docWojewódzki Program Pomocy Społecznej na lata 2009-2015
download 
Reklamacja Transkrypt
Wojewódzki Program Pomocy Społecznej na lata 2009-2015
Załącznik do uchwały Nr XXXII/595/09 Sejmiku Województwa Podkarpackiego z dnia 30 marca 2009r. WOJEWÓDZKI PROGRAM POMOCY SPOŁECZNEJ NA LATA 2009-2015 I. Podstawy prawne 1. Ustawa z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej /Dz. U. z 2008 r. Nr 115, poz. 728 z późn. zm./ 2. Ustawa z 5 czerwca 1998 roku o samorządzie wojewódzkim /Dz. U z 2001 r. Nr 142, poz. 1590 z późn. zm./ II. Wprowadzenie Pomoc społeczna to instytucja polityki społecznej państwa, mająca na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudności życiowych, których nie są one w stanie pokonać wykorzystując własne środki, możliwości i uprawnienia. Podstawowymi celami pomocy społecznej jest zaspokajanie niezbędnych potrzeb życiowych osób i rodzin oraz umożliwienie im bytowania w warunkach odpowiadających godności człowieka, doprowadzenie w miarę możliwości do życiowego usamodzielnienia się osób i rodzin oraz ich integracji ze środowiskiem, zaspokajanie powstawaniu niekorzystnych sytuacji życiowych i marginalizacji społecznej. Pomocy społecznej udziela się osobom i rodzinom w szczególności z powodu: ubóstwa, sieroctwa, bezdomności, bezrobocia, niepełnosprawności, długotrwałej lub ciężkiej choroby, przemocy w rodzinie, ofiarom handlu ludźmi, potrzeby ochrony macierzyństwa, wielodzietności, bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych, braku umiejętności przystosowania się do życia młodzieży opuszczającej całodobowe placówki opiekuńczo -wychowawcze, alkoholizmu i narkomanii, zdarzenia losowego i klęski żywiołowej, trudności w integracji osób, które otrzymały status uchodźcy. Do zadań z zakresu pomocy społecznej realizowanych na podstawie ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej przez samorząd województwa należy: - opracowanie, aktualizowanie i realizacja strategii wojewódzkiej w zakresie polityki społecznej będącej integralną częścią strategii rozwoju województwa obejmującej w szczególności programy przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu, wyrównywania szans 1 niepełnosprawnych, pomocy społecznej, profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, współpracy z organizacjami samorządowymi, - rozpoznawanie przyczyn ubóstwa oraz opracowywanie regionalnych programów pomocy społecznej wspierających samorządy lokalne w działaniach na rzecz ograniczania tego zjawiska, - inspirowanie i promowanie nowych rozwiązań w zakresie pomocy społecznej, - organizowanie i prowadzenie jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, - prowadzenie banku danych o wolnych miejscach w całodobowych placówkach opiekuńczo -wychowawczych na terenie województwa, - sporządzanie bilansu potrzeb w zakresie pomocy społecznej. Wojewódzki Program Pomocy Społecznej na lata 2009-2015 powinien obejmować cele nakierowane na poprawę życia mieszkańców Województwa Podkarpackiego dotkniętych: - bezdomnością - niepełnosprawnością - bezrobociem - narkomanią - alkoholizmem - przemocą - starością, itp. Samorząd Województwa Podkarpackiego w niżej wymienionych Programach podjął już działania mające na celu wsparcie dla osób i ich rodzin dotkniętych niepełnosprawnością, alkoholizmem, narkomanią. 1. Wojewódzki Program Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2008- 2011. 2. Wojewódzki Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata 2007 -2013 w Województwie Podkarpackim. 3. Wojewódzki Program na Rzecz Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych i Przeciwdziałanie ich Wykluczeniu Społecznemu na lata 2008-2020. Trwają również prace nad opracowaniem programu dla osób dotkniętych przemocą. W związku z powyższym Wojewódzki Program Pomocy Społecznej na lat 2009-2015 koncentrował będzie się na wsparciu niżej wymienionych grup i środowisk: 2 - rodzin i osób dotkniętych i zagrożonych niekorzystnymi zjawiskami społecznymi, - dzieci i młodzież wymagającą pomocy wychowawczej i społecznej, - osób starszych, przewlekle chorych, - osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Wojewódzki Program Pomocy Społecznej na lata 2009-2015 jest dokumentem wyznaczającym główne kierunki działań Samorządu Województwa Podkarpackiego w tym obszarze. Celem programu jest stworzenie rozwiązań umożliwiających pomoc i działania zapobiegające izolacji i marginalizacji mieszkańców województwa znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej, jak również pobudzanie aktywności społecznej. III. Charakterystyka problemów społecznych Zubożenie znacznej części społeczeństwa należy do najpoważniejszych kwestii społecznych województwa podkarpackiego. Od kilku lat w strukturze społeczeństwa polskiego obserwuje się postępujące rozwarstwienie ekonomiczne i wzrost dezintegracji społecznej. Podziały te dotyczą nie tylko dochodów ale też faktycznego uczestnictwa w życiu społecznym. Wzrasta skala marginalności społecznej, w której część społeczeństwa nie korzysta z formalnych praw dostępu do instytucji pracy, edukacji, kultury i zabezpieczenia społecznego. Z tymi zjawiskami związana jest postępująca izolacja społeczna rodzin, które najdotkliwiej odczuwają niedostatek i brak środków do życia (ubóstwo) oraz ich marginalizacja na skutek zamykania się dotychczasowych możliwości rozwoju poprzez pracę czy edukację. Pogarszająca się jakość życia dotyka szczególnie rodziny, w których występują trudne sytuacje życiowe takie jak bezrobocie, niepełnosprawność, bezradność w sprawach opiekuńczo - wychowawczych, długotrwała choroba, przemoc i uzależnienia. Niepokojąca jest kumulacja niekorzystnych zjawisk społecznych, które mogą być przyczyną dezintegracji społecznej i zawodowej rodzin oraz całych społeczności lokalnych. Przedstawiona poniżej Tabela nr 1 dotyczy typów rodzin objętych pomocą społeczną w województwie podkarpackim. 