ubezpieczeń społecznych uk

Sygn. akt: X U 2787/12
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 11 grudnia 2013roku
Sąd Okręgowy – Sąd Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach
X Wydział Ubezpieczeń Społecznych
w składzie:
SSO Magdalena Wróbel
Przewodniczący:
Sędziowie/Ławnicy:
Protokolant:
Sylwia Krenczyk
przy udziale zainteresowanych (...). (...). Spółka Cywilna w K. : (...) Sp. z o.o.; (...) Sp. z o.o.
po rozpoznaniu w dniu 11 grudnia 2013roku w Katowicach
odwołania R. K. (R. K. )
od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w K.
z dnia 24 września 2012
znak: 180100/40/536/2012/UBSI
w sprawie R. K. (R. K. )
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w K.
o podleganie ubezpieczeniom społecznym z tytułu umowy o pracę
1. oddala odwołanie;
2. zasądza od ubezpieczonego na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. kwotę 60,00
zł. (sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego
Sygn. akt X U 2787/12
UZASADNIENIE
Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. decyzją z dnia
24 września 2012r. ustalił, że R. K. jako pracownik u płatnika (...) S.C. (...) Sp. z o.o., (...) Sp. z o.o. nie podlega
obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu wypadkowemu w okresie od 1 sierpnia
2009r. do 17 kwietnia 2010r.
W odwołaniu ubezpieczony domagał się unieważnienia decyzji podnosząc, iż została ona wydana na skutek korekt
deklaracji składanych przez płatnika składek, już po ustaniu stosunku pracy.
Płatnik posiada zaległości wobec ZUS i w taki sposób usiłuje je pomniejszyć.
Sąd ustalił co następuje:
Ubezpieczony R. K. w dniu 1 sierpnia 2009r. zawarł umowę o pracę z (...) S.C., (...) Sp. z o.o., (...) Sp. z o.o. z siedzibą
w K. na czas określony od 1 sierpnia 2009r. do 31 lipca 2011r. Został zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy
na stanowisku agenta reklamowego-pracownika administracyjno-biurowego z wynagrodzeniem 1276 zł. brutto plus
premia uznaniowa. Miejscem wykonywania pracy była miejscowość zamieszkania czyli S. Śl.
W spornym okresie ubezpieczony prowadził działalność gospodarczą .
Spółka cywilna (...) została utworzona przez O. sp. z o.o i (...) Sp. z o.o.
Te ostatnie spółki zawiązały również ponad 100 innych spółek cywilnych o tym samym lub bardzo podobnym profilu
działalności. Do spółek cywilnych rekrutowano pracowników spośród osób prowadzących działalność gospodarczą.
Pracownicy w ramach umowy o pracę zajmowali się rozprowadzaniem ulotek reklamowych i rekrutowaniem nowych
osób do kolejnych spółek cywilnych.
Do obowiązków pracowniczych ubezpieczonego należało wyszukiwanie osób zainteresowanych wykupieniem
ubezpieczenia. Raz w tygodniu składał telefoniczny lub mailowy raport do firmy w którym przekazywał dane
osób zainteresowanych wykupieniem ubezpieczenia. Odwołujący się nie zawierał umowy ubezpieczenia z osobami
zainteresowanymi.
Zawarcie umowy o pracę przez ubezpieczonego nie było obwarowane koniecznością zawarcia umowy ubezpieczenia,
ale on wykupił polisę, która była opłacana bezpośrednio przez pracodawcę z należnego wynagrodzenia za pracę.
Ubezpieczony zapoznał się i posiadał przedłożoną mu przez pracodawcę informację o dobowej 8-godzinnej ,
tygodniowej 40-gdzinnej normie czasu pracy. Wynagrodzenie miało być wypłacane 10 każdego miesiąca przelewem
na wskazany rachunek bankowy.
Faktycznie ubezpieczony otrzymywał wynagrodzenia za 4 miesiące, a później firma zaprzestała płacenia, ponieważ
upomniał się o wypłatę wynagrodzenia rozwiązano umowę o pracę z dniem 17 kwietnia 2010r.
