Załącznik nr 7

Wyciąg z Kodeksu karnego dot. przestępstw przeciwko ochronie informacji
Odpowiedzialność karna i służbowa za naruszenie przepisów o
ochronie informacji niejawnych.
Ustawa o ochronie informacji niejawnych nie zawiera przepisów
dotyczących odpowiedzialności z tytułu nieuprawnionego przekazania komuś
informacji niejawnych. Uznano, iż tę kwestię, a w szczególności prawno - karnych
skutków nieuprawnionego ujawnienia informacji niejawnych reguluje w sposób
dostateczny kodeks karny (ustawa z dnia 06.06.1997 r., Dz. U. Nr 88, poz. 553, z
późn. zm.) w Rozdziale XXXIII „przestępstwa przeciwko ochronie informacji
niejawnych".
Kodeks karny przewiduje najsurowsze sankcje i określa przestępstwa skierowane
przeciwko szeroko rozumianej ochronie informacji, których kary godność wynika
przede wszystkim z naruszenia chroniących informacje lub prawo do niej.
W rozdziale przestępstw przeciwko ochronie informacji wyodrębnione zostały cztery
grupy typów czynów zabronionych:
 ujawnienie informacji stanowiącej tajemnicę państwową lub służbową (art. 265 §
1-3 i art. 266 § 1-2),
 bezprawne uzyskanie informacji - kradzież informacji (art. 267 § 1-2),
 naruszenie prawa do zapoznania się z informacją poprzez jej zniszczenie
uszkodzenie lub uniemożliwienie dostępu (art. 268 § 1-3),
 dywersja informatyczna (art. 269 §
1-2).
Art 265 (ujawnienie tajemnicy państwowej)
§ 1. Kto ujawnia lub wbrew przepisom ustawy wykorzystuje informacje stanowiące
tajemnicę państwową, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Jeżeli informację określoną w § 1 ujawniono osobie działającej w imieniu lub na
rzecz podmiotu zagranicznego, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6
miesięcy do lat 8.
§ 3. Kto nieumyślnie ujawnia informację określoną w § 1, z którą zapoznał się w
związku z pełnieniem funkcji publicznej lub otrzymanym upoważnieniem,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
Art 266 (ujawnienie tajemnicy służbowej)
§ 1. Kto, wbrew przepisom ustawy lub przyjętemu na siebie zobowiązaniu, ujawnia lub
wykorzystuje informację, z którą zapoznał się w związku z pełnioną funkcją,
wykonywaną pracą, działalnością publiczną, społeczną, gospodarczą lub naukową,
podlega grzywnie, karze wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 2. Funkcjonariusz publiczny, który ujawnia osobie nieuprawnionej informację
stanowiącą tajemnicę służbową lub informację którą uzyskał w związku z
wykonywaniem czynności służbowych, a której ujawnienie może narazić na szkodę
prawnie chroniony interes, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 3. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 następuje na wniosek
pokrzywdzonego.
Art 267 (bezprawne uzyskanie informacji)
§ 1. Kto bez uprawnienia uzyskuje informację dla niego nie przeznaczoną,
otwierając zamknięte pismo, podłączając się do przewodu służącego do
przekazywania informacji lub przełamując elektroniczne, magnetyczne albo inne
szczególne jej zabezpieczenie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo
pozbawienia wolności do lat 2.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto w celu uzyskania informacji, do której nie jest
uprawniony, zakłada lub posługuje się urządzeniem podsłuchowym, wizualnym albo
innym urządzeniem specjalnym.
§ 3. Tej samej karze podlega, kto informację uzyskaną w sposób określony w § 1 lub
2 ujawnia innej osobie.
§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 1-3 następuje na wniosek
pokrzywdzonego.
Art. 268 (udaremnienie uzyskania informacji)
§ 1. Kto nie będąc do tego uprawnionym, niszczy, uszkadza, usuwa lub zmienia
zapis istotnej informacji albo w inny sposób udaremnia lub znacznie utrudnia osobie
uprawnionej zapoznanie się z nią, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności
albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 2. Jeżeli czyn określony § 1 dotyczy zapisu na komputerowym nośniku informacji,
sprawca podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 3. Kto dopuszczając się czynu określonego w § 1 lub 2, wyrządza znaczną szkodę
majątkową, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 1-3 następuje na wniosek
pokrzywdzonego.
