1. Imię i nazwisko habilitanta 2. Posiadane dyplomy

Załącznik nr 2 do wniosku habilitacyjnego
AUTOREFERAT
1. Imię i nazwisko habilitanta
Mateusz Józef Pilich
2. Posiadane dyplomy, stopnie naukowe/artystyczne z podaniem nazwy,
miejsca i roku ich uzyskania oraz tytułu rozprawy doktorskiej
1994-1999
Studia na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, kierunek:
prawo, egzamin magisterski złożony oraz studia ukończone z wynikiem bardzo
dobrym
2001-2005
Dzienne studia doktoranckie na Wydziale Prawa i Administracji UW, Instytut
Prawa Międzynarodowego
2005
Publiczna obrona rozprawy doktorskiej pt. „Zasady dobrej wiary w Konwencji
wiedeńskiej z 1980 r. o umowach międzynarodowej sprzedaży towarów”, napisanej pod
kierunkiem prof. dra hab. Jerzego Poczobuta (UW), recenzenci: prof. dr hab.
Krzysztof Pietrzykowski (UW), prof. dr hab. Wojciech Popiołek (Uniwersytet
Śląski w Katowicach) i uzyskanie na tej podstawie stopnia naukowego doktora
nauk prawnych w dniu 12 grudnia 2005 r.
2005-2008
Odbycie aplikacji sądowej zakończonej egzaminem sędziowskim
3. Informacje o dotychczasowym zatrudnieniu w jednostkach
naukowych/artystycznych
- Od dnia 1 października 2001 r. do chwili uzyskania stopnia naukowego doktorant na Wydziale
Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego; w tym charakterze wykonywałem prace
organizacyjne oraz prowadziłem zajęcia kursowe (ćwiczenia) z zakresu prawa prywatnego
międzynarodowego;
- Od dnia 1 października 2006 r. do dnia 30 września 2008 r. adiunkt w Katedrze Prawa
Europejskiego, Instytut Prawa Międzynarodowego, Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu
Warszawskiego;
- Od dnia 1 października 2008 r. do chwili obecnej adiunkt w Katedrze Międzynarodowego
Prawa Prywatnego i Handlowego, Instytut Prawa Międzynarodowego, Wydział Prawa
i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego.
4. Osiągnięcie naukowe lub artystyczne, stanowiące znaczny wkład
autora w rozwój określonej dyscypliny naukowej lub artystycznej
(art. 16 ust. 2 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych
i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki; t. jedn.:
Dz. U. z 2014 r. poz. 1852)
4.1.
Wskazanie osiągnięcia naukowego lub artystycznego
Jako osiągnięcie naukowe, uzyskane po otrzymaniu stopnia naukowego doktora, stanowiące
znaczny wkład w rozwój prawa jako dyscypliny naukowej, pragnę zaprezentować dzieło
opublikowane w całości pod następującym tytułem:
Mateusz Pilich, Zasada obywatelstwa w prawie prywatnym międzynarodowym.
Zagadnienia podstawowe, wydanie 1. Wolters Kluwer Warszawa 2015, ISBN: 978-83-2643500-3, ss. 552
4.2.
Omówienie celów naukowych dzieła stanowiącego osiągnięcie naukowe,
o jakim mowa w ppkt a)
Polskie prawo prywatne międzynarodowe – wyspecjalizowana dziedzina prawa, zajmująca
się uregulowaniem kolizji norm prawa prywatnego różnych państw – od czasu uchwalenia
pierwszej ustawy z 1926 r. do chwili obecnej posługuje się obywatelstwem jako podstawowym
łącznikiem kolizyjnoprawnym, który służy określeniu prawa właściwego dla wielu stosunków z
zakresu prawa osobowego, rodzinnego i opiekuńczego oraz spadkowego. Jedną z niewątpliwych
przyczyn tego faktu jest charakter obywatelstwa jako jednego z fundamentalnych pojęć, które od
przeszło 200 lat wyznaczają zakres obowiązywania prawa w nowoczesnym państwie narodowym.
Historia rozwoju prawa prywatnego międzynarodowego obrazuje ciągłe ścieranie się w nim
dwóch pierwiastków: terytorialnego oraz personalnego. Pomimo niewątpliwej przewagi tej
pierwszej zasady, żadna z nich nie zyskuje jednak wyłączności. Ogólnym celem rozprawy
wskazanej w ppkt a) było systematyczne wyjaśnienie przyczyn, stanu obecnego oraz perspektyw
dalszego wykorzystania obywatelstwa w roli kryterium decydującego o właściwości prawa dla
stosunków należących do zakresu szeroko rozumianego prawa prywatnego (cywilnego,
handlowego, rodzinnego i opiekuńczego oraz pracy).
2
Tytuł rozprawy „Zasada obywatelstwa…” wskazuje na ambicje objęcia zakresem badań nie
tylko „mechaniki” prawa kolizyjnego i łącznika personalnego obywatelstwa w ramach struktury
norm tego prawa. Obywatelstwo bowiem stanowi zarówno przejaw związków osób i stosunków
życiowych z jakimś systemem prawnym, jak również jedno ze źródeł zjawiska kolizji praw.
Należy je więc potraktować jako ogólny problem badawczy nauki prawa prywatnego
międzynarodowego, wymagający wyjęcia przed nawias oraz analizy przez pryzmat różnych norm i
instytucji prawnych. Za punkt wyjścia przyjmuję perspektywę wykraczającą poza ramy ściśle
pojętego prawa prywatnego międzynarodowego. Zrozumienie bowiem przez sędziego cywilnego,
czym jest więź obywatelstwa, wymaga studiów nad istotą pojęcia państwa oraz naświetlenia
niektórych aspektów prawa publicznego – krajowego oraz międzynarodowego. Zastosowanie
normy kolizyjnej, w której występuje łącznik obywatelstwa, wymaga równoczesnego rozwiązania
doniosłych zagadnień prawnoprocesowych, zwłaszcza w zakresie ustalania łącznika, jak również
w styczności z normami regulującymi jurysdykcję krajową. Z powyższych przyczyn rozprawa ma
częściowo charakter interdyscyplinarny i mieści w sobie istotny zasób rozważań na temat prawa
międzynarodowego publicznego, prawa o obywatelstwie oraz prawa procesowego cywilnego.
