Normal template

Transkrypt

Normal template

Projekt Terminalu LNG
Świnoujście, Polska
Streszczenie Nietechniczne (NTS)
Listopad 2010
UWAGA
Niniejsze streszczenie nietechniczne zostało przygotowane we współpracy z ERM Polska Sp. z o.o. dla celów
udostępnienia informacji społeczeństwu na temat projektu budowy terminalu do odbioru skroplonego gazu
ziemnego (LNG) w Świnoujściu.
SPIS TREŚCI
1
WPROWADZENIE
1
1.1
Geneza Inwestycji
1
1.2
Potrzeba podjęcia Projektu
3
1.3
Ustawienie Projektu i deweloperzy
4
1.4
Lokalizacja Projektu
5
1.5
Kluczowe cechy czterech elementów Projektu
8
1.6
Harmonogram realizacji Projektu
11
2
WARIANTY PROJEKTU
13
3
TŁO SPOŁECZNO – EKONOMICZNE I ŚRODOWISKOWE
15
3.1
Warunki społeczno-kulturowe i ekonomiczne
15
3.2
Warunki środowiska fizycznego
15
3.3
Środowisko biologiczne i warunki bioróżnorodności
16
4
POTENCJALNE
ODDZIAŁYWANIE
INWESTYCJI
NA
NATURALNE
ORAZ
PRZEWIDYWANE
ŚRODKI
NIEKORZYSTNE SKUTKI PROJEKTU
4.1
Niekorzystne oddziaływania – łagodzenie skutków w fazie realizacji Inwestycji 20
ŚRODOWISKO
ŁAGODZĄCE
19
4.1.1 Ogólne zagadnienia dotyczące realizacji Inwestycji
20
4.1.2 Budowa obiektów morskich
22
4.1.3 Budowa Terminalu LNG
25
4.1.4 Budowa rurociągu
26
4.2
27
Oddziaływania w fazie eksploatacji
4.2.1 Zatrudnienie i korzyści społeczno-ekonomiczne
27
4.2.2 Eksploatacja obiektów nabrzeża
28
4.2.3 Obsługa Terminalu
30
4.2.4 Obsługa rurociągu
32
4.3
33
Oddziaływania w fazie likwidacji Inwestycji
PROJEKT TERMINALU LNG W ŚWINOUJŚCIU, POLSKA
LISTOPAD 2010 R.
i
STRESZCZENIE NIETECHNICZNE
5
ODDZIAŁYWANIA SKUMULOWANE
34
6
ODDZIAŁYWANIA TRANSGRANICZNE
36
7
WSPÓŁPRACA Z ZAINTERESOWANYMI STRONAMI
37
7.1
Wcześniejsze konsultacje
37
7.2
Bieżące i przyszłe zaangażowanie zainteresowanych stron
40
7.3
Konsultacje Transgraniczne
45
7.4
Łączność ze społeczeństwem i mechanizm rozpatrywania skarg
45
8
PLAN DZIAŁAŃ ŚRODOWISKOWYCH I SPOŁECZNYCH
45
9
SZCZEGÓŁY KONTAKTOWE
LISTOPAD 2010 R.
ii
1
WPROWADZENIE
Niniejszy dokument stanowi nietechniczne streszczenie (NTS) niezależnej oceny
aspektów środowiskowych i społecznych Inwestycji Terminalu LNG w Świnoujściu,
Polska. Przedstawione informacje opracowane zostały na postawie wyników raportów
Oceny Oddziaływania na Środowisko (EIA), licznych dokumentów uzupełniających i
związanych z nimi głównymi dokumentami zezwoleń. NTS przedstawiany jest publicznie
w formie i języku zrozumiałym dla osób nie będących ekspertami technicznymi. W treści
podane są odniesienia do innych, bardziej szczegółowych studiów i dokumentów
dostępnych dla osób zainteresowanych.
1.1
GENEZA INWESTYCJI
Spółka Polskie LNG S.A (Polskie LNG,) jest odpowiedzialna za budowę Terminalu
Regazyfikacji Skroplonego Gazu Naturalnego (LNG) w Świnoujściu, Polska. Po
wybudowaniu Polskie LNG będzie odpowiedzialne za jego eksploatację. Terminal będzie
elementem ogólnego projektu portu dla gazu LNG realizowanego w oparciu o przyjętą w
2009 roku “ Ustawę z dnia 24.04.2009 r. o inwestycjach w zakresie terminalu
regazyfikacyjnego skroplonego gazu ziemnego w Świnoujściu,1 będącej elementem
ogólnej strategii dywersyfikacji zaopatrzenia Polski w gaz.
Projekt składa się z:
1.
Terminalu LNG zlokalizowanego na lądzie w pobliżu istniejącego portu
handlowego
2.
nowego basenu portu zewnętrznego, jaki powstanie w drodze budowy nowego
falochronu zewnętrznego przy ujściu rzeki Świny,
3.
infrastruktury cumowania/nabrzeża
wewnątrz nowego basenu portowego,
4.
wysokociśnieniowego gazociągu przyłączeniowego (o średnicy 800 mm)
długości ok. 6 km oraz gazociągu przesyłowego o długości ok. 74 km łączącego
Terminal LNG z krajową siecią przesyłową gazu
dla
statków
(metanowców)
LNG
(odrębnie przedstawiane są jako „Elementy Projektu”, a razem jako „Projekt”).
Dla każdego z Elementów Projektu dopełniono lokalnych procedur Oceny Oddziaływania
na Środowisko (EIA) , uzyskano pozwolenia oraz decyzje środowiskowe wymagane przez
odpowiednie przepisy polskie. Pozwolenia na budowę wydane zostały dla terminalu LNG,
falochronu i nabrzeża. Trasa gazociągu nadal wymaga formalnego zatwierdzenia władz
wojewódzkich, oczekiwanego do końca 2010 roku, po czym wydane zostanie pozwolenie
na budowę.
Jako część procedury OOŚ (EIA) i procesu uzyskiwania pozwoleń przeprowadzone
zostały liczne dodatkowe studia i badania w ciągu ostatnich dwóch lat. Odbyto wiele
---------------------------------------------------
1 Ustawa z dnia 24 kwietnia 2009 roku o terminalu regazyfikacji LNG.
LISTOPAD 2010 R.
1
spotkań i dyskusji z członkami lokalnych społeczności w Świnoujściu i innych mniejszych
miastach, na które Projekt wywrze potencjalny wpływ.
Raporty środowiskowe, decyzje , jak również dokumenty uzupełniające odnoszące się do
aspektów środowiskowych i społecznych inwestycji, w tym obecny NTS, udostępnione są
opinii publicznej na portalu (patrz ramka 1)
Ramka 1
Udostępnione dokumenty
Następujące Raporty środowiskowe (EIA) podlegały formalnemu publicznemu udostępnieniu w
ramach wymaganego regulacjami procesu Ocen Oddziaływania na Środowisko:
 Ocena Oddziaływania na Środowisko Terminalu LNG (grudzień 2008) przygotowana przez
Biuro Konserwacji Przyrody w Szczecinie;
 Ocena Oddziaływania na Środowisko Falochronu (listopad 2008) przygotowana przez Biuro
Konserwacji Przyrody w Szczecinie;
 Ocena Oddziaływania na Środowisko Nabrzeża (grudzień 2008) przygotowana przez Biuro
Konserwacji Przyrody w Szczecinie;
 Ocena Oddziaływania na Środowisko Gazociągu (październik 2009) przygotowana przez
Ekocentrum Sp. z.o.o.
Zgodnie z polskim prawem na podstawie ww. Raportów EIA zostały wydane przez odpowiednie
urzędy decyzje środowiskowe. Oceny te dostępne są w języku polskim pod adresem:
www.polskielng.pl/nc/terminal-a-srodowisko.html
Kluczowe elementy dokumentacji, przetłumaczone na język angielski, są dostępne pod adresem:
www.en.polskielng.pl/nc/terminal-a-srodowisko.html
Ponadto, na tych stronach internetowych przedstawione są następujące dokumenty (w językach
polskim i angielskim):
 Studium Środowiskowe dla Zrzutów Urobku z Pogłębiania Falochronu
 Studium Środowiskowe dla Zrzutów Urobku z Pogłębiania Nabrzeża
 “Memorandum” stanowiącego streszczenie lokalnych Ocen Oddziaływania na
Środowisko dla Terminala, nowego portu zewnętrznego i nabrzeża rozładunkowego LNG
Sponsorzy Projektu w celu udostępnienia informacji opublikowali w listopadzie 2010 Pakiet
Informacyjny zawierający:
 Plan Współpracy z Zainteresowanymi Stronami (SEP),
 Streszczenie Nietechniczne (NTS),
 Plan Działań Środowiskowych i Społecznych (ESAP) dla Projektu Terminalu LNG,
 Przegląd Społeczny (SR) projektu LNG Terminal,
 Plan Działań na rzecz Zachowania Bioróżnorodności (BAP) dla projektu LNG Terminal,
LISTOPAD 2010 R.
2
1.2
POTRZEBA PODJĘCIA SIĘ REALIZACJI PROJEKTU
Wykorzystanie technologii LNG jako źródła zaopatrzenia w gaz, wdrażane jest w wielu
regionach Europy i świata, a procesy skraplania gazu, jego transportu, przechowywania i
regazyfikacji są dobrze znane i wykorzystywane (patrz poniżej Ramka Faktów na temat
LNG). Wykorzystywanie gazu jako źródła paliwa jest mniej szkodliwe dla środowiska (np.
emituje mniejszą ilość substancji zanieczyszczających i mniej CO2) w porównaniu z innymi
paliwami kopalnymi, takimi jak węgiel czy ropa. Import LNG umożliwi również
zdywersyfikowanie źródeł dostaw dla polskiej gospodarki.
Plany utworzenia terminalu do regazyfikacji LNG na wybrzeżu Bałtyku w Polsce
rozważane były od wielu lat przez władze polskie oraz firmy energetyczne. W 2006 roku
została podjęta decyzja lokalizacyjna dla terminalu LNG w Świnoujściu, jako najbardziej
dogodnej lokalizacji (patrz “Analiza Alternatyw”, sekcja 3 poniżej). 19 sierpnia 2008 roku
Rada Ministrów RP podjęła uchwałę, w której uznano budowę terminalu LNG jako
inwestycję strategiczną dla zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego Polski. 24
kwietnia 2009 roku przyjęto ustawę o inwestycjach w zakresie terminalu regazyfikacyjnego
skroplonego gazu ziemnego w Świnoujściu, zwaną dalej Specustawą, definiującą m. in.
podmioty odpowiedzialne za jego realizację, zakres ich właściwości, proces wdrożenia
oraz koordynacji Projektu.
Terminal LNG umożliwi importowanie do Polski skroplonego gazu ziemnego, który po
poddaniu regazyfikacji, m. in. za pomocą polskiej sieci przesyłowej, będzie mógł być
odbieramy przez odbiorców w Polsce. Terminal LNG będzie miał początkową zdolność
dostarczania 5 mld Nm³ gazu ziemnego rocznie2.
Potencjał terminalu pozwalać będzie na rozbudowę w przyszłości instalacji do odbioru
7,5 mld Nm³ rocznie, co stanowi obecnie około 50% obecnego rocznego zapotrzebowania
na gaz w Polsce. Z uwagi na fakt, iż LNG może być importowany od różnych dostawców
na całym świecie drogą morską, Polska stanie się mniej zależna od importu gazu
istniejącymi bezpośrednimi rurociągami z krajów ościennych (kierunku wschodniego).
PGNiG (Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo, największy importer gazu ziemnego
do Polski) w 2009 roku podpisało wieloletnie kontrakty na dostawę LNG od QatarGas na
okres 20 lat, od 2014 do 2034. Planuje się zawarcie kolejnych kontraktów na dostawę LNG
(w tym kupno LNG na rynku spot).
---------------------------------------------------
2 Pojemność 5 mld Nm³ gazu naturalngo równa się około 3,9 milionom ton, względnie, jako sprężona
ciecz, 8,9 milionom m³ LNG
LISTOPAD 2010 R.
3
Ramka 2
Wprowadzenie do technologii LNG
Czym jest technologia LNG?
Skraplanie gazu ziemnego do postaci LNG stanowi alternatywną metodę transportu gazu do rejonów nie
obsługiwanych przez gazociągi i może być uzupełniającym źródłem dostaw gazu do danego kraju. LNG jest
bezwonnym, nietrującym, niepalnym i nie powodującym korozji płynem, który musi być przechowywany w
bardzo niskich temperaturach. Rozlany LNG szybko wyparowuje i rozprzestrzenia sie jako gaz ziemny, nie
pozostawiając osadów na glebie lub w wodzie (z uwagi na to, że LNG waży mniej więcej połowę tego ile waży
woda, LNG rozlane do morza wypłynie na powierzchnię a następnie wyparuje do atmosfery). W przypadku
ewentualnego wycieku LNG do wody lub na ziemie nie wystąpi jakiekolwiek skażenie środowiska.. Główne
etapy przetwarzania LNG obejmują:
- Skroplenie gazu ziemnego z postaci naturalnej w terminalu skraplającym poprzez schłodzenie do
temperatury około minus 160 stopni C; w procesie skraplania następuję sprężenie gazu do ok. 1/600
pierwotnej objętości. Terminale skraplające zlokalizowane są w krajach eksportujących gaz (np. Bliski Wschód,
Afryka i Australia).
- Transport LNG odbywa się statkami zwanymi metanowcami LNG posiadającymi specjalnie zaprojektowane
zbiorniki utrzymujące LNG w schłodzonej fazie płynnej.
- Do załadunku i rozładunku metanowców LNG konieczne jest zbudowanie specjalnych urządzeń na
nabrzeżu.
- Regazyfikacja LNG następuje w terminalu regazyfikującym, w którym LNG jest najpierw przechowywane w
dużych, chłodzonych zbiornikach a następnie, w miarę zapotrzebowania na gaz, rozprężany do fazy gazowej, a
następnie może być wpompowywany do istniejącej sieci gazowej. LNG może być również pompowane do dla
celów lokalnego transportu do specjalnych pojazdów drogowych lub wagonów kolejowych ze zbiornikami do
przewozu LNG.
Obecnie działa na świecie ok. 75 zakładów regazyfikacji, a dalsze 25 znajduje się w budowie, włączając w to
terminal w Świnoujściu. Około 24 takich zakładów znajduje się w Japonii; w Europie istnieje ok. 19 takich
terminali wzdłuż wybrzeży Belgii, Francji, Grecji, Włoch, Portugalii, Hiszpanii Turcji i Wielkiej Brytanii.
1.3
PROJEKT I JEGO SPONSORZY
Jakie Spółki realizują Projekt?
Projekt LNG realizowany będzie przez cztery podmioty (zwane również Sponsorami
Projektu) zgodnie z określeniem w ”Ustawie z dnia 24.04.2009 r. o inwestycjach w zakresie
terminalu regazyfikacyjnego skroplonego gazu ziemnego w Świnoujściu” ,
odpowiedzialne za poszczególne elementy Projektu, odpowiednio:

Polskie LNG – budowa a następnie eksploatacja terminalu LNG;

Urząd Morski w Szczecinie - budowa a następnie utrzymanie infrastruktury dla
zapewnienia dostępu do portu zewnętrznego, w tym budowa nowego falochronu dla
portu zewnętrznego oraz ogólny nadzór ruchu jednostek pływających;

Zarząd Morskich Portów Szczecin i Świnoujście SA – budowa infrastruktury portowej,
w tym specjalnego nabrzeża dla infrastruktury obsługi metanowców LNG i obsługa
tych jednostek w obrębie nowego portu i nabrzeża;

