Dodatek do Rzeczypospolitej – czerniak
Transkrypt
Dodatek do Rzeczypospolitej – czerniak
NIEZALEŻNY DODATEK TEMATYCZNY DYSTRYBUOWANY WRAZ Z RZECZPOSPOLITĄ 3 NOWOŚCI U pana Konrada Stasiukiewicza dwa lata temu zdiagnozowano czerniaka. Dziś ma 70 lat i opowiada o swojej chorobie jak o największej próbie nie tylko dla ciała, ale i dla charakteru. Każdy dzień jest dla mnie wielkim sukcesem ■ Pytanie: Na czym polega przełomowa terapia skierowana do chorych z czerniakiem? ■ Odpowiedź: Opiera się ona na leczeniu celowanym lekiem ukierunkowanym molekularnie, dzięki któremu u pacjentów poprawa ich stanu następuje często już w ciągu kilku dni. N owotwór – to jedna z najtrudniejszych diagnoz, jakie może usłyszeć pacjent od lekarza.Lista dostępnych terapii i możliwości leczenia jest drastycznie krótka, szczególnie, kiedy mamy do czynienia ze złośliwą postacią tej choroby. Przed taką perspektywą stanął pan Konrad Stasiukiewicz (70 l.), który dwa lata temu zachorował na czerniaka. Zgubna pamiątka z wakacji Aktywny, wysportowany, zawsze w ruchu, absolwent warszawskiego AWF-u z trenerskimi sukcesami na koncie, o chorobie dowiedział się w 2010 r. – Po powrocie z urlopu w Grecji, na jednym z boków zauważyłem zmianę skórną – niewielki guzek. Zdrapany odrósł w ciągu 3 dni, wtedy zaniepokoiłem się i poszedłem do lekarza – wspomina pan Konrad. Zmiana została wycięta przez chirurga i poddana badaniu, które potwierdziło podejrzenia – czerniak, jeden z najbardziej śmiercionośnych nowotworów. – W ciągu dwóch tygodni zmiany pojawiły się niemal na całym ciele. Zrozumiałem, że spotkało mnie najgorsze. To była próba nie tylko dla ciała, ale i dla psychiki. Byłem zawsze aktywny, wysportowany, uczyłem moich zawodników jak żyć zdrowo i nagle okazało się, że sam mogę nie dożyć 70. urodzin – mówi pan Konrad. Terapia, ale jaka? Kolejne konsultacje nie dodawały optymizmu. Zarówno medycyna konwencjonalna, jak i niekonwencjonalna nie miały zbyt wiele do zaoferowania. – Podczas jednego z dni otwartych w Instytucie Onkologii na Ursynowie trafiłem na prof. Piotra Rutkowskiego z Kliniki Nowotworów Tkanek Miękkich,Kości i Czerniaków. Zbadał mnie i poprosił o przyjście następnego dnia na rejestrację. Zaczęło się od kla- KONRAD STASIUKIEWICZ (70 L.) Chory na czerniaka sycznej chemioterapii.Nie pomogło, a oprócz wszystkich objawów, jakie dawał czerniak, doszły negatywne skutki chemii – wspomina pan Konrad. Nawet w tych najbardziej kryzysowych momentach nie tracił jednak nadziei. Pierwsze światełko w tunelu pojawiło się w związku z nową amerykańską terapią, ukierunkowaną na system odpornościowy. Czteromiesięczna kuracja nie dała jednak rezultatów. Na szczęście kolejna próba dała przełom. – Zadzwonił do mnie prof. Rutkowski z informacją o włączeniu mnie do badania klinicznego nowej terapii. Wykonano u mnie test na obecność mutacji genu BRAF (ma ją ok. 50% chorych z czerniakiem) – opowiada pan Konrad. U tych pacjentów, u których zostanie ona wykryta, można zastosować lek ukierunkowany molekularnie, który blokuje aktywność nieprawidłowego białka, co prowadzi do zatrzymania choroby. – Zaledwie po dwóch dniach przyjmowania leku w tabletkach rany zaczęły schnąć,nowotwór zmniejszał się, a ja wróciłem do normalnego funkcjonowania, to postawiło mnie na nogi i pomogło wierzyć na nowo – dodaje pacjent. Przełom w leczeniu czerniaka Nowa terapia nie wyleczy całkowicie i nie pomoże całej populacji chorych, ale pozwala trzymać chorobę w ryzach i znacznie poprawia komfort życia pacjentów. Powinni więc z niej móc skorzystać ci, którzy kwalifikują się do leczenia ponieważ posiadają wspomnianą wcześniej mutację BRAF. Potrafi ją wykryć test COBAS, specjalnie opracowana metoda diagnostyczna, dostępna w czterech ośrodkach w Polsce – Gdańsku, Poznaniu, Gliwicach i Warszawie. C zerniak to jeden z tych nowotworów,na które zachorowalność stale wzrasta – średnio liczba chorych podwaja się co 10 lat.Wyleczalność tego nowotworu szacuje się obecnie na 60-70 %, reszta pacjentów niestety umiera. Dzięki nowoczesnej biologii molekularnej udało się opracować lek dający nadzieję chorym, u których nowotwór zawiera pewien określony, uszkodzony gen (mutacja genu BRAF). U zdecydowanej większości pacjentów, po zastosowaniu tego leku, obserwuje się zmniejszenie zmian nowotworowych. Uderzyć we właściwy gen Za przyczynę czerniaka przyjmuje się wystąpienie mutacji spowodowanych promieniowaniem ultrafioletowym. Uszkadza ono nasze DNA powodując niekontrolowany i