Wybór aparatu

10
Część pierwsza – wyposażenie fotografa
Naucz się dobrze fotografować makro i szczegół
11
Wybór aparatu
W
ybór aparatu, ze względu na wielki asortyment
aparatów i obiektywów w dzisiejszych czasach,
jest ogromnie trudnym zadaniem dla każdego, kto chce
się poświęcić fotografii przyrody i fotografii z bliska.
Postęp w zakresie konstrukcji i elektroniki spowodował,
że współczesne aparaty są wyjątkowo skomplikowane.
Co więcej, w ostatnich latach w przemyśle fotograficznym doszło do głębokich zmian, zwłaszcza jeśli chodzi
o technikę cyfrową.
Czynniki wpływające
na Waszą decyzję
TĘŻNICA WYTWORNA
(ISCHNURA PUMILIO)
Lustrzanka jakiegokolwiek formatu jest idealnym wyborem
do fotografii z bliska.Wizjer
pozwala zobaczyć obiekt tak,
jak będzie wyglądał na zdjęciu. Niedojrzała samiczka usadowiła się w ukryciu głęboko
w okolicznej zieleni. Użyłem
monopodu, aby uniknąć poruszenia aparatu, gdyż ukształtowanie terenu unimożliwiło
skorzystanie ze statywu.
Mamyia 645, obiektyw makro 120 mm, dobłysk wypełniający (fill-flash), Fuji Velvia
Zanim zdecydujecie się na konkretny aparat, musicie odpowiedzieć sobie na szereg pytań. Jedno z nich to: jaką
sumę chcecie na to przeznaczyć? Drugie, może to najważniejsze: czy chcecie aparat cyfrowy, czy też zostaniecie wierni filmowi? Jeśli wybierzecie tę drugą możliwość,
to musicie zdecydować, czy będziecie korzystać z filmu
35 mm, czy też ze średniego formatu. Wizyta w dobrym
sklepie fotograficznym z szerokim asortymentem wyposażenia na składzie to właściwy początek procesu decydowania, gdyż można tam wypróbować i porównać
rozmaite formaty i marki. Ważne jest, by się upewnić, że
aparat jest poręczny, a jego główne elementy sterujące są
łatwo dostępne.
Pamiętajcie, że aparat, który jest odpowiedni dla jednej
osoby, nie musi odpowiadać komuś innemu. Dokładnie
zbadajcie system wybranego aparatu i niech Wam doradzą inni fotografowie, używający aparatu, którym się
interesujecie – oni będą w stanie opowiedzieć o swoich
doświadczeniach oraz jasno określić wszelkie za i przeciw. Inwestycja w sprzęt fotograficzny jest długoterminowym zobowiązaniem – musicie dokładnie przemyśleć, co
jest głównym przedmiotem Waszych fotograficznych zainteresowań, i upewnić się, że macie do dyspozycji szeroki
zasób obiektywów i akcesoriów w przypadku, gdy zdecydujecie się rozszerzyć swoje fotograficzne zainteresowania
na inne tematy.
Znani producenci aparatów, jakimi są Nikon i Canon,
oferują najbardziej kompleksowy asortyment wyposażenia dla fotografii z bliska i makrofotografii. W ich
przypadku płaci się za trwałość i solidność. Jeśli chodzi o średni format, pełny asortyment obiektywów i akcesoriów służących fotografii z bliska i makrofotografii
posiadają producenci Mamiya i Hasselblad. Ich sprzęt
w porównaniu z innymi markami jest zasadniczo droż-
szy. Cieszą się jednak bardzo dobrą reputacją,
chodzi przecież głównie o jakość i solidność, co
należy koniecznie rozważyć, jeżeli zajmujecie się
fotografią profesjonalnie. Dokładne informacje
na temat aparatów, włącznie ze specyfikacjami
technicznymi czy instruktażami, są zwykle dostępne na stronach internetowych producentów.
Istnieje także wiele przydatnych stron internetowych,
które zawierają szczegółowe dane o aparatach i innych fotograficznych akcesoriach. Ich oceny są zwykle użyteczne
i mogą wpłynąć na Waszą decyzję.
Zanim kupicie jakiś z wybranych systemów, powinniście jasno wyznaczyć sobie kierunek Waszego zainteresowania. Jest to ogromnie ważne, gdyż określa, jakiego
wyposażenia będziecie potrzebować.
Aparat cyfrowy czy na film?
