Zagrożenie parami rtęci

Oznaczanie par rtęci w powietrzu
Prowadzący: Dr Paweł Miśkowiec
Miejsce wykonywania ćwiczenia:
Zakład Chemii Środowiska, Wydział Chemii UJ
ul. Gronostajowa 3 (III Kampus UJ), pok. 033.
© Paweł Miśkowiec, Marcin Broniatowski ZCHŚ UJ
Występowanie i rozpowszechnienie rtęci w przyrodzie
Rtęć stanowi 8*10-6 % masy skorupy ziemskiej i pod względem rozpowszechnienia zajmuje
63 miejsce wśród wszystkich pierwiastków. Mimo niewielkiej zawartości rtęci w skorupie
ziemskiej może ona tworzyć rudy, a jej głównym minerałem jest cynober HgS. Złożom
cynobru towarzyszą zwykle niewielkie ilości rtęci pierwiastkowej. Natomiast rudy cynku,
ołowiu i srebra zawierają domieszki siarczku rtęci; podobnie jak niektóre złoża węgla i ropy
naftowej. Rtęć otrzymuje się z cynobru na drodze jego prażenia w powietrzu, zgodnie z
równaniem reakcji: HgS + O2 = Hg + SO2.
Fizyczne i chemiczne właściwości rtęci
Rtęć jest metalem należącym do bloku d układu okresowego. Charakteryzuje się dużym
promieniem atomowym (155 pm) i dużą masą atomową (200,59 u). Z powodu znacznej
gęstości (13,6 g/cm3) zalicza się ją do metali ciężkich. Rtęć jest jedynym metalem, który w
temperaturze pokojowej występuje w stanie ciekłym, topi się w -39ºC, wrze w 357ºC. Rtęć
jest metalem szlachetnym (potencjał standardowy Hg2+/Hg wynosi +0,92 V), w związku z
czym nie ulega działaniu kwasów nieutleniających, reaguje natomiast z kwasem azotowym i
gorącym kwasem siarkowym (VI). Rozpuszczając rtęć w 30% kwasie azotowym wobec
nadmiaru rtęci otrzymuje się rozpuszczalny azotan rtęci (I):
6Hg + 8HNO3 = 3Hg2(NO3)2 + 2 NO + 4H2O
Podczas rozpuszczania rtęci w gorącym, stężonym kwasie azotowym tworzy się
rozpuszczalny azotan rtęci (II):
3 Hg + 8 HNO3 = 3 Hg(NO3)2 + 2 NO + 4 H2O
Reakcja z gorącym, stężonym kwasem siarkowym prowadzi do powstawania
rozpuszczalnego siarczanu rtęci (II):
Hg + 2 H2SO4 = HgSO4 + SO2 + 2H2O
Ponadto, rtęć łatwo reaguje z wszystkimi fluorowcami oraz siarką elementarną.
Rtęć należy do bloku d układu okresowego, ale jej podpowłoka 5d jest całkowicie obsadzona
(konfiguracja powłoki walencyjnej: 5d106s2), dlatego tworząc związki chemiczne rtęć oddaje
tylko elektrony z orbitalu 6s, w związku z czym możliwe stopnie utlenienia rtęci to +II oraz
+I. W środowisku alkalicznym z soli rtęci strąca się nierozpuszczalny tlenek rtęci (II) zgodnie
z równaniem reakcji:
Hg2+ + 2OH- = HgO + H2O
Reakcją charakterystyczną, pozwalającą jakościowo zidentyfikować kation Hg2+ jest reakcja z
anionem jodkowym:
Hg2+ + 2I- = HgI2 (intensywnie pomarańczowy osad)
W obecności nadmiaru jonów jodkowych tworzy się bezbarwny związek kompleksowy:
HgI2 + 2KI = K2[HgI4]
Zasadowy roztwór tej soli jest używany jest pod nazwą odczynnika Nesslera do wykrywania
amoniaku (identyfikacja soli amonowych). Rtęć na +I stopniu utlenienia występuje w postaci
dimerycznego kationu Hg22+ (+Hg-Hg+), który wykazuje dużą tendencję do
dysproporcjonowania do jonu Hg2+ i wolnej rtęci.
Podstawowymi solami rtęci dostępnymi w handlu są Hg(NO3)2, Hg2(NO3)2, HgSO4, HgCl2
(sublimat), Hg2Cl2 (kalomel).
