FULL TEXT - Antropomotoryka

NR 34
AN TRO PO MO TO RY KA
2006
WPŁYW NAUCZANIA PROGRAMOWEGO
NA SKUTECZNOŚĆ SZKOLENIA KOBIET
W GRZE W PIŁKĘ NOŻNĄ
INFLUENCE OF INSTRUCTING PROGRAMED
ON EFFICIENCY OF INSTRUCTION
OF WOMAN IN GAME TO FOOTBALL
Henryk Duda*
* dr Katedra Teorii i Metodyki Gier Sportowych i Rekreacyjnych, AWF Kraków, al. Jana Pawła II 78
Słowa kluczowe: nauczanie programowane, wiedza specjalistyczna, test techniczny
Key words: Instructing programed, specialistic knowledge, technical test
Cel badań. Celem pracy jest weryfikacja metody dydaktycznej – opartej na nauczaniu programowanym,
którą zastosowano w nauczaniu gry w piłkę nożną wśród kobiet. Postawiono pytania badawcze: 1. W jakim
stopniu przekazywanie wiadomości o działaniu ruchowym środkami audiowizualnymi wpływa na efektywność
nauczania techniki gry? 2. Czy wiedza o działaniach ruchowych piłkarza ma wpływ na skuteczność uczenia się
techniki specjalnej? Przyjęto hipotezę, że zawodniczki, poddane procesowi nauczania i szkolenia dydaktycznymi
środkami wspomagania, oparte na nauczaniu programowanym osiągną większą wiedzę specjalistyczną oraz
sprawność ruchową w porównaniu do zawodniczek biorących udział w nauczaniu tradycyjnym.
Materiał i metody badań. W metodzie nauczania wzmocnionego zastosowano nauczanie programowane.
Do weryfikacji poziomu wiadomości o działalności ruchowej piłkarza zastosowano test wiedzy technicznej, do
oceny specjalnej sprawności zastosowano test techniczny. W badaniach statystycznych zastosowano: średnią
arytmetyczną, odchylenie standardowe , test t- Studenta oraz korelację liniową Pearsona. Badania eksperymentalne prowadzono przez okres 5 miesięcy w latach 2003 – 2004 wśród studentek kierunku wychowanie fizyczne
w AWF w Krakowie. Przebadano 30 studentek w dwóch grupach: eksperymentalnej (15 osób) i kontrolnej
(15 osób). W grupie eksperymentalnej zastosowano nauczanie programowane, czas jednostki treningowej
– 90 min, w tym samym czasie w drugiej grupie – kontrolnej prowadzono nauczanie metodami tradycyjnymi.
Przeprowadzono 14 jednostek treningowych.
Wyniki badań. Otrzymane wyniki badań potwierdziły znaczenie nauczania programowanego w skutecznym
opanowaniu techniki piłki nożnej u trenujących kobiet. W grupie eksperymentalnej osiągnięto wyższy wskaźnik
wiedzy specjalistycznej (poziom istotności ˞ = 0,001), wyższą wartość w zakresie sprawności technicznej (poziom
istotności ˞ = 0,05). W obu grupach (eksperymentalnej i kontrolnej) stwierdzono wysoką zależność pomiędzy
wiedzą specjalistyczną a sprawnością ruchową, odpowiednio rxy = 0,910*** i rxy = 0,824***.
Wnioski. 1. Wiadomości o działaniu ruchowym mogą mieć znaczny wpływ na osiągany wynik sportowy.
2. Karty programowane, jako techniki przekazu informacji wizualnej, wspomagają kształtowanie poprawnych
wyobrażeń motorycznych w nauczanej czynności ruchowej. 3. Postępowanie metodyczne oparte na modelowym
wspomaganiu działań ruchowych gracza przyśpiesza opanowanie elementów techniki piłkarskiej.
The aim. The verification of didactic method is the aim of works – leaning on programmed teaching, it which it
was applied was in teaching of game in football among womens. It formulate in work following question investigative: 1. As it effects devolution of message about motor operation means audiovisual on efficiency of instructing
technique of game ? 2. If level of knowledge football player it effects sports result. It formulate hypothesis for
-
-
-
-
STRESZCZENIE • SUMMARY
-
– 73 –
Henryk Duda
purpose of research: The competitors subjected the process of teaching and training with didactic centres of aid,
leaning on programmed teaching will reach larger specialist knowledge as well as efficiency motive in comparison
to taking in traditional teaching part competitors”.
