Art 00 - Antropomotoryka

Znaczenie siły w ujęciu relatywnym dla osiagnięć 10-13-letnich chłopców w lekkoatletycznym czwórboju...
NR 26
ANTROPOMOTORYK A
2003
ZNACZENIE SI£Y W UJÊCIU RELATYWNYM
DLA OSI¥GNIÊÆ 10-13-LETNICH CH£OPCÓW
W LEKKOATLETYCZNYM CZWÓRBOJU –
WSKAZANIA METODOLOGICZNE
IMPORTANCE OF THE RELATIVE STRENGTH
OF 10-13 YEARS OLD BOYS IN FIELD
AND TRACK TETRATHLON COMPETITION –
METHODOLOGICAL INDICATIONS
Adam Haleczko*
* dr, Wrocław, ul. Kotsisa 21/4
Słowa kluczowe: siła względna, czwórbój lekkoatletyczny, wskazania metodologiczne
Key words: relative strength, tetrathlon, methodological indications
STRESZCZENIE • SUMMARY
Lekkoatletyczny czwórbój jako podstawowa forma kształtowania wszechstronnej sprawności motorycznej
dzieci spełnia ważną rolę, stanowiąc podbudowę ich późniejszych osiągnięć. Dla konkurencji wchodzących w
jego skład szczególne znaczenie ma siła mięśniowa w ujęciu relatywnym do budowy somatycznej. W pracy
wykorzystano metody stosowane w ocenie faktycznej sprawności siłowej ciężarowców, porównując je z tradycyjnym określeniem siły względnej. Uzyskane wyniki potwierdziły wnioski z poprzednich prac o walorach nowych wskaźników, a jednocześnie możliwość ich stosowania wyłącznie w grupach jednolitych pod względem
wieku i o zbliżonym przygotowaniu sprawnościowym.
-
Tetrathlon, the four-even field and track competition, is commonly treated as a basic form of creation of the
general motor fitness of children, which determine their future sports achievements. In events this competition
consists on – 60 m run, long jump, small ball (baseball) throw and 1000 m run – a special role plays the muscle
strength in relation to the somatic build of a competitor. In the presented paper the methods of evaluation of an
actual strength fitness of weightlifters were compared with the traditional forms of the relative strength determination. The obtained results confirm conclusions the author came in his previous papers, namely the adwantage
of the new indices in evaluation of the relative muscle strength in comparison with previous methods as well as
the necessity to apply these indices only to groups of children which are uniform in age and are characterized by
small dispersion of their physical fitness.
-
-
-
-
Wstęp
Podstawową formą uczestnictwa dziewcząt i chłopców w szkolnym wychowaniu fizycznym, a równo-
cześnie we współzawodnictwie sportowym, jest lekkoatletyczny czwórbój. Konkurencje wchodzące w
jego skład, kształtując poszczególne zdolności motoryczne, zapewniają rozwój wszechstronnej spraw-
– 47 –
-
-
-
-
-
Adam Haleczko
ności, stanowiącej podwalinę późniejszych specjalizacji. Spośród zdolności motorycznych, wywierających wpływ na wyniki czwórboju szczególne znaczenie ma siła. Mając na uwadze charakter konkurencji składowych, zasadniczą rolę odgrywa relatywne ujęcie siły w stosunku do masy ciała, czyli siła
względna. W jej ocenie najczęściej stosuje się wskaźniki ilorazowe w znacznej mierze uzależnione od
budowy ciała oraz regresyjne, częściowo eliminujące wpływ czynnika somatycznego [1-5].