3 Tabela 1: Typy rodzin objęte pomocą społeczną w województwie podkarpackim Wyszczególnienie Rodziny ogółem w tym: o liczbie osób – 1 2 3 4 5 6 i więcej Rodziny z dziećmi ogółem: o liczbie dzieci – 1 2 3 4 5 6 7 i więcej Rodziny niepełne ogółem: o liczbie dzieci – 1 2 3 4 i więcej Rodziny emerytów i rencistów ogółem: o liczbie osób – 1 2 3 4 i więcej 1 Liczba rodzin 2006 r. Ogółem w tym: na wsi 100 535 67 245 Liczba rodzin 2007 r. Ogółem w tym: na wsi 94 652 63 997 2 3 4 5 6 7 8 19 822 11 447 14 286 19 540 17 478 17 962 61 308 10 198 6 125 8 598 13 920 13 664 14 740 45 456 20 548 10 709 13 386 18 100 16 021 15 888 57 754 10 482 5 889 8 316 13 384 12 635 13 291 42 941 9 10 11 12 13 14 15 16 15 473 19 603 14 155 6 600 2 939 1 468 1 070 10 743 9 894 14 344 11 215 5 301 2 531 1 250 921 5 643 15 032 18 613 13 074 6 113 2 716 1 317 889 11 342 9 819 13 784 10 215 4 992 2 283 1 112 736 6 072 17 18 19 20 21 4 326 3 146 1 808 1 463 23 482 2 133 1 604 1 003 903 14 676 4 638 3 317 1 905 1 482 22 320 2 351 1 720 1 079 922 13 776 22 23 24 25 7 796 4 527 3 339 7 820 3 907 2 736 2 168 5 865 7 955 4 279 3 265 6 821 3 956 2 561 2 133 5 126 Źródło: Sprawozdanie MP i PS- 2006-2007 r. Wzrost liczebności populacji ludzi starszych jest jedną z ważniejszych przesłanek prowadzenia polityki społecznej. Pokolenie seniorów wyłączone jest z życia zawodowego i społecznego, podlega negatywnym stereotypom dotyczącym starości, ma ograniczone możliwości korzystania z przysługujących im praw. Niedostateczna oferta pomocy, stan zdrowia, samotność, brak aktywności staje się przyczyną izolacji społecznej i znacznego pogorszenia jakości życia tych osób. Główne problemy dotykające środowiska seniorów to: samotność, ubóstwo, złe warunki mieszkaniowe, niemożność samodzielnego prowadzenia gospodarstwa domowego, problemy psychologiczne związane z poczuciem utraty dotychczasowej pozycji zawodowej i społecznej oraz brakiem zgody na własną starość, brak adekwatnej do wieku oferty spędzania wolnego czasu, co łączy się ze znaczną dezaktywacją i nie uczestniczeniem w życiu ogółu. 4 Zauważalna jest przewaga funkcjonowania negatywnego stereotypu starości nad pozytywnymi wzorcami starzenia się. Jednoczesne nadmierne apoteozowanie młodości przyczynia się do wzrostu uprzedzeń, dyskryminacji i nadużyć wobec ludzi starszych, co w konsekwencji prowadzi do alienacji i izolacji starszego pokolenia. W obliczu powyższych faktów niezbędne jest skierowanie należytej uwagi tej znaczącej i coraz większej populacji społeczeństwa przede wszystkim w celu zaktywizowania zbiorowości samych seniorów jak również osób ich wspierających. Konieczne jest zapobieganie izolacji, separacji oraz marginalizacji życia ludzi starszych w naszym województwie. 5 IV. Obszar dotyczący wsparcia dzieci i rodziny Istotną zmienną charakteryzującą zaplecze pomocy społecznej są prowadzone przez nią placówki pomocowe, czyli zasoby instytucjonalne. Wśród instytucji pomocy społecznej wyróżniamy instytucje o zasięgu lokalnym, finansowane z budżetu gmin ze środków na pomoc społeczną oraz placówki pomocy społecznej o zasięgu ponadlokalnym, finansowane z budżetu powiatów ze środków na pomoc społeczną. Placówki te prowadzone mogą być przez gminę, powiat lub zlecane do prowadzenia w drodze umowy innym podmiotom jak organizacje pozarządowe, kościelne. Rodzinie mającej trudności w pełnieniu swoich zadań udziela się pomocy w formie poradnictwa rodzinnego, terapii rodzinnej oraz pracy socjalnej. Dziecku pozbawionemu częściowo lub całkowicie opieki rodzicielskiej, a także niedostosowanemu społecznie, powiat zapewnia opiekę i wychowanie w formie zastępczej opieki rodzinnej lub w placówce opiekuńczo- wychowawczej. Placówka opiekuńczo – wychowawcza Placówka opiekuńczo- wychowawcza zapewnia dzieciom i młodzieży pozbawionym częściowo lub całkowicie opieki rodzicielskiej oraz niedostosowanym społecznie dzienną lub całodobową, ciągłą lub okresową opiekę i wychowanie, jak również wspiera działania rodziców w wychowaniu i sprawowaniu opieki. Placówki opiekuńczo-wychowawcze ze względu na specyfikę działań dzielą się na : 1. Placówki wsparcia dziennego Wspierają rodzinę w wykonywaniu jej podstawowych funkcji. Zapewniają pomoc rodzinie i dzieciom sprawiającym problemy wychowawcze, zagrożonym demoralizacją, przestępczością lub uzależnieniami. Współpracują ze szkołami, ośrodkami pomocy społecznej i innymi instytucjami w rozwiązywaniu problemów wychowawczych. 2. Placówki interwencyjne Zapewniają dziecku pozbawionemu częściowo lub całkowicie opieki rodziców, znajdującemu się w sytuacji kryzysowej: a. doraźną, całodobową opiekę, 6 b. kształcenie dostosowane do jego wieku i możliwości rozwojowych, c. opiekę i wychowanie do czasu powrotu do rodziny lub umieszczenia w rodzinie zastępczej, placówce rodzinnej albo placówce socjalizacyjnej. Przygotowują diagnozę stanu psychofizycznego i sytuacji życiowej dziecka oraz ustalają wskazania do dalszej pracy z dzieckiem. 3. Placówki rodzinne Zapewniają dzieciom częściowo lub całkowicie pozbawionym opieki rodziców całodobową opiekę i wychowanie w warunkach zbliżonych do domu rodzinnego oraz opiekę, do czasu powrotu dziecka do rodziny, umieszczenia go w rodzinie adopcyjnej lub jego usamodzielnienia. 