Material and method. It in method of teaching strengthened the teaching was applied was programmed. For
verification of level of message about motor operation football players employ test of technical knowledge, for
determination of special proficiency employ technical test. Employ statistic research: statistic deviation, average
arithmetic, test with t – student level essentiality difference and correlation Pearson linear. Experimental investigations were led by period 5 months In lats 2003-2004 among students II year direction physical education AFE in
Cracovie. It research 30 students (women) In program occupance from football participating. Build two groups
from which one (15 persons) by all the time research iit took part case on week-days in pilot educational unit
(Instructing programed) – occupance lasting 90 min. It carry 14 teaching units. In second group (control group)
process of instructing realize traditional methods, where message about motor operations football players they
were transferred in the course of practical exercises in the form of training.
Results and discussion. Received results of research have confirmed great importance of instructing programed in scaling up of technical ability among researched women. In check groups said highest incrementation
of specialistic knowledge – Level of horizon essentiality (˞ = 0.001***), highest index of technical ability (˞ =
0,05 ). Said also high correlation among level of message but technical proficiency researched (rxy = 0,824***
eksperymental group, and rxy = 0,910*** control group).
Conclusions. 1. Knowledge can have considerable influence about motor operation on achieved sports result.
2. Cards programed, as techniques of transfers of visual informations help in instruct motor action forming of
correct motor imagination. 3. Based procedure methodical accelerates instructing of element of soccer technique
on instructing programed.
Aby proces treningowy w grze w piłkę nożną przebiegał w pełnej (efektywnej) formie, oprócz motorycznych predyspozycji i aktywności ruchowej, niezbędna jest intelektualizacja procesu szkolenia. Chodzi
tu o odpowiedni przekaz informacji, które w sposób
świadomy i aktywny byłyby odbierane przez gracza.
Wydaje się, że w pierwszej kolejności będzie to przekaz informacji słownej i obrazowej. Udowodniono,
że w takim postępowaniu uwydatnia się w dużym
stopniu zaangażowanie procesów myślowych zawodnika uczącego się techniki sportowej [1, 2]. Takie
czynności zmierzają nie tylko do bardziej skutecznego
poznania polisensorycznego, ale także do rozumienia
jego istoty, a przede wszystkim pobudzenia ideomotoryki ćwiczącego. Podczas opisu określonego ćwiczenia następuje myślowe i wyobrażeniowe tworzenie oraz scalanie poszczególnych jego elementów
w zamknięty obraz, który w trakcie następującego
po nim ćwiczenia jest jakby wytyczną w jego przebiegu. Wyobrażenia motoryczne, bedące są pochodną
intelektualizacji procesu treningowego, są „kluczem
do sprawnego nauczania” lub „centralnym ogniwem
procesu motorycznego uczenia się” [3].
Powyższa problematyka dla celów dydaktycznych
w procesie szkolenia wydaje się bardzo istotna, stąd
w pracy zastosowano postępowanie eksperymentalne
w nauczaniu gry w piłkę nożną oparte na nauczaniu
programowanym. Nauczanie to rozwinęło się, jako
praktyczny wyraz poglądów Skinnera [2] , który w cza-
sie swoich eksperymentów zauważył, że uczenie się
jest sprawniejsze, jeśli uczący się będzie „wzmacniany”
przez osiągane sukcesy (próba opanowania kolejnych
sekwencji ruchu, prezentowanych w karcie programowanej) . Wynika z tego, że należy się uczyć małymi
„dawkami”, które zapewniają sukces, a treści uczenia
się, tak zaprogramować, aby uczący szedł krok po kroku i doświadczył satysfakcji ze swoich osiągnięć.