Najtrudniejszym pytaniem, jakie sobie obecnie zadają fotografowie, jest kwestia, czy powinni inwestować w aparat cyfrowy, czy też trwać przy aparacie na film. Ostatnimi
laty technologia cyfrowa dokonała niesamowitego postępu. Technika cyfrowa rewolucyjnym sposobem zmieniła
niektóre gałęzie fotografii, zwłaszcza fotografię reportażową, do której nadaje się idealnie. Jeśli jednak chodzi
o inne dyscypliny fotografii, jak np. fotografia przyrodnicza czy krajobrazowa, wielu fotografów traktuje fotografię cyfrową z wyraźną rezerwą.
Bez względu na to czy wybierzecie aparat cyfrowy, czy
też na film, lustrzanka (SLR) wciąż pozostaje idealnym
urządzeniem do wykonywania ujęć przyrody z bliska.
Stosowany system kadrowania obrazu pozwala widzieć
obiekt dokładnie tak, jak zostanie odwzorowany na zdjęciu. Przez lata dla profesjonalistów i amatorów zajmujących się fotografowaniem przyrody oczywisty był wybór
formatu 35 mm – ze względu na jego wszechstronność
oraz bogaty asortyment obiektywów i akcesoriów. Jednak
tendencja ta się zmienia i coraz więcej profesjonalistów dostrzega zalety używania średniego
formatu podczas wielu czynności niewymagających dużej ilości światła
i bardzo jasnych obiektywów.
Aparaty Mamiya 645 AFD
i Hasselblad H1 zostały tak skonstruowane, że
mogą robić zdjęcia zarówno na filmie, jak i cyfrowo,
APARAT NIKON
F100 SLR
Model F100, którego konstrukcja wywodzi się z modelu F5,
nadaje się dla profesjonalistów i wymagających amatarów, którzy chcą mieć korpus
z cechami profesjonalnego
aparatu, a którzy w danym
czasie nie potrzebują wszystkich jego funkcji.
MAMIYA 645:
AKCESORIA DO MAKRO
Oto niektóre z obiektywów
i akcesoriów aktualnie będących w ofercie systemu
Mamiya 645. Mamiya także
produkuje w pełni zautomatyzowane mieszki i pierścienie
pośrednie rozmaitych wielkości. Można ich użyć w kombinacji z obiektywami makro,
jak i innymi krótkimi teleobiektywami.
12
Część pierwsza – wyposażenie fotografa
APARAT MAMIYA 645 AFD
Z OBIEKTYWEM MAKRO
120 MM
Mamiya ma ma wśród aparatów średnioformatowych dobrą reputację, zwłaszcza jeśli
chodzi o jakość i wszechstronność. Format 645 (6 × 4,5 cm)
jest wielce wszechstronny i posiada masę cech powszechnych u formatu 35 mm.
Stanowi świetny wybór do fotografii z bliska i fotografii przyrody.
co jest niewątpliwą zaletą, gdyż pracując w terenie nie musimy nosić obydwu systemów naraz.
Format 645 (tzn. 6 × 4,5 cm) to chyba najpopularniejszy
i najczęściej używany format w fotografii przyrody i makrofotografii. Oferuje powierzchnię kadru 2,7 razy większą od formatu 35 mm. Mamiya 645 AFD i Hasselblad H1
zdecydowanie należą do najczęściej używanych modeli
– ich współczesny zaokrąglony design i wyrafinowana konstrukcja to najważniejsze ulepszenia
w porównaniu ze starszymi toporniejszymi
modelami.
Aparaty te posiadają wiele charakterystycznych cech znanych użytkownikom aparatów 35 mm, a ponadto mają większą powierzchnię
negatywu, co umożliwia otrzymanie większej rozdzielczości i kadrów wyższej jakości. Producenci Contax i Pentax
również produkują aparaty tego formatu, jednak nie są to
tak rozpowszechnione jak marki wymienione powyżej.
Nie mają też wymiennej tylnej ścianki, co jest ich wadą.
Większość producentów aparatów średnioformatowych posiada w swojej ofercie, oprócz rozmaitych pierścieni czy mieszków (bellows), wystarczającą ilość akcesoriów
służących do fotografowania z bliska i przynajmniej jeden obiektyw makro. Bez względu na to, na jaki system
Naucz się dobrze fotografować makro i szczegół
czy format się zdecydujecie, różnice między konkretnymi
aparatami w przypadku jakości obrazu i solidności są nieznaczne. Na rynku fotograficznym konkurencja jest nadmierna i producenci zdają sobie sprawę z konieczności
utrzymywania wysokiego standardu jakości i trwałości.
Zdjęcie po lewej: Mamiya
645, obiektyw makro 120 mm, Fuji Velvia.