Zdaniem Sulisza [1] wynikiem konstrukcji wskaźników ilorazowych, powstałych z dwóch cech wysoko skorelowanych, jest brak informacji o stopniu
rozwoju siły niezwiązanej z masą ciała. Wartość ta,
niezależna od czynnika somatycznego, stanowi indywidualną cechę osobnika charakteryzującą jego
siłę mięśniową. Podobnie negatywnie określają ten
wskaźnik Vanderburgh i wsp. [6]. W ich opinii ocena siły bez uwzględnienia masy ciała prowadzi do
zaniżenia jej wartości u osób o niskiej wartości tej
cechy. Wskaźniki ilorazowe dają nową zmienną,
która wcale nie jest lepsza pod względem eliminacji
wpływu masy ciała od bezpośredniego pomiaru siły,
ponieważ relatywnie zaniżają one z kolei wyniki uzyskiwane przez osoby cięższe. Podstawę konstrukcji
wskaźników stanowią próby motoryczne określające poziom siły absolutnej, a punktem odniesienia
do jej oceny względnej jest zawsze masa ciała stosunkowo trafnie odzwierciedlająca tkankę mięśniową, szczególnie w zbiorowościach osób młodych aktywnych ruchowo.
Pomiaru siły można dokonywać bezpośrednio w
określonych jednostkach w warunkach laboratoryjnych, izolując wpływ innych czynników. Częściej
stosuje się metodę testową, przy której należy jednak liczyć się z tym, że każda czynność ruchowa jest
wynikiem współdziałania wszystkich zdolności motorycznych i pomiar zdolności będącej celem badania zawsze jest „zanieczyszczony” wpływem pozostałych. Ponadto rezultaty testów, tak jak wyniki sportowe, uzależnione są od takich czynników, jak cechy psychiczne, technika i taktyka ruchu [7].
Według Fidelusa [7], jeżeli czas reakcji nie wpływa na rozpoczęcie ruchu, czyli gdy zawodnik sam
decyduje o początku działania, tak jak np. dzieje się
w rzutach, to szybkość ruchu zależy głównie od siły
mięśni i techniki wykonania. Akceptacja tego stwierdzenia pozwala traktować rzut piłką lekarską jako
adekwatny do oceny możliwości siłowo-szybkościowych 10- do 12-letnich chłopców biorących udział
w czwórboju. Ostatnio podjęto próby dostosowania metod oceny faktycznej siły względnej, stosowanych w wyrównywaniu szans ciężarowców różniących się masą ciała, do możliwości fizycznych dzieci
[8, 9]. Okazało się, iż podstawowym warunkiem
obiektywnych, miarodajnych porównań dzieci pod
względem tej zdolności motorycznej jest ich w miarę jednolity wiek. Dominacja motoryczna starszych,
jak można przypuszczać, wynika z ich większych
doświadczeń ruchowych i zachodzących przemian
fizjologicznych, szczególnie w analizatorze ruchu
[10, 11, 9]. Mając na uwadze, iż wyniki czwórboju
mogą być w szkołach traktowane jako normy sprawnościowe jednolite dla wszystkich uczniów, należy
stosować kryteria wyrównujące szanse uzyskania
przez wszystkie dzieci obiektywnej oceny za osiągnięcia sportowe niezależnie od ich warunków somatycznych. Można przypuszczać, że taka możliwość
powstanie po określeniu faktycznej sprawności siłowej badanych chłopców i jej związków z wynikami
sportowymi. Z kolei ich analiza może również dostarczyć istotnych wskazań do pracy szkoleniowej.
Materiał i metody
Materiał obejmuje dane 30 chłopców ze Szkoły Podstawowej nr 1 w Głuchołazach, uczęszczających do
klas realizujących rozszerzony program wychowania fizycznego w wymiarze 6 godzin tygodniowo (15
uczniów rozpoczęło szkolenie w klasie czwartej w
1989 r., pozostali dwa lata później). Pomiary w latach 1989-1994 prowadził nauczyciel wychowania
fizycznego mgr Jan Macjon. Badania w obu piętnastkach prowadzone były corocznie przez trzy lata
w terminach jesiennych i wiosennych. Rezultaty
konkurencji czwórboju wraz z końcową punktacją
uzupełniono wynikami rzutu piłką lekarską 3 kg do
tyłu [12] oraz pomiarami wysokości i masy ciała (tab.
