docMINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI
download 
Reklamacja Transkrypt
MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI
MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI Działania Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi na rzecz stabilności i rozwoju ( wersja robocza) Warszawa, styczeń 2009 r. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi I. Przejawy spowolnienia gospodarczego i jego oznaki w gospodarce żywnościowej i na wsi ................................................................................................................................................... 3 1.1 Wpływ recesji na sektor rolny ...................................................................................................... 3 1.2 Stan głównych rynków rolnych .................................................................................................... 3 1.3 Spowolnienie popytu na żywność ................................................................................................ 4 1.3.1 Popyt krajowy........................................................................................................................ 4 1.3.2 Eksport ................................................................................................................................... 4 II. Propozycje działań w sektorze agrobiznesu oraz na obszarach wiejskich przeciwdziałające obniżaniu aktywności gospodarczej ...................................................................................................... 5 1. Przyspieszenie absorpcji środków z Unii Europejskiej ................................................................... 5 2. Pomoc krajowa ............................................................................................................................... 6 3. Wsparcie eksportu rolno-spożywczego i pełniejsze korzystanie z innych unijnych instrumentów pomocowych ....................................................................................................................................... 6 4. Poszerzenie zakresu poręczeń i gwarancji Skarbu Państwa ......................................................... 7 5. Program wsparcia małych i średnich przedsiębiorstw .................................................................. 7 6. Odnawialne źródła energii ............................................................................................................. 7 7. Wsparcie rolników, grup producentów i spółdzielni rolników...................................................... 8 8. Instrumenty interwencji na rynkach rolnych ................................................................................. 9 2 Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi I. Przejawy spowolnienia gospodarczego i jego oznaki w gospodarce Ŝywnościowej i na wsi 1.1 Wpływ recesji na sektor rolny Spowolnienie gospodarcze w Polsce jest juŜ w duŜym stopniu odczuwalne przez rolników. Brak wystarczających powiązań rolników i ich organizacji z przemysłem przetwórczym oraz monopolistyczne działania ze strony handlu stawiają rolników na z góry przegranej pozycji. Niekorzystna struktura polskiego rolnictwa będzie zachęcać podmioty skupujące i przetwórcze do przerzucania kosztów na rolników. Dotyczyć to moŜe równieŜ kwestii redukcji zatrudnienia w sektorach pozarolniczych i próby przesuwania siły roboczej ponownie do rolnictwa. Istnieje obawa, Ŝe rolnictwo w coraz większym stopniu będzie uczestniczyć w kredytowaniu podmiotów skupowych (np. wydłuŜanie terminów płatności za surowiec). Prawdopodobnie większa niŜ dotychczas część unijnych dotacji dla rolników zostanie przejęta przez firmy skupowe, przetwórcze i dostawców środków do produkcji. Wg IERiGś, w ciągu trzech kwartałów 2008 r. ceny nawozów