Nauczanie programowane ze względu na organizację szkolenia (boisko sportowe) oraz czasochłonność opracowania przez trenera materiału dydaktycznego jest rzadko stosowane w tradycyjnym
szkoleniu piłkarskim. Jednak w innych dyscyplinach
jak na przykład w gimnastyce [4, 5], czy w pływaniu
[6, 7] taki sposób nauczania programowanego był
stoowany i przynosił znaczne korzyści dydaktyczne.
Rozwijająca się piłka nożna w wykonaniu kobiet stawia nowe wymogi w procesie uczenia się
i nauczania techniki, dlatego uważa się za celowe
stosowanie różnorodnych metod dydaktycznych,
zwiększających efektywność takiego procesu.
Badania zmierzające do doskonalenia metodyki
nauczania, ułatwić mają opanowanie gry w piłkę
nożną i wyjść naprzeciw trudnościom związanych
z przyswajaniem specjalnych umiejętności ruchowych piłkarza.
Założenia i cel pracy
Inspiracją do podjęcia w. zagadnienia była próba
wskazania optymalnego postępowania metodycz-
-
-
-
-
Wstęp
-
– 74 –
Wpływ nauczania programowego na skuteczność szkolenia kobiet w grze w piłkę nożną
nego w czynnościach dydaktycznych nauczyciela
– trenera, które prowadziłoby do zwiększenia efektywności uczenia się i nauczania specjalnych umiejętności ruchowych kobiet uczących się gry w piłkę
nożną.
We własnych poszukiwaniach starano się zbadać możliwości zastosowania w zorganizowanym
szkoleniu piłkarskim metod przekazu informacji
(wiedzy) na zasadzie interakcji nauczyciel (trener)
– uczeń (gracz), które powinny służyć usprawnieniu
procesu dydaktycznego.
Zasadniczym celem niniejszej pracy jest empiryczna weryfikacja skuteczności działań nauczyciela – trenera, zmierzających poprzez odpowiednio
opracowane metody przekazu informacji za pomocą obrazu, do kształtowania wyobrażeń motorycznych o nauczanym ruchu u kobiet uczących się gry
w piłkę nożną. Wydaje się, że takie działania mogą
prowadzić do zwiększenia sprawności opanowania
przez nie czynności ruchowych.
W pracy postawiono następujące pytania badawcze:
1. W jakim stopniu przekazywanie wiadomości
o działaniu ruchowym środkami audiowizualnymi wpływa na efektywność nauczania techniki
gry?
2. Czy wiedza o działaniach ruchowych piłkarza
ma wpływ na skuteczność uczenia się techniki
specjalnej?
Dotychczasowe wyniki badań oraz własne doświadczenia stanowiły podstawę do sformułowania
następującej hipotezy: Zawodniczki, poddane procesowi nauczania i szkolenia dydaktycznymi środkami wspomagania, które będzie oparte na nauczaniu
programowanym, osiągną większą wiedzę specjalistyczną oraz sprawność ruchową w porównaniu do
zawodniczek biorących udział w nauczaniu tradycyjnym.
Do badań oceny efektywności (uczenia się i nauczania) specjalnych umiejętności ruchowych wykorzystano metodę eksperymentu pedagogicznego,
wychodząc z założenia, iż osiągnięte wyniki mogą
mieć charakter utylitarny. Wykorzystano technikę
grup równoległych: eksperymentalnej (E) i kontrolnej (K) – [8].
W badaniach eksperymentalnych zmienną niezależną był sposób opracowania i przekazu informacji metodą opartą na nauczaniu programowanym.
Zmienne zależne stanowiły wyniki nauczania
dotyczące:
Eksperymentalne nauczanie i badania były
przeprowadzone przez okres 5 miesięcy w latach
2003- 2004 wśród studentek II roku kierunku wychowanie fizyczne AWF Kraków. Przebadano 30
studentek, które uczestniczyły w zajęciach programowych z piłki nożnej.
Utworzono dwie grupy, z których jedna (15
osób) przez cały czas badania brała udział raz w tygodniu w eksperymentalnej jednostce szkoleniowej
– zajęciach teoretyczno – praktycznych trwających
90 min., w sumie przeprowadzono 14 jednostek
lekcyjnych.
