D - Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego Warszawa

Sygn. akt VII U 220/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 13 października 2015 r.
Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych
w składzie:
Przewodniczący: SSO Marcin Graczyk
Protokolant: Łukasz Jóźwiak
po rozpoznaniu w dniu 13 października 2015 r. w Warszawie na rozprawię
sprawy I. K.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.
o wcześniejszą emeryturę (z warunków szczególnych)
na skutek odwołania I. K.
od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.
z dnia 12 stycznia 2015 r. i z dnia 23 marca 2015 r.
znak: ENMS/10/(...)
1. zmienia zaskarżone decyzje w ten sposób, że przyznaje I. K. prawo do wcześniejszej emerytury od dnia 1 grudnia
2014 roku;
2. nie stwierdza odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do przyznania
świadczenia;
3. zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na rzecz I. K. kwotę 60 (sześćdziesiąt) złotych
tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.
Sygn. akt. VII U 220/15
UZASADNIENIE
Ubezpieczona I. K. dnia 2 lutego 2015 r. za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W.
wniosła odwołanie od decyzji w/w organu rentowego z dnia 12 stycznia 2015 r., znak ENMS/10/(...), mocą której
odmówiono ubezpieczonej prawa do wcześniejszej emerytury.
W uzasadnieniu odwołania ubezpieczona wskazała, że podstawą decyzji odmownej było niezaliczenie przez organ
rentowy zatrudnienia w okresie od 1 września 1976 r. do 31 stycznia 1997 r. w (...) Sp. z o.o. jako zatrudnienia w
warunkach szczególnych. Odwołująca się zaznaczyła, że przedstawione przez nią świadectwo pracy z dnia 31 stycznia
1997 r. w tym zakładzie posiada informację o pracy w warunkach szczególnych oraz o obejmowanym przez nią
stanowisku obuwnika wykrawacza, które zostało wymienione w pkt 4, dział VII wykazu A dotyczącym przemysłu
lekkiego. Odwołująca się zwróciła również uwagę, że za pracę w warunkach szczególnych uważa się pracę przy
produkcji spodów obuwniczych ze skóry, gumy i tworzyw sztucznych oraz klejenie i powlekanie tkanin obuwniczych.
Praca ta odpowiada pracy na stanowisku cholewkarz ortopeda w rozumieniu rozporządzenia Ministra Zdrowia i
Opieki Społecznej z dnia 12 lipca 1983 r. Swoje stanowisko w powyższym zakresie ubezpieczona poparła orzeczeniem
Sądu Okręgowego w Gdańsku. Ponadto, zdaniem odwołującej, zaniedbania pracodawcy w zakresie prawidłowego
wystawienia świadectwa pracy oraz świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie może w sposób
negatywny oddziaływać na jej uprawnienia emerytalne. Okoliczność ta powinna zostać uwzględniona przez organ
rentowy z urzędu.
W odpowiedzi na odwołanie z dnia 13 lutego 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.
wniósł o oddalenie odwołania I. K. na podstawie art. 47714 § 1 k.p.c.
Przedstawiając swoje stanowisko w sprawie organ rentowy podkreślił, że zgodnie z jego oceną ubezpieczona nie
udokumentowała 15 letniego okresu pracy w szczególnych warunkach szczególnych i nie złożyła wniosku o przekazanie
środków zgromadzonych na rachunku na dochody budżetu państwa mimo członkostwa w otwartym funduszu
emerytalnym. Organ rentowy nie uwzględnił okresu zatrudnienia ubezpieczonej w (...) Sp. z o.o. ponieważ na
przedłożonym świadectwie pracy z dnia 31 stycznia 1997 r. istniała rozbieżność w zajmowanych stanowiskach –
zakład pracy powołał się na poz. 14, pkt 4 dział VII wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Ministra
Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 12 lipca 1983 r. w którym wskazano stanowisko cholewkarz ortopeda, natomiast
w przedmiotowym świadectwie pracy wskazano, że odwołująca zajmowała stanowisko obuwnika wykrawacza. W
tych okolicznościach oraz na podstawie przywołanych przepisów organ rentowy uznał decyzję za zasadną i zgodną z
prawem.
Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:
I. K., urodzona w dniu (...), była zatrudniona w (...) Sp. z o.o. w W. w okresie od 1 września 1976 r. do 31 stycznia
1997 r. na stanowisku obuwnik wykrawacz. Zakład pracy zajmował się produkcją obuwia, jednakże nie wykonywał
butów ortopedycznych i nikt nie pracował na stanowisku cholewkarz ortopeda. Praca w przedsiębiorstwie odbywała
się na hali produkcyjno-montażowej o wielkiej powierzchni. Na hali pracowały wszystkie oddziały, znajdowały
się taśmy montażowe oraz magazyn, panował hałas i unosił się zapach kleju. Praca odwołującej polegała głównie
na ręcznym sklejaniu podeszw skórzanych oraz spajaniu ze sobą różnych elementów butów klejem butapren lub
kauczukiem. Odwołująca pracowała również przy wykrawaniu skóry na elementy butów i wygładzaniu skóry przy
użyciu przeznaczonych na ten cel maszyn, a także przy końcowym czyszczeniu butów rozpuszczalnikiem i acetylenem.
Odwołująca świadczyła pracę w pełnym wymiarze czasu pracy, przez 8 godzin dziennie (zeznania świadka A. O., dowód
z przesłuchania I. K., akta osobowe I. K. k. 73-73 a.s.).
Dnia 22 grudnia 2014 r. I. K. złożyła do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniosek o emeryturę wraz
z kwestionariuszem informacyjnym dotyczącym okresów składkowych i nieskładkowych oraz załącznikami (wniosek
o emeryturę, kwestionariusz i załączniki k. 1-25 tom I a.r.).
W dniu 12 stycznia 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wydał decyzję znak: ENMS/10/(...)
mocą której odmówił ubezpieczonej prawa do emerytury. Za podstawę odmowy organ rentowy przyjął
nieudowodnienie przez ubezpieczoną okresu 15 lat pracy w warunkach szczególnych oraz niezłożenie wniosku o
przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym na dochody budżetu państwa
pomimo członkostwa ubezpieczonej w funduszu (decyzja ZUS z 12.01.2015 r. tom I k. 43 a.r.).
Dnia 2 lutego 2015 r. I. K. złożyła odwołanie od decyzji organu rentowego z dnia 12 stycznia 2015 r. inicjując tym
samym niniejsze postępowanie (odwołanie k. 2 a.s.).
Dnia 23 lutego 2015 r. I. K. złożyła za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddziału w W.
oświadczenie o przekazaniu zgromadzonych przez nią środków na otwartym funduszu emerytalnym na rzecz Skarbu
Państwa (oświadczenie I. K. tom II k. 1 a.r.).
Sąd Okręgowy ustalił stan fatyczny na podstawie dokumentów zgromadzonych w toku postępowania, obejmujących
akta organu rentowego i akta osobowe złożone przez ubezpieczoną, a także zeznań świadka A. O. oraz odwołującej I. K..
Dokumenty zebrane w sprawie stanowiły źródło głównych ustaleń stanu faktycznego. Bezspornym w sprawie był fakt,
że I. K. pracowała na rzecz Zakładu (...) Sp. z o.o. w latach 1976-1997. W związku z tym Sąd zwrócił szczególną uwagę na
akta osobowe ubezpieczonej, pozwoliły one bowiem w sposób rzetelny ustalić ogólny zarys okoliczności świadczenia
pracy ubezpieczonej na rzecz tego zakładu.
Sąd dał wiarę dowodom z zeznań świadka A. O. oraz przesłuchania odwołującej I. K. w całości. Zeznania świadka były
szczególnie wartościowe ze względu na fakt, iż świadek pracowała z odwołującą w tym samym zakładzie pracy od 1979
r. i wykonywała ten sam lub podobny zakres obowiązków co odwołująca, w związku z czym posiadała wiedzę na temat
świadczonej przez nią pracy. Zeznania świadka i odwołującej się były spójne ze sobą wzajemnie oraz z okolicznościami
wynikającymi ze zgromadzonej w toku postępowania dokumentacji.
Zaznaczenia wymaga, że organ rentowy kwestionował świadectwo pracy wydane przez (...) w zakresie wskazanym w
odpowiedzi na odwołanie. W pozostałym zakresie strony nie kwestionowały dowodów zebranych w niniejszej sprawie.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Odwołanie ubezpieczonej I. K. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 12 stycznia 2015
r., znak ENMS/10/(...) było zasadne i jako takie podlegało uwzględnieniu.
Przepis art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
(tekst jedn. Dz. U. z 2013 r., poz. 1440; ze zm.) wskazuje, że ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r.
przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy
osiągnęli:
1. okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach
dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn, oraz
2. okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 ustawy.
Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do Otwartego Funduszu
Emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w Otwartym Funduszu
Emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.