mineralnych wzrosły aŜ o 71%, znacząco pogorszyły się teŜ relacje cen nawozów do cen skupu pszenicy. Podobne tendencje obserwowane są równieŜ na rynku środków ochrony roślin. Rolnictwo weszło w recesję wprost z niezwykle trudnej sytuacji cenowej w 2008 roku. Wielu producentów, przetwórców i handlowców przeŜyło i przeŜywa prawdziwy szok cenowy zdecydowanie głębszy niŜ ma to miejsce w innych sektorach gospodarki. Wskazany jest zatem dokładny monitoring sytuacji na rynku środków do produkcji rolnej oraz cen skupu płodów rolnych. W przeciwnym wypadku moŜe dojść do znacznego pogorszenia bądź utraty płynności finansowej w gospodarstwach rolnych. Rośnie niebezpieczeństwo powstawania zatorów płatniczych, co w połączeniu z problemami finansowymi dodatkowo pogarsza poziom finansowania inwestycji. Z uwagi na fakt, Ŝe gospodarstwa rolne charakteryzują się wolnym obrotem kapitału i sezonowością, potencjalnie trudny dostęp do kredytu będzie dla nich silniej odczuwalny niŜ w innych działach gospodarki. 1.2 Stan głównych rynków rolnych i rybnych W związku z szokiem cenowym sytuacja na głównych rynkach rolnych jest bardzo trudna. W najbliŜszym sezonie prognozuje się spadek krajowej konsumpcji zbóŜ. JuŜ w 2008 roku odnotowano spadek aktywności inwestycyjnej w przetwórstwie zboŜowym. Pogorszyły się równieŜ wyniki ekonomiczno-finansowe sektora. Tegoroczne zbiory rzepaku, mimo spadających cen, będą podobne jak w ostatnich latach (ok. 2,1-2,2 mln ton). Decydującą rolę w koniunkturze, zarówno na rynku zbóŜ, jak i rzepaku moŜe odegrać produkcja biopaliw. Za korzystny czynnik w sektorze mięsnym naleŜy uznać zdecydowanie niŜsze ceny pasz. Ocenia się, Ŝe mniejsza podaŜ na krajowym rynku wieprzowiny oznaczać moŜe łagodzenie skutków gwałtownego spadku cen. Mniej optymistyczne są przewidywania dla rynku wołowiny, gdzie prognozuje się kontynuację rosnących tendencji pogłowia bydła, co oznacza wzrost produkcji wołowiny w 2009 r. Pogłębienie spadku cen dotyczyć będzie równieŜ rynku drobiu. Sektor mleka, jako jedna z pierwszych branŜ sektora rolno-spoŜywczego zaczęła odczuwać skutki kryzysu. Ceny skupu mleka i większości produktów mleczarskich, na skutek załamania się cen światowych, wyraźnie spadały przez cały ubiegły rok. Rok 2009 przyniesie pogłębienie niekorzystnych tendencji. Sytuacja branŜy utrudnia przeprowadzenie w 2009r. 3 Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi znaczących inwestycji czy procesów konsolidacyjnych, które zamierzano przeprowadzać jeszcze jesienią 2008 r. Na krajowym rynku ogrodnictwa od kilku lat notujemy pogarszanie się sytuacji. Nadprodukcja i spadkowa tendencja w spoŜyciu jabłek spowodowały znaczny spadek cen. MoŜna się spodziewać, Ŝe skutki kryzysu finansowego dotkną w pierwszej kolejności polskich eksporterów. Na skutek reformy rynku cukru Wspólnota staje się importerem netto, przez co moŜe być bardziej uzaleŜniona od sytuacji międzynarodowej. Trwającą w Polsce restrukturyzację sektora naleŜy silnie wesprzeć. Na rynku rybnym polskimi w innych krajach odnotowano spadek cen osiąganych przez producentów (rybaków), szczególnie ryb z połowów bałtyckich: dorszy i śledzi. 1.3 Spowolnienie popytu na Ŝywność 1.3.1 Popyt krajowy Prognozowane na 2009 r. tempo wzrostu polskiej gospodarski będzie zdecydowanie niŜsze niŜ w dwóch poprzednich latach. NaleŜy równieŜ spodziewać się pogorszenia większości wskaźników makroekonomicznych w naszym kraju. Jednym z kluczowych czynników decydujących o popycie na Ŝywność jest dochód rozporządzalny w sektorze gospodarstw domowych, którego tempo wzrostu ma ulec spowolnieniu do ok. 2,5%. Pomimo tego wzrost krajowego popytu na Ŝywność szacowany jest na ok. 1%. Dodatkowo znacznemu zmniejszeniu ulegną najprawdopodobniej transfery do kraju z pracy za granicą. Łącznym efektem wymienionych powyŜej czynników moŜe być istotne spowolnienie tempa wzrostu popytu na Ŝywność, a nie wyklucza się nawet jego spadku dla niektórych grup produktów. 