Ze względu na żywione przeze mnie przekonanie, iż rozwój instytucji prawnych jest
głęboko osadzony w historii prawa, zdecydowałem się dokonać znacznie pogłębionej – na tle
dotychczasowych
opracowań
w
literaturze
polskiej
–
analizy
dorobku
doktryny
zachodnioeuropejskiej w kwestiach prawa oraz szeroko pojętego statutu personalnego (łączników
wskazujących prawo właściwe dla zagadnień, stanów i stosunków z zakresu prawa osobowego i
rodzinnego). Rozprawa wyjaśnia zatem praprzyczyny sformułowania łącznika obywatelstwa,
począwszy od starożytności i średniowiecza, poprzez jego pierwszego sformułowanie w prawie
francuskim (art. 3 fr. k.c.), następnie włoskim i niemieckim oraz w konwencjach haskich o prawie
prywatnym międzynarodowym aż po czasy współczesne. Przeprowadzone badania wykazały, że
wiele z aktualnie przyjmowanych w polskim prawie prywatnym międzynarodowym rozwiązań
nawiązuje wprost do dorobku włoskiego uczonego Pascuale Stanislao Manciniego, niemniej jednak
ewolucja kolizjonistyki w Europie prowadzi do stopniowej erozji jego koncepcji w prawie
prywatnym międzynarodowym państw naszego kontynentu. Jednym z celów rozprawy było
zatem ustalenie, jakie elementy teorii Manciniego uległy dezaktualizacji, a jakie są nadal istotne.
W monografii ukazałem znaczenie zasady obywatelstwa na tle dorobku nauki o budowie
norm kolizyjnych prawa prywatnego międzynarodowego. Przybliżone zostały w związku z tym
pojęcia statutu personalnego oraz prawa personalnego. Dokonano również weryfikacji
dominującej w dyskursie naukowym tezy, jakoby systemy kolizyjne państw europejskich sprzyjały
zasadzie obywatelstwa; przy tej okazji prześledzono też jej znaczenie w normach konwencyjnych
3
oraz w rozporządzeniach europejskich. W rozprawie wyjaśniam wzajemne relacje łącznika
obywatelstwa oraz „konkurujących” z nim łączników personalnych zamieszkania i pobytu
zwykłego. Konieczna okazała się w związku z tym próba weryfikacji koncepcji tzw. optymalnego
łącznika personalnego z punktu widzenia interesu publicznego (państwa, obrotu) oraz
prywatnego (jednostek). Dochodzę do zasadniczego wniosku o niemożliwości wskazania jednego
łącznika personalnego, który najlepiej spełnia funkcje wskazania prawa; w ramach całego systemu
norm kolizyjnych okazuje się konieczne godzenie różnych kryteriów, które odpowiadają
potrzebie wskazania prawa najściślej związanego z osobą i stosunkami życiowymi z jej udziałem.
Prawo kolizyjne zmierza ku bardziej zdecydowanej indywidualizacji rozstrzygnięć w kwestii
właściwego prawa. Wyłuszczam przy tym znaczenie obywatelstwa jako elementu służącego
podtrzymaniu więzi kulturowej jednostki z porządkiem prawnym państwa pochodzenia. Owe
„kulturowe zakorzenienie” jednostki w systemie prawnym jest uważane za ważny argument
przede wszystkim w perspektywie obowiązku przestrzegania przez państwa członkowskie Rady
Europy praw podstawowych, m.in. prawa do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, o
którym mowa w art. 8 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (vide wyrok ETPC w sprawie ze
skargi nr 43631/09 Harroudj przeciwko Francji). Różne łączniki personalne oczywiście mogą, a
nawet muszą figurować obok siebie w ramach jednego systemu norm kolizyjnych, np. w układach
wskazania alternatywnego lub sukcesywnego (kaskadowego, drabinowego). Jednakże w polskiej
ustawie z 2011 r. na krytykę zasługuje posiłkowe wskazanie prawa państwa zamieszkania oraz
zwykłego pobytu osoby fizycznej. Nie jest ono zgodne z tendencjami światowymi oraz z
ewoluującymi poglądami społecznymi na element stałości osiedlenia (animus manendi). De lege
ferenda postulowane byłoby „spłaszczenie” kaskady łączników w art. 3 ust. 1 p.p.m. oraz w innych
przepisach ustawy, co powinno polegać na całkowitym wyeliminowaniu łącznika zamieszkania.
Za szczególnie doniosłe z punktu widzenia wkładu do nauki uważam te części rozprawy, w
ramach których poruszyłem zagadnienia wpływu na prawo prywatne międzynarodowe zjawisk
sukcesji państw, uznania państwa, wielopaństwowości oraz uchodźstwa. Chociaż dorobek
piśmiennictwa – zwłaszcza obcojęzycznego – jest w tym zakresie dość obfity, dotychczas
w Polsce tematy te były raczej słabo opracowane przez doktrynę prawa kolizyjnego. Rozprawa
szczegółowo wyjaśnia, w jaki sposób następstwo państw w międzynarodowej odpowiedzialności
za terytorium przyczynia się do powstania zjawiska określanego w doktrynie p.p.m. jako zmiana
statutu. Analizie poddano przykłady wyjątkowo ważne z punktu widzenia polskiego obrotu
cywilnoprawnego (zmiany terytorialno-ludnościowe w Polsce i w Niemczech), jak również
rozważono od strony teoretycznej i praktycznej różne warianty wskazania prawa ojczystego w
aspekcie wskazania kolizyjnoprawnego o charakterze stałym oraz zmiennym. Reprezentowane
4
jest stanowisko o autonomicznym charakterze obywatelstwa jako łącznika kolizyjnoprawnego, co
oznacza, że nie chodzi jedynie o kalkę odpowiedniego pojęcia międzynarodowego. Staram się
dowieść, iż „prawem ojczystym” (lex patriae) może być niekiedy nazwane nawet prawo tworu
geopolitycznego niesuwerennego albo zgoła nieuznanego międzynarodowo.
W ramach przeprowadzonych rozważań rozwinąłem własną koncepcję kwalifikacji osób
fizycznych jako uchodźców dla potrzeb kolizyjnoprawnych; w części nawiązuje ona do dorobku
nauki polskiej (M. Pazdan, A. Mączyński, M. Domański) oraz zagranicznej, ale również charakter
częściowo oryginalny. Podobnie ocenić należy zawarte w książce studium relacji pomiędzy art. 3
ust. 2 polskiej ustawy o prawie prywatnym międzynarodowym z 2011 r. a art. 12 ust. 1 konwencji
genewskiej z 1951 r. dotyczącej statusu uchodźców. Dokonano uszczegółowienia rozważań
doktrynalnych w przedmiocie kolizji łączników obywatelstwa dla wielopaństwowców
(pluripatrydów). Rozprawa dystansuje się od koncepcji niczym nieograniczonego pierwszeństwa
łącznika obywatelstwa polskiego, wskazując na możliwe oddziaływania europejskiego prawa
pierwotnego; w tym kontekście uwzględniłem przewidywalne konsekwencje orzecznictwa TSUE,
m.in. w sprawach Garcia Avello, Grunkin i Paul oraz Hadadi. Zaproponowałem również nowe,
oryginalne uzasadnienie niestosowania art. 2 ust. 1 p.p.m. w przypadku gdy wskazanie prawa
ojczystego ma charakter subiektywny (scil. kiedy następuje wybór prawa właściwego przez
zainteresowaną osobę lub osoby fizyczne), opowiadając się tym samym za niestosowaniem tego
przepisu w tych przypadkach (w opozycji m.in. do stanowiska A. Wysockiej-Bar).