GAZ-SYSTEM - budowa a następnie eksploatacja ok. 6 km gazociągu
przyłączeniowego oraz gazociągu przesyłowego o długości ok. 74 km łączącego
terminal z siecią przesyłową, jak też koordynacja realizacji całego „projektu LNG”.
W dniu 20 sierpnia 2009 roku wszyscy Sponsorzy Projektu podpisali Porozumienie o
Współpracy w zakresie budowy poszczególnych elementów Projektu (“Porozumienie o
Współpracy”) i uzgodnili, w oparciu o Ustawę z 2009 roku o Terminalu LNG, że GAZPROJEKT TERMINALU LNG W ŚWINOUJŚCIU, POLSKA
LISTOPAD 2010 R.
4
SYSTEM przejmie całościowe koordynowanie Projektu. Rozwój Projektu nadzorowany
jest przez komitet sterujący powołany przy Ministerstwie Skarbu Państwa.
Jakie są źródła finansowania Projektu?
Łączne koszta Terminalu LNG są obecnie szacowane na 3,5 mld złotych netto. Przewiduje
się, że Projekt sfinansowany zostanie przez połączone (i) środki własne Polskiego LNG,
wniesione w formie podwyższenia kapitału przez właściciela spółki – GAZ-SYSTEM, (ii)
pomoc bezzwrotną Unii Europejskiej oraz (iii) pakiet kredytowy udostępniony przez grupę
banków komercyjnych (której przewodzi PKO Bank Polski SA i Pekao SA, członek Grupy
UniCredit Group), międzynarodowe instytucje finansowe (w tym Europejski Bank
Odbudowy i Rozwoju – EBOiR) oraz potencjalnie inne agencje kredytowe.
Nowy falochron sfinansowany zostanie z budżetu państwa przeznaczonej na instalacje
morskie. Zarząd Morskich Portów Szczecin i Świnoujście wystąpił wspólnie z Polskim
LNG o dotację z funduszy UE.; Gazociąg przyłączeniowy i przesyłowy zostanie
sfinansowany ze środków GAZ-SYSTEM oraz European Energy Programme for
Recoveryeuropejskiego programu energetycznego na rzecz naprawy
1.4
OPIS PROJEKTU
Obraz terenu Projektu przedstawiony jest na poniższym rys. 1.
Terminal LNG, nowy port oraz nabrzeże zlokalizowane będą w mieście Świnoujście nad
Morzem Bałtyckim, w najbardziej wysuniętej na północny-zachód części województwa
zachodniopomorskiego, w odległości ok. 4,5 km od granicy z Niemcami. Terminal LNG
zbudowany zostanie na działce 48 ha na wyspie Wolin obok istniejących instalacji portu
handlowego wzdłuż prawego (tj. wschodniego) brzegu rzeki Świna, na północ od osiedla
mieszkalnego - Warszów. Główne obiekty/instalacje terminalu cofnięte są ok. 750 m w
głąb od brzegu i mają połączenie z brzegiem wąskim korytarzem (szerokości ok. 10 m.).
Teren był wcześniej własnością podmiotów publicznych (gmina Świnoujście,
Nadleśnictwo Międzyzdroje oraz Zarząd Morskich Portów Szczecin i Świnoujście) i
przeznaczony był na przyszłą rozbudowę istniejącego portu handlowego.
Przekwalifikowanie gruntu , na którym realizowana jest budowa Terminalu LNG, z
leśnego na przemysłowy została formalnie podjęta przez Radę Gminy Świnoujście w
trakcie procedury zmiany planu zagospodarowania przestrzennego (zgodnie z Planem
Zagospodarowania Przestrzennego uchwalonym przez Radę Gminy Świnoujście w 2004
roku). Przeniesienie użytkowania na rzecz PLNG dokonane zostało w listopadzie 2009 r.
w formie użytkowania wieczystego.
Nowy falochron osłonowy wychodzić będzie w Morze Bałtyckie na długość około trzech
kilometrów w kierunku północnym i północno-zachodnim bezpośrednio na wschód od
istniejącego falochronu chroniącego wejście do portu Świna. Ukształtuje to nowy
zewnętrzny basen portowy o obszarze ok. 195 ha dla umożliwienia metanowcom LNG
cumowanie przy nowym nabrzeżu. Estakada LNG połączy nabrzeże z terminalem.
Urobek wydobyty przez pogłębiarki w ramach budowy nowego basenu portowego i
nabrzeża będzie zrzucany w dwóch miejscach na dno morskie na północny-wschód od
Świnoujścia, na obszarze morza wielkości 12 km² rozpoczynającym się ok. 12 km od
brzegu i na obszarze 3 km² w odległości ok. 20 km od brzegu.
LISTOPAD 2010 R.
5
Gazociąg przyłączeniowy łączący Terminal LNG z krajowym systemem gazowniczym
będzie miał długość ok. 6 km i będzie przebiegał przez piaszczysty Międzyzdrojski Las,
wzdłuż przecinek leśnych na terenie wyspy Wolin. Trasa gazociągu rozpocznie się na
terenie terminalu LNG na przedmieściach Świnoujścia w okolicy Warszowa, dochodząc do
północnej strony linii kolejowej Świnoujście - Szczecin. W rejonie Portu ŚwinoujściePrzytór gazociąg oddali się na północny-wschód od linii kolejowej. Następnie od północy
ominie miejscowość Łunowo i skieruje się na południowy-wschód przecinając
wspomnianą linię kolejową i drogę krajową nr 3 (E65). Koniec gazociągu
przyłączeniowego zostanie umiejscowiony przy istniejącym gazociągu DN300 WolinKaminke i w okolicy miejscowości Łunowo zostanie połączony z nowobudowanym
gazociągiem przesyłowym wysokiego ciśnienia DN800 Świnoujście – Szczecin.
Nowy gazociąg przesyłowy przebiegać będzie w poprzek wyspy Wolin i biec będzie trasą
lądową wokół Zalewu Szczecińskiego w kierunku południowo-wschodnim. Ok. 74
kilometrowa trasa kończy się w okolicy osady Łunowo. Do okolic miejscowości Lubiewo
gazociąg przebiega przez tereny Lasu Międzyzdrojeckiego w przecince leśnej obok linii
wysokiego napięcia. Następnie przecina dwa rowy melioracyjne i wchodzi na teren
Wolińskiego Parku Narodowego oraz jego otuliny i prowadzi w kierunku jeziora Wicko.
W rejonie jeziora przecina drogę lokalną prowadzącą w kierunku Zalesia i biegnie wzdłuż
brzegu jeziora. Gazociąg omija zabudowy miejscowości Wapnica i Trzciągowo, jedynie w
okolicy drogi lokalnej na Wapnicę biegnie przez teren działki prywatnej. Po przekroczeniu
drogi gazociąg wraca na tereny leśne Wolińskiego Parku Narodowego. Długość odcinka
gazociągu na terenach leśnych parku wynosi około 4 km. Na terenach gminy Międzyzdroje
gazociąg przecina 2 drogi lokalne. Po wyjściu z terenu Wolińskiego Parku Narodowego w
rejonie miejscowości Dargobądź gazociąg wchodzi na teren gminy Wolin i biegnie przez
teren stadniny w sąsiedztwie wydzielonych działek budowlanych. Następnie gazociąg
biegnie wzdłuż linii wysokiego napięcia w kierunku drogi krajowej nr 3 (E65). Po
przecięciu tej drogi wkracza na około 2 km odcinek terenu pofałdowanego i zalesionego.
Po ominięciu wzniesienia gazociąg biegnie przez tereny rolnicze i przecina linię kolejową
Świnoujście – Szczecin, a dalej drogę lokalną Mokrzyca - Wolin. W rejonie tym omija
pojedyncze zabudowania oraz stary cmentarzyk (teren ochrony archeologiczno –
konserwatorskiej) i przekracza rzekę Dziwną. Po przekroczeniu rzeki gazociąg przecina
drogę lokalną i biegnie w kierunku linii kolejowej. Trasa gazociągu omija od północy i
wschodu tereny zabudowane miejscowości Recław, przechodząc po terenach rolniczych.
W rejonie tym przecina linię kolejową i drogę krajową nr 3 (E65). Po przecięciu drogi
biegnie w sąsiedztwie linii wysokiego napięcia a dalej przecina drogę lokalną do
Wiejkowa i przechodzi po terenach rolniczych i nieużytkach wzdłuż drogi lokalnej Recław
– Racimierz. W okolicach Sieniechowa, gazociąg omija farmę elektrowni wiatrowej i
przecina drogę lokalną na wysokości miejscowości Skoszewo, dalej przez krótki odcinek
biegnie wzdłuż tej drogi i wchodzi w tereny leśne. Następnie w rejonie już istniejącego
Zespołu Zaporowo-Upustowego omija pojedyńcze zabudowania i wchodzi na teren
gminy Stepnica. Na całej długości przebiegu przez gminę Stepnica trasa projektowanego
gazociągu planowana jest wzdłuż trasy istniejącego gazociągu DN 150. Trasa prowadzi po
północnej stronie miejscowości Jaroszewko, dalej na wschód od miejscowości Żarnowo. W
rejonie tym trasa biegnie po bagiennych i podmokłych terenach nieużytków. Przechodzi
przez teren Bagien Miłowskich, omija od zachodu miejscowość Miłowo, przecina dwie
drogi lokalne zlokalizowane pomiędzy podmokłymi łąkami dalej biegnie po terenach łąk i
nieużytków w kierunku rzeki Gowienica. Po przekroczeniu rzeki, biegnie w kierunku
drogi wojewódzkiej nr 112, którą przecina pomiędzy zabudowaniami miejscowości
Stepnica. Poniżej miejscowości Stepnica gazociąg przecina drogę lokalną i Rów Łącki,
przebiega przez tereny pastwisk, łąk i nieużytków poprzecinanych rowami
melioracyjnymi. W rejonie miejscowości Budzień gazociąg wchodzi na teren gminy
LISTOPAD 2010 R.
6
Goleniów. Od wejścia na teren gminy Goleniów gazociąg biegnie głównie przez obszar łąk
i nieużytków. W okolicy miejscowości Kąty kieruje się na południowy wschód i przecina
drogę 112. Następnie w okolicy miejscowości Krępsko skręca na wschód. Omija od północy
miejscowość Goleniów, przecina drogę ekspresową S3/6 w okolicach miejscowości Żdżary
i biegnie wzdłuż linii wysokiego napięcia początkowo w kierunku wschodnim, a następnie
południowo-wschodnim. Przecina ulicę Nowogardzką, przechodzi na drugą stronę linii
wysokiego napięcia, przecina drogę do Marszewa, następnie linię kolejową Goleniów –
Nowogard. W okolicach miejscowości Budno przecina drogę 113 i dociera do miejsca
planowanego włączenia gazociągu do istniejącego systemu przesyłowego (Tłocznia Gazu
w Goleniowie).
Rys. 1. Widok ogólny terenu Projektu
LISTOPAD 2010 R.
7
RYS. 2. PRZEBIEG TRASY GAZOCIĄGU PRZYŁĄCZENIOWEGO.
1.5
KLUCZOWE CECHY CZTERECH ELEMENTÓW PROJEKTU
Falochron: Nowy falochron osłonowy będzie wchodził w morze na odległość ok. 3 km od
plaży na wysokości ok. 6,5 metra i zbudowany zostanie ze stalowych szczelnych ścianek ,
żelbetu, kamienia i żelbetowych gwiazdobloków. Materiały zostaną dostarczone w
większości statkami. Nowo ukształtowany zewnętrzny basen portowy będzie
wystarczający do zlokalizowania w nim nowego nabrzeża do przyjmowania jednostek
LNG, z potencjałem dobudowania ewentualnych dodatkowych pięciu stanowisk
cumowniczych w przyszłości.
Tor wodny do i wewnątrz basenu portowego i miejsce obrotnicy statkowej do zawracania
statków zostaną pogłębione do 14,5 metra. W wyniku tego powstanie ok. 8,2 mln m³
urobku, który zostanie zrzucony na wcześniej opisanym i wyznaczonym w tym celu
obszarze morskim o powierzchni 12 km². Budowa nabrzeża oznaczać będzie ok. 2.4 mln
m³ wydobytego urobku, który zrzucany będzie na wyznaczonym obszarze morza o
powierzchni 3 km². Oba obszary mają głównie piaszczyste dno (tzn. nie zawierają
wrażliwej roślinności) na głębokości ok. 3-10 m. Wybrane zostały jako najbardziej
optymalne spośród szeregu możliwych lokalizacji (patrz Dyskusje rozdział 3). Specjalne
jednostki przetransportują urobek do miejsc zrzutu, który dokonany zostanie przez
otwarcie drzwi w dnie jednostki. Jak wykazały testy dotyczące przyszłego dna basenu
LISTOPAD 2010 R.
8
portowego, wydobywany urobek jest czystym piaskiem dennym (szczegóły: patrz Analizy
Środowiskowe Zrzutu Urobku z Pogłębiania). Wyliczenia dokonane przy Analizach
Środowiskowych wykazały, że osady z pogłębień nie będą się w sposób istotny
rozprzestrzeniać poza przewidziane obszary zrzutu i nie będą powodować negatywnych
konsekwencji (patrz sekcja Błąd! Nie można odnaleźć źródła odwołania.).
Wspomniane obszary zrzutu będą wyłączone z użytkowania rybackiego na okres ok. 3 lat
Dodatkowe 2 lata będą potrzebne dla odtworzenia się dna morskiego.
Urządzenia nabrzeża do cumowania jednostek LNG 3: Stacja przyjmowania statków LNG
mieścić się będzie w nowym porcie zewnętrznym, w którym będą cumowane i
rozładowywane . Związane z tym roboty pogłębiarskie zostały opisane powyżej.
Metanowce
są specjalnie zaprojektowanymi jednostkami typuQ-Flex o zdolności
przewozowej 216.000 m3 LNG, długości 315 m i szerokości 50 m, z zanurzeniem 12,5 m
(patrz rys. 2). Jednostki te są większe niż inne statki obecnie obsługiwane w porcie
Świnoujście4. Przewiduje się, że rocznie ok. 38 zbiornikowców LNG cumować będzie
przy nabrzeżu rozładunkowym, wyposażonym we wszelkie niezbędne urządzenia, takie
jak sprzęt nawigacyjny, sprzęt do cumowania, etc. Nabrzeże służyć będzie wyłącznie do
rozładunku jednostek transportujących LNG; nie będzie na nim urządzeń do tankowania
jednostek czy utylizacji wód balastowych.5 Gazociągiem łączącym nabrzeże z terminalem
LNG przesyłany będzie wyłącznie skroplony gaz ziemny – LNG.
(
Źródło: www.qatargas.com
---------------------------------------------------
3 W angielskiej wersji dokumentu dla nabrzeża cumowniczego stosowane są wymiennie pojęcia “berth”,
“berthing facility” i “jetty“
4 Ograniczenie długości dla portu Świnoujście wynosiło 270 m (większe jednostki jedynie w drodze
wyjątku, za specjalnym zezwoleniem). Długość frachtowców obecnie wpływających 225 m, kilka 240 m;
największe promy obecnie korzystające z terminalu Świnoujście mają długość ok. 190 m, np. MF Wolin
obsługujący trasę Świnoujście – Trelleborg.
5 Z uwagi na proces rozładunku LNG, jednostki załadują wody balastowe, ale nie będą ich musiały
spuszczać w porcie.
LISTOPAD 2010 R.
9
Rys. 3
Przykład zbiornikowca LNG typu Q-Flex
Za budowę nabrzeża odpowiedzialny jest Zarząd Morskich Portów Szczecin i Świnoujście,
natomiast sam sprzęt do rozładunku metanowców LNG zostanie zainstalowany przez
Polskie LNG, które będzie również jego operatorem.
Terminal LNG: Terminal do regazyfikacji skroplonego gazu ziemnego (LNG) zawierać
będzie urządzenia do:

Przyjmowania LNG z nabrzeża za pośrednictwem estakady LNG;

Przechowywania LNG w dwóch kriogenicznych lądowych zbiornikach o pojemności
160.000 m3 każdy; zbiorniki wznosić się będą na wysokość ok. 50 m, a pochodnia
będzie miała wysokość ok. 65 m.;

Regazyfikacji przechowywanego LNG przy wykorzystaniu technologii regazyfikacji
zwanej Submerged Combustion Vaporizer (SCV) 6 i przemieszczenia gazu do
gazociągu łączącego terminal z krajowym systemem gazowniczym. Początkowa
zdolność gazyfikacji wyniesie 5.0 miliardów Nm3 gazu rocznie, z możliwością
rozbudowy do 7.5 miliardów Nm3 rocznie, przez dodanie trzeciego lądowego
zbiornika kriogenicznego bez potrzeby powiększania obszaru terminala;