1.3.2 Eksport Najnowsze dane dotyczące handlu artykułami rolno-spoŜywczymi za 2008 r. wskazują na pierwsze oznaki osłabienia gospodarczego w Polsce. Widoczna jest słabnąca dynamika wzrostu polskiego eksportu rolno-spoŜywczego (14% w 2008 r.). Eksport produktów rolno-spoŜywczych stał się waŜnym kanałem zbytu dla krajowego przemysłu spoŜywczego (wartość eksportu za 3 kwartały 2008 wyniosła 8,4 mld EUR). Dotychczasowa dynamika wzrostu krajowej produkcji Ŝywności w znacznym stopniu kreowana była przez sprzedaŜ zagraniczną. W ten sposób od popytu importerów uzaleŜniła się koniunktura w niektórych branŜach rolnictwa i przemysłu spoŜywczego. Dla utrzymania dalszej dynamiki eksportu artykułów rolno-Ŝywnościowych istotna będzie sytuacja gospodarcza w krajach będących największymi partnerami handlowymi Polski. W związku z recesją w krajach UE-15 szacować moŜna dalsze spowolnienie tempa polskiego eksportu Ŝywności. Wyjątek jedynie stanowić mogą te grupy produktów, które nadal zachowają pozycję konkurencyjną na rynkach zagranicznych. Największych spadków produkcji spoŜywczej spodziewać się moŜna w branŜach: owocowej, cukierniczej, mlecznej i mięsnej. Od 2008 r. obserwujemy równieŜ spadek popytu wśród importerów na polskie surowce rolne (zboŜa i nasiona oleiste). Niepewna jest sytuacja na rynku produktów rybnych, trudno obecnie przewidzieć, czy spadek cen dorszy bałtyckich jest tendencją trwałą, czy wynika on z sytuacji przejściowej, między innymi okresowej nadpodaŜy, spowodowanej rozpoczęciem intensywnych połowów, po wielomiesięcznej przerwie związanej z wprowadzonym w 2008 roku zakazem połowów tego gatunku. 4 Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Istotne znacznie dla Polski, zwłaszcza w kontekście poszukiwania nowych rynków zbytu, będzie miała sytuacja gospodarcza w krajach WNP, które takŜe objęte są kryzysem. II. Propozycje działań w sektorze agrobiznesu oraz na obszarach wiejskich przeciwdziałające obniŜaniu aktywności gospodarczej 1. Przyspieszenie absorpcji środków z Unii Europejskiej Niezbędne jest przyspieszenie na najbliŜsze lata 2009-2011 absorpcji środków z Unii Europejskiej, dotyczy to równieŜ środków przeznaczonych na obszary wiejskie w Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (ponad 17 mld EUR). W pierwszym kwartale 2009r. zostaną uruchomione wszystkie działania PROW na lata 2007-2013. MRiRW proponuje koncentrację na lata 2009-2011 realizacji zwłaszcza następujących działań: 1. Modernizacja gospodarstw rolnych – ma wpływ na poprawę konkurencyjności polskiego rolnictwa i cieszy się duŜym zainteresowaniem rolników. 2. Zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej – umoŜliwia poprawę konkurencyjności przedsiębiorstw. NaleŜy jak najszybciej przeprowadzić kolejny nabór wniosków, umoŜliwiając w ten sposób wykorzystanie pozostałych środków przez kolejne 700 podmiotów sektora rolno-spoŜywczego 3. RóŜnicowanie w kierunku działalności nierolniczej – jest szansą na dywersyfikację źródeł dochodów rolniczych, co w kontekście spadkowej tendencji cen skupu na podstawowych rynkach rolnych nabiera szczególnego znaczenia. Szybkie uruchomienie pozostałych działań zawartych w Programie, a zwłaszcza: tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw nabiera szczególnego znaczenia zwłaszcza w kontekście pogorszenia się sytuacji na rynku pracy oraz uczestnictwo rolników w systemach jakości Ŝywności stwarza nowe moŜliwości konkurowania. Zasadniczym warunkiem przyspieszenia absorpcji środków PROW 2007-2013 jest wsparcie finansowe beneficjentów – tak aby moŜliwe było zabezpieczenie tzw. wkładu własnego. W tym celu poza działaniami ukierunkowanymi na odblokowanie kredytowania naleŜy: a) zastosować zaliczkowe finansowanie niektórych działań, b) zabezpieczyć moŜliwości tzw. prefinansowania. NaleŜy teŜ maksymalnie przyspieszyć wdroŜenie działań Programu Operacyjnego „ZrównowaŜony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeŜnych obszarów rybackich 2007-2013”. Realizacja powyŜszych rozwiązań moŜliwa jest w drodze zmiany systemu finansowania Programu i zmian organizacyjnych w instytucjach odpowiedzialnych za wdraŜanie Programu. W rezultacie powinno to spotęgować przepływy finansowe w sektorze rolno-wiejskim. 