Przy określaniu prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie ma żadnej swobody. Prace te
ściśle i jasno określone są w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego
pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Na wykazach prac zawartych
we wskazanym rozporządzeniu, nie kończą się jednak ograniczenia dotyczące uprawnień z tytułu wykonywania prac
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Aby daną pracę uznać za wykonywaną w szczególnych
warunkach lub w szczególnym charakterze, pracownik musi ją wykonywać stale i w pełnym wymiarze czasu pracy,
obowiązującym na danym stanowisku pracy. Dodatkowo, zgodnie z powołanym rozporządzeniem, aby kobieta mogła
nabyć prawo do emerytury powinna:
1. posiadać 20-letni okres zatrudnienia, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów
zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia),
2. wykonywać pracę wymienioną w wykazie A (Prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do
niższego wieku emerytalnego), będącym załącznikiem do rozporządzenia, oraz
3. osiągnąć wiek emerytalny wynoszący 55 lat (§ 4 ust. 1 pkt. 1 rozporządzenia) oraz być zatrudnioną przez co najmniej
15 lat w szczególnych warunkach (§ 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia).
W myśl stanowiska wyrażonego w orzecznictwie, w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, warunki nabycia
prawa do wcześniejszej emerytury muszą być spełnione łącznie w chwili wydania decyzji przez organ rentowy. W
postępowaniu odwoławczym od decyzji odmawiającej prawa do tego świadczenia, sąd ubezpieczeń społecznych ocenia
legalność decyzji według stanu rzeczy istniejącego w chwili jej wydania (wyrok SN z dnia 7 lutego 2006 r., I UK
154/05). Wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze powinno być stwierdzone
przez pracodawcę w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze lub
w świadectwie pracy (wyrok SN z dnia 15 grudnia 1997 roku, II UKN 417/97 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia
21 listopada 2001 roku, II UKN 598/00). Jednocześnie wskazać należy, że świadectwo pracy nie jest dokumentem
urzędowym w myśl art. 244 § 1 k.p.c., gdyż pracodawca nie ma charakteru organu władzy publicznej, świadectwo pracy
stanowi więc dokument prywatny zgodnie z art. 245 k.p.c. W orzecznictwie podkreśla się, że przy ustalaniu prawa do
emerytury w obniżonym wieku emerytalnym złożenie dowodu w postaci świadectwa pracy może być kwestionowane,
co na podstawie art. 6 k.c. pociąga za sobą obarczenie ciężarem dowodu strony, która zaprzecza okolicznościom
wynikającym ze świadectwa pracy. Należy bowiem ustalić, jakie prace ubezpieczony rzeczywiście wykonywał, bowiem
ta okoliczność, nie zaś nazwa zajmowanego stanowiska, przesądza o ewentualnym istnieniu przesłanek dla przyznania
dochodzonego świadczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie II UK 337/03).
W niniejszej sprawie bezspornym jest, że I. K. osiągnęła wymagany wiek 55 lat i posiada wymaganą ilość okresów
składkowych i nieskładkowych 25 lat. Ponadto odwołująca jako członek otwartego funduszu emerytalnego złożyła w
dniu 23 lutego 2015 r. oświadczenie o wyrażeniu zgody na przekazanie środków zgromadzonych na rachunku OFE
na dochody budżetu państwa.
Istotą sporu w niniejszej sprawie było ustalenie, czy odwołująca posiadała okres zatrudnienia 15 lat w warunkach
szczególnych. Organ rentowy uznał bowiem, ze odwołująca ubiegając się o wcześniejszą emeryturę nie udowodniła
okresu świadczenia pracy w warunkach szczególnych w wymiarze przewidzianym w przepisie § 4 ust. 1 pkt
3 rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego. Podstawą wskazanego wyżej wniosku organu rentowego były
rozbieżności w świadectwie pracy wystawionym przez (...) z dnia 31 stycznia 1997 r., które w ocenie organu rentowego
nie pozwalają uznać tego świadectwa pracy za wystawione prawidłowo.
Jak ustalono w toku niniejszego postępowania nie ulega wątpliwości, że I. K. w okresie od 1 września 1976 r.
do 31 stycznia 1997 r. była zatrudniona w (...). Nie ma również wątpliwości co do tego, że praca na dużej hali
produkcyjnej przy obecności maszyn i taśm montażowych, dużego hałasu i zapachów kleju stanowiła pracę w
warunkach szkodliwych, przy czym okoliczność ta nie jest tożsama z pracą w warunkach szczególnych. Jak wskazano
w rozważaniach wcześniejszych, ustawodawca w stosownych przepisach określił katalogi tego typu prac. W przypadku
niniejszej sprawy organ rentowy już w trakcie postępowania w przedmiocie wniosku ubezpieczonej o wcześniejszą
emeryturę z własnej inicjatywy sięgnął po stosowny katalog stanowiący załącznik do zarządzenia Ministra Zdrowia
i Opieki Społecznej z 12 lipca 1983 r., wskazując na rozbieżności pomiędzy pracami w warunkach szczególnych
wskazanymi w załączniku a informacje zawarte w świadectwie pracy wydanym ubezpieczonej przez pracodawcę.