Rtęć łatwo tworzy związki metaloorganiczne, typu R-Hg-R lub RHgX (gdzie R jest
rodnikiem alkilowym lub arylowym, a X anionem), przy czym sole alkilortęciowe są bardziej
2
© Paweł Miśkowiec, Marcin Broniatowski ZCHŚ UJ
rozpowszechnione w przyrodzie niż dialkilortęć. Najczęściej spotykanymi w przyrodzie
metaloorganicznymi związkami rtęci są sole metylortęci CH3HgX oraz dimetylortęć
(CH3)2Hg. Związki rtęcioorganiczne odznaczają się znaczną trwałością i nie ulegają
hydrolizie. W glebach proces metylowania rtęci przeprowadzają odpowiednie bakterie. Rtęć
wykazuje szczególne powinowactwo do grupy tiolowej –SH:
2 RSH + Hg2+ = RS-Hg-SR + 2H+.
W związku z tym tioalkohole były dawniej nazywane merkaptanami (dosłownie „związki
łapiące rtęć”). Reakcja z grupą –SH ma istotne znaczenie w toksycznym działaniu rtęci, gdyż
grupa ta występuje w aminokwasie cysteinie, który w białkach tworzy tzw. mostki
disiarczkowe, stabilizujące trzeciorzędową strukturę białek. W obecności jonów Hg2+
dochodzi do destrukcji mostków, a co za tym idzie denaturacji białka.
Zastosowanie rtęci
Rtęć stosowana jest w urządzeniach pomiarowych (termometry, manometry), w metodach
analitycznych (np. polarografia). Jest używana do produkcji amalgamatów (ciekłych lub
stałych stopów rtęci z różnymi metalami), w przemyśle elektrochemicznym (np. produkcja
sodu metodą amalgamatową; produkcja baterii), do produkcji lamp (lampy rtęciowe). Octan
rtęci(II) stosowany jest w przemyśle chemicznym do produkcji alkoholi drugorzędowych i
innych chemikaliów (metoda hydroksyrtęciowania połączonego z odrtęciowieniem). Do
niedawna sole rtęci stosowano do zaprawiania nasion zbóż (ochrona przed szkodnikami i
grzybami), a niektóre organiczne pochodne rtęci jako pestycydy. Związki rtęci (głównie HgO
i HgS) stosowane są jako składniki niektórych farb.
Obieg rtęci w przyrodzie
Hg0
Hg2+
(+O3)
Hg0
Hg2+
Hg2+
(CH3)2Hg
Hg2+
Hg0
Hg0
Hg2+
Hg2+
Hg0, (CH3)2Hg
Hg2+
Hg2+
Hg0
Hg0, (CH3)2Hg
Hg2+
(CH3)2Hg
Powyższy rysunek ilustruje obieg rtęci w przyrodzie. Formy rtęci występujące w przyrodzie
można podzielić na podstawie ich właściwości na łatwo lotne: Hg0, (CH3)2Hg, łatwo
rozpuszczalne w wodzie: Hg2+, HgCl2, [Hg(OH)3]- oraz trudno rozpuszczalne związki
3
© Paweł Miśkowiec, Marcin Broniatowski ZCHŚ UJ
kompleksowe organiczne, np: (CH3)Hg+, (CH3)HgS-. W wyniku emisji przemysłowej, erupcji
wulkanów i działalności bakterii glebowych lotne związki rtęci (pary rtęci Hg0 oraz
dimetylortęć (CH3)2Hg) dostają się do atmosfery. Pod wpływem działania promieni
ultrafioletowych dimetylortęć zostaje rozłożona do wolnej rtęci. Pary rtęci w reakcji z ozonem
zostają utlenione do rtęci dwuwartościowej, ta zaś z opadem atmosferycznym dostaje się do
gleb i wód. Na skutek działalności bakterii w glebie i w wodach rtęć ulega redukcji do postaci
pierwiastkowej bądź też jest metylowana, w skutek czego znów powstają lotne związki rtęci i
obieg tego pierwiastka zamyka się.
Występowanie rtęci w glebach, wodach i atmosferze
Naturalna zawartość rtęci w glebach zależy od rodzaju analizowanej gleby i rejonu świata, w
którym przeprowadzono analizę. Generalnie przyjmuje się, że wynosi ona od 0,05 do 0,3
ppm. Wzrost stężenia rtęci w glebach może zachodzić zarówno pod wpływem czynników
geologicznych (np. migracja rtęci ze złoża rudnego), jak i w wyniku działalności
antropogenicznej. Rtęć pochodząca z naturalnej emisji opada równomiernie na powierzchnię.
