pod linkiem - Turystyka24h.pl

Wykorzystanie kolei lokalnych w turystyce regionalnej
Turystyczny potencjał polskich kolei regionalnych nie jest wykorzystywany –
twierdzą eksperci Instytutu Koźmiana, autorzy raportu dotyczącego turystyki
kolejowej.
Lokalne połączenia kolejowe mogą stać się podstawą turystyki regionalnej. Niskie koszty,
możliwość zabrania ze sobą sprzętu sportowo-rekreacyjnego i przewidywalność kursowania
pociągów to poważne atuty kolei, zarówno dla turysty indywidualnego jak i zorganizowanych grup.
Ruch turystyczny jest w stanie zapełnić pociągi w weekendy i w sezonie urlopowym, kiedy kolejki
dojazdowe kursują niemal puste.
Najpowszechniej występującą formą jest udostępnianie turystom zabytkowych obiektów
kolejowych. Popularne są skanseny, muzea czy zabytkowe linie normalno – i wąskotorowe, a od
pewnego czasu również linie drezynowe. Pod tym względem polskie koleje nie odbiegają zbytnio
od oferty innych krajów Unii Europejskiej. Wielu przewoźników posiada też w swej ofercie szereg
udogodnień dla podróżnych korzystających z pociągów w celach rekreacyjnych – jak bilety
weekendowe, grupowe czy bezpłatny przewóz roweru.
Znacznie gorzej prezentuje się oferta własnych produktów turystycznych polskich przewoźników
kolejowych. Brakuje całościowej koncepcji zagospodarowania turystów przez koleje, tak na
szczeblu centralnym, jak i lokalnym. Aby odmienić ten stan konieczne są inwestycje, które można
podzielić na dwie podstawowe kategorie: infrastrukturalne i informacyjno-promocyjne.
 Do pierwszej grupy należeć będą działania zmierzające w kierunku dostosowania
infrastruktury, sieci kolejowej i taboru do potrzeb turystów.
 W grupie drugiej znajdą się działania utrwalające obraz lokalnych połączeń kolejowych jako
podstawy regionalnej turystyki i krajoznawstwa, a także wprowadzanie zaawansowanych i
dostosowanych do nowoczesnych technologii form informacji turystycznej, dostępnych dla
jak największej rzeszy użytkowników.
„Wybieram kolej” - dlaczego?
●
Gęsta sieć lokalnych połączeń kolejowych, w szczególności wokół największych
aglomeracji miejskich (Warszawa, Kraków, Trójmiasto). Połączenia te prowadzą z reguły do
większości istotnych ośrodków miejskich w okolicy, a więc do miejsc, w których znajduje się
procentowo najwięcej obiektów wartych odwiedzenia,
●
Koleje umożliwiają takie planowanie tras, by nie wracać do punktu wyjścia, którym w
przypadku samochodu jest parking. Trasy turystyczne mogą łączyć dwie stacje na tej samej linii lub
stacje na odrębnych relacjach kolejowych. Dzięki temu ułatwione jest uprawianie tzw. turystyki
kombinowanej (wycieczki kolejowo–piesze lub kolejowo–rowerowe),
●
Wiele szlaków turystycznych tworzono w oparciu o sieć linii kolejowych; w wielu
miejscach ten układ zachował się do dziś,
●
Koleje zapewniają relatywnie krótki wyjazd z terenu aglomeracji w teren penetracji
turystycznej i czas ten nie jest zależny od pory dnia,
●
Czas poruszania się koleją jest w wysokim stopniu obliczalny, a przypadku nagłych zmian
osoba korzystająca z kolei zwykle może liczyć na pomoc odpowiednich służb. Czasy poruszania się
samochodem zależy od wielu czynników niezależnych od kierowcy. Dzięki tym czynnikom można
z dużą dozą prawdopodobieństwa zaplanować nawet bardzo aktywny program turystyczny,
●
Koleje pozwalają na dość dokładne planowanie wyjazdu na skalę dużego regionu.
●
Koleje pozwalają na dojazd bez konieczności kierowania samochodem. Ma to znaczenie w
szczególności dla organizatorów i uczestników pikników, podczas których spożywany będzie
alkohol,
●
Koszt grupowego wyjazdu pociągiem jest kilkukrotnie niższy niż koszt wynajęcia na
wycieczkę autokaru. Pamiętać należy że opłata za autokar obejmuje w znacznej mierze czas, który
pojazd spędza na parkingu,
●
Możliwość przewozu pociągiem wielkogabarytowego sprzętu turystycznego (rowery i
przyczepki do nich, wózki, obszerny sprzęt piknikowy) oraz zwierząt domowych. Udogodnień tych
w znacznym stopniu nie posiada publiczna komunikacja drogowa (autobusy, busy)
●
Możliwość korzystania z wagonów restauracyjnych i sypialnych przy uprawianiu turystyki
ponadregionalnej.
●
Możliwość transportu samochodu na bardzo długie dystanse. Oferta ta znana jest choćby w
Niemczech jako Autozug. W Polsce oferta transportu samochodów osobowych na długich trasach
obecnie nie istnieje. W Polsce do 2004 r. wagony platformy doczepiane były do wybranych
składów pociągów pasażerskich wyposażonych w wagony z miejscami do leżenia. Kursowały na
trasach Gdynia Główna Osobowa – Zakopane - Gdynia Główna Osobowa oraz Gdynia Główna
Osobowa - Katowice Zawodzie - Gdynia Główna Osobowa. Pięć lat temu wstrzymano tego typu
przewozy. Obecnie trwają rozmowy w sprawie ponownego uruchomienia tych specjalnych składów
pociągów.
