Prezentacja - IPiEO - EnergieOdnawialne.pl

IPiEO
Polskie biopaliwa płynne szansą
na oŜywienie rolnictwa w Polsce
Lesław Janowicz
Instytut Paliw i Energii Odnawialnej
Europejskie Centrum Energii Odnawialnej
www.ecbrec.pl
POLITYKA KRAJOWA/ EU
Zmiany klimatyczne
- produkcja OZE, efektywność
energetyczna
Bezpieczeństwo energetyczne
Wsparcie przemysłu krajowego
Ochrona środowiska
- bioróŜnorodność, woda, powietrze
NAUKA I
TECHNOLOGIA
Dostępność innych OZE
Rozwój produkcji
bioenergii
Agrotechnika
Nowe odmiany
RYNEK
Konkurencja z paliwami i OZE
Konkurencja z importem
biopaliw
Konkurencyjne uŜytkowanie
ziemi
- produkcja Ŝywności, rośliny
przemysłowe, ochrona przyrody,
rekreacja itp.
ZAPOTRZEBOWANIE NA BIOMASĘ
Mechanizmy wsparcia
RóŜnorodność biologiczna
Zasady odłogowania i ugorowania
System planowania
przestrzennego moŜliwość
optymalnego doboru lokalizacji
przetwórni i organizacji zaplecza
surowcowego
Wpływ na bioróŜnorodność i
zasoby wodne
Technologie zbioru,
przechowywania i
przetwarzania
Relacje cenowe dla róŜnych upraw
energetycznych
Czy produkcja bioenergii moŜe
przynosić zyski konkurencyjne
do produkcji tradycyjnej?
PRODUKCJA BIOMASY (skala, lokalizacja, logistyka, zastępowane uprawy)
WPŁYW PRODUKCJI BIOMASY NA ROZWÓJ ZRÓWNOWAśONY
Wpływ produkcji biopaliw na
rozwój zrównowaŜony
ekologia
ekonomia
akceptacja
społeczna
Rozwój
zrównowaŜony
Cele ilościowe w Polsce i w UE
Porównanie celów ilościowych udziału energii ze źródeł
odnawialnych (OZE) w bilansie paliwowo energetycznym
w Polsce i Unii Europejskiej.
14
Udział (%)
12
14
12
10
Udział OZE
w Polsce.
7,5
8
Udział OZE
w UE.
6
4
2
0
2010 r.
2020 r.
Przyczyny, dla których w Polsce zajmujemy się
biopaliwami ciekłymi, stosowanymi w transporcie:
ochrona środowiska, nadmierna emisja gazów cieplarniach
przez transport (rozwój transportu- 85% emisji – pojazdy
z silnikami benzynowymi),
bezpieczeństwo energetyczne na dzisiaj i w przyszłości
przy znacznym prawdopodobieństwie znacznej redukcji
zasobów kopalnych i narastaniu kryzysu energetycznego,
(embargo-sankcje OPEC wobec krajów wysokorozwientych),
nowy atrakcyjny sektor biznesu
nowe miejsca pracy w rolnictwie, usługach
wykorzystanie istniejących zasobów lokalnych, nieuŜytków
rolnych (mniejsze straty w przesyłaniu energii lub nośników),
Przyczyny, dla których w Polsce zajmujemy się
biopaliwami ciekłymi, stosowanymi w transporcie:
zapóźnienie Polski w rozwoju biopaliw ciekłych
(co najmniej o kilka lat),
zbyt niski udział biopaliw w bilansie paliw transportowych
(sankcje KE),
negatywny stosunek mediów do biopaliw w chwili
powstawania ustawy o biokomponentach (2000 r),
spowodował oddalenie się Europy od nas w tej kwestii
(ucieczka o 5-6 lat),
w przypadku biopaliw ciekłych na czoło wysuwa się
problem bezpieczeństwa zaopatrzenia, po dwóch
wcześniejszych kryzysach
(lata 70 i 80).
Cele rozwoju produkcji biopaliw
1. Utworzenie nowych kierunków produkcji rolniczej:
• zwiększa zatrudnienie w rolnictwie
• powiększa dochody rolnicze
• ogranicza wahania cen na produkty rolne
• stabilizuje wielkości produkcji rolnej
• stymuluje rozwój przemysłu lokalnego i obszarów
wiejskich
2.