Ładowania niewielkiej części LNG na drogowe ciężarówki-cysterny gazowe (do 21
ciężarówek dziennie) w celu dystrybucji lokalnej przez zainteresowanych
przedsiębiorców; Polskie LNG nie będzie miało własnej floty pojazdów-cystern.
Rys. 3 przedstawia wizualizację z lotu ptaka Terminalu LNG, nowego falochronu
tworzącego basen nowego portu zewnętrznego i nabrzeże .
(
Visualisation: PLNG
---------------------------------------------------
6 Technologia SCV wyjaśniona jest w rozdziale 3 – Warianty Projektu
LISTOPAD 2010 R.
10
Rys. 31
Wizualizacja przyszłego Terminalu LNG i nowego portu wraz z nabrzeżem
Gazociąg: Około 6 -kilometrowy wysokociśnieniowy gazociąg przyłączeniowy (ciśnienie
8.4 MPa; nominalna średnica 800 mm) zbudowany zostanie przez GAZ-SYSTEM. Gazociąg
będzie łączył się z nowobudowanym gazociągiem Świnoujście – Szczecin w pobliżu
miejscowości Łunowo na terenie gminy Świnoujście. GAZ-SYSTEM wybuduje również
nowy gazociąg przesyłowy o długości ok. 74 km. (patrz trasa pokazana na rys. 2), który
zostanie włączony do sieci w Budnie w okolicy Goleniowa, gdzie aktualnie budowana jest
tłocznia gazu.
Gazociągi (przyłączeniowy i przesyłowy) zbudowane będą
zgodnie z obecnymi
standardami w sposób podobny do innych tego typu gazociągów w Polsce. Prowadzone
będą w całości pod ziemią, zakopane na głębokość min. 1,1 metra. Budowane będą metodą
ruchomego placu budowy, gdzie odcinki budowy będą się stale przesuwać wzdłuż trasy
wraz z postępami montażu gazociągu. Potrzebne będzie około 5700 sekcji rur (każda
długości 14 metrów). Rury transportowane będą ciężarówkami do ekip montażowych w
miarę ich przesuwania się wzdłuż trasy. Kolejność robót obejmować będzie zdjęcie
nadkładu, ułożenie rur, zespawanie rur w ciągi, wykopanie rowu, wpuszczenie ciągu rur
do rowu, połączenie ciągów rur, zasypanie rowu i pokrycie nadkładem gleby. Szerokość
standardowego pasa budowy wyniesie 26 metrów, na terenach leśnych ograniczona
zostanie do 18 metrów. Część oczyszczonego pasa zostanie ponownie zalesiona, niemniej
konieczne jest zostawienie pasa szerokości 4 metrów pozbawionego drzew i krzewów.
Ograniczenia dalszej zabudowy dotyczyć będą pasa bezpieczeństwa o szerokości 12 m.
Zgodnie z wymaganiami bezpieczeństwa projektu, co 10 – 20 km wzdłuż trasy instalowane
będą naziemne stacje zaworów blokujących; które będą wymagać przestrzeni 10 m na 14
m. Przy goleniowskim węźle sieci zbudowana zostanie automatyczna sterownia z
zestawem wskaźników (na ogrodzonym placu ok. 40 na 60 metrów). Wszystkie procesy
technologiczne związane z przepływem gazu będą w niej regulowane i kontrolowane
automatycznie. Nowe budynki będą konstrukcjami z lekkiej stali. W czasie eksploatacji,
gazociągi będą sprawdzane i oczyszczane tak zwanym instrumentem badania stanu
rurociągu (“PIG”). PIG umieszczany jest w rurze na początku jej biegu w Terminalu LNG i
przeprowadza przegląd i oczyszczenie wnętrza gazociągu przez całą trasę do Goleniowa,
gdzie wykorzystywany będzie zbiornik o pojemności 5 m³ do zebrania wszelkich
zanieczyszczeń z gazociągu. Taka kontrola/oczyszczanie przeprowadzone będzie w miarę
potrzeby, jednak nie częściej niż raz do roku.
LISTOPAD 2010 R.
11
Trasa gazociągu przyłączeniowego biegnie wzdłuż istniejących przecinek leśnych
(ograniczając do minimum potrzebę wyrębu drzew) przez pierwsze 4 kilometry trasy z
terminala LNG. Nowobudowany gazociąg Świnoujście – Szczecin w ok. 95% swojej trasy
biegnie na ile to będzie możliwe równolegle do istniejących mniejszych gazociągów,
wykorzystując istniejące zarezerwowane korytarze. W ten sposób konsekwencje dla
korzystania z ziemi i potrzeba usuwania roślinności dla potrzeb nowego gazociągu zostały
zminimalizowane.
1.6
HARMONOGRAM REALIZACJI PROJEKTU
Harmonogramy realizacyjne poszczególnych elementów projektu zostały skoordynowane
w celu umożliwienia rozpoczęcia działalności Terminalu LNG w planowanym terminie 30
czerwca 2014 roku.
Dla wszystkich elementów Projektu, niezbędne Decyzje Środowiskowe zostały wydane
przez właściwe urzędy, podobnie jak pozwolenia na budowę (za wyjątkiem gazociągu, co
przedstawiono poniżej).
Dla Terminalu LNG został opracowany podstawowy projekt (FEED7), a Wykonawca EPC8
wybrany został w czerwcu 2010 roku. Wstępne oczyszczenie placu zostało zakończone w
2009 roku, a prace dla przygotowania dostępu drogowego i pozostałej infrastruktury
rozpoczęto wiosną 2010 roku. Rozpoczęcie robót budowlanych terminalu nastąpiło w
czerwcu 2010 roku od ogólnej niwelacji placu i będzie kontynuowane przez wybranego
wykonawcę EPC; etap budowy rozpoczął się we wrześniu 2010 roku. Komercyjna
eksploatacja rozpocznie się w lipcu 2014 roku.
Budowa falochronu dla basenu nowego portu zewnętrznego rozpoczęła się w sierpniu
2010 roku i zostanie zakończona w czerwcu 2013 roku. Urząd Morski w Szczecinie, jako
inwestor/Sponsor Projektu odpowiedzialny za tę część inwestycji, zawarł kontrakt w maju
2010 z generalnym wykonawcą EPC na wykonanie tych robót. Budowa nabrzeża do
przyjmowania jednostek LNG, za co odpowiedzialny jest Zarząd Morskich Portów
Szczecin i Świnoujście, rozpoczęła się w październiku 2010 roku po ukończeniu
pierwszych odcinków nowego falochronu. Rozpoczynając od wbijania pali, budowa
konstrukcji nośnych platformy nabrzeża oraz estakada, po której przebiegać będzie
gazociąg łącznikowy zostaną ukończone do czerwca 2012 roku. Zakończenie wyposażania
nabrzeża w urządzenia rozładowcze LNG przewidywane jest na listopad 2012 roku,
równolegle z ukończeniem konstrukcji nowego falochronu.
Następnie tor wodny do i wewnątrz nowego basenu portowego, obrotnica do zawracania i
strefa cumowania zostaną pogłębione do wymaganej głębokości. Pogłębianie i zrzut
materiału wydobytego w związku z budową nowego falochronu nastąpi w ciągu 24
miesięcy. Daty rozpoczęcia i zakończenia nie zostały jeszcze określone przez Sponsora
Projektu. Pogłębianie przy nabrzeżu prowadzone będzie w dwóch etapach w okresach 4 i 6
---------------------------------------------------
7 FEED = Front End Engineering Design
8 EPC = Engineering, Procurement and Construction (Inżynieria, Zamawianie i Budowa); odnosi sie do
głównego wykonawcy, który przygotuje projekt szczegółowy, pozyska materiały do budowy a następnie
wybuduje obiekt (przy wykorzystaniu podwykonawców tam, gdzie to niezbędne) w imieniu Sponsorów
Projektu.
LISTOPAD 2010 R.
12
miesięcy odpowiednio przed i po wbiciu słupów i budową nabrzeża. Zgodnie z obecnym
harmonogramem, pogłębianie rozpoczęłoby sie jesienią 2010 roku. Pogłębianie odbywać
się będzie poza sezonem rozrodczym śledzi, przypadającym w kwietniu-maju.
Dla gazociągu, począwszy od 2008 roku prowadzone są procedury zmiany Miejscowych
Planów Zagospodarowania Przestrzennego (MPZP) w pięciu gminach, przez które
przebiegać będzie trasa gazociągu. Zmiany MPZP muszą być poprzedzone zmianami
Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego (SUiKZP) Gmin.
Opracowania SUiKZP i MPZP obejmują ustawowe przeprowadzenie strategicznej oceny
oddziaływania na środowisko oraz konsultacje z udziałem społeczeństwa. Konsultacje
społeczne zgodnie z polskim prawem przeprowadzone zostały na całej trasie gazociągu.
Na terenie gminy Świnoujście, gdzie zlokalizowany jest gazociąg przyłączeniowy
zakończono procedurę zmiany SUiKZP, natomiast Miejscowy Plan Zagospodarowania
Przestrzennego (MPZP) oczekuje na uchwalenie przez Radę Gminy. Dokumenty MPZP
wraz z prognozą oddziaływania na środowisko zostały wyłożone do publicznego wglądu
przez okres 21 dni. W tym czasie gmina zorganizowała dyskusję publiczną nad przyjętymi
zmianami w projekcie planu, jako element ustawowo wymaganego procesu. Dostępność
wszystkich dokumentów i zebrania ogłaszane były w prasie lokalnej i na tablicach
ogłoszeń. W pozostałych czterech gminach na trasie gazociągu przesyłowego została
zakończona procedura zmiany Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego.
Dotychczas uzyskane protokoły z zebrań nie zawierają negatywnych uwag lub protestów.
Roboty budowlane (w tym usuwanie drzew, kopanie rowów i układanie rur) podjęte
zostaną w miesiącach jesiennych i zimowych (wrzesień 2011 – luty 2012 oraz wrzesień 2012
– luty 2013) zgodnie z warunkami określonymi w Decyzji Środowiskowej celem
zminimalizowania zakłóceń ekologicznych (rozród ptaków, okres wegetacji) i turystyki.
2
WARIANTY PROJEKTU
Projekt jest elementem narodowej strategii dywersyfikacji zaopatrzenia Polski w gaz i
poprawy ciągłości zaopatrzenia całego kraju w gaz ziemny. W tym punkcie omawiane są
warianty, jakie były uwzględniane w zakresie kluczowych aspektów fizycznych i
technicznych Projektu.
Warianty lokalizacji – dlaczego wybrano Świnoujście na miejsce budowy terminalu LNG?
Generalna lokalizacja portu LNG na polskim wybrzeżu była przedmiotowym studium
wykonalności zainicjowanym przez Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo (PGNiG)
w 2006 roku, w którym porównywano wariantowe lokalizacje w zachodniej części
wybrzeża w Świnoujściu i wschodniej części wybrzeża w pobliżu Gdańska. Ostatecznie
zdecydowano o wyborze Świnoujścia, między innymi dlatego, że było portem najbliższym
Cieśnin Duńskich, co skraca odległość pokonywaną przez metanowce LNG płynące po
tych wodach, jak również podejście do Świnoujścia pozwoli uniknąć korzystania z często
wykorzystywanego już szlaku żeglugowego na północ od wyspy Bornholm (ograniczając
LISTOPAD 2010 R.
13
w ten sposób ryzyko kolizji morskiej). Ponadto, lokalizacja w Świnoujściu, jest mniej
zaludniona niż pozostałe wariantowe lokalizacje portów, co jest bardziej korzystne z
punktu widzenia ryzyka przemysłowego i bezpieczeństwa ludzi.
Konkretna lokalizacja Terminalu LNG w Świnoujściu była pierwotnie rozpatrywana jako
przylegająca do brzegu morza bardziej zbliżona do falochronu/nabrzeża, ale została
przesunięta około 750 m w głąb lądu w celu zachowania ekosystemu piaszczystych wydm
i roślinności wydmowej, jak też historycznych fortyfikacji i bunkrów. Terminal LNG
zostanie obecnie zbudowany obok istniejącego terenu przemysłowego kompleksu Portu
Świnoujście, na terenie przeznaczonym pod rozwój portu i połączony będzie z nabrzeżem
rozładunkowym wąskim korytarzem technicznym biegnącym w poprzek wydm i plaży.
Dla tego korytarza rozważane były najróżniejsze warianty projektowe – podziemny,
naziemny lub napowietrzny. Wybrana opcja napowietrznej estakady LNG uznana została
za najkorzystniejszą ze względu na najmniejszą zajmowaną powierzchnię, a więc
najmniejszy wpływ na siedliska Natura 2000 (wydmy, roślinność i gleba) oraz na
zapewnienie dostępu ludności bez przeszkód do plaży i historycznych budynków
zlokalizowanych miedzy terminalem a plażą.
Jakie opcje były rozważane dla projektu urządzeń portu zewnętrznego?
Istniejący tor wodny i urządzenia portowe w Świnoujściu nie są wystarczająco duże do
obsługi metanowców LNG, dlatego konieczna jest budowa nowego zewnętrznego basenu
portowego ze specjalnymi urządzeniami przyjmowania i rozładunku tych jednostek.
Rozważano i porównano siedem różnych konfiguracji portu zewnętrznego (w tym wpływ
na bezpieczeństwo eksploatacyjne i lokalne układy hydrodynamiczne oraz na brzeg).
Wybrana opcja daje kluczową korzyść wykorzystania już istniejącego falochronu przy
ujściu Świny jako przyszłej zachodniej ściany nowego basenu portowego
i pozostawienia ujścia Świny bez zmian.
Gdzie będzie zrzucany urobek z pogłębiania tworzonych konstrukcji wodnych?
Łącznie wybrane będzie około 10,6 miliona m³ materiału z pogłębiania (z czystych
piaszczystych osadów dennych) w ramach budowy nowego portu. Dwie zasadnicze opcje,
to jego składowanie na lądzie lub na morzu. Wariant lądowy stwarzałby poważne
wyzwania logistyczne związane z odwadnianiem i transportem tak znacznych ilości
materiału, a pojemność składowisk jest ograniczona. Z drugiej strony, zrzut na dno
morskie czystego urobku z pogłębiania jest normalną praktyką międzynarodową i została
wybraną opcją dla tego Projektu. Okazyjnie urobek taki może być wykorzystywany jako
materiał wypełniający do konstrukcji morskich, niemniej w chwili obecnej w Świnoujściu
nie występuje potrzeba takiego wykorzystania.
Szereg obszarów możliwego zrzutu na dno morskie było rozważanych zarówno dla
materiału z basenu portowego jak i z nabrzeża (szczegóły znajdują sie w odpowiednich
Studiach Środowiskowych). Przyjęte lokalizacje zrzutu zostały wybrane ze względu na ich
piaszczyste dno i nie występowanie wrażliwej flory dennej, najmniejszego stopnia
nakładania się/konsekwencji dla tarlisk śledzi, nie występowania przeszkód na dnie i nie
kolidowanie z obecnym lub planowanym wykorzystaniem jako szlaki żeglugowe, do
rekreacyjnego żeglowania, ćwiczeń marynarki wojennej, planowanych nawodnych farm
wiatrowych, koncesji na poszukiwanie ropy i gazu lub innych projektów.
LISTOPAD 2010 R.
14
Jakie są warianty technologiczne dla regazyfikacji?
Dostępne są trzy podstawowe warianty technologiczne regazyfikacji schłodzonego LNG: 9
(i) Submerged Combustion Vaporizers (SCV) - parowniki ze spalaniem w zanurzeniu,
wykorzystujące gaz, a więc samo LNG jak źródło paliwa do procesu podgrzewania,
(ii) Open-Rack Vaporizers (ORV) – parowniki otwarte, wykorzystujące wodę morską jako
źródło ciepła (a więc oszczędzające zużycie paliwa gazowego) oraz
(iii) Shell-and-Tube Vaporizers (STV) – parowniki ze skorupy i rurek, wykorzystujące
zewnętrzne źródła ciepła. Każda z tych technologii ma swoje zalety i wady. Polskie LNG
wybrało technologię SCV jako najlepszą opcję dla Projektu.
Technologia ORV była rozważana jako metodologia uzupełniająca (tzn. wykorzystywano
by zarówno SCV jak i ORV, w zależności od pory roku), jednak Inwestorzy zdecydowali
sie zrezygnować z opcji ORV z uwagi na mniejszą opłacalność systemu (wykorzystanie
ORV ograniczone jest do kilku miesięcy w roku, ze względu na temperaturę wody
morskiej) i brak w danym momencie pozwolenia środowiskowego (analiza środowiskowa
będzie musiała ocenić potencjalny wpływ na środowisko temperatury wody spuszczanej
do rzeki Świna, tj. wpływ chłodzący, korzystanie z chemikaliów zatruwających życie
biologiczne, itp.). Opcja STV jest możliwa jedynie w terminalach LNG, gdzie dostępne jest
ciepło odpadowe z źródła zewnętrznego (np. z pobliskiej elektrociepłowni). Nie ma jednak
takiego źródła zewnętrznego w pobliżu lokalizacji Terminalu LNG w Świnoujściu, tak
więc ta opcja nie była w ogóle brana pod uwagę.
Jakie rozważano warianty trasy gazociągu?
Cztery alternatywne trasy gazociągu były rozważane z terminalu LNG do istniejącego
punktu połączenia z siecią. Trzy z alternatywnych tras przebiegały przez Zalew
Szczeciński, będący obszarem Natura 2000, którego część sięga do terytorium Niemiec.
Kopanie rowu dla gazociągu w dnie płytkiej zatoki doprowadziłoby do szerokiego
rozprzestrzenienia się osadu i negatywnych konsekwencji dla bioróżnorodności (w tym
przedmiotów chronionych obszarów Natura 2000) i wywarłyby również
skutki
transgraniczne dla zatoki strony niemieckiej . Wybrano czwarty, lądowy wariant
przebiegu trasy. 80 kilometrowa trasa lądowa jest dłuższa niż wariantowe trasy przez
Zatokę i przecina lub przebiega wzdłuż szeregu obszarów Natura 2000 i Wolińskiego
Parku Narodowego. Niemniej, przez 95% swojej długości, nowy gazociąg biegnie
równolegle/obok istniejących mniejszych gazociągów dystrybucyjnych, wykorzystując
istniejące korytarze, minimalizując więc straty w roślinności. Ograniczone do minimum
jest również zakłócanie fauny, ponieważ budowa dozwolona będzie jedynie w miesiącach
jesiennych i zimowych (patrz Ocena Oddziaływania na Środowisko Gazociągu i BAP).
---------------------------------------------------
9 Prosimy odnieść się do Wytycznych IFC EHS dla zakładów LNG, dostępnych pod:
http://www.ifc.org/ifcext/sustainability.nsf/AttachmentsByTitle/gui_EHSGuidelines2007_LNG/$FILE/Final+-+LNG.pdf
(http://www.ifc.org/ifcext/sustainability.nsf/Content/EHSGuidelines)
LISTOPAD 2010 R.
15
3
TŁO SPOŁECZNO-EKONOMICZNE I ŚRODOWISKOWE
3.1
WARUNKI SPOŁECZNO-KULTUROWE I EKONOMICZNE
Świnoujście, powstałe w XVIII wieku, jest nadmorskim uzdrowiskiem i miastem
portowym z około 44.000 mieszkańców. Główna działalność gospodarcza wiąże
się z portem morskim i związaną z nim infrastrukturą: dokami ,stoczniami naprawczymi,
bazą marynarki wojennej, terminalem przeładunkowym drobnicy oraz dynamicznie
działającą bazą promową (obsługującą połączenia z Danią, Niemcami i Szwecją). Rocznie
przez tor wodny Świnoujścia przepływa 10.000 jednostek. Do głównych atrakcji miasta
należą m.in.: XIX wieczne fortyfikacje (Fort Gerharda), bunkry z II wojny światowej
zlokalizowane w lasach wydmowych, XIX wieczna latarnia morska (wysokości 68 metrów,
najwyższa na Bałtyku) oraz piękna piaszczysta plaża.
Akweny morskie w pobliżu Świnoujścia są miejscem połowów dla flotylli małych łodzi
rybackich (28) i kilku większych kutrów (4) mających swoją bazę w porcie Świnoujście
na prawym brzegu rzeki Świny. W połowach dominuje śledź i w mniejszym stopniu
szprot, dorsz i flądra. Ryby słodkowodne, takie jak okoń, sandacz, płoć, leszcz i węgorz
stanowią niewielką część połowów. Rybołówstwo w Zatoce Pomorskiej znajduje się pod
wielką presją ograniczeń połowów i kurczących się zasobów ryb. Warto zatem podkreślić,
że w samym obszarze planowanego nowego portu zewnętrznego, nie są stosowane żadne
sieci zastawne na śledzia. Ponadto rybołówstwo jest zabronione w pobliżu istniejącego
falochronu i toru wodnego.
Poza wspomnianymi wyżej fortyfikacjami na wydmach , nie są znane zarejestrowane
stanowiska archeologiczne na obszarze Projektu w Świnoujściu. Badania sonarowe dna
morskiego w obszarze nowego portu zewnętrznego przeprowadzone przez Urząd Morski
w Szczecinie nie wykazały istnienia podejrzanych obiektów takich jak np. wraki statków
lub zabytki kultury materialnej. Nie znaleziono również podobnych obiektów w trakcie
oczyszczania dna morskiego.
Gazociąg przesyłowy przebiega głównie przez obszary rolnicze i kilka małych
miejscowości ; Wolin, gdzie gazociąg przekracza rzekę Dziwnę, jest największym miastem
na trasie jego przebiegu. Głównymi obszarami działalności gospodarczej jest rolnictwo
oraz turystyka wokół Zalewu Szczecińskiego i na wyspie Wolin. Na 50% długości gazociąg
przebiegać będzie przez tereny prywatne10
Na osiemdziesięciokilometrowej trasie gazociąg przebiega przez obszary rolnicze na
długości 39,4 km (49,2%), 17,2 km (21,5%) przez obszary leśne, pozostała część (23,4 km –
29,3%) przebiega przez inne tereny. Długość przebiegu przez obszary rolne z glebą I do III
klasy jest krótsza niż 1 kilometr11.
---------------------------------------------------
10
Łącznie jest 454 właścicieli/współwłaścicieli ziemi (w obecnej chwili nieznana jest ilość
dzierżawców), prywatnych właścicieli , w tym współwłaścicieli jest 398, podmiotów niebędących
osobami fizycznymi jest 56
11 W przybliżeniu 16 km to gleby IV klasy i 23 km. To gleby klas V-VI.
LISTOPAD 2010 R.
16
W Wapnicy trasa przebiega w pobliżu statku hotelowego i udostępnionej do zwiedzania
niemieckiej wyrzutni rakiet V3 z okresu II wojny światowej. Na wyspie Wolin i wzdłuż
Zalewu są oznakowane szlaki rowerowe i piesze; w południowej i wschodniej części
wyspy Wolin są czynne farmy wiatrowe.
Wzdłuż gazociągu znajdują się zabytki kultury materialnej, w tym stanowiska
archeologiczne, które omija. Tylko w niektórych przypadkach leżą one na jego trasie.
Zabytki archeologiczne skoncentrowane są na wyspie Wolin, gdzie funkcjonuje również
Muzeum Wikingów.
Więcej szczegółów na temat warunków społecznych w rejonie Projektu przedstawione jest
w opracowanym przez PLNG Przeglądzie Społecznym Projektu12.
3.2
WARUNKI ŚRODOWISKA FIZYCZNEGO
W Świnoujściu występuje płaska topografia i szerokie, piaszczyste plaże z wydmami
o wysokości do 15 metrów. W głąb lądu oraz na wyspie Wolin, krajobraz stanowią
morenowe wzgórza (do 150 metrów wysokości). Klimat w regionie jest łagodny,
ze względu na wpływ Bałtyku. Głębokość wody gruntowej waha się i zależy od topografii
terenu. Może wynosić od 8 metrów poniżej poziomu gruntu; płytkie wody gruntowe nie
są wykorzystywane do zaopatrzenia w wodę pitną.
Morski obszar przybrzeżny charakteryzuje sie piaszczystym dnem, z serią płytkich łach
piaskowych równoległych do plaży, łagodzących skutki okazyjnych sztormów zimowych.
Maksymalna głębokość wody w miejscu, w którym zlokalizowany będzie nowy basen
portowy wynosi 9,7 metrów. Osad denny w tym miejscu składa sie z drobnego i średniego
piasku pokrytego cienką warstwą materii organicznej, typowej dla Zatoki Pomorskiej.
Badania i testy przeprowadzone w ramach studiów Oceny Oddziaływania na Środowisko
wskazują, że osady te są dobrze napowietrzone, wykazują niewiele oznak zanieczyszczeń i
zarówno woda morska jak i osad spełniają ogólne kryteria jakości. Na jakość wody
w pobliżu brzegu wpływają okazyjne wypływy z Zalewu Szczecińskiego przez Świnę
i odwrotnie. Zmętnienie jest zwykle niskie, a zasolenie znacznie sie waha.
Fizyczne właściwości obszarów zrzutu urobku z pogłębiania w odległości około 12 i 20 km
od brzegu charakteryzuje bardzo drobny piasek dna morskiego.
Trasa gazociągu przesyłowego przebiega przez niewielkie pagórki na wyspie Wolin (do
wysokości ok. 50 m.) a następnie po terenach płaskich przez większość swojej trasy dalej na
południe wzdłuż Zalewu Szczecińskiego i na wschód w kierunku Goleniowa. Obszar
wzdłuż planowanej trasy gazociągu charakteryzuje się zadrzewieniami, użytkowaniem
rolnym oraz wrzosowiskami i mokradłami z lokalnie wysokim poziomem wód
gruntowych.
---------------------------------------------------
12 Analiza Społeczna Projektu PLNG przedstawiona jest pod adresem www.polskielng.pl/nc/terminal-asrodowisko.html
LISTOPAD 2010 R.
17
3.3
ŚRODOWISKO BIOLOGICZNE I WARUNKI BIORÓŻNORODNOŚCI
Sytuacja ogólna
Tereny przybrzeżne wokół Świnoujścia, wyspy Wolin i Zalewu Szczecińskiego
są miejscami zróżnicowanych siedlisk o wysokiej wartości konserwatorskiej. Elementy
Projektu zlokalizowane są wewnątrz lub w pobliżu obszarów objętych europejską siecią
Natura 2000 - określonych jako Specjalne Obszary Konserwacji (SAC) lub Stanowiska
Istotne dla Społeczności (SCI) w Dyrektywie Środowiskowej UE 92/43/EWG
lub sklasyfikowanych jako Obszary Specjalnej Ochrony (SPA) w ramach Dyrektywy Ptasiej
79/409/EWG. Nazywane są one potocznie „obszarami Natura 2000”. Ważnymi
obszarami są Woliński Park Narodowy, Rezerwat „Olszanka” i inne . Lub i inne tereny
Wspomniane obszary pokazane są na rys. 4.
Środowisko lądowe
Miejsce Terminalu LNG mieści się na terenie zaklasyfikowanym jako obszar Natura 2000
(PLH 320019 Wolin i Uznam SCI). Różne siedliska usytuowane są równolegle do brzegu
morza. Ponadto na terenie inwestycji występuje sześć rodzajów chronionych siedlisk
przyrodniczych (wg klasyfikacji Załącznika 1 do Dyrektywy Siedliskowej) (jedno z nich
stanowi priorytet: 2130 szarych wydm) i 30 chronionych gatunków roślin (rośliny
naczyniowe, gatunki grzybów).
Przegląd przyrody wykonany w ramach badań do Oceny Oddziaływania na Środowisko
wykazał dużą ilość gatunków wymagających ścisłej ochrony. Należą do nich m.in.: żaba
basenowa (Pelophylax lessonae),żaba bagienna (Rana arvalis), jaszczurka piaskowa (Lacerta
agilis). Dodatkowo trzy gatunki ptaków ujęte w załączniku 1 Dyrektywy Ptasiej (gatunki
wymagające specjalnych środków ochronnych) zostały zaobserwowane w czasie badań
polowych (skowronek leśny Lullula arborea, dzierzba czerwonogrzbieta Lanius collurio
i dzięcioł czarny Dryocopus martius). Najbardziej wartościowe gatunki rozmnażające się na
terenie to : Lullula arborea i Lanius collurio. Sekcja plaży mieszcząca się pomiędzy częścią
lądową i częścią morską terminalu LNG, poza rozrodem, jest bardzo ważnym miejscem
polowań i odpoczynku dla wielu mew i ptaków nabrzeżnych, Charadriformes. Fortyfikacje i
schrony znajdujące się w pobliżu proponowanej lokalizacji terminalu LNG zamieszkiwane
są przez nietoperze, zwłaszcza Fort Gerhard. (Pięć gatunków nietoperzy
zaobserwowanych w trakcie badań polowych jest przedmiotem ochrony na poziomie UE ujęte w załączniku II lub IV. )
LISTOPAD 2010 R.
18
Rys. 4 Stanowiska bioróżnorodności na obszarze Projektu
Trasa gazociągu przebiega przez szereg obszarów Natura 2000. Obejmują one obszary
ochrony siedlisk Natura PLH320019 Wolin i Uznam, PLH320018 Ujście Odry i Zalew
Szczeciński , PLH320033 Uroczyska w Lasach Stepnickich, obszary ochrony ptaków
PLB320002 Delta Świny, PLB320009 Zalew Szczeciński, PLB320007 Łąki Skoszewskie,
PLB320011 Zalew Kamieński i Dziwna, PLB320012 Puszcza Goleniowska. Na dalszym
odcinku gazociąg przebiega przez część Wolińskiego Parku Narodowego i szereg
obszarów wartościowych przyrodniczo oraz przechodzi w pobliżu rezerwatu przyrody
Olszanka (między Stepnicą a Goleniowem). Okolice Zalewu Szczecińskiego stanowią
siedliska wielu chronionych gatunków flory i fauny. Woliński Park Narodowy, Las
Międzyzdroje i rezerwat Olszanka są siedliskiem niewielkich populacji orła bielika
(Haliaetus albicilla).
LISTOPAD 2010 R.
19
Jak wspomniano powyżej w sekcji 2.1 , trasa gazociągu biegnie wzdłuż korytarza
istniejących gazociągów przechodzących przez te obszary, co minimalizuje wpływ
wywierany przez nowy gazociąg.
Środowisko morskie i nadbrzeże
Dno morskie w pasie przybrzeżnym zamieszkiwane jest przez pospolite gatunki denne
typowe dla Zatoki Pomorskiej. Występuje tam mięczak Mya arenaria, bałtycki mięczak
Macoma baltica, różne gatunki skorupiaków, bezkręgowców, nicieni oraz małż. Dominują
pospolite makroalgi i denne okrzemki. Algi znajdują sie też w szczelinach istniejącego
falochronu, a kamienny pancerz służy za siedlisko małżom i pąklom. Słup wody zawiera
zestaw gatunków fitoplanktonu i zooplanktonu, typowych dla wody słodkiej i słonawej.
Występują znaczne różnice sezonowe w ilościach zaobserwowanych gatunków.
Na piaszczystej plaży występują siedliska gatunków chronionych w Polsce m. in.
bezkręgowiec Talitrus saltator, który żeruje w wałach wodorostów wyrzuconych falą
przybojową na brzeg. Gatunek ten występuje również na plażach leżących na wschód
od terenu inwestycji.
Fauna ryb obejmuje typowe gatunki morskie (np. miętus, dorsz, śledź, flądra) i gatunki
słodkowodne zwłaszcza szczupaki i okonie. Kilka gatunków chronionych ujętych w
załączniku II Dyrektywy Siedliskowej zostało kilkakrotnie odnotowanych w tym rejonie, w
tym paprosz Alosa fallax, aloza Alosa alosa, łosoś, szprot, minogi morskie i rzeczne, węgorz i
dwa gatunki jesiotra.
Tym ostatnim zarybiane są polskie rzeki.
Ssaki morskie okazjonalnie przypływające do Zatoki Pomorskiej to: morświn Phocaena
phocaena, delfin białonosy, foka szara i foka pospolita. W pobliżu rejonu inwestycji nie
występują znane miejsca rozmnażania fok. Gatunki te wymienione są w Załączniku II lub
Załączniku IV do Dyrektywy Siedliskowej.
Istniejący falochron jest też ważnym miejscem odpoczynku licznych gatunków ptaków, głównie brodzących, mew i rybołówek, w tym biegusa zmiennego, szlamnika zwyczajnego
i biegusa morskiego w znacznych ilościach. Wśród ponad 100 gatunków ptaków, około 26
występuję w Załączniku do Dyrektywy Ptasiej , a 22 gatunki wymienione są w polskiej
Czerwonej Księdze Gatunków Zwierząt. Zatoka Pomorska i delta Odry (obejmująca Zalew
Szczeciński) są ważnymi miejscami popasu dla migrujących ptaków. Znaczne ilości
ptaków przylatują do tego rejonu w miesiącach wiosennych i jesiennych.
Na tyłach plaż mieści się obszar wydm piaszczystych z kolejnymi strefami roślinności
przybrzeżnej, w tym trzciny Atriplex littoralis i roślinności pionierskiej (w tym Elymus
farctu) na ruchomych wydmach. Wydmy białe i bardziej dojrzałe wydmy szare pokryte są
trzcinami. Roślinność pionierska stale się przystosowuje, zmieniając krajobraz. Obszary
wydm piaszczystych wymienione są w Załączniku do Dyrektywy Siedliskowej.
Proponowany nowy port zewnętrzny leży na skraju, Specjalnego Obszaru Ochrony Natura
2000 PLH 990002 „Ostoja na Zatoce Pomorskiej’. Siedliskiem chronionym ujętym w
załączniku l jest płytki Wał Piaskowy Odra leżący ok. 23 km na północ od terenu Projektu.
LISTOPAD 2010 R.
20
Innymi chronionymi obszarami w bezpośrednim sąsiedztwie terminalu LNG i obszaru
portu są:

Obszar Specjalnej Ochrony; Natura 2000 – Zatoka Pomorska PLB 990003 – około 1 km na
wschód od terenu Projektu;

proponowane do ochrony stanowisko ekologiczne Wydmy na Warszowie i Przytorskie
Wydmy, nakierowane na ochronę wartościowych siedliskich na plażach i wydmach,
w tym konkretnych roślin i wartości krajobrazu.
W sprawach dalszych szczegółów aspektów bioróżnorodności terenu Projektu, prosimy
odnieść się do Planu Działań w zakresie Bioróżnorodności (BAP) przedstawionego
odrębnie na stronie internetowej Projektu.13
4
POTENCJALNE ODDZIAŁYWANIE INWESTYCJI NA ŚRODOWISKO NATURALNE
ORAZ PRZEWIDYWANE ŚRODKI ŁAGODZĄCE NIEKORZYSTNE SKUTKI PROJEKTU
Niniejszy Rozdział opisuje kluczowe elementy potencjalnego oddziaływania Inwestycji na
środowisko przedstawione w ocenach (raportach) oddziaływania na środowisko OOŚ/EIA
(i innych opracowaniach), łącznie z podaniem środków zapobiegawczych/łagodzących.
Łącznie, Inwestorzy Projektu i ich konsultanci przygotowali wiele opracowań w celu oceny
aspektów ekologicznych występujących na obszarze Inwestycji. Projekt Inwestycji ( w tym
rozmieszczenie komponentów Inwestycji, trasy rurociągów itd.) uwzględnia wiele
środków zapobiegawczych lub minimalizujących potencjalne niekorzystne oddziaływanie.
Ponadto, właściwe organy administracyjne zastrzegły w Decyzjach Środowiskowych,
że Inwestorzy Projektu muszą zastosować wiele precyzyjnych środków łagodzących skutki
negatywnego oddziaływania. Dalsze środki opracowano w oparciu o międzynarodowe
wymagania i zamieszczono je w Planie Ochrony Środowiska i Działań Społecznych - ESAP.
(Plan ESAP będzie również ujawniony publicznie w celu uzyskania informacji i uwag,
zgodnie z wymaganiami międzynarodowych instytucji współfinansujących.)
Poniżej przedstawiono niekorzystne oddziaływania i środki łagodzące dotyczące
środowiska i kwestii społecznych w przypadku poszczególnych komponentów Inwestycji
dla jej głównych etapów: realizacji, eksploatacji i likwidacji14.
4.1
NIEKORZYSTNE ODDZIAŁYWANIA –ŁAGODZENIE SKUTKÓW W FAZIE REALIZACJI INWESTYCJI
4.1.1 Ogólne zagadnienia dotyczące realizacji Inwestycji
Plany zarządzania projektem
Ogólne środki zapobiegawcze/łagodzące podejmowane podczas realizacji Inwestycji
polegają na opracowaniu i wdrożeniu przez Wykonawców Projektu LNG następujących
---------------------------------------------------
13 www.polskielng.pl/nc/terminal-a-srodowisko.html
14 Możliwe niekorzystne oddziaływanie i środki łagodzące opisane w niniejszym rozdziale stanowią
tylko najistotniejsze przykłady oddziaływań; znacznie więcej kwestii opisano z podaniem większej liczby
szczegółów w raportach OSŚ/EIA, opracowaniach dotyczących środowiska, pozyskanych Decyzjach
Środowiskowych i planie ESAP. Należy również zapoznać się z wybranymi zagadnieniami opisanymi w
dalszej części dokumentu w sekcji Analiza kwestii społecznych i w praktykach BAP.
LISTOPAD 2010 R.
21
zagadnień w formie planów/procedur/programów
Projektu)/Inwestorów, np.:
(pod
nadzorem
Sponsorów

zagospodarowania odpadów stałych

zapobiegania wyciekom i reagowania

zarządzania ruchem

monitorowania hałasu

system zarządzania środowiskiem

zapewnienie bezpieczeństwa i higieny pracy

oddziaływania spowodowane obecnością dużej liczby pracowników budowy
na społeczność lokalną
Wykonawcy muszą zapewnić odpowiednio przeszkolonych pracowników w zakresie
implementacji wszystkich powyższych Planów i innych środków łagodzących oraz
respektować wymogi środowiska podczas realizacji Inwestycji.
Wykonawcy są zobowiązani do przygotowania programu zapewnienia bezpieczeństwa
i higieny pracy w czasie budowy, a realizacja Inwestycji będzie nadzorowana przez
inspektorów ochrony środowiska i inspektorów ze strony inwestora lub inżyniera
odpowiedzialnego za kontrakt, który został wyznaczony do obsługi każdego
z komponentów projektu.
Poza opracowaniem programu zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy w czasie
budowy Inwestorzy Projektu zobowiązują wykonawców do przestrzegania
obowiązujących norm społecznych i przepisów polskiego kodeksu pracy zgodnych ze
standardami UE i odpowiednimi przepisami międzynarodowymi dotyczącymi m.in.
uczciwych warunków kontraktu i płatności, czasu pracy, zakazu dyskryminacji
i odpowiednich warunków socjalnych związanych z zakwaterowaniem. Powyższe zasady
dotyczą podwykonawców i obejmują pracowników polskiego i obcego pochodzenia.
Główny wykonawca, który jest odpowiedzialny za różne komponenty Inwestycji opracuje
szczegółowe plany zabezpieczenia logistycznego budowy uwzględniające szczegółowe
dane dotyczące ustaleń w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa uzgodnione z właściwymi
organami administracyjnymi zajmującymi się sprawami BHP.
Zatrudnieni na czas realizacji Inwestycji
Realizacja całej Inwestycji wymaga zatrudnienia dużej liczby pracowników. Największa
ich część będzie potrzebna do budowy terminalu LNG, gdzie w okresach szczytowych
pracować będzie ok. 1500 – 1700, (stanowi to liczbę mieszkańców całej dzielnicy
Świnoujścia - Warszów. W dniu 15 lipca 2010 r. Polskie LNG zawarło kontrakt na
wykonanie całości prac (kontrakt EPC) związanych z budową Terminalu z konsorcjum
budowlanym zarządzanym przez firmę włoską. Wykonawca kontraktów EPC może
zapewnić znaczną liczbę pracowników z własnego bądź z innych krajów. Znacznie mniej
pracowników będzie potrzebnych przy budowie falochronu (do 250 osób), obiektów
infrastruktury nabrzeża (około 60 osób) i rurociągu (w przybliżeniu 250 osób); niniejsze
roboty będą realizowane przez konsorcjum firm międzynarodowych i polskich z
wykorzystaniem prawdopodobnie polskiej siły roboczej.
LISTOPAD 2010 R.
22
Wykonawcy kontraktów EPC zapewnią zakwaterowanie swoim pracownikom. Ośrodek
zakwaterowania dla pracowników budowy przy terminalu będzie prawdopodobnie
zorganizowany na działce Nr 11-23 na terenie Portu Handlowego Świnoujście
(w przybliżeniu 200 m na wschód od miejsca lokalizacji terminalu i na wschód
od istniejącej linii kolejowej). Obecnie teren ten jest używany do celów magazynowych.
Opcjonalnie rozważa się również wykorzystanie południowej części terenu budowy
terminalu. Warunki pracy i zakwaterowania mają być zgodne z polskimi przepisami
prawa pozostającymi w zgodności z prawem UE. Dla ośrodka zakwaterowania zostanie
opracowany plan zarządzania środowiskiem i sprawami socjalnymi uwzględniający
program zapewnienia bezpieczeństwa i higieny, w tym regulamin zachowania się jego
mieszkańców. Inwestorzy Projektu wspólnie z lokalnymi władzami określą możliwości
wykorzystania przez lokalną społeczność obecności napływowych pracowników (np. jako
okazji do zaopatrzenia ich w produkty żywnościowe itp.).
Opracowano procedurę skutecznego rozstrzygania sporów na wypadek jakichkolwiek
skarg. W przypadku pracowników pochodzących z innych krajów przygotowane zostaną
stosowne informacje (np. dotyczące bezpieczeństwa) w ich języku rodzimym i wyznaczony
zostanie Oficer Łącznikowy (CLO) do pomocy przy komunikowaniu się (CLO będzie
również odpowiadać na faksy, pocztę elektroniczną i inną pisemną korespondencję w
języku niemieckim).
Korzyści społeczne i ekonomiczne
4-letni okres budowy będzie również okazją do rozwoju lokalnej infrastruktury Można
spodziewać się, że lokalne sklepy i restauracje odniosą korzyści z obecności dużej liczby
napływowych pracowników (także poza głównym sezonem turystycznym). Na etapie
użytkowania Instalacji, do budżetu gminy, będą wpływały znaczne kwoty z tytułu
podatków.
Monitorowanie
Potencjalne zakłócenia spowodowane działalnością budowlaną poszczególnych
komponentów Inwestycji będą stosunkowo krótkotrwałe.
Monitorowanie przed
przystąpieniem do budowy i po jej zakończeniu ma na celu sprawdzenie, czy pojawiły
się jakieś znaczące niekorzystne oddziaływania. W przypadku wystąpienia
nieakceptowanego oddziaływania właściwe organy administracyjne mogą narzucić
konieczność przeprowadzenia działań naprawczych. Proces monitorowania zostanie
przeprowadzony przez Inwestorów Projektu ( ich inspektorów i konsultantów ds. ochrony
środowiska, jak również ekspertów ds. ochrony środowiska), właściwe organy
administracyjne/agendy w celu zapewnienia zgodności z Decyzjami Środowiskowymi
oraz konsultantów z ramienia instytucji kredytowych dla zapewnienia zgodności
ze zobowiązaniami wypływającymi z planu ESAP.
Poniżej przedstawiono, bardziej szczegółowo, zagadnienia dotyczące negatywnego
oddziaływania i łagodzenia jego skutków.
4.1.2 Budowa obiektów morskich
Kluczowe potencjalne niekorzystne oddziaływania na środowisko i kwestie społeczne
spodziewane podczas budowy falochronu i infrastruktury nabrzeża dla terminalu LNG.
LISTOPAD 2010 R.
23
Obejmują one:

hałas (głównie podwodny),

zaburzenia dna morskiego/pogłębianie i wywożenie urobku,

szkodliwe oddziaływanie na ryby i ssaki morskie

zakłócenia w dostępie publicznym do lokalnych ciekawych miejsc turystycznych.
Bezpieczeństwo na drogach publicznych i bezpieczeństwo żeglugi zostaną uwzględnione
przy opracowywaniu planu zabezpieczenia logistycznego budowy. Szczegóły rozwiązań
w zakresie bezpieczeństwa zostaną uzgodnione z właściwymi organami
administracyjnymi i przedstawione
do wiadomości społeczności lokalnej przed
rozpoczęciem robót.
Ryzyko wypadków i wycieków w rejonie portu i nabrzeża uznane zostało jako nieistotne;
zostanie ono zminimalizowane dzięki wyznaczeniu odpowiednich miejsc składowania dla
substancji chemicznych i opadów.
System zarządzania ruchem statków przez Urząd Morski w Szczecinie zmniejszy ryzyko
kolizji statków; ponadto w razie potrzeby dostępny jest sprzęt do zwalczania
nadzwyczajnych zagrożeń.
- Hałas/ drgania podwodne
Planowany na prawie trzy lata okres budowy nowych obiektów portu zewnętrznego,
w tym nabrzeża, przy użyciu ciężkiego sprzętu (urządzenia do wbijania pali, pływające
żurawie) i związany z tym hałas i drgania może spowodować zakłócenia w życiu ssaków
morskich i ryb (np. śledzia w okresie tarła). Planowane jest podjęcie szeregu środków
łagodzących ich skutki, np.:



Wykonawcy prowadzić będą roboty przestrzegając ograniczeń nałożonych
w Decyzjach Środowiskowych, zwłaszcza nie będą prowadzić robót pogłębiarskich
i wywozu wydobytego urobku w okresie tarła śledzi (kwiecień-maj, kiedy mogą
być obecne śledzie w postaci larwalnej i narybku)
Palowanie metodą wibracyjną
będzie podstawową metodą palowania.
W
wyjątkowych sytuacjach, jeżeli ze względów technicznych palowanie metodą
wibracyjną nie będzie możliwe, wykorzystywany będzie młot hydrauliczny. Przy
palowaniu stosowane będą metody „miękkiego” rozruchu prac. Jeżeli palowanie
będzie miało być przeprowadzone w okresie tarła śledzi, palowanie zostanie
ograniczone do technologicznego minimum.
Dla ograniczenia okresu zmętnienia wody powodowanego pracami pogłębiarskimi,
stosowane będą pogłębiarki ssące, oraz stosowane będą urządzenia i metody mające na
celu zminimalizowanie rozprzestrzeniania się osadów. Prowadzony będzie monitoring
pogłębiania w celu zsynchronizowania wydobycia i zrzutu urobku.
Zakłócenie lokalnych siedlisk i zasobów ryb podczas realizacji części wodnej Inwestycji
w pobliżu ujścia Świny może tymczasowo doprowadzić do zmniejszenia normalnej
migracji ryb rzeką Świną między Bałtykiem a Zalewem Szczecińskim. Aby załagodzić
niniejsze potencjalne oddziaływanie Decyzja Środowiskowa zaleca, aby Inwestor Projektu
LISTOPAD 2010 R.
24
falochronu przynajmniej przez okres 3 lat uczestniczył w kosztach programu powiększania
zasobów rybnych prowadzonym przez Zespół ds. Zarybiania w Ministerstwie Rolnictwa.
- Roboty pogłębiarskie i usuwanie urobku
Roboty pogłębiarskie i usuwanie urobku nieuchronnie prowadzić będą do utraty
lub zakłócenia siedlisk na dnie morza. Gatunki bentosu takie jak małże jadalne żyjące w
pobliżu lub na dnie morza mogą zniknąć. Zbiorowiska bentosu prawdopodobnie można
odzyskać, niemniej z uwagi na zmianę warunków hydrodynamicznych, obfitość gatunków
i ich rozmieszczenie mogą ulec zmianie. Wpływ tymczasowej utraty możliwości tworzenia
się zbiorowisk bentosu w aspekcie wydajności łowisk, liczebności ssaków morskich czy
ptaków uważany jest za nieistotny. Jak nadmieniono wcześniej, wykonano specjalistyczne
badania środowiskowe w celu oceny potencjalnego oddziaływania obszarów składowania
urobku na środowisk (patrz także kwestie społeczne przedstawione poniżej dotyczące
potencjalnego oddziaływania na rybaków w tych miejscach). Według przeprowadzonych
obliczeń, w okresie zimowym smuga osadów powodujących zmętnienie wody może sięgać
do ok. 600 m. od miejsca pogłębiania.
- Utrata / zniszczenie siedlisk oraz ich odtwarzanie
Budowa nowego falochronu utwardzi podłoże w obecnym, głównie piaszczystym
środowisku. Struktura ta zostanie szybko zasiedlona przez możliwie różnorodne
zbiorowiska małż/omułków, pąkli, makroalg i innych organizmów, których
występowanie na istniejącym falochronie jest obecnie stwierdzane. Nowy falochron –
posiadający długość 3km – prawdopodobnie stanowić będzie ważne miejsce odpoczynku
na tym obszarze dla ptaków brodzących i mew.
Oddziaływanie na środowisko wskutek prowadzenia robót ziemnych na plaży i wydmach
będzie zmniejszone przez zminimalizowanie koniecznej powierzchni w obrysie
infrastruktury, wyznaczonych obszarów składowania oraz przez kolejne odtwarzanie
siedlisk, zwłaszcza chronionych obunogów (amphipoda Talitrus salator). Wpływ robót
budowlanych na wydmy nadmorskie porośnięte roślinnością zielną (siedlisko
przyrodnicze priorytetowe typ 2130 wydmy szare) będzie nieistotny (oddziaływanie na
środowisko jest ograniczone do obszaru o wielkości 0.3 ha i można spodziewać się
efektywnej regeneracji roślinności.) Podobne prognozy dotyczą wilgotnych zagłębień
międzywydmowych (siedlisko przyrodnicze typ 2190), w przypadku których około 0.43 ha
będzie w bezpośrednim oddziaływaniu Inwestycji. Techniczne instalacje będą przechodzić
przez wydmy szare w pobliżu ulicy Ku Morzu; obszar ten już obecnie uległ degradacji. Po
zakończeniu budowy, spodziewana jest efektywna regeneracja siedlisk na tych wydmach.
- Dostęp do obszarów turystycznych
Część plaży przy miejscowości Warszów (około 0,5 kilometra długości) przy nowym
basenie portowym będzie tymczasowo zamknięta dla turystów z przyczyn bezpieczeństwa
podczas budowy nowego falochronu i mostu do rurociągów. Dostęp do plaży na zachód
od miejsca budowy jest w dalszym ciągu możliwy przez obejście ogrodzenia; stanowi ono
tylko nieznaczną niedogodność dla przechodzących wzdłuż plaży. Po zakończeniu
budowy wstęp na małą część plaży (o szerokości około 100 m) w bezpośrednim
sąsiedztwie nowego falochronu, będzie zakazany z przyczyn bezpieczeństwa. (Sprawa
LISTOPAD 2010 R.
25
dostępu do plaży i innych obszarów turystycznych znajdujących się dalej od morza
omówiona jest w rozdziale poniżej zatytułowanym Budowa Terminalu LNG).
- Oddziaływanie hałasu na tereny mieszkalne.
Dzięki względnie dużej odległości pomiędzy dzielnicą Warszów a obszarem prowadzenia
robót budowlanych, jest mało prawdopodobne, aby zakłócenia, powodowane hałasem
podczas realizacji wodnej części Inwestycji były dokuczliwe. Wykonywanie czynności,
które wytwarzają wysoki poziom hałasu będzie dozwolone tylko w ciągu dnia, a
przeprowadzone obliczenia wskazują, że związane z nimi limity hałasu nie będą
przekraczane. Podjęte zostanie monitorowanie hałasu, a w razie potrzeby zastosowane
zostaną odpowiednie środki w celu jego zmniejszenia.
- Oddziaływanie nowego portu zewnętrznego i obszarów składowania urobku na
rybołówstwo
Podczas składowania wydobytego urobku z pogłębiania, obszar morza, zostanie czasowo
wyłączony z możliwości połowów.
Wody w pobliżu brzegu morza są tradycyjnie użytkowane przez lokalnych rybaków,
wykorzystujących małe łodzie rybackie; dotyczy to również obszaru nowego portu
zewnętrznego. Pomimo, iż granice portu zostały w 2008 roku rozszerzone o obszar
planowanego basenu portowego, do połowy 2010 roku dokonywano czasami nielegalnych
połowów na tym obszarze. Dlatego też , jako jedno z działań związanych z działalnością
podmiotów zainteresowanych, planowane jest spotkanie z lokalnymi rybakami w celu
przedyskutowania tej problematyki.
4.1.3 Budowa Terminalu LNG
Kluczowe potencjalne oddziaływania na środowisko i kwestie społeczne spodziewane
podczas prowadzenia budowy Terminalu LNG będą oddziaływaniami na lokalne obiekty
turystyczne w wyniku oczyszczania terenu/niszczenia siedlisk, hałasu, ruchu.
- Oczyszczanie terenu/niszczenia siedlisk
Pewne stałe oddziaływania
są nieuniknione.
na
przyszły
teren
pod
budowę
Terminalu
LNG
Zakończono już roboty przygotowawcze dla budowy terminalu polegające
na oczyszczeniu terenu, które wykonano w 2009 r. i pewnym wyrównaniu terenu, w tym
wycinka około 33 ha lasów (21 hektarów obejmuje monokulturowy las sosnowy drzew 4060-letnich o stosunkowo niskiej wartości z ekologicznego punktu widzenia i 12 hektarów
obszarów leśnych). Wszystkie powyższe czynności wykonano zgodnie z zezwoleniami
i za zgodą właściwych organów administracyjnych. Polskie LNG ponosi za nie
obowiązkowe wpłaty tytułem rekompensaty15 na rzecz Dyrekcji Lasów Państwowych
(DLP) i jednorazową opłatę rozłożoną na cztery raty na rzecz Gminy m. Świnoujście
za czynności mające związek z ochroną środowiska, które kompensują straty wynikłe
---------------------------------------------------
15 Jednorazowo za przedwcześnie ścięte drzewa i corocznie przez kolejnych 10 lat za likwidację lasów.
LISTOPAD 2010 R.
26
z wycinki drzew, zgodnie z procedurami zawartymi w Ustawie o Ochronie Środowiska
i Ustawie o Lasach.
W fazie wykonywania robót budowlanych konieczne jest obniżenie wód gruntowych, a
CO? w bezpośrednim sąsiedztwie robót mogą czasowo wyschnąć. Po zakończeniu robót
budowlanych zwykle warunki powracają do stanu początkowego. Jednakże, nie można
wykluczyć, że wystąpią niekorzystne oddziaływania w narażonym obszarze na jedno bądź
kilka pokoleń płazów, ale obszar ten będzie ograniczony. Zwłaszcza, dwa obszary,
w których zanotowano częste występowanie płazów, Rana arvalis, ulegną zniszczeniu,
znajdujące się na północnych obrzeżach miejsca budowy Terminalu LNG; nie ma
możliwości zastosowania tutaj środków łagodzących, ponieważ będzie to lokalizacja
dużych zbiorników magazynowania LNG.
Z drugiej strony, należy chronić małe torfowisko i sąsiedni staw znajdujący
się w południowej części miejsca budowy Terminalu LNG. Roboty ziemne będą
prowadzone po przeniesieniu gatunków pozostających pod ochroną zgodnie z uzyskanym
pozwoleniem od właściwego organu administracyjnego. Niniejszy obszar będzie
chroniony jako naturalny “pas zieleni” wzdłuż południowego obrzeża placu budowy
w celu zminimalizowania oddziaływania wizualnego i wskutek hałasu na tereny
mieszkalne m. Warszów znajdujące się dalej w kierunku południowym.
- Hałas wskutek prowadzenia robót budowlanych i zanieczyszczanie powietrza
Obliczone oddziaływanie hałasu na środowisko podczas wykonywania robót
budowlanych mogłoby przekroczyć wartości graniczne dla warunków nocnych w terenie
mieszkalnym w południowo-zachodniej części. Te czynności mają charakter tylko
tymczasowy. Negatywne oddziaływanie na jakość powietrza otoczenia ma również
charakter tymczasowy. Przy zastosowaniu właściwego harmonogramu robót i użyciu
nowoczesnego sprzętu można spodziewać się, że oddziaływania będą nieistotne.
Będzie to weryfikowane za pomocą monitorowania; jeśli zajdzie potrzeba utrzymywania
granicznych wartości hałasu, to podjęte zostaną stosowne środki zmniejszające hałas,
a wykonywanie pewnych czynności można wstrzymać w nocy. Decyzje Środowiskowe
przewidują bardziej rygorystyczne wartości graniczne hałasu i wymaganie monitorowania
z uwagi na tereny mieszkalne dzielnicy Warszów oraz wrażliwe warunki uzdrowiska SPA
w Świnoujściu leżącego po zachodniej stronie Świny.
- Oddziaływania ruchu na obszary turystyczne
Roboty budowlane wykonywane na placu budowy terminalu będą miały wpływ na ruch
na drogach dojazdowych (zwłaszcza w przypadku ulicy Ku Morzu) do kilku pobliskich
miejsc atrakcji turystycznych takich, jak Fort Gerhard, historyczna latarnia morska i bunkry
w obszarze wydm. Wykonawcy kontraktów EPC w ramach Inwestycji opracują plan
zarządzania transportem, a Polskie LNG rozpowszechni go. Planuje się wykonanie
pewnych robót budowlanych poza głównym sezonem turystycznym (tj. nie w środku lata)
dla zminimalizowania oddziaływania na ulicy Ku Morzu. Warunki przemieszczania
się turystów na plażę w sąsiedztwie placu budowy należy łagodnie przeorganizować,
aczkolwiek ogólny dostęp do plaży pozostanie nieograniczony.
Polskie LNG zapewni wraz z władzami gminy nowy układ dostępu do plaż znajdujących
się od wschodu nowego falochronu, na przykład budując nową ścieżkę dostępu do plaży,
LISTOPAD 2010 R.
27
parking, oznaczenia szlaków turystycznych. W dniu 15 lipca 2009 r. podpisano
porozumienie pomiędzy Gminą Świnoujście, a Polskim LNG, zgodnie z którym Polskie
LNG zobowiązuje się zmodernizować obecną ulicę Ku Morzu, wybudować nowy parking
na 100 pojazdów i przygotować kilka ścieżek dojścia do plaży. Zgodnie z wyżej
wymienionym porozumieniem Gmina Świnoujście zobowiązała się do uaktualnienia
obecnego Planu zagospodarowania przestrzennego tego obszaru do końca 2011 r. w celu
umożliwienia wykonania robót budowlanych. Urząd Morski w Szczecinie już ustalił
prowizoryczne nowe przejście.
4.1.4 Budowa rurociągu
Najistotniejsze potencjalne oddziaływania na środowisko i kwestie społeczne spodziewane
podczas budowy rurociągu przyłączeniowego i przesyłowego obejmują oddziaływania
spowodowane
czasowym
zakłóceniem w
obecnym
użytkowaniu
gruntów
(nieruchomości), oczyszczeniem terenu/przekształceniem siedlisk, hałasem i ruchem
drogowym.
- Obecne użytkowanie ziemi
Trasa rurociągu nie koliduje z istniejącymi budynkami mieszkalnymi i nie spowoduje
fizycznego przesiedlania ludzi. Szerokość standardowego pasa budowlanego wyniesie
26 m, w obszarach leśnych ograniczona zostanie do 18 m, a na obszarach cennych
przyrodniczo nawet do 6 m.
Ze względu na to, że gazociąg będzie położony na głębokości 1,1 m pod ziemią, po
rekultywacji terenu będzie mogła być prowadzona normalna działalność rolnicza, w tym
orka. Ograniczenia dla przyszłej zabudowy obowiązywać będą w 12-metrowym pasie
bezpieczeństwa. Wielkość pasa bezpieczeństwa ujmowana jest w miejscowych planach
zagospodarowania podczas bieżących procedur uaktualniania Planów Zagospodarowania
Przestrzennego.
Zgodnie ze specustawą, Wojewoda,( inwestycja – piszemy duza a wojewoda mała? po
wydaniu decyzji o lokalizacji, przeprowadzi poprzez niezależnych rzeczoznawców wycenę
aktywów oraz poziom odszkodowań. Na terenie przebiegu gazociągu zostanie ustalona
służebność wieczysta, własność nie ulegnie zmianie.
Właścicielom i użytkownikom wypłacone zostanie odszkodowanie za czasowe szkody
wynikające z prowadzenia budowy, utratę plonów, itd. Jedynie dla instalacji naziemnych
firma GAZ-SYSTEM zakupi nieruchomości na potrzeby montażu 4-8 zespołów zaporowo
upustowych, (obszar o powierzchni 10 m x 14 m dla każdej)16. Teren (obszar o powierzchni
40 m x 60 m) przeznaczono na Tłocznię Gazu w Goleniowie, której budowa zostanie
zakończona w 2010 roku, jest własnością firmy GAZ-SYSTEM.
---------------------------------------------------
16 Stacje zaworów odcinających (BVS) będą instalowane co około 20 km; dokładna liczba BVS będzie
znana po opracowaniu szczegółowego projektu (maj 2011 r.), ich wymagana liczba może wynosić od 4 do
8 BVS.
LISTOPAD 2010 R.
28
- Oczyszczanie terenu/niszczenie siedlisk
Potencjalne niekorzystne oddziaływania na sposób użytkowania ziemi i konieczność
usunięcia roślinności wzdłuż 80 km trasy gazociągu przesyłowego zostały w znacznym
stopniu zminimalizowane przez wytyczenie ok. 95% jego trasy równolegle lub w pobliżu
istniejących gazociągów. Środki łagodzące stosowane w celu ochrony flory i fauny obecnej
wzdłuż trasy rurociągu przedstawione są w praktykach BAP.
4.2
ODDZIAŁYWANIA W FAZIE EKSPLOATACJI
4.2.1 Zatrudnienie i korzyści społeczno-ekonomiczne
Siła robocza niezbędna w fazie eksploatacji
Wstępny plan obsady stanowisk do obsługi nowego Terminalu LNG przewiduje
zatrudnienie ogółem 81 osób w tym: personelu kierowniczego (5), personelu obsługującego
(42), personelu utrzymania ruchu (29), personelu BHP (5). 17
Od przyszłych zatrudnionych wymagane są wysokie kwalifikacje. W celu ich poszerzenia
na Akademii Morskiej w Szczecinie powstaną specjalne studia podyplomowe z zakresu
LNG.
W fazie eksploatacji miejscowe przedsiębiorstwa potencjalnie skorzystają z wdrożenia
Inwestycji dzięki możliwości świadczenia usług w zakresie konserwacji i napraw jej
komponentów. Nie można jednak założyć, że przyczyni się ona do znacznego wzrostu
zatrudnienia w firmach świadczących usługi na rzecz Terminalu LNG.
Nie przewiduje się, że nastąpi znaczny wzrost zatrudnienia nowych pracowników,
w związku z eksploatacją i konserwacja infrastruktury nowego falochronu i nabrzeża.
Te usługi będą wykonywanie głównie przez odpowiednie wydziały istniejącej Morskiej
Agencji i władz portowych. Podobnie, gazociąg przyłączeniowy będzie obsługiwany przez
istniejące jednostki firmy GAZ-SYSTEM.
- Korzyści społeczno-ekonomiczne
Gmina Świnoujście uzyska znaczące korzyści z tytułu wpływów z podatków
generowanych przez eksploatację Terminalu LNG. Dodatkowe podatki płacone Gminie
przez Polskie LNG stanowić będą około jednej czwartej obecnego rocznego budżetu
miasta; ocenia się, że operator obiektu będzie wpłacał do budżetu miejscowej gminy
rocznie kwotę podatków w wysokości około 50-60 mln PLN (odpowiada to w przybliżeniu
25-30% budżetu na rok 2010).
4.2.2 Eksploatacja obiektów nabrzeża
Po oddaniu Inwestycji do eksploatacji, potencjalne oddziaływania nabrzeża i falochronu
ograniczają się zasadniczo do linii brzegowej , jakości wody wskutek zmiany warunków
hydrodynamicznych i emisji światła oraz do oddziaływań w razie wypadków polegających
na wyciekach, wybuchach lub uwolnienia gazu.
---------------------------------------------------
17 Terminal LNG będzie obsługiwany całodobowo na trzy zmiany, przy czym 48 pracowników będzie
obecnych na pierwszej zmianie w godzinach 8-17.
LISTOPAD 2010 R.
29
- Oddziaływania na linię brzegową
Fizyczna obecność falochronu może wpływać na linię brzegową. Dzięki naturalnej
tendencji brzegu do akumulacji materiałów z morza, mało prawdopodobne jest, aby
następowała przybrzeżna erozja. Utrata płytkich piaszczystych łach, obecnych kiedyś w
obszarze portu zewnętrznego, zostanie skompensowana przez stworzenie podobnego
siedliska dzięki środkom odżywczym stosowanym na przybrzeżu bezpośrednio po stronie
wschodniej falochronu. Uzupełnienie plaży jest przewidywane , jeśli po zakończeniu
budowy monitorowanie wykaże, że plaża po stronie wschodniej falochronu narażona jest
na niekorzystne oddziaływania z jego obecności.
Konsekwencją obecności falochronów, wąskiego wejścia dla statków i głębokości powstałej
w wyniku pogłębiania - jest zmniejszanie energii fal i wymiana wody. Z upływem czasu
jakość wody i jakość osadów może ulec pogorszeniu w obrębie basenu portu
zewnętrznego, co prowadzi do zubożenia fauny bentosu i szybkiego rozrastania się alg.
Skoro sytuacja ta dotyczyłaby akwenu tylko samego portu, to konsekwencje są nieistotne.
Dalszą konsekwencją jest to, że obszar plaży i wydm przylegających bezpośrednio
do portu zewnętrznego będzie podlegać stopniowemu przechodzeniu w stronę bardziej
dojrzałego systemu wydmowego kosztem roślinności pionierskiej. Takie gatunki będą,
jednak, w dalszym ciągu obecne od strony wschodniej nowo wybudowanego falochronu.
Oddziaływanie Inwestycji na osady plażowe będzie działać tylko na wąski fragment
brzegu (w przybliżeniu 0.4 ha), gdzie będzie znajdował się rurociąg i infrastruktura
transportowa służąca do połączenia z przystanią do rozładunków. Obszar ten stanowi
tylko niewielki procent ogólnego obszaru obecnego nadmorskiego ekosystemu. Instalacje
techniczne będą przechodzić przez siedlisko wydm szarych zlokalizowane w pobliżu ulicy
Ku Morzu, które jest obszarem już zdegradowanym. Zaplanowany most do rurociągu
łączący nabrzeże z Terminalem będzie prowadzony napowietrznie na słupach
rozstawionych tak, aby zminimalizować zakłócenia miejscowego siedliska.
- Oświetlenie
Używanie świateł kierunkowych do oświetlenia obiektów morskich zmniejszy
niepotrzebne zanieczyszczenie światłem w godzinach nocnych, przy czym wciąż
zmniejszone jest ryzyko kolizji z nisko latającymi ptakami w nocy i w warunkach
zamglenia.
LISTOPAD 2010 R.
30
- Dostęp do plaż publicznych
Istniejący falochron pozostanie ogólnie dostępny po oddaniu Inwestycji do eksploatacji,
podczas gdy dostęp do nowego falochronu wraz z infrastrukturą nabrzeża będzie
ograniczony. Pływanie nie będzie dozwolone w nowym basenie portowym, ale to stanowi
stosunkowo niedużą część całego obszaru plaży; dziewicze plaże występują dokładnie na
wschód w pasie około 10 kilometrów w kierunku Międzyzdrojów. Estakada LNG łącząca
nabrzeże z terminalem nie będzie stanowiła bariery, bo plażowicze będą mogli
przechodzić pod nią.
-Bezpieczeństwo żeglugi
Oceny ryzyka żeglugi w przypadku obiektów portowych LNG podjęła się Akademia
Morska w Szczecinie. Ustalono miejsca dostępu dla żeglugi i wymagane środki dla
bezpiecznej żeglugi oraz sposób zwalczania nadzwyczajnych zagrożeń. W efekcie
ilościowej oceny ryzyka (QRA) Urząd Morski w Szczecinie zainstaluje udoskonalony
System Monitoringu Ruchu Statków (VTE) a właściwe organy portowe zakupią statek
pożarniczy, holowniki i statki wsparcia, a ich personel zostanie przeszkolony. Ponadto,
Regulamin portowy dla nowego portu zewnętrznego zostanie ustalony przez Urząd
Morski w Szczecinie. Odpowiednio, właściwe organy portowe uaktualnią obecne
procedury zwalczania nadzwyczajnych zagrożeń i reagowania na wycieki ropy naftowej
tak, aby objąć nimi nowy port zewnętrzny i ruch statków obsługujących sektor LNG.
Zakupiony zostanie dodatkowy sprzęt i usługi, zgodnie z zapotrzebowaniem, a personel
zostanie przeszkolony przez właściwe organy portowe zanim przystąpi do obsługi statków
na potrzeby sektora LNG, tj. przed połową 2014 r. Opracowanie nowego planu zwalczania
zagrożeń będzie konsultowane z właściwymi organami władzy i organizacjami
odpowiedzialnymi za zwalczanie zagrożeń (Urząd Morski w Szczecinie, Jednostki
Poszukiwawczo-Ratownicze/Straż Graniczna, Straż Pożarna, Wojewódzkie Centra
Zarządzania Kryzysowego).
Najbliższe osiedla ludzkie znajdują się w bezpiecznej odległości w razie gdyby doszło
do eksplozji LNG podczas kolizji statków przy wejściu do portu lub podczas
cumowania/operacji rozładunku przy nabrzeżu. Obiekty do rozładunku zostały
zaprojektowane zgodnie z najlepszymi praktykami przemysłowymi, aby zredukować
ryzyko poważnych awarii uwolnienia gazu lub materiałów z uwzględnieniem gaśnic,
zaworów bezpieczeństwa i surowych procedur HSE (dotyczą zdrowia, bezpieczeństwa
i środowiska).
Gazowce LNG typu Q-Flex są specjalnie zaprojektowanymi statkami do bezpiecznego
transportu gazu LNG o niskiej temperaturze. Podwójny kadłub, zapewnia lepszą ochronę
zbiorników LNG w przypadku kolizji, osadzenia na mieliźnie i chroni przed skutkami
promieniowania ciepła. Statki te są wyposażone w detektory gazu i systemy alarmowe, a
zbiorniki są ciągle monitorowane pod kątem potencjalnych wycieków.
Należy podkreślić, że dotychczasowe, globalne doświadczenia z transportem LNG
i regazyfikacją w ostatnich kilku dziesięcioleciach wykazują bardzo niskie ryzyko
wystąpienia poważnego wypadku.
LISTOPAD 2010 R.
31
4.2.3 Obsługa Terminalu
Najistotniejsze potencjalne oddziaływania wynikające z eksploatacji terminalu LNG wiążą
się z emisją zanieczyszczeń do atmosfery i emisją hałasu, oddziaływaniami wizualnymi
i korzyściami społeczno-ekonomicznymi (patrz punkt 5.2.1).
Terminal LNG będzie obsługiwany przez miejscowych dostawców mediów w zakresie
dostaw wody, odprowadzania ścieków i gospodarki odpadami stałymi; w procesie
regazyfikacji nie dochodzi do generowania znacznych ilości niebezpiecznych odpadów
ani ścieków.
- Emisja hałasu
Eksploatacja Terminalu LNG będzie wykazywać kilka źródeł emisji hałasu. Przewidywane
poziomy hałasu wskazują, że ich wartości obowiązujące wg polskich norm będą
spełnione18. Niemniej, na terenach mieszkalnych zlokalizowanych na południowy-zachód
od terminalu przewidywane poziomy hałasu nocą będą bliskie wartościom granicznym.
Jeśli obowiazkowe monitorowanie potwierdzi przekroczenie wartości graniczny
zastosowane zostaną osłony przeciwdźwiękowe przy stosownych instalacjach będących
źródłem hałasu (np. pompy, odparowywacze),
- Emisja zanieczyszczeń do atmosfery
Głównymi źródłami emisji zanieczyszczeń do atmosfery będzie proces spalania LNG
w palnikach odparowywaczy SCV (Zatapiane Odparowywacze Spalania). Przewiduje się,
że roczna emisja CO2 z odparowywaczy wynosi około 150,000 ton. Jest to niska wartość w
porównaniu z całkowitą emisją o wielkości 208 milionów ton CO2 rocznie przydzieloną
Polsce na lata 2008-2012 zgodnie z Europejskim Systemem Handlu Uprawnieniami
do Emisji CO2 (European Greenhouse Gas Trading Scheme). Zgodnie z międzynarodową
dobrą praktyką i wytycznymi IFC dla obiektów o emisjach > 100,000 ton rocznie, Polskie
LNG będzie zobowiązane sporządzać raporty ,w których będzie ilościowo określać emisje
. Projekt instalacji uwzględnia już działania służące minimalizowaniu emisji, np. całość
wyparowanego LNG ze zbiorników magazynowych, rurociągów lub innych urządzeń
będzie zbierana i używana do spalania, albo zawracana do procesu. Instalacja pochodni
(65 m) jest wymagana z przyczyn bezpieczeństwa dla spalania przeciążenia gazowego w
razie sytuacji awaryjnej dla takiej pochodni wystarczy mały, ale stały przepływ gazu, aby
utrzymywać ją w stanie zapalonym przez cały czas przy małym płomieniu. Innymi
źródłami emisji zanieczyszczeń do atmosfery są kotły gazowe. Obliczone emisje instalacji
wykazują, że rygorystyczne wymagania względem jakości powietrza obowiązujące w
Polsce w przypadku stref uzdrowiskowych będą w Świnoujściu spełnione.
- Oddziaływania spowodowane obecnością fizycznych konstrukcji
Elementy wysokie terminalu LNG – głównie zbiorniki zasobnikowe LNG o wysokości
50 m i 65-metrowa pochodnia - mogą stanowić przeszkodę dla wędrówki ptaków nad
lokalizacją terminalu, która znajduje się w pobliżu jednej z głównych europejskich tras
przelotu ptaków wędrownych.
---------------------------------------------------
18 Wartości obowiązujące w Polsce są podobne do wartości obowiązujących w Niemczech i są również
przynajmniej tak rygorystyczne, jak te zgodne z międzynarodowymi wytycznymi (np. IFC)
LISTOPAD 2010 R.
32
Badania terenowe przeprowadzone dotychczas na obszarze lokalizacji terminalu
wykazały, że trasa wędrówki ptaków nie przebiega bezpośrednio nad terenem inwestycji,
niemniej Polskie LNG zobowiązane jest do podjęcia szeregu środków zapobiegawczych (w
tym umieszczenia odpowiedniego oświetlenia na korpusach zbiorników, jak też stałe
monitorowanie obszaru).
Z uwagi na dużą odległość Terminalu LNG od Wolińskiego Parku Narodowego, jego
eksploatacja nie będzie oddziaływać negatywnie na środowisko Parku. Nie będzie również
wpływać niekorzystnie na właściwy stan ochrony użytków ekologicznych na “Wydmach
Warszowskich i Przytorskich”.
- Oddziaływania na krajobraz i pejzaż / Walory widokowe
Wysokie obiekty terminalu LNG wpłyną na ocenę widoków krajobrazowych Świnoujścia;
będą widoczne z dużych odległości (w tym z pobliskich niemieckich miejscowości
wypoczynkowych na wybrzeżu, patrz rozdział 7); z odległej perspektywy będą widoczne
na tle historycznej latarni morskiej i dźwigów portowych. Środkiem łagodzącym dla oceny
oddziaływań wizualnych z pobliskiej osady Warszów jest pas zieleni na skarpie z ubitego
gruntu znajdujący się przy południowej granicy terenu zabudowy terminalu LNG.
- Bezpieczeństwo publiczne
Terminal LNG jest projektowany zgodnie z przemysłowymi standardami bazującymi
na najlepszych międzynarodowych praktykach i obowiązujących polskich oraz unijnych
normach i przepisach prawnych 19. Będzie uwzględniać wszystkie najnowocześniejsze
elementy wpływające na bezpieczeństwo.
Zbiorniki zostały umieszczone w północnej części placu budowy, w miejscu maksymalnie
oddalonym od najbliższego osiedla Warszowa (najbliższy dom mieszkalny znajduje się w
odległości około 300 m od ogrodzenia, w przybliżeniu 750 m od najbliższego zbiornika
gazu). Terminal będzie budowany przez najbardziej doświadczonego wykonawcę
kontraktów EPC, który specjalizuje się w instalacjach LNG. Zostaną opracowane
procedury obsługi instalacji, a obsługę zapewni specjalnie przeszkolony do niej personel.
Dla oceny prawdopodobieństwa wystąpienia pożarów, wycieków i wybuchów
przygotowano dla terminalu raport oceny ryzyka20.
Terminal będzie stanowił instalację podlegającą tzw. Dyrektywie Unii Europejskiej
“Seveso II Directive” i w związku z tym wymaga przygotowania szczegółowego planu
postępowania na wypadek nadzwyczajnego zagrożenia. Musi być on skonsultowany i
uzgodniony ze strażą pożarną i innymi państwowymi jednostkami reagowania w
sytuacjach nadzwyczajnych. Polskie LNG opracuje stosowną dokumentację wg dyrektywy
Seveso II. Zgodnie z prawem należy ją przedstawić do zatwierdzenia przez właściwe
władze przynajmniej z 30 dniowym wyprzedzeniem przed przystąpieniem do eksploatacji
instalacji. Etap eksploatacyjny, zgodnie z harmonogramem, ma nastąpić w lipcu 2014
---------------------------------------------------
20 Zgodnie z międzynarodową najlepszą praktyką i polską norma: QRA, metodologiami badań HAZIP,
HAZOP
LISTOPAD 2010 R.
33
(grudzień 2013: zakończenie robót budowlanych obejmujących wykonanie całości
Terminalu).
Polskie LNG opracuje „Plan bezpieczeństwa i ochrony zdrowia” dla etapu budowy
obejmującego wykonanie Terminalu LNG w Świnoujściu. Plan ten będzie
przygotowywany w czterech etapach między lipcem i październikiem 2010 r. przy
uwzględnieniu ogólnie przyjętych standardów zapewniających bezpieczeństwo podobnym
inwestycjom. Jego zakres obejmie takie kluczowe zagadnienia, jak:
•
zasady zarządzania wypadkami dla Wykonawcy kontraktów EPC, które należy
zgłosić miejscowym służbom medycznym i ratunkowym lub zarejestrować;
•
relacje pomiędzy personelem Wykonawcy kontraktów EPC, a przedstawicielami
władz województwa i gminnych;
•
wytyczne dotyczące zapobiegania zagrożeniom przy pracy, zachowanie porządku
i bezpieczeństwa publicznego, ochrona przeciwpożarowa i zapobieganie
powodzi/zalaniu.
Plan ujmie również zalecenia dla umożliwienia zarządzania ryzykiem operacyjnym
i procesami biznesowymi w aspekcie krytycznych zasobów, które mogą zakłócić
funkcjonowanie wrażliwych systemów podczas budowy z podaniem możliwych
do zastosowania środków łagodzących/zapobiegawczych, ich kosztów i terminów
wdrażania środków bezpieczeństwa. Jednocześnie, grupa ekspertów będzie zajmować się
sprawą ryzyka z tytułu zagrożeń terrorystycznych, w tym rozpoznaniem zagrożeń,
konsekwencjami
(skutki) hipotetycznych ataków terrorystycznych, zakresem
akceptowalnego poziomu ryzyka oraz propozycjami w zakresie środków bezpieczeństwa.
Wykonawca kontraktów EPC jest zobowiązany wdrożyć ten Plan podczas realizacji robót
budowlanych.
Rozważa się,sprzedawać lokalnie niewielką część gazu skroplonego LNG.. Polskie LNG
nie będzie posiadać własnego drogowego taboru specjalnego; jego odpowiedzialnością
będzie kontrola nad tym, aby strony trzecie zakupujące LNG z terminalu posiadały
uprawnienia do prowadzenia tego rodzaju działalności transportowej zgodnie z polskimi i
unijnymi standardami bezpieczeństwa transportu materiałów niebezpiecznych z
uwzględnieniem standardów bezpieczeństwa dotyczących pojazdów i sprzętu, kwalifikacji
kierowców itp
Normalna eksploatacja rurociągu nie będzie powodować istotnych ujemnych oddziaływań
na środowisko, w szczególności ze względu na fakt, że 95% trasy przebiegać będzie
wzdłuż istniejącego gazociągu.. W związku z tym, przyszłe prace konserwacyjne korytarza
będą prowadzone zasadniczo w podobny sposób, jak dotychczas.
Inspekcje przy użyciu helikopterów są dozwolone tylko poza porą lęgową poszczególnych
gatunków ptaków i tylko na podstawie zgody wydanej przez Ministerstwo Środowiska.
- Bezpieczeństwo publiczne
Gazociąg będzie zaprojektowany, a następnie zbudowany zgodnie z obowiązującymi
polskimi i międzynarodowymi normami i standardami stosowanymi przez firmę GAZSYSTEM S.A. (tymi samymi jak w przypadku podobnych gazociągów w Polsce). Stosowne
regulacje prawne przewidują pas bezpieczeństwa o szerokości 12 m po obu stronach,
których nie można stosować w przypadku występowania budynków. W kilku miejscach
LISTOPAD 2010 R.
34
nowy rurociąg będzie prowadzony w pobliżu budynków mieszkalnych, jednakże z
zachowaniem wymaganej bezpiecznej odległości.
Rurociąg będzie zakopany pod gruntem i chroniony przed korozją przy użyciu
powlekania polietylenem i ochrony katodowej. Spoiny będą kolejno podawane analizie
rentgenowskiej po zakończeniu robót spawalniczych. Przed oddaniem do eksploatacji
rurociąg zostanie poddany próbom ciśnieniowym. Teren, po którym przebiega gazociąg,
będzie oznakowany znakami umieszczonymi nad powierzchnią gruntu; w miejscowym
planie zagospodarowania przestrzennego ustanowiony został pas bezpieczeństwa w
którym nie będzie można stawiać żadnych budowli i budynków. System rurociągów
będzie posiadać układ detekcji wycieków i będzie wyposażony w automatyczne zawory
odcinające rozmieszczone w odstępach od 10 do 20 kilometrów wzdłuż całej trasy.
Szczelność rurociągu i obiektów z nim związanych będzie monitorowana okresowo w
drodze inspekcji PIG prowadzonych wewnątrz rurociągu (zgodnie z opisem w Rozdziale
2.2) i comiesięcznego patrolowania trasy rurociągu przy użyciu samochodu lub pieszo oraz
z helikoptera.21
Procedury na wypadek wystąpienia nadzwyczajnych okoliczności będą ustalane wspólnie
przez firmę GAZ-SYSTEM i przedstawicieli właściwych organizacji państwowych
reagowania w sytuacjach nadzwyczajnych. Plany działań będą przygotowane przed
rozpoczęciem eksploatacji i przedstawione gminom oraz miejscowym agendom takim,
jak straż pożarna itd.
4.3
ODDZIAŁYWANIA W FAZIE LIKWIDACJI INWESTYCJI
W przypadku wszystkich komponentów Inwestycji oddziaływania na środowisko, które
może spowodować faza likwidacji Inwestycji w pewnym momencie w przyszłości, będą
miały porównywalny charakter do oddziaływania wynikającego z realizacji fazy procesu
budowy.
Nie ma planów likwidacji Terminalu LNG. Obecnie nie przewiduje się usuwania
falochronu czy rurociągu po okresie trwałości Inwestycji; prawidłowe konserwowanie
takich obiektów przedłuża ich trwałość na wiele lat po tym okresie. Jeśli wymagana będzie
likwidacja obiektów Inwestycji i ich wyposażenia, to rozbiórka i demontaż będzie odbywać
się zgodnie z przepisami o ochronie środowiska i regulacjami w zakresie bezpieczeństwa
obowiązującymi w tym okresie, z uwzględnieniem prawidłowego recyklingu, ponownego
wykorzystania pewnych elementów i usuwania niepotrzebnych materiałów oraz
przywrócenia krajobrazu do stanu pierwotnego. Zakłada się, że związane z czynnościami
likwidacyjnymi metody będą udoskonalane w przyszłości, a regulacje prawne będą
prawdopodobnie bardziej rygorystyczne niż obecne. Biorąc pod uwagę względnie
nieszkodliwą w stosunku do środowiska eksploatację terminala LNG (np. nie wytwarza
się, nie magazynuje i nie obsługuje się dużych ilości substancji zanieczyszczających
środowisko), ryzyko skażenia gleby lub wód gruntowych na dużą skalę przy jego
likwidacji wydaje się być minimalne.
---------------------------------------------------
21 For protected areas these flyovers are carried outside sensitive times (bird breeding) and have to be
agreed by the General Director for Environmental Protection in Warsaw
LISTOPAD 2010 R.
35
Ewentualna likwidacja Terminalu LNG w przyszłości spowoduje oczywiście stałą utratę
miejsc pracy dla osób zatrudnionych w Terminalu i dostawców usług związanych z jego
funkcjonowaniem (catering, konserwacja itp.). Z drugiej strony, roboty rozbiórkowe
i demontaż zapewnią krótkotrwałą pracę firmom budowlanym, zajmującym
się zagospodarowywaniem odpadów i innym wykonawcom zaangażowanym w tego typu
usługach. Można założyć, biorąc pod uwagę fakt istnienia szerokiej bazy handlowogospodarczej w rejonie Świnoujścia, że utrata miejsc pracy wskutek likwidacji Terminalu
nie będzie miała istotnego ogólnego wpływu na miejscową gospodarkę i byli pracownicy
Terminalu znajdą alternatywne miejsce zatrudnienia.
Na obecnym etapie nie da się przewidzieć szeroko pojmowanych konsekwencji
wynikających z likwidacji Terminalu LNG i zakończenia importu LNG z wykorzystaniem
niniejszej instalacji.
Plan likwidacji komponentów Inwestycji zostanie opracowany przed przystąpieniem
do samej operacji likwidacji. Jest on wymagany dla otrzymania zgody na likwidację
zgodnie z Prawem budowlanym i innymi związanymi z nią wymaganiami niezbędnymi
do rozpoczęcia likwidacji. Obejmują one również opracowanie programów społecznych
dla złagodzenia skutków ograniczenia zatrudnienia.
5
ODDZIAŁYWANIA SKUMULOWANE
Niniejszy rozdział przedstawia ewentualne istotne oddziaływania skumulowane, które
mogą się pojawić :