4. Placówki socjalizacyjne Zapewniają całodobową opiekę i wychowanie dzieciom całkowicie lub częściowo pozbawionym opieki rodzicielskiej. Tabela poniżej przedstawia informacje o nazwach i typach placówek opiekuńczo -wychowawczych na terenie województwa podkarpackiego oraz ilość miejsc według stanu na dzień 30.06.2008 roku. Tabela 2. Powiat bieszczadzki brzozowski dębicki jarosławski jasielski kolbuszowski Krosno krośnieński Placówki opiekuńczo-wychowawcze (całodobowe) Nazwa Placówki Na terenie powiatu nie istnieją placówki opiekuńczo – wychowawcze Rodzinny Dom Dziecka Dom Dziecka ,, Hanka” Dom Dziecka Nr 1 w Jarosławiu Dom Dziecka w Wolicy Placówka Rodzinna w Gliniczku Katolicka Placówka Wychowawcza ,, Nasz Dom” w Jaśle Katolicka Placówka Wychowawcza ,, Nasz Dom” Zgromadzenie Sióstr św. Michała Dom Dziecka im. Ks. Zygmunta Gorazdowskiego Dom Dziecka im. Janusza Korczaka w Długiem Katolicka Placówka Wychowawcza ,, Nasz Dom” w Miejscu Piastowym Rodzinny Dom Dziecka w Głowience Rodzinny Dom Dziecka w Targowiskach Rodzinny Dom Dziecka w Widaczu Liczba miejsc --12 23 36 30 6 18 12 30 30 12 8 8 8 7 leski leżajski lubaczowski łańcucki mielecki niżański przemyski Przemyśl przeworski ropczycko – sędziszowski rzeszowski Rzeszów sanocki stalowowolski strzyżowski tarnobrzeski Tarnobrzeg Na terenie powiatu nie istnieją placówki opiekuńczo – wychowawcze Dom Dziecka w Nowej Sarzynie Dom Dziecka Placówka Rodzinna Na terenie powiatu nie istnieją placówki opiekuńczo – wychowawcze Dom Dziecka ,, Nasz Dom Dzieciątka Jezus” Placówka Opiekuńczo – Wychowawcza w Nienadowej Dom Dziecka ,, Moja Rodzina” w Prałkowcach Dom dla Dzieci ,, Nasza Chata” Wielofunkcyjna Placówka Opiekuńczo – Wychowawcza ,, Maciek” Fundacja Pomocy Młodzieży im. Jana Pawła II ,,Wzrastanie” Dom dla Dzieci Na terenie powiatu nie istnieją placówki opiekuńczo – wychowawcze Placówka Opiekuńczo- Wychowawcza w Budziwoju Katolicka Placówka OpiekuńczoWychowawczo – socjalizacyjna Katolicka Placówka OpiekuńczoWychowawczo – interwencyjna dla niemowląt Zespól Placówek OpiekuńczoWychowawczych Dom dla Dzieci i Młodzieży ,, Mieszko” w Rzeszowie w tym: Dom Małego Dziecka i Dom dla Dzieci i Młodzieży Pogotowie Opiekuńcze w Rzeszowie Rodzinny Dom Dziecka Powiatowa Placówka Socjalizacyjna Dom Dziecka Dom Dziecka ,, Ochronka” Placówka Interwencyjna dla Dzieci i Młodzieży przy ZP KOOW ,,Oratorium” Dom Dziecka w Strzyżowie im. Janusza Korczaka Dom Dziecka w Żyznowie Dom Dziecka w Skopaniu Placówka opiekuńczo-wychowawcza / zespół socjalizacyjny/ Placówka opiekuńczo-wychowawcza / zespół interwencyjny/ Rodzinny Dom Dziecka --30 30 5 --35 30 45 30 45 44 --30 30 10 58 27 4 30 43 40 8 41 41 60 38 15 8 Źródło: ROPS Rzeszów – baza danych W pierwszych trzech kwartałach 2008 r. najwięcej wolnych miejsc było w placówkach na terenie powiatów: tarnobrzeskiego, przemyskiego, stalowowolskiego, rzeszowskiego. Natomiast placówki na terenie powiatów: lubaczowskiego, strzyżowskiego, łańcuckiego, krośnieńskiego w tym czasie notowały pełny stan wychowanków. 8 V. Pomoc osobom niepełnosprawnym Niepełnosprawność i związane z nią zagrożenie wykluczeniem społecznym jest jednym z poważniejszych zjawisk i problemów współczesnej rzeczywistości. Powszechność zjawiska niepełnosprawności wymaga od poszczególnych państw podejmowania zdecydowanych, kompleksowych działań profilaktycznych – zmierzających do zapobiegania powstawaniu niepełnosprawności oraz rewalidacyjnych – dotyczących łagodzenia jej skutków w psychicznej, fizycznej sferze życia człowieka. Zdefiniowanie pojęcia niepełnosprawności jest trudne, bowiem trudne do dokładnego określenia są granice między sprawnością a niepełnosprawnością. Według definicji WHO ,,Osoby niepełnosprawne to osoby o naruszonej sprawności psychofizycznej, powodującej ograniczenia funkcjonalnej sprawności lub aktywności życiowej w stopniu utrudniającym pełnienie właściwych dla nich ról społecznych.” WHO przy określeniu definicji niepełnosprawności przyjęła za punkt wyjścia uszkodzenie, rozumiejąc przez nie utratę lub wadę psychiczną, fizyczną lub anatomiczną struktury organizmu. Utrata może być całkowita lub częściowa. Uszkodzenie może mieć różny zakres i głębokość; może być trwałe lub okresowe, wrodzone lub nabyte; ustabilizowane (bez pogłębiania się) albo progresywne (pogłębiające się). Następstwem uszkodzenia jest niepełnosprawność, przez którą rozumie się obniżony poziom czynności danego narządu czy układu. Niepełnosprawną jest osoba, której stan fizyczny lub psychiczny trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza albo uniemożliwia wypełnienie zadań życiowych i ról społecznych zgodnie z normami prawnymi i społecznymi. Definicja ta upowszechniona jest w Polsce i pokrywa się z definicją zawartą w ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych z dnia 27 sierpnia 1997 ( Dz. U. z 2008r. Nr 14 poz. 96 z późn. zm.). Według informacji przekazanych przez Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, który oszacował liczbę osób niepełnosprawnych na rok 2007 w Polsce i poszczególnych województwach, na Podkarpaciu niepełnosprawnych jest 253.504 osoby. W liczbie tej 246.881 to osoby w wieku 15 lat i więcej, zaś 6623 to dzieci i młodzież w wieku 0-14 lat. 9 Województwo Podkarpackie zajmuje dziesiąte miejsce w skali województw Polski pod względem liczby osób niepełnosprawnych. Procentowy udział liczby osób niepełnosprawnych w skali kraju to 5,57%. Osobom niepełnosprawnym udzielana jest pomoc przez różnego rodzaju placówki. Tabele 3 i 4 przedstawiają aktualne informacje o placówkach na terenie województwa podkarpackiego zapewniających