Zdjęcie po prawej: Pentax
LX, obiektyw makro
100 mm, Fuji Provia F
MOTYL NOCNY (ACTIAS MAENAS)
Te dwie fotografie ilustrują faktyczną wielkość systemu 645
i 35 mm. Większa klatka filmowa większego formatu pozwala uchwycić zwiększony obiekt zachowując identyczną wielkość
otoczenia. Z większego formatu da się także wyciąć kadr lepszej
jakości niż z mniejszego formatu..
13
Fotografia cyfrowa
K
iedy Kodak wprowadził na rynek w roku 1991 zaawansowaną lustrzankę cyfrową za niebotyczną
cenę 15 000 funtów (25 000 dolarów) z sensorem o rozdzielczości 1,3 megapiksela, mało kto pomyślał, że aparat cyfrowy mógłby się stać poważnym konkurentem dla
aparatu na film. Dziś wydaje się, że cyfrówka zagraża samej sobie.
W ostatnich kilku latach doszło do radykalnej zmiany
zarówno cen, jak i jakości cyfrowych lustrzanek, zwłaszcza przeznaczonych dla amatorów. Wiele cyfrowych lustrzanek wyposażonych w pełnowymiarowy sensor było
nieosiągalnych dla większości fotografów, głównie z powodu ich ceny. Najnowsze generacje zaawansowanych pod
względem technicznym aparatów są już generalnie o wiele bardziej przystępne cenowo. Gdy na rynku pojawiły się
pierwsze aparaty cyfrowe, wiele osób – zwłaszcza puryści
i amatorzy – miało do nich bardzo podejrzliwy stosunek.
Technika cyfrowa była uważana za wroga, który groził, że
uczyni film zbytecznym i zdegraduje rzemiosło fotografa
z pozycji, jaką posiada w dzisiejszych czasach. Jednak pojawienie się cyfrowej technologii wbrew oczekiwaniom raczej pomogło ożywić fotografię konwencjonalną i wniosło
świeży powiew do sztuki, która odznaczała się statycznością i gubiła wyznaczony kierunek.
Cyfrowa fotografia jest relatywnie nową technologią, która podlega nieustannym zmianom rozwojowym.
Wymaga od fotografów o wiele większego zaangażowania pod każdym względem, niż w przeszłości wymagały
tego aparaty tradycyjne. A jeżeli nie potrafimy obsługiwać
komputera, zmusza nas, byśmy się tego jak najszybciej nauczyli, jeżeli chcemy czerpać z tej nowej technologii dużo
więcej radości i zadowolenia.
Zalety i wady obu systemów
GWIAZDNICA
WIELKOKWIATOWA
(STELLARIA HOLOSTEA)
Większy format jest idealny do
tych fotografii przyrody, które
nie wymagają użycia
teleobiektywu.
Mamiya 645, obiektyw
makro 120 mm, Fuji Velvia
Aczkolwiek jest to książka w zasadzie techniczna, której
główną tematyką jest fotografowanie przyrody z bliska,
wypada podać niektóre za i przeciw obydwu technologii.
Jeżeli rozważacie korzystanie z technologii cyfrowej, powinniście jak najszybciej zaznajomić się z szeregiem istotnych aspektów. Tempo technicznych zmian oznacza, że
wiele aparatów i związanych z nimi produktów cechuje się
relatywnie krótką żywotnością. W czasie, gdy będziecie
czytać tę książkę, niektóre produkty mogą być już przestarzałe, a informacje nieaktualne. Jednakże większość z zawartych w niej rad będzie nadal obowiązująca, pomimo że
technologia poczyniła postępy.
ZMIERZCHNICA TRUPIAGŁÓWKA (ACHERONITA ATROPOS)
W roku 2006 wyszło kilka aparatów o wielkiej rozdzielczości, jak np. Canon EOS 1Ds Mark II z 16 megapikselami (35mm), czy Hasselblad H2D z 22 megapikselami (średni format). Ja używam Kodaka
DCS Pro 14/nx z 14 megapikselami. Praktycznie ciągle fotografuję w formacie RAW, a uzyskane
zdjęcia konwertuję do formatu TIFF. Odwzorowanie kolorów i rezultaty tego aparatu uważam za
naprawdę świetne. Abyście z tym aparatem osiągnęli jak najlepsze wyniki, musicie (zupełnie jak z innymi aparatami) przeprowadzić wiele testów i doskonale zapoznać się z działaniem tego urządzenia.