Zwiększony opad rtęci zaobserwowano w rejonach czynnych wulkanicznie oraz w pobliżu
niektórych zakładów przemysłowych. Średni, roczny opad rtęci w Polsce wynosi około 0,4
g/ha. Rtęć występuje w wodach zwykle w dużym rozproszeniu; średnie stężenie w wodach
mórz i oceanów wynosi około 0,005 µg/l, a w wodach rzek 0,01 µg/l. Występowanie rtęci w
powietrzu atmosferycznym jest związane ze stopniem lotności jej związków i temperaturą
otoczenia. Ilość odparowanej rtęci podwaja się przy wzroście temperatury o każde 10ºC. Za
naturalny poziom zawartości rtęci w powietrzu przyjmuje się 1-2 ng/m3.
Udział rtęci w materii ożywionej.
Rtęć nie podlega na ogół dużej koncentracji w roślinach i nie spełnia w nich żadnej określonej
funkcji metabolicznej. Do znacznej kumulacji rtęci może dochodzić w tkankach grzybów,
zarówno na terenach o glebach skażonych jak i nieskażonych. Zawartość rtęci w suchej masie
grzybów jadalnych może dochodzić nawet do 15000 ppb, podczas gdy w suchej masie roślin
wyższych stanowi ona jedynie 1 – 50 ppb.
Zawartość rtęci w świeżej masie zwierząt wyższych wynosi od 0,005 do 5 ppb, zależnie od
analizowanego organu (najmniejsza jest w krwi, największa w paznokciach). Do znacznych
kumulacji rtęci może dojść w tkankach ryb i innych organizmów morskich, co może
powodować poważne zatrucia u ludzi, których znaczny procent diety stanowią owoce morza.
Ryby narażone są głównie na metylortęć, którą pobierają z wody morskiej przez skrzela oraz
z pokarmem. Okres półtrwania metylortęci w tkance tłuszczowej ryb jest bardzo długi i
wynosi do kilkuset dni, w związku z czym największą zawartość rtęci stwierdza się w
tkankach długo żyjących ryb drapieżnych.
Toksykologia rtęci
Rtęć kumuluje się w tkankach wyższych zwierząt i może pokonywać barierę krew/mózg.
Najłatwiej wchłaniają się związki alkilortęciowe, głównie drogą wziewną, ale także przez
skórę. A z przewodu pokarmowego związki alkilortęciwe wchłaniają się w 95 %, podczas gdy
nieorganiczne sole rtęci tylko w 7%. Około 90% pobranej rtęci zarówno w formie
nieorganicznej jak i organicznej odkłada się w nerkach. Związki rtęcioorganiczne wykazują
dużą lipofilowość, w związku z czym łatwo pokonują barierę krew/mózg i gromadzą się w
lipidach mózgowych.
4
© Paweł Miśkowiec, Marcin Broniatowski ZCHŚ UJ
Mechanizm toksycznego działania
Związki rtęci w pierwszej kolejności oddziałują na błony komórkowe (reagują z grupami SH
białek błonowych). Zaburzają rozmaite reakcje enzymatyczne nie wykazując w tym żadnej
selektywności. Polega to na reakcji z grupami SH i mostkami disiarczkowymi S-S dowolnego
enzymu, co powoduje zniszczenie jego struktury trzeciorzędowej i dezaktywację. Ponieważ
związki rtęci kumulują się głównie w nerkach i mózgu, przy zatruciu rtęcią dochodzi głównie
do uszkodzenia tych dwóch organów.
Zatrucia ostre
Zatrucia ostre przejawiają się ogólnym uszkodzeniem obwodowego układu nerwowego,
głównie w obrębie móżdżku. W przypadku narażenia na znaczne stężenia par rtęci dochodzi
do poważnego uszkodzenia dróg oddechowych (ostre zapalenie oskrzeli, śródmiąższowe
zapalenie płuc). W ostrych zatruciach rtęcią dochodzi do poważnego uszkodzenia nerek, co
może prowadzić do ich martwicy, zatrzymania moczu i innych ciężkich objawów
nefrologicznych. LD50 dla nieorganicznych związków rtęci oraz jej alkilo lub arylo
pochodnych zawiera się w granicach 10- 40 mg na kilogram masy ciała. Stężenia par rtęci
powyżej 1mg/m3 uszkadzają tkankę płucną, powodując ostre zapalenia płuc.