●
W pełni przewidywalne koszty transportu „na głowę”, brak kosztów stałych, które dopiero
trzeba dzielić na faktyczną lub oczekiwaną liczbę uczestników.
●
Ciekawa infrastruktura kolejowa (zabytkowe dworce, parowozownie, linie i tabor) może
służyć jako odrębna atrakcja turystyczna i główny lub uzupełniający cel wycieczki.
Jakie korzyści dla operatorów kolejowych oraz samorządów płyną z obsługi ruchu
turystycznego?
●
Większe obsadzenie pociągów w okresach międzyszczytowych oraz sezonie wakacyjnym.
Obecnie wiele połączeń kolejowych funkcjonuje głównie jako dojazd do pracy. Po godzinach
szczytu i w weekendy wiele pociągów jeździ pustych, co generuje koszty i podnosi nierentowność
kolei lokalnych. Aby zminimalizować straty, operatorzy decydują się na redukcję kursów w tych
okresach. W ten sposób infrastruktura kolejowa wykorzystana jest w niewystarczającym stopniu.
●
Redukcja korków i brak konieczności stałej rozbudowy parkingów w okolicach atrakcji
turystycznych. Do wielu miejsc wartych odwiedzenia na obszarach wiejskich od lat istnieją
połączenia kolejowe, które mogłyby przejąć znaczną część turystów dojeżdżających samochodami,
●
Brak degradacji środowiska w miejscach popularnych turystycznie, spowodowanej
masowym parkowaniem samochodów i ruchem kołowym w miejscach do tego nieprzeznaczonych,
●
Ruch turystyczny wymaga wyższych standardów obsługi niż krótkodystansowe przewozy o
charakterze typowo komunikacyjnym. Turysta z reguły wymaga większego komfortu, potrzebuje
też szeregu udogodnień (np. przewóz rowerów) i infrastruktury rekreacyjno-gastronomicznej w
miejscu docelowym. Zorientowanie na ruch turystyczny pozwoliłoby zarówno przewoźnikom, jak i
samorządom (nierzadko będącym właścicielami spółek kolejowych) na pozyskiwanie większych
funduszy ze środków publicznych oraz unijnych na modernizację taboru i dostosowywanie
infrastruktury do potrzeb ruchu turystycznego.
●
Kolej może stanowić znakomite narzędzie zarządzania ruchem turystycznym. Za pomocą
dogodnych połączeń kolejowych, odpowiedniej polityki cenowej oraz promocji władze lokalne
mogłyby kształtować świadomą politykę turystyczną w regionie oraz sterować ruchem
turystycznym zgodnie z potrzebami i możliwościami. W przypadku nadmiernego obciążenia
turystami jednej destynacji (jak Zakopane, Sopot czy Kazimierz Dolny) lokalny samorząd mógłby
uruchomić szereg wycieczek kolejowych do innych miejsc, niedocenianych przez turystów,
●
Tworzenie pomiędzy usługodawcą (operatorem kolejowym) a konsumentem (turystą)
mocniejszej więzi niż w przypadku usług wyłącznie komunikacyjnych. Mało kto identyfikuje się
personalnie z dostawcą towaru lub usługi o charakterze typowo użytkowym, jak standardowy
przewóz osób. Produkt turystyczny odwołuje się do znacznie szerszej gamy potrzeb klienta:
zaspokaja jego wyższe potrzeby, umożliwia mu zagospodarowanie wolnego czasu, odwołuje się do
indywidualnych upodobań, pasji i osobowości klienta. Produkt turystyczny ma też charakter
lifestyl'owy, dzięki czemu jest znacznie bardziej rozpoznawalny. Rozpoznawalność marki danego
przewoźnika kolejowego oraz więź użytkowników z tą marką wpłyną w oczywisty sposób na
wybór usług tego właśnie oferenta, nawet gdyby konkurent oferował podobny produkt na
zbliżonych zasadach.
Struktura połączeń kolejowych i linie turystyczne
W Polsce mamy ponad 20 aktywnych przewoźników kolejowych. Pojęciem „przewoźnik” zostały
objęte firmy, posiadające przynajmniej jedną linię kolei naziemnej, eksploatowaną co najmniej
okazjonalnie. Do tego zestawienia nie zalicza się:
 linii tramwajowych,
 kolei linowych,
 kolei linowo-terenowych
 wyciągów narciarskich.
Największymi przewoźnikami kolejowymi w Polsce są:
●
PKP Intercity – spółka grupy PKP,
●
Przewozy Regionalne – spółka ,
●
Koleje Mazowieckie.
Zestawienie obejmuje zarówno podmioty świadczące stałe usługi przewozu pasażerów, jak i koleje
typowo turystyczne – eksploatowane sezonowo lub na specjalne zamówienie.