W drugiej grupie – kontrolnej, proces nauczania realizowano metodami tradycyjnymi, gdzie
wiadomości o działaniach ruchowych piłkarza były
przekazywane w trakcie ćwiczeń praktycznych
w formie instruktażu.
Proces badawczy prowadzono w dwóch etapach. W pierwszym etapie – dokonano wstępnych
badań (pretest) celem określenia wartości bazowych oraz wybrania możliwie „identycznych”
dwóch podgrup badawczych (różnica statystycznie
nieistotna) ze względu na poziom wiedzy specjalistycznej oraz sprawność ruchową. Dobór grup
oparty był na doborze losowym – randomizacji [9],
gdzie graczy klasyfikowano za pomocą tablicy liczb
losowych. W drugim etapie dokonano ponownych
badań (posttest) w zakresie poziomu wiedzy specjalistycznej oraz sprawności ruchowej.
W działaniach dydaktycznych, zastosowanych
w grupach eksperymentalnych i kontrolnych opierano się na następujących założeniach:
1. Cele nauczania realizowane na lekcjach szkoleniowych były identyczne,
2. liczba jednostek szkoleniowych w grupach E
i K była taka sama,
3. czas trwania jednostki szkoleniowej w obu grupach był taki sam i wynosił 90 min.,
4. różnicą w postępowaniu dydaktycznym między
grupą eksperymentalną był sposób przekazywania wiedzy o działaniu ruchowym .
Ponadto w trakcie trwania eksperymentu w obu
grupach (E i K) zakładano:
1. Realizację treści nauczania według założonego
programu,
2. prowadzenie zajęć przez tych samych szkoleniowców,
-
-
-
-
Materiał i metody badań
1. określenia wiedzy specjalistycznej o działaniach
ruchowych ,
2. praktyczne opanowania przez graczy działań
technicznych w warunkach wyizolowanych
ocenianych testami sprawności specjalnej.
-
– 75 –
Henryk Duda
a) W pozycji wykrocznej, ramiona
w bok
b) W momencie przyjęcia piłki – klatka
załamana
c) Cofnięcie klatki piersiowej do tyłu
i opuszczenie piłki na podłoże
(Shoulders distributed and take
away, chest put forward onward)
(Chest nominated onward, muscles
not tense)
(For rear chest receding and omission of ball on basis)
d) Piłkarz kontroluje opadającą piłkę
e)
Zakończenie ruchu – pozycja wykrocznorozkroczna, obniżenie środka ciężkości
(Football player controls sight dropping ball)
Completion of movement – position lowly center
of heaviness
Rycina 1. Karta programowana – technika przyjęcia piłki klatką piersiową (wg: Harwey G., Dungworth R. 1998)
Figure 1. Card programed – techniques acceptance of balls chest (wg: Harwey G.,Dungworth R. 1998)
W szkoleniu eksperymentalnym zastosowano
nauczanie programowane [10, 2, 11], gdzie wykorzystano kolorowe plansze z poszczególnymi sekwencjami techniki piłki nożnej, z krótkim instruktażem opisowym (ryc. 1)
Przy opracowaniu kart programowanych
uwzględniono następujące założenia [2, 12]:
1. wyobrażenie czynności powinno mieć charakter całościowy z uwzględnieniem charakterystycznej struktury czynności [13, 3],
2. wyobrażenie całości złożonej czynności wymaga określonych uproszczeń ; człowiek jest w stanie zapamiętać i odtworzyć od 2–7 elementów
„dawek”, „kroków” [14], eksponowanych jednocześnie słuchowo lub wzrokowo [13],
3. na strukturę zadania ruchowego składają się
zarówno elementy przestrzenne, jak i czasowe,
a więc koordynacja i rytm ruchów [2], należy więc uwzględnić te elementy programując
czynność ruchową,
4. w strukturze złożonej czynności ruchowej można wyróżnić określone sekwencje, których zewnętrznym przejawem są zmiany kątów w sta-
-
-
-
-
3. udział w grupie tych samych uczniów-graczy na
zajęciach szkoleniowych (frekwencja 93%).