Zatrucia przewlekłe
Typowe objawy przewlekłych zatruć związkami rtęcią to: zaburzenia umysłowe, drżenie,
zapalenie dziąseł. Neurologiczne objawy zatrucia rtęcią nazywa się erytmizmem rtęciowym.
Przejawia się on zmiennością nastroju, stanami nieśmiałości, podwyższonej wrażliwości na
bodźce, zniechęceniem lub agresją. Związki alkilortęciowe powodują patologiczne zmiany w
obwodowym układzie nerwowym, głównie w ziarnistej warstwie móżdżku.
Dopuszczalne stężenia rtęci
Największe dopuszczalne stężenie (NDS) w powietrzu pomieszczeń pracy wynosi dla rtęci
elementarnej i jej nieorganicznych połączeń 0,025 mg/m3, zaś dla związków
rtęcioorganicznych 0,01 mg/m3. NDSCh dla par rtęci wynosi 0,2 mg/m3. W pomieszczeniach
mieszkalnych wartości NDS dla związków rtęci są znacznie niższe.
W powietrzu atmosferycznym dla par rtęci i jej związków obowiązują następujące normy:
stężenie 30-minutowe: 0,7 µg/m3
stężenie średniodobowe: 0,3 µg/m3
stężenie średnioroczne: 0,03 µg/m3.
Neutralizacja rtęci
Rozlaną rtęć należy zebrać do szklanego naczynia i szczelnie zamknąć. Miejsce, w którym
rozlała się rtęć posypać sproszkowaną siarką lub z siarką zmieszaną z wapnem gaszonym w
stosunku 1:1. Rtęć reaguje z siarką tworząc HgS, który jest solą bardzo trudno rozpuszczalną.
Miejsca zanieczyszczone rtęcią można zamiast siarką posypać węglem aktywnym nasyconym
jodem lub opiłkami cynku i zebrać po upływie 24 godzin. Skuteczne jest również zmywanie
zanieczyszczonych powierzchni roztworem wielosiarczku sodu lub tiosiarczanu sodu.
5
© Paweł Miśkowiec, Marcin Broniatowski ZCHŚ UJ
1. Oznaczanie zawartości par rtęci w powietrzu
Celem ćwiczenia jest oznaczenie zawartości par rtęci w powietrzu otaczającym stanowisko
pracy metodą strąceniową z jodkiem miedzi(I), która jest przedmiotem polskiej normy PN-72
Z-04040. Metoda ta służy do oznaczania par rtęci pierwiastkowej w powietrzu i nie należy jej
stosować w przypadku obecności w powietrzu nieorganicznych oraz organicznych połączeń
rtęci. W omawianej metodzie wykorzystuje się współstrącanie się osadów CuI i HgI2. Rtęć
elementarna reaguje z jodem w roztworze wodnym jodku potasu (roztwór pochłaniający)
zgodnie z równaniem reakcji:
Hg + I2 + 2I- = [HgI4]2Po dodaniu roztworu zawierającego CuSO4 i Na2 SO3 (roztwór redukujący) współstrącają się
osady CuI (biały) i HgI2 (pomarańczowy):
[HgI4]2- + 2Cu2+ + 2I- = HgI2 + 2CuI + I2.
Powstały w tej reakcji jod reaguje z anionami siarczanowymi (IV), dodanymi w nadmiarze:
I2 + SO32- + H2O = 2I- + SO42- + 2H+
Stosowana metoda należy do metod kolorymetrycznych. Zabarwienie osadu utworzonego dla
próbki badanej porównuje się z barwami osadów wytworzonych w analogicznych warunkach
dla próbek wzorcowych.
1.1 Sposób przygotowania odczynników wg. PN-72 Z-04040
1.1.1. Roztwór pochłaniający (0.05M roztwór jodu)
W kolbie miarowej 1dm3 rozpuścić 30g KI oraz 2,5 g I2, aby otrzymać roztwór jodu o
stężeniu około 0,01 mol/dm3 (roztwór przygotowany wcześniej).
1.1.2. Roztwór wzorcowy podstawowy chlorku rtęci (II) HgCl2.
Odważyć na wadze analitycznej 0,1354 g HgCl2 cz.d.a., przenieść ilościowo do kolby
miarowej o objętości 1dm3 i uzupełnić do kreski 0.05 M roztworem jodu w jodku potasu. W 1
cm3 tak przygotowanego roztworu znajduje się 0,1 mg Hg.(roztwór przygotowany wcześniej).
