docInfrastruktura 9/20129.31 MB
download 
Reklamacja Transkrypt
Infrastruktura 9/20129.31 MB
Nr 9(54)/2012 wrzesień 2012 Cena 14,90 zł (w tym VAT 8%) PROJEKT USTAWY O OZE POD LUPĄ Wsparcie dla sektora „zielonej energii” BIOMASA PALIWO LOKALNE Ryszard Gajewski o specyfice biomasy CZY NAS STAĆ NA REWOLUCJĘ ENERGETYCZNĄ? Polska przestawia się na gospodarkę niskoemisyjną Marszałkowie w obronie dróg samorządowych Narodowy program odbudowy dróg pilnie potrzebny Marek Woszczyk o działaniach URE w zakresie promocji konkurencji w energetyce WOLNOŚĆ CORAZ MNIEJ REGULOWANA www.inframedia.pl PASJA ENERGIA profesjonalizm ul. Kamienna 7, Wysogotowo, 62-081 Przeźmierowo, tel. +48 61 668 17 00, fax +48 61 668 17 35 [email protected] www.msrtraffic.com.pl Najliczniejszą grupę odbiorców energii elektrycznej stanowią gospodarstwa domowe, choć zużywają najmniejszą jej ilość i mają najmniejszą możliwość negocjacji z jej dostawcami. Póki co dla tej grupy ceny nadal są regulowane. Co się musi stać, aby rynek energii w Polsce został całkowicie uwolniony? W jaki sposób Urząd Regulacji Energetyki dba o podniesienie jego konkurencyjności? – odpowiedzi na te m.in. pytania udziela prezes URE Marek Woszczyk. Przygotowany przez resort gospodarki projekt ustawy o odnawialnych źródłach energii został przekazany do uzgodnień międzyresortowych. Najwyższy czas, by kwestia pozyskiwania energii ze źródeł niekonwencjonalnych została uregulowana. – Proponowany system wsparcia OZE, podobnie jak dotąd funkcjonujący, ma się opierać na dwóch podstawowych mechanizmach: obowiązkowym zakupie „zielonej energii” przez tzw. sprzedawcę z urzędu oraz wystawianiu tzw. zielonych certyfikatów (świadectwa pochodzenia) – tłumaczą Bartłomiej Ziębiński i Jakub Gorzelnik z kancelarii CMS Cameron McKenna. Które ze źródeł OZE znajdzie największe zastosowanie, czy istnieją w Polsce możliwości rozwoju rynku biomasy? Zdaniem Ryszarda Gajewskiego, prezesa zarządu Polskiej Izby Biomasy, potencjał techniczny agrobiomasy oraz biomasy leśnej to blisko 20 mln ton rocznie. Uzupełnieniem zestawu źródeł energii elektrycznej w Polsce ma być energetyka jądrowa. Koszty pozyskanej w ten Anna Krawczyk, wydawca sposób energii są zdaniem prof. dr. inż. Andrzeja Strupczewskiego, przewodniczącego Komisji Bezpieczeństwa Jądrowego Narodowego Centrum Badań Jądrowych, niższe niż np. pozyskanej z farm wiatrowych. – Droga energia elektryczna oznacza nie tylko wysokie rachunki dla każdego z nas, ale także ucieczkę przemysłu z Polski do innych krajów – zwraca uwagę prof. Strupczewski. Paliwem, które zyskuje coraz większe znaczenie, jest pył węgla brunatnego. Jest on wykorzystywany m.in. w przemyśle ciepłowniczym, wapniowym, a także w wytwórniach mas bitumicznych przy produkcji mieszanek mineralno-asfaltowych. Doświadczenia z użyciem tego paliwa przedstawia Zbigniew Krupa, dyrektor ds. technicznych spółki Polski Asfalt. Instytut Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego wspólnie z Politechniką Śląską rozpoczął w 2009 r. realizację projektu pn.: „Identyfikacja potencjału energetycznego depozytów mułów węglowych w bilansie paliwowym kraju oraz strategia rozwoju technologicznego w zakresie ich wykorzystania”. – Wdrożenie wyników projektu na skalę przemysłową pozwoli na włączenie do bilansu paliwowego kraju co najmniej 10 mln Mg pełnowartościowego paliwa – informuje dr inż. Ireneusz Baic z katowickiego oddziału IMBiGS. Czy stać nas na rewolucję energetyczną? – odpowiadają prof. Jerzy Buzek i dr Janusz Steinhoff, przewodniczący i wiceprzewodniczący Społecznej Rady ds. Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej. ■ INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 www.inframedia.pl FOT. JACEK BOJARSKI od redakcji 3 Spis treści Nr 9(54)/2012 (wrzesień 2012) 14 Z widokiem na Wisłę – Samorząd jest otwarty na współpracę z każdym podmiotem gospodarczym, który zdecyduje się stworzyć na naszym terenie nowe miejsca pracy – mówi Andrzej Nowakowski, prezydent Płocka. 8 Wolność coraz mniej 52 Współczesne urządzenia regulowana bezpieczeństwa ruchu drogowego w polskiej praktyce drogowej – ochrona czy zagrożenie życia? – Okres utrzymywania regulacji z mocy prawa musi być przejściowy. Dyrektywy mówią wyraźnie: Wspólnota ma dążyć do stworzenia jednolitego rynku działającego na zasadach wolnej konkurencji – mówi Marek Woszczyk, prezes Urzędu Regulacji Energetyki. Rozmowa miesiąca 8 Wolność coraz mniej regulowana Rozmowa z Markiem Woszczykiem, prezesem Urzędu Regulacji Energetyki Samorządy 14 Z widokiem na Wisłę Rozmowa z Andrzejem Nowakowskim, prezydentem Płocka 18 Płocka recepta na rozwój 20 Płock przyjazny kierowcom Rozmowa z Markiem Antoszkiem, dyrektorem Miejskiego Zarządu Dróg w Płocku Gospodarka 22 Projekt ustawy o OZE pod lupą Izabela Wójtowicz 25 System wsparcia dla „zielonej energii” Bartłomiej Ziębiński, Jakub Gorzelnik W sytuacji coraz większego obciążenia ruchem dróg wojewódzkich, powiatowych, a nawet gminnych oraz wzrastającej liczby wypadków, problemem staje się przede wszystkim brak określenia jakichkolwiek zasad stosowania drogowych barier ochronnych na tych drogach. 27 Farmy wiatrowe stymulatorem rozwoju gmin 27 Wypowiedź Krzysztofa Prasałka, prezesa Polskiego Stowarzyszenia Energetyki Wiatrowej 28 Biomasa paliwo lokalne Rozmowa z Ryszardem Gajewskim, prezesem zarządu Polskiej Izby Biomasy 30 PromoBio – szansa dla polskiej biomasy Izabela Wójtowicz 32 Energia z przyszłością Rozmowa z prof. dr. inż. Andrzejem Strupczewskim, przewodniczącym Komisji Bezpieczeństwa Jądrowego Narodowego Centrum Badań Jądrowych oraz wiceprezesem Stowarzyszenia Ekologów na Rzecz Energii Nuklearnej SEREN Technologie 34 Pył węgla brunatnego – paliwo alternatywne 38 Palnik na pył węglowy – innowacja i alternatywa w wytwórniach mas bitumicznych. Warto liczyć i oszczędzać! Peter Koltes 40 Suche odsiarczanie spalin – tradycja i innowacyjność Arkadiusz Szymanek 44 Inteligentna współpraca Inwestycje infrastrukturalne 46 Dopiero się rozpędzamy Henryk Majchrzak Drogi 50 Marszałkowie w obronie dróg samorządowych Rozmowa z marszałkiem województwa podkarpackiego Mirosławem Karapytą Agata Siekierska 4 INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 Wydawca Anna Krawczyk e-mail: [email protected] 60 Czy nas stać na rewolucję energetyczną? Adres redakcji ul. Balonowa 21/3 02-635 Warszawa tel./fax 22 844 18 27, tel. 22 856 45 00÷04 Adres internetowy: www.inframedia.pl e-mail: [email protected] Przestawienie gospodarki na niskoemisyjną wydaje się nieuchronne. Nasuwa się jednak pytanie, czy nasz kraj stać na realizację ambitnego unijnego programu ograniczenia emisji CO2. Redaktor naczelna Anna Krawczyk Redaktor prowadzący Leszek Mikołajków 67 Korzyści dla samorządów z udziału w programie Inteligentne Sieci Energetyczne (ISE) Program ISE jest zaproszeniem do współpracy. Wnioskodawcami nie mogą być jednak pojedyncze podmioty, tylko lokalne konsorcja, które wykażą się umiejętnością dobrej organizacji i współdziałania. Samorządy są naturalnymi liderami takich konsorcjów – mówi Jan Rączka, prezes Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. 52 Współczesne urządzenia bezpieczeństwa ruchu drogowego w polskiej praktyce drogowej – ochrona czy zagrożenie życia? Część 1. Bezpieczeństwo w kontekście obowiązujących aktów prawnych i normatywów Marek Bujalski Energetyka 60 Czy nas stać na rewolucję energetyczną? Agata Siekierska 61 Wypowiedź prof. Jerzego Buzka, przewodniczącego Społecznej Rady ds. Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej 62 Wypowiedź dr. Janusza Steinhoffa, wiceprzewodniczącego Społecznej Rady ds. Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej 64 Pożądane maszyny Anna Krawczyk 66 Samorządowi liderzy ISE 67 Wypowiedź Jana Rączki, prezesa Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej 68 Obrót w kierunku konkurencyjności 69 Wypowiedź Ireneusza Łazora, prezesa zarządu TGE SA – Grupa Kapitałowa GPW SA 70 Depozyty mułów węglowych jako źródło paliwa energetycznego Ireneusz Baic Stałe rubryki 6 Aktualności 72 Zapowiedzi Asystentka redaktor naczelnej Agata Siekierska e-mail: [email protected] Reklama Ann Frąckiewicz e-mail: [email protected] Adiustacja tekstów Joanna Reszko-Wróblewska Korekta Ewa Popławska Dziennikarze współpracujący Henryk Jezierski Beata Kopeć Współpraca merytoryczna Aleksander Kabziński Radosław Kucharski Kamilla Olejniczak Piotr Sobczyński Stanisław Styk Zbigniew Szymański Marek Wierzchowski Prenumerata Kolporter SA oraz redakcja tel./fax 22 844 18 27, tel. 22 856 45 00 Prenumerata w internecie: www.inframedia.pl Cena prenumeraty na II półrocze 2012 roku – 64,80 zł DTP Inventivo Grafika na okładce – inventivo.pl Redakcja nie odpowiada za treść reklam i nie zwraca materiałów niezamówionych. Zastrzegamy sobie prawo do zmian i skracania przesłanych materiałów. INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 aktualności Aż 140 mln zł na powiązanie uczelni z otoczeniem gospodarczym przewidziano w dwóch nowych konkursach Narodowego Centrum Badań i Rozwoju. Do 28 września uczelnie oraz instytuty naukowe PAN mogą składać wnioski o dofinansowanie programów kształcenia o kluczowym znaczeniu dla gospodarki. Konkursy mają pomóc w lepszej realizacji unijnej strategii Europa 2020. W I konkursie 100 milionów złotych zadedykowano na uruchomienie nowych kierunków studiów licencjackich, inżynierskich, magisterskich i doktoranckich, których absolwenci mogą przyczynić się do rozwoju i innowacyjności polskiej gospodarki. Pieniądze w ramach konkursu mogą być też przeznaczone na przygotowanie absolwentów do zawodowego startu, kreowanie bogatszej oferty staży i praktyk zawodowych albo stypendia dla doktorantów i młodych doktorów. W II konkursie 40 milionów zostanie rozdysponowane m.in. na otwieranie atrakcyjnych dla sektora gospodarki studiów podyplomowych, wzmocnienie kształcenia na odległość, organizację staży i szkoleń w najlepszych zagranicznych ośrodkach naukowych. W obu konkursach premiowane będą projekty, uwzględniające kształcenie w języku angielskim i obejmujące wiedzę oraz umiejętności z zakresu przedsiębiorczości, przekazywane przez ekspertów-praktyków. ŹRÓDŁO: NARODOWE CENTRUM BADAŃ I ROZWOJU Wiceminister Trojanowska otworzyła Centrum Radiochemii i Chemii Jądrowej Centrum Radiochemii i Chemii Jądrowej przy Instytucie Chemii i Techniki Jądrowej jest inwestycją powstałą dla wzmocnienia zaplecza badawczego „Programu polskiej energetyki jądrowej”. Centrum wyposażono w nowoczesną aparaturę pomiarową: spektrometry promieniowania alfa, beta i gamma, spektrometr masowy, spektrometr rentgenowski, analizator TGA – TDA, spektrometr Ramana, spektrometry UV – VIS, chromatografy gazowe. Dzięki nim można dokładnie poznać skład próbki i oznaczyć minimalne ilości obecnych w niej promieniotwórczych izotopów. Centrum Radiochemii i Chemii Jądrowej wspierać będzie realizację „Programu polskiej energetyki jądrowej”. Jest to jeden z najnowocześniejszych w Europie ośrodków badawczo-rozwojowych o kluczowym znaczeniu dla gospodarki. – Badania prowadzone w Centrum mają służyć potrzebom zarówno energetyki jądrowej, jak i medycyny nuklearnej – powiedziała Hanna Trojanowska, pełnomocnik rządu ds. polskiej energetyki jądrowej. Instytut zaangażowany jest w projekty badawcze dotyczące nowych metod przerobu paliwa jądrowego, metod 6 FOT. MG 140 mln zł na lepszą współpracę uczelni z gospodarką biodozymetrycznych czy też badań odporności izolacji przewodów elektrycznych w elektrowni jądrowej. Podczas uroczystości wiceminister Trojanowska wręczyła 17 pracownikom ICHTJ odznaczenia państwowe. ŹRÓDŁO: MG Pomożemy wstrzymać ziemię NFOŚIGW proponuje jednostkom samorządu terytorialnego oraz innym instytucjom publicznym pomoc w usuwaniu skutków osuwisk. W kraju problem osuwisk ziemnych na szerszą skalę pojawił się po powodziach w 2010 roku. Wówczas podjęto prace nad zmianami w ustawie Prawo wodne, która 5 stycznia 2011 roku umożliwiła korzystanie ze środków będących w dyspozycji Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na przeciwdziałanie osuwiskom ziemi i likwidowanie ich skutków dla środowiska. Obecnie to nie jest jedyne źródło finansowania usuwania skutków takich zniszczeń. Fundusz wspiera działania ministra spraw wewnętrznych i korzysta ze sprawdzonych przez ten resort mechanizmów weryfikacji skutków katastrof. NFOŚiGW na ten cel, do 2017 roku, oferuje 50 mln zł pomocy finansowej w formie dotacji, a wnioski przyjmowane są w naborze ciągłym. „Przeciwdziałanie osuwiskom ziemi i likwidowanie ich skutków dla środowiska” to program oferujący maksymalny dopuszczalny limit dofinansowania do 100% kosztów kwalifikowanych, przy uwzględnieniu przepisów dotyczących dopuszczalności pomocy publicznej, jednakże nie więcej niż 10 mln zł na jedno przedsięwzięcie. Podstawowe zadania realizowane w ramach dofinansowanego projektu to prace stabilizacyjne i zabezpieczające osuwiska stanowiące zagrożenie dla środowiska, urządzeń i obiektów ochrony środowiska, gospodarki wodnej, obszarów cennych przyrodniczo i zabytków kultury. Dotacją mogą być objęte prace stabilizacyjne na osuwisku, przygotowanie zaplecza i terenu osuwiskowego, roboty budowlano-montażowo-instalacyjne. Ale to również wykonywanie otworów, INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 Witold Maziarz, Agata Mularczyk, NFOŚiGW STRABAG otworzył wytwórnię mas bitumicznych w Rosji W lipcu miało miejsce uroczyste uruchomienie mobilnej wytwórni mas bitumicznych firmy STRABAG o wydajności 160 t/h w miejscowości Podbieriezie k. Wielkiego Nowgorodu. Gubernator okręgu Siergiej Mitin symbolicznie otworzył wytwórnię mas bitumicznych, przecinając wstęgę oraz uczestnicząc w ułożeniu pierwszej partii asfaltu. – Uruchomienie wytwórni to bardzo ważne wydarzenie. Jeden z największych problemów, z jakimi borykają się mieszkańcy obwodu, to problem jakości dróg. W tym roku po raz pierwszy utworzyliśmy regionalny fundusz drogowy i zaprosiliśmy największą firmę – koncern STRABAG. To będzie skok jakościowy i technologiczny dla nas w zakresie utrzymania i remontów dróg – powiedział gubernator Mitin. – W Polsce wdrożyliśmy nowoczesną technologię kompaktowych warstw asfaltowych. Pozwala ona na wykonywanie warstw mieszanek mineralno-asfaltowych w gorszych warunkach pogodowych i przyspieszenie tempa robót. Uważam, że naszym pierwszym zadaniem tutaj będzie wdrożenie tej technologii w Rosji – powiedział Piotr Mroczkowski, dyrektor techniczny rosyjskiego oddziału STRABAG Sp. z o.o. Budownictwo Infrastruktury. Mobilna wytwórnia mas bitumicznych w Podbierieziu została wybudowana w rekordowym czasie – mniej niż 3 miesiące. Jest zlokalizowana w pewnej odległości od terenów mieszkalnych. Wartość projektu, który w przyszłości ma na celu nie tylko produkcję masy asfaltowej, lecz przede wszystkim budowę nowych dróg, wynosi 16 mln EUR. Poza wytwórnią mas bitumicznych STRABAG sprowadził również sprzęt do remontu dróg. Mazowsze ma drugie lotnisko! Regularne loty z Portu Lotniczego Warszawa/Modlin ruszyły w połowie lipca. Rocznie port będzie obsługiwać ok. 2 mln pasażerów. W 2007 r. udziałowcy spółki i inicjatorzy inwestycji: Samorząd Województwa Mazowieckiego, Agencja Mienia Wojskowego, Przedsiębiorstwo Państwowe Porty Lotnicze oraz Miasto Nowy Dwór Mazowiecki po raz pierwszy przedstawili biznesplan inwestycji. Prawdziwym zielonym światłem dla budowy inwestycji było wynegocjowanie przez samorząd województwa unijnego dofinansowania, mimo że pierwotnie Bruksela nie zamierzała wspierać tego typu inwestycji. Ostatecznie wartość dofinansowania ze środków unijnych na ten cel wyniesie do 166,2 mln zł – inwestycja została wpisana na listę projektów kluczowych RPO WM. Kolejne blisko 201 mln zł w formie wkładów pieniężnych do spółki przekazali udziałowcy spółki: Samorząd Województwa Mazowieckiego – 98,34 mln zł, Przedsiębiorstwo Państwowe Porty Lotnicze – 87 mln zł, Miasto Nowy Dwór Mazowiecki – 15,6 mln zł. Ponadto udziałowcy wnieśli do spółki w postaci aportów mienie (w tym grunty, na których posadowione jest lotnisko) o wartość: 11,4 mln zł (Przedsiębiorstwo Państwowe Porty Lotnicze) i – 111,48 mln zł (Agencja Mienia Wojskowego). W sumie całkowita wartość projektu netto wyniesie ok. 370 mln zł. FOT. LOTNISKO WARSZAWA/MODLIN prac strzałowych, robót ziemnych, odwodnieniowych i inne. Dofinansowanie uwzględnia również prace projektowe, badania geologiczno-inżynierskie, sporządzanie projektów budowlanych oraz dokumentacji geologicznych i inżynierskich. Dofinansowanie nie obejmuje remontów i modernizacji dróg, budynków, urządzeń i obiektów zagrożonych lub uszkodzonych przez osuwiska. Oferta złożona przez konsorcjum Budimeksu SA (lider) i Ferrovial Agroman SA (partner) wygrała w postępowaniu o zamówienie publiczne w trybie przetargu nieograniczonego na „Rozbudowę infrastruktury portowej w południowej części portu w Świnoujściu. Budowa stanowiska promowego nr 1”. Zamawiającym jest Zarząd Morskich Portów Szczecin i Świnoujście SA. Samorząd Województwa Mazowieckiego zadbał o komfortowy i wygodny dojazd pasażerów do lotniska. Będą oni mieli do swojej dyspozycji aż 16 nowoczesnych pociągów. Koszt inwestycji wyniósł ponad 385,4 mln zł. Kolejną inwestycją związaną z lotniskiem jest budowa stacji kolejowej i torów bezpośrednio na terminal. Zarząd województwa mazowieckiego zadecydował, że na terenie lotniska wybudowana zostanie podziemna stacja kolejowa. Orientacyjny koszt całej inwestycji to ok. 250 mln zł, z czego 102 mln zł będzie pochodzić z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. Budowa zakończy się w 2015 roku. ŹRÓDŁO: BUDIMEX ŹRÓDŁO: URZĄD MARSZAŁKOWSKI WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO Ewa Bałdyga, rzecznik prasowy STRABAG Sp. z o.o. Budownictwo Infrastruktury Rusza rozbudowa portu w Świnoujściu INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 7 FOT. URZĄD REGULACJI ENERGETYKI ROZMOWA MIESIĄCA 8 INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 Wolność coraz mniej regulowana – Istotą funkcjonowania organów takich jak URE nie jest utrzymywanie regulacji cenowej, ale promowanie wolnej konkurencji, która ma przynieść pożytek wszystkim uczestnikom rynku – mówi Marek Woszczyk, prezes Urzędu Regulacji Energetyki, w rozmowie z Anną Krawczyk i Agatą Siekierską. Infrastruktura: Jakie działania podejmuje URE w celu podniesienia konkurencyjności polskiego rynku energii? Marek Woszczyk: Promowanie konkurencji jest istotą funkcjonowania Urzędu Regulacji Energetyki. Chodzi zwłaszcza o to, żeby w danym segmencie rynku infrastrukturalnego uruchamiać konkurencję tam, gdzie nie jest ona w stanie sama się wykreować. W energetyce, kolejnictwie, telekomunikacji mamy do czynienia z naturalnie tworzącymi się monopolami. Okazuje się jednak, że część tego rynku może podlegać zasadom konkurencji i że można oddzielić obrót towarem od jego transportu. wiać realizowanie usługi sprzedaży energii elektrycznej dowolnemu sprzedawcy, który zechce działać na ich terenie, i to w taki sposób, aby mógł on zawierać z odbiorcą umowę kompleksową. Druga, trudniejsza rzecz, którą chcemy wprowadzić, to sprzedaż awaryjna. Zasadą funkcjonowania systemu elektroenergetycznego powinna być ciągłość dostaw energii. W przypadku rozwiązań dotyczących sytuacji awaryjnych zdecydowanie potrzebna jest ingerencja ustawodawcy w postaci odpowiednich przepisów. Kolejna kwestia to uregulowanie kwestii odbiorców wrażliwych, którzy ze względów ekonomicznych mogą sobie na rynku nie poradzić i którzy są szczególnie narażeni na stosowanie wobec nich nieuczciwych praktyk rynkowych. Gospodarstwa domowe (grupa G) to jedyna grupa nabywców, dla której ceny są obowiązkowo regulowane. Co uniemożliwia całkowite uwolnienie cen w tym segmencie i kiedy w ogóle ono nastąpi? Spośród wszystkich odbiorców gospoZwracam uwagę, darstwa domowe zużywają najmniej że gdy regulator wycofuje energii i są podmiotami o najsłabszej się z ustalania taryf dla sile negocjacyjnej, m.in. dlatego prowadzimy kampanie uświadamiające gospodarstw domowych, odbiorcom ich prawa. jedynym de facto sposobem Zwracam uwagę, że gdy regulator obrony odbiorcy przed wycofuje się z ustalania taryf dla płaceniem zawyżonych cen gospodarstw domowych, jedynym jest zmiana sprzedawcy. de facto sposobem obrony odbiorTaka zmiana powinna cy przed płaceniem zawyżonych cen przebiegać szybko, łatwo jest zmiana sprzedawcy. Taka zmiai bezkosztowo na powinna przebiegać szybko, łatwo i bezkosztowo. Dlatego żeby można było wycofać się z administracyjnego ustalania cen, musi być spełnionych kilka warunków, które ujęliśmy w „Mapie drogowej liberalizacji rynku energii elektrycznej” już w 2008 r. Przede wszystkim odbiorca powinien mieć zapewnioną gwarancję zawarcia umowy kompleksowej po zmianie sprzedawcy energii. Uregulowanie tej sprawy znajduje się w projektach nowych przepisów, jednak już teraz, dzięki inicjatywie i przy wsparciu URE, zawarte zostało dobrowolne porozumienie, na mocy którego dystrybutorzy będą umożliINFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 Jak wygląda sytuacja w innych krajach Unii Europejskiej? Czy ceny energii zostały już tam uwolnione? W większości państw tak. I to jest standard, do którego dążymy. Okres utrzymywania regulacji z mocy prawa musi być przejściowy. Dyrektywy mówią wyraźnie: Wspólnota ma dążyć do stworzenia jednolitego rynku działającego na zasadach wolnej konkurencji. Innymi słowy o wysokości cen mają decydować efektywne mechanizmy rynkowe, a nie organy administracji. Istotą funkcjonowania organów takich jak URE nie jest utrzymywanie regulacji cenowej, ale promowanie wolnej konkurencji, która ma przynieść pożytek wszystkim uczestnikom rynku. Czy dostawcy w ogóle zabiegają o klientów? Pomimo że rynek gospodarstw domowych jest regulowany, nie jest zamknięty dla ofert alternatywnych. Faktycznie pojawiają się na nim sprzedawcy, którzy starają się przyciągnąć do siebie odbiorców. 9 ROZMOWA MIESIĄCA Jakie jest tempo liberalizacji w pozostałych sektorach energetyki? Tempo jest różne w zależności od sektora. Na rynku gazu, w przeciwieństwie do rynku energii elektrycznej, jesteśmy na samym początku drogi. Trudno też mówić o realnej konkurencji na rynku ciepła. Okres utrzymywania regulacji z mocy prawa musi być przejściowy. Dyrektywy mówią wyraźnie: Wspólnota ma dążyć do stworzenia jednolitego rynku działającego na zasadach wolnej konkurencji. Prawo wyboru sprzedawcy przysługuje wszystkim grupom odbiorców od 1 lipca 2007 r. Ilu nabywców z niego już skorzystało? Liczba odbiorców decydujących się na zmianę sprzedawcy energii, w tym gospodarstw domowych, dynamicznie się zwiększa. Do chwili obecnej zanotowaliśmy już ponad 80 tys. przypadków zmian sprzedawcy, w tym ponad 44 tys. w gospodarstwach domowych. Jaką rolę w sprzedaży energii elektrycznej odgrywa obecnie giełda energii? Zdecydowanie najważniejszą. Giełda bezwzględnie zwiększa transparentność rynku hurtowego, co przekłada się na wzrost wiarygodności jego indeksów cenowych. Zapewne nie zdobyłaby jednak samoczynnie takiego znaczenia, gdyby w 2010 r. nie udało się przekonać parlamentu do wprowadzenia obliga giełdowego, czyli obowiązku sprzedawania określonego wolumenu produkcji bezpośrednio przez giełdę. W ostatnim roku ok. 3/4 energii zostało zakontraktowane przez spółki sprzedażowe poprzez pakiet giełdowy. Monitorowanie ciągłości dostaw energii elektrycznej i gazu jest jednym z zadań prezesa URE. Jakie działania mogą wzmocnić bezpieczeństwo energetyczne Polski? Na pewno rozwój konkurencji. Mówiąc o bezpieczeństwie dostaw energii, nie mamy na myśli jedynie produktu, ale również jego cenę. Konsument oczekuje ciągłych dostaw i racjonalnych cen. Kolejnym działaniem jest rozwijanie inwestycji. Rynek energii jest rynkiem typowo infrastrukturalnym. Dzisiaj nie dysponujemy innymi technicznymi sposobami dostarczania energii elektrycznej jak tylko za pośrednictwem infrastruktury sieciowej. Dotyczy to także dostaw na skalę masową gazu i ciepła. Bez nowych inwestycji trudno sobie wyobrazić, abyśmy mogli czuć się bezpiecznie. 