pomoc i wsparcie osobom niepełnosprawnym. Tabela 3. Powiat bieszczadzki brzozowski dębicki jarosławski jasielski kolbuszowski krośnieński Krosno leski leżajski lubaczowski łańcucki mielecki niżański przemyski Przemyśl przeworski ropczyckosędziszowski rzeszowski Rzeszów sanocki stalowowolski strzyżowski tarnobrzeski Tarnobrzeg Środowiskowe Domy Samopomocy Liczba placówek 1 3 1 2 2 1 3 1 1 2 4 2 1 1 2 1 2 2 Liczba miejsc 32 93 28 55 44 30 73 35 26 60 100 25 40 22 50 30 45 60 8 1 2 4 2 3 1 214 25 45 121 54 90 39 Źródło: ROPS Rzeszów – baza danych stan na 31.12.2008r. 10 Tabela 4. Warsztaty Terapii Zajęciowej Powiat bieszczadzki brzozowski dębicki jarosławski jasielski kolbuszowski krośnieński Krosno leski leżajski lubaczowski łańcucki mielecki niżański przemyski Przemyśl przeworski ropczyckosędziszowski rzeszowski Rzeszów sanocki stalowowolski strzyżowski tarnobrzeski Tarnobrzeg Liczba placówek 1 2 3 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 1 1 Liczba miejsc 35 75 95 40 40 30 36 40 35 30 35 25 50 45 50 55 35 45 1 2 2 3 1 2 2 35 80 30 120 30 65 110 Źródło: ROPS Rzeszów – baza danych stan na 31.10.2007r. Warsztaty Terapii Zajęciowej oferują aktywności z obszaru rehabilitacji społecznej i zawodowej osobom z orzeczoną niepełnosprawnością. Uczestnikami warsztatów mogą być osoby, które ukończyły 16 rok życia, z niepełnosprawnością intelektualną, posiadające orzeczenie o stopniu niepełnosprawności ze wskazaniem do uczestnictwa w terapii zajęciowej. Środowiskowy Dom Samopomocy jest dziennym miejscem wsparcia i terapii dla dorosłych osób z wieloraką niepełnosprawnością intelektualną i psychiczną. Na rzecz osób niepełnosprawnych działają również Domy Pomocy Społecznej – przedstawia to tabela nr 6 w punkcie VI. Wsparcie osób starszych. 11 VI. Wsparcie osób starszych Starzenie się społeczeństwa, a zatem wzrost udziału osób starszych w ogólnej liczbie ludności jest konsekwencją wydłużania się trwania życia ludzkiego, przy równoczesnym malejącym współczynniku płodności. Niekorzystny wskaźnik feminizacji, wydłużenia okresu życia kobiet i nadumieralność mężczyzn, wpływa na strukturę osób starszych, co oznacza, że wieku starszego dożywa więcej kobiet. Wraz z wiekiem pogarsza się stan zdrowia osób starszych, prowadzących do niepełnosprawności. Poniżej umieszczona została tabela mówiąca o liczbie osób w wieku poprodukcyjnym w Polsce jak i na Podkarpaciu. Tabela 5. Ludność w wieku poprodukcyjnym według województw Województwo Poprodukcyjnym w 2007r. 6082457 460342 310095 1936297 140105 97662 4146160 320237 212433 2008r. mężczyźni i kobiety 6133771 464321 313379 365971 142291 458032 520449 890240 169658 320234 202583 320122 766829 222147 197684 117097 43504 137874 169025 284176 55536 105349 68392 103998 249823 71962 61986 248874 98787 320158 351424 606064 114122 214885 134191 216124 517006 150185 135698 367486 143928 461013 524256 896671 170879 322169 203706 324486 774385 223150 199727 488627 247153 152881 76927 335746 170226 493960 250255 razem Polska Dolnośląskie Kujawskopomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińskomazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie mężczyźni kobiety Źródło: GUS- Stan i Struktura ludności Dom Pomocy Społecznej jest miejscem gdzie świadczone są, na poziomie obowiązującego standardu, osobom wymagających całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności usługi takie jak: bytowe, opiekuńcze, wspomagające, edukacyjne w formach i zakresie wynikającym z indywidualnych potrzeb. Domy, w zależności od tego, dla kogo są przeznaczone dzielą się na domy dla: 1. Osób w podeszłym wieku 2. Osób przewlekle somatycznie chorych 3. Osób przewlekle psychicznie chorych 4. Dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie 12 5. Dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie 6. Osób niepełnosprawnych fizycznie W Domach Pomocy Społecznej na terenie województwa podkarpackiego w 2007 roku przebywało 4.553 mieszkańców, zaś w 2008 roku 4.593 mieszkańców. Ilość miejsc oraz typy Domów Pomocy Społecznej działających na terenie województwa podkarpackiego prowadzone przez jednostki samorządu terytorialnego lub na zlecenie jednostek samorządu terytorialnego przedstawia poniższa tabela. Tabela 6. Powiat bieszczadzki Domy Pomocy Społecznej Ilość miejsc 90 Wolne miejsca 0 50 0 107 6 24 0 60 0 200 0 30 0 70 240 4 0 10 188 0 0 170 9 80 0 gmina-miasto Krosno 79 109 15 29 0 0 krośnieński 80 0 112 1 55 10 6 1 86 1 brzozowski dębicki jasielski jarosławski kolbuszowski leżajski Typ domu osoby przewlekle somatycznie chore osoby przewlekle psychicznie chore osoby przewlekle somatycznie chore osoby dorosłe niepełnosprawne intelektualnej dzieci i młodzież niepełnosprawna intelektualnie osoby przewlekle psychicznie chore osoby przewlekle somatycznie chore osoby w podeszłym wieku osoby przewlekle psychicznie chore osoby w podeszłym wieku osoby przewlekle psychicznie chore osoby dorosłe niepełnosprawne intelektualnie osoby przewlekle somatycznie chore osoby w podeszłym wieku osoby w podeszłym wieku osoby przewlekle psychicznie chore dzieci i młodzież niepełnosprawne intelektualnie osoby dorosłe niepełnosprawne intelektualnie osoby w podeszłym wieku osoby przewlekle somatycznie chore osoby przewlekle psychicznie chore 13 140 8 235 0 83 5 3 0 5 5 75 65 0 33 40 10 0 1 152 0 133 19 90 6 przemyski 20 0 przeworski 55 50 2 2 40 0 45 0 103 0 85 2 223 25 7 0 140 0 173 95 15 13 120 0 85 0 35 80 2 0 88 5 110 5 lubaczowski łańcucki mielecki gmina –miasto Przemyśl ropczycko-sędziszowski gmina –miasto Rzeszów rzeszowski sanocki