Lista przewoźników kolejowych wraz z jednozdaniową charakterystyką profilu w dziedzinie
transportu osób oraz wskazanie właściciela lub formy organizacyjnej:
L
Nazwa przewoźnika (lub
Właściciel (forma
Profil
Uwagi
p.
kolei)
organizacyjna)
1
Pol-Miedź Trans
KGHM
Okazjonalny przewóz pracowników
2
DB Schenker Rail Rybnik
Die Bahn, inne
Przewozy przemysłowe
firmy
3
Stowarzyszenie
Kolejowych
Przewozów
Organizacja
5
linii
wąskotorowych,
pozarządowa
normalnotorowe
bocznice
Lokalnych Kalisz
4
DB Schenker Rail Polska
Die Bahn, inne
Przewozy przemysłowe
firmy
5
PKP Cargo
Skarb Państwa
Czarter promów Świnoujście - Ystad
6
PKP Szybka Kolej Miejska
Spółka
Typowy przewoźnik wewnątrzaglomeracyjny
w Trójmieście
PKP,
z
o.o.,
Skarb
Państwa,
wojewoda
pomorski,
samorządy
7
Przewozy Regionalne
Spółka
z
o.o.
samorządów
Przewoźnik o zasięgu ogólnokrajowym –
połączenia dalekobieżne i regionalne
wojewódzkich
8
Biuro
Utrzymania
i
Eksploatacji
Powiat
Typowa kolej wąskotorowa
gnieźnieński
Gnieźnieńskich
Kolei
Wąskotorowych
9
Warszawska
Kolej
Spółka z o.o.
Typowa kolej podmiejska, 1 linia
Żnińska Kolej Powiatowa
Spółka z o.o.
Typowa kolejka turystyczna
1
Żuławska
Pomorskie
Typowa
1
Dojazdowa
Towarzystwo
przewozy turystyczne
Dojazdowa
1
0
Kolej
kolej
wąskotorowa,
głównie
Miłośników Kolei
Żelaznych
1
Myślęcińska
2
Parkowa
Kolej
Wąskotorowa kolej turystyczna
1
Kolej
3
Rewal
Rewal
1
PKP Intercity
Spółka
funkcjonuje
Wąskotorowa
-
4
Urząd
Gminy
Typowa kolej wąskotorowa
Grupy
Koleje
PKP
1
Piaseczyńskie
5
Towarzystwo
dużych
prędkości,
Typowa
Kolei
kolej
wąskotorowa
turystycznym
1
Miejskie Przedsiębiorstwo
Urząd
6
Komunikacyjne
w
Poznania
Kolejka
Fundacja
Miasta
Operator w ramach aglomeracji
Poznaniu
1
Bieszczadzka
7
Leśna
Typowa kolej turystyczna
Bieszczadzkiej
Kolejki Leśnej
Ełcka Kolej Wąskotorowa
MOSiR Ełk
Typowa kolej wąskotorowa
Koleje Mazowieckie – KM
Województwo
Typowy przewoźnik regionalny
8
1
9
2
Mazowieckie
Kolej
Wąskotorowa
Muzeum
połączenia
dalekobieżne
Wąskotorowej
1
Obecnie
Linia retro
o
profilu
nie
0
Sochaczew
Kolejnictwa
2
Stowarzyszenie
1
Górnośląskich
Kolei
Wąskotorowych
2
Szybka Kolej Miejska w
Zarząd Transportu
2
Warszawie
Miejskiego
2
Kolej
3
Rogów-Rawa-Biała
Wąskotorowa
Fundacja Polskich
Lokalna kolej wewnątrzaglomeracyjna
Kolej wąskotorowa o profilu turystycznym
Kolei
Wąskotorowych
2
Koleje Dolnośląskie
Typowy przewoźnik regionalny
4
2
Arriva RP, Arriva Polska
Die Bahn
5
Obsługa
połączeń
w
woj.
Kujawsko-
pomorskim,
2
Koleje Wielkopolskie
Wojewoda
6
Typowy przewoźnik regionalny
W organizacji
Typowy przewoźnik aglomeracyjny
W organizacji
Typowy przewoźnik aglomeracyjny
W organizacji
Wielkopolski
2
Koleje Śląskie
Zarząd
7
Województwa
Śląskiego
2
Łódzka
8
Aglomeracyjna
Kolej
Prezydent miasta
Łodzi
Z wyjątkiem PKP Intercity, wszyscy pozostali przewoźnicy działają również lub wyłącznie na
rynku regionalnym.
Szczególne znaczenie dla ruchu turystycznego mają koleje o profilu ewidentnie turystycznym.
Koleje takie to przede wszystkim dawne linie wąskotorowe lub połączenia normalnotorowe
obsługiwane przez zabytkowy tabor. Niektóre kolejki turystyczne są powiązane ze skansenami i
muzeami kolejnictwa (tak jest np. w przypadku skansenu kolejowego w Chabówce czy muzeum
kolei wąskotorowej w Sochaczewie).
Pozostałe wyróżniki kolei turystycznych:
●
kursy pociągów realizowane są głównie w sezonie turystycznym,
●
bilet obejmuje cały produkt turystyczny: podróż po określonej trasie, niekiedy również
dodatkowe atrakcje - zwiedzanie muzeum kolejowego czy piknik;
●
z reguły brak możliwości zakupienia biletu z na odcinek pomiędzy konkretnymi stacjami na
szlaku kolejki, jeśli nie są one pierwszym i ostatnim punktem jakiegoś produktu turystycznego,
●
łatwość wynajęcia taboru na eventy i prywatne wycieczki.