10 A jak wygląda inwestowanie na rynku wytwórców? Rynek wytwórców energii elektrycznej nie jest regulowany od 2001 r. Decyzje inwestycyjne podejmują samodzielnie grupy kapitałowe. Jeżeli plan inwestycji dotyczący mocy wytwórczych nie zostanie w pełni zrealizowany, to w latach 2016–2017 możemy mieć problem z pokryciem szczytowego zapotrzebowania na moc. Odbiorcy indywidualni mogą spać spokojnie, natomiast generujący największe zapotrzebowanie na moc przemysł mogą ewentualnie dotknąć ograniczenia. Oczywiście ziszczenie się takiego scenariusza zależy też od tempa wzrostu konsumpcji energii elektrycznej, które dziś trudno przewidzieć. Czy można liczyć na to, że nowe technologie przyjdą z pomocą? Rozwój inteligentnych sieci, połączenie telekomunikacji z energetyką to nieunikniona przyszłość. Niewątpliwie będziemy te trendy wspierać i usuwać blokujące ich rozwój bariery. Będziemy także zachęcać operatorów systemów dystrybucyjnych do tego, żeby ekonomicznie stymulowani jak najwięcej mikroźródeł przyłączali do sieci. W jaki sposób taki proces przebiega? Pomimo że prawo obliguje operatora systemu dystrybucyjnego do przyłączenia danego podmiotu, w praktyce niestety dystrybutor często wyszukuje najrozmaitsze powody, żeby takie przyłączenie odwlec. Dzisiaj nagminnie np. usiłuje się obciążać inwestorów częścią nakładów, za którą powinien odpowiadać operator. Na rynku gazu, w przeciwieństwie do rynku energii elektrycznej, jesteśmy na samym początku drogi. Trudno też mówić o realnej konkurencji na rynku ciepła Od 2015 r. chciałbym wprowadzić nowy model regulacji, w którym liczyć się będzie przede wszystkim jakość oferowanych przez operatorów usług. Zamierzamy brać pod uwagę takie czynniki jak: redukcja strat sieciowych, tempo przyłączania do sieci, nasycenie sieci dystrybucyjnej źródłami małoskalowymi, w tym energetyką odnawialną. Brakuje nam rozbudowanego komponentu energetyki małoskalowej, zwłaszcza tej w skali mikro, zwanej prosumencką. Jako konsumenci powinniśmy mieć możliwość stania się aktywnymi uczestnikami rynku – możemy nie tylko być odbiorcami energii, ale także powinniśmy móc zarabiać na jej produkcji, ewentualnie sami się w nią zaopatrywać. Prawdziwy wolny rynek to przede wszystkim wiele możliwości. Dziękujemy za rozmowę. ■ INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 ● rozmowy ze znanymi osobami zaangażowanymi w życie gospodarcze ● reportaże – ludzie i ich pasje, inwestycje infrastrukturalne, wydarzenia branżowe ● organizacja debat i konferencji ● projektowanie reklam ● obsługa fotograficzna: zdjęcia studyjne i reporterskie ● profesjonalna redakcja stylistyczna i korekta tekstów Kolportaż w prenumeracie oraz na wszystkich ważnych imprezach branżowych Koszt rocznej prenumeraty wynosi tylko 129,60 zł www.inframedia.pl Adres redakcji ul. Balonowa 21/3, 02-635 Warszawa tel. +48 22 856 45 00÷04 tel./fax +48 22 844 18 27 nowość! prenumerata w formacie.pdf Seminarium „Dobre praktyki przy budowie dróg” 26 września 2012 roku Aula Urzędu Miejskiego w Płocku, I piętro, Stary Rynek 1, 09-400 Płock Wydawnictwo Inframedia ma zaszczyt zaprosić na seminarium „Dobre praktyki przy budowie dróg”. Seminarium otworzy prezydent Płocka Pan Andrzej Nowakowski. Wśród prelegentów wystapią m.in. dr inż. Krzysztof Błażejowski i Stanisław Styk – autorzy podręcznika „Technologia warstw asfaltowych”, zajmujący się zagadnieniami budowy dróg od ponad 20 lat, dr inż. Wiesław Dąbrowski, ekspert w kwestii spękań nawierzchni. W programie znajdzie się również wizyta studyjna w Orlen Asfalt. Podczas seminarium poruszać będziemy zagadnienia związane z całym procesem inwestycyjnym. Zaczniemy od pokazania wzorcowej specyfikacji technicznej, poprzez dobór odpowiednich materiałów do podbudowy i mieszanek mineralno-asfaltowych w świetle nowych przepisów technicznych, innowacyjne technologie związane z oczyszczeniem i odwodnieniem dróg. Szczególne miejsce zajmie omówienie przyczyn powstawania spękań w nawierzchniach i metod jak się przed nimi ustrzec. Odbiorcami seminarium są zarządcy dróg, firmy wykonawcze, projektanci. Prog ra m * 8.30–9.30 Rejestracja uczestników 9.30Rozpoczęcie seminarium – przywitanie gości – Anna Krawczyk, wydawnictwo Inframedia 9.35–9.45Otwarcie seminarium – Andrzej Nowakowski, prezydent Płocka 9.45–10.00Inwestycje Miejskiego Zarządu Dróg w Płocku – Marek Antoszek, dyrektor MZD Płock 10.00–10.30Specyfikacje dla mieszanek mineralno-asfaltowych – Stanisław Styk, Biuro Inżynierskie SBI 10.30–11.00Podbudowy stabilizowane mechanicznie w świetle nowych przepisów technologicznych dla KR 1-5 (dobór materiałów i wykonawstwo) – Magdalena Romanewicz, Instytut Badawczy Materiałów Budowlanych 11.00–11.30Tajniki mieszanek mineralno-asfaltowych (optymalny dobór materiałów i wbudowywanie na drodze dla KR 1-5) – Daniel Ziółkowski, Instytut Badawczy Materiałów Budowlanych 11.30–11.45 Przerwa kawowa 11.45–12.15Lepiszcza asfaltowe – dr inż. Krzysztof Błażejowski, Orlen Asfalt 12.15–12.35Asfalt lany z teksturą SMA – Stanisław Styk, Biuro Inżynierskie SBI 12.35–13.05Metody podczyszczania i odwodnienia dróg – Łukasz Kowalik, Funke Polska 13.05–13.35Pęknięcia nowych nawierzchni asfaltowych – sposoby zapobiegania i naprawy – dr inż. Wiesław Dąbrowski, OAT Sp. z o.o. 13.35–14.00 Dyskusja 14.00 Lunch 14.40Wizyta studyjna w Orlen Asfalt. W drodze powrotnej zwiedzanie inwestycji na ulicy Bielskiej. Około 17.00 Powrót do Urzędu Miasta * zastrzegamy sobie możliwośc dokonywania zmian w programie. Patronat honorowy: Prezydent miasta Płocka Andrzej Nowakowski Sponsorzy: Funke Polska Sp. z o.o. Orlen Asfalt Sp. z o.o. Patronat medialny: – „Infrastruktura: Ludzie Innowacje Technologie” – Portal Budownictwa Komunikacyjnego ViaExpert www.viaexpert.pl – „Magazyn Autostrady” S K Ł A D O W E C=45 M=100 Y=30 K=40 C=0 M=0 Y=0 K=10 Organizator: Wydawnictwo Inframedia ul. Balonowa 21/3, 02-635 Warszawa tel. 22 856 45 00, tel./fax 22 844 18 27 e-mail: [email protected] Dodatkowe informacje: Anna Frąckiewicz tel. 606 742 220 e-mail: [email protected] Łukasz Kowalik, 14 lat doświadczenia z zakresu produkcji, handlu oraz wdrażania nowych produktów do kanalizacji sanitarnej, deszczowej oraz odwadniania. Po roku pracy w macierzystej firmie w Niemczech, brał aktywny udział w otwarciu zakładu produkcyjno-handlowego w Polsce. Posiada wiedzę dotyczącą produkcji metodami wtry- sku bezpośredniego, współwytłaczania jak i segmentowych konstrukcji z PVC-U. Przez 7 lat pełnił funkcję kierownika regionu Polska Południowa, gdzie ściśle współpracował z inwestorami, projektantami oraz zajmował się wdrażaniem produktów firmy Funke na polskim rynku. Od 3 lat pełni funkcję zastępcy dyrektora ds. techniczno-handlowych i jest odpowiedzialny za sprzedaż i wdrażanie nowych produktów z zakresu kanalizacji sanitarnej, deszczowej oraz podczyszczania i zagospodarowania wód opadowych z dróg i placów. Prowadzi szkolenia na terenie całej Polski. FOT. ZBIORY WŁASNE Magdalena Romaniewicz, absolwentka Wojskowej Akademii Technicznej, Wydział Nowych Technologii i Chemii. W branży drogowej od 2008 roku. Pierwszą pracę podjęła będąc na III roku studiów w Przedsiębiorstwie Robót DrogowoMostowych w Płońsku na stanowisku laborantki. Bardzo szybko awansowała na stanowisko kierownika laboratorium. Od listopada ubiegłego roku, jako pełnomocnik ds. Zakładowej Kontroli Produkcji oraz kierownik laboratoriów regionu wschodniego, reprezentuje Instytut Badawczy Materiałów Budowlanych. FOT. JACEK BOJARSKI Stanisław Styk, absolwent wydziału Inżynierii Lądowej Politechniki Warszawskiej. Uczestniczył w uruchamianiu produkcji asfaltów modyfikowanych dla największych polskich producentów: BP-Bitumen (obecnie TOTAL), ORLEN Asfalt. Współautor wielu rozwiązań technologicznych, wśród których znajduje się bezbarwne lepiszcze nadające się do barwienia. Przez szereg lat zajmował stanowiska głównego technologa w przedsiębiorstwach wykonawczych. Od roku 2003 prowadzi Biuro Inżynierskie SBI, wykorzystując swoje doświadczenia, głównie zajmując się nadzorami inwestorskimi przy budowie dróg gminnych oraz powiatowych. Jest współwłaścicielem specjalistycznego przedsiębiorstwa PDB Recykling, członkiem Komitetu Technicznego KT-212 Polskiego Komitetu Normalizacyjnego. Razem z Krzysztofem Błażejowskim współtworzył podręcznik „Technologia warstw asfaltowych” cz. I i II. Daniel Ziółkowski, absolwent Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego. Od 2001 roku zajmuje się badaniami laboratoryjnymi w drogownictwie. Początkowo jako laborant w firmie Drogi i Mosty Henryk Boczek w Inowrocławiu, następnie jako starszy laborant i technolog drogowy w laboratorium Lafarge Kruszywa i Beton. Obecnie pełni fukcję technologa drogowego w Instytucie Badawczym Materiałów Budowlanych. ■ FOT. JUSTYNA ZIÓŁKOWSKA Dr inż. Wiesław Dąbrowski, 34 lata doświadczeń z zakresu nauki i techniki inżynierii drogowej, z czego 15 lat na stanowisku pracownika naukowo-dydaktycznego uczelni wyższych. Od 10 lat szef firmy OAT Sp. z o.o., wcześniej reprezentant Strabag International GmbH oraz pełnomocnik zarządu Strabag Polska Sp. z o.o. Absolwent Politechniki Warszawskiej, dyplomant prof. Tadeusza Sandeckiego. Praca doktorska pt. „Użyteczność techniczna powierzchniowych utrwaleń” obroniona na Uniwersytecie Technicznym w Dreźnie. 20-letni członek niemieckiego stowarzyszenia badawczego drogownictwa i inżynierii ruchu (FGSV), opracowującego dokumenty aplikacyjne z zakresu drogownictwa w Niemczech. Ekspert z zakresu uszczelniania oraz naprawy pęknięć nawierzchni betonowych i asfaltowych. Autor analiz rynku asfaltów drogowych i przemysłowych wykonanych na zlecenie Petrochemii Płock S.A. Autor kilkudziesięciu referatów wygłoszonych na konferencjach krajowych i zagranicznych; wiele publikacji, wywiadów i referatów dr. inż. Wiesława Dąbrowskiego jest dostępnych na stronie www.viaexpert.pl oraz www.oat.pl. FOT. FUNKE POLSKA FOT. ZBIORY WŁASNE W. DĄBROWSKIEGO FOT. JACEK BOJARSKI Dr inż. Krzysztof Błażejowski, inżynier budownictwa drogowego z 20-letnim doświadczeniem w branży drogowej. Od początku zajmuje się technologią nawierzchni drogowych, asfaltowych i betonowych. Specjalizuje się w mieszankach mineralno-asfaltowych oraz diagnostyce zniszczonych nawierzchni (opracowuje analizy przyczyn zniszczenia i koncepcje naprawy). Jest współautorem powstałej w 1997 r. metody wizualnej oceny stanu nawierzchni „BIKB-IBDM”. Napisał ponad 50 publikacji z dziedziny techniki drogowej oraz 7 książek – w tym także ostatnio wydanej (2010 r.) w USA na temat mieszanki SMA. Zasiada w dwóch komitetach technicznych Polskiego Komitetu Normalizacyjnego – ds. asfaltów i ds. materiałów do budowy dróg. Od kilkunastu lat prowadzi szkolenia z technologii nawierzchni oraz występuje na seminariach i konferencjach. Jest rzeczoznawcą SITK w dziedzinie nawierzchni drogowych i lotniskowych. Prowadzi także znaną witrynę internetową www.road.pl. samorządy FOT. ARCHIWUM URZĘDU MIASTA PŁOCKA Z widokiem na Wisłę – Płock to miasto o zróżnicowanym charakterze – rozwinięte przemysłowo, ale posiadające też bogatą ofertę turystyczną. Wszystko dzięki Wiśle – mówi prezydent Andrzej Nowakowski w rozmowie z Anną Krawczyk i Agatą Siekierską. Infrastruktura: Jaki wpływ na rozwój miasta ma jego położenie geograficzne? Czy Wisła postrzegana jest bardziej jako szansa, czy jako utrudnienie? Andrzej Nowakowski: Rzeka od początku wpływała na rozwój miasta, ale do pewnego stopnia także je ograniczała, bowiem skupiała życie społeczno-gospodarcze na swoich brzegach. Współcześnie granice miasta są przesunięte po obu jej stronach. Tereny w pobliżu Wisły, nienadające się do zabudowy miejskiej, zamierzamy przeznaczyć na kompleks rekreacyjno-turystyczny i połączyć to z właściwym zagospodarowaniem prawego nabrzeża. Ponadto, jako że Wisła wciąż pozostaje dzika i nieujarzmiona, staramy się uzyskać dofinansowanie unijne na projekt przekształcenia jej w rzekę żeglowną. Jak wygląda kwestia transportu ludzi czy towarów drogą rzeczną? Wisła nie jest do tego w żaden sposób przystosowana, poza tym to są ogromne koszty, liczone w miliardach złotych. Obecnie istotniejsze od przekształcenia Wisły w rzekę żeglowną jest zapewnienie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego. Razem z wojewodą mazowieckim Jackiem Kozłowskim, który współpracuje też z wojewodą kujawsko-pomorskim i lubelskim, staramy się stworzyć program dotyczący Wisły środkowej, którego celem jest zabezpieczenie mieszkańców okolicznych gmin przed ewentualnym wystąpieniem powodzi. W jaki sposób samorząd stara się zwiększyć turystyczną atrakcyjność Płocka? 14 Na pewno trzeba odwrócić miasto ku Wiśle i lepiej wykorzystać nadbrzeże. Mamy opracowany projekt rozbudowy i zagospodarowania nabrzeża wiślanego, który ma duże szanse na realizację przy wsparciu środkami unijnymi. W ramach tego przedsięwzięcia powstanie m.in. port jachtowy na ponad 200 jachtów z potrzebną infrastrukturą. Podpisanie umowy o dofinansowanie unijne planowane jest na pierwszy kwartał przyszłego roku, a realizacja zadania ma zająć 2 lata. Do aktywnego wypoczynku nad wodą w Płocku jest także Zalew Sobótka, gdzie znajduje się miejskie kąpielisko, można pograć w siatkówkę plażową, popływać łódką, kajakiem czy rowerem wodnym. W mieście jest wiele atrakcji – wspaniałe zabytki, przepiękny ogród zoologiczny, klimatyczna Starówka, a także liczne festiwale zaspokajające różne muzyczne – i nie tylko – gusta. Są to imprezy z muzyką reggae, elektroniczną, teatrami ulicznymi, ambitnym kinem pod chmurką, poświęcone twórczości pochodzącego z Płocka awangardowego twórcy Stefana Themersona. Staramy się rozwijać tę ofertę, w tym roku po raz pierwszy odbędzie się na płockiej plaży festiwal adresowany do miłośników rocka i heavy metalu – Summer Fall Festiwal. Co, poza rozwojem turystyki, zawierają miejskie plany na przyszłość? Strategia Zrównoważonego Rozwoju Miasta Płocka do 2022 roku została opracowana 4 lata temu. Jej główne założenia to: zaspokojenie potrzeb mieszkańców, inwestowanie w kapitał ludzki i jego potencjał, rozbudowa infrastruktury technicznej i społecznej, działania proekologiczne, odpowiednie zaINFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 FOT. ARCHIWUM URZĘDU MIASTA PŁOCK gospodarowanie przestrzenne, a także rozwój gospodarczy rozwoju terenów ościennych. Nadrzędnym celem jest stwoi promocja Płocka. rzenie jednorodnych przestrzeni funkcjonalnych. Przede wszystkim zależy nam na tym, by miasto miało ofertę dla wszystkich grup wiekowych. Dlatego dla najmłodszych Czy charakter miasta sprzyja rozwojowi przedsiębiorczości? budujemy żłobki, przedszkola, orliki czy place zabaw, dla osób Jak sobie radzą lokalne podmioty gospodarcze? dorosłych staramy się stworzyć jak najPrzemysł płocki to nie tylko PKN Orlen więcej nowych miejsc pracy, z myślą o sei związane z nim firmy, ale także zakłaMamy opracowany niorach planujemy zwiększyć liczbę pardy przemysłu chemicznego czy spożywprojekt rozbudowy ków miejskich. Płock ma być miejscem czego. Obecność dużych firm generuje do mieszkania, studiowania, pracowapotrzebę funkcjonowania mniejszych i zagospodarowania nabrzeża nia i odpoczynku – po prostu do życia. przedsiębiorstw, które będą z nimi kowiślanego, który ma duże operowały. Chcę zwrócić uwagę, że aż szanse na realizację przy Jakie działania są podejmowane na rzecz 8 płockich przedsiębiorstw weźmie udział wsparciu środkami unijnymi właściwego zagospodarowania przew tegorocznych Międzynarodowych strzennego? Targach Inwestycyjnych CIFIT. Dokumentem zawierającym główne zadania jest Studium Wszystkim chcemy ułatwić funkcjonowanie poprzez budoUwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego wę tzw. małej obwodnicy pomiędzy Orlenem a Podolszycami, Miasta. Określony w nim został m.in. docelowy system ko- dzięki któremu transport zostanie wyprowadzony z centrum munikacji transportowej, lokalnej i zewnętrznej oraz zwią- miasta na jego obrzeża. zany z nim rozwój infrastruktury technicznej, wyznaczone Samorząd jest otwarty na współpracę z każdym podmiozostały strefy rozwojowe w granicach miasta oraz kierunki tem gospodarczym, który zdecyduje się stworzyć na na- INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 15 samorządy Jakie kryteria musiały spełnić przedsiębiorstwa uczestniczące w CIFIT? W ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego 2007–2013 realizowany jest projekt współfinansowany ze środków europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego noszący nazwę „Promocja Mazowsza poprzez wypromowanie Płocka jako miasta przyjaznego dla przedsiębiorców i nowych technologii”. Wyjazd lokalnych przedsiębiorców do chińskiego Xiamen na organizowane w dniach 6–11 września br. targi odbywa się właśnie w ramach tego projektu. Zainteresowani musieli spełniać następujące warunki: posiadać siedzibę oraz działać na terenie Płocka minimum 18 miesięcy (i to w branży tematycznie związanej z targami), wykazywać gotowość do podjęcia współpracy kapitałowej, handlowej lub technologicznej z partnerem zagranicznym. Dodatkowo pod uwagę brane było doświadczenie w działalności promocyjno-informacyjnej związanej z pozyskiwaniem nowych kontrahentów oraz prowadzenie strony internetowej. Priorytetowo traktowaliśmy małe i średnie przedsiębiorstwa. ORLEN Arena 16 FOT. DARIUSZ BÓGDAŁ W jakim stopniu Płock wykorzystuje środki pochodzące z funduszy unijnych i na jakie inwestycje są one przeznaczane? FOT. ZBIORY WSD W PŁOCKU szym terenie nowe miejsca pracy. Przedsiębiorcy mogą liczyć np. na ulgi w podatku od nieruchomości czy pomoc w załatwieniu procedur administracyjnych w ramach funkcjonującego w Urzędzie Miasta Płocka Biura Obsługi Inwestora. Wyższe Seminarium Duchowne W perspektywie finansowej 2007–2013 Płock realizuje 34 projekty współfinansowane ze środków unijnych. Całkowita ich wartość to ponad 190 mln zł, z czego kwota dofinansowania wynosi 129 mln zł. Realizowane są projekty infrastrukturalne oraz społeczne. Jeżeli dodać do tego projekty spó-łek miejskich, jak Komunikacja Miejska i Wodociągi Płockie, to całkowita wartość projektów przekroczy 386 mln zł, z czego środki unijne to prawie 215 mln zł. Kilka projektów, np.: przebudowa budynku dydaktycznego zoo, budowa wielopoziomowego parkingu, budowa dróg na osiedlu Borowiczki, rozwój infrastruktury teleinformatycznej w Urzędzie Miasta i jednostkach podległych oraz modernizacja infrastruktury szkolnictwa zawodowego, zostało pozytywnie ocenionych, niestety z powodu braku środków nie uzyskało dofinansowania. Z czego miasto czerpie większe korzyści: z rozwoju przemysłowo-gospodarczego czy turystycznego? Nie rozgraniczałbym tego. Taki podział sugeruje, że przemysł i turystyka muszą ze sobą rywalizować, a to nie jest prawdą. Płock jest rozwiniętym gospodarczo miastem posiadającym także bogatą ofertę turystyczną. Oznakami gospodarczego rozwoju jest zwiększanie się budżetu, przybywanie miejsc pracy, prężne funkcjonowanie środowiska biznesu. Uważam jednak, że należy inwestować także w kapitał ludzki, dając mieszkańcom dogodne miejsce do życia, a gościom zapewnić przyjazne i atrakcyjne warunki do odkrywania uroków miasta. Płock trzeba po prostu odwiedzić, bo naprawdę warto tu przyjechać. Jest powiedzenie: Zobaczyć Neapol i umrzeć, o naszym mieście można powiedzieć: Zobaczyć Płock i... żyć, żeby znów tu przyjechać. Zapraszamy zatem do Płocka i dziękujemy za rozmowę. ■ INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 PATRONAT MEDIALNY: ORGANIZATOR: SEMINARIUM Inwestycja jako tor przeszkód - jak go skutecznie pokonać? Wymiana doświadczeń uczestników procesu inwestycyjnego - Inwestor/Zamawiający, Wykonawca, Inżynier/Konsultant Biuro budowy jako firma ad-hoc - właściwe Administrowanie Kontraktem Wykonawcy Robót: na etapie przetargu, złożenia oferty, przygotowania oraz właściwej realizacji. 8-9.11.2012 r. WINDSOR PALACE HOTEL & CONFERENCE CENTER, Serock k/Warszawy Więcej informacji: www.b-act.com.pl Kontakt: +48 784 488 416 [email protected] DO UDZIAŁU ZAPRASZAMY PRZEDE WSZYSTKIM: PANEL DYSKUSYJNY: Wojewodów, Starostów, Prezydentów, Burmistrzów, Wójtów oraz Skarbników i Sekretarzy Jednostek Samorządu Terytorialnego Przedstawicieli Ambasad znajdujących się na terenie Rzeczypospolitej Polskiej Prezesów, dyrektorów i kierowników spółek komunalnych i Skarbu Państwa Kierowników i pracowników wydziałów technicznych i inwestycji w jednostkach administracji rządowej i samorządowej Kierowników i pracowników wydziałów gospodarki komunalnej, infrastruktury oraz wydziałów ochrony zabytków i środowiska Wykonawców i podwykonawców robót budowlanych Niezależnych ekspertów i praktyków z dziedziny zarządzania i prowadzenia projektów inwestycyjnych PATRONAT HONOROWY: Mariusz Dobrzeniecki – Prezes Zarządu Pekum Sp. z o. o. z/s w Olsztynie, Jolanta Żuk – Kierownik Jednostki Realizującej Projekt, ZWiK Wałcz, Paweł Ziemski – Zastępca Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego, Krzysztof Woźnicki – Prezes Senior Stowarzyszenia Inżynierów Doradców i Rzeczoznawców, Marek Michałowski – Prezes Zarządu Polskiego Związku Pracodawców Budownictwa, Przewodniczący Rady Nadzorczej Budimex SA, Łukasz Niedźwiecki – Prezes Zarządu Bydgoskiego Parku Przemysłowo – Technologicznego Sp. z o. o., Małgorzata Rogowicz-Angierman – Prezes Sądu Arbitrażowego przy Stowarzyszeniu Inżynierów Doradców i Rzeczoznawców, Ryszard Siedlecki – radca prawny, ekspert Prawa Zamówień Publicznych i Warunków Kontraktowych FIDIC GOSPODARZE: Miron Klomfas – Prezes Zarządu B-Act Sp. z o. o. Jakub Białachowski – Członek Zarządu B-Act Sp. z o. o., Wiceprezes Zarządu Stowarzyszenia Inżynierów Doradców i Rzeczoznawców, Adam Białachowski – Członek Zarządu B-Act Sp. z o. o. Radosław Kozłowski – Główny Specjalista ds. Realizacji Kontraktów w B-Act Sp. z o. o., samorządy Płocka recepta na rozwój Płock realizuje obecnie szereg inwestycji, które zwiększają dostępność i spójność komunikacyjną miasta oraz podnoszą jego atrakcyjność inwestycyjną i turystyczną. Osiągnięcie tych celów nie byłoby możliwe bez racjonalnej polityki władz miasta opartej na oszczędnym wydatkowaniu publicznych pieniędzy oraz aktywnym pozyskiwaniu zewnętrznych środków finansowych, w tym pochodzących z funduszy unijnych. Budowa ul. Granicznej 18 FOT. DOKUMENTACJA FOTOGRAFICZNA INSPEKTORA NADZORU Powiat płocki skutecznie pozyskuje fundusze na realizację swoich zadań, o czym świadczy chociażby uzyskanie przez Gminę Miasto Płock tytułu Mazowieckiego Lidera Wykorzystania Środków Unijnych. Szacuje się, że w perspektywie finansowej 2007–2013 (n+2, tj. do 2015 r.) udział środków unijnych w finansowaniu miejskich inwestycji wyniesie prawie 10%. – Jak dotąd realizacja wszystkich większych inwestycji drogowych była kredytowana, aktualnie, biorąc pod uwagę kondycję finansową samorządu oraz koszt obsługi zaciągniętych zobowiązań, zmuszeni jesteśmy od tego odstąpić. Nie rezygnujemy jednak z rozpoczętych projektów i planujemy kolejne, starając się je sfinansować, wykorzystując zarówno środki własne, jak i te pochodzące z funduszy Unii Europejskiej. Bez wsparcia finansowego pochodzącego ze źródeł zewnętrznych nie jesteśmy w stanie budować dróg Inwestycje realizowane w Płocku PROJEKTY INFRASTRUKTURALNE: 12 projektów; projekty drogowe (przebudowa ul. Otolińskiej i Mickiewicza, budowa ul. Granicznej oraz dróg dojazdowych do mostu), projekt dotyczący rozwoju e-usług, projekty dotyczące rewitalizacji (rozbudowa Muzeum Mazowieckiego, rewitalizacja Małachowianki), projekt dotyczący promocji gospodarczej Płocka, projekt dotyczący przygotowania terenów inwestycyjnych. Całkowita wartość projektów – ponad 170 mln zł Kwota dofinansowania – ponad 112 mln zł PROJEKTY MIĘKKIE (SPOŁECZNE): 22 projekty; obszary wsparcia: pomoc społeczna, rynek pracy i zatrudnienia, wyrównywanie szans edukacyjnych uczniów szkół podstawowych, gimnazjalnych oraz przedszkolaków, rozwój przedsiębiorczości. Całkowita wartość projektów – ponad 20 mln zł Kwota dofinansowania – ponad 17 mln zł Projekty inwestycyjne spółek: Komunikacja Miejska Sp. z o.o. – całkowita wartość projektu 21 mln zł, dofinansowanie – 9,9 mln zł Wodociągi Płockie Sp. z o.o. – całkowita wartość projektu – ponad 175 mln zł, dofinansowanie – ponad 76 mln zł w standardzie autostradowym. Stąd decyzja o budowie łącznika – jednojezdniowego odcinka drogi, który wyprowadzi ruch z nowej przeprawy mostowej w kierunku północnym, czy realizacji obwodnicy północno-zachodniej w ograniczonym kształcie oraz dopuszczenie etapowania inwestycji. Realizacja tych projektów w zmniejszonym zakresie z jednoczesnym zachowaniem rezerwy terenowej pod ewentualną przyszłą rozbudowę, jest z jednej strony do finansowego udźwignięcia przez miasto, z drugiej, zapewnia wystarczającą przepustowość z punktu widzenia poprawy przejezdności przez miasto – mówi Jacek Terebus, pełnomocnik ds. inwestycji strategicznych w urzędzie miasta. Inwestycje drogowe Historycznie Płock rozwijał się wzdłuż biegnącej równolegle do Wisły jednej arterii. Z czasem stało się to przyczyną niemałych problemów komunikacyjnych. Dzisiaj wszelkiego rodzaju transport, w tym materiałów niebezpiecznych, odbywa się przez centrum, dlatego wyprowadzenie ruchu tranzytowego z miasta stało się jednym z priorytetów bieżącej kadencji prezydenta Andrzeja Nowakowskiego. W związku z tym realizowane są takie inwestycje, jak budowa i modernizacja ulic Graniczna– Targowa–Otolińska, których zakończenie pozwoli poprawić komunikację w rejonie ważnego dla Płocka ciągu drogowego łączącego nowo wybudowany most z centrum miasta i drogami wylotowymi w kierunku Płońska i Ciechanowa. – Poszukujemy takich rozwiązań, które nie pogłębiając zadłużenia miasta, pomogą rozwiązać problemy komunikacyjne, udrożnią miasto i zapew- INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 R E K L A M A Rozwój przemysłu W latach 1079–1138 Płock był stolicą Polski. Jest to miasto o bogatej historii, o czym świadczą liczne zabytki stanowiące jeden z jego turystycznych walorów. Współczesny Płock jest siedzibą wielkich zakładów przemysłowych, poza PKN ORLEN SA są to: PERN „Przyjaźń”, CNH, Mostostal, Naftoremont, Levi Strauss &Co, Budmat. Ponadto funkcjonuje tu Płocki Park Przemysłowo-Technologiczny – wspólne przedsięwzięcie miasta i PKN ORLEN SA. W obrębie podzielonego na strefy inwestycyjne Parku może być prowadzona działalność gospodarcza związana m.in. z branżą chemiczną, farmaceutyczną, papierniczą, gumową, lakierniczą, farbiarską, włókienniczą, tworzyw sztucznych oraz samochodową. ■ Opracowano na podstawie materiałów Urzędu Miasta Płocka ŹRÓDŁO: ZESPÓŁ DS. INWESTYCJI STRATEGICZNYCH nią spójne funkcjonowanie miejskiego układu drogowego. Jeżeli