Mając jednak na uwadze charakter pracy ubezpieczonej, która pracowała w zakładzie obuwniczym, konieczne jest
odniesienie się do innych katalogów prac w warunkach szczególnych. I tak, w poz. 12 i 14 dział VII wykazu A
stanowiącego załącznik do wspomnianego już rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego wymieniono prace przy
produkcji spodów obuwniczych ze skóry, gumy i tworzyw sztucznych oraz klejenie i owlekanie tkanin obuwniczych
oraz prace związane ze szlifowaniem, klejeniem i wykańczaniem wyrobów przemysłu skórzanego. Ze wskazanymi
pozycjami koresponduje katalog będący załącznikiem do zarządzenia nr 7 ministra przemysłu chemicznego i lekkiego
z dnia 7 lipca 1987 r. w sprawie prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach
pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego. Zgodnie bowiem z pkt 1-4 ust. 12 dział VIII wskazanego wyżej
załącznika, za prace związane ze szlifowaniem, klejeniem i wykańczaniu wyrobów przemysłu skórzanego uważa
się m. in. prace na stanowisku obuwnika montażysty, formowacza, szwacza przy nanoszeniu kleju i sklejaniu
elementów wyrobów z użyciem klejów toksycznych, przeszywaniu obuwia, szlifowaniu elementów wyrobów. Jak
wynika więc z powyższego, praca wykonywana przez ubezpieczoną w okresie zatrudnienia w (...) stanowiła pracę
w warunkach szczególnych, ponieważ wykonywane przez nią czynności odpowiadały definicjom zawartym we
wskazanych załącznikach. Praca ubezpieczonej polegała na sklejaniu i zszywaniu obuwia przy użyciu klejów i maszyn
oraz wykrawaniu i dopasowywaniu elementów obuwia.
Oceniając okres wykonywania przez ubezpieczoną pracy w warunkach szczególnych Sąd doszedł do wniosku, że ze
względu na długość zatrudnienia (...) (ok. 21 lat) należało przyjąć spełnienie przez ubezpieczoną wymogu 15 lat
pracy tego rodzaju. Ubezpieczona wykonywała bowiem opisane wyżej czynności w sposób stały, w pełnym wymiarze
czasu pracy i przez cały okres zatrudnienia. Co prawda ubezpieczona pracowała przez pewien czas na magazynie ze
względu na ciążę, a ponadto przebywała również na urlopie wychowawczym, jednakże długość wskazanych okresów
jest nieznaczny z perspektywy długości pracy ubezpieczonej w (...).
Wobec powyższych ustaleń Sąd uznał, że odwołująca spełniła wszystkie przesłanki wymagane do uzyskania prawa do
emerytury ze względu na zatrudnienie w warunkach szczególnych, co skutkowało zmianą skarżonej decyzji organu
rentowego na podstawie art. 47714 § 2 k.p.c. Ponieważ ubezpieczona wystąpiła z wnioskiem o emeryturę dnia 22
grudnia 2014 r., Sąd na podstawie art. 129 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
przyznał jej prawo do emerytury od dnia 1 grudnia 2014 r.
Na podstawie art. 118 ustawy o emeryturach i rentach Sąd jako organ odwoławczy od decyzji organu rentowego orzekł
o jego odpowiedzialności za nieustalenie okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. W ocenie Sądu, na gruncie
niniejszej sprawy organowi rentowemu odpowiedzialności przypisać nie można. Ustalenie, że odwołująca spełnił
warunek 15 lat zatrudnienia w warunkach szczególnych było możliwe dopiero po przeprowadzeniu postępowania
dowodowego, obejmującego dowody z zeznań świadka i przesłuchania odwołującej. Organ rentowy nie ma
tych możliwości dowodowych w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, gdyż ograniczony jest środkami
dowodowymi wymienionymi w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o
świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49).
O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. Wysokość kwoty podlegającej zwrotowi z tytułu
kosztów zastępstwa procesowego poniesionych przez ubezpieczoną wynika z § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez
Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. 2002 nr
163 poz. 1349).
Zarządzenie: odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi organu rentowego.
K.S.