W pracy odnoszę się do regulacji wspólnego prawa personalnego – przede wszystkim
prawa ojczystego małżonków lub przysposabiających wspólnie, dokonując oceny takiego
wariantu wskazania z punktu widzenia aksjologii systemu prawnego (równość podmiotów wobec
prawa), stabilności powiązania oraz teorii tzw. sprawiedliwości kolizyjnoprawnej (rzeczywistej
bliskości prawa wskazanego wspólnym łącznikiem w stosunku do obojga podmiotów). W
związku z tym roztrząsam zalety i wady zawartego w art. 2 ust. 3 p.p.m. nakazu stosowania, jako
wspólnego
prawa
ojczystego,
prawa
jakiegokolwiek
państwa,
które
oboje
małżonków/przysposabiających wspólnie traktuje jako swoich obywateli.
Poboczny, choć wcale nie mniej ważny wątek analizy stanowi odniesienie do kwestii
traktowania obywatelstwa jako łącznika w prawie prywatnym międzynarodowym Unii
Europejskiej. Nawiązując do własnych uprzednio prowadzonych badań w tym obszarze
wyjaśniam, dlaczego obywatelstwo pełni w ramach norm stanowionych na podstawie art. 81
TFUE rolę co najmniej drugorzędną. Staram się również naświetlić perspektywy dalszego
rozwoju łączników personalnych w ramach prawodawstwa wtórnego UE. Ogólnie zajmuję
stanowisko, że obywatelstwo narodowe jako łącznik nie sprzyja integracyjnym celom unijnego
5
prawa kolizyjnego. Z tego względu widoczne jest dążenie do osłabienia jego roli, co wtórnie
oddziałuje także na sferę kompetencji państw członkowskich w zakresie stanowienia przez nie
rezydualnych norm prawa prywatnego międzynarodowego.
Oprócz pogłębionej analizy teoretycznoprawnej, celem rozprawy było również
opracowanie wątków istotnych dla praktyki stosowania prawa kolizyjnego. Dlatego też jednym z
elementów monografii stał się problem ustalania przez sąd łącznika obywatelstwa. Na podstawie
analizy dorobku doktryny prawa procesowego cywilnego przychylam się do stanowiska, iż
ustalanie łącznika zasadniczo nie różni się od ustalania innych faktów istotnych dla
rozstrzygnięcia merytorycznego sprawy zawisłej przed sądem, co oznacza m.in. to, że ciężar
przytoczeń (onus proferendi) spoczywa na stronach, zaś dowieść posiadania obywatelstwa powinna
osoba zainteresowana. Została przy tym zasygnalizowana również możliwość nieco innego ujęcia,
które sprzyjałoby ustalaniu obywatelstwa z urzędu. Zagadnienia dotyczące ustalania łącznika były
w naszej literaturze omawiane dotychczas ogólnie i to przez nielicznych autorów (P. Rylski),
natomiast brakowało skoncentrowania rozważań na poszczególnych typach łączników
kolizyjnoprawnych. Starając się uzupełnić tę lukę, w monografii wyjaśniam kwestię kwalifikacji
łącznika obywatelstwa w świetle prawa państwa, o którego obywatelstwo chodzi (zasada legis
causae). Wyjaśniam także różnicę pomiędzy ustalaniem łącznika obywatelstwa a potwierdzaniem
faktu posiadania lub utraty obywatelstwa państwa fori (tj. obywatelstwa polskiego), formułując
wnioski co do obowiązków po stronie sądu cywilnego, jakie się stąd wynikają. Analiza została
poparta obfitym cytowaniem orzecznictwa i ustawodawstwa krajowego, jak również poglądów
doktryny polskiej (zwłaszcza T. Ereciński, P. Rylski) oraz zagranicznej (A. N. Makarov).
W końcowej części monografii dokonałem próby oceny wpływu, jaki na wskazanie oraz
stosowanie prawa ojczystego osób fizycznych wywierają podstawowe instytucje części ogólnej
prawa prywatnego międzynarodowego. Wiele uwagi poświęcam metodom koordynacji łączników
personalnych, do których zaliczam odesłanie i ograniczony wybór prawa. W monografii zajmuję
stanowisko, iż są to wprawdzie instytucje technicznie i jakościowo różne, ale w pewnym zakresie
służące realizacji tego samego celu. Pole dla odesłania w prawie prywatnym międzynarodowym
jest tym mniejsze, im bardziej elastyczna jest treść jego norm i możliwości wskazania prawa
najściślej związanego z daną sytuacją. Rozważam również problematykę posługiwania się klauzulą
porządku publicznego, dochodząc do ogólnej konstatacji, iż status własnych obywateli w ramach
transgranicznych stosunków cywilnoprawnych nie może być chroniony jako podstawowa zasada
porządku prawnego, jakkolwiek według niektórych stanowisk doktrynalnych może on być brany
pod uwagę przy ustalaniu, czy uzasadniona jest interwencja klauzuli, a więc może decydować o
ścisłości powiązania danej sytuacji życiowej z porządkiem publicznym fori (fr. ordre public de
6
proximité, niem. Inlandsbeziehung). Oprócz tego rozważam szereg innych, doniosłych problemów
stosowania instytucji części ogólnej p.p.m., nie wyłączając niejednolitości prawa ojczystego oraz
obejścia prawa. Ślady tej ostatniej koncepcji dostrzegam zarówno w koncepcji forum shopping, jak i
w nadużyciu kompetencji stron do dokonania wyboru prawa.
Opublikowana monografia może przyczynić się do ożywienia dyskursu nad łącznikiem
obywatelstwa. Jej możliwy wpływ na stosowanie prawa kolizyjnego będzie polegał na szerokim
wykorzystaniu proponowanych lub prezentowanych przeze mnie rozwiązań przez sądy
powszechne i Sąd Najwyższy. Przewiduję, że moja aktywność naukowa na tym polu będzie
kontynuowana i zaowocuje w przyszłości dalszymi wypowiedziami w literaturze polskiej oraz
obcej.
5. Pozostałe osiągnięcia naukowo-badawcze i aktywność naukowa
5.1.