związany z drogą krajową ruch tranzytowy wyprowadzimy poza miasto i skierujemy go na nową przeprawę mostową, unikniemy paraliżu komunikacyjnego – mówi J. Terebus. Największa w Polsce rafineria mająca swą siedzibę na terenie Płocka z jednej strony stymuluje jego rozwój społeczno-gospodarczy, z drugiej zaś wymusza działania na rzecz poprawy jakości infrastruktury drogowej warunkującej ten rozwój. Jedną z ważniejszych przygotowywanych obecnie inwestycji jest ww. budowa łącznika, której rozpoczęcie zaplanowane zostało w połowie przyszłego roku. Łącznik, stanowiąc istotny element miejskiego układu drogowego, zapewni również dojazd do zakładów PKN ORLEN z pominięciem głównego szlaku komunikacyjnego biegnącego przez centrum Płocka. Inwestycje realizowane przez Zespół ds. Inwestycji Strategicznych samorządy FOT. K. KOZŁOWSKI Płock przyjazny kierowcom Wymiana nawierzchni z użyciem nowoczesnej technologii, ujednolicony system informacji miejskiej czy przebudowa skrzyżowań to tylko niektóre z realizowanych w Płocku inwestycji, które uczestnikom ruchu drogowego mają ułatwić życie. O potrzebach miasta i sposobach ich zaspokajania mówi Marek Antoszek, nowy dyrektor Miejskiego Zarządu Dróg w Płocku. Infrastruktura: Jak oceniłby Pan stan infrastruktury drogowej w Płocku? Marek Antoszek: Nie da się ukryć, że stan jedynie 25% dróg w naszym regionie można określić jako zadowalający. Reszta wymaga poważnych prac remontowo-modernizacyjnych. Aktualnie skupiamy się na przebudowie skrzyżowań, remoncie dróg wylotowych z miasta oraz wymianie nawierzchni z wykorzystaniem nowoczesnej technologii wzmacniania za pomocą siatki. Są to najpilniejsze potrzeby, na których zaspokojenie pozwalają nam tegoroczne środki budżetowe. Na czym polega wspomniana przez Pana innowacyjna technologia? Jest to rozwiązanie stosowane także w innych miastach w Polsce, których ani finansowo, ani czasowo nie stać na remont. Skrótowo ujmując, na skrzyżowaniach pod warstwą wiążącą lub ścieralną umieszczana jest szklano-węglowa siatka, która wzmacnia trwałość wymienianej nawierzchni. Zakładamy, że dzięki zastosowaniu tej technologii żywotność modernizowanych odcinków wydłuży się przynajmniej o pięć lat. Jak wygląda organizacja robót? Czy tak jak to bywa w Warszawie, z ruchu wyłączana jest połowa jezdni? Nie, zdecydowaliśmy się na odcinkowe zamykanie skrzyżowań od czwartku do niedzieli włącznie. Wspomniana technologia wymaga, aby prace wykonywane były etapami: gdy kolejne nakładane warstwy odparują, następuje frezowanie, układanie siatki i dopiero na końcu wylewanie nawierzchni. Postanowiliśmy nie dzielić jezdni na dwie części, tylko pracować od razu na całej jej szerokości, tak by uniknąć powstania na środku szwu technologicznego oraz zapewnić większą szczelność powłoki. Poza pracami modernizacyjnymi, jakie inwestycje infrastrukturalne zostały rozpoczęte? Wprowadziliśmy system preselekcyjnego ważenia pojazdów ciężarowych, ponieważ przejazd bardzo dużej ich liczby destrukcyjnie oddziałuje na miejskie drogi. Dla porównania: 20 samochód osobowy musiałby przejechać po danym odcinku jezdni aż 30 000 razy, żeby spowodować takie straty jak przeciążony samochód ciężarowy. Dodatkowo ulepszamy system informacji miejskiej, tak by oznakowanie ulic, skrzyżowań i budynków było jednolite i łatwe do odczytania dla mieszkańców i nieznających Płocka przyjezdnych. Czy w systemie informacji miejskiej znajdą się także znaki zmiennej treści? W najbliższej przyszłości nie. Dysponujemy kwotą 300 000 zł, która zostanie przeznaczona na wspomniane ujednolicenie oznakowania. Na znaki zmiennej treści Płock musi poczekać prawdopodobnie do przełomu lat 2018 i 2019. Czy przewidywane jest zwiększenie budżetu przeznaczonego na inwestycje w kolejnych latach? Jak najbardziej, w tym roku wyniósł on 15 mln zł, w kolejnym będzie już ok. 40 mln zł. Budżet nie jest sztywny, wydatki będą planowane adekwatnie do sytuacji. Do 2013 r. zamierzamy doprowadzić do dobrego stanu ulice: Łukasiewicza, Zglenickiego, Dobrzykowską, Kościelną, 1 Maja, w następnej kolejności, tj. do 2014 r. aleje: Armii Krajowej, Jana Pawła, ulicę Ciechomicką, a do końca 2015 r. – Bielską i Tysiąclecia. Decyzje o kolejnych inwestycjach i pracach modernizacyjno-remontowych będą podejmowane na podstawie wyników badań przeprowadzonych przez Instytut Dróg i Mostów, który wskazuje priorytety w tym zakresie. Funkcję dyrektora Zarządu Dróg Miejskich w Płocku pełni Pan od niedawna. Czym zajmował się Pan wcześniej? Z wykształcenia jestem konstruktorem, ukończyłem też studia podyplomowe z zakresu nowoczesnych rozwiązań w budownictwie drogowym. Przez 15 lat pracowałem w wykonawstwie, uczestnicząc w budowie szkół, basenów, na obiektach przemysłowych i drogowych kończąc. Dziękujemy za rozmowę. ■ INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 Czy zastanawiacie się Państwo czasami gdzie bylibyśmy odnośnie budowy dróg bez olbrzymich funduszy z Unii Europejskiej? Gdyby nie inwestycje wspomagane miliardami euro, Polska nie miałaby szansy być w 2009 r. „zieloną wyspą” pośród morza europejskiej recesji gospodarczej. Dzisiaj przez palce przecieka nam corocznie kilka procent PKB, bo brak nowoczesnej siatki bezpiecznych dróg, to większe wydatki na likwidację skutków wypadków, spore koszty wynikające z kongestii oraz utrata inwestorów. Choć drogi powstają, to zazwyczaj towarzyszą im spore problemy czy konflikty. Na Kongresie Drogowym chcemy o nich rozmawiać, ale nie po to, żeby kogoś oskarżać, tylko żeby wyciągać z tej lekcji naukę. Wiele niepokoju pojawia się w branży drogowej, w związku z kolejną perspektywą finansową UE. Czy dostaniemy podobne środki finansowe, czy też niestety zmniejszymy tempo inwestycji, a firmy i pracowników czekają problemy? Jak się do tych nadchodzących czasów przygotować, gdzie zmienić prawo, gdzie poprawić system, na jakie uzupełniające źródła finansowania będzie nas stać? Jest o czym rozmawiać, dlatego mam nadzieję, że Kongres spełni pokładaną w nim rolę katalizatora dobrych pomysłów na przyszłość! KONGRES DROGOWY WARSZAWA 2012 3 października 2012 Adrian Furgalski Przewodniczący Rady Programowej Kongresu Drogowego 2012 Członek Zarządu w Zespole Doradców Gospodarczych TOR www.kongresdrogowy2012.pl gospodarka Izabela Wójtowicz Projekt ustawy o OZE pod lupą Projekt ustawy o odnawialnych źródłach energii opuścił już Ministerstwo Gospodarki. Teraz czas na uzgodnienia międzyresortowe i konsultacje społeczne. Główne założenia ustawy dotyczące systemu wsparcia oraz promocji rozwoju mikroźródeł przedstawił 27 lipca br. na konferencji prasowej Janusz Pilitowski, dyrektor Departamentu Energii Odnawialnej. P race nad ustawą o OZE trwają już od zeszłego roku – 22 grudnia 2011 r. pierwszy projekt ustawy trafił do uzgodnień międzyresortowych i konsultacji społecznych. Zgłoszono do niego wówczas ok. 3000 uwag – ok. 500 ministerstwo i blisko 2500 respondenci społeczni. Do maja tego roku odbyło się już 8 konferencji uzgodnieniowych. Zarówno prawo unijne, jak i krajowe wymaga ostatecznego uregulowania kwestii pozyskiwania energii z niekonwencjonalnych źródeł, tzw. zielonej energii. Z dyrektywą 2009/28/ WE, promującą wykorzystanie odnawialnych źródeł energii, bezpośrednio związana jest „Polityka energetyczna Polski do 2030 roku”, która przewiduje wzrost udziału energii pozyskiwanej z OZE w ilości wytwarzanej energii finalnej brutto do 15% w 2020 r. Ma się to przyczynić zarówno do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych do środowiska, jak również do zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego kraju. Zgodnie z „Uzasadnieniem do projektu ustawy o odnawialnych źródłach energii” poza spełnieniem ww. założeń jej celem jest: • racjonalne wykorzystanie odnawialnych źródeł energii • kształtowanie mechanizmów i in- 22 strumentów wpierających wytwarzanie energii z OZE • wypracowanie optymalnego i zrównoważonego zaopatrzenia odbiorców końcowych w energię uzyskiwaną z OZE • zapewnienie wykorzystania na cele energetyczne produktów ubocznych i pozostałości z rolnictwa oraz przemysłu wykorzystującego surowce rolnicze. Jedną z najważniejszych kwestii, które reguluje nowa ustawa, jest system wsparcia, czyli zbiór mechanizmów i instrumentów finansowych, które będą wspierały rozwój OZE na etapie eksploatacyjnym Zdaniem dyr. Pilitowskiego jedną z najważniejszych kwestii, które reguluje nowa ustawa, jest system wsparcia, czyli zbiór mechanizmów i instrumentów finansowych, które będą wspierały rozwój OZE na etapie eksploatacyjnym. Istotną kwestią jest również zmiana struktury rynku w wyniku wspierania rozwoju mikro- i małych instalacji. System wsparcia opiera się na kilku istotnych elementach: • wprowadzono koncepcję sprzedawcy z urzędu jako podmiotu, który na zasadach określonych w ustawie jest zobowiązany do zakupu energii elektrycznej lub paliw gazowych po określonej cenie. Opracowano także oczekiwany przez środowiska społeczne mechanizm waloryzacji tej ceny, mający zapewnić rynkowi energii odnawialnej stabilizację ekonomiczną; • przyjęto niezmienność zasad przez cały okres wsparcia wytwarzania energii z OZE, co zapewni przedsiębiorcom stabilność i pewną gwarancję. Okres wsparcia wynosi 15 lat i liczony jest od daty oddania do użytkowania danej instalacji OZE. Wyłączeniu podlegają tzw. instalacje spalania wielopaliwowego, dla których okres wparcia wynosi 5 lat i liczy się od momentu wytworzenia pierwszej energii elektrycznej, co daje prawo do uzyskania świadectwa pochodzenia; • ciągłość funkcjonowania systemu na bazie dotychczas obowiązującego prawa energetycznego z zachowaniem wsparcia dla już działających instalacji OZE; • likwidacja wsparcia dla jednostek zamortyzowanych mająca na INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 celu wygenerowanie oszczędności w tym systemie; • ograniczenie wsparcia technologii współspalania, a docelowo całkowita jego likwidacja. Realizowane to będzie poprzez skrócenie okresu wsparcia do 5 lat od daty wytworzenia pierwszej energii elektrycznej, na którą przysługuje świadectwo pochodzenia, przy czym nie będzie ono mogło trwać dłużej niż • większe wsparcie dla jednostek rozproszonych wykorzystujące ceny gwarantowane. Działanie takie przyniesie szereg korzyści, m.in.: rozwój energetyki rozproszonej, gwarancje dla wytwórcy energii osiągnięcia określonego pułapu dochodów z jej sprzedaży, rozwój energetyki odnawialnej nie tylko w oparciu o duże jednostki wytwórcze. ŹRÓDŁO: MG Elementy systemu wsparcia do 2020 r. Dodatkowo konieczne będzie ustalenie współczynnika korygującego wartość wsparcia, tak aby zapewniało ono pokrycie kosztów wytworzenia energii, a jednocześnie uniemożliwiało osiągnięcie znaczących zysków; Oprócz systemu wsparcia kolejną ważną kwestią regulowaną przez nową ustawę jest promocja rozwoju mikroźródeł. Są to mikro- lub małe instalacje, których łączna moc zainstalowana nie przekracza odpowiednio 40 kW i 200 kW. System wsparcia ich rozwoju INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 zakłada: wprowadzenie cen gwarantowanych, uproszczenie procedury przyłączania mikroinstalacji do sieci dystrybucyjnej, co wyeliminuje związane z tym opłaty, zwolnienie z obowiązku prowadzenia działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o swobodzie prowadzenia działalności gospodarczej, a co za tym idzie uwolnienie podmiotów od obciążeń finansowych, uwolnienie wytworzonej w mikroinstalacjach energii elektrycznej od obowiązującego podatku akcyzowego. Proponowane nowe mechanizmy wsparcia energii wytworzonej z OZE różnią się w zależności od nośnika energii, zainstalowanej mocy urządzeń oraz daty włączenia do eksploatacji lub modernizacji. Główny cel pozostaje jednak ten sam: wsparcie rozwoju rozproszonych mocy wykorzystujących odnawialne źródła energii oraz zmniejszenie obciążeń odbiorcy końcowego. Projekt ustawy zawiera także rozwiązania mające na celu przeobrażenie myślenia na temat wykorzystania biomasy. Efektywnemu wykorzystaniu biomasy pod względem ekonomicznym, finansowym i ekologicznym ma sprzyjać: • ograniczenie współspalania biomasy oraz skutków wynikających ze spalania wielopaliwowego spowodowane rosnącym zapotrzebowaniem na biomasę. Ponieważ zasoby krajowe są niewystarczające, lawinowo rośnie import. W związku z ogromnym popytem w ciągu ostatnich 5 lat ceny biomasy wzrosły dwukrotnie, a jej import kosztuje Polskę prawie 1 mld zł rocznie; • preferencje podatkowe w zakresie podatku od towarów i usług przy zakupie małych kotłów biomasowych do 50 kW, wykorzystywanych do wytwarzania energii cieplnej przy użyciu peletów i brykietów pochodzenia biomasowego. Pozwoli to uruchomić niewykorzystany dotychczas potencjał w zakresie energetyki rozproszonej; 23 gospodarka ŹRÓDŁO: MG Mechanizmy wspierające rozwój mikroźródeł • preferencje podatkowe w zakresie podatku od towarów i usług na zakup biomasy do małych kotłów biomasowych – niższa stawka podatkowa miałaby charakter okresowy; • większe wsparcie dla jednostek CHP na biomasę – ustalenie niższego współczynnika korygującego dla wytwarzania energii elektrycznej i ciepła w oparciu o biomasę. Projekt ustawy zakłada, że zgodnie z podziałem na 20 technologii mocy ustalonych zostanie 20 współczynników korygujących. Najniższy współczynnik – 0,3 – został przewidziany dla spalania wielopaliwowego, a najwyższy – 2,8 – dla wytwarzania energii ze słońca. Przy ustalaniu współczynników wzięto pod uwagę następujące elementy: wysokość kosztów eksploatacyjnych związanych z wytworzeniem 1 kWh energii elektrycznej w danej technologii, koszty finansowania da24 nej inwestycji, korzyści finansowe z przychodów bieżących dla inwestora w okresie 15-letnim, sprawność przetworzenia energii w poszczególnych technologiach, stopień finansowania ze środków własnych i zewnętrznych. Wprowadzono koncepcję sprzedawcy z urzędu jako podmiotu, który na zasadach określonych w ustawie jest zobowiązany do zakupu energii elektrycznej lub paliw gazowych po określonej cenie Do pełnego wdrożenia unijnej dyrektywy 2009/28/WE uregulowania wymagają jeszcze 4 istotne kwestie: • mechanizmy współpracy międzynarodowej w zakresie transferu statystycznego energii • system certyfikacji dla instalatorów OZE • wykorzystanie OZE oraz zwiększenie efektywności energetycznej w budynkach użyteczności publicznej • obowiązkowy udział OZE w budynkach nowych oraz poddanych generalnemu remontowi. Według Ministerstwa Gospodarki projekt ustawy o odnawialnych źródłach energii jest już kompletny i pozwala na zrealizowanie podstawowych celów określonych w dyrektywie 2009/28/ WE, „Polityce energetycznej Polski do 2030 roku” oraz w „Krajowym Planie Działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych”. Ustawa ma łączyć wsparcie dla sektora „zielonej energii” z obniżaniem kosztów jej wytworzenia, tak aby zwiększyć jej konkurencyjność, również ekonomiczną. Planowany termin wejścia ustawy w życie to 1 stycznia 2013 r. ■ Opracowano na podstawie „Uzasadnienia do projektu ustawy o odnawialnych źródłach energii” z 26 lipca 2012 r. INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 FOT. TOMASZ BONIECKI (2) Jakub Gorzelnik Bartłomiej Ziębiński System wsparcia dla „zielonej energii” W dniu 27 lipca br. Ministerstwo Gospodarki opublikowało kolejną wersję projektu ustawy o odnawialnych źródłach energii wraz z uzasadnieniem i oceną skutków regulacji. Nowe przepisy mają wejść w życie 1 stycznia 2013 r., biorąc jednak pod uwagę zaawansowanie prac legislacyjnych, dotrzymanie terminu wydaje się mało realne. W ogólnym zarysie najnowszy projekt ustawy zdaje się pokrywać z kluczowymi elementami projektu zaprezentowanego w maju bieżącego roku. Uwzględniono sporą część uwag zgłaszanych do poprzedniej wersji, a ponadto dodano nowe regulacje. Proponowany system wsparcia OZE, podobnie zresztą jak obecnie funkcjonujący, ma się opierać na dwóch podstawowych mechanizmach: obowiązkowym zakupie „zielonej ener- gii” przez tzw. sprzedawcę z urzędu oraz wystawianiu tzw. zielonych certyfikatów (świadectwa pochodzenia). Sprzedawcą z urzędu będzie wyznaczany przez prezesa URE sprzedawca energii elektrycznej, ciepła lub paliw gazowych, który zaopatruje największą liczbę odbiorców w odniesieniu do liczby odbiorców energii elektrycznej lub paliw gazowych przyłączonych do sieci dystrybucyjnej danego operatora systemu elektroenergetycznego lub gazowego na obszarze jego działania w po- INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 przednim roku. Sprzedawca z urzędu zobowiązany jest do zakupu całej wytworzonej na tym obszarze „zielonej energii” za cenę 198,90 zł/MWh (kwota ta ma podlegać waloryzacji). Potwierdzające wytworzenie energii elektrycznej z OZE zielone certyfikaty wydawane będą przez prezesa URE na okres – i tu nowość w stosunku do obecnego systemu – 15 lat (z wyłączeniem instalacji spalania wielopaliwowego, dla których proponuje się okres 5 lat). 25 gospodarka Kolejną nowością jest wprowadzenie tzw. współczynników korekcyjnych różnicujących wsparcie dla poszczególnych rodzajów i mocy źródeł odnawialnych. Pierwsze współczynniki zostaną określone już w samej ustawie o OZE i będą obowiązywać do 2017 r. Później mają być aktualizowane przez ministra właściwego do spraw gospodarki w wydawanym raz na 3 lata rozporządzeniu, a okresy ich obowiązywania mają być 5-letnie. W lipcowym projekcie tzw. opłata zastępcza (determinująca rynkową wartość certyfikatów) wynosi 286,74 zł/MWh i nie przewiduje się jej waloryzacji. Najnowszy projekt zawiera także nowe w stosunku do poprzednich propozycji, istotne ograniczenie systemu wsparcia. Gdy wytwórca sprzeda energię elektryczną po cenie wyższej od obowiązującej w tzw. zakupie obowiązkowym, nie będzie mu przysługiwał zielony certyfikat. Przepis ten już budzi zaniepokojenie i liczne wątpliwości inwestorów. Jak nieoficjalnie twierdzi Ministerstwo Gospodarki, jego celem jest uniemożliwienie osiągnięcia przez wytwórców energii z OZE „nadmiernego zysku” w ramach systemu wsparcia. Czas pokaże, czy proponowany przepis pozostanie w ostatecznej wersji ustawy, a także jak będzie funkcjonował w praktyce. Nowością jest również ograniczenie wsparcia dla instalacji OZE oddanych do użytku lub zmodernizowanych po 1 stycznia 2015 r. Zielony certyfikat wytwórca otrzyma tylko wtedy, gdy wchodzące w skład instalacji urządzenia nie będą liczyć więcej niż 36 miesięcy. Podobnie jak w grudniowym projekcie w kwestii przyłączania instalacji OZE do sieci elektroenergetycznej zainteresowani są odsyłani do ustawy Prawo energetyczne. Jest też kilka regulacji wskazanych w majowych założeniach (dot. ogólnie sformułowanej zasady pierwszeństwa przyłączania dla OZE oraz ograniczeń mocy i terminów w razie braku technicznych lub ekonomicznych warunków przyłączenia do danej sieci). Projekt ustawy wciąż wywołuje dyskusje w sektorze energetyki odnawialnej. Istnieją poważne wątpliwości, czy nowy system rzeczywiście wejdzie w życie z początkiem 2013 r. Z drugiej strony szybkie uchwalenie ustawy ułatwiłoby inwestorom podejmowanie perspektywicznych decyzji biznesowych. ■ radca prawny Bartłomiej Ziębiński aplikant adwokacki Jakub Gorzelnik Departament Energetyki i Projektów Infrastrukturalnych kancelarii CMS Cameron McKenna R E K L A M A PLGBC Green Building Symposium jest jedyną oficjalną konferencją na temat budownictwa zrównoważonego w Polsce PLGBC GREEN BUILDING SYMPOSIUM EXPO AWARDS WARSZAWA 9-10 PAŹDZIERNIKA 2012 Najlepsi Polscy i międzynarodowi prelegenci z ANDREW BOWERBANKIEM – światowym autorytetem budownictwa zrównoważonego na czele Prezentacje i serie dyskusji panelowych – ” Zielone Materiały jako najlepsze rozwiązanie”, „Systemy wielokryterialnej oceny budynków jako narzędzie transformacji rynku”, „Wymiar biznesowy ekologicznego budownictwa mieszkaniowego”. Uczestnicy paneli to specjaliści najwyższego szczebla firm działających prężnie na naszym rynku. Praktyczne podejście do budownictwa zrównoważonego –warsztaty, case studies i prezentacje dotyczące: LEED-NC, LEED-CS, LEED-CI, BREEAM International i BREEAM in Use, finansów, marketingu, PR, CSR, a także „zielonych technologii”. Oficjalne szkolenia LEED 101 oraz LEED BD+C 301 Konkurs „Green Design” i ceremonia rozdania nagród Najwyższej jakości networking Wycieczki po ekologicznych budynkach z certyfikatem LEED lub BREEAM Więcej informacji na www.plgbc.org.pl oraz www.plgbcsympozjum.pl 26 INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 Farmy wiatrowe stymulatorem rozwoju gmin Inwestowanie w energetykę wiatrową to gwarancja wpływów do lokalnego budżetu, szansa na nowe miejsca pracy oraz inwestycje towarzyszące. Kwota, która ma być wydatkowana w polskim sektorze energetyki wiatrowej do 2020 r., może sięgnąć nawet 23 mld zł. Jednak tylko dobre zapisy legislacyjne umożliwią rozwój inwestycji. FOT. ZBIORY WŁASNE PSEW Z danych firmy Ernst&Young, które zostały opublikowane w raporcie „Wpływ energetyki wiatrowej na wzrost gospodarczy w Polsce” (marzec 2012), wynika, że w 2011 r. z tytułu podatku od nieruchomości elektrownie wiatrowe wpłaciły do lokalnych budżetów łącznie 66 mln zł. Statystyczna gmina zyskała dzięki farmie wiatrowej ok. 653 tys. zł. W przypadku gmin o skromnych budżetach kwota ta odpowiada nawet 7,5% ich średnich dochodów. W położonej w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego gminie Kisielice znajduje się 27 turbin. Pierwsza farma wiatrowa powstała tu w 2007 r., w samym 2011 r. wybudowano kolejnych 20 elektrowni. Z tytułu podatku od nieruchomości tylko od pierwszej farmy do lokalnego budżetu wpływa rocznie ok. 1 mln 700 tys. zł. Dla porównania całkowity budżet gminy wynosi 18 mln zł (raport Instytutu Energetyki Odnawialnej „Uwarunkowania regionalne rozwoju energetyki wiatrowej”, styczeń 2012). Do zysków samorządów należy zaliczyć również wpływy, których źródłem jest podatek od dochodów producentów energii elektrycznej z wiatru. W 2011 r. wyniósł on 158 mln zł, z czego do województw, powiatów i gmin trafiło łącznie 36,3 mln zł. Opłaty za dzierżawę terenów komunalnych oraz udziały w podatku PIT i CIT to kolejne stałe pozycje lokalnych budżetów. Uzyskane dzięki elektrowniom wiatrowym dochody gminy najczęściej przezna- Krzysztof Prasałek prezes Polskiego Stowarzyszenia Energetyki Wiatrowej G miny mogą wiele zyskać dzięki energetyce wiatrowej, jednak inwestorzy potrzebują odpowiednich uwarunkowań prawnych. Nowa ustawa o odnawialnych źródłach energii zdeterminuje ścieżkę rozwoju energetyki wiatrowej w Polsce. ■ czają na cele społeczne, takie jak: budowa i modernizacja dróg, utrzymanie i rozwój wiejskich szkół czy aktywizacja terenów rolniczych. Profity z obecności farm wiatrowych w gminach mogą czerpać bezpośrednio sami mieszkańcy, m.in. pobierając opłaty za dzierżawę prywatnych gruntów, notując zwiększone obroty firm na lokalnych rynkach czy korzystając z nowych miejsc pracy. Jak szacuje E&Y do 2020 r. w sek- INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 torze energetyki wiatrowej może powstać od 10 600 do 28 500 nowych miejsc pracy. Według Instytutu Energetyki Odnawialnej w latach 2014–2020 polskie województwa mają szansę uzyskać z budżetu UE na rozwój energii odnawialnej łącznie 2,3 mld €. Aby stało się to możliwe, potrzebne są odpowiednie zapisy w strategiach rozwoju województw, w programach rozwoju OZE oraz w planach zagospodarowania przestrzennego. – Gminy mogą wiele zyskać dzięki energetyce wiatrowej, jednak inwestorzy potrzebują odpowiednich uwarunkowań prawnych. Nowa ustawa o odnawialnych źródłach energii zdeterminuje ścieżkę rozwoju energetyki wiatrowej w Polsce – podsumowuje Krzysztof Prasałek, prezes Polskiego Stowarzyszenia Energetyki Wiatrowej. Zapewniająca stabilne ramy prawne ustawa o OZE, której wejście w życie Ministerstwo Gospodarki planuje na 1 stycznia 2013 r., to szansa na wzrost oraz przyspieszenie realizacji inwestycji. Projekt ustawy z 26 lipca br. budzi jednak wiele kontrowersji. Bez wprowadzenia w nim zmian rozkwit energetyki odnawialnej nie będzie możliwy. W konsekwencji Polska nie tylko nie zrealizuje unijnych celów w zakresie polityki energetyczno-klimatycznej, ale co gorsza straci na tym finansowo, technologicznie i społecznie. ■ Polskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej 27 gospodarka FOT. AGROENERGETYKA.APRA.PL – Biomasa pierwotna to różnorodne paliwo o bardzo dużej wilgotności, którego transport na odległość większą niż 70 km jest zarówno ze względów ekonomicznych, jak i ekologicznych nieopłacalny – mówi Ryszard Gajewski, prezes zarządu Polskiej Izby Biomasy. Biomasa paliwo lokalne Infrastruktura: Jakie są perspektywy rozwoju rynku biomasy w Polsce, a jakie są możliwości wykorzystania zasobów? Ryszard Gajewski: Jako jeden z elementów odnawialnych źródeł energii (OZE) biomasa zyskuje coraz większe znaczenie w produkcji energii elektrycznej i ciepła. Wykorzystanie jej jako paliwa powinno być jednak ściśle powiązane z jej lokalnymi zasobami. Potencjał techniczny agrobiomasy oraz biomasy leśnej szacowany jest na blisko 20 mln ton rocznie. Wielkość ta jest zmienna i zależy od obszaru zasiewów zbóż oraz plonów w danym roku. Główny odbiorca biomasy – energetyka wielkoskalowa – potrzebuje stałych i stabilnych dostaw, nie może sobie pozwolić na braki surowca. Taką gwarancję stałych dostaw dają jedynie uprawy roślin energetycznych. Z drugiej strony warunkiem powodzenia tego typu plantacji jest bliskie sąsiedztwo miejsca spalania i wytwarzania energii elektrycznej i ciepła. 