Patron OSP

Ochotnicza Straż Pożarna Trzcińsko-Zdrój
Patron OSP
Florian - Imię to wywodzi się z języka łacińskiego od imienia Florus i zostało utworzone przy pomocy
przyrostka - ianus. Zatem Florianus początkowo oznaczał kogoś, kto należał do Florusa. Z gramatycznego
punktu widzenia Florianus pochodzi od przymiotnika florus, flora, florum, a użyte w funkcji nazwy własnej
znaczy tyle, co kwitnący. W tym imieniu mieści się pierwiastek radości i życia. Tak się składa, że w
kalendarzu liturgicznym wspomnienie św. Floriana jest umieszczone na początku maja (aktualnie 4
maja), kiedy to zaczyna rozwijać się przyroda i kwitną kwiaty. Niektórzy w etymologii tego imienia
dopatrują się też pierwiastka wody, zawsze koniecznej dla życia roślin. W Polsce imię to pojawiło się w
XII wieku wraz z kultem św. Floriana, który się rozwinął w związku z otrzymaniem w 1184 roku przez
Kraków części relikwii Świętego. W XIII wieku uległo pewnemu przekształceniu i przybrało formę
Tworian. A. Briikner uważał, że przeróbki tej dokonano w celu uczynienia tegoż imienia zrozumiałym dla
Polaków. Jednak nie sposób podać faktycznych przyczyn, dlaczego u nas mieszano imię Florian i
Tworzyjan. Obok męskiej formy tego imienia istnieje jego żeński odpowiednik Floriana lub jego
zdrobnienie Florka. Odpowiedniki obcojęzyczne: łac.Florianus; ang., niem. Florian; fr. Florien. Imię to
rzadko pojawia się w wykazach hagiograficznych. W VIII wieku po całej środkowej Europie
rozpowszechnił się kult św. Floriana. Nie ma jednak żadnych źródeł potwierdzających historyczność osoby
i wydarzeń z jego życia. To, co dziś wiemy o św. Florianie, jest oparte na dziele pt. Passio Floriani, które
częściowo nosi znamiona legendy. Po dokładnym przebadaniu okazało się, że pewne partie dzieła mogą
być legendą, a pewne można uznać za historyczne, tzn. opisujące konkretne wydarzenia, które miały
miejsce w życiu, ale legenda tak się zrosła z faktami, że dziś nie sposób oddzielić jedno od drugiego.
Św. Florian, według tradycji hagiograficznej, był urzędnikiem cesarskim w prowincji Noricum (dziś
Austria). Gdy za czasów Dioklecjana zaczęto prześladować tam chrześcijan, namiestnik cesarski imieniem
Aquilinus, będąc wiernym rozkazom cesarskim, ścigał wyznawców Chrystusa i wtrącał do więzień. Na
wieść o tym, że w miejscowości Laureacum (Lorch) zostali uwięzieni chrześcijanie, Florian udał się tam,
aby ich wspomagać i pocieszać. Został schwytany przez żołnierzy, którym przyznał się, że też jest
chrześcijaninem. Przyprowadzono go przed namiestnika cesarskiego, który próbował nakłonić Floriana do
tego, aby porzucił wiarę w Chrystusa, a złożył ofiarę bóstwom pogańskim, wówczas ocali swe życie i
piastowany urząd. Florian nawet nie chciał o tym słyszeć, tylko cały czas modlił się o siłę przetrwania.
Rozgniewany namiestnik, aby złamać opór Floriana, kazał go bić kijami, a gdy i to nie pomogło, wydał na
niego wyrok śmierci. Według tego opowiadania, przywiązano mu kamień do szyi i strącono do rzeki Anisy
(Enns) . Było to prawdopodobnie w dniu 4 maja 304 roku. Za jego przykładem miało ponieść śmierć
męczeńską 40 chrześcijan. Ciało Świętego pochowała jakaś pobożna niewiasta imieniem Waleria, która w
sennym widzeniu ujrzała umierającego Floriana i otrzymała tajemny rozkaz, aby go pogrzebać po
chrześcijańsku. Poza tym skąpym opisem nie ma innych źródeł o życiu św. Floriana, mimo to jego kult
bardzo się rozrósł w Europie. Zdaniem wielu hagiografów, istnieje zasadnicza różnica między formą tego
kultu w pierwszych wiekach chrześcijaństwa a tym, który rozwinął się w średniowieczu i w tej formie
przetrwał do naszych czasów. Ideałem życia duchowego dla pierwszych wyznawców Chrystusa byli
męczennicy, którzy dzięki swej odwadze, wytrwałości, jednoznaczności i wierze wznosili się na szczyty
miłości zgodnie ze wskazaniami Chrystusa: "Nikt nie ma większej miłości od tej, gdy ktoś życie swoje
oddaje za przyjaciół swoich" (J 15, 13). Można przypuszczać, że Florian pierwotnie był czczony jako
męczennik, dla którego wiara w Chrystusa była tak wielką wartością, że wolał umrzeć niż oddać cześć
pogańskim obyczajom, w których widziano symbol szatana. Później, kiedy minęły czasy prześladowania,