Niektóre koleje turystyczne mają status tzw. kolei parkowej. Spośród innych linii o charakterze
turystycznym kolejka parkowa wyróżnia się tym, że kursuje wyłącznie po zamkniętym terenie
parku, ogrodu lub innego obszaru o walorach turystycznych. Pozostałe linie turystyczne z reguły
kursują na dawnych lub obecnych trasach komunikacyjnych.
Obecnie w Polsce działa 25 kolei pełniących funkcje ewidentnie turystyczne. Są to:
●
Ełcka Kolej Wąskotorowa
●
Gnieźnieńska Kolej Dojazdowa
●
Górnośląskie Koleje Wąskotorowe
●
Gryficka Kolej Dojazdowa
●
Kaliska Kolej Dojazdowa
●
Koszalińska Kolej Dojazdowa
●
Krotoszyńska Kolej Dojazdowa
●
Mławska Kolej Dojazdowa
●
Nałęczowska Kolej Dojazdowa
●
Piaseczyńska Kolej Wąskotorowa
●
Przeworska Kolej Dojazdowa
●
Rogowska Kolej Wąskotorowa
●
Sochaczewska Kolej Muzealna
●
Starachowicka Kolej Wąskotorowa
●
Śmigielska Kolej Dojazdowa
●
Średzka Kolej Dojazdowa
●
Świętokrzyska Kolej Dojazdowa
●
Wyrzyska Kolej Powiatowa
●
Żnińska Kolej Powiatowa
●
Żuławska Kolej Dojazdowa
●
Bieszczadzka Kolej Leśna
●
Kolej Leśna Puszczy Białowieskiej - Hajnówka
●
Kolej leśna Puszczy Knyszyńskiej - Czarna Białostocka
●
Kolej leśna Puszczy Kozienickiej - Pionki
●
Wigierska Kolej Wąskotorowa
Ponadto istnieje 5 kolei parkowych:
●
Kolejka parkowa w Cichowie
●
Kolejka Parkowa Maltanka
●
Myślęcińska Kolej Parkowa
●
Kolejka parkowa w Wojewódzkim Parku Kultury i Wypoczynku w Chorzowie
●
Kolejka parkowa w Parku Kultury i Wypoczynku Piaski-Szczygliczka w Ostrowie
Wielkopolskim
Specyficzną formą kolei turystycznej są trasy drezynowe. To z reguły nieczynne odcinki dawnych
szlaków kolejowych, na których ruch odbywa się przy użyciu lekkich pojazdów szynowych
napędzanych siłą mięśni ludzkich lub przy użyciu niewielkich silników spalinowych. Trasy
drezynowe to jedyna forma kolei, gdzie pojazd szynowy prowadzić może osoba nieposiadająca
uprawnień maszynisty.
Z tych powodów, jak również z uwagi na mnogość nieużytkowanych torów, przebiegających
nierzadko przez tereny atrakcyjne turystycznie, rozwój tras drezynowych może być interesującą
formą tworzenia produktów turystycznych przez samorządy i organizacje lokalne.
W Polsce jest 12 tras drezynowych:
●
Kolej Drezynowa Kolbudy najdłuższa bo aż 70 km; Pruszcz - Kolbudy - Kartuzy –
Sierakowice www.drezyny.pl
●
Grodziska Kolej Drezynowa Grodzisk Wielkopolski aż 31 km; Grodzisk Wielkopolski –
Kościan www.drezyny.org.pl
●
Krzywińska
Kolej
Drezynowa
Bieżyń
aż
35
km;
Gostyń
–
Racot
www.krzywinskie.drezyny.com
●
Sowiogórskie Bractwo Kolejowe Jugowice linia 24 km; Świdnica Kraszowice - Jedlina
Zdrój www.drezyny.org
●
Kolej w Piasecznie www.drezyny.eu
●
Mogilnieńskie Stowarzyszenie Sympatyków Kolei Mogilno linia 20 km; Mogilno –
Orchowo www.mssk.com.pl
●
Drawieńska Kolej Drezynowa Drawno linia 16 km Kalisz Pomorski - Drawno
www.drawienskie.drezyny.com
●
Karkonoskie Drezyny Ręczne Karpacz tylko 400 metrów na terenie stacji Karpacz
www.drezyny.karpacz.pl
●
Puszczańska Kolej Drezynowa Białowieża Towarowa około 21 km; (Hajnówka) Nieznany
Bór - Białowieża Towarowa - Białowieża Pałac drezyny.bialowieza.pl
●
Linia Ostrzeszów – Namysłaki w organizacji
●
Kolej na "Węglówce" Białystok - około 3,5 km; czyli bocznica 151: Białystok Fabryczny –
Węglowa kolejowepodlasie.pl
●
Grupa Warowna Scharnhorst Pniewo - tylko 50 metrów fragmentu torów w podziemiach
poniemieckich umocnień.
Oferta turystyczna przewoźników kolejowych
Które koleje oferują udogodnienia dla ruchu turystycznego?