28 W jakim zakresie samorządy mogą wspierać rozwój lokalnych rynków biomasy? Jako typowo lokalne paliwo biomasa powinna być wykorzystywana w rozproszonych, kogeneracyjnych jednostkach (małe elektrociepłownie, szkoły, obiekty sportowe, Główny odbiorca biomasy – energetyka wielkoskalowa – potrzebuje stałych i stabilnych dostaw, nie może sobie pozwolić na braki surowca. Taką gwarancję stałych dostaw dają jedynie uprawy roślin energetycznych urzędy administracji samorządowej etc.), ale również przez indywidualnych odbiorców. Czynnikiem zachęcającym mogłoby być przetwarzanie biomasy pierwotnej do postaci peletu czy brykietu. INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 Podstawowym zadaniem samorządów powinno być promowanie i zachęcanie do wymiany starych urządzeń grzewczych (kotłów olejowych czy wysłużonych pieców węglowych) na nowoczesne wysokosprawne kotły biomasowe. Spalają one biomasę w postaci peletu, brykietu, balotów lub kostek, są bardzo wygodne w obsłudze i bezpieczne. Podstawowym zadaniem samorządów powinno być promowanie i zachęcanie do wymiany starych urządzeń grzewczych (kotłów olejowych czy wysłużonych pieców węglowych) na nowoczesne wysokosprawne kotły biomasowe Jaka jest specyfika biomasy i jakie ma to znaczenie dla jej transportu? Biomasa pierwotna to różnorodne paliwo o bardzo dużej wilgotności, którego transport na odległość większą niż 70 km jest zarówno ze względów ekonomicznych, jak i ekologicznych nieopłacalny. Do przewożenia na większe odległości nadaje się biomasa przetworzona (w postaci peletu lub brykietu) o znacznie większej gęstości nasypowej oraz wyższej kaloryczności. W związku z tymi ograniczeniami należałoby się zastanowić, w jaki sposób zagospodarować ziemię, by produkcja biomasy na cele energetyczne była opłacalna, a ona sama łatwo dostępna. Skąd obecnie biomasa jest pozyskiwana? Dwa główne źródła to lasy i uprawy rolne. Biomasa leśna to wykorzystywane na cele energetyczne pozostałości pozrębowe, drewno opałowe oraz pozostałości przemysłu drzewnego i meblarskiego. Agrobiomasa to słoma, rośliny energetyczne oraz pozostałości produkcji rolno-spożywczej. Jakie zakłady zajmują się przetwarzaniem biomasy? Głównym odbiorcą jest wielkoskalowa energetyka, która wytwarza „zieloną energię”, współspalając biomasę z węglem. W przygotowaniu są jednak nowe regulacje, które mają ograniczyć, a w 2020 r. całkowicie wyeliminować ten sposób produkowania „zielonej energii”. Zapotrzebowanie na biomasę rośnie z roku na rok. Wykorzystanie w energetyce zawodowej w 2010 r. wyniosło 4,4 mln t, w 2011 r. było to już 5,3 mln t, a w bieżącym roku szacuje się, że będzie to ok. 6,5 mln t. Co Pana zdaniem może zapewnić efektywne wykorzystanie biomasy? Pierwsze, co przychodzi mi na myśl, to stosowanie wyspecjalizowanych wysokosprawnych kotłów biomasowych. A odpowiadając bardziej ogólnie – polityka energetyczna państwa. Sądząc jednak po nowych propozycjach rozwiązań prawnych, rozwój rynku OZE, a więc i biomasy, będzie wspierany przez państwo co najmniej przez najbliższe 15 lat. Dziękujemy za rozmowę. ■ Akty prawne regulujące rynek odnawialnych źródeł energii, w tym biomasy Podstawowy dokument UE dotyczący rozwoju OZE: • Dyrektywa 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych zmieniająca i w następstwie uchylająca dyrektywy 2001/77/ WE oraz 2003/30/WE. Zakłada ona zwiększenie udziału energii ze źródeł odnawialnych w bilansie energii finalnej UE do 20% w 2020 r., przy czym dla Polski udział ten ma wynosić 15%. Jednocześnie wszystkie państwa członkowskie powinny zwiększyć udział energii odnawialnej w transporcie do 10% w 2020 r. uiszczenia opłaty zastępczej, zakupu energii elektrycznej i ciepła wytworzonych w odnawialnych źródłach energii oraz obowiązku potwierdzania danych dotyczących ilości energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnym źródle energii. Podstawowe dokumenty krajowe dotyczące rozwoju OZE: • Ustawa Prawo energetyczne z dnia 10.04.1997 r. wraz z późniejszymi zmianami. • Projekt Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 16.05.2012 r. zmieniający rozporządzenie z dnia 14.08.2008 r. w sprawie szczegółowego zakresu obowiązków uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia, uiszczenia opłaty zastępczej, zakupu energii elektrycznej i ciepła wytworzonych w odnawialnych źródłach energii oraz obowiązku potwierdzania danych dotyczących ilości energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnym źródle energii. Projekt rozporządzenia notyfikowany w dniu 22 maja 2012 r. w Komisji Europejskiej. • Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 14.08.2008 r. w sprawie szczegółowego zakresu obowiązków uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia, • Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 22 kwietnia 2011 r. w sprawie standardów emisyjnych z instalacji (Dz.U. nr 95 poz. 558). INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 29 gospodarka – szansa dla polskiej biomasy Izabela Wójtowicz Zapotrzebowanie na biomasę jest tak ogromne, że zasoby krajowe nie są w stanie go pokryć. Roczny import biomasy kosztuje Polskę prawie 1 mld złotych. W tych okolicznościach ciekawym i przyszłościowym rozwiązaniem może się okazać realizowany przez Krajową Agencję Poszanowania Energii projekt promujący wykorzystanie bioenergii. Celem projektu jest promowanie energetycznego wykorzystania biomasy, w szczególności biomasy leśnej, oraz udzielanie wsparcia w opracowaniu i wdrażaniu lokalnych programów bioenergetycznych w wybranych krajach Europy Wschodniej. W każdym z nich, tj. w Polsce, na Słowacji i na Węgrzech, wytypowano region pilotażowy. Stanowiący element składowy programu „Inteligentna Energia – Europa” projekt jest w 75% finansowany ze środków unijnych. W jego realizacji uczestniczą kraje wspierające – Austria i Finlandia, posiadające wiedzę i doświadczenie w zakresie wykorzystania bioenergii. – Polski region pilotażowy obejmuje Warmię, Mazury i Mazowsze. Ścisłą 30 współpracę nawiązaliśmy z powiatami: płockim, ostródzkim oraz olsztyńskim – informuje Karolina Loth-Babut, kierownik projektu KAPE. Realizacja projektu, która rozpoczęła się w czerwcu 2011 r. i potrwa do maja 2014 r., rozłożona jest na kilka etapów: • analiza zastanych w regionach programów bioenergetycznych, wskazanie barier rozwoju oraz pomoc przy opracowaniu nowych planów działań • pomoc w podejmowaniu nowych inicjatyw regionalnych oraz przygotowaniu inwestycji w zakresie bioenergii • wsparcie potencjalnych inwestorów przy wdrażaniu projektów • transfer wiedzy poprzez organizację szkoleń. W ramach każdego z etapów wykonano lub planuje się wykonać szereg działań składowych. Analiza programów bioenergetycznych miała dostarczyć informacji na temat: funkcjonowania instytucji wspierających, zużycia bioenergii w rejonach pilotażowych, potencjału biomasy, sieci ciepłowniczej i istniejących inwestycji. Dzięki tym danym można było wskazać bariery utrudniające rozwój bioenergii. Na tym etapie wykorzystano doświadczenie INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 FOT. AKPA PromoBio krajów partnerów – Austrii i Finlandii. Przeanalizowano zarówno funkcjonujące w tych krajach programy bioenergetyczne, jak i przykłady wdrożonych już projektów. Pomoc w przygotowaniu nowych inwestycji w zakresie bioenergii obejmuje cykl warsztatów organizowanych dla inwestorów, władz lokalnych, ośrodków naukowych, organizacji i instytucji z danego regionu. Pierwsze warsztaty odbyły się w maju br. i miały na celu zebranie pomysłów oraz informacji, które mogłyby pomóc w sprecyzowaniu oczekiwanych inicjatyw, a także wskazanie nowych propozycji projektów. Kolejne spotkania zaplanowane są na nadchodzącą jesień oraz wiosnę przyszłego roku. Przewiduje się dyskusję nad możliwościami wdrożenia projektów oraz prezentację gotowej wersji lokalnego programu bioenergetycznego. Projekt PromoBio ma mieć charakter długofalowy, dlatego planowa- ne jest opracowanie koncepcji kontynuacji działań probioenergetycznych oraz propozycji 5 nowych projektów do zrealizowania w kolejnych latach. W ramach wsparcia potencjalnych inwestorów przewiduje się: • identyfikację potencjalnych dostawców i użytkowników systemów bioenergetycznych • wybór 3–4 projektów pilotażowych, w których realizację zaangażują się przynajmniej dwa podmioty reprezentujące stronę popytu i podaży • wyjazd szkoleniowy do kraju wspierającego (Finlandia lub Austria) partnerów projektu oraz dwóch trenerów regionalnych • organizację spotkań dostawców i odbiorców biomasy oraz przygotowanie uproszczonego studium wykonalności przy udziale ekspertów z krajów partnerskich • wsparcie podpisania umowy lub kontraktu. Ostatni etap projektu PromoBio to organizacja cyklu szkoleń służących upowszechnianiu wiedzy. Dla trenerów przewidziane są szkolenia w Austrii lub Finlandii, dla władz regionalnych, organizacji, inwestorów czy instytucji finansujących na miejscu. Dwudniowe szkolenia, łączące wiedzę teoretyczną z praktycznymi pokazami działających już instalacji, poprowadzą m.in. polscy trenerzy, którzy wcześniej zostali przeszkoleni w kraju wspierającym, wspomagani przez zagranicznych ekspertów. Uwieńczeniem realizacji projektu będzie opracowanie i wydanie podręcznika dla trenerów. ■ Opracowano na podstawie materiałów udostępnionych przez Krajową Agencję Poszanowania Energii S.A. R E K L A M A Hotel z Serca Puszczy Augustowskiej Trzygwiazdkowy hotel SPA Wojciech położony 7 km od Augustowa, z dala od miejskiego zgiełku, w sercu Puszczy Augustowskiej, na cyplu pomiędzy Jeziorem Białym, a jeziorem Staw Wojciech, przy drodze krajowej nr 16, Augustów – przejście graniczne z Litwą w Ogrodnikach – Wilno. Zapraszamy również do skorzystania z usług Hotelowego Centrum Rekreacyjnego. Czeka tu na Państwa: m.in. basen z masażami wodnymi, dwie sauny, siłownia, gabinet kosmetyczny, wypożyczalnia sprzętu sportowego i wodnego. Hotel stwarza doskonałe warunki do organizacji szkoleń, konferencji, wyjazdów integracyjnych. Hotel SPA Wojciech 16-300 Augustów, ul. Wojciech 8 tel. 87 6447237 www.augustow-wojciech.pl FOT. AGENCJA INFORMACYJNA NEWSERIA gospodarka – Energetyka jądrowa to tania energia elektryczna, czyste powietrze, woda i gleba – mówi prof. dr inż. Andrzej Strupczewski, przewodniczący Komisji Bezpieczeństwa Jądrowego Narodowego Centrum Badań Jądrowych oraz wiceprezes Stowarzyszenia Ekologów na Rzecz Energii Nuklearnej SEREN. Energia z przyszłością Infrastruktura: Jakie są perspektywy rozwoju energetyki jądrowej w Polsce? Andrzej Strupczewski: Energetyka jądrowa ma być uzupełnieniem zestawu źródeł energii elektrycznej w Polsce. Jest nam potrzebna, bo węgiel, który musimy wydobywać z coraz głębiej leżących złóż, staje się coraz droższy. Już od 2 lat Polska jest importerem węgla netto. Mamy wybór: albo będziemy coraz więcej węgla w przyszłości importować, albo zbudujemy elektrownie jądrowe. Ogromną zaletą energetyki jądrowej jest to, że produkuje tanią energię elektryczną przy zachowaniu czystego powietrza, wody i gleby. I nie chodzi tu tylko o emisję CO2, o którą w związku z globalnym ociepleniem martwi się UE, ale przede wszystkim o emisję pyłów, dwutlenku siarki i tlenków azotu, które niewątpliwie odpowiadają za szkody zdrowotne i skrócenie naszego życia. Obszerne unijne studium wykazało, że energia jądrowa jest jednym z najczystszych i najbardziej korzystnych dla człowieka źródeł energii. Oczywiście elektrownie muszą być bezpieczne, dlatego będziemy budowali elektrownie III generacji, którym nie grożą takie awarie, jaka zdarzyła się w Fukushimie. Jakie warunki muszą być spełnione, aby instalacje energii jądrowej były bezpieczne? Jaki jest aktualny poziom zaawansowania technologicznego tych instalacji? Poza wszystkimi zabezpieczeniami, które posiadały urządzenia II generacji, reaktory III generacji wyposażone są w dodatkowe, na wypadek wystąpienia zagrożeń większych niż przewidziano w projekcie oraz ewentualnego stopienia rdzenia. 32 W razie awarii projektowych, podczas których nie dojdzie do stopienia rdzenia, zagrożona będzie jedynie strefa ograniczonego użytkowania reaktora, która np. dla reaktora EPR firmy AREVA wynosi około 1 km. W razie ciężkiej awarii, zdarzającej się raz na milion lat, i stopienia rdzenia, reaktor EPR zatrzyma radioaktywność wewnątrz potężnej, podwójnej obudowy bezpieczeństwa. W takim przypadku nikt poza strefą planowania awaryjnego o promieniu około 3 km nie będzie zagrożony, nie wystąpi więc potrzeba ewakuacji ani długotrwałego ograniczania uprawy ziemi. Ten poziom bezpieczeństwa jest już osiągnięty. Od nas tylko zależy wybór dobrego reaktora spełniającego te wymagania. Jak przekonać społeczeństwo do tego rodzaju energii? Trzeba pokazać Polakom, że elektrownie jądrowe III generacji są bezpieczne, nie zanieczyszczają środowiska i produkują tanią energię. Trzeba pokazać Polakom, że elektrownie jądrowe III generacji są bezpieczne, nie zanieczyszczają środowiska i produkują tanią energię Najlepszych argumentów dostarcza porównanie cen: za 1 MWh energii z morskich farm wiatrowych w Niemczech płaci się 190 €, a za 1 MWh energii z elektrowni jądrowych we Francji 42 €. Prognozy cen energii jądrowej w Polsce są wyższe – 75 € za MWh, ale i tak jest to zdecydowanie mniej niż za energię z farm wiatrowych. Dzisiaj za energię odnawialną trzeba płacić kwotę będącą sumą ceny rynkowej energii elektrycznej INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 przekazywanej do sieci 200 zł/MWh i ceny zielonego certyfikatu pochodzenia 260 zł/MWh, czyli 460 zł/MWh. To ponad dwukrotnie więcej niż za energię z elektrowni systemowych. Zgodnie z propozycją zawartą w projekcie ustawy o OZE za energię z morskich farm wiatrowych w Polsce mamy płacić 640 zł za MWh. To ponad dwa razy więcej niż za energię jądrową. Należy zdawać sobie sprawę, że droga energia elektryczna oznacza nie tylko wysokie rachunki dla każdego z nas, ale także ucieczkę przemysłu z Polski do innych krajów, gdzie jest ona tańsza, czyli w konsekwencji bezrobocie i spadek dochodów państwa z tytułu podatków. Ile procent energii w skali kraju powinno pochodzić z energetyki jądrowej, tak aby nie zagrażało to bezpieczeństwu? Elektrownie jądrowe o mocy 6000 MWe wyprodukują 48 TWh, tj. około jednej czwartej szacowanej ilości energii elektrycznej zużywanej w Polsce w 2030 r. Same odnawialne źródła energii – chociaż ich wykorzystanie nie powoduje znacznych szkód ekologicznych – nie wystarczą, nawet jeśli zgodzimy się za nie dużo płacić, zwłaszcza że w razie braku wiatru wieczorem lub w nocy nie będzie energii ani z wiatraków, ani z paneli słonecznych. Tylko dzięki energetyce jądrowej możemy zachować czyste powietrze i utrzymać ceny energii elektrycznej na rozsądnym poziomie. Czy rozwój energetyki jądrowej jest uwzględniany w planach inwestycyjnych? Rząd zadecydował już o uruchomieniu energetyki jądrowej jako źródła energii w Polsce, ale dopóki nie zostaną zakończone konsultacje transgraniczne, nie może podjąć decyzji o umieszczeniu budowy elektrowni jądrowej w konkretnym planie. Ministerstwo Gospodarki chciałoby zakończyć konsultacje w tym roku, ale ponieważ punktów do przedyskutowania jest dużo, szczególnie wysuwanych przez Niemcy, nie wiadomo, czy to się uda. Na razie znamy cel ogólny – 6000 MW do 2030 r. – oraz termin uruchomienia pierwszego bloku – 2022 r. Jak wygląda efektywność energetyki jądrowej, jeśli chodzi o koszty inwestycji czy koszty wytwarzania energii, w porównaniu z obecnie promowaną energetyką OZE czy też energetyką konJak wygląda rynek energetyki jądrowej Droga energia elektryczna wencjonalną? w Europie? Które kraje stawiają na jej oznacza nie tylko wysokie Energetyka jądrowa wymaga wysokich intensywny rozwój i dysponują odporachunki dla każdego z nas, ale nakładów inwestycyjnych, ale dzięki wiednią infrastrukturą? także ucieczkę przemysłu z Polski Po zastoju w końcu XX w. inwestowanie bardzo taniemu paliwu oraz wysokiemu współczynnikowi wykorzystania mocy w energetykę jądrową wznowiły takie do innych krajów, gdzie jest ona zainstalowanej produkuje tanią enerkraje, jak Finlandia, gdzie budowany jest tańsza, czyli w konsekwencji gię elektryczną. Ten współczynnik, czyli blok Olkiluoto 3 z reaktorem EPR, a bubezrobocie i spadek dochodów stosunek mocy średniej w ciągu roku do dowa dwóch kolejnych elektrowni jest państwa z tytułu podatków mocy maksymalnej, dla elektrowni jąprzygotowywana, czy Francja, gdzie budrowych na świecie wynosi 0,85, a dla duje się reaktor EPR w Flamanville 3 oraz wszystkich 104 bloków jądrowych USA ponad 0,91. Dla po- przygotowuje budowę następnych bloków z reaktorami EPR. równania współczynnik wykorzystania mocy wiatraków na Również Szwecja i Wielka Brytania podjęły decyzje o budowie lądzie wynosi od 0,20 do 0,25, a dla wiatraków na morzu od nowych elektrowni, przy czym program brytyjski jest bardzo 0,35 do 0,40. Oznacza to, że dla wytworzenia tej samej ener- rozbudowany i zakłada jednoczesną budowę 4 reaktorów EPR. gii w ciągu roku moc szczytowa wiatraków na morzu musi Jedynie Niemcy po awarii w Fukushimie podjęły decyzję o wybyć 2 lub 2,5 razy większa niż moc elektrowni jądrowych. cofaniu się z energetyki jądrowej w ciągu 10 lat. Wprawdzie Biorąc pod uwagę, że za MW mocy szczytowej trzeba zapła- oznacza to dla nich wielkie trudności gospodarcze i koszty, cić 3,5 mln €, nakłady inwestycyjne na wiatraki na morzu, ale za to rządowi pozwoli uniknąć ataków opozycji w czasie które wytworzą 48 TWh rocznie (tyle, ile elektrownie jądro- kampanii wyborczej. we), wyniosą minimum 42 mld €. Na elektrownie jądrowe Jeśli chodzi o państwa bliskie Polsce: 2 bloki powstają obecwyniosą 27 mld €. nie na Słowacji, a następne są planowane, trwa przetarg na Cena energii wytworzonej z węgla byłaby zbliżona do ceny 2 nowe bloki w Czechach, budowa nowych bloków planowana energii jądrowej, ale w związku z coraz droższym węglem jest na Węgrzech, w Rumunii i w Bułgarii. Patrząc od strony oraz dodatkowymi opłatami za emisje CO2, elektrownie wę- wschodniej: powstają reaktory na Białorusi, w Kaliningradzie, glowe staną się zupełnie nieopłacalne. Ponadto spalanie wę- planowana jest budowa elektrowni jądrowej na Litwie. gla powoduje zanieczyszczenia powietrza i straty zdrowotne. Na świecie trwa renesans energetyki jądrowej. Chiny, USA, Reasumując, ten, kogo będzie stać na sfinansowanie budowy Indie, Korea Południowa Turcja i wiele innych państw buduelektrowni jądrowych, będzie miał tani prąd i czyste powie- je lub planuje budowę elektrowni jądrowych. trze, natomiast ten, kogo na to nie będzie stać, będzie ponosić duże koszty i wdychać produkty spalania. Dziękuję za rozmowę. ■ INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 33 technologie Agata Siekierska – Wiele przedsiębiorstw zastanawia się nad tym, w jaki sposób zapewnić w przyszłości bezpieczeństwo dostaw energii, szczególnie w kontekście rosnących cen paliw. Rozwiązaniem problemu może się okazać pył węgla brunatnego, który jest tańszy od oleju opałowego czy gazu. Już od dawna i z powodzeniem jest on wykorzystywany w procesie termicznego osuszania w zakładach przemysłu cementowego, wapienniczego oraz w wytwórniach mas bitumicznych. Dostosowanie instalacji do spalania pyłu węgla brunatnego jest zazwyczaj nieskomplikowane i nie powoduje znacznych przestojów w produkcji – mówi Matthias Vette szef eksportu z Vattenfall. FOT. VATTENFALL Pył węgla brunatnego – paliwo alternatywne Szlachetny węgiel – technologia produkcji Wchodzący w skład koncernu zakład w Schwarze Pumpe przerabia ok. 5 mln ton węgla brunatnego na pełnowartościowy pył, który jest wykorzystywany przez sektor grzewczy (obok brykietów) oraz jako paliwo w przemyśle. Uszlachetnianie węgla brunatnego polega na zmniejszeniu jego wilgotności z ok. 56% do 10%, co wiąże się także ze zmianą objętości, która dla pyłu węgla brunatnego wynosi 0,5 kg na 1 dcm3, natomiast dla węgla w czystej postaci – powyżej 1 kg na 1 dcm3. Wyniki średnie przy wieloletnim stosowaniu Granulacja Pozostałość po 0,20 mm [w %] 13,00 Pozostałość po 0,09 mm [w %] 40,0 Woda [w %] 10,5 Popiół [w %] <6,0 Części lotne [w %] 45,5 Zawartość siarki [w %] Wartośc opałowa [w MJ/kg] 0,8 >21,0 Zbigniew Krupa dyrektor ds. technicznych spółki Polski Asfalt P oczątki naszego zainteresowania wykorzystaniem pyłu węglowego w wytwórniach mas bitumicznych sięgają przełomu lat 2003 i 2004. Choć nie od razu zdecydowaliśmy się na ten rodzaj paliwa, do jego wyboru zachęciła nas czysta ekonomika. Z czasem wręcz wymusiła ona wyposażenie w odpowiednie instalacje prawie wszystkich 30 wytwórni, które Polski Asfalt w Polsce posiada. Oczywiście wiązało się to z dodatkowymi wydatkami na zakup sprzętu (np. palnik jedno- bądź wielopaliwowy, zbiornik pyłu węglowego czy urządzenie do podawania pneumatycznego), była to jednak opłacalna inwestycja, która zwróciła się po ok. 2 latach. W Polsce wbrew pozorom trudno znaleźć poważnych wytwórców pyłu węglowego. Instalacje do jego produkcji wymagają sporych nakładów inwestycyjnych, może dlate- W początkowym etapie produkcji selekcjonowany jest węgiel o najwyższej kaloryczności i całkowicie skarbonizowany, czyli nieposiadający charakterystycznych dla węgla brunatnego włókien. Ma to znaczenie przy wykorzystaniu go jako paliwa w wytwórniach mieszanek bitumicznych (WMB), gdzie włókna mogłyby unieruchomić instalacje. Ponieważ węgiel zawiera znaczne ilości wilgoci, jest suszony, a następnie rozdrabniany w młynach aż do uzyskania postaci pyłu. Do odparowania wody niezbędna jest bardzo duża ilość ciepła. Aby produkcja była opłacalna, musi być ono relatywnie tanie. Sporo ciepła generują elektrownie, dlatego sensownym INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 FOT. ZBIORY WŁASNE ZBIGNIEWA KRUPY Węgiel brunatny jest najpopularniejszym i najbardziej dostępnym surowcem wykorzystywanym do produkcji energii elektrycznej w Europie Środkowej. W trójkącie granicznym pomiędzy Niemcami, Polską i Czechami znajdują się jego potężne złoża. Jednym z największych obszarów występowania węgla w Niemczech jest Lausitz. Wielkość tutejszych złóż szacuje się na 10 mld ton, co stanowi gigantyczny potencjał energetyczny i zapasy na ponad 100 lat. W okolicach Cottbus pracują 4 kopalnie i 3 elektrownie stanowiące własność koncernu Vattenfall. Roczna produkcja węgla brunatnego wynosi 58 mln ton i w przeważającej mierze jest zużywana w należących do koncernu elektrowniach i elektrociepłowniach. go tak niewiele zakładów na to się decyduje. Z punktu widzenia użytkownika końcowego najkorzystniejszą ofertę w Polsce przedstawia Vattenfall (Schwarze Pumpe), który nie tylko sprzedaje bardzo dobrej jakości produkt, ale także zapewnia szybką i sprawną dostawę. Niewielka odległość kopalni od polskiej granicy ma dla nas duże znaczenie ze względu na koszty transportu. Do tej pory nie zdarzyło się, aby ładunek nie dotarł do wytwórni na czas. Ponadto dostawca jest skłonny dostosować się do naszego bieżącego zapotrzebowania. Pył węglowy jest obecnie powszechnie wykorzystywany przez producentów mieszanek bitumiczno-asfaltowych. Spośród blisko 300 pracujących w Polsce wytwórni większość jest już wyposażona w instalacje do jego spalania. Rynek zbytu, jeśli chodzi o ten rodzaj paliwa, jest więc u nas spory. ■ wyjściem jest zlokalizowanie produkcji w ich pobliżu. Koncern Vattenfall zużywa do osuszania węgla brunatnego nadwyżki ciepła powstające w procesie wytwarzania energii elektrycznej. Należy pamiętać, że pył węglowy w połączeniu z powietrzem stanowi mieszankę wybuchową. Wszystkie związane z nim operacje powinny być prowadzone w zamkniętym systemie. Ponieważ chodzi o materiały wybuchowe, muszą być zachowane najwyższe standardy bezpieczeństwa. Użycie i obszary zastosowania W zeszłym roku Vattenfall wyprodukował 900 tys. ton pyłu węgla bru35 technologie natnego. Największym odbiorcą są ciepłownie i elektrociepłownie – 297 tys. ton (33% produkcji) oraz przemysł gipsowy i wapniowy – 279 tys. ton (31% produkcji). Coraz więcej wolumenu produkcji trafia do wytwórni mas bitumicznych – 225 tys. (25% produkcji). 