1). Konkurencje czwórboju przeprowadzono zgodnie z przepisami PZLA [13]. W skoku w dal stosowano odbicie z jednometrowej strefy. W rzucie piłką
palantową 150 g wyniki odczytywano z dokładnością do 0,5 m. Spośród kilku metod określenia faktycznej sprawności siłowej, czyli inaczej rzeczywistej siły względnej, wybrano konstrukcję wskaźników, których podstawą jest takie przekształcenie
masy ciała stanowiącej mianownik ilorazu (siła odniesiona do masy ciała), aby jego wartość stworzyła
jednakowe szanse oceny tej zdolności motorycznej
wszystkim badanym niezależnie od wielkości masy
ciała. Punktem wyjścia do konstrukcji wskaźników
rzut [w cm]
jest korekta ilorazu
, ponieważ ten
masa ciała [w kg]
ten podstawowy wzór, jak już wspomniano, faworyzuje osoby o niższych wartościach masy ciała [1417, 9].
Kierując się doświadczeniami z poprzednich
prac, dokonano wyboru wskaźników, z których po
– 48 –
Znaczenie siły w ujęciu relatywnym dla osiagnięć 10-13-letnich chłopców w lekkoatletycznym czwórboju...
Tabela 1. Średnie arytmetyczne danych wyjściowych i wskaźników sprawności siłowej w sześciu badaniach [N = 30]
Table 1. The men values of measured scores and strength fitness indices in six repetitions of examination [N = 30]
Lp.
No
Cecha
Trait
Badanie
No of examination
1
2
3
4
5
6
1.
Bieg na 60 m
60 m run
10,51
10,05
9,96
9,63
9,62
9,31
2.
Skok w dal
Long jump
338,8
363,3
368,3
379,1
390,7
408,0
3.
Rrzut pi³k¹ palantow¹
Baseball trow 150 g
31,15
35,10
35,37
38,75
39,65
42,22
4.
Bieg na 1000 m
1000 m run
248,2
235,5
237,8
224,0
224,9
217,5
5.
Suma punktów
Sum of points
66,8
98,1
101,3
134,9
137,9
171,2
6.
Rzut pi³k¹ lekarsk¹
Heavy (medicine) ball throw
461,3
537,0
584,3
617,3
671,3
766,7
7.
Masa cia³a
Body mass
31,74
32,92
34,53
36,43
38,44
40,74
8.
WskaŸnik si³y wzglêdnej
Relative strength
14,59
16,36
17,4
16,96
17,44
18,78
9.
WskaŸnik faktycznej
sprawnoœci si³owej
Actual strength fitness index
46,07
–
–
–
–
–
Tabela 2. Związki masy ciała ze wskaźnikami sprawności siłowej w sześciu badaniach [N = 30]
Table 2. Correlations between body mass and strength indices in six examinations [N = 30]
WskaŸniki
Indices
Badanie
No of examination
1
2
3
4
5
6
I.
F
m
-26
-29
-16
-12
12
18
II.
F
m
× 100
w
-06
-03
05
20
37
48
III.
F
m × 10
18
29
29
44
51
59
F
m × 10
32
46
42
57
60
67
V.
F
( 3 m )2
03
10
14
28
40
48
VI.
F
(log m ) × 10
35
50
46
61
63
70
VII.
F
(log m )2 × 10
11
21
24
39
48
57
VIII.
F
[log (0,1 m )] × 10
-15
-11
02
15
34
44
IV.
3
15 < r < 15
r0,05 – 36
-
-15 < r < 15
-
F – rzut piłką lekarską (cm), W – wysokość ciała [cm], M – masa ciała [kg]
F – heavy (medicine) ball throw [cm], W – body height [cm],M – body mass [kg]
-
-
-
Współczynnik korelacji przedstawiono jako liczby całkowite, mnożąc je przez 100.
The correlation coefficients are presented as integer numbers due to the multiplication of them by 100.
– 49 –
r0,01 – 46
Adam Haleczko
wstępnych obliczeniach do analizy wybrano te, które
chociaż w jednym z badań nie przekroczyły w korelacji z masą ciała progów statystycznej istotności (tab.