Wskazanie pozostałych osiągnięć naukowych
Jako inne niż wymienione w pkt 4 autoreferatu osiągnięcia naukowo-badawcze, wskazuję
publikacje po uzyskaniu stopnia naukowego doktora w obszarze:
i)
prawa prywatnego międzynarodowego, w tym dotyczące ogólnych zagadnień
stosowania norm kolizyjnych, źródeł p.p.m., a także statutu formy czynności
prawnych, dóbr osobistych, kontraktowego, personalnego i spadkowego;
ii)
międzynarodowego prawa handlowego, dotyczące zagadnień stosowania konwencji
Narodów Zjednoczonych o umowach międzynarodowej sprzedaży towarów,
sporządzonej w Wiedniu dnia 11 kwietnia 1980 r.;
iii)
prawa o międzynarodowym arbitrażu handlowym oraz postępowania cywilnego,
w tym dotyczące przepisów o jurysdykcji krajowej w sprawach cywilnych
i handlowych oraz przepisów k.p.c. o postępowaniu rozpoznawczym ze szczególnym
uwzględnieniem
informatyzacji
postępowań
oraz
szczególnych
aspektów
postępowania przed Sądem Najwyższym;
iv)
prawa konstytucyjnego, w szczególności dotyczące wpływu orzecznictwa TK na
prawo procesowe cywilne oraz kompetencji władzy sądowniczej;
v)
prawa prywatnego materialnego (cywilnego i handlowego), dotyczące problematyki
klauzul generalnych, odpowiedzialności cywilnej przewoźnika w umowach przewozu
towarów, umów zawieranych w stosunkach dystrybucji towarów, a także
odpowiedzialności pozaumownej za culpa in contrahendo.
7
5.2.
Szczegółowe omówienie przedmiotu oraz celów osiągnięć naukowych
wymienionych w lit. a)
Ad i).
Publikacje z zakresu prawa prywatnego międzynarodowego stanowią aktualnie – z uwagi na
moją afiliację oraz zainteresowania – podstawowy nurt mojej aktywności naukowej. Do moich
największych – poza rozprawą habilitacyjną – osiągnięć w tym obszarze zaliczyłbym artykuł pt.
„Prawo właściwe dla dóbr osobistych i ich ochrony” (publ. w Kwartalniku Prawa Prywatnego 2012 z. 3
oraz, wtórnie, w zbiorze referatów pokonferencyjnych pt. Współczesne wyzwania prawa prywatnego
międzynarodowego, red. J. Poczobut, Wolters Kluwer Warszawa 2013). Należy podkreślić, że było to
pierwsze tak obszerne i całościowe opracowanie doktrynalne problematyki uregulowanej
w art. 16 p.p.m. z 2011 r. przed ukazaniem się monografii autorstwa dr Justyny Balcarczyk (Prawo
właściwe dla dobrego imienia osoby fizycznej i jego ochrony, wydanie 1. Wolters Kluwer Warszawa 2014).
Nie stroni ono także od uwag krytycznych oraz formułowania postulatów de lege ferenda, a także
zawiera dość obszerne uwagi prawnoporównawcze.
Inny, chronologicznie wcześniejszy tekst, zatytułowany Związki quasi-małżeńskie w prawie
prywatnym międzynarodowym (Państwo i Prawo 2011 z. 2), podejmuje tematykę statutu
zarejestrowanych związków partnerskich oraz małżeństw jednopłciowych. Data jego ukazania się
w czasopiśmie zbiegła się z głosowaniem nad projektem ustawy – Prawo prywatne
międzynarodowe z 2011 r. w Sejmie i Senacie, czemu towarzyszyła ożywiona debata publiczna na
ten sam temat. W opracowaniu tym dowodziłem, iż brak podstaw do bezpośredniego
utożsamiania pojęcia małżeństwa w rozumieniu prawa merytorycznego i kolizyjnego, a ponadto
opowiedziałem się za ostrożnym i ograniczonym zastosowaniem klauzuli porządku publicznego
przez sądy polskie.
Badania naukowe nad tą problematyką zaowocowały także dwoma innymi tekstami, z
których jeden opublikowałem w zagranicznym czasopiśmie naukowym (Die Anerkennung der quasiehelichen Verhältnisse in Polen aus der kollisions- und europarechtlichen Perspektive, Zeitschrift für
Gemeinschaftsprivatrecht – GPR 2011 z. 4), zaś drugi stanowił opinię dla Biura Analiz Kancelarii
Senatu. W obu tych tekstach pogłębiłem rozważania na temat pojęcia „uznawania” stanu
cywilnego ukształtowanego przez zawarte za granicą stosunki prawnorodzinne. Wymaga
podkreślenia, że mimo przeznaczenia dla organu władzy publicznej, ostatnio wspomnianą opinię
można potraktować jako mającą istotny walor naukowy; jako pierwszy w doktrynie postawiłem w
nim m.in. tezę, iż zagraniczny związek quasi-małżeński może być odnotowany w polskich
księgach stanu cywilnego w formie tzw. przypiska. Poparłem również stanowisko, zgodnie z
którym odmowa transkrypcji zagranicznego aktu zawarcia związku quasi-małżeńskiego powinna
8
prawidłowo nastąpić nie ze względu na kolizyjnoprawną klauzulę porządku publicznego (do
czego raczej nie było wyraźnych podstaw w ówczesnym stanie prawnym), lecz z uwagi na
nieprzystawalność modelu przedmiotu rejestracji do katalogu zdarzeń prawnych podlegających
rejestracji w polskim systemie rejestracji stanu cywilnego. Pogląd ten jest aktualnie coraz częściej
podzielany w doktrynie (M. Wojewoda).
Moje opracowania w sprawie statutu kontraktowego dotyczyły przede wszystkim
problematyki prawa właściwego dla umów ubezpieczenia. Badania nad tymi zagadnieniami
przeprowadziłem jako członek zespołu pod kierownictwem prof. dra hab. Karola Weitza oraz
prof. UAM dra hab. Pawła Grzegorczyka. Owocem prac był z mojej strony artykuł
monograficzny w opracowaniu pt. „Europejskie prawo procesowe cywilne i kolizyjne” (wyd. 1 Lexis
Nexis Warszawa 2012) i następnie druga, bardziej zwięzła publikacja anglojęzyczna na łamach
Studia Iuridica 2012 t. LIV. Prace te mają charakter pogłębionej analizy prawno-dogmatycznej
art. 7 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 593/2008 w sprawie prawa
właściwego dla zobowiązań umownych (Rzym I). Siłą rzeczy w wielu punktach korespondują one
z równolegle ogłoszoną drukiem pracą dra Marcina Kropki pt. „Kolizyjnoprawna regulacja umowy
ubezpieczenia w rozporządzeniu Rzym I” (wyd. 1 Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego Katowice
2012), jednakowoż w wielu kwestiach zajmuję własne stanowisko, wchodząc w polemikę z tym
ostatnim autorem. W pracy polskojęzycznej przedstawiam również postulaty de lege ferenda
zmierzające do uproszczenia nadmiernie skomplikowanej, moim zdaniem, struktury przepisu art.
7 rozporządzenia Rzym I.