63 tys. ton kierowanych jest do cementowni, a 27 tys. ton do przemysłu stalowego. – Naszym celem jest ekologiczne wykorzystanie energii z węgla dukcji prądu elektrycznego. Powyższa technologia tzw. kogeneracji jest szczgólnie efektywna. Pył węgla brunatnego charakteryzuje się wysoką wartością opałową oraz efektywnym spalaniem przy niskich poziomach emisji. Paliwo to jest nietrujące, bezzapachowe oraz – w odróżnieniu od oleju opałowego – nie zagrażające wodzie w środowisku naturalnym. granulację, musi być suchy, mieć odpowiednią wartość kaloryczną, niską zawartość siarki, a w procesie spalania pozostawiać jak najmniej popiołu. Aspekty ekonomiczne Czynnikiem decydującym o wyborze pyłu węgla brunatnego jako paliwa jest rentowność. Do wysuszenia i ogrzania do temperatury 170ºC 1 tony kruszywa w WMB potrzeba średnio 12 kg pyłu węglowego. Jego cena jest zależna od lokalizacji wytwórni, a więc od kosztów transportu. Biorąc pod uwagę dzisiejsze ceny paliwa (np. oleju opałowego), można zaoszczędzić ok. 12 zł na tonie. Aby móc wykorzystywać pył węgla brunatnego w WMB, potrzebny jest palnik, silos, dozownik i urządzenie przetłaczające. Przeważnie stosuje się silosy o pojemności 120 m3, co odpowiada 60 tonom pyłu węgla brunatnego. Zestaw silosowy wyposażony jest w kompletny system dozowania i transportowania. Poza oszczędnościami na paliwie użytkownik zyskuje także łatwość aplikacji. Przed pierwszym uruchomieniem wytwórni jej użytkownicy otrzymują wsparcie od fachowców z koncernu Vattenfall. Kwestia bezpieczeństwa zawsze traktowana jest priorytetowo. FOT. VATTENFALL (2) Zakład Vattenfall Schwarze Pumpe w Sprembergu, Niemcy brunatnego przy jednoczesnym zapewnieniu naszym klientom pewnej i korzystnej cenowo alternatywy energetycznej – informuje Matthias Vette. W procesie suszenia surowego węgla brunatnego Vattenfall wykorzystuje parę procesową, która w elektrowni wcześniej napędzała turbiny do pro36 Granulacja pyłu wynosi 0–0,2 mm, co upodabnia go do cieczy, a tym samym może być ekwiwalentem oleju opałowego. Vattenfall zaopatruje ponad 170 wytwórni mas bitumicznych. Wykorzystywany przez nie pył węgla brunatnego musi mieć odpowiednią Bezpieczny i szybki transport Pył węgla brunatnego transportowany jest do zbiorników za pomocą systemu pneumatycznego. Zasady bezpieczeństwa muszą być bezwzględnie przestrzegane. Rozładunek zawsze prowadzą specjalnie wyszkoleni pracownicy dostawcy. Aby w czasie eksploatacji pyłu nie nastąpił samozapłon, temperatura wewnątrz zbiornika jest automatycznie monitorowana. W przypadku jej wzrostu do zbiornika automatycznie wpompowywany jest niepalny azot. – Dostawy oraz przeładunki do silosów pyłowych odbywają się w sposób czysty, w zamknietych systemach – dodaje szef eksportu Vattenfall. INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 Instalacje w wytwórniach Kruszywo w wytwórniach można podgrzewać: olejem opałowym lub jego cięższą odmianą – mazutem, gazem lub pyłem węgla brunatnego. Dzięki zastosowaniu palnika wielopaliwowego można wykorzystywać wszystkie wymienione rodzaje paliw. Koszt instalacji do opalania pyłem węgla brunatnego (palnik + silos i instalacja) wynosi dla już istniejącej wytwórni 250–280 tys. €, ale w ciągu 2 lat inwestycja się zwraca. Dla porównania koszt nowej wytwórni wynosi 1,5–2 mln €. Okres przechowywania w wytwórniach Zaleca się, aby pyłu węgla brunatnego nie zostawiać na okres zimowy, ponieważ para wodna może powodować jego sklejanie się. Ze względu jednak na naturalnie występującą w tym okresie przerwę w produkcji, zapotrzebowanie wytwórni na to paliwo automatycznie spada. ■ R E K L A M A Ciężarówka z silosem na stacji załadowczej w Schwarze Pumpe technologie Palnik na pył węglowy – innowacja i alternatywa w wytwórniach mas bitumicznych Warto liczyć i oszczędzać! Wytwórnie mas bitumicznych produkowane przez Benninghoven posiadają znakomite referencje od odbiorców z całego świata. Firma cieszy się szczególnym uznaniem, ponieważ jest jedynym dostawcą wytwórni mas bitumicznych, który samodzielnie projektuje i produkuje palniki. W swojej ofercie ma palnik przemysłowy działający w oparciu o wszystkie dostępne na rynku paliwa – płynne, gazowe lub stałe. Dzięki oddziałom na całym świecie, a także wyszkolonemu i fachowemu serwisowi Benninghoven doskonale dostosowuje się do trendów i kierunków rozwoju przemysłu. 38 FOT. BENNINGHOVEN (3) O becny od ponad 30 lat na europejskim rynku produkcji mas bitumicznych pył węglowy uważany jest za paliwo wypróbowane, niezawodne, a przede wszystkim korzystne cenowo. Wygrywając w porównaniach z olejem opałowym, gazem płynnym i gazem ziemnym, coraz częściej jest on wykorzystywany w wytwórniach mas bitumicznych do podgrzewania kruszywa w bębnie suszarki. Benninghoven ma ponad 50-letnie doświadczenie w projektowaniu, produkcji i modernizacji palników przemysłowych. Ponad 600 palników wykorzystywanych przy produkcji mas bitumicznych stanowi potwierdzenie ogólnoświatowego sukcesu firmy. Choć w Europie wiele wytwórni jest już wyposażonych w palniki na pył węglowy, wciąż istnieje duże zapotrzebowanie na przebudowę instalacji pracujących wyłącznie w oparciu o paliwa tradycyjne. Jednym z powodów są wysokie koszty zużycia energii, z którym to problemem muszą się mierzyć wszyscy użytkownicy wytwórni mas bitumicznych. Długoterminowe dostawy pyłu węgla brunatnego dla wytwórni znajdujących się na terenie Polski zapewnia firma Vattenfall (Łużyce). Zastosowane rozwiązania techniczne, począwszy od INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 dostaw, a na spalaniu skończywszy, są niezawodne i bezpieczne. Pył węgla brunatnego transportują do wytwórni mas bitumicznych cysterny o pojemności ok. 25 t. Napełnianie silosa magazynowego (najczęściej o pojemności 120 m3) odbywa się podobnie jak w przypadku dostawy mączki i jest wykonywane przez kierowcę cysterny. W celu zapewnienia żądanej wydajności pył węgla brunatnego dozowany jest dokładnie do palnika dzięki powietrzu z dmuchawy za pomocą urządzenia dozującego zainstalowanego pod wylotem z silosa. Dzięki palnikowi zapłonowemu i wspierającemu w głowicy palnika następuje zapłon, a następnie spalenie pyłu. Zastosowane zaawansowane rozwiązania techniczne umożliwiają bezpieczne zapalanie płomienia oraz spalanie pyłu węglowego bez użycia energii wspierającej. Postęp techniczny pozwala na wykorzystanie pyłu węgla brunatnego także w systemach równoległych bębnów suszarek z instalacją dodawania destruktu. Innowacyjna technika palnikowa z częstotliwościową regulacją spalanego powietrza oraz zastosowane przy bębnach równoległych specjalne rozwiązania gwarantują bezawaryjną eksploatację tego podzespołu wytwórni. Rosnący udział destruktu asfaltowego w produkcji masy bitumicznej jest kolejnym powodem, dla którego warto rozważyć wybór instalacji pyłu węglowego. INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 Przebudowa w istniejących wytwórniach palników wykorzystujących paliwa tradycyjne na spalające pył węglowy nie jest skomplikowana, a dzięki zaawansowanej technice także bezpieczna. Inwestycja amortyzuje się w krótkim czasie. Jako producent wytwórni mas bitumicznych oraz palników Benninghoven dysponuje rozwiązaniami pasującymi użytkownikom stosującym zarówno paliwa tradycyjne (olej opałowy, gaz płynny, gaz ziemny), paliwa modyfikowane (olej zużyty, olej średni – karbolowy, olej ciężki), jak i paliwa stałe (pył węglowy), a także kombinacje paliw. Wdrażająca innowacyjne rozwiązania techniczne firma cieszy się zaufaniem klientów, o czym świadczy liczba już zainstalowanych palników oraz wciąż rosnące nimi zainteresowanie.■ Peter Koltes Benninghoven GmbH & Co. KG Mülheim / Mosel 39 technologie Arkadiusz Szymanek Suche odsiarczanie spalin – tradycja i innowacyjność Historia odsiarczania spalin sięga lat 30. ubiegłego stulecia. Za jej początek uważa się zastosowanie po raz pierwszy skrubera do redukcji dwutlenku siarki w fabryce Battersea w Londynie. Ograniczanie emisji dwutlenku siarki wciąż jest aktualne i wymaga nowych prac i badań. Przed zajmującymi się odsiarczaniem spalin pojawiają się wciąż nowe wyzwania dotyczące nie tylko zmniejszenia stężenia SO2 w spalinach kotłowych, ale także jakości powstałego po odsiarczaniu produktu, możliwości jego gospodarczego wykorzystania, minimalizacji kosztów, a przede wszystkim ograniczenia ilości zużywanych sorbentów [1-5]. W ielkość emisji reguluje dyrektywa LCP (Large Combustion Plant), II Protokół Siarkowy, a także Traktat Akcesyjny. Zgodnie z tymi dokumentami emisja dwutlenku siarki w 2012 r. ze wszystkich źródeł objętych dyrektywą LCP, czyli jednostek o mocy równej lub większej niż 50 MW, nie może być większa niż 358 tys. mg/nm3, a w 2020 r. musi zostać zredukowana do 150 tys. mg/nm3. Warto przypomnieć, że na początku lat 80. XX w. łączna emisja dwutlenku siarki w Polsce wynosiła ponad 4 mln. mg/nm3, a na początku lat 90. ok. 2, mln mg/nm3 [6]. W większości metod odsiarczania spalin wykorzystuje się związki wapnia. Sam proces polega na trwałym związaniu dwutlenku siarki z siarczynami lub siarczanami wapnia. Występujący praktycznie wszędzie wapń zajmuje piąte pod względem wielkości miejsce w składzie skorupy ziemskiej. Znany był już w starożytności, gdzie jego zdolności wiążące wykorzystywano w wielu dziedzinach życia. Najbardziej interesującą formą z punktu widzenia odsiarczania spalin jest węglan wapnia, którego powstawanie jest ściśle związane z przemia- 40 nami geologicznymi, jakie zachodziły w poszczególnych epokach geologicznych [7-10]. Choć węglan wapnia można opisać prostym wzorem CaCO3, w przyrodzie występuje on w różnych odmianach polimorficznych, takich jak: kalcyt (najbardziej znany), aragonit lub vateryt czy cechujący się znakomitymi właściwościami sorpcyjnymi trawertyn. Jednym z procesów decydujących o powodzeniu suchych metod odsiarczania spalin jest kalcynacja. Temperatura kalcynacji jest ściśle związana z ciśnieniem cząstkowym dwutlenku węgla. Powszechnie uważa się, że temperatura równowagi dysocjacji termicznej kalcytu to 1171 K przy ciśnieniu 105 Pa i stuprocentowym udziale objętościowym CO2. Dla węglanu magnezu temperaturą równowagi jest 675 K przy tych samych warunkach ciśnienia i procentowym udziale objętościowym CO2. Ponieważ związki węglanowe nie są wolne od domieszek innych związków chemicznych, temperatury kalcynacji są zmienne. Proces kalcynacji jest procesem endotermicznym, w związku z czym jego szybkość zależy również od szybkości wymiany ciepła i masy, ta zaś zależy od wielkości poddanych kalcynacji ziaren. Jeśli jeszcze nałożyć na to reakcje wiązania CO2, to ten z pozoru prosty proces znacznie się komplikuje. Kalcynacja węglanu wapnia zachodzi tylko wtedy, gdy ciśnienie cząstkowe dwutlenku węgla w gazach jest niższe niż ciśnienie cząstkowe równowagowe w temperaturze paleniska. Najlepsze efekty odsiarczania spalin suchymi metodami wapiennymi uzyskuje się w kotłach fluidalnych. W dolnej części kotła tworzy się gęsta warstwa o zmiennej szerokości, co jest zależne od właściwości cyrkulującego materiału, w skład którego wchodzi paliwo i sorbent. W górnej warstwie kotła ziarna podążają za spalinami z prędkością 5–6 m/s aż do ich rozseparowania w gorącym cyklonie. Ziarna grube powracają do komory paleniskowej, natomiast ziarna drobne podążają za spalinami do drugiego ciągu konwekcyjnego, a następnie do odpylacza. Sorbent wprowadzany jest zazwyczaj powyżej poziomu wprowadzania paliwa, gdyż reakcja kalcynacji, która poprzedza proces wiązania tlenków siarki, zależy ściśle od stężenia CO2 i temperatury. Zaraz po wprowadzeniu w strefę temperatur spalania następuje jednocześnie i suszenie, i kalcynacja zawartego we wprowadzonym wapieniu węglanu INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 wapnia. Równolegle powstały kalcynat reaguje z tlenkami siarki: kalcynacja CaCO3 –> CaO + CO2 wiązanie SO2 CaO + SO2 –> CaSO3 dysproporcjonowanie CaSO3 CaSO3 + ½ O2 –> CaSO4 (1) (2) (3) Wiązanie dwutlenku siarki w układzie dwustopniowym według równania: CaO + SO2 + ½ O2 –> CaSO4 (4) FOT. ENEA S.A. wydaje się bardzo mało prawdopodobne. Za mechanizmem trójstopniowym przemawia fakt, iż w kotłach fluidalnych w warstwie gęstej, gdzie zaczyna się proces odsiarczania spalin, wskutek utleniania związków węgla, azotu, siarki itp. występuje niedobór tlenu. Zachodzą tam lokalne zmiany temperatury, co blokuje bezpośrednie powstanie anhydrytu. Dopiero w warstwie rozrzedzo- nej, do której w celu dopalenia tlenków azotu oraz pozostałych w unoszącym się materiale części palnych doprowadzane jest powietrze wtórne, istnieją korzystne warunki do utlenienia siarczynów wapnia. Tam też możliwy jest mechanizm (4) dla części ziaren, które mają postać reaktywnych kalcynatów. Część ziaren wapieni o średnicy większej od minimalnej średnicy ziaren separowanych w cyklonie wraca do komory paleniskowej, natomiast część o najmniejszych średnicach kierowana jest do odpylania spalin. Również na drodze pomiędzy drugim ciągiem a elektrofiltrem może zajść reakcja wiązania dwutlenku siarki. Część kalcynatów, które nie przereagowały z tlenkami siarki, pozostaje w popiele lotnym jako wolny tlenek wapnia bądź nieskalcynowany węglan wapnia [11-14]. Jakość sorbentu jest podstawowym czynnikiem decydującym o efektywności suchych metod odsiarczania spalin. Przez efekty należy rozumieć nie tylko INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 uzyskiwanie wymaganych poziomów stężeń CO2, ale też minimalizowanie strumieni zużywanych sorbentów oraz poprawę jakości spalin po odsiarczaniu (ograniczanie wolnego CaO). Obecnie większą wagę przykłada się do skuteczności odsiarczania spalin. Należy jednak pamiętać, że obniżenie dopuszczalnych poziomów emisji pociągnie za sobą znaczne zwiększenie ilości sorbentów potrzebnych do odsiarczania spalin. Aby osiągnąć wyznaczone nowe poziomy, konieczne będzie selekcjonowanie najlepszych wapieni oraz poprawa ich właściwości sorpcyjnych. Przeprowadzone badania odsiarczania spalin w różnych kotłach fluidalnych wykazały, że używane obecnie wapienie mają bardzo różne właściwości sorpcyjne. Decydujący wpływ na skuteczność procesu odsiarczania ma wskaźnik reaktywności R i [1]. Zgodnie z definicją wskaźnik ten uwzględnia: czystość wapienia, zawartość początkową siarki w wapieniu, ilość siarki związanej Instalacja odsiarczania spalin w Elektrowni Kozienice S.A. 41 technologie w procesie odsiarczania, skład frakcyjny, a także temperaturę kalcynacji, która, jak stwierdzono, także odgrywa istotną rolę. Znajomość wskaźnika reaktywności danego sorbentu pozwala wstępnie ocenić efekty odsiarczania z jego użyciem. Rysunek 1 przedstawia wyniki badań odsiarczania spalin w różnych konfiguracjach: z zastosowaniem technik aktywacji, wzbogacania sorbentu odpadem z instalacji półsuchego odsiarczania spalin, sorbentem o niskich i wysokich właściwościach sorpcyjnych, a także poprzez wprowadzanie sorbentu do kotła w inny sposób. W wyniku analizy określono wpływ wskaźnika reaktywności na stopień wykorzystania sorbentu w komorze paleniskowej. Krzywa interpolacji ukazuje skutki używania sorbentów różnej jakości. Zmiana wskaźnika reaktywności z 3,2 na 2,5 powoduje dwukrotne zwiększenie wykorzystania sorbentu. Stopień wykorzystania sorbentu oraz wskaźnik reaktywności wpływają na wielkość strumienia sorbentu zużywanego do odsiarczania spalin. Poza tym wyraźnie widać podział na sorbenty niskiej jakości (wartości znajdujące się na wykresie na prawo od R i równego 3) oraz aktywowane i dobrej jakości (wartości znajdujące się na lewo od R i). Zależność strumienia sorbentu od wskaźnika reaktywności pokazuje rysunek 2. Jak wynika z analizy przebiegu krzywej interpolacyjnej, niewielka zmiana wskaźnika reaktywności – z 2,5 do 3,2 – powoduje dwukrotne zwiększenie strumienia sorbentu. Zwiększenie wskaźnika reaktywności do 4 powoduje prawie trzyipółkrotne zwiększenie Rys. 1. Zależność stopnia wykorzystania sorbentu od wskaźnika reaktywności [1] Rys. 2. Zależność strumienia sorbentu od wskaźnika reaktywności Ri [1] 42 strumienia w stosunku do strumienia przy R i równym 2,5. Reasumując, prowadzenie odsiarczania spalin sorbentami o Ri wyższym niż 3,5 jest nieprawidłowe. Aby odsiarczanie było efektywne, należy przeprowadzić wstępną selekcję uwzględniającą wskaźniki reaktywności, domieszki odpadowych produktów wysokowapniowych oraz stosowanie metod aktywacji. Pozwoli to zredukować ilość zużywanych wapieni kopalnych i jednocześnie spełnić wymogi dyrektywy LCP. ■ Prof. ndzw. dr hab. inż. Arkadiusz Szymanek Politechnika Częstochowska Wydział Inżynierii i Ochrony Środowiska Literatura: Szymanek A., „Odsiarczanie spalin aktywowanymi mechanicznie odpadami wapniowymi”, Wrocław, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej 2008. Kucowski J., Klaudyn D., Przekwas M., „Energetyka a ochrona środowiska”, Warszawa, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne 1994. Warych J., „Oczyszczanie przemysłowych gazów odlotowych”, Warszawa, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne 1994. Kuropka J., „Oczyszczanie gazów odlotowych”, Wrocław, Wydawnictwo Politechniki Wrocławskiej 1991. Wandrasz J., Zieliński J., „Procesy fluidalne utylizacji odpadów”, Wrocław–Warszawa, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk 1988. Lewandowski J., „Wybrane uwarunkowania rozwoju krajowej energetyki wynikające z członkostwa w Unii Europejskiej”, „Journal of Transdisciplinary Systems Science”, vol. 9, Special Issue 2/2 2004, s. 671–680. Borówka. R. K., Cedro B., „Skarby ziemi”, Poznań, Wydawnictwo Kurpisz 2001. Łydka K., „Petrologia skał osadowych”, Warszawa, Wydawnictwo Geologiczne 1985. Bolewski A., Parchaniak W., „Petrografia”, Warszawa, Wydawnictwo Geologiczne 1988. Wielgomas L., „Surowce mineralne województwa częstochowskiego”, Warszawa, Wydawnictwo Geologiczne 1981. Szymanek A., „Kamień wapienny jako sorbent SO2. Cz. I Wiek geologiczny warunkujący własności sorpcyjne”, Ochrona Powietrza i Problemy Odpadów 2005, vol. 39, nr 1, s. 7–11. Szymanek A., „Trawertyn w odsiarczaniu spalin”, Inżynieria i Ochrona Środowiska 2006, t. 9, nr 3, s. 273–285. Wieczorek-Ciurowa K., „Fizykochemia siarczanowania wapienia”, Kraków, Politechnika Krakowska 1995. Boynton R. S., Chemistry and Technology of Lime and Limestone. 2nd ed.”, New York, John Wiley & Sons, Inc., 1980. INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 technologie Inteligentna współpraca FOT. SPEC S.A. Współczesny biznes coraz częściej nie może się obyć bez wsparcia nauki i vice versa. Dowodem na to jest niedawno podpisane porozumienie o współpracy ośrodka badawczego Dalkii – Heat-Tech Center z Politechniką Warszawską. Dzięki niemu studenci będą mogli skorzystać z doświadczenia Heat-Tech Center w zakresie praktycznego rozwiązywania problemów ciepłownictwa, a potencjał naukowy i badawczy uczelni umożliwi poszerzenie działalności ośrodka. H eat-Tech Center to nowo powstała jednostka bazująca na 50-letnim doświadczeniu specjalistów Ośrodka Badawczo-Rozwojowego Ciepłownictwa SPEC. Jej zadaniem będzie opracowywanie nowych projektów badawczych, komplementarnych w stosunku do projektów pilotowanych 44 przez dział Badań i Innowacji funkcjonujący przy Veolii Environnement we Francji, a dotyczących przede wszystkim rozwoju inteligentnych sieci ciepłowniczych oraz zarządzania majątkiem sieciowym Grupy Dalkia. Ośrodek będzie także realizować projekty wspomagające mieszkańców miast w zwiększaniu efektywności energetycznej. Pierwszych tego typu projektów można się spodziewać za mniej więcej trzy lata. Heat-Tech Center ma pełnić w Grupie Dalkia funkcję lidera w dziedzinie dużych systemów ciepłowniczych. Już w tym roku zrealizowane zosta- INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 ły dwa projekty obejmujące zarządzanie majątkiem ciepłowniczym oraz Smart Grid. Smart Grid w ciepłownictwie jest już wymogiem naszych czasów. Poprawa sprawności systemów ciepłowniczych, czyli m.in. zmniejszenie strat przesyłu oraz efektywne sterowanie węzłami cieplnymi, wymaga zastosowania zaawansowanych technologii w zakresie transferu danych, ich gromadzenia i analizowania. Przesył energii cieplnej od źródła do odbiorcy zajmuje w dużych systemach do kilkunastu godzin, dlatego dotychczasowe rozwiązania w zakresie regulacji i sterowania wymagają znacznych modyfikacji. Opracowanie systemu opartego na rozwiązaniach informatycznych, optymalizującego pracę źródeł, sieci ciepłowniczej, węzłów cieplnych oraz przewidującego zmiany zapotrzebowania na energię odbiorców stanowi duże wyzwanie. Jednak realizacja tego złożonego projektu przyniesie korzyści zarówno przedsiębiorstwom ciepłowniczym, jak i odbiorcom oraz środowisku. gólnych elementów i urządzeń. System umożliwi podejmowanie trafniejszych decyzji w zakresie planowania remontów i inwestycji oraz da pełny obraz Smart Grid w ciepłownictwie jest już wymogiem naszych czasów. Poprawa sprawności systemów ciepłowniczych, czyli m.in. zmniejszenie strat przesyłu oraz efektywne sterowanie węzłami cieplnymi, wymaga zastosowania zaawansowanych technologii w zakresie transferu danych, ich gromadzenia i analizowania Planowanie remontów i inwestycji, dokonywanie przeglądów urządzeń ciepłowniczych wspomagane będzie przez zintegrowany system zawierający narzędzia informatyczne analizujące i rejestrujące czas pracy urządzeń, usterki i awarie oraz przeglądy. Pozwoli to zmniejszyć koszty eksploatacji systemu ciepłowniczego, a przede wszystkim zwiększy niezawodność poszcze- pracy każdego z urządzeń. Ponadto ułatwi opracowanie procedur dotyczących konserwacji oraz reakcji na stany awaryjne. Wczesne alarmowanie o problemach związanych z eksploatacją urządzeń pozwoli zmniejszyć liczbę awarii, co będzie odczuwalne również dla odbiorców. ■ Heat-Tech Center R E K L A M A G³ówn¹ nagrod¹ w konkursie jest uzyskanie tytu³u “NAJLEPIEJ OŒWIETLONEJ GMINY, MIASTA i OSIEDLA 2012 ROKU” INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 45 inwestycje infrastrukturalne FOT. ARCHIWUM PSE OPERATOR (2) Linia wielotorowa, wielonapięciowa 400, 220, 110 kV relacji Plewiska–Kromolice Henryk Majchrzak Dopiero się rozpędzamy Jako państwo leżące w centralnej części Europy, Polska zobowiązana jest stworzyć warunki do bezpiecznego tranzytu energii elektrycznej. Zapewnienie ciągłych, bezpiecznych dostaw jest jednym z najistotniejszych zadań Polskich Sieci Elektroenergetycznych Operator (PSE Operator) – operatora systemu przesyłowego (OSP), działającego nie tylko na krajowym, ale również na europejskim rynku energii elektrycznej. Inwestowanie w system przesyłowy ma na celu zwiększenie pewności i jakości zasilania, obniżenie kosztów eksploatacji oraz zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego, tj. niezawodności dostaw energii elektrycznej do wszystkich regionów kraju. Warunkiem niezawodnej pracy OSP jest rozbudowa i modernizacja Krajowego Systemu Elektroenergetycznego (KSE), w tym utrzymanie w odpowiednim stanie technicznym sieci oraz rozwój połączeń transgranicznych. 