2). Niskie lub oscylujące wokół zera współczynniki
„r” oznaczają ograniczenie, względnie wyeliminowanie, wpływu tej cechy na ocenę siły, a tym samym możliwość praktycznego zastosowania wskaźników. Milicerowa i Ołpiński [18], określając faktyczną sprawność siłową zawodników trójboju (wyciskanie, rwanie i podrzut), potraktowali wynik tej
konkurencji jako funkcję masy ciała, co w konsekwencji pozwoliło, korzystając z równania regresji,
otrzymać wyniki przewidywane. W końcowym działaniu wyniki faktyczne przedstawiono w procentach
wyników przewidywanych. Podobny sposób postępowania przyjęto w analizie rezultatów czwórboju.
Spośród wskaźników, których korelacje najbardziej
zbliżone do zera świadczyły o eliminacji oddziaływania masy ciała na ocenę siły, wybrano wskaźnik
V z badania pierwszego (r = .0304), zgodny z forrzut
mułą Lietzkego ( 2 ) [19]. Oprócz nie3
( masa cia³a)
zależności od czynnika somatycznego wskaźnik ten
charakteryzują ścisłe zależności z rzutem piłką lekarską i końcowym wynikiem czwórboju (tab. 4).
Znikomy współczynnik korelacji wyniku z masą ciała (r = -.0897) wyklucza posłużenie się tą cechą do
przewidywania końcowego rezultatu czwórboju. W
tej sytuacji przyjęto pośrednią drogę, wykorzystując
w tym celu znaczące związki masy ciała z rzutem (r
= .5445), wyników tej próby z sumą punktów (r =
.5037), a przede wszystkim ze wskaźnikiem faktycznej sprawności siłowej (r = .8525). Wskaźnik ten
osiąga stosunkowo wysoką korelację z końcową
oceną punktową czwórboju (r = .6474). Otrzymana wartość, wprowadzona do równania regresji,
umożliwiła przewidywanie wyników uczniów na
podstawie poziomu ich siły faktycznej. Zależność ta
wyraża się wzorem: y = ax + b, w którym y – wynik
czwórboju, x – wskaźnik faktycznej sprawności siłowej, a i b – parametry poszukiwanej funkcji. Wyznacza się je empirycznie na podstawie materiału
-
-
-
-
-
wg wzoru [20]: y¢ - r
sy
(x - x) + y , w którym y’ –
sx
przewidywany wynik czwórboju, r – współczynnik
korelacji między wskaźnikiem sprawności siłowej
a wynikiem, sy i sx – odchylenie standardowe wyników i wskaźników sprawności, –
yi–
x – średnie wyników i wskaźników badanych chłopców. Po wprowadzeniu danych liczbowych równanie uzyskało
ostateczną postać: y’ = 2,5226x – 49,4182. Spośród
badanych wyłoniono 5 chłopców o największej i 5
o najmniejszej masie ciała, obliczając średnie arytmetyczne ich danych wyjściowych i wskaźników
sprawności uzyskane dwoma metodami. Z kolei
otrzymane wyniki uczniów cięższych odniesiono do
lżejszych, w ten sposób określając występujące między nimi proporcje. Wyniki obliczeń w postaci średnich arytmetycznych i współczynników korelacji Pearsona przedstawiono w kolejnych tablicach. Wartości wszystkich ujętych w tablicach współczynników wyrażono jako liczby całkowite, mnożąc je
przez 100.
Wyniki i dyskusja
We wszystkich terminach badań sprawdzono związki między masą ciała a utworzonymi wskaźnikami
sprawności siłowej (tab. 2). W wielkościach współczynników korelacji zaobserwowano prawidłowość
polegającą na zwiększaniu się ich wartości w miarę
kolejnych badań, przy czym zgodnie z tą tendencją,
ujemne współczynniki obniżały swoją wartość przed
osiągnięciem zera. Zakłócające tę prawidłowość,
obniżone w trzecim badaniu, współczynniki korelacji wskaźników IV i VI są konsekwencją powakacyjnych zmian w motoryce chłopców, uwidocznionych
średnimi arytmetycznymi ich wyników (tab. 1). Idący w parze z wiekiem wzrost wpływu masy ciała na
wskaźniki potwierdził wnioski wynikające z poprzednich prac [8, 9], postulujące konieczność oceniania
faktycznej siły względnej w grupach jednolitych pod
względem wieku.