-
– 76 –
Wpływ nauczania programowego na skuteczność szkolenia kobiet w grze w piłkę nożną
wach kończyn górnych i dolnych [15], należy
więc wyeksponować w algorytmie najistotniejsze z nich
5. informacja zawarta w karcie programowanej
powinna być łatwa do zapamiętania i już po
paru próbach możliwa do odtworzenia w całości przez ucznia,
6. opisowe i wizualne ujęcia sekwencji ruchowych
zawartych na karcie programowanej powinny
być dostosowane do możliwości percepcyjnych
uczących się
Nauczanie to było również wspomagane filmem
dydaktycznym oraz kartami programowanymi z wykorzystaniem technik komputerowych, taki sposób
nauczania umożliwiał analizę w zwolnionym tempie odtwarzania oraz przybliżania detalu prezentowanej techniki ruchu
Do sprawdzenia poziomu wiadomości o działaniu ruchowym zawodników grających w piłkę nożną
zastosowano test wiedzy technicznej [18], zawierający pytania zamknięte, otwarte i poglądowe o charakterze problemowym, które podobnie jak w działaniach podczas gry dotyczą alternatywnego wyboru
przy rozwiązaniu danej czynności ruchowej.
Do oceny sprawności ruchowej studentek zastosowano test sprawności technicznej [19]. W teście
oceniano poprawne wykonanie elementów techniki piłki nożnej. Ocena w wystandaryzowanej skali
punktowej (tabele punktowe).
Wyniki badań
W hipotezie badawczej przypuszczano, że pomiędzy badanymi grupami mogą istnieć różnice w posiadanej wiedzy o działaniach ruchowych piłkarza
na korzyść studentek, które uczestniczyły w procesie nauczania i szkolenia metodami wspomagania.
W grupie eksperymentalnej zastosowano nauczanie programowane, stanowiące wzmocnienie
dydaktyczne w procesie nauczania [2]. Podział na
grupy został ustalony po I badaniu (tabele 1, 2),
gdzie w wyniku doboru studentek nie stwierdzono
istotnych różnic w poziomie wiedzy o działaniach
technicznych piłkarza. Świadczą o tym wartości
testu t-Studenta, które wynoszą odpowiednio: 1,08
oraz 0,76 – tab. 2.
Analizując wyniki, jakie uzyskały studentki z obu
grup podczas drugiego badania, po zastosowaniu
5-miesięcznego nauczania można zauważyć znaczne zmiany zarówno w zakresie poziomu wiedzy
o działaniach ruchowych, jak i też istotne zmiany
w sprawności specjalnej. Dokonując tej analizy
można przypuszczać, iż nauczanie programowane
znacznie wpłynęło na zwiększenie wartości
Wskaźnika Wiedzy Technicznej (WWT). Różnica
WWT w drugim badaniu pomiędzy grupami była
bardzo istotna statystycznie ( poziom istotności α =
0,001). Podobne zróżnicowanie można również zauważyć w ocenie poziomu sprawności specjalnej,
która dla grupy eksperymentalnej była wyższa, wykazując istotność różnic na poziomie α= 0,05 (tab. 2).
Wysokie wartości istotności różnic pomiędzy
wynikami w pierwszym i drugim badaniu w grupie
kontrolnej i eksperymentalnej, świadczą o dużym
postępie w szkoleniu. Fakty te wskazują iż zarówno
jedna jak i druga metoda pozytywnie oddziaływała
na uczących się i spełniała stawiane zadania w procesie dydaktycznym. W grupie eksperymentalnej
można jednak zauważyć większą wartość wskaź-
-
-
-
-
Karty programowane uwzględniały 9 elementów techniki specjalnej piłkarza i zawierały od 5 do
7 „kroków” – [16] algorytmu stawek jednego cyklu
ruchowego w danej technice. Były to „sekwencje węzłowe” [16], które są podstawowymi punktami wsparcia danej techniki ruchu (PPW) – [17]
i w trakcie analizy algorytmu ruchowego należy je
dostrzec i świadomie zarejestrować w pamięci (zaprogramować).
„Sekwencje węzłowe” nauczanej techniki obejmowały „kroki ruchowe” w fazach: przygotowania,
głównej (technika wykonania), oraz w końcowej.