L
Nazwa przewoźnika (lub
Właściciel (forma
Oferta turystyczna
p.
kolei)
organizacyjna)
1
Pol-Miedź Trans
KGHM
brak
2
DB Schenker Rail Rybnik
Die Bahn, inne
brak
Uwagi
firmy
3
Stowarzyszenie
Kolejowych
Przewozów
Organizacja
Działa tylko w turystyce; operator kilku
pozarządowa
wąskotorowych linii turystycznych
Die Bahn, inne
brak
Lokalnych Kalisz
4
DB Schenker Rail Polska
firmy
5
PKP Cargo
Skarb Państwa
Promy Świnoujście - Ystad
6
PKP Szybka Kolej Miejska
Spółka
Zniżki
w Trójmieście
PKP,
z
o.o.,
Skarb
weekendowe,
bilety
specjalne,
promocyjny przewóz rowerów
Państwa,
wojewoda
pomorski,
samorządy
7
Przewozy Regionalne
Spółka
z
o.o.
Pociągi
specjalne
(np.
obsługa
na
kolonii
Przystanek
samorządów
Woodstock),
i
obozów
wojewódzkich
młodzieżowych, pociąg retro z Parowozowni
Wolsztyn
8
Biuro
Utrzymania
i
Eksploatacji
Gnieźnieńskich
Powiat
Działa tylko w turystyce – kursy pociągów
gnieźnieński
turystycznych uatrakcyjniane piknikami
Spółka z o.o.
Bilety specjalne dla melomanów do Otrębus
Kolei
Wąskotorowych
9
Warszawska
Kolej
Dojazdowa
1
na koncerty zespołu MAZOWSZE
Żnińska Kolej Powiatowa
Spółka z o.o.
0
Działa tylko w turystyce – kursy pociągów
turystycznych w okolicach Biskupina
1
Żuławska
1
Dojazdowa
Kolej
Pomorskie
Operator wyłącznie turystyczny – b. szeroki
Towarzystwo
program, przede wszystkim kursy pociągów
Miłośników Kolei
turystycznych
Żelaznych
1
Myślęcińska
2
Parkowa
1
Kolej
3
Rewal
Rewal
1
PKP Intercity
Spółka
4
Kolej
Operator
wyłącznie
turystyczny-kolej
parkowa
Wąskotorowa
-
Urząd
PKP
Gminy
Operator wyłącznie turystyczny – kursy
pociągów turystycznych
Grupy
Generalnie brak; okazjonalnie obsługa dużych
imprez, sponsoring wydarzeń kulturalnych i
Obecnie
funkcjonuje
nie
sportowych
1
Piaseczyńskie
5
Towarzystwo
Operator wyłącznie turystyczny – kursy
Kolei
pociągu turystycznego
Wąskotorowej
1
Miejskie Przedsiębiorstwo
Urząd
6
Komunikacyjne
Poznania
w
Miasta
Poznaniu
1
Bieszczadzka
7
Leśna
Operator
aglomeracyjny
–
klasyczne
udogodnienia (bilety weekendowe, grupowe
itp)
Kolejka
Fundacja
Operator wyłącznie turystyczny – kursy
Bieszczadzkiej
pociągów turystycznych
Kolejki Leśnej
1
Ełcka Kolej Wąskotorowa
MOSiR Ełk
8
1
Operator wyłącznie turystyczny – kursy
pociągów turystycznych
Koleje Mazowieckie – KM
9
Województwo
Przewoźnik regionalny – duże otwarcie na
Mazowieckie
potrzeby
turystów
(bilety
grupowe,
weekendowe, darmowy przewóz rowerów i
psów w sezonie, własny serwis turystyczny i
ulotki)
2
Kolej
0
Sochaczew
Wąskotorowa
Muzeum
Operator wyłącznie turystyczny – kursy
Kolejnictwa
pociągów turystycznych, muzeum historii
kolei wąskotorowych
2
Stowarzyszenie
Oprócz przewozów na potrzeby przemysłu
1
Górnośląskich
operator o profilu turystycznym – kursy
Kolei
pociągów turystycznych
Wąskotorowych
2
Szybka Kolej Miejska w
Zarząd Transportu
Lokalny przewoźnik aglomeracyjny – te same
2
Warszawie
Miejskiego
reguły co w innych środkach transportu ZTM
Warszawa (rowery, duży bagaż i zwierzęta
bez dodatkowych biletów, linia lotniskowa,
obsługa dużych imprez organizowanych przez
Urząd Miasta Warszawy)
2
Kolej
Wąskotorowa
3
Rogów-Rawa-Biała
Fundacja Polskich
Operator wyłącznie turystyczny – kursy
Kolei
pociągów turystycznych
Wąskotorowych
2
Koleje Dolnośląskie
Typowy
4
2
przewoźnik
regionalny;
bilety
weekendowe, grupowe itp.
Arriva RP, Arriva Polska
Die Bahn
Koleje Wielkopolskie
Wojewoda
5
2
6
2
Brak- kolej w organizacji
W organizacji
Brak – kolej w organizacji
W organizacji
Brak – kolej w organizacji
W organizacji
Wielkopolski
Koleje Śląskie
Zarząd
7
Województwa
Śląskiego
2
Łódzka
8
Aglomeracyjna
Kolej
Prezydent miasta
Łodzi
Co się składa na ofertę turystyczną spółek kolejowych?
Ofertę spółek kolejowych skierowaną do turystów podzielić można na dwie kategorie:
udogodnienia i produkty turystyczne. Udogodnienia stanowią niejako uzupełnienie standardowych
produktów transportowych, sprawiające, iż produkty te są bardziej atrakcyjne również dla turysty.
Produkty turystyczne to odrębna oferta, skierowana wyłącznie dla turystów.