stalowowolski strzyżowski dzieci i młodzież niepełnosprawne intelektualnie osoby przewlekle psychicznie chore osoby w podeszłym wieku osoby niepełnosprawne fizycznie osoby dorosłe niepełnosprawne intelektualnie osoby w podeszłym wieku osoby niepełnosprawne fizycznie osoby w podeszłym wieku osoby w przewlekle somatycznie chore osoby dorosłe niepełnosprawne intelektualnie osoby przewlekle psychicznie chore osoby przewlekle somatycznie chore osoby przewlekle psychicznie chore osoby w podeszłym wieku osoby przewlekle somatycznie chore dzieci i młodzież niepełnosprawna intelektualnie osoby niepełnosprawne intelektualnie osoby przewlekle somatycznie chore osoby dorosłe niepełnosprawne intelektualne osoby w podeszłym wieku oraz niepełnosprawne fizycznie osoby przewlekle psychicznie chore osoby w podeszłym wieku osoby przewlekle somatycznie chore osoby przewlekle psychicznie chore dzieci i młodzież niepełnosprawne intelektualnie osoby w podeszłym wieku osoby przewlekle psychicznie chore osoby przewlekle somatycznie chore osoby przewlekle psychicznie chore 14 gmina-miasto Tarnobrzeg Tarnobrzeg 45 0 60 10 60 0 42 0 osoby niepełnosprawne intelektualnie osoby przewlekle somatycznie chore dzieci i młodzież niepełnosprawne intelektualnie osoby przewlekle somatycznie chore Źródło: Wydział Polityki Społecznej w Rzeszowie stan na 31 grudzień 2008r. Ostatnie dwa lata wskazują na pełne obłożenie w DPS –ach dla osób psychicznie chorych i niepełnosprawnych intelektualnie, gdyż tej grupie osób ciężko jest zapewnić właściwą opiekę w ich środowisku zamieszkania. Osoby z tymi schorzeniami szybciej są kierowane do Domu Pomocy Społecznej niż osoby starsze lub somatycznie chore. Osobom w podeszłym wieku i somatycznie chorym gminy w pierwszej kolejności organizują opiekę środowiskową co powoduje, że w DPS o tym profilu wolne miejsca znajdują się w powiatach: dębickim, brzozowskim, kolbuszowskim, leżajskim, mieleckim, przemyskim, rzeszowskim, tarnobrzeskim. VII. Zatrudnienie w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej Kolejnym ważnym czynnikiem decydującym o możliwości zaspokajania interesów grup najsłabszych oraz możliwości prowadzenia profilaktyki w formie kompleksowej pracy socjalnej, jest poziom przygotowania kadry w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej. W obszarze funkcjonowania pomocy społecznej oprócz rodzaju wykształcenia i stażu pracy kadry zatrudnionej w instytucjach tego systemu ma także wpływ jej liczebność. Sytuację tą obrazuje Tabela 7. Tabela 7. POWIAT bieszczadzki brzozowski dębicki jarosławski jasielski kolbuszowski krośnieński leski leżajski Liczba pracowników socjalnych zatrudnionych w jednostkach pomocy społecznej w 2008r. PRACÓWNICY SOCJALNI OGÓŁEM STARSZY SPECJALISTA PRACY SOCJALNEJ SPECJALISTA PRACY SOCJALNEJ STARSZY PRACOWNIK SOCJALNY 14 30 65 54 64 31 60 20 33 0 0 0 1 0 0 0 0 4 4 4 7 8 14 5 6 0 1 4 17 29 23 31 13 28 14 14 PRACOWNIK SOCJALNY 6 9 29 22 19 13 26 6 14 15 lubaczowski łańcucki mielecki niżański przemyski przeworski ropczyckosędziszowski rzeszowski sanocki stalowowolski strzyżowski tarnobrzeski Rzeszów Tarnobrzeg Krosno Przemyśl razem 36 39 70 36 36 41 36 3 0 4 7 5 0 0 5 17 3 2 2 5 2 10 4 45 18 14 13 24 18 18 18 9 15 23 10 81 50 63 37 32 0 0 0 36 964 1 1 6 1 0 0 0 0 1 34 2 14 7 2 1 0 0 0 11 122 41 23 23 17 16 0 0 0 8 429 37 12 27 17 15 0 0 0 16 379 Źródło: Bilans potrzeb- ROPS Rzeszów VIII. Ubóstwo jako zjawisko społeczne Transformacja systemowa, która rozpoczęła się w Polsce w latach 80 i na początku lat 90 ujawniła wiele zjawisk, które do tej pory pozostawały na marginesie społecznego zainteresowania. Jednym z nich jest zjawisko ubóstwa. Ubóstwo jest jednym z istotnych składników warunkujących patologię życia społecznego w sensie najbardziej dramatycznym, egzystencjalnym, instytucjonalnym i politycznym. Pojęcie ubóstwa powstałego na drodze indywidualnych sytuacji życiowych może obejmować takie aspekty jak: Ø wielodzietność, Ø uzależnienie ( zwłaszcza narkomania i alkoholizm), Ø niepełnosprawność: fizyczna, psychiczna, umysłowa, samotność (zjawisko szczególnie częste wśród emerytów i rencistów posiadających niskie uposażenie finansowe), Ø wychowywanie się w rodzinach niepełnych i rozbitych, Ø niski status wykształcenia prowadzący do bezrobocia, Ø przewlekła choroba, Ø inne przeżycia (np. śmierć kogoś bliskiego) utrudniające aktywne i prawidłowe funkcjonowanie. Wiele z tych problemów nie występuje pojedynczo ale zespołowo, nawarstwiając się i stawiając jednostkę w bardzo niekorzystnej sytuacji. 16 Ubóstwo często wkrada się w sferę doznań psychicznych ludzi, powodując u nich stany depresyjne, nerwicowe, wzrost zachorowań, uczucie rezygnacji i niezadowolenia, a często bardzo niebezpiecznej frustracji, będącej źródłem licznych zachowań dewiacyjnych, agresywnych. To tylko niektóre skutki ubóstwa, charakterystyczne zwłaszcza dla indywidualnych jednostek. Dość specyficzny wymiar przyjmują skutki ubóstwa w naszym kraju. Dotyczy to głównie młodych, stojących u progu życia osób, które wobec trudnej sytuacji ekonomicznej państwa nie potrafią dostrzec dla siebie perspektyw. Ubóstwo ma również bardzo negatywny wymiar dla dzieci, które wychowują się w rodzinach dotkniętych tym zjawiskiem. Niskie dochody rodziców wpływają bowiem na los uczących się dzieci. W momencie, kiedy rodzicom brakuje środków materialnych na wsparcie edukacji dzieci, te zmuszone są do przerwania nauki. Ich kwalifikacje zawodowe będą zatem niższe, a tym samym zmaleją ich realne szanse na rynku pracy. Ubóstwo jest obecne w każdym społeczeństwie, jako