Płatnik składek zgłosił ubezpieczonego do ubezpieczeń społecznych z kodem tytułu ubezpieczenia (...) – pracownik,
złożył za ubezpieczonego raporty rozliczeniowe za miesiące od sierpnia 2009r. do maja 2010r. Pierwotnie w
rozliczeniach wykazano podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia: za sierpień 2009r. 0,00zł. , od września 2009r
do grudnia 2009r. – 1276,00 zł, od stycznia 2010r. do maja 2010r. – 00,00 zł. W dniu 20 kwietnia 2010r. oraz 15
marca 2011r. płatnik skorygował raporty rozliczeniowe ZUS RCA za miesiące: od maja 2009r. do stycznia 2010r.
wskazując w nich podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w wysokości: 63,74 zł. za wrzesień 2009r.;
336,16 za październik 2009r.; grudzień 2009r. i styczeń 2010r., 700,32zł. za listopada 2009r., wymiar czasu pracy
nie uległ zmianie.
W dniach 17 sierpnia 2011r. i 28 lipca 2011r. płatnik złożył w organie rentowym raporty rozliczeniowe (...) za
ubezpieczonego wskazując okres nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy od 1 lipca 2009r. do 31 lipca 2009r., od
4 sierpnia 2009r. do 31 sierpnia 2009r., od 9 września 2009r. do 30 września 2009r , od 19 października 2009r. do 31
października 2009r., od 9 listopada 2009r. do 30 listopada2009r., od 9 grudnia 2009r. do 17 kwietnia 2010r. Pomimo
zadeklarowanych podstaw wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, na koncie płatnika składek zidentyfikowano
wpłatę na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych tylko za miesiąc listopad 2011r.
W rzeczywistości w spornym okresie ubezpieczony sam organizował sobie czas pracy, samodzielnie dokonywał
podziału czynności i realizował wykonanie zadań.
Płatnik składek w żaden sposób nie ewidencjonował czasu pracy zatrudnionych - w tym ubezpieczonego, nie było
obowiązku usprawiedliwiania nieobecności w pracy, nie kontrolował pracowników w zakresie dyscypliny pracy.
W dniu 6 czerwca 2013r. ubezpieczony zawarł z płatnikiem składek ugodę sądową w przedmiocie wypłaty
odszkodowania w kwocie 1000,00 zł (d.akta VIIP 185/13 k.75).
Sąd ustalił powyższy stan faktyczny w oparciu o akta organu rentowego dołączone do akt niniejszej sprawy, akta SR
w Katowicach (...) 185/1, przesłuchanie świadka R. S. i przesłuchanie ubezpieczonego.
Sąd zważył co następuje:
Odwołanie ubezpieczonego nie zasługuje na uwzględnienie.
Spornym niniejszej sprawie pozostawało czy ubezpieczony R. król podlegał w okresie od 1 sierpnia 2009r. do 17
kwietnia 2010r. obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu z tytułu
zatrudnienia na podstawie umowy o prace u płatnika składek (...). (...) s.c.
Po myśli art. 68 ust. 1 pkt 1a ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst
jednolity Dz. U. z 2009r. nr 205, poz. 1585 z pózn. zm.), zwanej dalej ustawą systemową, do zakresu działania
Zakładu Ubezpieczeń Społecznych należy, między innymi, realizacja przepisów o ubezpieczeniach społecznych, a
w szczególności stwierdzanie i ustalanie obowiązku ubezpieczeń społecznych. Zakład Ubezpieczeń Społecznych w
ramach uprawnień ustawowych określonych w art. 68 ust. 1 pkt 1 ustawy systemowej ma zatem prawo stwierdzać
obowiązek ubezpieczenia, a co za tym idzie ustalać istnienie i brak takiego obowiązku. Oznacza to, że organ rentowy
jest uprawniony również do badania, czy określona umowa, stanowiąca tytuł do ubezpieczenia społecznego, była
faktycznie wykonywana na warunkach w niej wymienionych oraz czy nie została zawarta w celu obejścia prawa (por.
wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 15 marca 2005r., sygn. akt III AUa 1435/2004, LexPolonica Maxima).