Bardziej ogólny charakter ma moje opracowanie opublikowane w „Problemach Prawa
Prywatnego Międzynarodowego” t. 12 z 2013 r. pt. „Europeizacja prawa prywatnego międzynarodowego
– cel, ograniczenia, wyzwania”. W artykule tym podejmuję rozważania teoretycznoprawne dotyczące
zarówno podstawy traktatowej stanowienia norm kolizyjnych przez instytucje Unii Europejskiej,
jak i potencjału, jaki niesie ze sobą ten obszar uwspólnotowienia polityki UE. Stawiam tezę, że
znaczenie norm kolizyjnych dla procesu integracji europejskiej może być daleko ważniejsze, niż
się na ogół uważa. W normach rozporządzeń dostrzec można symptomy głębszej federalizacji,
przede wszystkim przejawiającej się w wycofaniu na drugi plan łącznika obywatelstwa, który nie
sprzyja politycznym celom UE.
Stosunkowo dużą część moich opracowań z zakresu prawa prywatnego międzynarodowego
stanowią komentarze do bieżącego orzecznictwa. Do opracowań ogłoszonych drukiem w chwili
złożenia wniosku należą przede wszystkim glosy do orzeczeń SN oraz, w mniejszym stopniu,
sądów apelacyjnych. W tych pierwszych podejmowałem dotąd m.in. temat kwalifikacji kwestii
prawnych pod zakres normy kolizyjnej dla statutu formy czynności prawnych (IV CSK 419/11),
9
problematyki intertemporalnej prawa kolizyjnego, wykładni konwencyjnych norm kolizyjnych
oraz rozstrzygania kolizji łączników obywatelstwa (II CSK 294/12), a także skutków opóźnionej
promulgacji kolizyjnoprawnych umów międzynarodowych w Dzienniku Ustaw oraz statutu
actionis Paulianae (II CSK 96/12).
Glosy do wyroków sądów apelacyjnych – chronologicznie starsze – dotyczyły m.in.
zagadnień wyboru prawa właściwego dla zobowiązań (SA w Poznaniu I ACa 795/05) oraz
kwalifikacji polskiego prawa dewizowego jako krajowych przepisów wymuszających swoje
zastosowanie (SA w Katowicach I ACa 383/01). Są to opracowania o charakterze wykraczającym
poza suche omówienie kwestii wynikających z uzasadnienia wyroków; mają one charakter
krytyczny i stanowią próbę szerszego naświetlenia zasadniczych problemów kolizyjnoprawnych.
W szczególności w komentarzu do pierwszego z wymienionych wyroków odniosłem się
całościowo do koncepcji dorozumianego wyboru prawa, formułując zastrzeżenia pod adresem
próby jej wykorzystania w celu ukrytego promowania przez sąd własnego systemu prawnego
(lex fori), jako rzekomo wybranego przez strony w toku procesu jedynie z uwagi na argumenty
merytoryczne zawarte w pismach procesowych.
Jestem autorem dwóch opracowań o charakterze przeglądowym publikowanych w
czasopiśmie Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego t. 3 z 2008 r. i następnie w
wydawnictwie seryjnym pt. „Studia i analizy Sądu Najwyższego” t. V. Są to opracowania
krytyczne, gdzie nie ograniczam się wyłącznie do powtórzenia tez orzeczeń, lecz usiłuję dokonać
ich systematyzacji oraz oceny trafności rozstrzygnięcia problemów prawnych.
Ad ii).
W opracowaniach dotyczących międzynarodowego prawa handlowego poruszałem
tematykę konwencji wiedeńskiej o umowach międzynarodowej sprzedaży towarów. Dotyczyła jej
moja rozprawa doktorska, na podstawie której przygotowałem i opublikowałem w 2006 r.
monografię pt. „Dobra wiara w Konwencji o umowach międzynarodowej sprzedaży towarów” (wyd. 1
C.H. Beck Warszawa 2006, ss. 323). Kontynuacją tego wątku mojej twórczości naukowej są
następujące opracowania:
1) „Glosa do wyroku SA w Katowicach z 10 marca 2005 r., I ACa 1823/04” („Problemy Prawa
Prywatnego Międzynarodowego” t. 3/2008) – porusza ona zagadnienie stosunku
konwencji do ustawowych norm kolizyjnych prawa prywatnego międzynarodowego, jak
również oceny prawnej przez sąd zarzutu przedawnienia roszczenia z umowy
międzynarodowej sprzedaży towarów;
10
2) „Prawo kupującego do wstrzymania się z zapłatą ceny w razie dostarczenia towarów niezgodnych
z umową na tle art. 46 ust. 2 i 3 Konwencji wiedeńskiej o międzynarodowej sprzedaży towarów”
(„Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego” t. 4/2009) – analizowany jest tam
problem specyficznego środka ochrony prawnej kupującego, jaki stanowi roszczenie o
dostawę towarów zamiennych w razie ich niezgodności z umową; zajmuję w związku z
tym stanowisko, że na mocy konwencji kupujący – pomimo braku wyraźnej dyspozycji
– nie ma obowiązku spełnić świadczenia, dopóki nie otrzyma towaru wolnego od wad,
a więc zgodnego z umową.
Ad iii).
W ramach szeroko pojętego prawa procesowego cywilnego, moje szczególne
zainteresowanie od samego początku budziła instytucja międzynarodowego arbitrażu
handlowego. W artykule stanowiącym część opracowania pt. International Commercial Arbitration.
A Comparative Survey pod red. N. Eksi (ICC Istanbul 2007) dokonałem krytycznej analizy nowej
wówczas regulacji części piątej kodeksu postępowania cywilnego „Sąd arbitrażowy (polubowny)”.
W późniejszym czasie opublikowałem w Księdze pamiątkowej ku czci Profesora Tadeusza
Erecińskiego (Aurea praxis aurea theoria…, t. 2) tekst z pogranicza prawa arbitrażowego oraz
kolizyjnego dotyczący prawa właściwego dla meritum rozstrzygnięcia sporu przez sąd
polubowny. Jego wersja angielska została zamieszczona w „Czech (& Central European)
Yearbook of Arbitration” 2012 nr 2. Wskazuję w nim na brak wyraźnego związania arbitrów
normami kolizyjnymi pochodzenia zarówno krajowego, jak i międzynarodowego oraz na
znaczenie, jakie należy w związku z tym przypisać metodom ustalania prawa właściwego dla
meritum sporu zawisłego przed sądem polubownym. Zgodnie z głoszonym stanowiskiem, treść
art. 1194 § 1 k.p.c. daje się pogodzić z każdą z tych metod, a więc zarówno z metodą pośrednią
(doboru przez arbitrów odpowiedniej normy kolizyjnej), jak i bezpośrednią (orzekania na
podstawie prawa najściślej związanego z przedmiotem sporu).
Większość mojego dorobku prawnoprocesowego stanowią jednak teksty poświęcone
wybranym problemom postępowania cywilnego przed sądami państwowymi. Istotną pozycją z
tego zakresu jest glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 18 maja
2010 r. w sprawach połączonych C-585/08 Pammer przeciwko Reederei Karl Schlüter GmbH & Co.