Art. 268a
§ 1. Kto nie będąc do tego uprawnionym, niszczy, uszkadza, usuwa, zmienia lub
utrudnia dostęp do danych informatycznych albo w istotnym stopniu zakłóca lub
2
uniemożliwia automatyczne przetwarzanie, gromadzenie lub przekazywanie takich
danych, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Kto, dopuszczając się czynu określonego w § 1, wyrządza znaczna szkodę
majątkową, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 3. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 2 następuje na wniosek
pokrzywdzonego.
Art. 269 (niszczenie zapisów komputerowych szczególnego znaczenia)
§ 1. Kto, niszczy, uszkadza, usuwa lub zmienia dane informatyczne o szczególnym
znaczeniu dla obronności kraju, bezpieczeństwa w komunikacji, funkcjonowania
administracji rządowej, innego organu państwowego lub instytucji państwowej albo
samorządu terytorialnego albo zakłóca lub uniemożliwia automatyczne przetwarzanie,
gromadzenie lub przekazywanie takich danych, podlega karze pozbawienia wolności
od 6 miesięcy do lat 8.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto dopuszcza się czynu określonego w § 1, niszcząc
albo wymieniając nośnik informacji lub niszcząc albo uszkadzając urządzenie służące
automatycznemu przetwarzaniu, gromadzeniu lub przekazywania danych
informatycznych.
Naruszenie zasad ochrony tajemnicy z poszczególnych ustaw może powodować
kumulowanie odpowiedzialności np. odpowiedzialności dyscyplinarnej takiej jak
wydalenie ze służby cywilnej czy organów samorządowych z odpowiedzialnością
karną z kodeksu karnego. Niezależnie może nastąpić
odpowiedzialność cywilna na ogólnych zasadach kodeksu cywilnego.
Poza rozdziałem przestępstw przeciwko ochronie informacji znalazły się
również w kodeksie karnym dwa typy przestępstw komputerowych. Umieszczono je w
rozdziale przestępstw przeciwko mieniu, ze względu na majątkowy cel naruszenia
prawa do informacji. Dotyczy to przestępstw określonych w art. 278 § 2 kk, oraz art.
287 kk.
Art. 278
§ 1. Kto zabiera w celu przywłaszczenia cudzą rzecz ruchomą, podlega karze
pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto bez zgody osoby uprawnionej uzyskuje cudzy
program komputerowy w celu osiągnięcia korzyści majątkowej.
§ 3. W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia
wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 4. Jeżeli kradzież popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na
wniosek pokrzywdzonego.
§ 5. Przepisy § 1, 3 i 4 stosuje się odpowiednio do kradzieży energii lub karty
uprawniającej do podjęcia pieniędzy z automatu bankowego.
3
Art. 287
§ 1. Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub wyrządzenia innej osobie
szkody, bez upoważnienia, wpływa na automatyczne przetwarzanie, gromadzenie lub
przekazywanie danych informatycznych lub zmienia, usuwa albo wprowadza nowy
zapis danych informatycznych podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do
lat 5.
§ 2. W przypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia
wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 3. Jeżeli oszustwo popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na
wniosek pokrzywdzonego.
Wyżej
wymienione
przepisy
dotyczą
wszelkich
informacji,
zarówno
stanowiących tajemnicę państwową jak i służbową. Ponad to należy pamiętać też, że
przepisy te nie obejmują szczególnej kategorii osób, czyli osób biorących udział w
działalności obcego wywiadu albo zgłaszających gotowość
działania
na
jego
rzecz przeciwko Rzeczpospolitej Polskiej — ponoszą one
odpowiedzialność znacznie surowszą , przewidzianą w rozdziale
„przestępstwa przeciwko Rzeczpospolitej Polskiej.