Art. 22 § 1 k.p. zawiera legalną definicję stosunku pracy , wskazuje na cechy stosunku pracy, określa jego
treść, podmioty oraz zobowiązania wzajemne stron. Konstytutywne cechy stosunku pracy odróżniające go od
innych stosunków prawnych to: dobrowolność, osobiste świadczenie pracy w sposób ciągły, podporządkowanie,
wykonywanie pracy na rzecz pracodawcy ponoszącego ryzyko związane z zatrudnieniem i odpłatny charakter
zatrudnienia. Wymienione elementy powinny wystąpić łącznie. W przypadku ustalenia, że w łączącym strony stosunku
prawnym występowały elementy obce stosunkowi pracy (np. brak podporządkowania, możliwość zastąpienia
pracownika osobą trzecią), nie jest możliwa jego kwalifikacja do stosunku pracy. Podporządkowanie jest jedną
z najistotniejszych cech stosunku pracy. Jej brak jest wystarczający do uznania, że wykonywana praca nie jest
świadczona w ramach stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 lipca 2009 r., sygn. akt I UK 43/09).
Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 i pkt 4 ustawy systemowej, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym
podlegają m.in. osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami oraz osobami
wykonującymi prace na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do
której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Okres podlegania w/w ubezpieczeniom
oraz ubezpieczeniu chorobowemu i wypadkowemu trwa od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego
stosunku dla osób wykonujących umowę o pracę oraz od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia
jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy dla zleceniobiorców – art. 13 pkt 1 i 2 ustawy
systemowej.
W świetle art. 11 ust 1 i 2 ustawy systemowej obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu podlegają pracownicy,
natomiast dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podlegają na swój wniosek zleceniobiorcy podlegający
obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.
Obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym
( art. 12 ust. 1 ustawy systemowej).
Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy systemowej, osoby będące jednocześnie pracownikami spełniające warunki do objęcia
ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów, są obejmowane ubezpieczeniami tylko
z tytułu stosunku pracy.
Osoba, wykonująca prace na podstawie umowy zlecenia i prowadząca jednocześnie pozarolniczą działalność
gospodarczą podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu tej działalności, jeżeli z tytułu
wykonywania umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z
Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, oraz współpracy przy wykonywaniu tych umów podstawa
wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest niższa od obowiązującej tę osobę najniższej podstawy
wymiaru składek dla osób prowadzących pozarolniczą działalność. Może ona dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta
ubezpieczeniami emerytalnymi i rentowymi również z tytułu umowy zlecenia.
Art. 83 § 1 k.c. charakteryzuje czynność prawną pozorną jako oświadczenie woli złożone drugiej stronie, które musi
być złożone tylko dla pozoru, a jego adresat musi mieć tego świadomość (zgadzać się na dokonanie czynności prawnej
dla pozoru), przy czym przesłanki te muszą wystąpić łącznie. Złożenie oświadczenia woli dla pozoru oznacza, że osoba
oświadczająca wolę w każdym wypadku nie chce, aby powstały skutki prawne, jakie zwykle prawo łączy ze składanym
przez nią oświadczeniem. Brak zamiaru wywołania skutków prawnych oznacza, że osoba składająca oświadczenie woli
albo nie chce w ogóle wywołać żadnych skutków prawnych, albo też chce wywołać inne, niż wynikałyby ze złożonego
przez nią oświadczenia woli. Pozorność czynności prawnej istnieje więc także wtedy, gdy strony stwarzają pozór
dokonania jednej czynności prawnej, podczas gdy w rzeczywistości dokonują innej czynności prawnej. Istnieje zatem
taka sytuacja, w której element ujawniony stanowi inny typ umowy, niż element ukryty (por. wyrok Sądu Najwyższego
z dnia 13 kwietnia 2005 r., IV CK 684/04, LEX nr 284205).