KG und C-144/09 Hotel Alpenhof GmbH przeciwko Hellerowi, dotyczącego niezwykle istotnego
praktycznie pojęcia kierowania działalności do państwa członkowskiego zamieszkania
konsumenta jako łącznika jurysdykcyjnego (i poniekąd kolizyjnoprawnego) w sprawach z umów
11
konsumenckich. Glosa ukazała się pierwotnie w języku niemieckim (GPR 2011 z. 4), jednak jej
wersję polską zamieściłem również w czasopiśmie „Polski Proces Cywilny” 2011 z. 3 (vol. 4).
W dwóch opracowaniach złożonych do wydawnictwa seryjnego pt. „Studia i analizy Sądu
Najwyższego” (Wolters Kluwer Warszawa 2009 [t. III] i 2010 [t. IV]) poddałem analizie
problematykę informatyzacji postępowań sądowych w aspekcie prawa dowodowego (dowód z
dokumentów elektronicznych) oraz dokonywania czynności procesowych (wnoszenie pism
procesowych drogą elektroniczną). Generalnie uważam, iż prawo polskie nie stanowi pod tym
względem przykładu udanego wdrożenia nowych technologii w postępowaniach sądowych.
Zmiany dokonywane przez ustawodawcę są chaotyczne i mało skuteczne. W kwestii składania
pism procesowych jestem zwolennikiem dość liberalnej wykładni przepisów o tzw. bezpiecznym
podpisie elektronicznym, które moim zdaniem powinny – z uwagi na cel harmonizacji przepisów
państw członkowskich UE – umożliwić zainteresowanemu posługiwanie się nim również w toku
postępowania sądowego. Tezę tę rozwinąłem w glosie do postanowienia NSA z 10.092008 r.,
I OZ 673/08 („Gdańskie Studia Prawnicze – Przegląd Orzecznictwa” 2009 z. 4), która –
jakkolwiek
formalnie
odnosi
się
do
orzeczenia
wydanego
w
postępowaniu
sądowoadministracyjnym – w istocie zawiera uwagi dotyczące wszystkich postępowań sądowych.
Z uwagi na przebieg mojej kariery zawodowej jako praktyka, w swojej działalności
naukowej zwróciłem również uwagę na kwestie dotyczące postępowania kasacyjnego przed
Sądem Najwyższym. W tekście publikowanym w „Przeglądzie Sądowym” z 2008 z. 2 poddałem
analizie przepis art. 3983 § 3 k.p.c., który ustanawia wyraźny zakaz opierania skargi kasacyjnej na
zarzutach dotyczących ustalenia faktów lub oceny dowodów. Wyjaśniłem, w jaki sposób odnosi
się on do wyodrębnionych w § 1 podstaw skargi (procesowej lub materialnoprawnej). Zająłem
stanowisko, iż wskazana jest ostrożna ocena poszczególnych zarzutów kasacyjnych, zaś
wyłączenie należy oceniać przez pryzmat bezpośredniości związku pomiędzy określeniem
podstawy kasacyjnej a konstrukcją stanu faktycznego sprawy, który jest dla sądu kasacyjnego
wiążący z mocy art. 39813 § 2 k.p.c. Według mojej wiedzy jest to pierwsze tak systematyczne
opracowanie ograniczenia podstaw skargi kasacyjnej w naszym piśmiennictwie.
W publikacji pt. „Pełnomocnicy procesowi dopuszczeni do działania przed sądami najwyższymi (analiza
problemu na tle prawnoporównawczym” podjąłem analizę zagadnienia wyodrębnienia szczególnej grupy
profesjonalnych pełnomocników procesowych, określanych ogólnie jako tzw. adwokaci kasacyjni.
Na przykładzie licznych systemów prawnych państw europejskich przedstawiam możliwe
warianty rozwiązań służących zwiększeniu profesjonalizacji postępowania przed sądami
najwyższymi ze szczególnych uwzględnieniem spraw cywilnych. Wskazuję możliwe warianty
braku
jakiegokolwiek
przymusu
adwokackiego
12
w
postępowaniu,
istnienia
przymusu
adwokackiego z dopuszczeniem do działania wszystkich profesjonalnych pełnomocników,
wyłącznie adwokatów posiadających odpowiednie kwalifikacje i wreszcie członków korpusu tzw.
adwokatury kasacyjnej. Rozważam uwarunkowania historyczne ustawodawstwa niektórych
państw w omawianym zakresie (m.in. prawa francuskiego, niemieckiego oraz belgijskiego),
dochodząc do konstatacji, że z uwagi na odmienność doświadczeń i tradycji ich recepcja w
naszym kraju nie byłaby zalecana. Jest natomiast godne rozważenia wprowadzenie swoistej
specjalizacji kasacyjnej adwokatów i radców prawnych, do czego istnieje zarówno odpowiednia
„przestrzeń” konstytucyjna, jak również wzorce (m.in. w postaci prawa włoskiego i
holenderskiego). Byłoby to celowe z uwagi na potrzebę efektywnej ochrony interesów stron w
postępowaniach przed sądami. Podstawą opracowania były wyniki badań ankietowych
przeprowadzonych w sądach najwyższych znacznej części państw członkowskich UE, wobec
czego artykuł ten – mimo że porusza temat niezupełnie nowy (w nowszym piśmiennictwie zob.
teksty T. Erecińskiego oraz K. Osajdy) – można uznać za oryginalny ze względu na sposób ujęcia
omawianego problemu.
Ad iv).
Zagadnieniom prawnoprocesowym poświęcam uwagę również w tekstach dotyczących
Konstytucji i orzecznictwa TK. Najpoważniejszym opracowaniem z tego zakresu jest tekst
publikowany w „Kwartalniku Prawa Prywatnego” 2009 z. 3 i równolegle – w wersji nieco
skróconej – w materiałach pokonferencyjnych Zjazdu Katedr i Zakładów Postępowania
Cywilnego w Serocku, dotyczący wpływu orzeczeń TK na kodeks postępowanie cywilnego.
Poddałem w nim analizie ustaloną w orzecznictwie wykładnię przepisów art. 2, art. 45, art. 77 ust.
2, art. 78 i art. 176 ust. 1 Konstytucji RP w kontekście ocenianych przez Trybunał norm
postępowania cywilnego. W artykule zawarto krytykę czysto mechanicznego rozumienia pojęcia
instancji, które uznaję za pojęcie zastane, niesłusznie modyfikowane w niektórych wyrokach TK,
ze skutkiem w postaci deformacji przepisów k.p.c.
W przygotowanej wspólnie z dr. hab. K. Markiewiczem glosie do wyroku TK w sprawie o
sygn. P 18/07 podejmujemy próbę oceny orzeczenia niekonstytucyjności przepisów k.p.c.
przewidujących odrzucenie apelacji sporządzonej przez profesjonalnego pełnomocnika.