jeden z najważniejszych problemów społecznych, implikujących niekorzystne konsekwencje zagraża nie tylko pojedynczym osobom, ale całym rzeszom społecznym. Tabela 8 pokazuje zapotrzebowanie osób w trudnej sytuacji społecznej korzystających z wsparcia różnych placówek. Tabela 8. Typ placówki Liczba osób korzystających ze schronisk, jadłodajni, kuchni, łaźni na terenie województwa podkarpackiego liczba miejsc 65 schroniska dla kobiet 291 schroniska dla mężczyzn 10 bez podziału jadłodajnie kuchnie łaźnie Źródło :ROPS Rzeszów-baza danych Liczba ogółem Liczba osób w okresie wiosennoletnim 2007r. 81 Razem ilość osób 2 Liczba osób w okresie jesiennozimowym 2007r. 89 6 921 774 1695 1 2 5 1 12 378 2.105,65 152 7 387 1.553,95 127 19 765 3.659,96 279 170 17 XI. Stan bezrobocia w aspekcie1: 1. liczby bezrobotnych, 2. bezrobotnych z prawem do zasiłku, 3. bezrobotnych wg wykształcenia w tym kobiety, 4. bezrobotnych wg czasu pozostawienia bez pracy. Bezrobocie jest zjawiskiem bardzo złożonym. Złożoność tego problemu sprawia, że inne są kryteria wyznaczające treść definicji bezrobocia dla ekonomisty, polityka społecznego, prawnika, inne zaś socjologa czy politologa. Generalnie, bezrobocie jako problem makroekonomiczny i społeczny analizowane jest przy zastosowaniu dwóch ujęć: tzw. przedmiotowego i podmiotowego. W ujęciu przedmiotowym, charakterystycznym dla ekonomistów bezrobocie stanowi kategorię analityczną rynku pracy. Pojęcie to oznacza niezrealizowaną podaż pracy, która jest rezultatem braku równowagi między podażą siły roboczej (zasoby pracy) a popytem na pracę (miejscem pracy). W ujęciu podmiotowym bezrobocie analizowane jest od strony jednostek dotkniętych brakiem pracy. Oznacza ono stan bezczynności zawodowej osób zdolnych do pracy, które jednocześnie zgłaszają gotowość do jej podjęcia a ich podstawą egzystencji są dochody z pracy. To określenie akcentuje społeczny wymiar bezrobocia i wskazuje, że jest ono również ważną kwestią społeczną. Definicja bezrobocia w ujęciu podmiotowym odsłania wymiary zjawiska, do badania, których lepiej przygotowany jest socjolog niż ekonomista (np. społeczne i demograficzne cechy bezrobotnych, skutki bezrobocia dla rodziny i społeczności lokalnych). W rzeczywistości bezrobocie jest zarówno problemem ekonomicznym, jak i kwestią społeczną. Należy również zwrócić uwagę, że w większości definicji bezrobocia akcentuje się trzy istotne cechy charakterystyczne dla tego zjawiska, a mianowicie, że dotyczy ono: pozostających bez pracy, poszukujących pracy, gotowych do niezwłocznego podjęcia pracy, odpowiadającej typowym warunkom (w szczególności płacowym) istniejącym w gospodarce. Za bezrobotnych uważa się tych, którzy spełniają wszystkie wymienione tu kryteria. Bezrobocie można definiować jako zjawisko polegające na tym, że część ludności w wieku 1 Dane statystyczne dotyczące bezrobotnych w Województwie Podkarpackim udostępnił Wydział Informacji Statystycznej i Analiz Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Rzeszowie 18 produkcyjnym zdolnej do podjęcia pracy pozostaje bez pracy, pomimo podjętych poszukiwań. Według stanu na koniec czerwca 2007 r. na terenie województwa podkarpackiego zarejestrowanych było 123 098 bezrobotnych, w tym 71 968 kobiet (ok. 58,5 %). W stosunku do czerwca 2008 r. na terenie województwa podkarpackiego zarejestrowanych było 111 233 bezrobotnych, w tym 65 290 kobiet (ok. 58,7 %). W porównaniu z miesiącami poprzednimi liczba bezrobotnych w czerwcu 2007 zmniejszyła się o 3 880 osób, natomiast w czerwcu 2008 zmniejszyła się o 3 397 osób. Należy również krótko wspomnieć o liczbie osób bezrobotnych zarejestrowanych w urzędach pracy znajdujących się na terenie Polski. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych w urzędach pracy w końcu czerwca 2008r. w Polsce wyniosła 1455,3 osób (w tym 857,4 kobiet) i była niższa od odnotowanej w końcu poprzedniego kwartału o 246,9 osób (tj. o 14,5%) oraz mniejsza o 439,7 osób ( o 23,2%) w porównaniu z analogicznym okresem poprzedniego roku. W porównaniu z I kwartałem 2008 r., spadek liczby bezrobotnych odnotowano zarówno wśród populacji mężczyzn jak i kobiet, odpowiednio o 132,8 (tj. 18,2%) oraz 114,1 (tj. 11,7%). Również w stosunku do czerwca 2007 roku zmniejszyła się zbiorowość bezrobotnych mężczyzn i kobiet. Liczba mężczyzn zarejestrowanych w urzędach pracy zmniejszyła się o 189,4 (tj. o 24,1%) a liczba kobiet – o 250,3 (tj. o 22,6%). W stosunku do poprzedniego kwartału, w końcu czerwca 2008 r. spadek liczby bezrobotnych odnotowano we wszystkich województwach, przy czym najbardziej znaczący w zachodniopomorskim (o 18,9%), wielkopolskim (o 17,2%), opolskim (17,1%), śląskim (o 16,4%) oraz warmińsko- mazurskim (o 16,2%). Również w porównaniu z czerwcem 2007 r., bezrobocie zmniejszyło się we wszystkich województwach, najbardziej istotny spadek wystąpił w województwach: wielkopolskim (o 46,2%), śląskim (o 42,4%), zachodnio-pomorskim (o 41,7%), pomorskim (o 41,5%) oraz opolskim (o 34,4%). 