na miejsce świętych męczenników przyszli święci wyznawcy, ale osoba tego, który przelał krew dla
Chrystusa zawsze była otaczana szczególną czcią. W takiej sytuacji jak w wypadku św. Floriana, kiedy
źródła na temat jego osoby i życia są bardzo skąpe, wyobraźnia ludzka połączona z uczuciami religijnymi
stworzyła bogatą legendę o danym świętym. Nie sposób dziś odkryć i uzasadnić, dlaczego św. Florian stał
się tak popularny w wielu regionach Europy, w tym także w Polsce. Wydaje się, że nastąpiło tu połączenie
pewnych szczegółów dotyczących cech jego osoby, opisu śmierci i wydarzeń życiowych wielu ludzi lub
grup społecznych. Okazuje się, że agresja, chęć panowania czy dominowania nad innymi sprawiają, iż
ludzie ciągle są nękani wojnami. W ubiegłych wiekach wojna często była uznawana za klęskę żywiołową,
podobną do głodu, masowej śmierci lub ognia. Wyobraźnia ludu połączyła ze sobą wszystkie te rodzaje
klęsk. Tam, gdzie pojawiali się żołnierze, często płonęły domy, szczególnie w rejonach wiejskich, były
niszczone plony itd. Z opisu męczeńskiej śmierci Floriana wyakcentowano ostatni moment, tzn. utopienie
w rzece, gdzie na pierwszym miejscu zjawił się motyw wody. Motyw ten został w legendzie ubogacony
stwierdzeniem, że rzeka wyrzuciła ciało Floriana, które wyłowiła pobożna Walcria, a następnie wiozła na
miejsce pogrzebania wozem, do którego były zaprzęgnięte dwa białe woły. Ponieważ droga była długa i
panował ogromny skwar, zwierzęta były spragnione wody, której w pobliżu brakowało. Pobożna niewiasta
z głęboką wiarą modliła się do Boga o ratunek i wówczas wytrysnęło źródło, a ona wierzyła, że tę łaskę
uprosił Święty. W opisie śmierci Floriana jest też pewien szczegół przytaczany przez Piotra Skargę, że w
czasie torturowania Florian miał oświadczyć, iż gdyby nawet rzucono go w ogień i tak nie zaprze się
Chrystusa. Nic więc dziwnego, że gdy w tradycji ludowej doszło do połączenia wszystkich tych motywów,
http://www.osptrzcinsko.com
Kreator PDF
Utworzono 8 March, 2017, 16:20
Ochotnicza Straż Pożarna Trzcińsko-Zdrój
św. Florian został obrany za patrona strażaków. Ludowy patron stał się też patronem cechowym, bowiem
pożarnictwo początkowo było ściśle związane z rozwojem rzemiosł i ich organizacji. Dlatego bractwa
cechowe żywo interesowały się osobą św. Floriana. Z biegiem czasu różne cechy obierały sobie innych
patronów, a św. Floriana najściślej łączono ze strażakami, którzy nazywali siebie "rycerzami św.
Floriana". Od czasu przywiezienia do Krakowa relikwii Świętego jego kult również zaczął się intensywnie
rozwijać w naszej ojczyźnie. Wkrótce ku jego czci postawiono w jednej z dzielnic Krakowa - zwanej
Kleparz, okazałą świątynię. W 1528 roku dzielnica ta została doszczętnie zniszczona przez pożar, a ocalał
jedynie kościół św. Floriana. Odtąd jeszcze bardziej czczono w całym kraju św. Floriana jako patrona od
ognia i klęsk związanych z powodzią. Trzeba pamiętać, że pożary przez wiele dziesiątek, a może setek
lat, były u nas najpospolitszą plagą nawiedzającą drewniane i kryte słomą polskie chaty. Nie należy się
zatem dziwić, że ołtarze poświęcone Świętemu można spotkać w wielu kościołach, figury przy wiejskich
drogach, a obrazy nad bramami wielu kamienic miejskich. Najokazalsza figura tego Świętego znajduje się
na rynku w Limanowej. Kraków po dzień dzisiejszy w dniu 4 maja w sposób bardzo uroczysty czci św.
Floriana. Ikonografia polska najczęściej przedstawia go jako rzymskiego rycerza trzymającego naczynie z
wodą i gaszącego pożar domu lub kościoła. Również 42 miejscowości u nas wywodzą swą nazwę od św.
Floriana, co też potwierdza tezę o żywym jego kulcie. Z dniem św. Floriana jest związane ludowe
przysłowie: Kiedy poleje na św. Floriana, potrwa jeszcze jakiś czas pogoda zakichana. Niezależnie od
tego, czy życiorys danego świętego jest oparty na faktach, czy też został stworzony przez legendę, wiele
cech osobowych i sposób jego postępowania staje się wzorem do naśladowania dla wiernych. Pierwsze
słowa, które pozwalają coś powiedzieć o usposobieniu Floriana, odnoszą się do jego zachowania, kiedy
dowiedział się o uwięzieniu chrześcijan.