O znaczeniu przestrzegania tej zasady świadczą
współczynniki korelacji nieprzekraczające r = ± .15
(tab. 2). Wartość tę przyjęto umownie, a w praktyce korzystniejszy jest wybór współczynników wtedy
kiedy bardziej są one zbliżone do zera. Różnice w
wartości ilorazowych wskaźników uzależnione są od
wartości ich mianowników, gdyż liczniki pozostają
niezmienne. Znaczenia nie mają również niewpływające na korelację mnożniki (10 lub 100), a jedynie przekształcenia masy ciała w formie pierwiastków, potęg lub logarytmów. Zachodzące zmiany w
wartościach czterech wskaźników ilustruje przykład
zamieszczony w tab. 3. Odwrotnie proporcjonalne
zależności między matematycznymi przekształceniami masy ciała a współczynnikami „r”, określającymi
moc ich związku ze wskaźnikami sprawności siłowej wytyczają kierunek działań prowadzących do
obniżenia, przy konstrukcji wskaźników, wartości
korelacji, które tworzą z tą cechą budowy somatycznej.
Dane zawarte w tabeli 4 wskazują na brak wpływu masy ciała na wyniki konkurencji składowych
czwórboju, natomiast odnotowuje się większą rolę
wskaźnika sprawności niż rzutu ciężką piłką w dostarczaniu informacji o związkach z motoryką. Je-
– 50 –
Znaczenie siły w ujęciu relatywnym dla osiagnięć 10-13-letnich chłopców w lekkoatletycznym czwórboju...
Tabela 3. Korelacje miedzy różnymi postaciami wskaźników faktycznej sprawności siłowej w zależności od formy matematycznego
przekształcenia masy ciała (badanie 1) [N = 30]
Table 3. Correlations between different kinds of the actual strength fitness indices in dependence on the formes of mathematical
transformation of the body mass (first examination) [N = 30]
Lp.
No
WskaŸnik
Index
1.
I
2.
II
3.
III
4.
IV
Przekszta³cona masa cia³a
Transformed body mass
Wartoœæ przekszta³conej
masy cia³a
Value of body mass after
transformation
Korelacje wskaŸników
z mas¹ cia³a
Correlation between indices
and transformed body mass
m
31,74
-26
10,02
03
m
5,63
18
m
3,17
32
3
( m)
3
2
Współczynniki korelacji przedstawiono jako liczby całkowite, mnożąc je przez 100.
The correlation coefficients are presented as integer numbers due to the multiplication of them by 100.
Tabela 4. Związki danych wyjściowych ze wskaźnikami sprawności siłowej w pierwszym badaniu [N = 30]
Table 4. Correlation of tests scores under consideration with strength fitness indices in first examination [N = 30]
Lp.
No
1.
Cecha
Trait
1
Bieg na 60 m
60 m run
2
3
4
5
6
7
8
9
-76
22
46
66
-42
-10
-40
-44
00
-55
81
62
02
67
51
-13
41
14
07
11
14
-76
-33
15
-52
-50
50
-09
64
65
54
66
85
-26
03
2.
Skok w dal
Long jump
-76
3.
Rrzut pi³k¹ palantow¹
Baseball trow 150 g
22
4.
Bieg na 1000 m
1000 m run
46
5.
Suma punktów
Sum of points
-66
81
41
-76
6.
Rzut pi³k¹ lekarsk¹
Heavy (medicine) ball throw
-42
62
16
-33
50
7.
Masa cia³a
Body mass
-10
02
07
15
-09
54
8.
WskaŸnik si³y wzglêdnej
Relative strength
-40
67
11
-52
64
66
-26
9.
WskaŸnik faktycznej
sprawnoœci si³owej
Actual strength fitness index
-44
71
14
-50
65
85
03
00
-13
-55
r0,05 – 36
96
96
r0,01 – 46
Współczynniki korelacji przedstawiono jako liczby całkowite, mnożąc je przez 100.