Pozorność umowy o pracę (art. 83 k.c. w związku z art. 300 k.p.) ma miejsce nie tylko wówczas, gdy mimo jej zawarcia
praca w ogóle nie jest świadczona, ale również wtedy, gdy jest faktycznie świadczona, lecz na innej podstawie niż
umowa o pracę (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 października 2006 r. I UK 120/06, wyrok Sądu Najwyższego z dnia
8 lipca 2009 r., sygn. akt I UK 43/09).
W wyroku z dnia 18 maja 2006 r., III UK 32/06, (niepublikowany) Sąd Najwyższy stwierdził, że do objęcia
pracowniczym ubezpieczeniem społecznym nie może dojść wówczas, gdy zgłoszenie do tego ubezpieczenia dotyczy
osoby, która nie jest pracownikiem, a zatem zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego następuje pod pozorem
zatrudnienia. Podobne stanowisko zostało zajęte m.in. w wyroku z dnia 10 lutego 2006 r., I UK 186/05 oraz z dnia
14 września 2006 r., II UK 2/06 (niepublikowanych).
Przenosząc powyższe regulacje oraz rozważania prawne na grunt niniejszej sprawy Sąd uznał, iż zaskarżona decyzją
organu rentowego jest zasadna i prawidłowa. Otóż jak wynika z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie
ubezpieczony w spornym okresie tj. od 1 sierpnia 2009r. do 17 kwietnia 2010r. faktycznie nie wykonywał umowy
o pracę. Przede wszystkim ubezpieczony nie wykonywał umowy pod kierownictwem pracodawcy, w zatrudnieniu
nie występował element podporządkowania ubezpieczonego w zakresie wykonywanych obowiązków wynikających
z zawartej umowy. Płatnik składek – (...). (...) s.c. w żaden sposób nie kontrolowała pracowników, w tym
ubezpieczonego zarówno pod względem ilości wykonanej pracy, dyscypliny pracy, przestrzegania norm czasu
pracy – brak ścisłego wyznaczenia określonych godzin rozpoczęcia i kończenia pracy. Płatnik składek w ogóle nie
ewidencjonował czasu pracy zatrudnionych, nie wprowadził obowiązku usprawiedliwiania nieobecności w pracy
osób zatrudnionych, nie prowadził dokumentacji w postaci akt osobowych, nie respektował praw pracowników do
przysługującego urlopu wypoczynkowego. Zresztą ubezpieczony nie był zainteresowany przywilejami pracowniczymi,
a jedynie zwolnieniem z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu wykonywanej działalności
gospodarczej.
Okoliczności te potwierdzają, iż w niniejszej sprawie nie można mówić, iż w spornym okresie ubezpieczony świadczył
pracę w oparciu o umowę o pracę. Zawarcie w/w umowy o pracę miało charakter pozorny w świetle art. 83 par. 1 k.c. w
zw. z art. 300 k.p. Z uwagi na fakt, iż ubezpieczony wykonywał jednak pewne czynności, za wynagrodzeniem na rzecz
spółki należy uznać, iż ubezpieczony realizował na co trafnie zwrócił już uwagę organ rentowy umowę o charakterze
cywilnoprawnym tj. umowę zlecenia.
Mając zatem na uwadze wszystkie przywołane powyżej rozważania prawne Sąd, podzielając w pełni przywołane
stanowisko Sądu Najwyższego, doszedł do jednoznacznego przekonania, iż w okresie od 1 sierpnia 2009r. do 17
kwietnia 2010r. ubezpieczony nie podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu,
wypadkowemu z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o prace u płatnika składek (...). (...) S.C. umowa ta była
bowiem zawarta dla pozoru.
Sąd, na mocy cytowanych wyżej przepisów oraz art. 47714 § 1 k.p.c. oddalił odwołanie skarżącego, wobec braku podstaw
do jego uwzględnienia.
O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c.
SSO Magdalena Wróbel