wskutek jednoczesnej realizacji Projektu Terminalu LNG i innych nowych
inwestycji, które mogą być wdrażane w regionie

wskutek realizacji samego Terminalu LNG (tj. wynikających z oddziaływania
pomiędzy różnymi jego komponentami).
W okresie realizacji Inwestycji dotyczącej Terminalu LNG licząc od chwili obecnej do
około 2014 r. planowane są następujące projekty budowlane/ rozwojowe w rejonie
Świnoujścia:
o
Budowa tunelu drogowego pod rzeką Świną łączącego wyspę Wolin z Uznam
stanowiącego część Drogi Krajowej Nr 3 (E75)
o
Budowa
parkingu z 75 miejscami parkingowymi dla
samochodów
ciężarowych EurTerminalu (w przybliżeniu w odległości 2 km od Terminalu
LNG)
LISTOPAD 2010 R.
36
o
Modernizacja i budowa nowych budynków oraz nowego doku przy Morskiej
Stoczni Remontowej (w przybliżeniu w odległości 2 km od Terminalu LNG)
oraz kilka mniejszych projektów drogowych22 w pobliżu trasy gazociągu.
Spośród wszystkich powyższych projektów największym z nich na tym terenie jest tunel
pod rzeką Świną planowany przez Dyrekcję Generalną Dróg Krajowych i Autostrad
(GDDKiA). Według informacji udostępnionych przez GDDKiA23 wjazd do tunelu o
długości ok. 1.6 km będzie na wyspie Uznam (na lewym brzegu rzeki Świny) oraz będzie
przebiegał w rejonie oczyszczalni ścieków. Wyjazd z niego będzie na wyspie Wolin (na
prawym brzegu rzeki Świny) za nabrzeżem dla promów. Będzie zbudowanej około 2.5 km
drogi dojazdowej . Pierwszy etap budowy obejmie realizacje jednej nitki tunelu z dwoma
pasami ruchu, ale docelowo, tunel będzie składał się z dwóch nitek i czterech pasów ruchu.
Decyzja w sprawie warunków środowiskowych dla projektu tunelu wydana została przez
Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska w dn. 1 czerwca 2010. 24
Żaden z powyższych projektów nie znajduje się w najbliższym sąsiedztwie miejsca
budowy Projektu Terminalu LNG. W związku z tym pojawienie się oddziaływań
skumulowanych na okolicznych mieszkańców wskutek hałasu z miejsc budowy, emisji czy
innych konsekwencji robót budowlanych nie jest spodziewane. Ponadto, nie ma żadnych
dodatkowych istotnych oddziaływań skumulowanych na lokalne środowisko w wyniku
realizacji tych rozmaitych projektów.
Charakterystyczne oddziaływania wynikające z prowadzonej budowy i eksploatacji
czterech komponentów projektu oraz odpowiednie środki zapobiegawcze oraz
minimalizujące są oddzielnie omawiane w poszczególnych ocenach EIA i dokumentach z
decyzjami w sprawie EIA wydanymi przez kompetentne władze. Ponadto, oddziaływania
wskutek budowy i eksploatacji Terminalu LNG, nabrzeża i falochronu zostały rozważone
zbiorczo i zebrane w “Memorandum w sprawie Terminalu LNG na Polskim Wybrzeżu w
Świnoujsciu ” (maj 2010 r.). Przeprowadzono modelowanie oddziaływania na jakość
powietrza otoczenia i oddziaływania hałasu dla fazy eksploatacji przy uwzględnieniu
trzech komponentów. Otrzymane wyniki wykazują, że w przypadku obszarów
mieszkalnych wartości graniczne są zachowane.
Budowa dwóch komponentów w części lądowej Inwestycji - Terminalu LNG
w Świnoujściu i 80-km podziemnego rurociągu – są od siebie fizycznie oddalone
i w pewnym aspekcie mają różny charakter. Ich oddziaływania nie wpływają na siebie
wzajemnie w istotny sposób.
---------------------------------------------------
22 Obejmuje m.in. obwodnicę Troszyna, Parłówka i Ostromic łącznie z drogą S-3 Wolin-Troszyn,
obwodnicę Brzozowa, odcinek drogi Brzozowo-Miękowo, obwodnicę Miękowa, rozjazd GoleniówRzęśnica odcinek drogi (A6) (droga S6, rozjazd Goleniów, koniec obwodnicy Miękowa.
23 Patrz strona internetowa GDDKiA, adres:
http://www.gddkia.gov.pl/article/oddzialy/gddkia_szczecin/informacje/aktualnosci/article.php/id_item_tree/678805b3
bc0c4846da72fb4870b3d12f/id_art/4112b7de5870c45fd6b58ee4c595f4fc
24 http://szczecin.rdos.gov.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=981bwieszczenie-z-dn01062010-r-wsprawie-przedsiwzicia-polegajcego-na-budowie-staego-poczenia-pomidzy-wyspami-uznam-i-wolin-wwinoujciu&catid=39bwieszczenia&Itemid=81
LISTOPAD 2010 R.
37
Z drugiej strony, dwa komponenty w części wodnej Inwestycji – falochron i nabrzeże –
są wzajemnie współzależne. Zasadniczo można je postrzegać jako kompleksowy projekt,
w aspekcie oddziaływania na środowisko, jak i w ogólnej ocenie. Budowa falochronu
łącznie z robotami pogłębiarskimi dla nowego basenu portu stanowić będzie znacznie
obszerniejszą i bardziej długotrwałą Inwestycję niż budowa nabrzeża. Budowa nabrzeża
będzie realizowana w tym samym miejscu, gdzie znajdzie się falochron/basen, i odbywać
będzie się podczas budowy falochronu. Badania wykazują, że oddziaływania tych
komponentów nie będą mieć tendencji wzajemnego wzmacniania się (efekt synergii).
Oddziaływania na różnorodność biologiczną/Natura 2000 są minimalizowane i łagodzone
przez środki ustalone w decyzjach dla poszczególnych komponentów projektu i w
praktykach BAP.
6
ODDZIAŁYWANIA TRANSGRANICZNE
Terminal LNG będzie zlokalizowany w odległości 4.5 kilometrów od niemieckiej granicy.
Najbliższa miejscowość po niemieckiej stronie granicy, tj. Ahlbeck (Gmina Heringsdorf)
znajduje się w odległości 5 km od Terminalu.
Pomimo pewnej odległości i występowania lasów na lewym brzegu rzeki Świny, które
ograniczają pole widzenia, to z miejscowości Ahlbeck bardzo dobrze widać 68-metrową
historyczną latarnię morską w Świnoujściu i dźwigi portowe na lewym brzegu Świny.
W związku z tym można się spodziewać, że instalacje terminalu LNG ( dwa 50-metrowe
zbiorniki i 65-metrowa wieża pochodni) będą w podobny sposób widoczne po niemieckiej
stronie granicy. Również z plaż w Niemczech widoczne będą wielkie metanowce LNG
pływające czy znajdujące się w porcie zewnętrznym, widok których prawdopodobnie
zwiększy atrakcyjność patrzenia na morze.
Mało prawdopodobnym jest, aby poważne wypadki, takie jak, wybuchy gazu
spowodowały oddziaływania na środowisko po niemieckiej stronie granicy z uwagi
na dużą odległość. Jednak ewentualne awarie metanowców mogą powodować skutki
transgranicznie w przypadku, jeżeli w wyniku kolizji lub wejścia na mieliznę dojdzie do
wycieku paliwa, które mogłoby dotrzeć do wód lub plaż po niemieckiej stronie..
Obecnie port Świnoujście wyposażony jest w sprzęt do zwalczania nadzwyczajnych
wypadków, w tym wycieków, wystarczający dla obecnego natężenia ruchu statków.
Dla statków LNG Urząd Morski w Szczecinie zapewni dodatkowe środki. Dla fazy
eksploatacji zostanie opracowany plan w zakresie zwalczania zanieczyszczeń. Określi on
możliwe dodatkowe potrzeby oraz sprzęt, których Morska Służba PoszukiwawczoRatownicza (SAR) w Świnoujściu nie posiada (patrz. Punkt Błąd! Nie można odnaleźć
źródła odwołania.). Plan Zapobiegania i Zwalczania Rozlewów Olejowych (PZiZRO)
uwzględni postanowienia wszelkich lokalnych i regionalnych planów oraz uzgodnień.
Będzie określać priorytety w zakresie ochrony wrażliwych środowisk i populacji. Plan ten
będzie wspólny i obowiązujący dla władz polskich i niemieckich. Według planu ESAP,
plan PZoZRP zostanie ukończony przed przystąpieniem do eksploatacji nowego portu
zewnętrznego i nabrzeża LNG.
LISTOPAD 2010 R.
38
Jak przedstawiono wyżej w części 3, alternatywa przebiegu trasy gazociągu przez Zalew
Szczeciński, która mogłaby powodować oddziaływanie transgraniczne na skutek
rozprzestrzeniania się osadów, została odrzucona na korzyść trasy lądowej.
LISTOPAD 2010 R.
39
7. WSPÓŁPACA Z ZAINTERSOWANYMI STRONAMI
7. 1 WCZEŚNIEJSZE KONSULTACJE
Na każdym etapie Inwestycji szczegóły z jej realizacji były podawane do publicznej
wiadomości
i społecznych konsultacji, w których uczestniczyli interesariusze
instytucjonalni oraz lokalna społeczność. Akcja informacyjna dotyczyła procedur
uzyskiwania pozwoleń i procedur oceny oddziaływania na środowisko ze strony
poszczególnych komponentów Inwestycji zgodnie z wymaganiami polskich regulacji
prawnych. Przedstawione zostały do publicznej wiadomości:

Procedury pozyskiwania pozwolenia na użytkowanie gruntu dla lokalizacji Terminalu
LNG w gminie Świnoujście (2004 i zmiany w 2007)

Procedury pozyskiwania pozwolenia na użytkowanie gruntu dla trasy gazociągu w
pięciu gminach, przez które będzie ona przebiegać (w toku od 2009 roku)

Oddzielne procesy EIA dla czterech komponentów Inwestycji (Terminalu LNG,
nowego falochronu (port zewnętrzny), i nabrzeża (infrastruktura dla cumowania
zbiornikowców LNG) mające miejsce w 2009 r.
Inwestorzy zobowiązali się, do ustawowego upublicznienia wymaganych dokumentów
EIA dla różnych komponentów Projektu LNG. Zgodnie z polskim prawem procedury
kreślanie zakresu dokumentacji ooś (stoping) odbywa się bez udziału opinii publicznej. .
Ustawowo społeczeństwo ma dopiero dostęp do raportu o oddziaływaniu na środowisko
(EIA) przez 21 dni.
W przypadku terminalu LNG pozyskane w tym czasie uwagi pochodziły od jednej
organizacji pozarządowej (NGO Zachodniopomorskie Towarzystwo Ekologii Praktycznej, WestPomeranian Society of Practical Ecology in Szczecin). Dotyczyły one m.in. alternatywnych
rozwiązań i badań brzegowych (baseline studies). Poniższa Błąd! Nie można odnaleźć
źródła odwołania. przedstawia poprzednie ujawnienie poszczególnych ocen EIA.
Tabela 1
Poprzednie ujawnienie dokumentów EIA
Terminal LNG
Falochron
(Nowy port zewnętrzny)
Nabrzeże
Rurociąg
Część lądowa Inwestycji :
Pełne oceny EIA były ogólnie
dostępne w wersji papierowej
od 12 lutego 2009 r. do 28
lutego 2009 r. w urzędzie
gminy m. Świnoujście w
Świnoujściu.
Część lądowa Inwestycji:
Pełna ocena EIA była ogólnie
dostępna w wersji
papierowej od 6 lutego 2009
r. do 27 lutego 2009 r. w
urzędzie gminy m.
Świnoujście.
Część wodna Inwestycji:
dostępna w wersji papierowej
od 2 stycznia 2009 r. do 23
stycznia 2009 r. w urzędzie
RDOS w Szczecinie.
Część wodna Inwestycji:
dostępna w wersji
papierowej od 10 lutego 2009
r. do 3 marca 2009 r. w
urzędzie RDOS w Szczecinie.
Pełna ocena EIA
była ogólnie
dostępna w wersji
papierowej od 24
lutego 2009 r. do
17 marca 2009 r. w
urzędzie RDOS w
Szczecinie.
Pełna ocena EIA
była ogólnie
dostępna w wersji
papierowej od 16
listopada 2009 r. do
30 listopada 2009 r.
w urzędzie RDOS
w Szczecinie.
LISTOPAD 2010 R.
40
Poza wymaganym ustawowo publicznym przedstawieniem szczegółów Projektu LNG,
Inwestorzy podjęli dodatkowe działania informacyjnej (w ramach otwartej komunikacji
na temat Projektu).
Jako formę uzupełniającą do ustawowego ujawniania informacji i konsultacji opisanych
powyżej, Inwestorzy Projektu zaangażowali się w dobrowolne organizowanie spotkań
publicznych i konsultacji dotyczących Terminalu LNG i nowego portu z nabrzeżem25.
Te działania odbywają się w Świnoujściu od września 2007 r. do chwili obecnej. Ich celem
jest zapoznanie społeczeństwa ze szczegółami projektu oraz umożliwienie zadawania
pytań i zgłaszania obaw związanych z Inwestycją.
Od września 2007 r. do kwietnia 2009 r., raz w miesiącu, prowadzona była akcja Otwartych
Drzwi w tzw. “Punktach informacyjnych” zlokalizowanych w m. Warszów i w centrum
miasta Świnoujścia. Wówczas obecni w nich byli przedstawiciele Inwestorów Projektu
i odpowiadali na pytania zgłaszane przez lokalnych mieszkańców. W powyższej akcji
wzięło udział niewielu mieszkańców. Jednak, w okresie późniejszym wzrosło
zainteresowanie Inwestycją i zwiększył się udział uczestników publicznych spotkań, na
których Inwestorzy Projektu przedstawiali projekty i odpowiadali na pytania:

9 października 2009 r.: Publiczne spotkanie w Ośrodku Kultury w Warszowie,
zorganizowane przez Organ Regionalny Warszów, uczestniczyło ok. 120 mieszkańców.