46 Na realizację zadań oraz zamierzeń inwestycyjnych PSE Operator wyłożył w 2011 r. niemal 653 mln zł. Do eksploatacji przekazano środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne o łącznej wartości 772 mln zł. Podejmowane przez PSE Operator inwestycje poprzedza długi okres przygotowania. Te, które obejmują obszar całego kraju, często realizowane są w cyklu wieloletnim. Spółka planuje swą działalność inwestycyjną w perspektywie długo-, średnio- i krótkoterminowej. W tym celu opracowuje i systematycznie aktualizuje następujące dokumenty: a) Plan Strategiczny zgodny z Polityką Energetyczną Polski, którego część opisowa zawiera wytyczne dla Planu Rozwoju Sieci Przesyłowej (PRSP), b) Plan Rozwoju Sieci Przesyłowej dotyczący zaspokojenia obecnego i przyszłego (najbliższe 15 lat) zapotrzebowania na energię elektryczną, przedkładany prezesowi Urzędu INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 Regulacji Energetyki (URE) celem uzgodnienia, c) Plan Zamierzeń Inwestycyjnych (PZI) opracowywany corocznie na kolejne 5 lat, d) Plan Inwestycji Rzeczowych (PI), będący planem realizacyjnym, opracowywany corocznie na kolejny rok kalendarzowy. Proces inwestycyjny dzieli się na następujące fazy: a) planowania b) przygotowania inwestycji c) realizacji inwestycji d) rozliczenia inwestycji. Dzięki zwiększeniu w ostatnich latach zaangażowania w przygotowanie inwestycji (zdecydowany wzrost liczby zadań oraz nakładów inwestycyjnych) w zaplanowanych terminach uzyskano dokumentację pozwalającą uruchamiać i zamykać w odpowiednim czasie postępowania przetargowe. O znaczeniu prac zrealizowanych w tej fazie w 2011 r. świadczy m.in. wartość przeprowadzonych i planowanych do przeprowadzenia w bieżącym roku postępowań przetargowych. Zaprezentowane działania wymagają przeprowadzenia stosownych postępowań administracyjnych, których uczestnikami są organy administracji Rys. 1. Liczba i wartość postępowań przetargowych w latach 2009–2012 6120 915 89 817 591 77 59 rządowej i samorządu terytorialnego oraz osoby fizyczne. Postępowania te zajmują ok. 2/3 czasu przeznaczonego na realizację inwestycji, przy czym wartość ponoszonych w tym okresie nakładów nie przekracza 30% wartości inwestycji. Prace budowlano-montażowe, pochłaniające większość nakładów (77–80%), realizowane są w ciągu 2–3 lat (ok. 1/3 czasu przeznaczonego na realizację całej inwestycji). O efektach działalności inwestycyjnej świadczy zarówno liczba zakończonych i planowanych do zakończenia zadań, jak i wartość środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych przekazywanych na majątek Spółki (wyrażone w nakła- Budowa stacji elektroenergetycznej 400/110 kV, Wrocław INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 67 dach inwestycyjnych przekazywanych na majątek). W tabeli 3 przedstawiono dane dotyczące liczby zakończonych zadań i przekazanych na majątek nakładów inwestycyjnych, a także dane dotyczące wartości zawartych umów w 2011 r. i w pierwszym półroczu bieżącego roku (na tle lat 2008–2010). Wartość umów, których zawarcie przewidziano w 2012 r., obrazuje skalę planowanych w latach 2013–2016 przedsięwzięć, a także stanowi gwarancję realności ich realizacji. W ciągu ostatnich 2 lat nastąpiło spore zwiększenie zdolności przesyłowych, przybyło: ok. 167 km linii 400 kV, 238 km traktów światłowodowych, 4019 m3 budynków technologicznych, o 2225 MVA wzrosła moc transformatorów. Po zrealizowaniu zaplanowanych inwestycji sieć przesyłowa w Polsce będzie należała do najbardziej nowoczesnych w Europie. Plan Zamierzeń Inwestycyjnych (PZI) 2012–2016 to zoptymalizowany zbiór zadań inwestycyjnych, których realizacja ma zapewnić w średniookresowej perspektywie pokrycie krajowego zapotrzebowania na moc i energię elektryczną, zgodnie z wytycznymi zawartymi w Polityce Energetycznej Polski do 2030 roku. PZI obejmuje działania związane z budową, rozbudową i modernizacją sieci przesyłowej w perspektywie średniookresowej. Szacowane nakłady inwestycyjne na realizację zadań i za47 inwestycje infrastrukturalne Rys. 2. Rozkład nakładów w PZI w poszczególnych latach [mln zł] Budowa pierwszego odcinka linii 400 kV Narew–Ostrołęka w gminie Poświętne 2355 2274 2038 821 997 Rys. 3. Efekty rzeczowe realizowanych w latach 2012–2016 zadań inwestycyjnych w zakresie linii przesyłowych 400 kV [km] 1377 1148 1250 1250 1098 722 76 127 167 124 Rys. 4. Efekty rzeczowe realizowanych w latach 2012–2016 zadań inwestycyjnych w zakresie linii przesyłowych 220 kV [km] 842 734 83 115 83 47 37 Rys. 5. Efekty rzeczowe realizowanych w latach 2012–2016 zadań inwestycyjnych w zakresie instalacji TR [MVA] 8610 6150 5820 3030 1950 1800 1000 48 2795 2000 2795 2000 3345 2500 mierzeń ujętych w PZI to ok. 8,2 mld zł w cenach z 2011 r. Warto zaznaczyć, iż wartość planowanych nakładów w skali poszczególnych lat objętych planem waha się od ok. 1 do 2,4 mld zł. Zgodnie z przyjętą Polityką Energetyczną Polski, PSE Operator w swej działalności inwestycyjnej skupia się przede wszystkim na rozwoju linii 400 kV, które posiadają większe możliwości przesyłu przy mniejszych stratach energii. Przyjęte tempo realizacji inwestycji jest nieporównywalne z tempem z lat ubiegłych. W wyniku zrealizowania do 2016 r. planowanych inwestycji, długość linii 400 kV zwiększy się o ok. 25%, a linii zmodernizowanych – o ok. 23%. W przypadku linii 220 kV najistotniejsze jest utrzymanie ich w stanie technicznym gwarantującym bezpieczeństwo i niezawodność dostaw energii elektrycznej do odbiorców. W ciągu najbliższych 4 lat zmodernizowane zostanie blisko 11% tych linii. INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 Tab. 1. Zaangażowanie PSE Operatora w przygotowanie realizacji nowych inwestycji Wyszczególnienie Wykonanie 2009 2010 82 162 2008 77 Liczba zadań podejmowanych w fazie przygotowania inwestycji [szt.] Nakłady poniesione na realizację zadań w fazie przygotowania inwestycji [mln zł] Liczba i rodzaj opracowanej dokumentacji [szt.], w tym: – założenia do dokumentacji inwestycyjnej – koncepcje – studia wykonalności – analizy – Dokumentacje Decyzyjne – Programy Funkcjonalno-Użytkowe 12,1 56 17,8 87 29,8 329 22,4 284 11 3 2 6 11 15 8 3 1 9 14 21 12 4 3 8 28 32 139 10 2 11 78 89 45 5 18 10 116 90 Źródło: PSE Operator FOT. ARCHIWUM PSE OPERATOR Wykonanie 2008 2009 2010 2011 2012 /wg planu/ Liczba przeprowadzonych postępowań publicznych i niepublicznych [szt.] bd. 89 77 59 67 Wartość postępowań [mln zł] bd. 915,0 591,0 817,0 6 120,0 Wyszczególnienie Tab. 3. Działalność inwestycyjna PSE Operator 2008 2009 2010 2011 2012 Wykonanie 2012 /do 30.06/ Nakłady inwestycyjne przekazane na majątek 681,2 1028,2 648,9 772,1 871,5 214,3 Liczba zakończonych zadań 32 19 25 45 40 6 987,7 1197,1 524,2 767,9 6 120,0 2) 710,0 Wyszczególnienie Dr inż. Henryk Majchrzak, prezes zarządu PSE Operator S.A. 210 5,8 48 Tab. 2. Postępowania o udzielenie zamówienia prowadzone przez PSE Operatora W wyniku instalacji transformatorów na budowanych i rozbudowywanych stacjach elektroenergetycznych ich moc, w stosunku do stanu obecnego, zwiększy się o 35%. Wyeliminuje to wiele ograniczeń systemowych i zoptymalizuje pracę sieci. W trosce o zachowanie walorów środowiskowych, nowe inwestycje powstają głównie na terenach niezamieszkanych. Tam budowane są większe stacje elektroenergetyczne, natomiast linie prowadzone są przez tereny wolne od zabudowy, na znacznej ich długości. Sposób budowy oraz konstrukcje linii, dostosowane są do warunków terenu, jego walorów przyrodniczych, krajobrazowych i zabytkowych. Dzięki prowadzonej przez PSE Operator kontroli realizacji inwestycji każda modernizowana lub nowo budowana linia i stacja jest oddawana do użytkowania po spełnieniu wszystkich wymagań związanych z ochroną środowiska. ■ 2012 /wg planu/ 2011 183 Wartość zawartych umów [mln zł] Plan 1) Wykonanie 1) Wg PI 2012 zatwierdzonego przez RN w dniu 31.01.2012 r. – Uchwała 2/III/2012 2/ wg stanu na dzień 24.07.2012 r. 2) Wielkość szacowana na potrzeby Planów Zamówień Publicznych i Niepublicznych. Tab. 4. Efekty rzeczowe realizowanych w latach 2012–2016 zadań inwestycyjnych w zakresie linii przesyłowych [km] Napięcie [kV] 400 220 Rodzaj przedsięwzięcia Długość [km] nowe 1 377 modernizowane 1 250 nowe 115 modernizowane 842 Razem [km] 2 627 957 Tab. 5. Efekty rzeczowe realizowanych zadań inwestycyjnych w zakresie instalacji transformatorów – TR [MVA] Rodzaj TR Rok / moc TR [MVA] 2012 2013 2014 2015 2016 razem 400/220 0 1 000 1 000 0 500 2 500 400/110 1 800 1 230 2 790 330 2 460 8 610 220/110 0 1 925 870 0 550 3 345 1 800 4 155 4 660 330 3 510 14 455 Razem INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 49 FOT. ARCHIWUM UMWP drogi Marszałkowie w obronie dróg samorządowych – Wszędzie tam, gdzie powstają trasy ekspresowe czy autostrady, lokalne drogi samorządowe traktowane są jak drogi dojazdowe do placu budowy – mówi marszałek województwa podkarpackiego Mirosław Karapyta w rozmowie z Agatą Siekierską. Infrastruktura: W wystosowanym niedawno do ministra trans- W przypadku dróg gminnych opisywane wyżej szkody szacuportu, budownictwa i gospodarki morskiej piśmie Konwent jemy na blisko 28 mln zł, a w przypadku dróg powiatowych Marszałków Województw RP, któremu do lipca tego roku Pan na prawie 190 mln zł. Tymczasem zawarte z wykonawcami przewodniczył, domaga się rozwiązania problemu niszczenia autostrady A4 oraz drogi ekspresowej S19 umowy na napradróg samorządowych. Jakie są efekty Waszego wystąpienia? wę dróg zapewniają pokrycie zaledwie 50% wartości szkód. Mirosław Karapyta: Konwent zwrócił się do ministra transportu, budownictwa i gospodarki morskiej z postulatami bę- Jakie działania powinny być podjęte na rzecz ochrony dróg dącymi rezultatem analiz i konsultacji z marszałkami wszyst- samorządowych? kich województw. Uogólniając, dotyczą one trzech spraw: po Propozycje zawiera „Narodowy Program Odbudowy Dróg pierwsze podjęcia wspólnych działań na rzecz odbudowy dróg wojewódzkich, powiatowych i gminnych zniszczonych samorządowych, które zostały zniszczone w związku z budo- w związku z budową, przebudową lub remontem autostrad wą autostrad i dróg ekspresowych, po drugie podjęcia działań i dróg ekspresowych”. Ten wypracowany przez marszałków na rzecz budowy dróg łącznikowych z autostradami i drogami województw dokument stanowił załącznik do wystosowaekspresowymi i po trzecie podjęcia dzianego do ministerstwa pisma. łań w związku ze zmianą układu komuniW Programie szczegółowo opisano oczeChcemy, aby w budżecie kacyjnego dróg samorządowych spowodokiwane działania rządu. Chcemy, aby państwa została waną oddaniem do użytku nowych tras. w budżecie państwa została zarezerwoNiestety do tej pory nie otrzymaliśmy z miwana kwota na dotację celową dla samozarezerwowana kwota nisterstwa żadnej odpowiedzi. rządów. Jej wysokość byłaby określona na dotację celową na podstawie wniosków złożonych do dla samorządów Jaki jest zasięg problemu i jak wygląda wojewodów przez zainteresowane sasytuacja w województwie podkarpackim? morządy. Podziałem pieniędzy zajmoProblem występuje na terenie całego kraju. Wszędzie tam, waliby się wojewodowie. gdzie powstają trasy ekspresowe czy autostrady, lokalne dro- Bez wdrożenia tego rodzaju rozwiązań nie widzimy możliwogi samorządowe traktowane są jak drogi dojazdowe do placu ści całkowitej naprawy dróg lokalnych. budowy. I są niszczone. Trudno mi oszacować rozmiary tego zjawiska w skali kraju, Kto powinien odpowiadać za naprawę szkód? Jakimi narzęmogę podać jedynie dane dotyczące mojego województwa. dziami formalnoprawnymi, umożliwiającymi ochronę dróg 50 INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 przed zniszczeniami, dysponują jednostki samorządów terytorialnych? Za naprawę szkód, moim zdaniem, powinien odpowiadać inwestor. Stan techniczny dróg samorządowych jest generalnie zły, jedynie drogi krajowe mogą bez większej dla nich szkody przenieść ogromne obciążenia związane z pracami budowlanymi. Jednostki samorządu terytorialnego w województwie podkarpackim zawarły co prawda umowy z wykonawcami autostrad i dróg ekspresowych, ale na warunkach, które w przyszłości nie pozwalają im dochodzić roszczeń w 100%. Czy województwa mogą liczyć na dodatkowe środki z budżetu państwa na remonty infrastruktury drogowej? Obecnie niestety nie, mam jednak nadzieję, że taka sytuacja nie będzie trwać wiecznie. Upowszechnia się praktyka omijania płatnych odcinków autostrad i przenoszenia ruchu na drogi samorządowe. Czy jej skutki odczuwalne są również w województwie podkarpackim? Do omijania płatnych odcinków autostrad u nas nie dochodzi, bo ich po prostu jeszcze nie mamy. Borykamy się za to z in- nym problemem, jakim jest przyspieszona degradacja konstrukcji nawierzchni dróg, której przyczyną jest zwiększony w związku z budową autostrady i trzech obwodnic ruch samochodów ciężarowych. Chciałbym też zwrócić uwagę, że wzrost natężenia ciężkiego ruchu oznacza wzrost zagrożenia bezpieczeństwa użytkowników dróg samorządowych, zwłaszcza pieszych. Jak wygląda kwestia skomunikowania węzłów autostradowych z samorządową infrastrukturą drogową? Na terenie naszego województwa znajduje się dwanaście węzłów autostradowych. Niestety aż w pięciu przypadkach ruch z autostrady A4 zostanie wyprowadzony na drogi samorządowe do tego nieprzystosowane. Nakłady na sieć dróg samorządowych są niewspółmierne do potrzeb. Czy istnieje realna szansa na zwiększenie ich finansowania? Biorąc pod uwagę sytuację ekonomiczną w kraju i w województwie, samorząd nie widzi obecnie możliwości zwiększenia ilości środków na drogi samorządowe. Dziękuję za rozmowę. ■ R E K L A M A INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 51 drogi Marek Bujalski Współczesne urządzenia bezpieczeństwa ruchu drogowego w polskiej praktyce drogowej – ochrona czy zagrożenie życia? Część 1. Bezpieczeństwo w kontekście obowiązujących aktów prawnych i normatywów Jedną z metod poprawy bezpieczeństwa użytkowników drogi i terenów przyległych, w przypadku zderzenia pojazdu z przeszkodą, jest stosowanie przebadanych zderzeniowo i certyfikowanych urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego m.in. drogowych barier ochronnych, poduszek zderzeniowych (osłon energochłonnych) czy też konstrukcji wsporczych znaków drogowych. Należy jednak pamiętać, że stosowanie urządzeń BRD powinno być ostateczną formą zabezpieczenia, kiedy inne, mniej agresywne metody lub środki nie są w stanie wyeliminować istniejącego zagrożenia. W związku z tym, że urządzenia BRD są zarówno formą zabezpieczenia użytkownika pojazdu przed zderzeniem z przeszkodą jak i usytuowaną bezpośrednio w pasie drogowym fizyczną przeszkodą zagrażającą życiu, ich właściwe zastosowanie ma kluczowy wpływ na minimalizację negatywnych skutków zdarzeń drogowych. Uzyskanie poprawy bezpieczeństwa przez zastosowanie urządzeń BRD jest procesem złożonym, uzależnionym od wielu czynników, które muszą ze sobą ściśle współgrać. Na bezpieczne urządzenie BRD należy spojrzeć szerzej i traktować również jako „bezpieczny system procedur i zależności” w zakresie doboru, zastosowania oraz zabudowy tego urządzenia, w którym: 52 Rys. 1. Bezpieczeństwo użytkownika drogi jako schemat powiązań i zależności będących podstawą stosowania urządzeń BRD Określenie „bezpieczne urządzenie BRD” nie może odnosić się wyłącznie do urządzenia wyprodukowanego przy spełnieniu wymagań norm klasyfikacyjnych, norm produkcyjnych, rozporządzeń związanych z wprowadzeniem wyrobu do obrotu, ale musi uwzględniać cały system procedur o określonej hierarchii zastosowania. Tylko sprawnie funkcjonujący system może doprowadzić do właściwego stosowania urządzeń BRD i w konsekwencji poprawy bezpieczeństwa uczestników ruchu czy też użytkowników terenów przyległych (rys. 1). • Ustawodawca – ustanawia i aktualizuje akty prawne, stanowiące podstawę do opracowania dokumentów niższego szczebla dotyczących stosowania urządzeń BRD z uwzględnieniem wymogów dyrektyw unijnych oraz postępu technicznego nowych konstrukcji urządzeń BRD; • Zarządca drogi – określa nowe lub nowelizuje w miarę potrzeb istniejące przepisy, które są niezbędne do projektowania, zabudowy i odbioru technicznego współczesnych urządzeń BRD; INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 Cel stosowania urządzeń BRD W praktyce drogowej stosowanie urządzeń BRD, w tym również drogowych barier ochronnych ma na celu ograniczenie skutków kolizji bądź skutków wypadku drogowego do takich rozmiarów, by użytkownikom pojazdu lub terenu przyległego (osobom znajdującym się w pobliżu pasa jezdni) zapewnić warunki możliwe do przeżycia. Powszechnie panujące w społeczeństwie zmotoryzowanym przekonanie, iż ustawione w pasie drogowym urządzenia BRD w pełni zabezpieczają przed skutkami zdarzenia, jest błędne i najczęściej prowadzi do nieuzasadnionego ich stosowania przez projektantów. Należy zdawać sobie sprawę, że przydatność urządzeń BRD oraz sposób ich oddziaływania bezpośrednio na użytkownika pojazdu zostały określone w poligonowych testach zderzeniowych. Niestety warunki rzeczywistych zdarzeń występujących na drodze zazwyczaj odbiegają od warunków badań, które zakładają ściśle przyjęte parametry przeprowadzenia próby zderzeniowej. Stosowanie urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego w sytuacjach nieuzasadnionych, niezgodnie z ich przeznaczeniem czy też w sposób odbiegający FOT. DARIUSZ ŁOPATA • Producent – spełnia wymagania dotyczące procesu produkcji urządzenia BRD oraz wprowadzenia go do obrotu rynkowego; • Projektant drogowy – dokonuje właściwego doboru urządzeń BRD, wyznaczając miejsce ich posadowienia, które wynika wyłącznie z potrzeby przeciwdziałania wypadkom oraz zmniejszenia ich skutków; • Wykonawca – dobiera odpowiednie urządzenie BRD określone w Projekcie Organizacji Ruchu, o parametrach techniczno-kolizyjnych opisanych w Specyfikacji Technicznej oraz montuje je zgodnie z przepisami, przeznaczeniem, sztuką inżynierską, a także instrukcją montażu. Fot. 1. Bariera ochronna stalowo-linowa na obiekcie mostowym od dokumentacji technicznej sposobu i miejsca montażu prowadzi wręcz do pogorszenia bezpieczeństwa użytkowników ruchu drogowego (użytkowników pojazdów) oraz terenów przyległych. Wszystkie urządzenia BRD, w tym bariery ochronne, są nie tylko urządzeniami zabezpieczającymi użytkownika pojazdu przed zderzeniem z przeszkodą, ale także fizycznymi przeszkodami, które w przypadku uderzenia w nie pojazdu, mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia lub życia uczestników ruchu drogowego. Podstawowy podział urządzeń BRD Urządzenia bezpieczeństwa ruchu drogowego dzielą się na dwie podstawowe grupy, różniące się sposobem funkcjonowania. Pierwszą grupę stanowią urządzenia BRD czynne, których elementy konstrukcji bezpośrednio oddziałują na pojazd podczas zderzenia, minimalizując jego skutki. Drugą grupę stanowią urządzenia BRD bierne, któ- INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 rych zastosowanie ogranicza się do zapewnienia poprawy warunków ruchu na drodze. • Urządzenia czynne – urządzenia, z którymi pojazd wchodzi w bezpośredni kontakt podczas niezamierzonych zdarzeń w ruchu, w tym kolizji lub wypadków drogowych. Ich zadaniem jest zmniejszenie intensywności zderzenia pojazdu z przeszkodą, a w szczególności zminimalizowanie jego następstw, zwłaszcza w postaci ofiar śmiertelnych lub rannych. Zaliczają się do nich m.in.: – drogowe i mostowe bariery ochronne (fot. 1), w tym: › zakończenia najazdowe barier (fot. 2) › odcinki przejściowe barier ochronnych – połączeniowe (fot. 3) – osłony energochłonne (poduszki zderzeniowe) (fot. 4) – słupy i podpory znaków drogowych spełniające wymagania normy PN-EN 12767 – zabezpieczenia motocyklistów. 53 drogi • Urządzenia bierne – urządzenia niemające bezpośredniej styczności z pojazdem podczas niezamierzonych zdarzeń w ruchu lub w wypadkach i kolizjach drogowych. Służą jedynie do organizacji i kierowania ruchem drogowym, do zapobiegania jego zakłóceniom, a także do uprzedzania kierujących i innych użytkowników drogi o zagrożeniach bezpieczeństwa lub płynności ruchu. Zaliczają się do nich m.in.: – znaki drogowe pionowe – słupki prowadzące – osłony zabezpieczające (fot. 5) – osłony przeciwolśnieniowe. Stan istniejący spójności systemu procedur i zależności w stosowaniu urządzeń BRD a) Ustawodawca – gwarant stanowienia spójnego prawa, zobowiązany do przestrzegania prawa unijnego i tworzenia przepisów umożliwiających stosowanie go, będących również właściwą podstawą do opracowania dokumentów niższego szczebla. Ustanowione akty prawne nie powinny także ograniczać wdrażania postępu technicznego, który jest elementem poprawy bezpieczeństwa użytkowników dróg i użytkowników terenów przyległych. Treść aktów prawnych dotyczących zasad stosowania urządzeń BRD jest, delikatnie mówiąc, chaotyczna. Istniejące akty prawne w zakresie stosowania urządzeń BRD: FOT. MAREK BUJALSKI Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz.U. Nr 43 poz 430 z dnia 14 maja 1999 r. z późn. zm.), Fot. 2. Bariera ochronna stalowa z zakończeniem zderzeniowym Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 30 maja 2000 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać drogowe obiekty inżynierskie i ich usytuowanie (Dz.U. nr 63 poz. 735 z dnia 3 sierpnia 2000 r. z późn. zm.), Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie przepisów techniczno-budowlanych dotyczących autostrad płatnych (Dz.U. nr 12 poz. 116 z dnia 16 stycznia 2002 r. z późn. zm.), FOT. DARIUSZ ŁOPATA Załącznik nr 4 do Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipa 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunkach ich umieszczania na drogach (Dz.U. nr 220, załącznik do nru poz. 2181 z dnia 23 grudnia 2003 r z późn. zm.). Fot. 3. Odcinki przejściowe (połączeniowe) barier ochronnych stalowych z linowymi 54 Wszystkie ww. rozporządzenia zostały opublikowane ok. 2000 roku, natomiast bazę do opracowania treści tych rozporządzeń stanowią zapisy i definicje sprzed ok. 15 lat. Postęp techniczny w konstrukcji urządzeń BRD jak również europejskie normatywy zharmonizowane, które Polska powin- INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 na wypełniać, są tak daleko odbiegające od treści zapisów rozporządzeń, że w wielu fragmentach zapisy te nie tylko stanowią prawo zacofane, ale także niejednokrotnie stwarzają producentom ograniczenia w opracowaniu nowych bezpieczniejszych konstrukcji urządzeń BRD w Polsce, a przede wszystkim uniemożliwiają wykorzystanie urządzeń, w których wprowadzono nowe bezpieczniejsze technologie i rozwiązania konstrukcyjne. P rz yk ładem może być zapis §107 pkt 5 warunków techniczno-budowlanych dla autostrad płatnych (Dz.U. nr 12 poz. 116 z dnia 16 stycznia 2002 r. z późn. zm.) brzmiący: „Kolumna alarmowa umieszczona przy krawędzi korony autostrady powinna być zabezpieczona barierą ochronną”. Systemy urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego służą zmniejszeniu skutków wypadku oraz kolizji, zabezpieczając życie ludzkie, a nie wyposażenie drogi. Dlatego treść tego paragrafu jest nieścisła, niezrozumiała, a w odniesieniu do zasadności stosowania drogowych urządzeń BRD, wprowadza w błąd. Interpretacja tego zapisu wymaga odpowiedzi ustawodawcy przynajmniej na dwa następujące pytania: 1. Czy należy chronić kolumnę alarmową przed jej zniszczeniem w wy- niku uderzenia pojazdu poruszającego się po jezdni autostrady, pomijając ochronę ludzkiego życia? 2. Czy treść zapisu mówi o zabezpieczeniu barierą ochronną życia osoby znajdującej się przy kolumnie alarmowej oraz osób znajdujących się w pojeździe uderzającym w nią? W ciągu ponad 10 lat obowiązywania treści ww. rozporządzeń zrobiono bardzo niewiele w celu uporządkowania zasad stosowania urządzeń BRD. W kwietniu 2010 r. w ramach wprowadzenia dyrektyw unijnych, polegających na zharmonizowaniu norm europejskich dostosowano warunki techniczno-budowlane budowy dróg (ww. rozporządzenia) w odniesieniu tylko do jednego urządzenia BRD – drogowych barier ochronnych (norma zharmonizowana EN 1317-2). „Dostosowanie” polegało jedynie na wykreśleniu części zapisów, które rażąco kolidowały lub mogłyby kolidować z dokumentami normy zharmonizowanej EN 1317-5. Należy podkreślić, że zapisy rozporządzeń ministra infrastruktury obowiązywały na całej sieci dróg publicznych – usunięcie znacznej ich części oraz odwołanie się do normy EN 1317 spowodowało, iż drogi wojewódzkie, powiatowe oraz gminne zostały całkowicie pozbawione zasad stosowania barier ochronnych czy też dla innych urządzeń BRD. Jedynie Generalny Dyrektor DKiA, korzystając ze swoich uprawnień, mógł wprowadzić na całej sieci dróg krajowych „Wytyczne stosowania drogowych barier ochronnych dla dróg krajowych” (zarządzenie nr 31 z dnia 23.04.2010 r.). W przypadku pozostałych zarządców dróg nie jest to takie proste, ponieważ nie ma ciała prawnego, które mogłoby wprowadzić przepisy obowiązujące na całości danej sieci dróg. b) Zarządca drogi – gwarant określenia wytycznych i zasad stosowania urządzeń BRD. Powinny one powstać w wyniku uszczegółowienia aktów prawnych wyższego szczebla (ustawy Prawo budowlane oraz warunków techniczno-budowlanych budowy dróg) jak również dostosowania polskich przepisów do wymagań i dyrektyw unijnych. Określając wytyczne i zasady zastosowania, zarządca drogi wyznacza kierunki bezpiecznego korzystania ze współczesnych urządzeń BRD przy projektowaniu, wykonawstwie i nadzorze budowlanym, co tworzy również bazę merytoryczną na potrzeby innowacyjnych prac producentów nad poprawą oddziaływania urządzenia BRD na użytkownika pojazdu podczas zaistnienia zdarzenia. R E K L A M A Nasza oferta: ●P rojekty drogowe oraz projekty inżynierii ruchu, ●W ykłady i analizy techniczne dotyczące stosowania urządzeń BRD w tym: – drogowych i mostowych barier ochronnych – osłon energochłonnych (poduszki zderzeniowe) – konstrukcji wsporczych – osłon przeciwolśnieniowych ● Szkolenia z zakresu „Wytycznych stosowania drogowych barier ochronnych” oraz zastosowania norm w praktyce drogowej (PN-EN 1317, PN-EN 12676 i PN-EN 12767) ●D oradztwo i weryfikacja projektów z zakresu inżynierii ruchu. ViaMens Sp. z o.o. ul. Śliska 56, 00-826 Warszawa tel./fax: +48 22 890 75 85 kom.: +48 880 578 547 www.viamens.pl FOT. LESZEK MIKOŁAJKÓW drogi Fot. 4. Osłona energochłonna (poduszka zderzeniowa) wyposażona w komory powietrzne energochłonne Istniejące wytyczne w zakresie stosowania urządzeń BRD: „Wytyczne stosowania drogowych barier ochronnych dla dróg krajowych” załącznik nr 31 Generalnego Dyrektora DKiA z dn. 23.04.2010 r. Na zamówienie ZDW w Katowicach są w trakcie opracowywania „Wytyczne stosowania drogowych barier ochronnych dla dróg wojewódzkich”. Zarządzenie nr 31 Generalnego Dyrektora DKiA z dnia 23.04.2010 r. w sprawie wytycznych stosowania drogowych barier ochronnych na drogach krajowych, powstałe na bazie archaicznych zapisów rozporządzeń ministra infrastruktury (obecnie ministra transportu, budownictwa i gospodarki morskiej) w sprawie przepisów techniczno-budowlanych budowy dróg oraz braku ich gruntownej nowelizacji, jest dokumentem w wielu miejscach sprzecz56 nym z dokumentami wyższego szczebla, jakimi są m.in. te rozporządzenia. Pomimo tego, że zarządzenie Generalnego Dyrektora DKiA zostało opracowane na początku 2010 r. to już we wrześniu 2010 r. powinno być zaktualizowane, w ramach istotnych zmian wprowadzonych do normy EN 1317:2010. Niestety do dnia dzisiejszego zmiany te w żadnym dokumencie krajowym nie zostały uwzględnione, mimo że upłynęły prawie dwa lata od wydania normy krajowej PN-EN 1317:2010. Nieaktualne zapisy parametrów kolizyjnych w dokumentach krajowych mogą przyczynić się do niewłaściwego zastosowania parametru szerokości pracującej „W” (odkształcenia poprzecznego bariery) – prowadząc do pogorszenia warunków bezpieczeństwa użytkowników dróg krajowych, a wręcz nieumyślnego stworzenia zagrożenia. Podsumowanie części 1 Metodyka stosowania urządzeń BRD w przepisach budowy dróg jest elemen- tem niedocenianym, a wręcz pomijanym, co prowadzi do niewłaściwego stosowania tych urządzeń. W praktyce projektowej opierającej się na istniejących rozporządzeniach ministra transportu, budownictwa i gospodarki morskiej przyjmuje się, że projekt miejsca zastosowania urządzeń BRD jest częścią składową projektu organizacji ruchu. Jest to poważne w skutkach nieporozumienie. Projekt ten powinien stanowić integralną część składową projektu drogowego (budowlanego), dzięki czemu można byłoby określić miejsca zastosowania urządzenia BRD w odniesieniu do przekroju drogi, a nie odwrotnie – dostosowując urządzenie BRD do zawężonych przekrojów drogi, często przyjmując parametry tych urządzeń BRD na granicy zapewnienia bezpieczeństwa. Jakich oczekuje się zmian i uzupełnień istniejących aktów prawnych (rozporządzeń) dotyczących stosowania urządzeń BRD? Przestarzałe zapisy istniejących rozporządzeń