W nauczaniu programowanym przestrzegano
następujących zasad:
a) dokładne zapoznanie uczących się z zasadami
programowanego nauczania,
b) dostosowanie liczby kart do liczby uczących
się,
c) dostępność kart w czasie lekcji szkoleniowej,
d) w trakcie lekcji dowolność w porozumiewaniu
się uczniów (wymiana informacji),
e) dowolność czasowa w posługiwaniu się daną
kartą programowaną
Eksperymentalne nauczanie prowadzone było
przy udziale i kontroli pracowników Zakładu Teorii
i Metodyki Piłki Nożnej AWF w Krakowie.
Dokonując oceny badanych grup zanalizowano wskaźnik WWT (wskaźnik wiedzy technicznej)
określający poziom wiadomości o działaniu ruchowym piłkarza oraz sprawność ruchową studentek
w specjalistycznym teście piłkarskim. Zostały zastosowane podstawowe badania statystyczne: średnia
arytmetyczna odchylenie standardowe, test t-Studenta, którym określono poziom istotności różnic.
Określenie związku pomiędzy mierzonymi cechami
badano przy użyciu współczynnika korelacji liniowej Pearsona [20].
-
– 77 –
Henryk Duda
Tabela 1. Wartość Wskaźnika Wiedzy Technicznej (WWT) uzyskanego przez porównywane grupy kobiet uczących się gry w piłkę nożną
Table 1. Value of technical knowledge index (TKI) obtainet by the compared women groups to teaching games in football
I badanie
(Research I)
Grupa kontrolna
(Control group)
Grupa eksperymentalna
(Eksperimental group)
Średnia arytmetyczna
(Arithmetical average)
31,2
31,8
Odchylenie standardowe
(Standard deviation)
2,8
3,81
Istotność różnic między grupami
(Significance of differences between groups)
1,08
II badanie
(Research II)
Średnia arytmetyczna
(Arithmetical average)
39,8
45,9
Odchylenie standardowe
(Standard deviation)
3,5
4,06
Istotność różnic miedzy grupami
(Significance of differences between groups)
4,35***
Poziom istotności różnic między I a II badaniem w danej grupie
(Level of significance of differences between research I and II in a group)
6,85***
9,42***
Istotność różnic: *** – poziom wysoki, ** – poziom średni, * – poziom niski
(Significance of differences: *** – high level, ** – average level, * – low level)
Tabela 2. Wartości punktowe w ocenie sprawności technicznej porównywanych grup kobiet uczących się gry w piłkę nożną.
Table 2. Estimate of technical proficiency by the compared women groups to teaching games in football
I badanie
(Research I)
Grupa kontrolna
(Control group)
Grupa eksperymentalna
(Eksperimental group)
Średnia arytmetyczna
(Arithmetical average)
52,73
53,13
Odchylenie standardowe
(Standard deviation)
7,01
10,60
Istotność różnic między grupami
(Significance of differences between groups)
0,76
-
-
-
II badanie
(Research II)
Średnia arytmetyczna
(Arithmetical average)
57,60
64,37
Odchylenie standardowe
(Standard deviation)
6,87
12,50
Istotność różnic miedzy grupami
(Significance of differences between groups)
2,32*
Poziom istotności różnic między I a II badaniem w danej grupie
(Level of significance of differences between research I and II in a group)
Istotność różnic: *** – poziom wysoki, ** – poziom średni, * – poziom niski
-
(Significance of differences: *** – high level, ** – average level, * – low level)
-
– 78 –
2,17*
2,99**
Wpływ nauczania programowego na skuteczność szkolenia kobiet w grze w piłkę nożną
Tabela 3. Zależność pomiędzy wynikami wiedzy o działaniach ruchowych a wynikami testu technicznego w grupie kontrolnej kobiet
uczących się gry w piłkę nożną
Table 3. Depedence among results of knowledge about results motor operations but control group womans to teaching games in
football
Wskaźnik
(Index)
Poziom wiedzy o działaniach ruchowych (pkt.)
(Level of knowledge motor operations)
Poziom sprawności ruchowej w teście
technicznym (pkt.)
(Level of motor proficiency in technical test)
– pnt.