1.1.3. Roztwór soli miedzi (II) o zawartości 0,026 g Cu w 1 cm3 (0,4 M)
Odważyć 47,5 g CuSO4·5H2O, przenieść ilościowo do kolby miarowej o objętości 250 cm3 i
uzupełnić wodą destylowaną do kreski kalibracyjnej (roztwór przygotowany wcześniej).
1.1.4. Roztwór redukujący
Odważyć 9 g bezwodnego siarczanu (IV) sodu i rozpuścić w 45 cm3 wody destylowanej. Po
całkowitym rozpuszczeniu siarczanu (IV) sodu dodać 10 cm3 0,4 M roztworu soli miedzi.
Podczas dodawania wytrąca się brunatny osad. Należy intensywnie mieszać roztwór, aż do
rozpuszczenia brunatnego osadu. Otrzymany roztwór należy przesączyć przez sączek z bibuły
filtracyjnej. Roztwór redukujący należy natychmiast po sporządzeniu zużyć do oznaczeń.
6
© Paweł Miśkowiec, Marcin Broniatowski ZCHŚ UJ
2. Wykonanie oznaczenia
2.1. Pobór prób
Zbudować zestaw do pochłaniania par rtęci: Połączyć szeregowo wężami gumowymi: pompę
próżniową, pustą płuczkę zabezpieczającą, trójnik, dwa zestawy po dwie płuczki bełkotkowe
Poleżajewa.
2.1.1. Pobór par rtęci w pomieszczeniu pracy
Do płuczek gazowych wlać po 3 cm3 roztworu pochłaniającego. Dołączyć rotametr, włączyć
pompę próżniową i ustawić odpowiednią prędkość przepływu powietrza przez układ (około
120 dm3/h). Odłączyć rotametr i przez pół godziny przepuszczać powietrze przez układ
pomiarowy. Po około 30 minutach prowadzenia pomiaru pompę wyłączyć. Roztwory z
płuczek przelać do dwóch cylindrów miarowych o objętości 10cm3. Płuczki przemyć 1 cm3
roztworu pochłaniającego i dodać ten roztwór do właściwego cylindra miarowego. Odczytać
objętość roztworu w cylindrach! Z każdego cylindra pobrać dwa razy po 2 cm3 roztworu i
przenieść do dwóch probówek ze zwężeniem.
2.1.2. Pobór par rtęci znad buteleczki zawierającej niewielką ilość czystej rtęci
Zmontować układ pochłaniający w następującej kolejności: pompa próżniowa, pusta płuczka
zabezpieczająca, dwie płuczki bełkotkowe Poleżajewa, lejek szklany. Wszystkie elementy
połączyć wężami gumowymi. Zmierzyć prędkość przepływu powietrza przez układ za
pomocą rotametru. Odłączyć rotametr, nad otwartą buteleczką z rtęcią umieścić lejek i przez
pół godziny przepuszczać powietrze przez układ. Reszta czynności jak w 2.1.1
.
2.1.3. Pobór par rtęci nad otwartym słoikiem ze zlewkami rtęci
Zmontować zestaw jak w 2.1.2. Zmierzyć prędkość przepływu. Nad otwartym słoikiem
umieścić lejek i przez 15 min ! przepuszczać powietrze przez układ. Reszta czynności jak w
2.1.1.
2.2. Przygotowanie skali wzorców.
Z roztworu wzorcowego HgCl2 o stężeniu 0,1 mg/cm3 sporządzić roztwór roboczy stukrotnie
rozcieńczony. W tym celu należy pobrać pipetą 1 cm3 roztworu wzorcowego HgCl2 przenieść
do kolby miarowej o objętości 100 cm3, uzupełnić roztworem pochłaniającym do kreski
kalibracyjnej i dobrze wymieszać.
Do ośmiu probówek ze zwężeniem odmierzyć kolejno 0,0; 0,1; 0,2; 0,4; 0,6; 0,8; 1,0; 2,0 cm3
roztworu roboczego jonów Hg2+. Zawartość probówek uzupełnić roztworem pochłaniającym
do objętości 2 cm3, dodać po 1,5 cm3 roztworu redukującego, dokładnie wymieszać i
odstawić na 10 min w celu zebrania się osadów w zwężeniach probówek.