Kodak DCS Pro 14/nx, obiektyw makro Nikon 200mm, ISO 160, RAW przekonwertowany do TIFF
14
Część pierwsza – wyposażenie fotografa
Naucz się dobrze fotografować makro i szczegół
Cyfrówki: kwestia jakości
Wielkość sensora
Pytanie, które sobie zadaje wielu fotografów, to: czy technologia cyfrowa jest równie dobra jak technologia oparta
na pracy z filmem? Ta kwestia ciągle pozostaje przedmiotem polemik i różnych dyskusji. Wyniki osiągane w przeszłości były wątpliwe i nieprzekonujące. Z tego względu
niezmiernie trudno jest porównać metodycznie i uczciwie
dwa odmienne systemy fotograficzne.
Będąc fotografem przekonanym do średniego formatu, przyzwyczaiłem się w ostatnich piętnastu latach przeglądać i pracować z negatywami większymi niż 35 mm.
Dla mnie odpowiedź na pytanie o jakość jest naprawdę
ogromnie trudna. Dzisiaj ogólnie uważa się, że współczesne rozwinięte lustrzanki cyfrowe są zdolne wytworzyć lepsze obrazy od tych, które można w tym formacie
uzyskać z filmu o takiej samej czułości. Niemniej jednak
w przypadku średniego formatu odpowiedź na to pytanie
jest nawet bardziej kontrowersyjna, gdyż zależy od wielu
innych czynników.
Rodzaj fotografii, na której się w końcu skupicie, będzie
również bezpośrednio wpływał na to, który system będzie
Waszym potrzebom najbardziej odpowiadać. Osobiście
stwierdziłem, że fotografując na średnioformatowym filmie Fuji Velvia uzyskane obrazy są pod każdym względem
lepsze od tych, które następnie wykonałem swym cyfrowym aparatem Kodak DCS Pro 14/nx. Jeśli to porównanie przeprowadzicie z większymi sensorami, jakie są dziś
używane w niektórych najnowszych cyfrowych przystawkach do aparatów, różnice będą mniej widoczne.
Większość współczesnych lustrzanek cyfrowych posiada
matryce CCD lub CMOS, których rozmiary są mniejsze niż klatka filmu w aparacie na film małoobrazkowy.. W wyniku tego powierzchnia obrazu jest wyraźnie
mniejsza od klatki filmu 35 mm. W momencie wydania tej książki na rynku znajdują się dwie lustrzanki cyfrowe z matrycami o rozmiarach dochodzących do pełnej
wielkości klatki filmowej: Canon EOS 1Ds i Kodak DCS
Pro 14/n (jest ich dziś nieco więcej – przyp. tłumacza).
Oznacza to, że niezależnie od użytego obiektywu, nie
zwiększa się odległość ogniskowej. Kąt patrzenia jest taki
sam, jak w przypadku aparatu na film.
APARAT KODAK DCS PRO 14/N
Ten aparat to następca modelu Pro 14/n, niemniej jednak dokonałem „upgrade‘u” sensora. W czasie, gdzy
pisałem tą książkę, była to cyfrowa lustrzanka z pełnoobrazkową matrycą o najwyższej rozdzielczości.
Przeznaczona jest dla profesjonalistów, gdyż wysoka cena czyni ją dla wielu fotografów niedostępną.
Dysponuje 14 megapikselami o rozdzielczości
4536x3024 i wytwarza pliki o rozmiarze
ok. 40 MB. Może być z powodzeniem
użyta do fotografowania przyrody.
Jej dodatkowym atutem są duże pliki o wysokiej rozdzielczości, które
odpowiadają profesjonalistom sprzedającym swe prace za pośrednictwem
agencji. Autofokus nie reaguje tak szybko w porównaniu z najlepszymi modelami
Nikona czy Canona. Kodak produkuje ten aparat
z bagnetem do Nikona, jak i Canona.
Długość ogniskowej
Mniejsza matryca ma pewne zalety, ale posiada także kilka
wad. Pozornie zwiększa ogniskową obiektywu z przelicznikiem od 1,4 do 1,6 (w zależności od wielkości sensora). Na przykład obiektyw makro 100 mm założony na
cyfrówkę z przelicznikiem 1,5 będzie miał kąt widzenia
odpowiadający ogniskowej 150 mm. I podobnie – teleobiektyw 300 mm będzie odpowiednikiem 450 mm.
