syllabus wyk³adu - ANTROPOLOGIA
Transkrypt
syllabus wyk³adu - ANTROPOLOGIA
ANTROPOLOGIA KULTUROWA – wykład (II rok; socjologia – studia niestacjonarne, semestr letni 2008/2009) dr Olga Nowaczyk e-mail: [email protected] www: www.olganowaczyk.uni.wroc.pl tel. słuŜbowy: 0 607 578 910 konsultacje: środa 1500-1600; czwartek 1100-1200, pok.235 - Instytut Socjologii, ul. Koszarowa 3 CELE ZAJĘĆ: Wprowadzenie w metodologiczną i merytoryczną problematykę antropologii kulturowej. Przedstawienie problemów metodologicznych towarzyszących próbom badań kultur ludów niecywilizowanych i pierwotnych faz rozwoju kultur współczesnych oraz ich konsekwencjom na gruncie humanistyki. Przedstawienie historii rozwoju antropologii kulturowej. Wprowadzenie w system kategorialny antropologii kulturowej. Sformułowanie pytań o granice myślenia antropologicznego w odniesieniu do problemów człowieka i kultury. TEMATY WYKŁADÓW (semestr letni 2008/2009) KOLEJNOŚĆ WYKŁADÓW 1. 2. 3. 4. 5. 6. TEMATY WYKŁADÓW GŁÓWNE ZAGADNIENIA WYKŁADÓW Kultura i antropologia: celem jest wykazanie, Ŝe te dwie kategorie nierozerwalnie się ze sobą łączą. Przedmiotem antropologii jest kultura. Wyjaśnienie o co chodzi w kulturze, skąd tak wiele definicji i co zawierają. Wykazanie, ze etnografia jest starszą siostrą antropologii w tym sensie, Ŝe etnografia to opis społ.pierwotnych, a etnologia i antropologia to interpretacja, analiza, porównanie nie tylko cech społ.pierwotnych, co oznacza, Ŝe obszar jej poznania przenosi się na społeczeństwo współczesne. Myślenie mityczne i rytuał: celem jest próba zrozumienia dzikiego, bo dzięki niemu antropolodzy próbowali dociekać do tego co ukryte; przedstawienie efektów prób zrozumienia w postaci pojęć takich jak tabu, rytuał, mit itd.; pokazanie znaczenia symbolu w kulturze i społeczeństwie. Ernst Cassirer, twierdzi Ŝe wszystkie zjawiska podlegają mitycznej interpretacji, nawet przyrodnicze. Trzeba wykazać, Ŝe mit jest opowieścią z której wynika kalendarz obrzędowy. A obrzęd przejścia jest rytuałem zakorzeniającym jednostkę w zbiorowości. Wierzenia i światopogląd. Magia i religia: celem jest wyjaśnienie podstawowych pojęć myślenia pierwotnego (magia, religia, rytuał, czarownictwo itd.). • Idea kultury w antropologii: badanie kultury jest kulturą. • Kultura w teorii: wartościujące i nie wartościujące rozumienie • kultury; atrybutywne i dystrybutywne rozumienie kultury; definicje; jednostki elementarne w badaniu kultury – temat, wzór jawny i ukryty, cechy kulturowe, instytucja. Przedmiot antropologii: róŜnorodność kultur; społeczeństwo pierwotne; kim jest ‘dziki’? tzw. antropologiczny Inny dziś i wczoraj. • Specyfika myślenia pierwotnego. • Mit i historia. • Obrzędy i symbole: rytuały przejścia, cechy myślenia mitycznego, funkcjonalna orientacja mitu. • Podstawowe kategorie myślenia pierwotnego: religia, magia, rytuał, czarownictwo, role kapłana i szamana. • Pierwotne formy religii, czyli szamanizmie i magii: przykład analizy antropologicznej – mityczna zawartość szabatu; sabat czarownic: kult popularny czy inkwizytorski stereotyp; przykład szamanów; magiczną moc mają słowa, magiczne są okresy graniczne, wszystko to co zaprzecza rutynie codziennej, jak święta. Pierwotna struktura społeczna: celem jest poka- • Koncepcje struktury społecznej. zanie sposobu definiowania instytucji, róŜnic, grup • Elementarne formy zróŜnicowania społecznego, instytucji w społ.pierwotnych. społecznych. • Struktury społeczne związane z pokrewieństwem • Inne niehierarchiczne formy organizacji społecznej. • Struktura hierarchiczna • Organizacja polityczna. Symbolizm, działania symboliczne, wspólnoty • Badania nad symbolami. znaczeń, płeć kulturowa • Działania symboliczne i ich znaczenie. • Profile kultury. • Wspólnoty znaczeń. • Płeć kulturowa i jej sens. Gospodarka, technologia, własność w społe- • Człowiek i środowisko. czeństwach pierwotnych i ich związki ze środo- • Gospodarka a środowisko. wiskiem naturalnym • Dystrybucja dóbr. WARUNKI ZALICZENIA: Kurs z antropologii kultury kończy się egzaminem. Egzamin będzie miał formę pisemną (1-1,5 h/ 6 pytań). Zagadnienia egzaminacyjne zostaną podane pod koniec grudnia. Na zagadnienia egzaminacyjne składać się będą materiały zawarte w: wykładach i ww. ksiąŜkach Dlatego przed egzaminem proszę zapoznać się z ww. ksiąŜkami. PoniewaŜ ich znajomość będzie wymagana do egzaminu. LITERATURA OBOWIĄZKOWA (wymagana do egzaminu; z którą naleŜy zapoznać się przed egzaminem): E. Nowicka, Świat człowieka- świat kultury, Warszawa 1998. E. Nowicka, M. Kempny, Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej, Warszawa 2005. E. Nowicka, M. Głowacka-Grajper [red.], Świat człowieka – świat kultury. Antologia tekstów klasycznej antropologii, Warszawa 2007. W.J. Burszta, Antropologia kultury, Warszawa 1998. E.Mietliński, Poetyka mitu, Warszawa 1981. Opracowała – dr Olga Nowaczyk