi wykształcenia
•
Wskaźnik średniego poziomu wykształcenia:
𝑃𝑜𝑤
𝑃ś𝑤 =
𝑍𝑘
Gdzie:
• Pow-wskaźnik ogólnego potencjału wykształcenia
• Zk-liczba pracowników na koniec okresu
Analiza kwalifikacji zawodowych
L. prac. na koniec okresu
Poziom
wykształcenia
Mnoż.
2009
Wsk. og. potenc. wykszt.
2010dyn.
2009
Wsk. śr. potenc. wykszt.
2010dyn.
2009
2010dyn.
Wyższe-m
18
50
60
120%
900
1080
x
x
x
x
Wyższe-l
16
30
25
83%
480
400
x
x
x
x
Średnie
13
20
20
100%
260
260
x
x
x
x
100
105
1640
1740
Suma
x
x
106,10%
16,40
16,57
101,05%
Analiza stażu pracy
• Wskaźnik średniego stażu pracy:
𝑆𝑠𝑝 =
𝑍𝑠𝑝 𝑥′𝑝
𝑍𝑘
Gdzie:
• Zsp -Liczba pracowników na koniec okresu należąca do danego
przedziału
• x’p-środek przedziału
• Zk jak wyżej
• Wskaźnik stabilizacji:
𝑆𝑧 =
𝑍𝑚𝑏
𝑍𝑘
[%]
Gdzie:
• Zmb-liczba pracowników na koniec okresu ze stażem dłuższym od
minimum stabilizacyjnego
• Zk jak wyżej
Analiza stażu pracy
L. prac. na koniec okresu
Staż
Śr.
Wsk. śr. stażu pracy.
2010
2011
2010
Wskaźnik stabilizacji
2011 dyn.
2010
0-1
0,5
55
50
28
25
x
2-3
2,5
45
45
113
113
x
4-5
4,5
70
70
315
315
x
6-10
8
80
85
640
680
x
11-15
13
100
100
1300
1300
x
16-20
18
100
110
1800
1980
x
21-25
23
90
95
2070
2185
x
26-30
28
80
85
2240
2380
x
31-35
33
70
80
2310
2640
x
36-40
38
64
70
2432
2660
x
41-45
43
45
50
1935
2150
x
799
840
19
20
Min. stab
3
102,92%
2011dyn.
87%
89%
101%
x
x
x
Analiza ruchu pracowników
(płynność/fluktuacja kadr)
• Wskaźnik przyjęć
𝑃𝑛 =
• Wskaźnik zwolnień
𝑁
[%]
𝑍𝑝
𝑂
𝑃𝑧 = 𝑍 [%]
𝑝
• Wskaźnik ruchu ogólnego
𝑃𝑛𝑧 =
𝑁+𝑂
[%]
𝑍𝑝
Gdzie:
• N – liczba pracowników przyjętych
• O - liczba pracowników zwolnionych
• Zp – liczba pracowników w ostatnim dniu okresu poprzedniego
Analiza wydajności pracy
• Wzór ogólny:
𝑃ł
𝑊𝑝 =
𝑇ł
• Gdzie:
• Pł – wielkość produkcji w badanym okresie
• Tł – nakłady pracy żywej
Wydajność pracy –
-rodzaje nakładów pracy żywej
• Przeciętna liczba pracowników ogółem
• Przeciętna liczba pracowników grupy
przemysłowej
• Przeciętna liczba robotników grupy przemysłowej
• Przeciętna liczba pracowników bezpośrednio
produkcyjnych
• Przeciętna liczba godzin przepracowanych przez
jednego robotnika (tzw. efektywny czas pracy)
Przedmiot analizy wydajności pracy
• Analiza wielkości i dynamiki średniej
indywidualnej wydajności pracy,
• Analiza wpływu poszczególnych czynników na
wydajność pracy,
• Analiza wpływu wydajności pracy na
produkcję
Inne pomiary wydajności pracy
• Pracochłonność – efekty pracy wyrażone są
według pracochłonności normatywnej
• Pracochłonność normatywna która określa ile
czasu/nakładów trwało uzyskanie określonych
efektów ilościowych
• Określana jest w normogodzinach
Analiza wynagrodzeń osobowych
• Analiza zmian w czasie wielkości wynagrodzeń
osobowych
• Analiza struktury wynagrodzeń osobowych
• Analiza średnich wynagrodzeń osobowych
Średnie wynagrodzenie
•
𝑊𝑜 +𝑊𝑧
Ś𝑤 =
𝑍ś ×12
• Gdzie:
• Wo-wielkość wynagrodzeń osobowych w
danym roku,
• Wz-Wielkość wypłat z zysku w danym roku