Najpopularniejsze rodzaje udogodnień oferowanych przez przewoźników kolejowych dla
ruchu turystycznego w Polsce
●
Bilety weekendowe
Są stosowane przede wszystkim przez spółki realizujące większość przewozów w dni robocze.
Oferuje je niemal każda spółka kolejowa
●
Bilety rodzinne
Oferuje je większość większych przewoźników
●
Bilety grupowe
Oferuje je większość większych przewoźników, także ci, którzy oferują tylko przejazdy turystyczne
(wąskotorówki i drezyny)
●
Bilety darmowe lub zniżki dla psa lub na rower. Oferowane przez większość przewoźników
regionalnych
●
Dużym udogodnieniem jest utrzymywanie przez spółki kolejowe mało uczęszczanych
przystanków z przyczyn pozaekonomicznych, np. misja społeczna.
Produkty turystyczne oferowane przez operatorów kolejowych podzielić można na kilka grup:
1.
Komunikacyjne – istotą produktu jest konkretna usługa przewozowa, świadczona głównie
lub wyłącznie z myślą o turystach. Usługa może być powiązana z innym produktem turystycznym,
oferowanym w pakiecie (np. przejazd zabytkowym pociągiem i piknik lub koncert na stacji
docelowej)
●
Pociągi uruchamiane na specjalne okazje. Pod tym pojęciem rozumieć należy przejazdy o
charakterze typowo komunikacyjnym, jednak uruchamiane specjalnie dla obsługi gości dużej
imprezy masowej, zawodów sportowych, pielgrzymki itp. Przykładem może być 50 dodatkowych
składów Przewozów Regionalnych musicREGIO na Przystanek Woodstock.
●
Przejazdy zabytkowymi składami kolei. To jedna z najpopularniejszych i najlepiej
rozwiniętych ofert dla rynku turystycznego. Połączenia takie oferują niemal wszyscy operatorzy o
profilu turystycznym, ale również i niektórzy operatorzy komunikacyjni.
Przykład: PKW Przewozy Regionalne na zamówienie Urzędu Marszałkowskiego Województwa
Wielkopolskiego na linii 357 uruchamia pociągi osobowe prowadzone przez parowozy. Dwa razy
dziennie z peronu 4a stacji Poznań Główny odjeżdża do Wolsztyna pociąg ciągnięty przez parowóz.
Jest to jedyna regularne obsługiwana trakcją parową linii pasażerska w Polsce i zarazem ostatnia
w Europie.
●
Przejazdy zabytkowymi składami kolei wzbogacone o festyny, pikniki, ogniska itp. Są to
zwykle imprezy masowe. Przykładem może być przejazd parowozem na otwarcie Jarmarku
Dominikańskiego (http://ptmkz.pl/turys/impre.htm)
Przykładowa i dość typowa oferta turystyczna jednego z regionalnych przewoźników kolejowych –
kolei wąskotorowych:
„Pogórzanin jest jedną z zaledwie kilku obecnie czynnych w Polsce kolei wąskotorowych.
Wycieczka tą niezwykłą "ciuchcią" umożliwia poznanie działajacego od ponad 100 lat systemu
kolejowego. Nie lada atrakcją jest też przejazd przez jedyny w Polsce tunel na kolejach
wąskotorowych o długości 602 m. Na stacji Dynów organizowany jest 3 godzinny postój, co
umożliwia podróżującym pieczenie kiełbasy przy ognisku lub zorganizowanie innych atrakcji.
Przejazd odbywa się w odkrytych wagonach tzw. "letniakach" co sprawia młodym pasażerom
szczególną frajdę-wielokrotnie sprawdzone!!! Po drodze jest także możliwość kąpieli lub
wędkowania w rzece San. Przerwa w podróży: w stylowym zajeździe "Pod Semaforem" w Bachórzu,
gdzie bezpłatnie dowozimy chętnych smakoszy.
Pociągi specjalne:
- uruchomienie na życzenie grup zorganizowanych,
- w ramach przejazdu do dyspozycji klienta dwu godzinny postój do wykorzystania na dowolnym
odcinku trasy,
- zwiedzanie wąskotorowej stacji w Przeworsku i zabytkowego taboru w Dynowie,
- możliwość zorganizowania ogniska z pieczeniem kiełbasy.
W każdą sobotę i niedzielę o godz. 9:00 Pogórzanin rusza do Dynowa!!! Szczegóły w rozkładzie
jazdy.”
●
Łączenie oferty kolejowej z produktami innych przewoźników celem stworzenia połączeń o
profilu turystycznym. Przykładem takiej interesującej inicjatywy może być
oferta tzw. Kolej
Nadzalewowej, która będzie skomunikowana w Tolkmicku ze statkiem do Krynicy Morskiej.
Celem jest wytworzenie zintegrowanego systemu transportowego „KOLEJ+STATEK+BUS” na
obszarze wokół Zalewu Wiślanego.
1.
Ekspozycyjno-pokazowe – tu istotę produktu stanowi prezentacja infrastruktury, taboru
oraz innych obiektów związanych z kolejnictwem.
●
●
Muzea i skanseny kolejowe. Placówki te najczęściej zarządzane są przez operatorów
kolejowych lub same są operatorami pociągów zabytkowych.
●
Pokazy modelarstwa kolejowego. Często organizowane są przez samych przewoźników
kolejowych albo przy ich wydatnym współudziale.