-
-
-
-
-
The correlation coefficients are presented as integer numbers due to the multiplication of them by 100.
dynie w przypadku rzutu piłką palantową współczynniki „r” w obu porównywanych związkach są bardzo niskie i zbliżone pod względem wartości (r – .16
i .14). Pozwala to przypuszczać, że znaczenie siły w
tej konkurencji jest niewielkie w porównaniu z techniką i szybkością. Hipoteza ta znajduje potwierdzenie w piśmiennictwie [21, 22]. Wyniki badań przed-
stawione w tych publikacjach jednoznacznie wskazują na większe znaczenie w rzutach szybkości,
a niejsze siły u dzieci młodszych, natomiast występowanie odwrotnego układu u starszych. Ogólnie
wiadomo, iż siła mięśni zależy głównie od ich przekroju fizjologicznego. W przypadku szybkości ich
skurczu, a więc i szybkości ruchu, takiej zależności
– 51 –
Adam Haleczko
się nie obserwuje, czego przykładem są dalekie rzuty kamieniami 12-13-letnich dzieci [21].
Niezależnie od wspomnianego negatywnego
wpływu dwumiesięcznej przerwy w szkoleniu, objawiającej się niewielką poprawą wyników występującą w badaniach 3 i 5, dane z tabeli 1 wskazują
na wyraźnie niższe półroczne postępy w okresie
między 2 a 5 badaniem w porównaniu z progresją
między 1 a 2 i 5 a 6 terminem pomiarów. Dotyczy
to wszystkich czterech konkurencji, jak i oczywiście
sumy punktów oraz wyników rzutu piłką lekarską.
W sposób szczególnie wyrazisty zmiany w wynikach
chłopców odzwierciedlają wartości wskaźnika siły
względnej, wynoszące między 1 a 2 terminem 1,77
i 5 a 6 1,34, podczas gdy różnica między 2 a 5 wynosi jedynie 1,08 cm na kg masy ciała. Można przypuszczać, iż występujące w środkowych terminach
badań spowolnienie progresji wyników spowodowane jest zakłóceniami motoryki, charakterystycznymi dla wieku badanych [23, 24, 25]. Należy podkreślić istnienie stwierdzonego w 1 badaniu bardzo
ścisłego związku tradycyjnego wskaźnika siły względnej ze wskaźnikiem faktycznej sprawności siłowej
(r = .96). Z dwu wskaźników większą moc diagnostyczną w stosunku do poszczególnych konkurencji
(oprócz biegu na 1000 m) wykazał nowo powstały,
tworzący z nimi wyższe korelacje. Bardziej ścisły,
wynikający z konstrukcji tego wskaźnika związek,
obserwuje się z rzutem piłką lekarską (tab. 4).
Walory diagnostyczne wykazane w sześciu badaniach na ogół krytykowanego tradycyjnego wskaźnika siły względnej można tłumaczyć specyfiką ba-
danej zbiorowości pod względem wieku, budowy
ciała i stopnia usprawnienia. Niestety, z omówionych uprzednio względów nie można we wszystkich,
poza 1 terminem, pomiarach porównać jego skuteczności z nową wersją wskaźnika. Można jednak
zakładać, iż w podobny sposób skonstruowane
wskaźniki, adekwatne do wieku badanych, będą
bardziej miarodajne i efektywniejsze w ocenie relatywnej siły chłopców w każdym terminie badań.
Natomiast niezaprzeczalną zaletą wskaźników tradycyjnych jest możliwość ich stałego stosowania,
niezależnego od wieku dzieci.
Jednym ze sposobów praktycznego sprawdzenia przydatności, a jednocześnie porównania wskaźników sprawności siłowej, jest zestawienie parametrów uczniów znacznie różniących się masą ciała.
Przedstawione w tab. 3 dane najcięższych chłopców
odniesione do wyników ich najlżejszych kolegów
umożliwiają ocenę skuteczności zastosowanych
wskaźników. Najkorzystniejsza byłaby sytuacja, gdy
wskaźniki chłopców o ekstremalnych wymiarach
x
x min
max
= 1,0. W praktymasy ciała tworzyłyby iloraz ce odbiegają one mniej lub więcej od optymalnego
wzorca [8, 9]. Wykorzystane w badaniach wskaźniki niewiele się różnią od idealnej jedności, a ich
obiektywną ocenę należy rozpatrywać z uwzględnieniem wartości proporcji jakie tworzą rzut (ocena siły absolutnej), masa ciała i wynik czwórboju.