Wskazujemy na argumenty przemawiające przeciwko reprezentowanemu przez Trybunał
stanowisku o przesadnym formalizmie nakazu określenia zakresu zaskarżenia orzeczenia sądu
pierwszej instancji, dowodząc, że efektem wyroku jest obniżenie przewidywalności
funkcjonowania sądów odwoławczych, które są zmuszone domyślać się lub dopytywać, w jakim
zakresie zaskarżone jest orzeczenie. Realizacja prawa do sądu nie była zagrożona przez
13
zakwestionowany przepis. Glosa wskazuje również na istotne ryzyko dalszego obniżania jakości
usług profesjonalnych pełnomocników procesowych.
Mój dorobek naukowy w dziedzinie prawa konstytucyjnego obejmuje także glosę do
postanowienia SN o sygn. I CSK 16/09 w sprawie z powództwa o ustalenie przysługiwania
„prawa do wykonywania mandatu” sędziego Trybunału Konstytucyjnego. Zaaprobowałem
stanowisko SN, iż rozpoznanie roszczenia tego rodzaju jest konstytucyjnie i ustawowo
niedopuszczalne; sprawa mogłaby się toczyć jedynie o ustalenie istnienia stosunku służbowego
sędziego TK, który wynika z powołania przez Sejm na stanowisko sędziowskie. Nie jest
natomiast możliwe przywrócenie mandatu do wykonywania przez powoda władzy publicznej.
Dochodzę do wniosku, iż z punktu widzenia konstytucyjnego standardu prawa do sądu (w
zgodzie z normami art. 6 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka) władztwo sądów nie jest
nieograniczone i wprost nie obejmuje stosunku sprawowania władzy publicznej, którego
regulowanie symbolicznie przynależy do suwerena; wygaśnięcie mandatu sędziego na skutek jego
zrzeczenia się stwierdza Zgromadzenie Ogólne Sędziów TK. Akt ten nie podlega w ogóle
kontroli sądowej.
Ad v).
Publikacje dotyczące prawa prywatnego merytorycznego (cywilnego, handlowego)
koncentrowały się dotychczas przede wszystkim na zagadnieniach klauzul generalnych,
odpowiedzialności cywilnej oraz prawa umów w obrocie gospodarczym. W konsekwencji badań
rozpoczętych w związku z rozprawą doktorską, którą poświęciłem zasadzie dobrej wiary w
przepisach konwencji NZ o umowach międzynarodowej sprzedaży towarów, przygotowałem
referat – ogłoszony drukiem jako artykuł w publikacji pokonferencyjnej pt. „Europeizacja prawa
prywatnego” (Wolters Kluwer Warszawa 2007, t. 2) oraz równolegle na łamach czasopisma
„Studia Prawnicze” – poświęcony klauzulom generalnym polskiego kodeksu cywilnego. Po
przeprowadzeniu analizy wzajemnego stosunku oraz funkcji przepisów operujących zwrotami
„zasady współżycia społecznego”, „dobre obyczaje” oraz „zasady dobrej wiary i uczciwego
obrotu”, uznaję ten pierwszy za równoważny ostatniemu i opowiadam się za rezygnacją z pojęcia
zasad współżycia w toku przyszłej rekodyfikacji prawa cywilnego. Nie uznaję również za idealnie
równoważne pojęcia dobrych obyczajów i dobrej wiary w znaczeniu obiektywnym.
Artykuł publikowany na łamach „Przeglądu Sądowego” z 2006 r. z. 7-8 podejmuje
problematykę wykładni znowelizowanego w tamtym czasie art. 72 k.c. w kontekście wymagania
lojalnego negocjowania (w dobrej wierze). Analizując orzecznictwo i dorobek doktryny państw
obcych stawiam tezę, iż prawo nie zobowiązuje uczestników obrotu do zawierania umowy, jeżeli
14
jednak strony decydują się uczestniczyć w negocjacjach, to z tego tytułu mogą one mieć
określone obowiązki, obwarowane odpowiedzialnością odszkodowawczą. Odpowiedzialności z
art. 72 § 2 k.c. przypisuję zasadniczo charakter deliktowy, wobec czego uważam, że obejmuje ona
tzw. negatywny interes umowy, niemniej jednak nie wykluczam, że w pewnych okolicznościach
nielojalność strony w prowadzeniu bardzo zaawansowanych negocjacji może być nawet dalej
idąca. Artykuł naświetle także zagadnienia tzw. porozumień przedkontraktowych, w tym listów
intencyjnych.
Specyficznej problematyce prawa umów przewozu towarów – a mianowicie ekscepcji siły
wyższej w odniesieniu do odpowiedzialności za przesyłkę – poświęcony został tekst ogłoszony w
„Państwie i Prawie” 2008 z. 4. Podjąłem w nim próbę kompleksowego omówienia tego problemu
z punktu widzenia prawa krajowego (ustawa – Prawo przewozowe) oraz międzynarodowego
prawa jednolitego (zwłaszcza konwencja CMR).
Z kolei w niemieckojęzycznym artykule, opublikowanym na łamach czasopisma
„Zeitschrift für Vertriebsrecht”, podejmuję szereg zagadnień dotyczących rozmaitych typów
umownych, które są źródłem stosunków w procesie zbytu towarów i usług, jak zwłaszcza
agencja, umowa dystrybucyjna czy też franchising. Przeprowadzona analiza ma charakter
prawnoporównawczy. Wskazuję na podstawowe podobieństwa oraz różnice prawa polskiego w
porównaniu z niemieckim. Stawiam tezę, iż prawo polskie w niedostateczny sposób reguluje
stosunkowo nowe zjawiska w obrocie, jakkolwiek nie oznacza to, że uważam ich całkowitą
kodyfikację za możliwą i celową na obecnym etapie rozwoju naszej regulacji prawnej.
6. Inna aktywność naukowa
6.1.
Działalność popularyzująca naukę oraz praktyczne wykorzystanie wyników
badań naukowych
Jako adiunkt w Katedrze Międzynarodowego Prawa Prywatnego i Handlowego na
Wydziale Prawa i Administracji, prowadzę zajęcia ze studentami III-V roku studiów prawniczych
z prawa prywatnego międzynarodowego. Jestem także wykładowcą na Studiach Podyplomowych
Prawa Międzynarodowego i Służby Zagranicznej. W roku 2014 przeprowadziłem również wykład
z zakresu podstaw prawa prywatnego międzynarodowego dla doktorantów naszego Wydziału.
W toku swojej działalności po uzyskaniu stopnia doktora współpracowałem m.in. z
Krajową Szkołą Sądownictwa i Prokuratury (w latach 2007-2012), prowadząc zajęcia z zakresu
prawa prywatnego międzynarodowego dla sędziów sądów okręgowych i apelacyjnych. W latach
15
2012-2013 prowadziłem analogiczne zajęcia dla aplikantów Izb Notarialnych w Warszawie
i Lublinie.