15 stycznia 2010 r.: Publiczne spotkanie w Ośrodku Kultury w
Warszowie,
zorganizowane przez grupę lokalnych mieszkańców o nazwie Stowarzyszenie
na Rzecz Rozwoju Prawobrzeża Świnoujścia (Right Bank of Swina River Development
Association) , uczestniczyło ok. 200 mieszkańców.

10 marca 2010 r.: “Seminarium” w Ośrodku Kultury w Świnoujściu z inicjatywy
PLNG; zorganizowane przez Radę Miasta Świnoujścia, uczestniczyło ok.
80 mieszkańców.
Wszystkie powyższe spotkania były lokalnie ogłaszane w prasie; zaproszenia wysłano
pocztą.
Ostatnie spotkanie w dniu 10 marca 2010 r. trwało około 6 godzin i prawie 100 zagadnień
zostało omówionych. Głównymi kwestiami poruszanymi i omawianymi przez ludność
lokalną było m.in. bezpieczeństwo instalacji LNG, tworzenie miejsc pracy i szanse
dla biznesu, w tym zakwaterowanie dla pracowników, obawy o zdrowie publiczne
i bezpieczeństwo w Warszowie z uwagi na obecność dużej liczby napływowych
pracowników, zakłócanie porządku, korzystanie z plaż w przyszłości i lokalne
rybołówstwo. Inwestorzy Projektu udzielali informacji i przedstawiali przewidywane
przez siebie rozwiązania. Zestawienie głównych kwestii przedstawiono wBłąd! Nie
można odnaleźć źródła odwołania. poniżej.
W marcu 2010 r., firma Polskie LNG opracowała broszurkę, w której opisano główne
aspekty Projektu.
---------------------------------------------------
25 W przypadku rurociągu nie odbyło się żadne dodatkowe spotkanie poza ustawowymi dotyczącymi
zmian w planie zagospodarowania przestrzennego.
LISTOPAD 2010 R.
41
Ponadto, Inwestorzy Projektu (Polskie LNG, UMS, ZMPSiŚ) zamieścili na swoich stronach
internetowych informacje o historii Projektu i obecnego etapu rozwoju. Dodatkowo,
Polskie LNG i ZMPSiŚ udostępnia rejestr najczęściej zadawanych pytań (FAQ)
LISTOPAD 2010 R.
42
Box 3 Zestawienie głównych kwestii omawianych na publicznym spotkaniu w dn. 10
marca 2010 r.
Większość pytań dotyczących kwestii bezpieczeństwa instalacji związana była z obawami o
ryzyko wybuchu i zagrożenie pożarem. Podczas publicznych spotkań przedstawiciele firmy
Polskie LNG wyjaśniali metody zapobiegania pożarom, które będą stosowane w przypadku
instalacji, jak również procedury kontroli, które muszą być przeprowadzone przed
przystąpieniem do eksploatacji Terminalu LNG. Dalsze okresowe inspekcje będą
przeprowadzane przez kompetentne jednostki straży pożarnej. Ponadto stwierdzono, że
Terminal LNG będzie wyposażony w specjalne pojazdy ratownicze, co stanowi część planu
postępowania na wypadek nadzwyczajnego zagrożenia.
Kilka pytań było związanych z oddziaływaniem planowanej Inwestycji na atrakcyjność
turystyczną Świnoujścia. Ekspert zewnętrzny ze strony Polskie LNG wskazał, że nowy port
zewnętrzny z dużym nabrzeżem do cumowania dla zbiornikowców LNG może stać się
atrakcją dla turystów przebywających na prawym brzegu rzeki Świny. Firma Polskie LNG
poinformowała, że zgodnie z porozumieniem podpisanym z gminą Świnoujście, dostęp do
infrastruktury rekreacyjnej plaży będzie przywrócony (ścieżki dostępu do plaży, parking,
ścieżka rowerowa wzdłuż ulicy Ku Morzu) w sąsiedztwie Terminalu LNG.
W odniesieniu do tworzenia potencjalnych miejsc pracy dla ludności miejscowej firma
Polskie LNG poinformowała, że pełną obsługę Terminalu LNG zapewni personel w liczbie
124 nowych pracowników. Sam Terminal zapewni miejsca pracy dla stosunkowo niewielu
pracowników o wyższych umiejętnościach. Biorąc pod uwagę fakt, że do obsługi terminalu
potrzebny będzie personel wykwalifikowany, LNG rozpoczęło bliską współpracę z
Akademią Morską w Szczecinie, gdzie utworzone będą studia podyplomowe.
Niektóre pytania zadawane przez mieszkańców Świnoujścia świadczyły o rozważaniu
przez nich sprawy rekompensat i korzyści dla lokalnej społeczności. Mieszkańcy mogą
czerpać korzyści z pracy w obszarze usług dla terminalu, operator instalacji LNG będzie
płacił podatki do budżetu miejscowej gminy w wysokości ok. 50-60 milionów PLN.
Podczas spotkania zestaw pytań dotyczących różnorodności biologicznej i ochrony
środowiska skierowany był do firmy Polskie LNG . Przedstawiciele Polskiego LNG i obecni
na spotkaniu zewnętrzni eksperci poinformowali o przeprowadzonym szerokim spektrum
analiz dotyczących ochrony środowiska. Podkreślono również, że w wyniku
przeprowadzonych badań narzucono na Polskie LNG zastosowanie środków
minimalizujących i łagodzących oddziaływania na środowisko w wydanej decyzji
środowiskowej i PLNG w pełni zaangażuje się w ich implementację.
Jedna z podnoszonych kwestii podczas spotkania dotyczyła łowienia ryb i obszarów tarła
śledzi. Przedstawiciel Urzędu Morskiego w Szczecinie wyjaśnił uczestnikom spotkania, że w
obszarze planowanego portu zewnętrznego był już ustanowiony zakaz łowienia zgodnie z
regulacjami portowymi. W oparciu o wykonane badania nic nie wskazuje, że w tym
obszarze znajduje się obszar tarła śledzi. Ponadto, z uwagi na budowę nowego falochronu
można będzie utworzyć odpowiednie siedlisko dla tarła ryb, ponieważ taki przypadek
zaobserwowano w Kłajpedzie na Litwie.
LISTOPAD 2010 R.
43
7. 2 BIEŻĄCE I PRZYSZŁE ZAANGAŻOWANIE ZAINTERESOWANYCH STRON
- Plan Współpracy z Zainteresowanymi Stronami
Plan Współpracy z Zainteresowanymi Stronami (SEP) opracowany został przez sponsorów
Inwestycji, w tym GAZ-SYSTEM. S.A. jako koordynatora projektu. SEP identyfikuje
kluczowe zainteresowane strony i opisuje plan komunikacyjny dla Projektu Terminalu
LNG. SEP uwzględnia najlepsze praktyki międzynarodowe w zakresie publicznego
udostępniania informacji. Dokument będzie regularnie poddawany analizie i
aktualizowany, jeżeli nastąpi zmiana w działalności lub podjęta zostanie nowa działalność
związana z zaangażowaniem danej zainteresowanej strony.
- Pakiet Informacyjny
Pakiet Informacyjny dostępny będzie od listopada 2010 roku na stronie internetowej
Inwestycji, a dokumenty w formie papierowej dostępne będą lokalnie do zapoznania się
przez osoby zainteresowane. Ponadto dwa razy w miesiącu, w Domu Kultury w
Warszowie otwarty będzie punkt informacyjny (jedno z miejsc udostępnienia Pakietu
Informacyjnego).
Pakiet Informacyjny składać się będzie z SEP, NTS, ESAP i innych dokumentów
uzupełniających (Przegląd Społeczny, Plan Działań na rzecz Bioróżnorodności) opisujących
aspekty środowiskowe i społeczne całościowego Projektu LNG i środki zabezpieczającozaradcze wdrażane przez sponsorów Inwestycji.
- 60 dni na informację zwrotną
Pakiet Informacyjny dostępny będzie na stronie internetowej i w formie papierowej w
Świnoujściu, Warszowie oraz w Ahlbeck po niemieckiej stronie granicy.
Dodatkowo zainstalowane zostaną skrzynki do wrzucania uwag we wszystkich
lokalizacjach, w których dostępne będą dokumenty.
Zainteresowane strony, w tym opinia publiczna będzie miała 60 dni od momentu
przedstawienia informacji na złożenie swoich uwag na specjalnych formularzach
wrzucanych do skrzynek umieszczonych w miejscu przedstawienia informacji, za pomocą
poczty elektronicznej, listów , faksów lub telefonicznie (dane kontaktowe na końcu
poniższego dokumentu). Wszelkie uwagi i zapytania otrzymane w ww. okresie będą
zapisane i rozpatrzone przy zastosowaniu mechanizmu rozpatrywania skarg. W ciągu
całego tego okresu komentarze będą mogły być przekazywane do CLO (oficera
łącznikowego ze społecznością).
Materiały informacyjne na temat projektu dostępne będą w gazetach lokalnych i
regionalnych, oraz w miejscach udostępnienia Pakietu zgodnie z działaniami zawartymi w
dokumencie SEP. Podmioty zainteresowane statutowo, w tym organizacje pozarządowe
zidentyfikowane w SEP otrzymają odrębne powiadomienie pocztą elektroniczną lub
listem.
Szczegółowe informacje na temat działań podejmowanych w celu publicznego
informowania o inwestycji oraz mechaniżmie składania skarg, pytań i sugestii zawarte są
w „Planie współpracy z zainteresowanymi stronami” („SEP”).
LISTOPAD 2010 R.
44
7. 3 KONSULTACJE TRANSGRANICZNE
Przedstawiciele
województwa
zachodniopomorskiego
odbyli
szereg
spotkań
informacyjnych z przedstawicielami administracji niemieckiej celem poinformowania
o Projekcie Terminalu LNG. Polski proces Oceny Oddziaływania na Środowisko dla
wszystkich elementów projektu nie obejmował formalnych konsultacji transgranicznych na
warunkach Konwencji ESPOO26 z władzami niemieckimi lub niemiecką opinią publiczną,
gdyż nie rozpoznano żadnych konsekwencji transgranicznych w Ocenach Oddziaływania
na Środowisko. Niemniej, Polskie LNG i GAZ-SYSTEM S.A., w imieniu sponsorów
projektu LNG zaangażowani są w proces stałych konsultacji z władzami regionalnymi w
Niemczech (Państwowa Agencja ds. Rolnictwa i Środowiska w Stralsundzie “StALU”,
dawniej StAUN). Dalsze konsultacje obejmować będą ujawnienie kluczowych
dokumentów władzom niemieckim, w tym Badania Oceny Ryzyka (terminal LNG, Ocena
Ryzyka Morskiego) oraz Plany Reakcji na Sytuacje Nadzwyczajne i Wycieki Ropy.
Ponadto, sponsorzy projektu LNG przyjęli wizytę na miejscu planowanej inwestycji ze
strony przedstawicieli StAUN w sierpniu 2010 roku. Uzgodniony został plan działań i
sposób przekazywania informacji i odpowiedzi na pytania strony niemieckiej.
W rezultacie strona niemiecka przesłała oficjalne stanowisko iż nie dostrzega żadnych
przesłanek świadczących o tym, że na terytorium Niemiec mógłby zostać wywarty
znaczący negatywny wpływ w wyniku największego możliwego wypadku
przemysłowego podczas transportu, rozładunku lub załadunku płynnego gazu ziemnego
w Świnoujściu – niezależnie od pytania o prawdopodobieństwo wystąpienia.
Lokalne ujawnienie dokumentów NTS i SEP w języku niemieckim w Ahlbeck (gmina
Heringsdorf) w ciągu 60 dniowego okresu wraz z zorganizowaniem mechanizmu
zbierania uwag ujęte zostały w „Planie współpracy z zainteresowanymi stronami”(SEP).
7.4 ŁĄCZNOŚĆ ZE SPOŁECZEŃSTWEM I MECHANIZM ROZPATRYWANIA SKARG
Sponsorzy Inwestycji wyznaczą Oficera Łącznikowego ze Społeczeństwem (CLO)
z własnym zespołem wspierającym, odpowiedzialnego za przekazywanie społeczeństwu
aktualnych informacji o postępach Inwestycji i o tematach będących przedmiotem
zainteresowania, takich jak możliwości zatrudnienia, zgodnie z Planem Komunikacji
zawartym w „Planie Współpracy z Zainteresowanymi Stronami” (SEP). CLO będzie
kluczowym punktem dalszych kontaktów ze społecznościami i władzami lokalnymi..
Dotyczyć to będzie również zajęcia się potencjalnymi problemami lokalnymi, takimi jak
skargi ludności. CLO koordynować będzie powyższe sprawy w imieniu wszystkich
sponsorów Inwestycji, tj. Polskiego LNG, GAZ-SYSTEM, Zarządu Portów Morskich
Szczecin i Świnoujście oraz Urzędu Morskiego w Szczecinie.
8. PLAN DZIAŁAŃ ŚRODOWISKOWYCH I SPOŁECZNYCH
Sponsorzy Projektu uzgodnili z Kredytodawcami Plan Działań Środowiskowych
i Społecznych (ESAP) podsumowujący kluczowe pozycje działań z Decyzji
Środowiskowych wydanych przez właściwe władze polskie (zgodnie z mającymi
---------------------------------------------------
26 Convention on Environmental Impact Assessment in a Transboundary Context http://www.unece.org/env/eia/
LISTOPAD 2010 R.
45
zastosowanie przepisami polskimi/UE), który dodatkowo zawiera szereg działań dla
zabezpieczenia aspektów środowiskowych i społecznych realizacji Projektu zgodnie
z wymaganiami Kredytodawców (np. Standardami Działania IFC i Zasadami Equator,
oraz Wymaganiami Działania EBOiR). ESAP obejmuje następujące główne tematy w czasie
odpowiednio etapów Budowy, Eksploatacji i Likwidacji Projektu:

Wdrożenie wszystkich środków ochrony i łagodzących konsekwencje dla środowiska
przewidziane w Zezwoleniach i Decyzjach Środowiskowych.

Wdrożenie Planu Działań na rzecz Bioróżnorodności / Natura 2000

Bezpieczeństwo Procesów i Reakcja na Sytuacje Nadzwyczajne

Zarządzanie Wykonawcą

Ogólne możliwości Sponsorów Projektu do zarządzania EHS

Angażowanie Opinii Publicznej / Zainteresowanych Stron – Mechanizm Skarg

Przegląd Społeczny

Zarządzanie Hałasem Podwodnym – budowa

Konsultacje Transgraniczne

Nadzór i monitoring środowiskowy

Monitoring hałasu i powietrza

Zabezpieczenie obiektu

Potrzeby szkoleniowe

Zarządzanie zmianami w trakcie realizacji projektu.
ESAP
dostępny
jest
do
publicznej
wiadomości
pod
adresem
www.polskielng.pl/nc/terminal-a-srodowisko.html oraz w lokalizacjach określonych w
Planie Zaangażowania Zainteresowanych Stron (SEP), gdzie dokumenty Projektu zostały
wyłożone.
ESAP określa, że monitoring wdrażania planu działań prowadzony będzie przez
Niezależnego Konsultanta do Monitoringu Środowiskowego i Społecznego w imieniu
Kredytodawców.
Coroczne raporty z monitoringu sporządzane będą przez Sponsorów Projektu
i udostępniane odpowiednim władzom i kredytodawcom, zgodnie z życzeniem
i właściwością27. Raporty obejmować będą status aspektów związanych z EHS, takich jak
zezwolenia, status zgodności działania ze zobowiązaniami wynikającymi z licencji lub
zezwoleń, przekraczanie regulacyjnych standardów środowiskowych z analizą
wyjściowego powodu, działań naprawczych.
---------------------------------------------------
27 As per the Decisions, the monitoring for the LNG Terminal, breakwater and Jetty and the pipeline shall
be carried out for five years after its completion.
LISTOPAD 2010 R.
46
9
SZCZEGÓŁY KONTAKTOWE
Zapytania dotyczące
kontaktowego:
Projektu
mogą
być
kierowane
do
następującego
punktu
Biuro Lokalne Koordynacji Projektu
ul. Brama Portowa 4
70-225 Szczecin
OFICER ŁĄCZNIKOWY
Sebastian Bawankiewicz
GAZ-SYSTEM S.A.
tel. 91 431 40 12
Fax: 91 434 08 75
e-mail: [email protected]
http://www.polskielng.pl/
LISTOPAD 2010 R.
47

Normal template

Transkrypt

Podobne dokumenty