5 Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi 2. Pomoc krajowa Szacować moŜna, Ŝe w związku z realizacją głównych działań inwestycyjnych w PROW 2007-2013 wkład własny wnioskodawców powinien przekroczyć kwotę 6,3 mld EUR. Aby zapewnić wykorzystanie wszystkich środków unijnych przeznaczonych w Programie na inwestycje, naleŜałoby wskazać sposoby ułatwiające zdobycie obecnym i przyszłym wnioskodawcom zewnętrznych środków finansowych na pokrycie wkładu własnego. Jedną z istniejących obecnie form pomocy w rolnictwie są dopłaty do oprocentowania kredytów inwestycyjnych w gospodarstwach rolnych, przetwórstwie produktów rolnych i przetwórstwie ryb. Resort rolnictwa obniŜył z 3,5% do 2.0 % minimalne oprocentowanie kredytów preferencyjnych dla kredytobiorców oraz stworzył moŜliwość wydłuŜenia o dwa – trzy lata okresu spłat kredytów inwestycyjnych. Skuteczność tego instrumentu wymaga zmiany w przepisach Ministra Finansów w kierunku zlikwidowania konieczności zmiany klasyfikacji takich kredytów do kategorii „ pod obserwacją” i poniŜej. Szacuje potrzeby na ten cel w kwocie około 160 mln zł. Konieczne wydaje się równieŜ zwiększenie dotychczasowego zakresu udzielania gwarancji i poręczeń spłaty bankowych kredytów inwestycyjnych w gospodarstwach rolnych i przetwórstwie produktów rolnych i ryb. 3. Wsparcie eksportu rolno-spoŜywczego i pełniejsze korzystanie z innych unijnych instrumentów pomocowych Prawie 80% polskiego eksportu rolno-spoŜywczego kierowane jest na rynek Unii Europejskiej, a kolejne 10% do państw WNP. Pomimo tego, Ŝe polski eksport staje się relatywnie tańszy dla zagranicznych partnerów, ze względu na osłabienie złotego, to niepewność na ich rynku wewnętrznym negatywnie wpływa na proces zawierania nowych umów. W związku z powyŜszym, wsparcie polskiego eksportu w przypadku wybranych produktów będzie w najbliŜszych latach sprawą o charakterze priorytetowym. Obok zabezpieczenia linii kredytowych dla eksporterów, najistotniejsze będą: • intensyfikacja działań promocyjnych na rzecz eksportu – pilne przyjęcie przez rząd projektu ustawy o funduszach promocji produktów rolno-spoŜywczych oraz wzmocnienie wizerunku polskich produktów rolno-spoŜywczych i rybnych, poprzez zwiększenie ich obecności na rynkach zagranicznych, m.in. w drodze zaangaŜowania instytucji rządowych w te działania; • wprowadzenie przepisów ustawowych umoŜliwiających zwiększenie sprawności działania i uzyskiwanie lepszych efektów kontroli jakości handlowej artykułów rolnospoŜywczych; rozwaŜenie moŜliwości w Unii Europejskiej szerszego niŜ do tej pory wykorzystania instrumentu subwencjonowania i promowania eksportu rolno-spoŜywczego i produktów rybnych na rynki państw trzecich; szersze niŜ dotychczas wykorzystywanie interwencyjnych mechanizmów pomocowych (np. prywatne przechowalnictwo masła), gdzie polski sektor mleczarski był dotąd mało aktywny; wparcie prac nad powołaniem wspólnotowego instrumentu ubezpieczeniowego, zabezpieczającego przed kryzysami wywołanymi przez niekorzystne warunki pogodowe, zmiany klimatyczne, choroby zwierząt i roślin. • • • Poprawę konkurencyjności sektora rolno-Ŝywnościowego moŜna osiągnąć poprzez oddziaływanie na wzrost jakości produkcji, obniŜenie jej kosztów oraz spełnienie wymogów 6 Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi w zakresie ochrony środowiska, higieny i warunków utrzymania zwierząt. Wszystkie dodatkowe elementy wsparcia podmiotów w tym zakresie mogą być istotnym elementem działań antyrecesyjnych i stabilizacyjnych. Wymaga to jednak zewnętrznego zasilania finansowego, w szczególności kredytowego. 