19 Tabela 9. POWIAT bieszczadzki brzozowski dębicki jarosławski jasielski kolbuszowski krośnieński leski leżajski lubaczowski łańcucki mielecki niżański przemyski przeworski ropczycko sędziszowski rzeszowski sanocki stalowowolski strzyżowski tarnobrzeski Krosno Przemyśl Rzeszów Tarnobrzeg województwo LICZBA BEZROBOTNYCH WG POWIATÓW LICZBA WZROST / BEZROBOTNYCH SPADEK WG STANU W STOSUNKU NA KONIEC DO CZERWCA POPRZEDNIEGO 2007 r. MIESIĄCA WZROST / LICZBA SPADEK BEZROBOTNYCH WG STANU W STOSUNKU NA KONIEC DO CZERWCA POPRZEDNIEGO MIESIĄCA 2008 r. 1 623 5 611 7 413 8 628 8 316 3 700 5 199 2 063 4 858 4 379 4 609 6 406 4 153 4 770 4 169 -72 -2 -364 -264 -269 -91 -365 -80 -142 -28 -174 -117 -143 -246 -181 1 437 5 222 5 497 7 758 7 467 3 326 4 132 1 944 4 137 4 136 3 949 5 885 4 217 4 383 4 555 -77 68 -848 -204 -266 28 -151 -27 -138 -135 -153 18 -66 -181 84 4 536 8 348 5 000 4 642 5 472 2 672 1 862 4 898 7 130 2 641 60 -276 -184 -343 -75 -134 -33 -98 -221 -38 4 193 7 822 4 287 4 280 4 996 2 505 1 393 4 657 6 702 2 353 17 -290 -378 -116 -103 -115 -31 -71 -181 -81 123 098 -3 880 111 233 -3 397 Źródło: Sprawozdanie o rynku pracy MPiPS – 01, GUS – stopa bezrobocia. W czerwcu 2007 r. w powiatowych urzędach pracy zarejestrowało się 10 491 bezrobotnych, w tym 2 775 po raz pierwszy. Była to liczba nieco niższa w porównaniu z czerwcem 2008r. gdzie w powiatowych urzędach pracy zarejestrowało się 10 903 bezrobotnych, w tym 3 021 po raz pierwszy. Najwyższą stopę bezrobocia w czerwcu 2007 r. odnotowano w powiatach : brzozowskim ( 22,2 % ), bieszczadzkim ( 21,8 % ), strzyżowskim ( 21,6 % ) i leskim ( 21,3 % ). Natomiast najniższą w : Krośnie ( 5,9 % ) oraz Rzeszowie ( 7,7 % ). W porównaniu do czerwca 2008 roku gdzie najwyższą stopę bezrobocia odnotowano w powiatach: brzozowskim ( 20,4 % ), strzyżowskim ( 20,2 % ), leskim ( 19,9 % ) i bieszczadzkim ( 19,6 % ). Natomiast najniższą w: Krośnie ( 4,4 % ) oraz Rzeszowie ( 6,9 % ). 20 Bezrobotni z prawem do zasiłku w województwie podkarpackim Z ogólnej liczby zarejestrowanych bezrobotnych w czerwcu 2007r., 12 403 uprawnionych było do pobierania zasiłku dla bezrobotnych. W czerwcu 2008 liczba ta zwiększyła się do 13 032. Uprawnieni do zasiłku stanowili 10,1 % ogółu zarejestrowanych ( czerwiec 2007), i 11.7 % w ( czerwiec 2008). Bezrobotni wg wykształcenia Wśród ogółu zarejestrowanych bezrobotnych w czerwcu 2007 r. najliczniejszą grupę stanowiły osoby posiadające wykształcenie zasadnicze zawodowe oraz gimnazjalne i poniżej. Łącznie stanowili oni prawie 60% ogólnej liczby bezrobotnych. Najmniej z zarejestrowanych legitymowało się wykształceniem wyższym tj. 6,9% ogółu bezrobotnych. Wśród bezrobotnych kobiety posiadające niskie kwalifikacje tj. wykształcenie zasadnicze zawodowe oraz gimnazjalne i poniżej stanowiły łącznie 52%, a wyższe 8,3%. W grupie osób bezrobotnych zarejestrowanych w czerwcu 2008r. w powiatowych urzędach pracy najwyższy udział stanowiły osoby posiadające wykształcenie zasadnicze zawodowe (31,7 %) oraz gimnazjalne i poniżej (26,0 %). Niski poziom wykształcenia posiadało łącznie 57,7 % ogółu bezrobotnych . Natomiast najmniej, tj. 7,8 % ogółu bezrobotnych legitymowało się wykształceniem wyższym . Wśród bezrobotnych kobiet przeważały posiadające wykształcenie zasadnicze zawodowe, gimnazjalne i poniżej. Stanowiły łącznie 49,9 %, natomiast 9,3 % było z wykształceniem wyższym . Nastąpił spadek bezrobocia w aspekcie poziomu wykształcenia w czerwcu 2008r. w stosunku do roku 2007r. Bezrobotni wg czasu pozostawienia bez pracy w województwie podkarpackim Według stanu na dzień 30 czerwca 2007 r. bezrobotni pozostający bez pracy powyżej 12 m-cy stanowili łącznie 54,3 % ogółu bezrobotnych ( z tego 40,1 % pozostawało bez pracy powyżej 24 m-cy ). Natomiast w grupie bezrobotnych kobiet 59,3 % ( z tego 44,7 % powyżej 24 m-cy). 21 Tabela 10. CZAS POZOSTAWIANIA BEZ PRACY W MIESICĄCH do 1 od 1 do 3 od 3 do 6 od 6 do 12 od 12 do 24 powyżej 24 BEZROBOTNI WG CZASU POZOSTAWIENIA BEZ PRACY- stan na 30.06.2007 r. BEZROBOTNI OGÓŁEM STAN NA 30.06.2007 % BEZROBOTNYCH OGÓŁEM* w tym : KOBIETY % KOBIETY * 7,6 9,9 11,5 16,7 14,2 40,1 4 886 5 882 7 062 11 458 10 491 32 189 6,8 8,2 9,8 15,9 14,6 44,7 100% 71 968 100% 9 296 12 184 14 177 20 556 17 484 49 401 Ogółem 123 098 Źródło: Sprawozdanie o rynku pracy MP i PS – 01- zal.1. Według stanu na dzień 30 czerwca 2008 r. bezrobotni pozostający bez pracy powyżej 12 m-cy stanowili łącznie 48,8 % ogółu bezrobotnych ( z tego 35,3% pozostawało bez pracy powyżej 24 m-cy ). Natomiast w grupie bezrobotnych kobiet 54,2 % ( z tego 40,1 % powyżej 24 m-cy). Tabela 11. CZAS POZOSTAWIANIA BEZ PRACY W MIESIĄCACH do 1 od 1 do 3 od 3 do 6 od 6 do 12 od 12 do 24 powyżej 24 Ogółem BEZROBOTNI WG CZASU POZOSTAWIENIA BEZ PRACY-stan na 30.06.2008 r. BEZROBOTNI OGÓŁEM STAN NA 30.06.2008 % BEZROBOTNYCH OGÓŁEM w tym : KOBIETY * % KOBIETY * 9 806 13 337 14 014 19 792 15 065 39 219 111 233 8,8% 12,0% 12,6% 17,8% 13,5% 35,3% 100,0% 5 084 6 642 7 174 10 965 9 224 26 201 65 290 78% 10,2% 11,0% 16,8% 14,1% 40,1% 100,0% Źródło: Sprawozdanie o rynku pracy MIPS-01- zalL.1. * Z powodu elektronicznej techniki zaokrągleń przy wyliczaniu mogą nie zachodzić zgodności matematyczne. Porównując stan na koniec czerwca 2007 r. i 2008 r. wynika, że stopa bezrobocia osób w tym kobiet pozostających bez pracy powyżej 12 m-cy spadła. Pozostałe grupy ujmowane w statystykach urzędów pracy W ewidencji powiatowych urzędów pracy naszego województwa na koniec czerwca 2008 r. odnotowano również : - 2 699 osób poszukujących pracy, w tym 1 409 niepełnosprawnych i nie pozostających w zatrudnieniu (w maju analogicznie: 2 739 i 1 438), - 13 cudzoziemców z krajów UE z prawem do zasiłku (w maju 9 cudzoziemców). 