Dane zawarte w tabeli 5 potwierdzają skuteczność
wskaźnika faktycznej sprawności siłowej, minimalnie preferującego chłopców cięższych. Nieoczeki-
Tabela 5. Zestawienie proporcji jakie tworzą średnie arytmetyczne danych chłopców o największej i najmniejszej masie ciała [N – 5,
max
N – 5]
min
Table 5. Mean values and their proportions in boys with extreme (minimal and maximal) body mass
Lp.
No
Xmax
X min
Xmax
Xmin
Wysokoœæ cia³a
Body height
142,0
133,6
1,06
2.
Masa cia³a
Body mass
36,72
27,30
1,35
3.
Rzut pi³k¹ lekarsk¹
Heavy (medicine) ball throw
522,0
412,-
1,27
4.
Suma pkt czwórboju
Sum of points in 4 tests competition
67,2
56,6
1,19
5.
WskaŸnik si³y wzglêdnej
Relative strength index
14,30
15,10
0,95
6.
Punkty przewidywane
Points expeced
70,15
65,23
1,08
7.
WskaŸnik faktyczny sprawnoœci
si³owej
Actual strength fitness index
47,40
45,46
1,04
-
1.
-
Cecha
Trait
– 52 –
Znaczenie siły w ujęciu relatywnym dla osiagnięć 10-13-letnich chłopców w lekkoatletycznym czwórboju...
wanie niewiele ustępuje mu wskaźnik tradycyjny, z
kolei faworyzujący w małym stopniu lżejszych. Proporcje przewidywanych na podstawie wskaźnika faktycznej sprawności siłowej, wyników czwórboju są
niewątpliwie bliższe rzeczywistym możliwościom
chłopców, niezależnie od ich budowy ciała niż autentycznie uzyskane rezultaty.
Podsumowanie
Analiza materiału w pełni potwierdziła wnioski z
poprzednich prac, iż warunkiem sine qua non miarodajnej i rzetelnej oceny faktycznej sprawności siłowej jest jednolity wiek badanych. Jest to jednak
zasadnicza wada tej metody, zasługującej pod inny-
mi względami na wyróżnienie. Przede wszystkim
należy tu podkreślić niezależność od masy ciała, co
stwarza jednakowe warunki dla wszystkich badanych. Ponadto powstały w wyniku tej metody wskaźnik zapewnia precyzyjniejszą aniżeli sam rzut piłką
lekarską czy wskaźnik tradycyjny ocenę wpływu siły
na wyniki czwórboju. Nieco bardziej pracochłonne
działania, poświęcone przewidywaniu tych wyników
metodą regresji, również dały pozytywny efekt. Ten
sposób może być szczególnie użyteczny przy indywidualnej ocenie osiągnięć chłopców w konkurencjach lekkoatletycznych, stwarzając nauczycielom
lub szkoleniowcom obiektywne warunki rozpoznania rzeczywistych możliwości sprawnościowych
uczniów.
PIŚMIENNICTWO • LITERATURE
-
-
-
-
-
[1]
Sulisz S: Określenie siły ogólnej młodych kobiet i mężczyzn metodą dynamometryczną. Materiały i Prace Antropologiczne, 1975; 89: 49-80
[2] Haleczko A: Ewaluacja sprawności motorycznej dzieci
i młodzieży; w Raczek J (red): Motoryczność dzieci i młodzieży – aspekty teoretyczne oraz implikacje metodyczne. Katowice, AWF, 1986; 177-197
[3] Haleczko A, Paliga Z: Wskaźniki siły mięśniowej jako
kryteria sprawności motorycznej dzieci w wieku od 7
do 10 lat; w Wyżnikiewicz-Kopp Z (red): Wychowanie
fizyczne i sport dzieci i młodzieży. Uniwersytet Szczeciński, 1990; 313-332
[4] Mleczko E: Zróżnicowanie środowiskowe a poziom i dynamika rozwoju funkcjonalnego dzieci krakowskich między 7 a 14 rokiem życia. Antropomotoryka, 1993; 10:
57-114
[5] Osiński W: Antropomotoryka. Poznań, AWF, 2000
[6] Vanderburgh PM, Mahar MT, Chou CH: Allometric Scaling of Grip Strength by Body Mass in College-Age Men
and Women. Research Quarterly for Exercise and Sport,
1995; 1: 80-84
[7] Fidelus K: Próba ustalenia podstawowych czynników
motorycznych wpływających na rezultat sportowy; w Fidelus K, Przewęda R, Wohl A (red): Studia nad motorycznością ludzką. Roczniki Naukowe, Warszawa, AWF,
1972; 16: 143-160
[8] Haleczko A: Sprawność siłowa 13-15-letnich dziewcząt
i chłopców. Antropomotoryka, 2002; 24: 45-56.