Od roku 2008 do chwili obecnej jestem wykładowcą Okręgowej Izby Radców Prawnych
w Warszawie (zajęcia z prawa prywatnego międzynarodowego, później z prawa umów
międzynarodowych oraz sprzedaży międzynarodowej dla aplikantów radcowskich). Wspólnie
z dr. Piotrem Rylskim (UW) przygotowałem podręcznik dla radców i aplikantów radcowskich nt.
zagadnień materialnoprawnych i procesowych międzynarodowego obrotu gospodarczego. Będąc
wpisanym na listę adwokacką w latach 2008-2011, okazjonalnie prowadziłem również wykłady
w ramach programu doskonalenia zawodowego dla członków warszawskiej Izby Adwokackiej
z zakresu p.p.m.
Jako członek Biura Studiów i Analiz SN przygotowałem szereg opinii i analiz do bieżących
orzeczeń Sądu Najwyższego, w tym do uchwał i precedensowych wyroków w sprawach
kasacyjnych. Większość z powierzanych mi spraw wymaga pogłębionych badań i/lub wiedzy z
zakresu prawa prywatnego międzynarodowego, prawa procesowego cywilnego, prawa
porównawczego oraz prawa międzynarodowego publicznego. Orzeczenia, do których
przygotowania się przyczyniam, w większości przypadków stanowią przedmiot późniejszej
publikacji w zbiorze urzędowym Izby Cywilnej (OSNC). Z racji obowiązków służbowych
opracowuję również projekty zagadnień prawnych przedstawianych z wnioskiem Pierwszego
Prezesa SN składom powiększonym tegoż Sądu, jak również bywa mi powierzane
reprezentowanie wspomnianego organu w postępowaniach przed Trybunałem Konstytucyjnym z
wniosków składanych w trybie art. 191 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 188 pkt 1-3 Konstytucji
Rzeczypospolitej Polskiej.
Przed uzyskaniem stopnia doktora byłem zatrudniony w jednostkach sektora edukacji
niepublicznej oraz publicznej. Uzyskana przeze mnie wiedza oraz umiejętności zaowocowały
opublikowaniem przeze mnie w 2006 r. pierwszego wydania komentarza do ustawy o systemie
oświaty (wydawnictwo Wolters Kluwer), który odniósł ogromny sukces rynkowy. Dotychczas
ukazało się jego 5 wydań; stanowi on podstawową pomoc z zakresu stosowania ustawy dla sądów
administracyjnych, w mniejszym stopniu również powszechnych, a także dla prawnikówpraktyków prowadzących sprawy z tego zakresu.
6.2.
Udział w projektach badawczych
Uczestniczyłem w zespole badawczym pod kier. prof. dr hab. Karola Weitza oraz prof.
UAM dr hab. Pawła Grzegorczyka pn. „Komentarz do wspólnotowych rozporządzeń z zakresu
międzynarodowego postępowania cywilnego i prawa prywatnego międzynarodowego” (grant
16
przyznany przez MNiSW, nr rejestracyjny projektu: N N110 019638). Projekt został zakończony
w roku 2013 r.
Aktualnie jestem członkiem zespołu autorskiego komentarza do ustawy z dnia 4 lutego
2011 r. – Prawo prywatne międzynarodowe pod kier. prof. dr hab. Jerzego Poczobuta.
6.3.
Nagrody za działalność naukową
W roku 2007 uzyskałem II nagrodę w kategorii najlepsza praca doktorska w XLII
Konkursie miesięcznika „Państwo i Prawo” na najlepszą rozprawę doktorską i habilitacyjną.
6.4.
Udział w konferencjach i seminariach krajowych i zagranicznych
W okresie po uzyskaniu stopnia naukowego doktora wziąłem udział w następujących
konferencjach i seminariach naukowych:
─ 27-28 czerwca 2006 r. - 1st Max Planck Postdoc Conference on European Private Law,
Hamburg (RFN): referat pt. “The Principle of Good Faith in CISG”
─ 28-30 września 2006 r. - II Ogólnopolski Zjazd Cywilistów, Katowice-Wisła: referat pt.
„Zasady współżycia społecznego, dobre obyczaje czy dobra wiara? Dylematy nowelizacji klauzul
generalnych prawa cywilnego w perspektywie europejskiej”
─ 24–26 września 2009 r. – Ogólnopolski Zjazd Katedr i Zakładów Postępowania
Cywilnego, Serock: udział w dyskusji (referat złożony do materiałów pokonferencyjnych
nie był wygłaszany)
─ 19-20 kwietnia 2012 r. – konferencja pt. „Współczesne wyzwania prawa prywatnego
międzynarodowego”, Warszawa: referat pt. „Prawo właściwe dla dóbr osobistych i ich ochrony”
─ 24 lutego 2012 r. – konferencja pt. „Interes publiczny a interes prywatny w prawie”,
Warszawa: referat pt. „Prawo prywatne międzynarodowe w kontekście celów i wyzwań integracji
europejskiej”
─ 26 marca 2012 r. – seminarium pt. „A Last Stand for National Conflict of Laws Rules?
The Continuing Push for the EU Harmonisation of Laws and Jurisdiction, Poznań:
referat pt. “Creeping Europeanization of Private International Law – Purpose, Limits and
Challenges”
─ 26-28 września 2013 r. – IX Ogólnopolski Zjazd Katedr Prawa Handlowego GdańskSopot: udział w dyskusji
17
─ 28 marca 2014 r. - konferencja pt. „Stwierdzenie treści oraz stosowanie prawa obcego w
Polsce - teoria i rzeczywistość”, Łódź: przewodniczenie głównemu panelowi i udział
w dyskusji
6.5.
Pozostała aktywność naukowa
W latach 2011 i 2013 przebywałem na jednomiesięcznych pobytach naukowych w
Instytucie Maxa Plancka ds. Porównawczego i Międzynarodowego Prawa Prywatnego (MaxPlanck Institut für ausländisches und internationales Privatrecht) w Hamburgu. W 2011 r. korzystałem z
wsparcia Instytutu w postaci stypendium.
W dniu 17 lutego 2014 r. Rada Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu
Warszawskiego powołała mnie na promotora pomocniczego w przewodzie doktorskim pani mgr
Julity Zimoch-Tuchołki. Tytuł rozprawy doktorskiej przygotowywanej przez doktorantkę brzmi:
„Wywłaszczenie inwestycji w międzynarodowym prawie inwestycyjnym”.
W roku 2012 dokonałem redakcji merytorycznej raportu krajowego (country reviewer) w
projekcie międzynarodowym pn. Standing up for Your Right(s) in Europe, finansowanym przez
Parlament Europejski (instytucja wiodąca: University of Maastricht). Przedmiotem raportu był
system polskiego postępowania cywilnego oraz ustroju sądów. Zwieńczeniem projektu była
publikacja książki (Standing up for Your Right(s) in Europe, red. M. Eliantonio [et al.], Intersentia
Cambridge 2013, ISBN: 978-1-78068-156-6).
18