Ochrona środowiska przyrodniczego poprzez
ograniczenie emisji NOx i zamknięty obieg CO2
3. Poprawa bezpieczeństwa energetycznego kraju
Oszacowanie zasobów kopalnych nośników energii:
• Ropa naftowa – ok. 35 lat
• Gaz ziemny – ok. 50 lat
• Węgiel kamienny – ok. 200 lat
• Uran – ok. 125 lat
Produkcja biopaliw w UE 25 i na świecie
(dane dla z roku 2003 w mln ton)
Produkcja etanolu w wybranych
państwach w 2000 roku [mln m3]
Źródła biomasy
Konkurencja o zasoby biomasy
Konkurencja po stronie podaŜy (rolnika):
Produkcja Ŝywności
Produkcja biomasy na cele przemysłowe
Zalesianie
Konkurencja po stronie popytu:
Elektroenergetyka
Ciepłownictwo
Produkcja biopaliw płynnych
Przemysł
Przykład: konkurencja o biomasę z leśnictwa między elektroenergetyką a
przemysłem celulozowo-papierniczym, przemysłem produkcji płyt wiórowych i
przemysłem meblarskim.
Problem ograniczoności zasobów dostrzeŜony po raz
pierwszy przy planowaniu współspalania biomasy na
duŜą skalę
Przydatność róŜnych gatunków do
produkcji etanolu
Oceniane aspekty
Pszenica Jęczmień Kukurydza
Buraki
cukrowe
małe
Łatwość adaptacji
duŜe
duŜe
małe
Wprowadzenie do
łatwe
łatwe ograniczone ograniczone
zmianowania
Wymagania techniczne średnie
małe
średnie
wysokie
Walka ze szkodnikami
łatwa
łatwa
średnia
trudna
Maszyny do uprawy dostępne dostępne dostępne
dostępne
Koszty transportu
niskie
niskie
niskie
wysokie
Dostawy dla przemysłu stałe
stałe
stałe
nie stałe
Wzrost przyszłych
wysoki
dobry
niski
średni
plonów
Przerób świeŜego ziarna kukurydzy
duŜą wilgotność od 25 do 30%
10%
cena nasion
42%
22%
koszt nawozów
koszt siewu i
zbioru
koszt suszenia
26%
Ze 100 kg ziarna 26-38 l 100% etanolu
Bioetanol – roczne zapotrzebowanie
ZałoŜenia
Biorąc pod uwagę obecne zuŜycie benzyny oraz planowany 5%
dodatek bioetanolu, roczne zapotrzebowanie na ten produkt to:
230 tys. ton bioetanolu
340 tys. litrów surówki gorzelnianej
Powierzchnia gruntów:
od 0,1 mln ha gleb dobrych obsiewanych burakiem cukrowym
do 0,45 mln ha gleb słabych obsiewanych Ŝytem
do 0,13 mln ha gleb słabych obsiewanych kukurydzą
Biopaliwa - skutki dla rolnictwa
(szacunek)
1 l bioetanolu = 3,0 kg zboŜa lub 12 kg
ziemniaków albo buraków cukrowych,
1 l estru = 3,0 kg rzepaku
1 m3 bioetanolu :
= 0,3 ha buraków cukrowych,
= 0,4 ha kukurydzy,
= 0,6 ha ziemniaków
= 1,0 ha zbóŜ
1 m3 esterów = 1,0 – 1,2 ha rzepaku
Geograficzne i przestrzenne uwarunkowania
pozyskiwania surowców i produkcji biopaliw
w Polsce
Rejonizacja upraw rzepaku
(IUNG, 2002) i planowane
inwestycje RME
Struktura gorzelni
rolniczych w Polsce
Mapa zakładów
tłuszczowych w Polsce
350
300
250
2002
2003
2004
2005
2006
200
150
100
50
0
Liczba czynnych gorzelni rolniczych
PERSPEKTYWY dla BURAKA
• Wysoka wydajność bioetanolu z hektara
(2,9 t/ha – zboŜa 0,9 t/ha)
OGRANICZENIA dla BURAKA
•
•
•
•
Wysokie koszty produkcji etanolu
Wysokie koszty surowca
Mała efektywność energetyczna
Ceny cukru/ceny ropy
Promocja produkcji i stosowania
biopaliw
Pobudzanie zapotrzebowania na biopaliwa
Wykorzystywanie ekologicznych zalet biopaliw
Rozwijanie produkcji i dystrybucji biopaliw
Rozszerzanie dostaw roślin energetycznych
Zwiększanie moŜliwości handlowych
Wspieranie krajów rozwijających się
Wspieranie badań i rozwoju
Zasoby i ograniczenia:
Stosowanie tradycyjnych surowców do produkcji destylatu
rolniczego (Ŝyto,
ziemniaki) trafia na barierę organizacyjnoekonomiczną np. niewielka powierzchnia średnia gospodarstw.
Konieczność zmian surowców do produkcji bioetanolu (wzrost
znaczenia takich roślin jak: buraki, kukurydza, pszenŜyto i inne.
Rzepak rywalizuje o glebę podobnej klasy m.in. z pszenicą i
burakami cukrowymi - (roślinami „spirytusowymi”
o duŜym
potencjale i perspektywie). Powierzchnię uprawy rzepaku ocenia się
na max. 1 mln ha (zachodnia część Polski, na zachód od Wisły).
