docegzamin maturalny z biologii
download 
Reklamacja Transkrypt
egzamin maturalny z biologii
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl dysleksja Miejsce na naklejkĊ z kodem szkoáy MBI-P1A1P-061 EGZAMIN MATURALNY Z BIOLOGII Arkusz I POZIOM PODSTAWOWY Czas pracy 120 minut ARKUSZ I STYCZEē ROK 2006 Instrukcja dla zdającego 1. SprawdĨ, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 12 stron. Ewentualny brak zgáoĞ przewodniczącemu zespoáu nadzorującego egzamin. 2. Odpowiedzi zapisz czytelnie w miejscu na to przeznaczonym przy kaĪdym zadaniu. 3. Pisz czytelnie. UĪywaj dáugopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/atramentem. 4. Nie uĪywaj korektora, a báĊdne zapisy wyraĨnie przekreĞl. 5. PamiĊtaj, Īe zapisy w brudnopisie nie podlegają ocenie. 6. Podczas egzaminu moĪesz korzystaü z oáówka i gumki (wyáącznie do rysunków) oraz linijki. 7. Wypeánij tĊ czĊĞü karty odpowiedzi, którą koduje zdający. Nie wpisuj Īadnych znaków w czĊĞci przeznaczonej dla egzaminatora. 8. Na karcie odpowiedzi wpisz swoją datĊ urodzenia i PESEL. pola odpowiadające cyfrom numeru PESEL. BáĊdne Zamaluj zaznaczenie otocz kóákiem i zaznacz wáaĞciwe. ĩyczymy powodzenia! Za rozwiązanie wszystkich zadaĔ moĪna otrzymaü áącznie 50 punktów Wypeánia zdający przed rozpoczĊciem pracy PESEL ZDAJĄCEGO KOD ZDAJĄCEGO Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl Egzamin maturalny z biologii Arkusz I 2 Zadanie 1. (2 pkt) Komórki, z których zbudowane są narządy ludzkiego organizmu zawierają wiĊkszoĞü typowych struktur, wymienionych poniĪej (A–D). Jednak z uwagi na przystosowanie tych narządów do peánionych funkcji mogą siĊ one znacznie róĪniü liczbą lub aktywnoĞcią struktur komórkowych. A. B. C. D. jądro komórkowe mitochondrium aparat Golgiego siateczka wewnątrzplazmatyczna Przyporządkuj kaĪdemu z wymienionych poniĪej narządów czáowieka jedną ze struktur (od A do D), której szczególna aktywnoĞü stanowi przystosowanie jego komórek do peánionej funkcji. miĊsieĔ szkieletowy ............... gruczoá áojowy ......................... Zadanie 2. (2 pkt) Jest jednym z najwiĊkszych narządów naszego ciaáa. Dziaáa jak filtr, magazyn i peáni funkcjĊ wydzielniczą. Podaj nazwĊ narządu opisanego powyĪej oraz wyjaĞnij, na czym polega jedna z jego, wymienionych w tekĞcie, funkcji. ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... Zadanie 3. (2 pkt) Dieta przeciĊtnego Polaka bardzo znacznie odbiega od zaleceĔ specjalistów ds. Īywienia, dlatego pod wzglĊdem zachorowalnoĞci i zgonów z powodu chorób cywilizacyjnych Polska zajmuje jedno z czoáowych miejsc w Europie. Podaj dwie wady typowej polskiej diety oraz uzasadnij wpáyw kaĪdej z nich na zdrowie czáowieka. ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl Egzamin maturalny z biologii Arkusz I 3 Zadanie 4. (2 pkt) Wykres ilustruje przeciĊtną iloĞü zuĪywanej przez organizm czáowieka energii w ciągu jednej doby, w róĪnych okresach Īycia i przez osoby róĪnej páci. iloĞü energii (w kJ) 14000 12000 10000 páeü ĪeĔska páeü mĊska 8000 6000 4000 2000 0 niemowlĊta máodzieĪ doroĞli seniorzy Na podstawie analizy wykresu sformuáuj dwie zaleĪnoĞci dotyczące energii zuĪywanej przez organizm czáowieka. ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... Zadanie 5. (2 pkt) Ryby morskie są cennym Ĩródáem áatwo przyswajalnego biaáka. Ich táuszcz zawiera kwasy táuszczowe omega-3, które przeciwdziaáają zmianom miaĪdĪycowym poprzez zmniejszenie stĊĪenia trójglicerydów i cholesterolu LDL we krwi. Zapobiegają one takĪe powstawaniu zakrzepów naczyniowych oraz powodują rozszerzenie naczyĔ krwionoĞnych, obniĪając ciĞnienie krwi. Na podstawie analizy tekstu podaj dwa argumenty uzasadniające wprowadzenie ryb do naszego jadáospisu. ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... Zadanie 6. (2 pkt) Podaj dwie cechy budowy Ğcian Īoáądka oraz uzasadnij ich znaczenie w peánieniu jego funkcji w ukáadzie pokarmowym. ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl Egzamin maturalny z biologii Arkusz I 4 Zadanie 7. (2 pkt) Wyciąg z karty zdrowia pacjenta: Objawy, z którymi zgáosiá siĊ pacjent: suchoĞü, rogowacenie i záuszczanie siĊ naskórka. Dodatkowe informacje: pogarszający siĊ wzrok, sáabe widzenie, szczególnie o zmroku. WymieĔ witaminĊ, której brakuje w organizmie pacjenta. Podaj przykáad produktu ĪywnoĞciowego zawierającego na tyle duĪo tej witaminy, aby mógá byü zalecony przez lekarza jako uzupeánienie diety. ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... Zadanie 8. (2 pkt) W organizmie czáowieka moĪna wyróĪniü dwa typy komórek miĊĞniowych: 1. oksydacyjne (miĊĞnie czerwone), tzn. z przewagą oddychania tlenowego, które są zdolne do dáugotrwaáej pracy i choü kurczą siĊ stosunkowo wolno, to nie ulegają szybkiemu zmĊczeniu; 2. glikolityczne (miĊĞnie biaáe), tzn. oddychające gáównie beztlenowo, które są zdolne do szybkich, silnych, ale krótkotrwaáych skurczów, bo áatwo ulegają zmĊczeniu. U ludzi miĊĞnie szkieletowe są zbudowane z wáókien obu typów, lecz w róĪnych proporcjach (co jest uwarunkowane genetycznie, ale zmienne osobniczo). Osobnicy posiadający w miĊĞniach duĪą iloĞü wáókien wolnych (czerwonych) są biologicznie lepiej przygotowani do trwającej dáugo aktywnoĞci niĪ osobnicy, u których wiĊcej jest wáókien szybkich (biaáych). Ci z kolei mogą osiągaü wiĊkszą siáĊ skurczu. Rysunek przedstawia przekrój poprzeczny przez tkankĊ miĊĞnia czworogáowego uda dwóch máodych mĊĪczyzn I i II. wáókna czerwone wáókna biaáe MĊĪczyzna I MĊĪczyzna II Zaznacz dwie dyscypliny sportowe, w których mĊĪczyzna I, wspomagając siĊ odpowiednim treningiem, teoretycznie mógáby osiągaü dobre wyniki. A. B. C. D. E. Bieg krótkodystansowy. Rzut oszczepem. Maraton. Rzut kulą. Biegi narciarskie na dáugim dystansie. Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl Egzamin maturalny z biologii Arkusz I 5 Zadanie 9. (1 pkt) Straty wody w procesie pocenia siĊ lub parowania z dróg oddechowych przynoszą korzyĞci organizmowi czáowieka. OceĔ prawdziwoĞü tego stwierdzenia, uzasadniając swoją ocenĊ jednym argumentem. ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... Zadanie 10. (2 pkt) Badania kliniczne wykazaáy, Īe oddychając w przestrzeni zawierającej powietrze o staáej zawartoĞci tlenu, ale zwiĊkszającej siĊ zawartoĞci dwutlenku wĊgla obserwujemy zwiĊkszenie czĊstoĞci i gáĊbokoĞci ruchów oddechowych. WyjaĞnij udziaá ukáadu nerwowego w mechanizmie regulacji ruchów oddechowych. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 11. (2 pkt) Wykres przedstawia zmiany tĊtna pacjenta zmierzonego przed paleniem i w czasie palenia papierosów. Informacje o tym pacjencie podano obok. TĊtno (uderzenia/min) MĊĪczyzna 45 lat Wzrost 170 cm Masa ciaáa 120 kg Pali przeciĊtnie 20 papierosów dziennie Przed zapaleniem papierosa Czas palenia (w minutach) Diagnoza: Ryzyko zawaáu Na podstawie analizy wszystkich przedstawionych danych podaj dwa argumenty uzasadniające sáusznoĞü postawionej diagnozy. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl Egzamin maturalny z biologii Arkusz I 6 Zadanie 12. (1 pkt) PrzewróciáeĞ (-áaĞ) siĊ na chodniku. Otwarta rana zostaáa zabrudzona ziemią. W gabinecie zabiegowym podano ci surowicĊ przeciwtĊĪcową. Zaznacz rodzaj odpornoĞci, którą uzyskaáeĞ (-áaĞ) dziĊki podanej surowicy. A. B. C. D. OdpornoĞü naturalna czynna. OdpornoĞü naturalna bierna. OdpornoĞü sztuczna bierna. OdpornoĞü sztuczna czynna. Zadanie 13. (2 pkt) Stwierdzono, Īe kaĪdy czáowiek w ciągu roku zapada na co najmniej dwie infekcje wirusowe. Zaznacz dwa najbardziej skuteczne sposoby zapobiegania chorobom wirusowym. A. B. C. D. E. Dieta bogata w witaminĊ K i sód. Szczepienia ochronne. Podawanie antybiotyków. Dieta bogata w táuszcze nasycone. Unikanie kontaktów z osobami zainfekowanymi. Zadanie 14. (1 pkt) Rysunek przedstawia reakcjĊ komórki nerwowej na dziaáający bodziec. KaĪdy bodziec dziaáający na komórkĊ nerwową prowadzi do powstania potencjaáu czynnoĞciowego. Na podstawie analizy danych na wykresach oceĔ prawdziwoĞü powyĪszego stwierdzenia, podając argument na poparcie swojego stanowiska. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl Egzamin maturalny z biologii Arkusz I 7 Zadanie 15. (1 pkt) Zaznaczone na schemacie narządy czáowieka ulegáy pobudzeniu. Wpisz na schemacie literĊ „S” lub „P”, oznaczając, czy pobudzenie danego narządu jest efektem dziaáania ukáadu sympatycznego (wspóáczulnego) - (S), czy parasympatycznego (przywspóáczulnego) - (P). Zadanie 16. (1 pkt) Na podstawie analizy schematu budowy oka ustal kolejnoĞü elementów gaáki ocznej, przez które przemieszcza siĊ promieĔ Ğwietlny. W odpowiednich miejscach tabeli wpisz liczby 1–6. siatkówka rogówka promieĔ Ğwietlny ciaáo szkliste Ĩrenica soczewka komora przednia Zadanie 17. (1 pkt) WyjaĞnij, dlaczego podczas choroby, której towarzyszy podwyĪszona temperatura ciaáa, wydalana jest iloĞü moczu mniejsza od fizjologicznej normy (przy zaáoĪeniu, Īe iloĞü przyjmowanych przez chorego páynów nie zwiĊkszyáa siĊ). ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl Egzamin maturalny z biologii Arkusz I 8 Zadanie 18. (3 pkt) Uzupeánij poniĪszy schemat regulacji poziomu glukozy we krwi, w przypadku spadku stĊĪenia tego cukru, zamieszczając w nim nastĊpujące informacje: 1. nazwĊ gruczoáu zawierającego wysepki Langerhansa, 2. nazwĊ hormonu wydzielanego przez komórki wysepek, 3. skutek dziaáania tego hormonu. 1. ……........…………….. NISKI POZIOM GLUKOZY WE KRWI WYSEPKI LANGERHANSA 2. ………………………. 3. ….....………………. WZROST POZIOMU GLUKOZY WE KRWI WĄTROBA Zadanie 19. (1 pkt) Podaj, na czym polega zmiana w obrazie morfotycznym krwi czáowieka wywoáana przez stan zapalny wyrostka robaczkowego. ....................................................................................................................................................... Zadanie 20. (2 pkt) Stosowanie dopingu w sporcie jest zabronione, a zawodnik, któremu udowodni siĊ uĪycie niedozwolonych Ğrodków, zostaje zdyskwalifikowany. ĝrodki dopingujące dziaáają szkodliwie na organizm czáowieka. Uzasadnij negatywny wpáyw Ğrodków dopingujących na zdrowie sportowca, przedstawiając dwa przykáady ich dziaáania. ...................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl Egzamin maturalny z biologii Arkusz I 9 Zadanie 21. (1 pkt) Schemat przedstawia sposób dziaáania erytropoetyny (EPO) w organizmie czáowieka. EPO EPO KREW NERKA SZPIK ERYTROCYTY INTENSYWNIEJSZA WYMIANA GAZOWA = PODWYĩSZONA SPRAWNOĝû FIZYCZNA Na podstawie analizy powyĪszego schematu wyjaĞnij, na czym polega dziaáanie erytropoetyny (EPO) jako Ğrodka dopingującego. ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... Zadanie 22. (3 pkt) UczeĔ postanowiá samodzielnie ustaliü, jaką ma grupĊ krwi. W tym celu postaraá siĊ o dwie surowice zawierające izoaglutyniny anty-A i anty-B, spirytus salicylowy, igáĊ jednorazową, waciki i szkieáka mikroskopowe. Wyniki swoich obserwacji przedstawiá na rysunku. kropla krwi – brak aglutynacji – aglutynacja anty-A anty-B WymieĔ kolejne czynnoĞci ucznia poprzedzające wykonanie rysunku. Podaj, jaką ma on grupĊ krwi. ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl Egzamin maturalny z biologii Arkusz I 10 Zadanie 23. (1 pkt) Uczeni z LAB 02 opracowali pierwszą skuteczną szczepionkĊ przeciwko zespoáowi Downa. Szczepionka wáaĞnie przeszáa próby kliniczne i zostaáa dopuszczona do uĪytku. Najlepsze efekty przynosi po zastosowaniu w pierwszym miesiącu Īycia. OceĔ prawdziwoĞü powyĪszego doniesienia i podaj jeden argument na poparcie swojego stanowiska. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 24. (1 pkt) Zamiana jednego nukleotydu tyminowego na nukleotyd adeninowy wystarczy, by spowodowaü niebezpieczną, a nawet Ğmiertelną chorobĊ zwaną anemią sierpowatą. Podaj liczbĊ zmienionych aminokwasów, którymi róĪni siĊ hemoglobina wywoáująca anemiĊ sierpowatą w porównaniu z hemoglobiną w krwinkach normalnych. ..................................................................................................................................................... Zadanie 25. (3 pkt) Uzupeánij schematyczną drogĊ przepáywu informacji genetycznej od genu do peptydu wiedząc, Īe przykáadowy fragment genu skáada siĊ z 3 kodonów: TAC, GGG, CCC, poprzedzielanych dwoma intronami GTTA. niü matrycowa DNA: ......................................... pre mRNA: ..................................... mRNA: ............................................ peptyd: A1, A2, A3 Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl Egzamin maturalny z biologii Arkusz I 11 Zadanie 26. (1 pkt) Na podstawie analizy rysunków wymieĔ specyficznie ludzką cechĊ budowy czaszki, odróĪniającą czáowieka od innych naczelnych. czaszka pawiana czaszka czáowieka ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... Zadanie 27. (2 pkt) Uzasadnij sáusznoĞü zaliczania konkurencji do oddziaáywaĔ antagonistycznych. Podaj jeden przykáad tego rodzaju zaleĪnoĞci. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 28. (2 pkt) Podczas wiosennego spaceru zaobserwowaáeĞ (-áaĞ) ciekawy okaz dĊbu, który wedáug ciebie mógáby byü zakwalifikowany jako pomnik przyrody. Opisz sposób, w jaki udokumentujesz swoje spostrzeĪenie, aby poinformowaü o nim odpowiednią osobĊ lub instytucjĊ. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl 12 Egzamin maturalny z biologii Arkusz I Zadanie 29. (2 pkt) Niektóre bakterie syntetyzują z acetylo-CoA hydroksyalkany, które moĪna wykorzystaü do produkcji jednego z rodzajów tworzyw sztucznych. Ma ono wáaĞciwoĞci podobne do tworzywa otrzymywanego na bazie ropy naftowej, a ponadto jest podatne na biologiczną degradacjĊ. MoĪna z niego wytwarzaü jednorazowe kubki, butelki, maszynki do golenia itp. Na podstawie analizy powyĪszego tekstu przedstaw dwie korzyĞci, jakie moĪe przynieĞü dla Ğrodowiska wykorzystanie na skalĊ przemysáową wyĪej opisanych bakterii. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... BRUDNOPIS