złośliwy rozrost melanocytów (komórek pigmentowych).Zaawansowany czerniak jest bardzo oporny na stan- dardową chemio- czy radioterapię – chory z przerzutami żyje średnio 6-10 miesięcy. Przełom i szansę na ograniczenie rozwoju choroby dała biologia molekularna. – Okazało się, że w przypadku 50% chorych na czerniaka motorem napędowym choroby jest mutacja genu BRAF. W jej konsekwencji powstaje zmutowane białko, które charakteryzuje się niepohamowaną aktywnością i odpowiada za gwałtowny postęp choroby.Wykorzystując tę wiedzę, naukowcy opracowali lek ukierunkowany molekularnie – wemurafenib, który całkowicie blokuje aktywność nieprawidłowego białka, kodowanego przez zmutowany gen BRAF – wyjaśnia prof. Piotr Wysocki, onkolog kliniczny z Wielkopolskiego Centrum Onkologii i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. Wemurafenib stosowany u pacjentów z mutacją BRAF umożliwił ogromny postęp w leczeniu tego bardzo złośliwego nowotworu. –U większości chorych leczonych wemurafenibem dochodzi do zmniejszenia się przerzutów i wyraźnego wydłużenia czasu przeżycia – dodaje prof. Wysocki. Terapie celowane nie dla wszystkich Problemem w Polsce wciąż pozostaje dostępność leczenia celowanego. – Dostępność tego typu nowoczes- - od zaobserwowania zmiany do podjęcia leczenia - Terapie przyszłości nych leków jest drastycznie mała. Zazwyczaj korzystają z niej chorzy uczestnicy badań klinicznych oceniających skuteczność nowych, obiecujących terapii – przyznaje prof. Wysocki. Problemem z jednej strony są ogromne koszty terapii, wielokrotnie wyższe od standardowej, taniej, ale nieskutecznej chemioterapii, z drugiej mamy do czynienia z brakiem procedur dla leków ratujących życie. – Każdy chory na czerniaka teoretycznie w momencie usunięcia zmiany pierwotnej lub wtedy, kiedy pojawią się przerzuty powinien zostać poddany badaniu pozwalającemu wykryć specyficzną mutację genu BRAF (test COBAS, którego nieza- 1 2 3 4 5 6 Niepokojąca zmiana na skórze wodność i powtarzalność potwierdzono w badaniach klinicznych nad wemurafenibem), co pozwoliłoby stwierdzić czy jest potencjalnym kandydatem do leczenia inhibitorem BRAF. Naukowcy odkryli, że u około 50% pacjentów z czerniakiem występuje zmutowany gen BRAF w tkance guza. Mutacja (zmiana) – nagłe, skokowe zmiany materiału genetycznego.To zjawisko losowe, jednak podlega wpływom środowiska, np. promieniowania nadfioletowego, jak ma to miejsce w przypadku genu BRAF i czerniaka. Czynnik wzrostu – substancja chemiczna,wytwarzana przez organizm, pobudzająca, poprzez aktywację swoistych receptorów,inne komórki do rozwoju albo różnicowania. Inaczej możemy go określić jako czynnik, który przyczynia się do rozwoju i progresji choroby nowotworowej. Wiedza na temat roli i mechanizmów działania czynników wzrostu i ich receptorów ma ogromne znaczenie w onkologii. Czynnik predykcyjny – (predykcja, to inaczej prognozowanie, przewidywanie). Czynniki te pozwalają określić wpływ rodzaju leczenia (zastosowanej terapii) na nowotwór. Dzięki temu można zdefiniować grupę pacjentów,u których przewidywane korzyści kliniczne z zastosowania danej terapii będą największe. CZERNIAK SKÓRY Innowacyjna terapia leczenia czerniaka ■ Pytanie: Jakie znaczenie w leczeniu nowotworów odgrywa dzisiaj diagnostyka molekularna? ■ Odpowiedź: Pozwala precyzyjnie określić cele molekularne, będące motorem napędzającym proces nowotworowy i na ich podstawie opracować skuteczny lek. CZY WIESZ, ŻE... Pomimo trudności natury ekonomicznej, sukcesywnie od lat 90. rola diagnostyki molekularnej w medycynie rośnie. Terapie celowane, chociaż nie są pozbawione działań ubocznych, odpowiadają za ogromny postęp w onkologii. – Terapie celowane dają największy przełom tam, gdzie udaje się zdefiniować kluczowe dla procesu nowotworowego zjawiska molekularne, uwarunkowane aktywnością pojedynczego białka. Zablokowanie takiego jednego białka, będącego głównym motorem napędowym procesu nowotworowego, pozwala na natychmiastowe zatrzymanie postępu choroby. Uderzenie w odpowiedni element daje ogromną korzyść w leczeniu chorych – podsumowuje prof. Wysocki. Prof. Piotr Wysocki onkolog kliniczny z Wielkopolskiego Centrum Onkologii i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu Wizyta u lekarza (dermatologa lub onkologa) Wycięcie zmiany i poddanie jej badaniu Diagnoza: CZERNIAK Leczenie Obserwacja Nawrót choroby Wyleczenie (brak możliwości leczenia operacyjnego) Oznaczenie mutacji BRAF (test COBAS) Podjęcie właściwego leczenia