Średnia arytmetyczna
(Arithmetical average)
39,8
57,60
Odchylenie standardowe
(Standard deviation)
3,5
6,87
Współczynnik korelacji
(Correlation)
0,824***
*** – wysoki poziom korelacji (High level of correlation)
nika istotności różnic miedzy I a II badaniem dla
poziomu wiedzy o działaniach ruchowych (WWT),
który wynosił 9, 42 *** > 6,85 *** (tab. 1), wskazując tym samym większą dynamikę zmian dla grupy,
gdzie zastosowano nauczanie programowane.
Podobne zmiany można zauważyć dla uzyskanych wartości w sprawności specjalnej. Grupa eksperymentalna uzyskała większą wartość wskaźnika
poziomu istotności różnic (2,99** > 2,17 *) – tab.
2.
Uzyskane powyższe wyniki mogą świadczyć
o dużych walorach informacji wizualnej, która była
główną domeną w nauczaniu programowanym.
Fakt ten potwierdza stanowisko Bogena [17] i Dylaka [21], którzy zakładają znaczącą skuteczność
reprezentacji spostrzeżeniowych w kształtowaniu
wiedzy i przyswajaniu umiejętności ruchowych
Założeniem nauczania programowanego jest
sprawniejsze uczenie się działań ruchowych przez
efektywniejsze przekazywanie wiedzy specjalistycznej, a więc uczenie się przez zrozumienie. Wydaje
się, że jest to możliwe dzięki informacji wzrokowej
, która poprzez zmysły (głównie receptory wzrokowe) rejestrowana jest w pamięci wizualnej. Według
Richaudeu [22] pamięć ta jest najbardziej efektywną formą dla pamięci krótkotrwałej i długotrwałej co warunkuje wykonanie zadania ruchowego.
Uzyskane wyniki badań jak i tez spostrzeżenia przy
nauczaniu programowanym stosowanym przez innych autorów [4, 6, 5, 11, 7] mogą potwierdzać tą
prawidłowość.
Założeniem w stosowaniu nauczania programowanego jest zwiększenie przekazywania wiedzy
o działaniu, stąd też w postępowaniu empirycznym
Tabela 4. Zależność pomiędzy wynikami wiedzy o działaniach ruchowych a wynikami testu technicznego w grupie eksperymentalnej
kobiet uczących się gry w piłkę nożną
Table 4. Depedence among results of knowledge about results motor operations but control group womans to teaching games in
football
Średnia arytmetyczna
(Arithmetical average)
45,9
64,37
-
Poziom sprawności ruchowej w teście
technicznym (pkt.)
(Level of motor proficiency in technical test)
– pnt.
Odchylenie standardowe
(Standard deviation)
4,06
12,50
-
Poziom wiedzy o działaniach ruchowych (pkt.)
(Level of knowledge motor operations)
-
Wskaźnik
(Index)
Współczynnik korelacji
(Correlation)
0,91***
-
*** – wysoki poziom korelacji (High level of correlation)
-
– 79 –
Henryk Duda
próbowano uzyskać odpowiedź: czy wiedza specjalistyczna ma wpływ na skuteczność wykonywania
techniki ruchu.
Z przedstawionych wyników (tabele 3 i 4) można przypuszczać, że istnieje zależność poziomu
wiadomości ze skutecznością działań ruchowych
gracza.
Zarówno w jednej (grupie eksperymentalnej
rxy = 0,910***) jak i drugiej (grupie kontrolnej rxy =
0,824***) stwierdzono wysoką korelację dla tych
parametrów. Można więc jednoznacznie stwierdzić, że poziom wiedzy o grze ma znaczny wpływ
na sprawność wykonania działań ruchowych piłkarza, gdyż jak twierdzi Czajkowski [23] – im sportowiec lepiej zna działania, ich nazwy, znaczenie i zastosowanie tym lepiej postrzega i rozumie sytuację
w rozwiązywaniu zadań ruchowych.
Na podstawie otrzymanych wyników badań
można więc stwierdzić , iż zastosowanie wzmocnie-
nia dydaktycznego jakim było nauczanie programowane mogło przyczynić się do efektywniejszego nauczania działań ruchowych, stąd też postępowanie
dydaktyczne z wykorzystaniem powyższej metody
powinno być brane pod uwagę w zorganizowanym
szkoleniu gracza.