4. Poszerzenie zakresu poręczeń i gwarancji Skarbu Państwa W budŜecie państwa na rok 2009 pula środków (limit) na poręczenia i gwarancje kredytowe została zwiększona do 40 mld zł. Istotna, równieŜ dla sektora rolno-wiejskiego, jest próba poszerzenia gwarancji i poręczeń Skarbu Państwa o: • wsparcie instytucji finansowych działających na rzecz producentów rolnych i podmiotów przetwórstwa rolno-spoŜywczego w szczególności banków spółdzielczych i ich zrzeszeń, poprzez udzielanie gwarancji spłaty kredytu refinansowego zaciągniętego w NBP w celu zapobieŜenia utracie płynności finansowej oraz moŜliwość gwarantowania spłat kredytów zaciągniętych na rynku międzybankowym, a takŜe inne działania zawarte w rządowym projekcie ustawy o udzielaniu przez Skarb Państwa wsparcia instytucjom finansowym (druk Nr 1483); • poszerzenie zakresu poręczeń i gwarancji Skarbu Państwa, w tym m.in. o: gwarancje dla projektów eksportowych poszerzających polską ofertę eksportową o projekty infrastrukturalne – realizowane w ramach środków UE i Partnerstwa Publiczno Prywatnego. WaŜne znaczenie dla sektora rolno-spoŜywczego miałoby dopuszczenie do gwarantowania przez Skarb Państwa równieŜ kredytów obrotowych oraz za – zgodą Komisji Europejskiej – wprowadzenie preferencyjnych kredytów obrotowych z dopłatą do ich oprocentowania ze środków budŜetowych. Wynika to z sezonowego charakteru produkcji rolnej i masowych zakupów dla zabezpieczenia przetwórstwa bądź eksportu. NaleŜy podjąć wysiłki aby sektor rolno-spoŜywczy i rybny nie przegrywał konkurencji z innymi branŜami o zabezpieczenie odpowiedniego udziału w systemie poręczeń i gwarancji. Warto teŜ rozwaŜyć propozycję banków obniŜenia przez NBP wysokości rezerw obowiązkowych z obecnych 3,5 do 2 %. Postulat ten jest szczególnie istotny dla Banków Spółdzielczych, udzielających większość kredytów obrotowych dla rolników.i podmiotów gospodarczych sektora: rybołówstwo 5. Program wsparcia małych i średnich przedsiębiorstw Program Rządowy zakłada wzmocnienie systemu poręczeń i gwarancji m.in. poprzez podniesienie kapitału Banku Gospodarstwa Krajowego (BGK) w wysokości do 2 mld zł oraz wsparcie kapitałowe istniejących lub tworzonych Regionalnych Instytucji Poręczycielskich. Sektor MŚP moŜe korzystać z poręczeń i gwarancji BGK i Regionalnych oraz Lokalnych Instytucji Poręczycielskich. NiezaleŜnie od wskazanych wyŜej instrumentów gwarantowania, mikroprzedsiębiorstwa sektora powinny wykorzystać moŜliwości zaciągania tzw. mikropoŜyczek. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi i jego Agendy będą udostępniać i aktualizować na swoich stronach internetowych i w innych dostępnych kanałach informację na temat gwarancji i poręczeń kredytowych oraz na temat dostępnych mikropoŜyczek. 6. Odnawialne źródła energii 7 Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Istniejący od ponad roku obowiązek dodawania biokomponentów do paliw transportowych (NCW) nie przyczynił się do stabilizacji sytuacji na krajowych rynkach rolnych. Konieczne jest wprowadzenie przepisów preferujących do realizacji NCW biokomponenty wytworzone z polskich surowców. Takie rozwiązanie stworzy alternatywną moŜliwość wykorzystania istniejących nadwyŜek surowców rolnych oraz uchroni polski rynek biokomponentów przed nadmiernym ich importem z krajów trzecich. Wykorzystanie krajowej bazy surowcowej jest szansą na poprawę bilansu emisji CO2 towarzyszącej produkcji biokomponentów. Rozwój Odnawialnych Źródeł Energii (OZE) w Polsce stanowi alternatywne