[9] Ciszek A, Haleczko A: Ocena siły względnej chłopców
w wieku 10-12 lat; w Kowalski P, Migasiewicz J (red):
Problemy badawcze w lekkoatletyce. Wrocław, AWF,
2003; (w druku)
[10] Farfel’ VS: Uprawlenije dwiżenijami w sportie. Moskva,
Fizkultura i Sport, 1975
[11] Haleczko A: Wiek jako czynnik różnicujący sprawność fizyczną dzieci i młodzieży; w: Janusz A (red): Sprawność
fizyczna społeczeństwa polskiego za lata 1975-1980. Zeszyty Naukowe, Wrocław, AWF, 1972; 28: 23-43
[12] Chromiński Z: Test sprawności fizycznej. Wychowanie
Fizyczne i Higiena Szkolna, 1986; 1: 15-18
[13] Zespół Centralnego Kolegium Sędziów: Przepisy zawodów w Lekkiej Atletyce. Warszawa, PZLA, 1989
[14] Zaciorski WM: Kształcenie cech motorycznych sportowca. Warszawa, Sport i Turystyka, 1970
[15] Malarecki I: Wpływ wymiarów ciała na wydolność
i sprawność fizyczną. Wychowanie Fizyczne i Sport,
1975; 1: 3-11.
[16] Ważny Z: Trening siły mięśniowej. Warszawa, Sport i Turystyka, 1977.
[17] Haleczko A, Socha T: Somatyczne uwarunkowania osiągnięć kobiet i mężczyzn w podnoszeniu ciężarów; w Socha S (red): Problemy dymorfizmu płciowego w sporcie. Katowice, AWF, 2000; 6: 273-279.
[18] Milicerowa H, Ołpiński R: Metody wyznaczania faktycznej sprawności w podnoszeniu ciężarów. Wychowanie
Fizyczne i Sport, 1958; 3: 423-432.
[19] Lietzke MH: Relation between weight-lifting totals and
body weight. Science, 1956; 124: 486-487 (streszczenie w języku polskim), Kultura Fizyczna, 1957; 8: 619621
[20] Guilford JP: Podstawowe metody statystyczne w psychologii i pedagogice, wyd. 2, Warszawa, Państwowe
Wydawnictwo Naukowe, 1964
[21] Farfel” VS: Fizjologia sporta. Oèerki, Moskva, Fizkul’tura i Sport, 1960
[22] Haleczko A: Możliwości szybkościowo-siłowe 10-14-letnich dziewcząt i chłopców; w Socha S (red): Problemy
dymorfizmu płciowego w sporcie. Katowice, AWF,
1997; 4: 149-154
[23] Meinel K: Motoryczność ludzka. Warszawa, Sport i Turystyka, 1967
[24] Haleczko A: Zwinność i jej znaczenie dla sprawności
motorycznej dzieci i młodzieży; w Żarek J (red): Główne
tendencje rozwoju wychowania fizycznego i sportu dzieci i młodzieży. Zeszyty Naukowe, Kraków, AWF, 1979;
19: I, 188-201
[25] Haleczko A: Biologiczne aspekty ewaluacji sprawności
motorycznej dzieci w wieku szkolnym – wybrane zagadnienia metodologiczne. Antropomotoryka, 1989; 1: 1936
– 53 –