syllabus wyk³adu - ANTROPOLOGIA

ANTROPOLOGIA KULTUROWA – wykład (II rok; socjologia – studia niestacjonarne, semestr letni 2008/2009)
dr Olga Nowaczyk
e-mail: [email protected]
www: www.olganowaczyk.uni.wroc.pl
tel. słuŜbowy: 0 607 578 910
konsultacje: środa 1500-1600; czwartek 1100-1200, pok.235 - Instytut Socjologii, ul. Koszarowa 3
CELE ZAJĘĆ: Wprowadzenie w metodologiczną i merytoryczną problematykę antropologii kulturowej. Przedstawienie problemów metodologicznych towarzyszących próbom badań kultur ludów niecywilizowanych i pierwotnych faz rozwoju kultur
współczesnych oraz ich konsekwencjom na gruncie humanistyki. Przedstawienie historii rozwoju antropologii kulturowej. Wprowadzenie w system kategorialny antropologii kulturowej. Sformułowanie pytań o granice myślenia antropologicznego w odniesieniu do problemów człowieka i kultury.
TEMATY WYKŁADÓW (semestr letni 2008/2009)
KOLEJNOŚĆ
WYKŁADÓW
1.
2.
3.
4.
5.
6.
TEMATY WYKŁADÓW
GŁÓWNE ZAGADNIENIA WYKŁADÓW
Kultura i antropologia: celem jest wykazanie, Ŝe
te dwie kategorie nierozerwalnie się ze sobą łączą.
Przedmiotem antropologii jest kultura. Wyjaśnienie
o co chodzi w kulturze, skąd tak wiele definicji i co
zawierają. Wykazanie, ze etnografia jest starszą
siostrą antropologii w tym sensie, Ŝe etnografia to
opis społ.pierwotnych, a etnologia i antropologia to
interpretacja, analiza, porównanie nie tylko cech
społ.pierwotnych, co oznacza, Ŝe obszar jej poznania przenosi się na społeczeństwo współczesne.
Myślenie mityczne i rytuał: celem jest próba zrozumienia dzikiego, bo dzięki niemu antropolodzy
próbowali dociekać do tego co ukryte; przedstawienie efektów prób zrozumienia w postaci pojęć takich jak tabu, rytuał, mit itd.; pokazanie znaczenia
symbolu w kulturze i społeczeństwie. Ernst Cassirer, twierdzi Ŝe wszystkie zjawiska podlegają mitycznej interpretacji, nawet przyrodnicze. Trzeba
wykazać, Ŝe mit jest opowieścią z której wynika
kalendarz obrzędowy. A obrzęd przejścia jest rytuałem zakorzeniającym jednostkę w zbiorowości.
Wierzenia i światopogląd. Magia i religia: celem
jest wyjaśnienie podstawowych pojęć myślenia
pierwotnego (magia, religia, rytuał, czarownictwo
itd.).
• Idea kultury w antropologii: badanie kultury jest kulturą.
• Kultura w teorii: wartościujące i nie wartościujące rozumienie
•
kultury; atrybutywne i dystrybutywne rozumienie kultury; definicje; jednostki elementarne w badaniu kultury – temat, wzór jawny i
ukryty, cechy kulturowe, instytucja.
Przedmiot antropologii: róŜnorodność kultur; społeczeństwo
pierwotne; kim jest ‘dziki’? tzw. antropologiczny Inny dziś i wczoraj.
• Specyfika myślenia pierwotnego.
• Mit i historia.
• Obrzędy i symbole: rytuały przejścia, cechy myślenia mitycznego,
funkcjonalna orientacja mitu.
• Podstawowe kategorie myślenia pierwotnego: religia, magia,
rytuał, czarownictwo, role kapłana i szamana.
• Pierwotne formy religii, czyli szamanizmie i magii: przykład
analizy antropologicznej – mityczna zawartość szabatu; sabat czarownic: kult popularny czy inkwizytorski stereotyp; przykład szamanów; magiczną moc mają słowa, magiczne są okresy graniczne,
wszystko to co zaprzecza rutynie codziennej, jak święta.
Pierwotna struktura społeczna: celem jest poka- • Koncepcje struktury społecznej.
zanie sposobu definiowania instytucji, róŜnic, grup • Elementarne formy zróŜnicowania społecznego, instytucji
w społ.pierwotnych.
społecznych.
• Struktury społeczne związane z pokrewieństwem
• Inne niehierarchiczne formy organizacji społecznej.
• Struktura hierarchiczna
• Organizacja polityczna.
Symbolizm, działania symboliczne, wspólnoty • Badania nad symbolami.
znaczeń, płeć kulturowa
• Działania symboliczne i ich znaczenie.
• Profile kultury.
• Wspólnoty znaczeń.
• Płeć kulturowa i jej sens.
Gospodarka, technologia, własność w społe- • Człowiek i środowisko.
czeństwach pierwotnych i ich związki ze środo- • Gospodarka a środowisko.
wiskiem naturalnym
• Dystrybucja dóbr.
WARUNKI ZALICZENIA:
Kurs z antropologii kultury kończy się egzaminem. Egzamin będzie miał formę pisemną (1-1,5 h/ 6 pytań). Zagadnienia egzaminacyjne zostaną podane pod koniec grudnia. Na zagadnienia egzaminacyjne składać się będą materiały zawarte w: wykładach i
ww. ksiąŜkach Dlatego przed egzaminem proszę zapoznać się z ww. ksiąŜkami. PoniewaŜ ich znajomość będzie wymagana do
egzaminu.
LITERATURA OBOWIĄZKOWA (wymagana do egzaminu; z którą naleŜy zapoznać się przed egzaminem):
E. Nowicka, Świat człowieka- świat kultury, Warszawa 1998.
E. Nowicka, M. Kempny, Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej, Warszawa 2005.
E. Nowicka, M. Głowacka-Grajper [red.], Świat człowieka – świat kultury. Antologia tekstów klasycznej antropologii, Warszawa 2007.
W.J. Burszta, Antropologia kultury, Warszawa 1998.
E.Mietliński, Poetyka mitu, Warszawa 1981.
Opracowała – dr Olga Nowaczyk