7
© Paweł Miśkowiec, Marcin Broniatowski ZCHŚ UJ
2.3. Analiza zawartości rtęci w roztworze pochłaniającym
Do każdej probówki zawierającej roztwory z płuczek dodać 1,5 cm3 roztworu redukującego i
dokładnie wymieszać. Odczekać aż osad zbierze się w zwężeniu probówki. Intensywność
zabarwienia otrzymanych osadów porównać z przygotowanymi wzorcami (p. 2.2.) na białym
tle. Przyjąć zawartość rtęci w badanej próbce za równą ilość rtęci we wzorcu o najbardziej
zbliżonym zabarwieniu osadu. Otrzymane dane zestawić w tabelach 1 i 2.:
Tabela 1.
nr pomiaru
Tabela 2.
nr pomiaru
czas poboru
powietrza (min)
Obj. próbki
pobranej do
oznaczenia
(cm3)
prędkość poboru
powietrza (dm3/h)
objętość
przepuszczonego
powietrza (m3)
Całkowita obj. Wzorzec, Zawartość Hg
badanej próbki do którego w próbce (mg)
(cm3)
porównano
próbkę
Zawartość
par Hg w
powietrzu
(mg/m3)
2.4. Opracowanie wyników
Sprawozdania wykonuje się indywidualnie. W części wstępnej sprawozdanie powinno
zawierać jasno sformułowany cel przeprowadzonego ćwiczenia oraz opis zastosowanej
metody oznaczania rtęci. Każda reakcja zachodząca podczas wykonywania oznaczenia
powinna być opisana za pomocą odpowiedniego równania.
Uwaga! w celu prawidłowego opracowania uzyskanych wyników proszę przyjąć następujące
wytyczne: Przeprowadzony pomiar jest pomiarem stacjonarnym. Pracownik obsługuje trzy
stanowiska pracy. Tylko na jednym stanowisku narażony jest na działanie par rtęci. Czas
przebywania na tym stanowisku wynosi 2 godziny.
2.4.1. Obliczanie współczynnika narażenia WNDS
Należy sporządzić następującą tabelę:
Tabela 3
nr
ci (mg/m3)
1
2
3
4
n
log c g =
∑ log c
i
i =1
n
= (Σlogci)/4
8
logci
(logci – logcg)2
Σlogci
Σ(logci-logcg)2
© Paweł Miśkowiec, Marcin Broniatowski ZCHŚ UJ
2.4.2. Obliczanie współczynnika narażenia WNDSCH
Należy obliczyć WNDSCH (patrz wykłady)
2.4.3. Porównanie współczynników narażenia z normatywami
Należy sporządzić następującą tabelę:
Tabela 4
WNDS (mg/m3)
WNDSCH
NDS (mg/m3)
(mg/m3)
GGW
DGw
NDSCH
(mg/m3)
Porównanie
wsp. narażenia z
normatywami
C15min =
Przypadek 3: pracownik obsługuje 2-3 stanowiska pracy. Ustalić czas przebywania
pracownika na każdym stanowisku. Na każdym stanowisku pobrać co najmniej 4 próbki
powietrza.
Współczynnik narażenia WNDS = (GG)W i (DG)W.
GG
W
DG
W
=
GG • t + GG • t + GG • t
=
DG • t + DG • t + DG • t
1
1
2
2
3
3
8
1
1
2
2
3
3
8
Omawiamy przypadek: pracownik obsługuje trzy stanowiska pracy, ale tylko na jednym
stanowisku ma bezpośrednią styczność z parami rtęci (przebywa na tym stanowisku 2h).
Powyższe wzory upraszczają się więc do jednego członu.
Obliczenia:
n
log
S
g
=
∑ (log c − log c )
i
i =1
2
g
n −1
Przedziały ufności:
log GG = log
c
+t
g
log
S
g
n
GG = ....
t – współczynnik Studenta – Fiszera = 3,1824 dla n-1 = 3
log DG = log
c
−t
g
log
S
n
g
DG = ...
WNDS: : GGW = GG*2/8
DGW = DG*2/8
( na innych stanowiskach GG i DG = 0)
WNDSCh = C15min (stężenie Hg przy 15 minutowym pomiarze)
2.4.4. Wnioski
W raporcie należy wyciągnąć wnioski co do bezpieczeństwa pracy w badanym laboratorium.
Należy też, w razie potrzeby, dać zalecenia co do zmian, ewentualnie wydać decyzję o
zamknięciu stanowiska pracy.
9