można określić mianem INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 z innej epoki normatywów, które wymagają pilnego opracowania gruntownej nowelizacji wszystkich warunków techniczno-budowlanych budowy dróg, jako dokumentów związanych z ustawą Prawo budowlane w zakresie podstawowych zasad bezpiecznego stosowania urządzeń BRD. Nowelizacja powinna obejmować zmiany wynikające z aktualizacji normy EN 1317-1,2 w zakresie stosowania drogowych barier ochronnych, ale również w zakresie innych urządzeń, które są bardzo istotne w zapewnieniu bezpiecznych warunków ruchu na drodze, tj.: • osłon energochłonnych (EN 1317-3), • konstrukcji wsporczych (EN 12767), • osłon przeciwolśnieniowych (EN 12676), • zakończenia barier (prEN 1317-7), • odcinków przejściowych – połączeniowych (ENV 1317-4), R E K L A M A • balustrad dla pieszych (prEN1317-6), • zabezpieczenia motocyklistów (prEN 1317-8). Jakich oczekuje się zmian i uzupełnień istniejących wytycznych dotyczących stosowania urządzeń BRD? „Wytyczne stosowania drogowych barier ochronnych na drogach krajowych” będące normatywem obowiązującym tylko na sieci dróg krajowych, są jedynym dokumentem dostosowanym do parametrów techniczno-kolizyjnych wynikających z normy PN-EN 1317. Niestety został on opracowany w ekspresowym tempie kilku miesięcy co miało wpływ na zawartość merytoryczną opracowania. Zapisy w przeważającej części oparto na dokumencie kraju europejskiego, którego sieć dróg głównych zdecydowanie odbiega od sieci dróg krajowych w Polsce. Powoduje to, że wykorzystanie wielu podsta- wowych zapisów określonych w wytycznych w polskiej praktyce drogowej jest wyjątkowo skomplikowane. Należy również zaznaczyć, iż wytyczne oprócz bardzo ogólnie sformułowanych zapisów, posiadają także kilka zagadnień sprzecznych ze sobą, których realizacja w praktyce jest bardzo trudna, a nawet niemożliwa. Część tych zagadnień została omówiona przez autora artykułu na seminarium pt.: „Nowoczesne urządzenia BRD”, które zorganizował Polski Kongres Drogowy w dniu 3.03.2011 r. (materiały są dostępne na stronie internetowej PKD). W celu dostosowania zapisów wytycznych do potrzeb sieci dróg krajowych w Polsce oraz wprowadzenia zmian związanych z aktualizacją normy EN1317-1,2;2010, istnieje pilna potrzeba nowelizacji zarządzenia nr 31 GDDKiA z dnia 23.04.2010. FOT. MAREK BUJALSKI drogi Fot. 5. Osłona zabezpieczająca jako dodatkowe oznakowanie ostrza rozgałęzienia łącznicy drogowej – urządzenie nie posiada żadnych elementów energochłonnych „Wytyczne stosowania drogowych barier ochronnych na drogach krajowych” obejmują niewielki wycinek całej sieci dróg publicznych w Polsce, gdyż dotyczą tylko dróg krajowych. W sytuacji coraz większego obciążenia ruchem dróg wojewódzkich, powiatowych, a nawet gminnych oraz wzrastającej liczby wypadków, problemem staje się przede wszystkim brak określenia jakichkolwiek zasad stosowania drogowych barier ochronnych na tych drogach. Obecnie jedynie Zarząd Dróg Wojewódzkich w Katowicach zlecił wykonanie „Wytycznych stosowania barier dla kategorii dróg wojewódzkich”. Niestety dodatkową kłodą pod nogi w przypadku dróg innych kategorii niż drogi krajowe jest brak odpowiedniego ciała prawnego, które mogłoby podobnie działać jak Generalny Dyrektor DKiA, który wydając zarzą58 dzenia zobowiązuje do przestrzegania ich na całej sieci danej kategorii dróg, a nie w obszarze jednego województwa, powiatu czy gminy. Brak odpowiednich zasad stosowania na drogach kategorii innych niż krajowe (wojewódzkie, powiatowe, gminne) nie dotyczy tylko drogowych barier ochronnych, ale również pozostałych urządzeń BRD. Pomimo istnienia podstaw do opracowania takich przepisów – chociażby prawne, wynikające z dyrektyw unijnych czy też techniczne wynikające z wdrożenia europejskich norm zharmonizowanych dla osłon energochłonnych (PN-EN 1317-3), konstrukcji wsporczych (PN-EN 12767), osłon przeciwolśnieniowych (PN-EN 12676) oraz dla pozostałych urządzeń BRD, dla których normy są w przygotowaniu do wydania, tj.: zakończenia barier (prEN 1317-7), odcinki przejściowo-połączeniowe (ENV 1317-4), balustrady dla pieszych (prEN1317-6), zabezpieczenia motocyklistów (prEN 1317-8) – od ponad 2 lat nic w tym kierunku się nie przygotowuje. Takie działanie, inaczej mówiąc brak działania, ze strony ustawodawcy oraz zarządców dróg może prowadzić do pogorszenia warunków bezpieczeństwa na polskich drogach, a w konsekwencji do zagrożenia życia użytkowników dróg i terenów przyległych. * W następnym numerze opublikowana zostanie 2 część artykułu poświęcona bezpieczeństwu użytkowników drogi w odniesieniu do wdrażania do obrotu urządzeń BRD oraz projektowania i budowy dróg. ■ Marek Bujalski, ViaMens Sp. z o.o. INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 Bariery drogowe linowe grupy BL i BLS z poziomami N2, L1/H1 oraz L2/H2 Bariery drogowe starego typu grupy SP z poziomami N2, H1 oraz H2 Bariery mostowe krawędziowe i zwykłe grupy BL i BSL z poziomami N2, L1/H1, L2/H2 oraz H4b Bariery mostowe i bariero-por ęcze starego typu grupy SP i BS z poziomem H1 Bariery ochronne wszystkich typów certyfikowane na zgodność z normą PN-EN 1317 i znakowane znakiem Nasze bariery - Wasze bezpieczeństwo DROGOWA Pierwsze w Polsce bariery drogowe i mostowe posiadające poziom powstrzymywania L1 oraz L2 (wg aktualnej normy PN-EN 1317-2 z 2010 r.) Bariera ochronna linowa (U-14a) BL-6 Szerokość systemu ~150 mm Wysokość systemu 770 mm Poziom powstrzymywania L1 L2 H1 + N2 H2 + N2 Poziom intensywności zderzenia "ASI" Szerokość pracująca MOSTOWA A od W2 do W6 PPUH PrOWERk Sp. z o.o. 31-503 Kraków, ul. Lubicz 25 Tel./fax: 012 422 33 36 [email protected] www. prowerk.pl energetyka Agata Siekierska Czy stać nas na rewolucję energetyczną? Przestawienie gospodarki na niskoemisyjną wydaje się nieuchronne. Nasuwa się jednak pytanie, czy nasz kraj stać na realizację ambitnego unijnego programu ograniczenia emisji CO2. Kwestia ta często przewijała się w dyskusjach, które prowadzono w ramach VIII Międzynarodowej Konferencji NEUF 2012 New Energy User Friendly – Narodowy Program Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej. Z godnie z przyjętym przez Komisję Europejską planem działania do 2050 r. UE ma zredukować emisję gazów cieplarnianych o 80–95% w porównaniu z poziomem z 1990 r. i tym samym stać się konkurencyjną gospodarką niskoemisyjną. Dla Polski ta transformacja będzie niełatwa, oznacza ona bowiem konieczność dostosowania gospodarki do wymagań unijnego pakietu klimatyczno-energetycznego. Nie lada wyzwaniem będzie również przekonanie społeczeństwa do przyjęcia postawy ekologicznej. Pomocne w tym ma być stymulowanie rozwoju energetyki prosumenckiej oraz usuwanie barier legislacyjnych. Wprowadzenie założeń redukcji emisji w życie oznacza przede wszystkim zwiększenie udziału odnawial- 60 nych źródeł energii w bilansie produkcji energii elektrycznej, co wiąże się ze zwiększeniem nakładów inwestycyjnych na nowe technologie. Urzeczywistnienie tego śmiałego jak na polskie warunki planu wymaga wypracowania Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej. Ma on być wdrożony już w przyszłym roku. Uwzględniający wyniki konsultacji społecznych, a powstający przy udziale przedstawicieli rządu oraz ekspertów z wielu dziedzin, program ma stanowić wsparcie dla wszystkich sektorów gospodarki podczas adaptacji do wymogów gospodarki niskoemisyjnej. – Prace nad Narodowym Programem Gospodarki Niskoemisyjnej prowadzone są równolegle z działaniami podejmowanymi przez Komisję Europejską – powiedział premier Waldemar Pawlak podczas otwarcia konferencji. – Dzięki programowi Polska będzie mogła aktywnie uczestniczyć w kształtowaniu polityki energetycznej. Chciałbym wyrazić zadowolenie z faktu zaangażowania się w realizację projektu członków Społecznej Rady ds. Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej, która będzie konstytuować działalność Społecznej Rady Narodowego Programu Redukcji Emisji. Bez globalnego porozumienia trudno sobie wyobrazić sukces polityki klimatycznej – stwierdził premier Pawlak. – Jesteśmy przekonani, że warunkiem wzrostu konkurencyjności Europy (czyli także redukcji emisji oraz obniżenia kosztów funkcjonowania gospodarki) jest efektywność energetyczna. INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 prof. Jerzy Buzek przewodniczący Społecznej Rady ds. Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej FOT. ARCHIWUM PROCESY INWESTYCYJNE (2) Z Dla realizacji krajowego i unijnego programu redukcji emisji CO2 niezwykle istotne są dwa dokumenty: Zielona Księga, zawierająca zestawienie problemów i barier w realizacji Narodowego Programu Redukcji Emisji (NPRE), oraz Biała Księga, zawierająca listę rekomendowanych działań na rzecz zrównoważonego rozwoju i budowy niskoemisyjnej gospodarki. „Przed Polską wiele zadań – czytamy w streszczeniu kierowniczym Zielonej Księgi NPRE. – Liczne kwestie czekają na swoje rozstrzygnięcie, także w debacie publicznej, której ciągle na horyzoncie nie widać. Chodzi m.in. o: poziom gazyfikacji Polski, przyszłość węgla, wytyczenie kierunków i obszarów rozwoju energetyki odnawialnej, stosowanie innowacyjnych technologii, przyszłość energetyki jądrowej, organizację rynku efektywności energetycznej, wprowadzenie kolorowej certyfikacji energii czy zasad finansowania inwestycji”. Jak się wydaje, jesteśmy skazani na wprowadzenie gospodarki niskoemisyjnej również z przyczyn ekonomicznych. – W 2015 r. rozpocznie się konsolidacja europejskich rynków energii oraz tworzenie europejskiego dyspozytora mocy. Może się okazać, że nasza energia, a przynajmniej ta jej część, która będzie uzależniona od niskosprawnych i wysokoemisyjnych źródeł, będzie niekonkurencyjna. Tymczasem UE spowoduje, że ceny uprawnień do emisji CO2 wzrosną – ostrzegał prof. Andrzej Kraszewski, członek Społecznej Rady ds. Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej. INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 punktu widzenia unijnej energetyki mamy tu trzy zadania, które promuję od 2010 roku, jako Europejską Wspólnotę Energetyczną: • bezpieczeństwo zewnętrzne, które wiąże się z koordynacją albo uzgadnianiem zakupów energii na zewnątrz UE • wspólny, jednolity rynek energii i wspólne korzystanie z zasobów w sytuacjach awaryjnych • rozwój nowych technologii na dużą skalę. Chodzi o to, żeby energia była dostarczana w sposób pewny i bezpieczny, była przyjazna dla środowiska oraz żeby była możliwie tania. W spełnianiu każdego z tych warunków w ciągu ostatnich dwóch lat nastąpił ogromny postęp. Jeśli chcemy przekonać całą UE, że nie gospodarka niskowęglowa jest ważna, ale niskoemisyjna, i że robimy wszystko, aby polski węgiel wykorzystywać maksymalnie bezpiecznie, musimy zdecydować się na wdrożenie w Bełchatowie instalacji CSS (technologia wychwytywania i geologicznego składowania dwutlenku węgla – przyp. red.). Bez tego nie będziemy mieli mocnej politycznej pozycji. Jak dotąd skutecznie udaje nam się przekonywać UE, że węgiel nie może zniknąć z energetycznej mapy Europy. Aby nadal tak się działo, musimy pokazać również, że podejmujemy wysiłki w celu radykalnego zmniejszenia emisji CO2 przy spalaniu węgla, nawet jeśli mamy wątpliwości, czy dana technologia się sprawdzi. ■ 61 energetyka dr Janusz Steinhoff wiceprzewodniczący Społecznej Rady ds. Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej J edną z konsekwencji przyjęcia pakietu klimatyczno-energetycznego jest konieczność wprowadzenia zmian w strukturze nośników energii w naszym kraju. W obecnym kształcie bowiem znacznie odbiega ona od unijnej – zużycie paliw stałych, czyli węgla kamiennego i brunatnego, wynosi u nas 61%, podczas gdy w UE jest to 18%, a na świecie 25,1%. Tylko w przypadku gazu (dwukrotnie niższe zużycie) i ropy nasze statystyki są znacząco niższe od unijnych. Jeśli chodzi o elektroenergetykę, przewiduję, że nieuchronną konsekwencją pakietu będzie substytucja paliw stałych innymi nośnikami energii. Mam na myśli rozwój zarówno energetyki jądrowej, jak i gazowej. Sceptycznie podchodzę do technologii w rodzaju CSS, ponieważ z jej stosowaniem wiąże się szereg wciąż nierozwiązanych problemów natury technologicznej i geologicznej, w tym wpływ na środowisko naturalne. Mam także wątpliwości natury ekonomicznej ze względu na stosunkowo wysokie koszty wdrożenia tego projektu. Zbigniew Kamieński, zastępca dyrektora Departamentu Innowacji i Przemysłu Ministerstwa Gospodarki, zwrócił uwagę na pułapki związane z realizacją europejskiej polityki energetyczno-klimatycznej. – Redukcja emisji w niektórych krajach unijnych wywołuje, wskutek nasilenia się zjawiska carbon leakage, wzrost globalnej emisji. Wątpliwości budzi też to, czy wybór proponowanego kierunku niskoemisyjnego przyczyni się do zwiększenia niezależności ener62 Najprostszym i najbardziej racjonalnym z punktu widzenia ochrony środowiska i ekonomii rozwiązaniem jest ograniczenie zużycia energii, czyli zmniejszenie energochłonności gospodarki, który to proces skutecznie wdrożony jest w Polsce od początku procesu transformacji. Realne koszty paliw i energii elektrycznej były istotnym czynnikiem motywującym do ograniczenia zużycia energii tak w przemyśle jak i w gospodarstwach domowych. W ostatnim dziesięcioleciu zmniejszyliśmy zużycie energii o 30%. Często spotykam się z pytaniami: co z naszym węglem, czy nadal będzie wydobywany i czy w takiej ilości jak obecnie? Osobiście uważam, że bardzo trudno będzie utrzymać konkurencyjność polskiego węgla, koszty jego wydobycia będą rosły ze względu na pogarszające się warunki górniczo-geologiczne. O poziomie wydobycia węgla w Polsce w przyszłości zdecydują inwestycje i co oczywiste rachunek ekonomiczny. Rząd nie dysponuje żadnymi narzędziami ochrony naszego rynku. ■ getycznej UE. W perspektywie kilkunastu lub kilkudziesięciu lat z pewnością wymusi to zwiększenie importu gazu. Odchodzenie od węgla oznacza również zwiększenie uzależnienia od importu biomasy czy biopaliw. Na biznesowy aspekt polityki ekologicznej położył nacisk Herbert Leopold Gabryś, przewodniczący Komitetu ds. Polityki Klimatyczno-Energetycznej Krajowej Izby Gospodarczej. – Energetyka jest producentem energii elektrycznej – towaru, który podle- ga wszystkim regułom rynkowym: podaży, popytowi, kosztom. Od kosztów wytworzenia energii będzie uzależniona jej cena. Istnieją w Polsce branże, w których przyjęcie opracowanego przez Komisję Klimatyczną Energy Mix 2050 spowodowałoby wzrost kosztów produkcji o kilkadziesiąt procent przy rentowności demolującej rozwój gospodarczy kraju – ze wszystkimi skutkami społecznymi. Takiego scenariusza Polska nie może przyjąć! Jak w kontekście zwiększających się wymogów klimatycznych ma w najbliższych latach wyglądać mix energetyczny oraz jaki udział w bilansie energetycznym powinna mieć energia ze źródeł odnawialnych, to kolejne pytania, na które podczas konferencji szukano odpowiedzi. Zdaniem Joanny Schmid, wiceprezes TAURON Polska Energia S.A., w ciągu najbliższych kilku lat nie należy liczyć na znaczną zmianę polskiego miksu energetycznego. W ogólnym bilansie zwiększy się udział odnawialnych źródeł energii oraz gazu, jednak dominującym paliwem nadal będzie węgiel. Ale ostatecznie na decyzje inwestycyjne kluczowe oddziaływanie będzie miał finalny kształt ustaw – tzw. trójpak energetyczny. Grupa TAURON chce budować zrównoważony portfel aktywów wytwórczych oraz dywersyfikować jego strukturę. – Aktualnie w miksie energetycznym Grupy TAURON technologie węglowe stanowią ponad 90%, ale do 2020 r. ich udział zmniejszy się do ok. 70%. Pozostałe 30% to technologie niskoemisyjne, gazowe i odnawialne źródła energii, biomasa, technologie wiatrowe, wodne. Planujemy, aby w perspektywie 2025 r. w grupie znalazła się energetyka jądrowa. W obronie węgla wystąpił Włodzimierz Kędziora, członek zarządu, dyrektor ds. strategii i polityki energetycznej Dalkia Łódź SA. – Mam wątpliwości, czy powinno zamykać się elektrownie węglowe w UE. Jaki to ma sens, skoro we- INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 FOT. ARCHIWUM PROCESY INWESTYCYJNE (2) dług wszelkich prognoz konsumpcja węgla na świecie będzie rosła. Wciąż powstają nowe elektrownie opalane węglem (głównie w Azji). Poza tym rezygnacja ze spalania węgla zdecydowanie pogorszy bezpieczeństwo energetyczne UE. Realizacja restrykcyjnego programu narzuconego przez UE może być utrudniona. Jak czytamy w Zielonej Księdze: jesteśmy jednym z największych emitentów CO2 w UE, a zarazem jesteśmy prawie całkowicie uzależnieni od energii elektrycznej wytwarzanej w wyniku spalania węgla. Wykorzystanie zielonej energii wiąże się z wysokimi kosztami budowy nowych urządzeń oraz problemami z ich przyłączeniem do sieci elektroenergetycznej. Pytanie o miejsce odnawialnych źródeł energii w polskim systemie elektroenergetycznym wciąż pozostaje otwarte. ■ R E K L A M A LiuGong Machinery (Poland) ul. Kwiatkowskiego 1 37-450 Stalowa Wola www.liugongpl.com Maszyny HSW – Mocne. Solidne. Niezawodne. Biuro Sprzedaży Maszyn tel. 15 813 71 24, fax 15 813 41 62 [email protected] Biuro Sprzedaży Części tel. 15 813 48 06, fax 15 813 60 12 [email protected] Biuro Serwisu tel. 15 813 59 62, fax 15 813 70 00 [email protected] energetyka FOT. HSW Pożądane maszyny budowlane Anna Krawczyk Niezawodność, łatwość obsługi, bezpieczeństwo działania, a także możliwość pracy zespołowej to tylko niektóre z pożądanych cech maszyn wymienianych przez operatorów i ich pracodawców. nia mocy w maszynach gąsienicowych – posiada dwustopniowy reduktor zapewniający pożądaną redukcję prędkości obrotowej oraz przełożenie na kole łańcuchowym. Pierścień koła łańcuchowego zbudowany jest tak, aby zużycie tulei gąsienicowych odbywało się równomiernie – każdy ząb przez pół cyklu jest zwolniony z nacisku, co redukuje jego ścieranie. System ten zastosowany jest w układarkach rur, spycharkach i kompaktorach gąsienicowych. Najbardziej popularna spycharka TD14M ma moc silnika 120 kW i pojemność lemiesza od 3,05 do 4,28 m3. Stanowiąca zasadniczy element podwozia rama trakcyjna, podobnie jak w przypadku układarek rur, jest spawana z grubościennych elementów o przekroju zamkniętym. W układarkach rur jest ona osadzona na sztywno, natomiast w spycharkach i kompaktorach gąsienicowych umieszczona jest w prowadnicach, które zapewniają prawidłowy (pionowy) kierunek jej ruchów. Oprócz nowych urządzeń LiuGong Machinery (Poland) oferuje części zamienne, jak również bardzo korzystne umowy serwisowe. ■ Nowość na polskim rynku – workownica FOT. LESZEK SZELEST P ierwsza ładowarka kołowa opuściła ówczesną Hutę Stalowa Wola w 1976 r., a wyprodukowana w 1975 r. spycharka do tej pory pracuje w Kopalni Węgla Brunatnego Bełchatów. Zresztą pracuje tam ponad 200 maszyn tego producenta, w Koninie blisko 160, a w Turowie niewiele mniej. Kopalnie węgla brunatnego to jeden z ważniejszych odbiorców maszyn HSW, które od 1 lutego bieżącego roku produkowane są przez LiuGong Machinery (Poland) Sp. z o.o. Specjalnie dla tej grupy odbiorców zakład przygotował ofertę obejmującą cztery grupy maszyn: spycharki gąsienicowe (TD-9R, TD-10R, TD 14M Extra, TD-15M Extra, TD-20M Extra, TD-25M Extra oraz TD-40E), ładowarki kołowe (534E, 555C, 560E), układarki rur (SB-30M i SB-60M) oraz koparko-ładowarkę 9.50M. Układarka rur SB-30M ma moc silnika 140 kW, masę eksploatacyjną 27,8 t, maksymalny udźwig 33,3 t. Większa wersja 60M ma moc 231 kW, masę eskploatacyjną 50,9 t, a maksymalny udźwig 72 t. Przekładnia boczna – mechanizm wchodzący w skład układu przeniesie- Mirosław Surowaniec, dyrektor handlowy LiuGong Uhonorowane w maju br. złotym medalem Targów Kielce urządzenie pozwala na jednoczesne napełnienie piachem 12 worków, czyli na zastąpienie pracy 50 osób. Workownica instalowana jest na układzie ładowarkowym koparko-ładowarki 9.50M za pomocą szybkozłącza, dzięki czemu może być bardzo szybko zdemontowana i zastąpiona innym osprzętem. Standardowo urządzenie obsługiwane jest przez 3 osoby: operatora koparko-ładowarki i obsługę workownicy. Osiągana w ciągu 8 godzin pracy wydajność to ponad 1900 35-kilogramowych worków. Angażując 2 dodatkowe osoby, można napełnić blisko 2900 worków. Urządzenie powstało z myślą o szybkim reagowaniu na zagrożenia przeciwpowodziowe, ale może być wykorzystywane również w innych sytuacjach. Parametry techniczne spycharek gąsienicowych Model TD-8R TD-9R TD-10R TD-14M EXTRA TD-15 EXTRA TD-20M EXTRA TD-25M EXTRA TD-40E EXTRA Poj. lemiesza [m3] 1,45-1,68 1,76-1,87 2,15-2,21 3,05-4,28 3,60-5,95 3,88-8,35 5,70-21,0 18,6-39,8 Masa eksploatacyjna* [t] 8,5-9,0 9,4-10,1 9,5-10,2 16,1-18,7 20,6-22,4 24,0-27,9 CUMMINS QSB 4.5 CUMMINS QSB 6.7 CUMMINS QSB 3.3 Silnik Moc silnika [kW]/[KM] CUMMINS QSC 8.3 36,1-44,0 61,9-71,7 CUMMINS QSX 15 CUMMINS QSK 19 4-cylindrowy, wysokoprężny z turbodoładowaniem, sterowany elektronicznie 6-cylindrowy, wysokoprężny z turbodoładowaniem, sterowany elektronicznie 63/85 129/172 74/99 82/110 153/205 194/260 280/375 418/560 * Zależna od rodzaju osprzętu. 64 INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 RENEXPO Poland 2. Międzynarodowe Targi Energii Odnawialnej i Energooszczędności ...for a powerful future 17. — 18.10.2012 Centrum EXPO XXI, Warszawa Kontakt: Tel: +48-22-266-02-16; [email protected]; www.renexpo-warsaw.com ® energetyka Samorządowi liderzy ISE Inteligentne sieci energetyczne (ang. smart grid) to kompleksowe rozwiązania pozwalające na łączenie, wzajemną komunikację i optymalne sterowanie rozproszonymi dotychczas elementami sieci energetycznych – zarówno przez producentów, jak i odbiorców energii, służące ograniczeniu zapotrzebowania na energię. Innymi słowy, są to sieci wyposażone w nowoczesną infrastrukturę (liczniki, wyłączniki, przełączniki, rejestratory, magazyny energii), która umożliwia wzajemną wymianę i analizę informacji, a w efekcie optymalizację zużycia energii (cieplnej, elektrycznej) lub np. dystrybucji gazu. Dostarczając zarówno dostawcy, jak i odbiorcy informacji o bieżącym zużyciu energii, ISE umożliwiają tym ostatnim świadome zarządzanie zużyciem energii we własnym gospodarstwie. Umożliwiają ponadto biernemu odbiorcy zamianę w prosumenta, czyli aktywnego uczestnika rynku energii, który we własnym zakresie wytwarza energię elektryczną. W ramach wdrażanego w latach 2013–2018 programu przewiduje się realizację przedsięwzięć ISE w przestrzeniach pilotażowych, w których odbywać się będzie bilansowanie energii – zapotrzebowania na nią i jej dostaw. Konkurs skierowany jest do: przedsiębiorców (dużych, średnich i małych), jednostek samorządu terytorialnego, uczelni, instytutów badawczych, Polskiej Akademii Nauk oraz tworzonych przez nią jednostek, czyli tych, 66 ŹRÓDŁO: NFOŚiGW W połowie czerwca Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej ogłosił pierwszy w Polsce nabór wniosków o dofinansowanie przedsięwzięć realizowanych w ramach I konkursu programu priorytetowego Inteligentne Sieci Energetyczne (ISE). Wnioski można będzie składać od 3 grudnia br. do 31 stycznia 2013 r. którzy realizują przedsięwzięcia ISE w przestrzeniach pilotażowych. Wymaganym efektem ekologicznym od każdego dofinansowanego projektu ISE będzie wyeliminowanie lub ograniczenie emisji CO2 o minimum 1000 ton/rok. Dofinansowanie przeznaczone będzie na działania inwestycyjne oraz nieinwestycyjne (m.in. kampanie informacyjno-edukacyjne) związane z wdrażaniem elementów ISE na ob- szarach pilotażowych. Formą dofinansowania będzie dotacja, której wysokość zależeć będzie od rodzaju realizowanego działania oraz rodzaju beneficjenta. W przypadku działań przed- i porealizacyjnych (tzw. miękkich) sięgać będzie 70% kosztów kwalifikowanych, zaś dla działań inwestycyjnych górny limit wyniesie odpowiednio od 30% dla dużych przedsiębiorstw do 50% dla małych i mikroprzedsiębiorstw, samorzą- INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 Kontekst prawny W dniu 9 marca br. Komisja Europejska wydała rekomendację dotyczącą przygotowania inteligentnych systemów pomiarowych. Aktualnie jest to podstawowy dokument europejski w tym zakresie. Państwa członkowskie lub wyznaczone przez nie organy mają obowią- Jan Rączka prezes Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Korzyści dla samorządów z udziału w programie Inteligentne Sieci Energetyczne (ISE) Inteligentne Sieci Energetyczne otwierają przed samorządowcami szereg nowych możliwości. Po pierwsze jest to szansa na poprawę jakości energii elektrycznej na danym terenie, co warunkuje pozyskanie nowych inwestycji przemysłowych. Po drugie samorządy mogą połączyć swoje budynki w inteligentną sieć i we współpracy z dystrybutorem energii elektrycznej wdrożyć program, który przyniesie znaczącą redukcję wydatków na energię. Po trzecie jest to szansa na Dyrektywy 2006/32/WE w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych. Przygotowywana aktualnie ustawa Wyjątkowo w tym programie nie będzie stosowane kryterium efektywności kosztowej. Najwyżej premiowane będą: wielkość efektu ekologicznego oraz gotowość realizacyjna przedsięwzięcia zek przygotowania harmonogramu wdrażania inteligentnych systemów pomiarowych. W przypadku gdy implementacja komponentów inteligentnego opomiarowania zostanie oceniona pozytywnie, do 2020 r. w takie systemy trzeba będzie wyposażyć przynajmniej 80% konsumentów. Polska ustawa o efektywności energetycznej (z 15 kwietnia 2011 