• Zś- przeciętna liczba pracowników w badanym
roku
ANALIZA GOSPODAROWANIA
ŚRODKAMI TRWAŁYMI
Analiza gospodarowania środkami trwałymi
• Wskaźniki stanu środków trwałych
– Wskaźniki struktury
– Wskaźniki dynamiki
– Wskaźniki stanu technicznego
• Wskaźniki postępu technicznego
– Wskaźniki wyposażenia technicznego,
– Wskaźniki uzbrojenia energetycznego
– Wskaźniki zmechanizowania pracy
• Wskaźniki wykorzystania środków trwałych
– Wskaźniki aktywności,
– Wskaźniki intensywności,
– Wskaźniki ekstensywności
Wskaźnik technicznego uzbrojenia
pracy
𝑀
𝑈𝑧 =
𝑍
•
•
•
•
Gdzie:
Uz- wskaźnik technicznego uzbrojenia pracy
M- wartość środków trwałych
Z – jednostka pracy żywej
ANALIZA GOSPODAROWANIA
MATERIAŁAMI
Analiza gospodarowania materiałami
• Analiza materiałochłonności produkcji
𝑍𝑚
𝑊𝑚 =
𝑃
Gdzie:
• Wm- wskaźnik materiałochłonności
• Zm – zużycie materiałów(jednostki naturalne
lub wartość)
• P – wielkość lub wartość produkcji
Zarządzanie zapasami
• Zapasy - składniki majątku stanowiące
surowce, materiały, produkcję w toku,
półfabrykaty, wyroby oraz towary.
• Są niezbędne dla prowadzenia działalności
bieżącej zapewniającej środki dla dalszego
funkcjonowania przedsiębiorstwa
Funkcje zapasów
• Antycypacyjne – wyprzedzające zaspokajanie
potrzeb
• Ekonomiczne – umożliwiające zarządzanie
kosztami:
– Ekonomia skali
– Oszczędności przy rabatach
– Inne…
• Zabezpieczające – chronią przed niepewnością
popytu
Rodzaje zapasów
• Zapasy bieżące - cześć zapasów zużywanych w rutynowym
procesie zamawiania (dla zaspokojenia z góry określonego
popytu przy znanym czasie dostawy)
• Zapasy bezpieczeństwa (safety stock) lub zapasy buforowe
(buffer stock)- chronią przed wahaniami popytu
• Zapasy sezonowe (seasonal stock) są gromadzone i
utrzymywane przed sezonem w którym będzie na nie
zapotrzebowanie.
• Zapasy promocyjne (promotional stock) gromadzone w
celu szybkiej reakcji na promocję marketingową
• Zapas martwy (dead stock) nie ma wartości dla normalnej
działalności przedsiębiorstwa
Rodzaje zapasów
• Zapas rotujący – związany z dostawami pod bieżące potrzeby oraz systematycznym
zużyciem
• Zapas zabezpieczający – chroni przed niepewnością w dynamice popytu lub czasie
dostawy i stanowi zabezpieczenie ciągłości operacji
• Zapas nadmierny – który nie rotuje i nie wnosi wartości do procesu
Metoda ABC (ang. ABC method)
• wykorzystywana w procesie monitorowania zapasów
• podzielenie zapasów utrzymywanych w przedsiębiorstwie
na trzy grupy oznaczone jako A, B, C
– Grupa A - zapasy o największym znaczeniu (zapasy związane z
największymi inwestycjami), jest najmniej liczna (najwyższy
priorytet)
– Grupa B - zapasy pośrednie
– Grupa C - tanie lub łatwe w zastąpieniu zapasy, jest najbardziej
liczna (najniższy priorytet)
Metoda XYZ
• Klasyfikuje produkty na podstawie regularności zapotrzebowania
• Produkty dzielone są na trzy grupy w zależności od:
– regularności zapotrzebowania
– dokładności sporządzonych prognoz zapotrzebowania.