●
Prezentacja nowinek technologicznych przez przewoźników. Przykładem mogą być
publiczne pokazy najnowszych jednostek taboru.
●
Pokazy dawnego taboru w akcji. W przeciwieństwie do kursów pociągów retro, w tym
przypadku pokaz nie wiąże się z żadną konkretną podróżą. Widzowie albo obserwują manewrujący
pociąg z peronów, albo jeśli nawet w nim siedzą – nie odbywają żadnej istotnej drogi. Atrakcja ma
służyć wyłącznie obserwacji poszczególnych mechanizmów działania pociągu – podczas gdy w
przypadku przewozów retro liczą się też inne czynniki typowo turystyczne: widoki za oknem,
zwiedzanie atrakcji na stacji docelowej, piknik itp.
●
Sprofilowane „kolejowo” eventy o profilu sportowo-rekreacyjnym, lifestyle'owym,
modowym itp. W tym przypadku kolej stanowi scenerię dla samej imprezy, która nie musi być
powiązana tematycznie z kolejnictwem. Przykład: wybory Miss Parowozów w Wolsztynie.
●
Obchody rocznic kolejowych oraz specjalna oprawa peronów i innej infrastruktury
kolejowej. Są to zwykle albo imprezy masowe, albo imprezy ściśle zakładowe. Widać tendencję do
otwierania na szerszą publiczność imprez zakładowych.
2.
Informacyjno-promocyjne – w tym przypadku istotą produktu jest ukazanie turyście
atrakcji turystycznych oferowanych przez kolej (czyli produktów z dwóch poprzednich grup), jak
również możliwości planowania wycieczek w oparciu o istniejące połączenia kolejowe.
●
Serwisy internetowe dla turystów pieszych i rowerowych. Optymalnym rozwiązaniem jest
specjalistyczny serwis turystyczny, przedstawiający co najmniej następujące elementy:
●
kompletną mapę siatki połączeń kolejowych danego operatora, wraz z zaznaczeniem
wszystkich stacji,
●
rozkład jazdy pociągów – zarówno kursów turystycznych jak i typowo
komunikacyjnych,
●
wskazanie miejsc atrakcyjnych turystycznie w okolicy poszczególnych stacji,
●
propozycje wycieczek (pieszych i rowerowych) w okolicy stacji lub łączących ze
sobą dwie poszczególne stacje,
●
wartym rozważenia elementem jest kalendarz wydarzeń ciekawych dla turysty, jakie
odbywają się w okolicy poszczególnych stacji.
●
Umieszczanie treści istotnych dla turystów na serwisach macierzystych operatora
kolejowego lub serwisach zawierających rozkład jazdy, trasy pociągów itp. Rozwiązanie takie
może współdziałać z niezależnym serwisem turystycznym operatora – stanowiąc tylko „zajawkę” i
prezentując mocno okrojone (lub ściśle wybrane) treści tego serwisu.
●
Wydawnictwa drukowane jak mapy, przewodniki, foldery itp.
●
Udział spółek kolejowych i przewoźników w innych inicjatywach proturystycznych.
Przykładem może być „Paszport Turystyczny Województwa Mazowieckiego”, czyli program
Samorządu Województwa Mazowieckiego promujący atrakcje turystyczne i kulturalne regionu.
Oprócz produktów i udogodnień turystycznych, operatorzy podejmują również działania o
charakterze infrastrukturalnym. Posunięcia te obejmują dostosowywanie infrastruktury kolejowej,
taboru oraz systemu połączeń do potrzeb turystów.
●
Korelowanie rozkładów jazdy z innymi środkami transportu, np. Koordynacja czasowa
pociągów do Bielska – Białej z autobusami łączącymi Bielsko-Białą ze Szczyrkiem w okresie
zimowym,
●
Zakup taboru uwzględniającego potrzeby turystów, np. wagony rowerowe,
●
Budowa nowych linii kolejowych w miejsca popularne turystycznie, a nieskomunikowane
kolejowo,
●
Zwiększanie przepustowości tras prowadzących do miejsc turystycznych.
●
Budowa nowych stacji w oparciu o analizę ruchu turystycznego.
Turystyczny wizerunek polskich kolei lokalnych
Polski sektor przewoźników kolejowych wykorzystuje zaledwie ułamek swych możliwości obsługi
ruchu turystycznego. Z usług przewoźników kolejowych w sposób świadomy korzysta zaledwie
niewielka część turystów. Zazwyczaj wykorzystanie kolei ogranicza się do ich funkcji typowo
komunikacyjnej, a podróżny decydując się akurat na kolej kieruje się przede wszystkim kwestiami
takimi jak koszt i czas dojazdu. Niemal całkowicie brakuje swoistego lifestyle'u „turystyki
kolejowej”.
Przyczyną takiej sytuacji nie są braki natury infrastrukturalnej czy też niedostatek usług
dedykowanych turystom. Przeciwnie, można powiedzieć iż rynek turystycznych usług kolejowych
rozwija się dynamicznie, a w jego tworzeniu biorą udział podmioty ze wszystkich trzech sektorów:
●
publicznego: kolejowe spółki Skarbu Państwa, urzędy wojewódzkie, samorządy,
●
społecznego: stowarzyszenia, fundacje, organizacje pozarządowe, inne placówki non-profit
(np. muzea),
●
komercyjnego: operatorzy prywatni, touroperatorzy, event managerowie.