r.) zapewnia pełne wdrożenie dyrektyw unijnych w zakresie efektywności energetycznej, w tym zwłaszcza FOT. JAN RUSZKOWSKI, NFOŚiGW dów, uczelni i instytutów badawczych. Kwota przeznaczona na dofinansowanie przedsięwzięć w ramach tego konkursu wynosi 150 mln zł. Wyjątkowo w tym programie nie będzie stosowane kryterium efektywności kosztowej. Najwyżej premiowane będą: wielkość efektu ekologicznego oraz gotowość realizacyjna przedsięwzięcia. Planowany budżet całego programu ma wynieść 340 mln zł, pieniądze pochodzić będą z opłat i kar zastępczych naliczanych przez prezesa URE zgodnie z ustawą Prawo energetyczne w ramach zobowiązania wieloletniego, o którym mowa w art. 401c ustawy Prawo ochrony środowiska. Terminy kolejnych naborów wniosków będą ustalane w miarę postępów w wydatkowaniu środków alokowanych w ramach pierwszego konkursu. Prawo energetyczne, która powinna wejść w życie w styczniu 2013 r., zawierać będzie zapisy niezbędne dla wprowadzenia w kraju inteligentnych sieci energetycznych. ISE w Polsce i na świecie Każdy z działających w naszym kraju koncernów energetycznych wdraża, na różną skalę i w różnym zakresie, idee inteligentnego opomiarowania (ang. smart metering) oraz inteligentnych sieci energetycznych. INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 aktywizację obywateli, na upodmiotowienie ich na rynku energii poprzez umożliwienie im wytwarzania energii elektrycznej w mikroźródłach zlokalizowanych w budynkach mieszkalnych. Program ISE jest zaproszeniem do współpracy. Wnioskodawcami nie mogą być jednak pojedyncze podmioty, tylko lokalne konsorcja, które wykażą się umiejętnością dobrej organizacji i współdziałania. Samorządy są naturalnymi liderami takich konsorcjów. ■ W kwietniu bieżącego roku Urząd Regulacji Energetyki oraz PSE Operator powołały zespoły tematyczne do rozwiązywania podstawowych problemów związanych z wdrażaniem ISE – wymiany danych, bezpieczeństwa, projektów pilotażowych, odbiorców czy mechanizmów wsparcia. W pracach zespołów uczestniczą zainteresowane instytucje, przedsiębiorcy i organizacje. Pionierami we wdrażaniu inteligentnych sieci energetycznych są Japonia i Stany Zjednoczone, w mniejszym stopniu Kanada. W Europie wszystkie państwa prowadzą działania w zakresie inteligentnego opomiarowania, jednak każde jest na innym etapie. Więcej informacji można znaleźć na stronie www.nfosigw.gov.pl. ■ Opracowano na postawie materiałów Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej 67 energetyka Obrót w kierunku konkurencyjności FOT. ENEA Od momentu powstania w 1999 r. Towarowa Giełda Energii jest aktywnym uczestnikiem procesu liberalizacji polskiego rynku energii i gazu. W ciągu pół roku od zarejestrowania spółki uruchomiony został rynek spot dla energii elektrycznej. W 2005 r. zlecono TGE utworzenie i prowadzenie rejestru świadectw pochodzenia dla energii elektrycznej wyprodukowanej w OZE, a w 2007 r. również dla kogeneracji. Równolegle z rejestrami uruchomiony został Rynek Praw Majątkowych, na którym producenci energii odnawialnej i z kogeneracji oraz podmioty zobowiązane do zakupu świadectw pochodzenia mogą handlować prawami majątkowymi do tych świadectw. Działalność TGE jest pod stałą kontrolą Komisji Nadzoru Finansowego, co 68 zapewnia wszystkim uczestnikom rynku bezpieczeństwo w zakresie prowadzonego obrotu na wszystkich rynkach oferowanych przez giełdę. Członkami giełdy mogą być przedsiębiorstwa posiadające własnego licencjonowanego maklera giełd towarowych bądź firmy korzystające z pośrednictwa domów maklerskich. Obecnie TGE liczy ponad 50 członków, są wśród nich m.in. elektrownie, spółki obrotu i domy maklerskie. Dzięki powołanej w kwietniu 2010 r. Izbie Rozliczeniowej Giełd Towarowych zminimalizowane zostały koszty zabezpieczeń transakcji zawieranych na TGE. Zainteresowanie obrotem energią na parkiecie TGE rośnie, do czego przyczyniły się wprowadzone w 2010 r. zmiany w ustawie Prawo energetyczne, które nałożyły na wytwórców obowiązek sprzedaży co najmniej 15% wytworzonej energii w ramach publicznych form sprzedaży. TGE a europejska wspólnota energetyczna Korzystanie z giełdowego obrotu energią pozwala Polsce aktywnie INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 Rynek gazu na TGE W bieżącym roku na parkiecie Towarowej Giełdy Energii powstanie rynek dedykowany hurtowemu obrotowi gazem, co stanowi jeden z waż- Towarowa Giełda Energii (jako pierwsza i do tej pory jedyna) uzyskała w 2003 r. licencję od Komisji Papierów Wartościowych i Giełd (obecnie Komisja Nadzoru Finansowego) na prowadzenie giełdy towarowej. Od lutego 2012 r. wchodzi w skład Grupy Kapitałowej Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie, która ma 98% udziałów w kapitale spółki. TGE zapewnia przejrzyste procedury transakcyjne oraz rynkowe ceny energii. Jest instytucją zaufania publicznego, której misją jest tworzenie rynku towarowego oraz efektywne wykorzystanie możliwości kreowania rynku finansowego, jaką daje jej przynależność do Grupy GPW. Ireneusz Łazor prezes zarządu TGE SA – Grupa Kapitałowa GPW SA J akie warunki muszą być spełnione, aby rynek energii elektrycznej mógł zostać zliberalizowany? Na liberalizacji rynku energii powinni skorzystać wszyscy klienci, zarówno ci indywidualni, jak i odbiorcy przemysłowi. Ponieważ ceny energii dla tych pierwszych w dalszym ciągu ustala prezes Urzędu Regulacji Energetyki, walka konkurencyjna o konsumenta się nie zaostrza. Dodatkowo taka niedokończona liberalizacja uniemożliwia ukształtowanie się właściwego modelu rynku, który z powodzeniem funkcjonuje w rozwiniętych krajach UE. Tam każdy konsument ma szeroki wybór dostawców, a tym samym usług, zaś odbiorcy energochłonni mogą liczyć na ceny o 2–30% niższe niż nabywcy indywidualni. Doświadczenia europejskie pokazują, że optymalnym sposobem na zapewnienie bezpieczeństwa dostaw oraz zróżnicowanie cen jest otwarcie rynków energii na konkurencję. W ciągu ostatnich dwóch lat zrobiliśmy duży krok w kierunku pełnego uwolnienia rynku energii. Wprowadzenie tzw. obligo giełdowego pozytywnie wpłynęło na rynek, zwiększając jego płynność. Ponad 80% łącznego hurtowego obrotu na Towarowej Giełdzie Energii stanowi dowód na dojrzałość i pragmatyzm uczestników rynku. TGE stwarza możliwość wolnego handlu energią w warunkach w pełni transparentnych. nych kroków na drodze do pełnego uwolnienia cen tego surowca. W ślad za organizacją giełdy gazu muszą pójść odpowiednie działania prawne. Stąd tak istotne jest uchwalenie pakietu ustaw, tzw. trójpaku energetycznego, który zapewni odpo- INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 ŹRÓDŁO: TOWAROWA GIEŁDA ENERGII uczestniczyć w budowie europejskiej wspólnoty energetycznej, która zgodnie z wytycznymi UE ma powstać do końca 2014 r. TGE uczestniczy w tym procesie jako członek organizacji EUROPEX, która zrzesza wszystkie aktywne giełdy energii w Europie. W grudniu 2010 r. uruchomione zostało pierwsze transgraniczne połączenie między Polską i Szwecją, dzięki któremu Polska ma wspólny rynek z największą europejską giełdą energii NordPool Spot. W planach są połączenia z innymi giełdami w Europie. Jakiś czas temu EUROPEX przyjął model tworzenia rynków regionalnych pod nazwą Price Coupling of Regions (PCR), który będzie funkcjonował na Rynku Dnia Następnego i Bieżącego, w ramach ogólnoeuropejskiego rynku energii elektrycznej. Projekt oparty jest na transparentnych zasadach, aby zapewnić wykreowanie referencyjnych cen energii dla wszystkich rynków i podmiotów w nim uczestniczących. Zniesienie urzędowego ustalania taryf dla klientów indywidualnych nie spełni swego zadania, jeśli równolegle nie będą prowadzone działania w kilku obszarach. Po pierwsze konieczne jest odnowienie istniejących oraz budowa nowych mocy wytwórczych. Tylko nadwyżka zdolności wytwórczych może przyczynić się do zahamowania wzrostu cen po pełnym uwolnieniu rynku. Po drugie ze względu na ograniczenia mocy krajowych elektrowni musimy zadbać o energetyczne połączenia transgraniczne. Osiągnięciu tego celu ma posłużyć lepsze wykorzystanie zintegrowanej europejskiej infrastruktury przesyłowej oraz działania europejskich giełd energii zmierzające do uruchomienia tzw. market coupling – mechanizmu łączącego lokalne rynki energii. Zwiększy to dostęp uczestników rynku do energii wytwarzanej w innych krajach oraz pozwoli racjonalnie inwestować w nowe moce wytwórcze. Już dziś musimy zadbać o połączenie naszego rynku z sąsiednimi, żeby polska gospodarka mogła w pełni korzystać z energetycznej integracji Europy. Trzecim warunkiem prawidłowego funkcjonowania polskiego rynku energii jest uchwalenie pakietu ustaw, tzw. trójpaku energetycznego, który zapewni odpowiednie ramy prawne liberalizacji rynku energii i gazu. ■ wiednie ramy prawne procesu liberalizacji rynku energii i gazu. Uczestnicy rynku szczególnie zainteresowani byliby możliwością handlowania gazem bez konieczności korzystania z pośrednictwa domów maklerskich. ■ 69 energetyka Ireneusz Baic Depozyty mułów węglowych jako źródło paliwa energetycznego Instytut Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego od wielu lat prowadzi prace badawczo-wdrożeniowe dotyczące szeroko rozumianej gospodarki odpadami, w tym surowcami mineralnymi. Dzięki opracowaniu i wdrożeniu innowacyjnych technologii coraz więcej substancji uznawanych do niedawna jeszcze za odpady zyskuje wartość surowca mineralnego. Z tego względu zamiast określenia „odpad” w odniesieniu do niektórych z nich powinno używać się określenia „potencjalny surowiec mineralny” lub po prostu „surowiec wtórny”. W ciągu ponad 200 lat funkcjonowania górnictwa węgla kamiennego w Polsce kryteria przydatności węgli energetycznych i koksowych wielokrotnie się zmieniały. Do czasu przemysłowego opanowania flotacji pozwalającej na wzbogacenie drobnych ziarn urobku oraz wprowadzenia zamkniętych obiegów wodno-mułowych ziarna poniżej 1 mm traktowane były jako odpady. Przez dziesiątki lat muły węglowe (frakcja drobnoziarnista poniżej 1mm) były wydzielane z urobku i składowane w osadnikach ziemnych jako produkt, dla którego nie znajdowano wówczas gospodarczego zastosowania. Po uruchomieniu przez energetykę kotłów z paleniskami pyłowymi część zdeponowanych w osadnikach ziemnych mułów węglowych została zagospodarowana. Dodawano je do miałów, tworząc mieszanki energetyczne, chętnie odbierane przez energetykę posiadającą urządzenie przystosowane do spalania węgli nawet bardzo złej jakości. Pomimo że osadniki zaczęto eksploatować, nadal pozostało dużo zmagazynowanego w nich surowca. Ze względu na upływ czasu wiele takich wtórnych złóż węgla pozostaje obecnie niezidentyfikowanych, ponieważ zostały one pokryte warstwą gleby i roślinnością. W celu określenia możliwości wykorzystania tych antropogenicznych złóż 70 INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 FOT. IMBiGS (2) węgla kamiennego IMBiGS wspólnie z Politechniką Śląską (Katedrą Przeróbki Kopalin i Utylizacji Odpadów) rozpoczął w 2009 r. realizację finansowanego przez NCBiR projektu rozwojowego pn.: „Identyfikacja potencjału energetycznego depozytów mułów węglowych w bilansie paliwowym kraju oraz strategia rozwoju technologicznego w zakresie ich wykorzystania”. Jak wynika z przeprowadzonej inwentaryzacji, ilość zdeponowanych w środowisku mułów węglowych wynosi ponad 16 mln Mg. Analiza danych archiwalnych wykazała, że od 1945 r. w środowisku zdeponowanych zostało blisko 120 mln Mg tego surowca, czyli 8-krotnie więcej, niż zostało zinwentaryzowanych i jest wykazywanych w aktualnych oficjalnych statystykach. Niestety większość terenów, na których w ubiegłym stuleciu muły węglowe były deponowane, uległa przeobrażeniom antropogenicznym, co uniemożliwia ich eksploatację i gospodarcze wykorzystanie. Dla zinwentaryzowanych oraz ocenionych pod względem potencjału energetycznego depozytów mułów węglo- • włączeniem do bilansu paliwowego kraju co najmniej 10 mln Mg pełnowartościowego paliwa, • gospodarczym wykorzystaniem pozostałości po procesach spalania paliw z dodatkiem wzbogaconych depozytów mułów węglowych, co umożliwi m.in. ochronę zasobów kruszyw naturalnych oraz wzrost produkcji przemysłu materiałów budowlanych, Dzięki opracowaniu i wdrożeniu innowacyjnych technologii coraz więcej substancji uznawanych do niedawna jeszcze za odpady zyskuje wartość surowca mineralnego wych opracowane zostały technologie ich gospodarczego wykorzystania jako pełnowartościowego paliwa dla energetyki zawodowej oraz składnika mieszanek paliwowych. W ramach projektu opracowano również technologie gospodarczego wykorzystania pozostałości, które powstaną w procesie spalania paliw z dodatkiem wzbogaconych depozytów mułów węglowych. Wdrożenie wyników projektu na skalę przemysłową przyniesie wymierne efekty ekonomiczne i ekologiczne związane z: INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 • rewitalizacją terenów zdegradowanych oraz pozyskaniem terenów inwestycyjnych, • ograniczeniem zagrożenia pożarami endo- i egzogenicznymi, • eliminacją negatywnego oddziaływania na środowisko, zwłaszcza na wody podziemne i powierzchniowe, osadników mułów węglowych. ■ dr inż. Ireneusz Baic kierownik Centrum Gospodarki Odpadami i Zarządzania Środowiskowego Oddziału Zamiejscowego IMBiGS w Katowicach 71 zapowiedzi II Forum Paliw Alternatywnych Instytut Zaawansowanych Technologii Energetycznych Politechniki Częstochowskiej, Fundacja Rozwoju i Innowacyjności Katowice oraz ELTUR-SERWIS Sp. z o.o. zapraszają na konferencję naukowo-techniczną „Spalanie biomasy i paliw alternatywnych w energetyce i przemyśle cementowym”. Honorowy patronat nad organizowaną w dniach 19–22 września br. imprezą objęli minister gospodarki, minister środowiska i główny inspektor ochrony środowiska. Celem spotkania jest prezentacja najnowszych osiągnięć oraz wymiana informacji i doświadczeń w zakresie energetycznego wykorzystania biomasy oraz paliw alternatywnych. Szczegółowo omówione zostaną następujące tematy: • stan aktualny oraz perspektywy energetycznego wykorzystania biomasy i paliw alternatywnych w aspekcie prawnym, technicznym i ekonomicznym • nowoczesne rozwiązania technologiczne instalacji do termicznego wykorzystania paliw alternatywnych • zagrożenia eksploatacyjne wynikające ze spalania lub współspalania biomasy oraz paliw alternatywnych • zagadnienia ochrony środowiska związane z termicznym wykorzystaniem paliw alternatywnych • doświadczenia eksploatacyjne we współspalaniu biomasy i paliw alternatywnych w energetyce oraz w przemyśle cementowym • finansowanie inwestycji służących wytwarzaniu oraz współspalaniu biomasy i paliw alternatywnych • metody i procesy wytwarzania oraz uszlachetniania biomasy i paliw alternatywnych • procedury badawcze i analityczne oceny jakości paliw alternatywnych • zagadnienia spalania biomasy i paliw alternatywnych w krajach UE Konferencja odbędzie się w Ośrodku Szkoleniowo-Wypoczynkowym „Złoty Sen”, Złotniki Lubańskie, 59-820 Leśna, woj. dolnośląskie, www.zloty-sen.pl Warunkiem udziału jest przesłanie karty zgłoszeniowej z potwierdzeniem przelewu na nr faksu +48 34 3250-933 lub na adres e-mailowy: [email protected] Dodatkowe informacje Marta Górecka Instytut Zaawansowanych Technologii Energetycznych Wydział Inżynierii i Ochrony Środowiska Politechnika Częstochowska ul. J.H. Dąbrowskiego 73, 42-200 Częstochowa tel./fax: +48 34 3250 933 e-mail: [email protected] http://www.forumpaliwalternatywnych.pl/ 72 Program* 19 września 17.00–19.00 Rejestracja uczestników 19.00 Spotkanie przy grillu 20 września 8.00–9.30 Rejestracja uczestników 9.30–9.40Otwarcie II Forum: Arkadiusz Szymanek, Przemysław Jura, Jan Wędzonka 9.40–10.00Zagospodarowanie biopaliw w aspekcie ekorozwoju – Jerzy Zwoździak, Politechnika Wrocławska 10.00–10.20Emisyjne i procesowe uwarunkowania współspalania odpadów w krajowej energetyce – Tadeusz Pająk, AGH Kraków 10.20–10.40Właściwości paliwowe zmieszanych odpadów komunalnych – Krzysztof Czajka 11.00–11.20Paliwa alternatywne w produkcji cementu – Roman Buczkowski, Uniwersytet Mikołaja Kopernika 11.20–11.40 Dyskusja 11.40–12.00 Przerwa na kawę 12.00–12.20Biomasowy bigos – Jan Wędzonka, ELTUR-SERWIS Sp. z o.o. 12.20–12.40Spalanie słomy zbożowej – laboratoryjne i pilotażowe badania na kotle rusztowym – Krystyna Kubica, Politechnika Śląska 12.40–13.00 Efekty współspalania biomasy na kotle z CWF 261 Mwe – Rajczyk Rafał, Politechnika Częstochowska 13.00–13.20Analiza wykorzystania ciepła spalin z mikroturbiny gazowej do suszenia biomasy – Tadeusz Chmielniak, Sebastian Lepszy, Politechnika Śląska 13.20–13.40 Dyskusja 13.40–14.30 Obiad 14.30–16.30Panel prowadzony przez PGE GiEK S.A. Oddział Elektrownia Turów, poświęcony projektowi RECOMBIO Metody i demonstracja możliwości przetwarzaINFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 nia biomasy i paliw wtórnych wytwarzanych ze stałych odpadów komunalnych 16.30–16.50 Dyskusja i podsumowanie dnia pierwszego 19.00 Uroczysta kolacja 21 września 9.30–9.50Zastosowanie wodorowęglanu sodu w procesie oczyszczania spalin – Barbara Walawska, Arkadiusz Szymanek, IChN Gliwice, Politechnika Częstochowska 9.50–10.10Emisje zanieczyszczeń ze spalania tlenowego mieszanek osadowo-węglowych – Jurand Bień, Politechnika Częstochowska 10.10–10.30Prowadzenie pomiarów emisyjnych w procesach współspalania – aspekty teoretyczne i praktyczne, Marcin Radecki, Wessling Polska Sp. z o.o. 10.30–10.50Wpływ dodatku biopaliwa i stałego paliwa wtórnego do procesu współspalania z węglem kamiennym na temperaturę topnienia popiołu – Leokadia Róg, Główny Instytut Górnictwa 10.50–11.10Dyskusja 11.10–11.30 Przerwa na kawę 11.30–11.50Kocioł biomasowy z rusztem wibracyjnym – Kazimierz Krysztofiak, SEFAKO S.A. 11.50–12.10Doświadczenia Elektrowni Bełchatów w wykorzystaniu biomasy stałej; inwestycje w OZE w świetle wprowadzenia nowej ustawy o OZE – Marek Paw, PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A. Oddział Elektrownia Bełchatów 12.10–12.30Doświadczenia cementowni CEMEX we współspalaniu paliw alternatywnych –Dariusz Rychter, CEMEX Polska Sp. z o.o. 12.30–12.50Optyczne badania wtrysku paliwa do silnika wysokoprężnego dla oleju napędowego, RME i oleju rzepakowego –Jerzy Cisek, Politechnika Krakowska 12.50–13.10Aktywacja elektromagnetyczna paliw alternatywnych – Arkadiusz Szymanek, Politechnika Częstochowska 13.10–13.40 Dyskusja 13.40–14.30 Obiad 19.00 Uroczysta kolacja 22 września Opuszczenie Ośrodka „Złoty Sen” po śniadaniu. *Organizator zastrzega sobie prawo wprowadzenia zmian w programie. ■ XXVII Seminarium Techniczne PSWNA 17–19 października 2012, Hotel BOSS Warszawa Miedzeszyn PSWNA Polskie Stowarzyszenie Wykonawców Nawierzchni Asfaltowych zaprasza na XXVII Seminarium Techniczne PSWNA, które odbędzie się w dniach 17–19 października 2012 r. w Hotelu BOSS – Warszawa-Miedzeszyn, pod hasłem: TECHNOLOGIA I PRAWO – WSPÓLNA DROGA DO JAKOŚCI Technologia, zastosowanie, doświadczenia. W trakcie XXVII Seminarium Technicznego w ramach dwóch bloków tematycznych, krajowi i zagraniczni prelegenci odpowiedzą na najistotniejsze obecnie pytania: • Beton Asfaltowy WMS – co nas spotkało, co nas czeka? • Umowa dla wykonawcy, czy dla zamawiającego? XXVII Seminarium Techniczne PSWNA wpisuje się w potrzebę zidentyfikowania przyczyn problemów technologicznych, a także nawiązuje do toczącej się dyskusji w aspekcie technologicznym i formalnym. W bloku technologicznym prezentowane będą wyniki badań wybitnych specjalistów krajowych INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 i zagranicznych, którzy przedstawią m.in. zasady projektowania funkcjonalnego mieszanek betonu asfaltowego WMS, rolę asfaltu w tych mieszankach, rozkład temperatur w nawierzchni i nowe metody badań mieszanek w niskich temperaturach. Drugi blok tematyczny skoncentrowany jest na formalnej stronie relacji pomiędzy zamawiającym i wykonawcą oraz wymaganiach określających formę i zawartość dokumentów odbiorowych. Dodatkowe informacje: PSWNA ul. Trojańska 7, 02-261 Warszawa tel. 22 57 44 352 e-mail: [email protected] www.pswna.pl 73 zapowiedzi Słoneczna technologia z potencjałem K onferencja organizowana jest w ramach Międzynarodowych Targów Energii Odnawialnej i Efektywności Energetycznej RENEXPO ® Poland 2012, które odbędą się w dniach 17–18 października br. w warszawskim Centrum EXPO XXI. Energię promieniowania słonecznego można wykorzystywać na dwa podstawowe sposoby. Po pierwsze przekształcając promieniowanie słoneczne w ciepło przy użyciu różnego rodzaju rozbudowanych wysokopowierzchniowych układów, tzw. kolektorów słonecznych. Wykorzystuje się je najczęściej do ogrzewania wody użytkowej, wspomagania centralnego ogrzewania, chłodzenia budynków, a także do produkcji ciepła technologicznego. Drugi sposób wykorzystuje zjawisko fotowoltaiczne, dzięki któremu energia słoneczna zamieniana jest bezpośrednio w energię elektryczną. Jest to bardzo efektywna metoda pozyskiwania energii, gdyż klasyczne ogniwa fotowoltaiczne, wykonane z półprzewodników na bazie krzemu, nie potrzebują do działania żadnego paliwa i potrafią przekształcać w energię elektryczną nawet promieniowanie rozproszone. Dodatkowo charakteryzują się one dużą niezawodnością i długą żywotnością. Niestety ma to swoją cenę, i to dość wysoką, co stanowi największą wadę instalacji fotowoltaicznych. Koszt inwestycji od- 74 strasza wielu potencjalnych nabywców i stanowi barierę, wydawałoby się, nie do pokonania. Dotychczasowe regulacje prawne i polityczne również nie sprzyjały rozwojowi rynku fotowoltaiki w Polsce. Wszystko jednak wskazuje na to, że szykują się duże zmiany i ta nowoczesna technologia zdoła się przebić również w naszym kraju. Podczas konferencji jej organizator – Polskie Towarzystwo Fotowoltaiki – we współpracy z REECO Poland omówi rozwój technologii w Polsce i na świecie oraz dostarczy praktycznych wskazówek, jak radzić sobie z przeszkodami natury finansowej oraz prawnoadministracyjnej przy inwestowaniu w ogniwa fotowoltaiczne. Przedstawiciele przemysłu PV oraz sektora energetycznego, zakłady energetyczne i operatorzy sieci przesyłowych, reprezentanci sektora usług związanych z branżą PV, banki, firmy konsultingowe, architekci oraz przedstawiciele branży budowlanej znajdą odpowiedzi na wiele nurtujących ich pytań. S potkanie stanowić będzie również doskonałą okazję do omówienia procesów inwestycyjnych w sektorze PV w kontekście aktualnie dyskutowanej ustawy o OZE. Uczestnicy konferencji będą mogli także podzielić się swoimi opiniami na temat propo- ŹRÓDŁO: REECO SP. Z O.O. O tym, w jaki sposób pokonać trudności związane z inwestowaniem w ogniwa fotowoltaiczne, można będzie się dowiedzieć podczas konferencji „Fotowoltaika w Polsce – początek dynamicznego rozwoju”. nowanych metod pokonywania trudności związanych z planowaniem kosztów budowy i eksploatacji instalacji fotowoltaicznych, z uzyskaniem wsparcia finansowego, ze zdobywaniem potrzebnych zezwoleń na budowę instalacji PV oraz sprzedaż energii do sieci. W porównaniu do pozostałych krajów UE Polska z opóźnieniem odkryła potencjał fotowoltaiki. Teraz jednak, gdy hamujące jej rozwój czynniki zostały zidentyfikowane, a metody walki z nimi poznane, jest nadzieja, że słoneczna technologia na dobre u nas zagości. ■ Źródło: REECO Poland INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012 Największe dźwigi, najszybsze windy L iczba firm, które zgłosiły chęć udziału w targach, sięgnęła niemal setki. Połowa pochodzi spoza Polski. Wśród nich dominują nasi sąsiedzi Niemcy, ale silną grupę stanowią również Włosi. Po raz pierwszy w EURO-LIFT wezmą udział firmy z Czech, Francji, Węgier i Tajwanu. Ponadto zobaczymy stoiska przedsiębiorstw z Chin, Grecji, Hiszpanii, Rosji, Szwajcarii, Szwecji, Turcji. Na stoiskach zaprezentowane zostaną najważniejsze branżowe nowości, od urządzeń dźwigowych i komponentów do wind, napędów, kabin, drzwi i lin windowych poczynając, poprzez sterowniki, systemy kontroli i bezpieczeństwa, elementy obsługowe i wskazujące, hydraulikę, osprzęt i wyposażenie, a na prasie fachowej kończąc. Organizatorzy przewidują udział blisko 2000 specjalistów. Targi EURO-LIFT to połączenie biznesu i nauki, co znajduje swoje odzwierciedlenie w programie impreR E K L A M A zy. Organizatorzy zapraszają m.in. na konferencje Polskiego Stowarzyszenia Producentów Dźwigów na temat konserwacji dźwigów oraz bezpieczeństwa i nowych regulacji prawnych, a także na przygotowane przez Stowarzyszenie Pracodawców Branży Dźwigowej seminarium „Kierunki rozwoju branży dźwigowej”. Organizację imprezy Targi Kielce wspomagają: Polskie Stowarzyszenie Producentów Dźwigów oraz Europejskie Wydawnictwa Informacji Technicznych, wydawca „Magazynu Dźwig”. Patronat nad targami objęli: minister transportu, budownictwa i gospodarki morskiej, komendant główny Państwowej Straży Pożarnej, Centrum Bezpieczeństwa Technicznego, Urząd Dozoru Technicznego i Stowarzyszenie Architektów Polskich. ■ TARGI KIELCE ŹRÓDŁO: TARGI KIELCE Międzynarodowe Targi Dźwigów EURO-LIFT to jedyna tej rangi impreza w Europie Środkowo-Wschodniej organizowana z myślą o branży dźwigowej. Jej druga edycja, która odbędzie się na terenie Targów Kielce w dniach 24–26 października br., stanowić będzie doskonałą okazję do zaprezentowania hitów i rynkowych premier z dziedziny transportu bliskiego. 76 INFRASTRUKTURA: Ludzie Innowacje Technologie – 9/2012