Istotny wzrost ilości rzepaku na cele paliwowe jest moŜliwy
praktycznie poprzez wzrost plonowania
Powierzchnie upraw roślin energetycznych wynikające z celów
wskaźnikowych: - 0,5% w 2005 r. potrzeba 56 tys ha, 5,75% w
2010 r. – 640 tys. ha.
Problemy związane
z wdraŜaniem bioenergii
Włączanie upraw energetycznych (nowych roślin) w system
produkcji rolnej – brak sprzętu do mechanizacji cyklu
produkcyjnego od wysadzenia roślin do zbioru biomasy.
Wysokie koszty inwestycyjne związane z załoŜeniem plantacji
energetycznych oraz wysokie koszty zakupu surowca.
Wysokie koszty przygotowania infrastruktury technicznej w
przedsiębiorstwach energetycznych.
Brak doświadczenia w organizacji rynku biopaliw.
Jakość surowca - powiązanie technologii konwersji z agrotechniką
– wymagania przemysłu odnośnie surowca.
Wpływ systemów bioenergetycznych na środowisko.
Podstawowe formy wsparcia implementacji
rynkowej technologii bioenergetycznych
Produkcja energii elektrycznej, ciepła, biopaliw płynnych z
biomasy – moŜliwość wsparcia na etapie inwestycji przez
róŜne instytucje finansowe (na szczególną uwagę zasługuje
oferta Fundacji Ekofundusz i Norweskiego Mechanizmu
Finansowego, które udzielają dotacji i nie stawiają formalnej
granicy kwotowej dla jej wysokości).
Produkcja biokomponentów do paliw ciekłych – zwolnienie z
akcyzy za kaŜdy litr biokomponentu znajdującego się w danej
porcji paliwa, w zaleŜności od zawartości biokomponentu.
Zagraniczne programy ramowe na rok 2007 – 2013 oraz
Krajowy Program Ramowy na lata 2007 - 2013
Podstawowe formy wsparcia produkcji
biokomponentu
45 euro dopłat do kaŜdego hektara rzepaku ze środków unijnych.
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2007 o zmianie ustawy o podatku
akcyzowym oraz o zmianie niektórych innych ustaw skierowana
do Senatu
176 zł dopłat do uprawy hektara rzepaku będzie finansowane ze środków
krajowych.
Wzrasta o 6 gr. ulga w akcyzie za litr biokomponentów w benzynie oraz
o blisko 5 gr. ulga w akcyzie za litr biododatku w oleju. W przypadku
benzyny z dodatkiem biokomponentów, ulga ma wynosić 1,565 zł za
kaŜdy litr dodanego biokomponentu. Obecnie jest to 1,5 zł. W przypadku
oleju napędowego ulga ma wynieść 1,048 zł za kaŜdy litr dodanego
biokomponentu, podczas gdy obecnie jest to 1 zł. ObniŜa takŜe z 20 gr.
do 1 gr. na litrze stawkę akcyzy na tzw. paliwa samoistne, czyli czyste
biokomponenty, przeznaczone do napędu silników spalinowych.
NPR na lata 2007 – 2013, Infrastruktura i Środowisko
Priorytet X Infrastruktura energetyczna przyjazna
środowisku
Działania w priorytecie:
10.4
10.5
10.6
10.7
Wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych,
Wytwarzanie biopaliw ze źródeł odnawialnych
Rozwój przemysłu dla odnawialnych źródeł energii
Sieci ułatwiajace odbiór energii ze źródeł odnawialnych
Energia elektryczna
Ciepło
Biokomponenty wykorzystywane w paliwach ciekłych i biopaliwach
ciekłych
Beneficjenci:
Przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się wytwarzaniem,
przesyłaniem i dystrybucją energii elektrycznej
Przedsiębiorstwa gospodarki komunalnej i uŜyteczności publicznej
Zakłady budŜetowe; jednostki samorządu terytorialnego;
jednostki administracji rządowej
NPR na lata 2007 – 2013, Infrastruktura i Środowisko
Priorytet X Infrastruktura energetyczna przyjazna
środowisku
Wartość projektu powyŜej 5 mln EUR
Przykładowe rodzaje projektów
Budowa jednostek wytwórczych energii elektrycznej
i ciepła wykorzystujących OZE (słońce, wiatr…)
Budowa instalacji do produkcji biokomponentów,
biopaliw i innych paliw odnawialnych dla transportu
(bez bioetanolu i oleju roślinnego)
Inwestycje wykorzystujące nowoczesne technologie oraz know-how
w zakresie produkcji energii elektrycznej i ciepła z wykorzystaniem OZE
Budowa zakładów produkujących urządzenia do wytwarzana
energii z OZE i do produkcji biokomponentów i biopaliw
Budowa i modernizacja sieci elektroenergetycznych umoŜliwiających
przyłączanie jednostek wywarzania energii elektrycznej ze źródeł
odnawialnych