Na pewno był człowiekiem wrażliwym na potrzeby innych,
skoro pospieszył im z pomocą. Można przypuszczać, że potrzeba niesienia pomocy była zakorzeniona w
cnocie miłości, bowiem sam był chrześcijaninem. Jako urzędnik cesarski musiał zdawać sobie sprawę z
tego, że sposób jego postępowania jest niezgodny z nakazami cesarskimi i gdy zostanie schwytany, może
ponieść śmierć, a mimo to nie zrezygnował z powziętego zamiaru. W jego postawie i osobowości z jednej
strony widać cechy rycerza, a z drugiej ogromną wrażliwość i delikatność.
Nic więc dziwnego, że ten
majowy patron budził nadzieję u wieśniaków, patrzących na budzącą się przyrodę, szczególnie na zboża,
z których ma być chleb i zachęcał do ufności, że będzie czuwał nad tym, aby w razie niebezpieczeństwa
pożaru Boże plony nie zostały zniszczone. Ikonografia polska, chcąc uwypuklić nadzieję ludu pokładaną
we wstawiennictwo Floriana, często przedstawia go w błyszczącej zbroi, co ma symbolizować strumień
łaski, którą Bóg obdarza tych, którzy przez wstawiennictwo św. Floriana modlą się do Niego. Opowiadanie
o życiu Świętego jest pełne symboliki, np. woda w rzece, która wyrzuciła jego ciało, miała symbolizować
miłość i miłosierdzie, tzn. nie mogła strawić ciała niewinnego człowieka. Ten sam symbol wody
odnajdujemy w gaszeniu pożarów. Imię prefekta Aąuilinusa w języku łacińskim pokrywa się z nazwą orła,
dlatego też trudno powiedzieć, czy chodzi tu o konkretnego człowieka, czy też o zastosowanie cech tego
królewskiego ptaka w życiu ludzkim. W każdym razie w pobliżu dawnego Laureaku (miejsca uwięzienia
chrześcijan) zbudowano klasztor, który ma w herbie orła. W ikonografii polskiej natomiast obok św.
Floriana znajduje się bocian, bowiem w symbolice wierzeń naszego ludu, bocian jest ptakiem
przeczuwającym pożar i chroniącym od niego.
Dziesięcioro przykazań strażaka: 1. Nie wyobrażaj
sobie, że samo przywdzianie munduru strażackiego czyni cię już strażakiem, albowiem jeśli paradujesz w
mundurze, a zaniedbujesz swoich obowiązków, jesteś jako wilk w owczej skórze. 2. Bądź zawsze
trzeźwy. Trzeźwość jest podstawą wszystkich cnót, jakie prawego strażaka zdobić powinny. 3. Bądź
czujny - czujny jak kogut w nocy, jak orzeł w dzień. Zawsze gotów bądź na ratunek. Śpij jak zając, a
bądź mężny jak lew. 4. Bądź odważny, ale i rozważny. Nie narażaj życia i zdrowia tam, gdzie osiągnąć
się nic nie da, lub gdzie oczywiste niebezpieczeństwo życiu zagraża. Nie czyń brawury, dla popisu, lecz
wszystko czyń co każe obowiązek, co każą przełożeni, co wymaga dobrego dzieła, któremu służysz. 5.
Będziesz posłuszny przełożonym swoim. Strażak to żołnierz armii dobrego dzieła i jak żołnierz winien w
rzeczach służby wyrzec się własnej woli. 6. Przestrzegaj porządku. Przysłowie głos: "Porządek jest duszą
świata". Bez porządku ani państwo, ani dom ostać się nie może. 7. Bądź dumny z tego, że należysz do
towarzystwa pożarniczego, że należysz do niezliczonej rzeszy bojowników walczących pod sztandarem
najczystszej miłości bliźniego. 8. Będziesz towarzyszem dobrym. Przepiękne hasło strażackie: "Jeden za
wszystkich, wszyscy za jednego" uczy, jakiego rodzaju ma być koleżeństwo w drużynach strażackich. 9.
Będziesz spełniał obowiązki swoje z ochotą. Jesteś ochotnikiem, więc nie czyń jak najemnik, który rad
wykręca się od roboty. 10. Będziesz się starał o zabezpieczenie losu swojej rodziny na wypadek twojej
śmierci lub kalectwa. (na podstawie "Strażaka" z 1901 r.)
MODLITWA STRAŻAKA Gdy obowiązek
wezwie mnie, tam wszędzie, gdzie się pali. Ty mi, o panie siłę daj, bym życie ludzkie ocalił.
Pozwól,
niech dziecko póki czas, z płomieni cało wyniosę. Przerażonego starca daj, ustrzec przed strasznym
losem.
Daj, panie, czujność, abym mógł, najsłabszy słyszeć krzyk. Daj sprawność i przytomność
bym, ugasił pożar w mig.
Swe powołanie pełnić chcę, i wszystko z siebie dać. Sąsiadów, bliźnich w
biedzie strzec, i o ich mienie dbać. A jeśli taka wola twa, bym życie dał w ofierze. Ty bliskich mych w
opiece miej, o to cię proszę szczerze.
(autor nieznany)
http://www.osptrzcinsko.com
Kreator PDF
Utworzono 8 March, 2017, 16:20