rozwiązanie w przypadku załamania się popytu eksportowego na polskie surowce energetyczne. Koniecznym wydaje się nie tylko wsparcie inwestycji w sektorze poprzez NFOŚiGW i wojewódzkie fundusze przyspieszenie działań w Programie Operacyjnym „Infrastruktura i Środowisko”, ale równieŜ przyspieszenie uruchomienia środków w ramach działań PROW, które dotyczą wsparcia inwestycji w odnawialne źródła energii. Mogłyby one zwiększyć zaangaŜowanie rolników w produkcję OZE. NaleŜałoby równieŜ przyspieszyć prace nad Programem „ Rozwój energetyki rozproszonej do 2020 w oparciu o biogaz pochodzenia rolniczego” (INNOWACYJNA ENERGETYKA, ROLNICTWO ENERGETYCZNE), który mógłby przyczynić się do zwiększenia produkcji biogazu w Polsce. Przygotowane w styczniu 2009 roku załoŜenia programu rozwoju biogazowi rolniczych, powinny stać się istotnym elementem całościowego programu produkcji biogazu. Uzasadnione wydaje się równieŜ wsparcie producentów surowców energetycznych a zwłaszcza buraka cukrowego, gdyŜ jest on najwydajniejszym surowcem do produkcji bioetanolu. Zasadne jest, aby restrukturyzacja polskich cukrowni poszła w kierunku przystosowania ich do produkcji biopaliw. 7. Wsparcie rolników, grup producentów i spółdzielni rolników i uznane organizacje producentów rybnych Jednym ze sposobów na zwiększenie siły przetargowej rolników wobec innych uczestników rynku, a tym samym na poprawę warunków gospodarowania, jest organizowanie się producentów rolnych w grupy producenckie. Pomimo dotychczasowego wsparcia dla grup producenckich jego efekty oceniane są jako dość skromne. Ciągle zwiększającej się liczbie grup producenckich nie towarzyszy poprawa organizacji rynków (wciąŜ niski jest udział grup producenckich w sprzedaŜy określonych produktów rolnych) dlatego wspieranie juŜ istniejących grup producenckich jest tak samo istotne, jak promowanie nowych inicjatyw wspólnego działania. Wśród działań, które powinny znaleźć się w programie wspierania spółdzielczości (w tym grup producenckich) w okresie spowolnienia gospodarczego, naleŜy wskazać kontynuowanie dotychczasowych działań polegających na szerokiej kampanii informacyjnej o moŜliwościach rozwoju grup, systemie pomocy finansowej oraz korzystania z usług doradczych. Konieczne jest wprowadzenie rozwiązań dotyczących opłacalności produkcji, informacji rynkowej, obrotu towarowego, promocji kontraktów zawieranych pomiędzy producentami a odbiorcami, wzmocnienia współpracy pomiędzy funkcjonującymi grupami. Spółdzielnie i grupy producentów będą włączone w PROW - Działanie : Zwiększanie wartości dodanej. Potrzebny jest więc w tym zakresie długofalowy program, zawierający elementy wsparcia i zarządzany przez wybraną (wyznaczoną) przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi 8 Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi instytucję sektorową. NaleŜy takŜe przygotować i wdroŜyć mechanizmy ochraniające rolników przed przerzucaniem kosztów recesji np. przed wydłuŜaniem terminów płatności. Uznane organizacje producentów rybnych powołane na podstawie Rozporządzenia Rady (WE) Nr 104/2000 w sprawie wspólnej organizacji rynków produktów rybołówstwa i akwakultury nie wypracowały jeszcze własnych środków obrotowych i bez pomocy finansowej (np. de minimis) nie będą w stanie skutecznie uczestniczyć w kształtowaniu rynku rybnego. 