Przy dość bogatej ofercie produktów turystycznych warto zwrócić uwagę, iż nie stanowią one
„sektora gospodarczego” czy też „rynku” w tradycyjnym znaczeniu tego słowa. Produkty te mają z
reguły wizerunek przypadkowych, jednostkowych akcji i inicjatyw, traktowanych raczej jako
urozmaicenie głównej oferty transportowej czy też luźne eventy niż konsekwentnie rozwijany i
zagospodarowywany sektor rynku.
Sytuacja taka wywołuje niekorzystne „sprzężenie zwrotne”: obsługa ruchu turystycznego nie jest
traktowana przez przewoźników jako dodatkowa dziedzina do „zawłaszczenia”, lecz jedynie jako
przypadkowe uzupełnienie oferty komunikacyjnej – i na tej zasadzie powstają nowe produkty. Na
rynku usług turystycznych trudno wskazać jakiekolwiek przejawy konkurencji pomiędzy różnymi
operatorami kolejowymi – nawet jeśli zakres działania różnych przewoźników pokrywa się.
Oznacza to, iż usługi typowo turystyczne nie są traktowane jako istotny element strategii
sprzedażowej firm.
Na rynku przewozów turystycznych dominują operatorzy należący do organizacji społecznych lub
wręcz będący takimi organizacjami. Z jednej strony sytuacja taka niesie wymierne korzyści dla
turysty – obsługa linii składa się z zaangażowanych i perfekcyjnie obeznanych w swym fachu
hobbistów – od strony gospodarczej jest to jednak dowód na niezbyt poważne traktowanie sektora.
Ugruntowuje się wizerunek turystyki kolejowej jako zajęcia typowo non-profit, przeznaczonego
raczej dla grupy zapaleńców niż dużych podmiotów rynkowych.
Czego brakuje produktom turystycznym sektora kolejowego, aby mogły być postrzegane jako
spójny element rynku?
Konsekwentnej propagandy i PR – i to na każdym poziomie!
●
Brak jednolitej strategii promującej „turystykę kolejową” na szczeblu centralnym.
●
Turystyczne przeznaczenie kolei nie doczekało się ani jednego ogólnopolskiego
portalu internetowego poświęconego tylko temu zagadnieniu. Turysta, jak każdy klient, patrzy na
produkty, a nie wewnętrzną politykę i problemy producentów. Potrzeba narzędzia funkcjonalnego i
odpowiadającego potrzebom turysty, a nie biuletynu PR-owskiego poświęconego komunikacji
szynowej.
●
Jako główny atut turystyki kolejowej ukazywane są kwestie ochrony środowiska. To
ważny aspekt ale nie jedyny, ani nawet nie główny. Ukazywanie turystyki kolejowej jako
atrakcyjnej jedynie z uwagi na ochronę środowiska jest równoznaczne z sugestią, że poza tym kolej
nie ma turyście nic ciekawego do zaoferowania. Zauważmy że w przypadku innych dóbr
konsumpcyjnych (samochody, AGD itp.) kwestie ekologiczne są ukazywane jako jeden z
elementów wizerunku produktu, a nie jedyny ani nawet główny. Nawet promocja aut hybrydowych
odwołuje się do innych korzyści dla użytkownika – komfort, oszczędność itp.
●
Turystyka kolejowa nie jest przedstawiana jako pewien lifestyle. Dla porównania
rower, który kilkanaście lat temu był na podobnie niskim poziomie „wypromowania” turystycznego
co kolej, obecnie ma konsekwentny, spójny i jednoznaczny PR. Warto zaznaczyć, że
wypromowanie kolei jest zadaniem stosunkowo łatwiejszym niż roweru, gdzie zatomizowany jest
zarówno rynek dostawców sprzętu, operatorów turystycznych jak i użytkowników. W przypadku
kolei duży wpływ a ich funkcjonowanie mają samorządy, które mogą narzucić operatorom
wprowadzenie określonych funkcji.
●
Trudno wskazać jakiekolwiek spójne działania promujące w sposób jednoznaczny
operatorów i połączenia kolejowe najbardziej „otwarte dla turystów”. Podobne działania w zakresie
otwartości placówek handlowych na potrzeby niepełnosprawnych, kobiet ciężarnych czy
rowerzystów sprawiły, że sektor usługowo-handlowy oraz samorządy zaczęły wprowadzać
udogodnienia dla tych grup. Bycie „otwartym na rowerzystów” czy „otwartym na potrzeby matek”
okazało się trendy. Czas, aby podobnie trendy były koleje „otwarte na turystów”
●
Niewystarczająca promocja profilu turystycznego u samych operatorów kolejowych.
Również i tu daje się zauważyć brak spójnej polityki promowania „sektora turystycznego” jako
odrębnej specjalności. Promocja turystycznego profilu kolei powinna opierać się na szeregu
narzędzi:
●
Portal wycieczkowy umożliwiający indywidualnym turystom planowanie
lokalnych wycieczek w oparciu o sieć danego przewoźnika,
●
Ulotki i mapki turystyczne, upowszechniane w kasach, na stacjach i w innych
miejscach obsługi podróżnych,
●
Udogodnienia ważne dla turysty: bezpłatny przewóz roweru w sezonie,
bezpłatny przewóz psa, bilety grupowe i weekendowe, skorelowanie biletów komunikacji kolejowej
i komunikacji miejskiej na określonych odcinkach.