• do grupy X zalicza się materiały o regularnym zapotrzebowaniu i
wysokiej dokładności prognoz
• do grupy Z materiały o nieregularnym zapotrzebowaniu i niskiej
dokładności prognoz
• do grupy Y materiały o średnim poziomie.
Zapasy dystrybucyjne
• Utrzymywane w małych przedsiębiorstwach
handlowych
• Utrzymywane z powodu:
–
–
–
–
–
–
oszczędności na transporcie,
skali produkcji,
sezonowości popytu,
potrzeby zapewnienia odpowiedniej obsługi klienta,
stabilizacji zatrudnienia
zapewnienia wystarczającej ilości towarów do
sprzedaży
Rodzaje zapasów – relacja z procesem
• ZAPASY MATERIAŁÓW:
–
–
–
–
Ułatwiają planowanie produkcji (ciągłość produkcji)
Zmniejszają ryzyko związane ze zmianami cen materiałów
Chronią przed ryzykiem braku podaży materiałów
Umożliwiają prowadzenie polityki uzyskiwania rabatu za
jednorazowy zakup w dużej ilości
• ZAPASY PRODUKCJI W TOKU:
– Zapewniają płynność produkcji (następuje utworzenie
zapasu buforowego produktów przesuwanych z jednego
procesu do drugiego)
• ZAPASY WYROBÓW GOTOWYCH:
– Zmniejszają ryzyko braku możliwości sprzedaży przy
wahaniach popytu
– Stabilizują produkcję, zmniejszając koszty spowodowane
zmianą rodzaju produkowanego dobra
Strategie dotyczące zapasów
• Minimalistyczna:
– minimalizacja zapasów (utrzymywanie tylko
zapasu niezbędnego dla bieżącej działalności)
– Wymaga dokładnego prognozowania podaży i
popytu na rynku
– Duże ryzyko utraty sprzedaży
• Maksymalistyczna:
– utrzymywany jest wysoki poziom zapasów
– małe ryzyko utraty ciągłości produkcji
– Wysokie koszty utrzymania zapasów
– Zagrożenie dla płynności finansowej
Koszty zapasów
• Koszty utrzymania zapasów (holding cost):
– zmieniające się wprost proporcjonalnie do wielkości zapasów:
• koszty finansowania zapasów (koszt utraconych korzyści)
• koszty magazynowania
• ubezpieczenia
– zmieniające się nieliniowo /w stosunku do średniego okresu
magazynowania
• zużycia i starzenia się zapasów,
• Koszty zamawiania (ordering cost)
– koszty dostawy, transportu i rozładunku
– opłaty pocztowe, telefoniczne
– Koszty utraty rabatu dla dużych zamówień (koszty alternatywne)
• Koszty braku zapasów (stockout cost)
–
–
–
–
utrata zysku na sprzedaży,
możliwość utracenia klienta
dodatkowe koszty związane z koniecznością natychmiastowego zakupu
dodatkowe koszty spowodowane zatrzymaniem procesu produkcji
(koszty ponownego uruchomienia produkcji)
MODEL OPTYMALNEJ WIELKOŚCI ZAMÓWIENIA
EOQ (Economic Order Quantity)
Założenia:
• zapotrzebowanie i zużycie zapasów jest stałe w badanym
okresie
• istnieją dwa rodzaje kosztów:
– Koszty utrzymania zapasów– zmieniające się wprost
proporcjonalnie do wielkości zapasów (jednostkowe koszty
utrzymania zapasów są stałe),
– Koszty zamówień – zmieniające się wprost proporcjonalnie do
liczby zamówień (koszty realizacji jednego zamówienia są stałe)
•
•
•
•
cena jednostkowa zapasów jest stała
nie występuje ryzyko niezrealizowania dostawy
zapasy nie tracą własności użytkowych
zamówiona partia od razu w całości trafia do magazynu
MODEL OPTYMALNEJ WIELKOŚCI ZAMÓWIENIA
Zmienne modelu EOQ
• D – roczne zużycie zapasów (roczne zapotrzebowanie)
• C – koszty utrzymania zapasów wyrażone w procentach wartości
średniego poziomu zapasu w skali okresu:
– koszty finansowania,
– koszty ubezpieczenia
– koszty magazynowania
•
•
•
•
•
P – cena jednostkowa zapasów
jkz – stały koszt złożenia jednego zamówienia
Jkuz-kosz utrzymania jednostki zapasów
Q – wielkość zamówienia
n - liczba zamówień w roku
MODEL OPTYMALNEJ WIELKOŚCI ZAMÓWIENIA
Koszty
Koszty całkowite
Koszty utrzymania
Koszty zamawiania
Qopt.
