Dania, Niemcy

Ekspertyza w sprawie ustawy o współdziałaniu seniorów w Berlinie
wykonana przez Fundację Friedrich Ebert, Forum Polityki i Spraw Społecznych
Tło i powstanie ustawy o współdziałaniu seniorów w Berlinie
Europejskie wzorce ustawy
Dania: Lokalne wspólne tworzenie zamiast politycznego przedstawicielstwa
Dania posiada bardzo rozbudowany system zabezpieczeń na starość i jest państwem opiekuńczym. Wiek
przechodzenia na emeryturę wynosi 67 lat. Wiele zadań jest realizowanych autonomicznie na płaszczyźnie gminy.
W Danii wszystkie sektory życia posiadają reprezentacje. Istnieje długa tradycja tworzenia klubów i stowarzyszeń,
w tym także grup senioralnych, które działają albo w oparciu o przynależność lokalną, albo wywodzą się z grup
zawodowych. Organizacje seniorów angażują się szczególnie w sprawy lokalne; przede wszystkim w dziedzinie
kultury, życia towarzyskiego, podróży, edukacji i sportu. Jednakże wzrasta świadomość konieczności udziału w
polityce. Jest to widoczne poprzez szybkie tworzenie gminnych rad seniorów, forum emerytów i rencistów oraz
przedstawicielstw seniorów na płaszczyźnie gminy. Udział mieszkanek i mieszkańców Danii w polityce od dawna
stanowi część kultury politycznej i życia towarzyskiego. Tworzenie gminnych rad seniorów, forum emerytów i
rencistów oraz przedstawicielstw seniorów rozpoczęło się w środku lat 70-tych, a od lat 90-tych przybrało na sile.
Od roku 1996 znalazło to umocowanie prawne. Wpływ gminnych rad seniorów jest zróżnicowany, a często
obejmuje on także budżet gminy. Wzrastający udział w wyborach do rad seniorów przyczynił się znacznie do ich
autorytetu. Jednocześnie gminne rady seniorów przyjmują rolę profesjonalnych firm usługowych.
Na czele stoją 2 duże organizacje: „Aeldre Sagen” (stowarzyszenie DanAge – część fundacji DanAge) oraz Aeldre
Mobiliseringen. W przypadku tej pierwszej organizacji (DA) mamy do czynienia
z apolitycznym
przedstawicielstwem seniorów, które wywodzi się ze stowarzyszenia kościelnego, jak CARITAS. To
stowarzyszenie jest obecnie często przedstawiane jako innowacyjne i stanowi specyficzny typ przedstawicielstwa
interesów, zorientowanych na konsumentów. Grupuje ono ponad siedem organizacji niższego szczebla, z których
niektóre są natury komercyjnej : doradztwo dla gmin, biuro podróży, dział publikacji, dział badawczo-rozwojowy.
Na płaszczyźnie lokalnej są organizowane imprezy kulturalne i jest podtrzymywana sieć wolontariuszy. Celem
organizacji jest poprawa jakości życia starszych ludzi, ale także wywieranie wpływu na politykę starzenia się. Ta
organizacja udziela profesjonalnych porad swoim aktywistom, szczególnie na płaszczyźnie lokalnej, przy czym
przemawia raczej do indywidualnych osób niż do grupy.
Drugą ważną organizacją jest „AM” (mobilizacja starszych osób). Stanowi ona stowarzyszenie wielu podległych
organizacji rzemieślników i organizacji zbliżonych do partii. Nastawia się więcej na sprawy państwowe i pytania
polityczne. Dawni lokalni politycy odgrywają tu ważną rolę jako aktywiści.
Te i inne organizacje osób starszych mogą wspólnie działać w tzw. gremium kontaktowym ministerstwa spraw
socjalnych podczas przygotowywania propozycji ustaw oraz wprowadzania programów działania. Tak np.
opracowano ustawę , która zezwala na tworzenie rad seniorów w gminach. W modelu duńskim jest widoczne
połączenie silnego działania i gotowości do zaangażowania, z niewielkim połączeniem z partiami politycznymi.
Ogólnie rzecz biorąc w Danii stwierdza się niewielki udział w polityce partyjnej, ale za to duże zainteresowanie
polityką, choć raczej w sensie zaangażowania w sprawy podstawowe lub prace społeczne. W ten sposób Dania
przedstawia dokładnie model przeciwny do modelu Austrii.
Tłumaczyła Mirosława Łatkowska
Łódź, styczeń 2015 r.