Odpowiedzialność służbowa
Niezależnie od powyższych regulacji obowiązek przestrzegania tajemnicy
państwowej i służbowej zapisany został w aktach normatywnych regulujących
stosunek pracy (stosunek służbowy) lub wykonywanie niektórych zawodów.
Regulację najbardziej ogólną i mającą najszersze zastosowanie zawiera ustawa z
dnia 26 czerwca 1997 r. - Kodeks Pracy (Dz. U. Nr 21 z 1998 r. , poz. 94 ze zm.).
W art. 100 §2 wśród obowiązków pracowniczych wymieniono obowiązek zachowania
tajemnicy informacji, które mogłyby narazić pracodawcę na szkodę (pkt 4) oraz
obowiązek przestrzegania tajemnicy określonej w odrębnych przepisach (pkt 5).
Przepis ten dotyczy więc nie tylko tajemnicy państwowej i służbowej, ale wszystkich
tajemnic prawnie chronionych.
Natomiast w myśl art. 52 §1 pkt. 1 k.p. - ciężkie naruszenie przez pracownika
podstawowych obowiązków pracowniczych może stanowić podstawę rozwiązania
przez pracodawcę umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika. Na
pracodawcy, zgodnie z obowiązującymi przepisami spoczywa obowiązek zapoznania
pracownika, przed dopuszczeniem do pracy z treścią regulaminu pracy, przepisami i
zasadami dotyczącymi bhp, a także z zakresem informacji objętych tajemnicą
określoną w obowiązujących ustawach.
4
Ustawa z dnia 18 grudnia 1998 r. o służbie cywilnej (Dz. U. Nr 49, poz. 483
ze zm.) wśród obowiązków członków korpusu służby cywilnej wymieniają obowiązek
dochowania tajemnicy ustawowo chronionej (art. 67 ust. 1 pkt 5). Za naruszenie tych
obowiązków urzędnik służby cywilnej oraz pracownik służby cywilnej odpowiadają
dyscyplinarnie, a najwyższą karą jest kara wydalenia ze służby cywilnej.
Ustawa z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych zobowiązuje
tych pracowników do zachowania tajemnicy państwowej i służbowej w zakresie przez
prawo przewidzianym (art. 15 ust. 2 pkt 4), pod rygorem odpowiedzialności
porządkowej lub dyscyplinarnej, włącznie z karą wydalenia z pracy w urzędzie.
Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych wśród obowiązków
strażnika wymienia zachowanie tajemnicy państwowej i służbowej (art. 27 pkt 3).
Podobnie czyni ustawa z dnia 6 marca 1981 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (art. 24
ust. 1).
Ustawa z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli zobowiązuje
pracowników tej Izby do zachowanie
tajemnicy
wszelkich
informacji,
które
uzyskali w związku z wykonywaniem obowiązków służbowych.
Obowiązek przestrzegania tajemnicy państwowej i służbowej zapisany został
także w niektórych rotach ślubowania np. funkcjonariuszy Straży Granicznej,
Rzecznika Praw Obywatelskich, policjantów, funkcjonariuszy ABW, notariuszy i
komorników sądowych (w obu tych przypadkach mowa jest o tajemnicy państwowej i
zawodowej).
Obok pojęcia „tajemnica służbowa" występuje często pojęcie „tajemnica
zawodowa". Odnosi się to głównie do określonych instytucji (np. banku, urzędu
skarbowego) lub osób wykonujących określone zawody (np. lekarza, radcy prawnego,
dziennikarza, notariusza).
Możemy się spotkać z takimi tajemnicami zawodowymi jak tajemnica bankowa,
tajemnica statystyczna, tajemnica przedsiębiorstwa, tajemnica handlowa, tajemnica
maklerska, tajemnica skarbowa, tajemnica wynalazcza, tajemnica autorska, tajemnica
adwokacka i radcowska, tajemnica doradcy podatkowego i biegłego rewidenta,
tajemnica
lekarska,
tajemnica
dziennikarska,
tajemnica
spowiedzi,
tajemnica
korespondencji, tajemnica postępowania karnego.
5