Wielkość zapasów jednostki
Całkowite koszty utrzymania zapasów = 𝐾𝑈𝑍 = 𝐶 ×
Całkowite koszty zamówień= 𝐾𝑍 = 𝐹 × 𝑛 = 𝑗𝑘𝑧 ×
𝑄
2
𝐷
𝑄
𝑄
2
Całkowite koszty zapasów = 𝐾𝑈𝑍 + 𝐾𝑍 = 𝐶 × + 𝑗𝑘𝑧 ×
∗
𝑄 =
2×𝐷×𝑗𝑘𝑧
𝑗𝑘𝑢𝑧
=
2×𝐷×𝑗𝑘𝑧
𝐶×𝑃
𝐷
𝑄
→ 𝑚𝑖𝑛
MODEL OPTYMALNEJ WIELKOŚCI ZAMÓWIENIA
• Optymalna wielkość partii powinna minimalizować całkowite
koszty zapasów.
• Przy stosunkowo dużych partiach towaru zamówienia
składane są rzadziej i koszt ich składania jest zatem mniejszy.
• W takim przypadku rosną koszty utrzymania zapasów.
• Przy zamawianiu stosunkowo małych partii: koszt utrzymania
spada, a koszt dostaw rośnie.
• Dlatego wymagane jest obliczenie optymalnej wielkości
jednego zamówienia:
∗
𝑄 =
2×𝐷×𝑗𝑘𝑧
=
𝑗𝑘𝑢𝑧
2×𝐷×𝑗𝑘𝑧
𝐶×𝑃
Dwuskładnikowy model zapasów
• Założenia:
• Abu zapewnić ciągłość operacji w przedsiębiorstwie należy
utrzymywać zapas zabezpieczający
• Za każdym razem, gdy zapasy przekraczają poziom
bezpieczny (Q0), składane jest zamówienie
• Poziom bezpieczeństwa jest to prawdopodobieństwo tego,
że zużycie nie przekroczy zapasu
• Czynniki determinujące zapas bezpieczeństwa:
– Niepewność prognoz popytu,
– Koszty niedoborów (koszty utraconych możliwości, pogorszenie
się reputacji, koszty szybkich dostaw),
– Prawdopodobieństwo opóźnień w dostawach (np. z powodu
niestabilności otoczenia)
Dwuskładnikowy model zapasów
• Zapasy „wyrównuje się” do poziomu ROP
ROP=zużycie w okresie dostawy+zapas bezpieczństwa
Inaczej:
ROP=średni czas dostawy*zużycie na jednostkę czasu+zapas bezpieczeństwa
Dwuskładnikowy model zapasów
Wielkość
zapasów
Q0
Czas
Literatura
• Leszczyński Z., Skowronek-Mielczarek A.
(2004), Analiza ekonomiczno-finansowa spółki,
PWE, Warszawa
• Wersty B. (red)(1993), Analiza ekonomiczna w
przedsiębiorstwie, Wyd. A.E. , Wrocław