Wnioski:
1. Postępowanie metodyczne oparte na modelowym wspomaganiu działań ruchowych gracza
przyśpiesza opanowanie elementów techniki
piłkarskiej
2. Karty programowane, jako techniki przekazu
informacji wizualnej wspomagają kształtowanie
poprawnych wyobrażeń motorycznych w nauczanej czynności ruchowej
3. Wiadomości o działaniu ruchowym mogą mieć
znaczny wpływ na osiągany wynik sportowy
[1] Gracz J, Sankowski T: Psychologia sportu. Poznań, AWF,
1995.
[2] Czabański B: Wybrane zagadnienia uczenia się i nauczania techniki sportowej. Wrocław, AWF, 1998.
[3] Pöhlmann R: Sportmotorik. Potsam, VEB Kongress und
Werbedruck, 1985.
[4] Raczkowska-Bekiesińska T: Programowane nauczanie
skoku zawrotnego. Warszawa, AWF, 1972.
[5] Kost M: Cybernetyczne ujęcie procesu dydaktycznego
w gimnastyce. Dysertacja doktorska. Kraków, AWF,
1995.
[6] Nowak A: Karty programowane w nauczaniu czynności
pływackich dzieci ośmioletnich. Zeszyty Naukowe AWF
we Wrocławiu, 1985; 37.
[7] Dybińska E: Optymalizacja informacji wizualnej jako czynnika usprawniającego uczenie się i nauczanie czynności
pływackich dzieci 10-letnich. Studia i Monografie, Kraków,
AWF, 2004; 25.
[8] Brzeziński J: Metodologia badań psychologicznych.
Warszawa, PWN, 1996.
[9] Babbie E: Badania społeczne w praktyce. Warszawa,
PWN, 2004.
[10] Harwey G, Dungwort R: Soccer School. Warszawa, Oficyna Wydawnicza Delta W-Z, 1998.
[11] Bergier J: Wiedza dzieci o nauczanych czynnościach
ruchowych a skuteczność działań w grze zespołowej.
Warszawa, AWF, 1998.
[12] Guła-Kubiszewska H: Wyobrażenia motoryczne a
[13]
[14]
[15]
[16]
[17]
[18]
[19]
[20]
[21]
[22]
[23]
-
-
-
-
PIŚMIENNICTWO • LITERATURE
-
– 80 –
sprawność uczenia się pływania stylem klasycznym dzieci
dziewięcioletnich. Kultura Fizyczna, 1993: 7-8.
Włodarski Z: Psychologiczne prawidłowości uczenia
się i nauczania. Warszawa, Wydawnictwo Szkolne
i Pedagogiczne, 1980.
Maruszewski T: Psychologia poznawcza. Znak – Język
– Rzeczywistość. Warszawa, 1996.
Ungerer D: Zur Theorie des Sensomotrischen Lernens.
Wyd 3, Schornodorf, 1997.
Gall J: Bewegungskuntse, Zirkuskunste. Reihe Motorik,
Band 16, Schondorf, Verlag Karl Hoffman, 1994.
Bogen MM: Problem zwiększania efektywności nauczania
czynności ruchowych. Zeszyty Naukowe, Wrocław, AWF,
1989: 150-151
Duda H: Intelektualizacja nauczania gry w piłkę nożną.
Kraków, AWF, 2004
Talaga J: Trening piłki nożnej. Warszawa, COS, 1997.
Arska-Kotlińska M, Bartz J: Wybrane zagadnienia statystyki dla studiujących wychowanie fizyczne. Poznań, AWF,
1989.
Dylak: Wizualizacja w kształceniu nauczycieli. Poznań,
Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im A. Mickiewicza
w Poznaniu, Seria Technologia Kształcenia, 1995; 16.
Richadeau F: Written Instruction; w: Dunkin MJ (red.):
The International Encyklopedia of Teaching and Teacher
Education. Oxford, Pergamon Press, 1998.
Czajkowski Zb: Poradnik trenera. Warszawa,
RCMSzKFiS,1994.