8. Instrumenty interwencji na rynkach rolnych i rynkach rybnych Sytuacja w sektorze rolnym wymaga zmiany w kwestii dotychczasowego podejścia do instrumentów rynkowych. NaleŜy bardziej intensywnie wykorzystywać istniejące instrumenty WPR tzw. siatki bezpieczeństwa, aby nie dopuścić do szeroko rozumianej destabilizacji rynków rolnych. NaleŜy wzmacniać działania na forum unijnym na rzecz europejskiego sektora rolnego w dobie światowego kryzysu, uwzględniając najnowsze propozycje Komisji zmierzające do złagodzenia skutków dekoniunktury w sektorze rolnym i skierowania do sektora rolnego kwoty około 1,5 mld EUR. Na obecnym etapie coraz bardziej nieunikniona staje się konieczność wprowadzenia mocniejszej i, co waŜniejsze, dobrze ukierunkowanej polityki interwencyjnej. Polska skutecznie proponowała wprowadzenie szeregu instrumentów stabilizujących sytuację na rynkach rolnych: • • • • przywrócenie w październiku ubiegłego roku ochrony celnej w imporcie zbóŜ do UE na zasadach, jakie obowiązywały przed ich zawieszeniem; podniesienie stawek dopłat eksportowych i dopłat do przechowalnictwa; przywrócenie w styczniu 2009 r. refundacji eksportowych do produktów mlecznych; zapewnienie dodatkowego finansowania w kwocie 90 mln EUR na dodatkowe działania (nowe wyzwania WPR). W odniesieniu do rynków rybnych przepisy UE przewidują moŜliwość zastosowania określonych mechanizmów interwencyjnych wyłącznie przez uznane organizacje producentów. Zakres przyznawania pomocy finansowej, cele i warunki przyznania, a takŜe sposób obliczania wysokości określają obowiązujące wprost przepisy UE. Polskie organizacje nie korzystały dotychczas z tego rodzaju mechanizmów. W sytuacji zmniejszającego się popytu konsumpcyjnego i nadwyŜek na wielu rynkach rolnych, naleŜy wykorzystać wszelkie programy unijne w zakresie współfinansowania działań pobudzających wzrost konsumpcji Ŝywności w Polsce. Dla wszystkich rynków waŜne jest zapewnienie finansowania zewnętrznego, głównie kredytowego, poprzez szybkie rozszerzenie gwarancji i poręczeń oraz współfinansowanie dla programów unijnych. Rynek mleka i przetworów mlecznych: • wsparcie producentów i przetwórców mleka (lub ich stowarzyszeń czy holdingów) – wykorzystanie sytuacji i pomocy dla zrestrukturyzowania branŜy; • promocja udziału w unijnym programie prywatnego przechowalnictwa masła; 9 Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi • promocja konsumpcji mleka i przetworów; takŜe poprzez rozszerzenie unijnego programu „Mleko w szkole”. Rynek zbóŜ i rzepaku: • koncentracja na działaniach mających na celu zwiększenie w bieŜącym sezonie skupu interwencyjnego; • wsparcie dla przechowalnictwa i przetwórstwa zbóŜ; • ustanowienie preferencji dla polskiego rzepaku przy produkcji biodiesla. Rynek mięsa: • wsparcie konsolidacji sektora drobiu; • wsparcie dla producentów i przetwórców mające na celu wynegocjowanie odpowiednich warunków umów kontraktacyjnych z zakładami przetwórczymi. Rynek owoców i warzyw: • wsparcie dla producentów i przetwórców połączone z zachętą do negocjacji cenowych i zawierania umów kontraktacyjnych z zakładami przetwórczymi, a takŜe większej konsolidacji sektora; • działania promocyjne: zwiększenie konsumpcji owoców i warzyw w kraju i za granicą, takŜe z wykorzystaniem środków unijnych; • wykorzystanie systemu dystrybucji owoców i warzyw w szkole. Rynek cukru: • lobbing na rzecz przyspieszenia wypłat środków z pomocy restrukturyzacyjnej UE, tak, aby całość pieniędzy została wypłacona w 2009 r.; • działania na rzecz przywrócenia refundacji eksportowych do cukru zawartego w towarach przetworzonych nieobjętych Załącznikiem 1 do Traktatu, a w przypadku fiaska tych działań naleŜałoby dąŜyć do zmniejszenia lub zniesienia opłaty produkcyjnej; • wsparcie dla plantatorów i producentów w zakresie produkcji bioetanolu. Rynek rybny: • działania na rzecz konsolidacji rybaków w uznanych organizacjach producentów ryb co pozwoli na poprawę funkcjonowania tego rynku; • działania na rzecz zwiększenia moŜliwości stosowania instrumentów interwencyjnych na rynku rybnym; • NaleŜałoby rozwaŜyć zabezpieczenie środków finansowych na udzielanie pomocy w ramach zasady de minimnis dla małych i średnich przedsiębiorstw sektora rybołówstwa zgodnie z Rozporządzeniem Komisji (WE) Nr 875/2007 z 24 lipca 2007r.. 10