CZARKA AUSTRIACKA (SARCOSCYPHA AUSTRIACA)
Niektórzy producenci aparatów twierdzą, że jakość ich współczesnych cyfrowych lustrzanek z najwyższej półki dorónują jakością formatowi średniemu. Do tego przykładu użyłem Kodaka DCS
Pro 14/nx (przed uaktualnieniem sensora) – po lewej na dole, i Mamiya 645 – zdjęcie po prawej na
dole. Mniejsza część każdego zdjęcia jest powiększona o 400% bez jakiegokolwiek dalszego doostrzania. Parametry były następujące: przesłona f/16 u obydwu zdjęć, ISO 80 (najniższa wartość
u Kodaka), ISO 50 u Mamiyi. W przypadku Kodaka użyta była długa ekspozycja. Oba zdjęcia wykonane były ze statywu i z wężykiem spustowym. Choć w tym miejscu przyznam, że wszystkie warunki fotografowania nie były zupełnie identyczne, to i tak myślę, że film jest lepszy.
Głębia ostrości
Można powiedzieć, że mniejszy sensor z przelicznikiem
ogniskowej ma dla fotografów dzikiej przyrody i makro-
Zdjęcie po lewej na dole: Kodak DCS Pro 14/nx, obiektyw Micro Nikkor 105mm, format RAW
z konwersją do TIFF. Zdjęcie po prawej na dole: Mamiya 645, obiektyw makro 120mm, Fuji Velvia
PORÓWNANIE MATRYC
To zdjęcie ilustruje różną powierzchnię kadru w przypadku pełnoobrazkowej (full-size)
i mniejszej (APS) matrycy.
Widzicie tu różnicę powiększenia dla tych dwóch sensorów.
Odległość robocza i wartości
ekspozycji w przypadku obu
aparatów były takie same.
Zdjęcie na górze: Kodak
DCS 14/nx, obiektyw Micro
Nikkor 105mm, RAW przekonwertowany do TIFF
Zdjęcie na dole: Nikon D100,
obiektyw Micro Nikkor
105mm, format NEF (format
RAW Nikona) przekonwertowany do TIFF
15
fotografów pewną zaletę. Należy jednak rozważyć inne
aspekty – choćby głębię ostrości. Na przykład: jeśli na klasyczny aparat 35 mm i cyfrową lustrzankę z mniejszą matrycą założymy ten sam obiektyw z tak samo nastawioną
ogniskową i ustawimy je w identycznej odległości od fotografowanego obiektu, wówczas głębia ostrości będzie u cyfrówki mniejsza. Jeśli zaś użyję tego samego obiektywu,
a z klasycznym aparatem będę stać bliżej obiektu tak, by
w wizjerach obydwu aparatów był taki sam obraz (przy
jednakowo nastawionej ogniskowej), wtedy głębia ostrości
u lustrzanki cyfrowej będzie większa. A to dla makrofotografii jest przydatne. Lecz jeżeli chcecie ustawiać poziom
głębi ostrości drugiego planu i wykonywać zdjęcia wielkości plakatu używając cyfrówki z mniejszym sensorem,
wówczas może pojawić się problem.
Obiektywy szerokokątne
Szerokokątne obiektywy również cierpią na wydłużanie
ogniskowej. Na przykład, obiektyw 24 mm po uwzględnieniu przelicznika 1,5 będzie miał kąt widzenia odpowiadający ogniskowej 36 mm. Producenci rozwiązują ten
problem tak, że konstruują cyfrowe odpowiedniki szerokokątne, których pole widzenia odpowiada aparatowi na
film.
Przejście na cyfrówkę: kwestia
finansów
Fotografia cyfrowa w porównaniu z konwencjonalną oferuje bogactwo przeróżnych udogodnień. Bezspornie najważniejszym atutem są zasadniczo mniejsze wydatki na
eksploatację. Oprócz ceny za materiał i jego obróbkę,
film wymaga staranniejszego przechowywania, pojemników na negatywy, nalepek, pudełek i registratury, nie
wspominając o konieczności poświęcenia mnóstwa czasu
na niezbędną ewidencję. Cyfrowa fotografia te potrzeby
(z wyjątkiem potrzeby dobrej organizacji plików na dysku)
eliminuje. Choć może się stać tak, że ulegniecie efektownej propagandzie techniki cyfrowej i przestaniecie zauważać jej wady.
Chociaż wydatki eksploatacyjne w przypadku aparatów cyfrowych mogą być niższe, to ceny ich samych są
dużo wyższe, a zwłaszcza ceny dobrej jakości lustrzanek
cyfrowych. Jeżeli jednak zużywacie ogromne ilości filmu,
początkowe nakłady mogą się w krótkim czasie zwrócić.
Typowa lustrzanka z sześcioma lub ośmioma megapikselami zwykle kosztuje dwukrotnie więcej niż porównywalny aparat na film, niemniej jednak średnioformatowe
profesjonalne aparaty z 16 czy 22 megapikselami kosztują krocie. Ze względu na to, że cyfrowa fotografia jest