22 Osoby wyłączone z ewidencji bezrobotnych W czerwcu 2007 r. z ewidencji urzędów pracy wyrejestrowano ogółem 14 371 bezrobotnych. Wyłączenia z ewidencji dokonano głównie z powodu: - podjęcia pracy – 5 804, w tym podjęcia pracy niesubsydiowanej – 4 798, - niepotwierdzenia gotowości do pracy – 4 719. W analizowanym okresie następnego roku w czerwcu 2008r. zauważa się spadek wyłączonych z ewidencji powiatowych urzędów pracy gdzie wyrejestrowano ogółem 14 300 bezrobotnych. Wyłączenia dokonano głównie z powodu: - podjęcia pracy 5 477, w tym podjęcia pracy niesubsydiowanej – 4 429, - niepotwierdzeni gotowości do pracy – 4 514. Oferty pracy w Powiatowych Urzędach Pracy w Województwie Podkarpackim W okresie czerwca 2007r. do powiatowych urzędów pracy pracodawcy zgłosili łącznie 4 109 ofert pracy gdzie stan na czerwiec 2008r wyniósł już więcej bo 4 292 ofert pracy, z tego w 2007 r. oferty subsydiowane wyniosły 2 048 a w 2008r. 2 010 ofert. Aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu W czerwcu 2008 r. na terenie woj. podkarpackiego w ramach prac interwencyjnych zatrudniono 285 bezrobotnych. Przy robotach publicznych zatrudniono 129 osób. Na szkolenia zostało skierowanych 969 bezrobotnych, staż rozpoczęły 842 osoby, przygotowanie zawodowe w miejscu pracy 384 osoby, prace społecznie użyteczne rozpoczęło 150 osób. Dotacje na podjęcie działalności gospodarczej otrzymało 278 bezrobotnych, a refundacje kosztów zatrudnienia bezrobotnego 324 pracodawców. Obecny kryzys gospodarczo - ekonomiczny w sposób istotny wpływa na zmiany w obszarze bezrobocia, równie ważny wpływ na rynek bezrobocia będą mieć uruchamiane fundusze unijne w danym okresie programowania. Wszelkie pojawiające się dane statystyczne i wnioski mające znaczenie dla programu będą podstawą do jego aktualizacji. 23 Prace nad Wojewódzkim Programem Pomocy Społecznej na lata 2009-2015 rozpoczęto od zebrania potrzebnych informacji i zdiagnozowania sytuacji osób, które znalazły się w trudnej sytuacji życiowej, wymagających pomocy wychowawczej i społecznej, zagrożonych wykluczeniem społecznym. Po zdiagnozowaniu głównych problemów dotyczących pomocy społecznej wyznaczono cel główny, trzy cele operacyjne oraz działania i metody potrzebne do ich realizacji. Cel główny: Poprawa jakości życia mieszkańców województwa podkarpackiego w aspekcie pomocy i integracji społecznej Cel operacyjny 1: Ograniczenie zjawiska wykluczenia społecznego Cel operacyjny 2: Zmniejszenie skutków niekorzystnych zjawisk społecznych Cel operacyjny 3: Podniesienie poziomu życia osób starszych, przewlekle chorych, dzieci i młodzieży ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Cel operacyjny 1: Ograniczenie zjawiska wykluczenia społecznego Działania: Ø inicjowanie i wspieranie działań na rzecz aktywizacji zawodowej i społecznej, Ø wspieranie programów i inicjatyw z zakresu poprawy warunków socjalno-bytowych osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, Ø tworzenie i opracowanie modelowych rozwiązań w zakresie przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu, Ø tworzenie warunków i stymulowanie własnej aktywności na rzecz wychodzenia z obszaru pomocy społecznej, Ø zwiększenie dostępności do poradnictwa specjalistycznego w tym rodzinnego, Ø wzmocnienie i skoordynowanie współpracy podmiotów działających na rzecz osób wykluczonych społecznie, 24 Metody: - monitoring podejmowanych działań oraz zjawisk, - szkolenia, kursy, warsztaty, wizyty studyjne, superwizje, - prace indywidualne i grupowe ( kontrakty, programy usamodzielnienia, umowy), - zespoły interdyscyplinarne, - badania naukowe dotyczących problematyki rodziny Cel operacyjny 2: Zmniejszenie skutków niekorzystnych zjawisk społecznych Działania: Ø inicjowanie i wspieranie przedsięwzięć na rzecz grup objętych programem, Ø analizowanie niekorzystnych zjawisk społecznych i ich skutków, Ø wspieranie działań i inicjatyw lokalnych w zakresie integracji społecznej, Ø zwiększenie dostępności do poradnictwa specjalistycznego w tym rodzinnego, Ø organizowanie wsparcia i pomocy dla kobiet w ciąży znajdujących się w trudnej sytuacji, Ø wspieranie funkcji rodziny przede wszystkim opiekuńczo-wychowawczych w rodzinach dysfunkcyjnych, Ø tworzenie warunków i stymulowanie własnej aktywności na rzecz wychodzenia z obszarów działań pomocy społecznej, Ø inicjowanie współpracy interdyscyplinarnej na rzecz rodziny, Ø wspieranie i tworzenie warunków prawidłowego funkcjonowania dziecka i rodziny, Ø inicjowanie badań Metody: - monitoring podejmowanych działań oraz zjawisk, - szkolenia, kursy, warsztaty, wizyty studyjne, superwizje, - prace indywidualne i grupowe ( kontrakty, programy usamodzielnienia, umowy), - zespoły interdyscyplinarne, - badania naukowe dotyczących problematyki rodziny 25 Cel operacyjny 3: Podniesienie poziomu życia osób starszych, przewlekle chorych, dzieci i młodzieży Działania: Ø inicjowanie i wspieranie działań na rzecz aktywizacji osób starszych i przewlekle chorych, Ø podniesienie poziomu i rozwój oferty świadczeń pomocy społecznej skierowanej dla osób starszych i przewlekle chorych, Ø tworzenie warunków do rozwoju różnych zainteresowań dzieci i młodzieży poprzez realizację i upowszechnienie programów opracowanych przez jednostki samorządu terytorialnego i organizacje pozarządowe, Ø edukacja członków rodzin zajmujących się opieką nad osobami starszymi i przewlekle chorymi, Ø wspieranie integracji zawodowej i społecznej grup szczególnego ryzyka, przede wszystkim trudnej młodzieży, w tym młodzieży pochodzącej z rodzin patologicznych i sprawiających problemy wychowawcze, Ø wspieranie i popularyzacja rozwoju systemu rodzinnej opieki zastępczej, Ø praca z rodzinami biologicznymi w sytuacji zagrożenia i kryzysu, Ø wspieranie wychowanków opiekuńczych zastępczych środowisk rodzinnych i placówek w zakresie rozwiązywania problemów, budowania tożsamości, akceptacji sytuacji rodzinnej oraz wspieranie przy wchodzeniu w samodzielne, dorosłe życie ( usamodzielnienie), Ø edukacja zdrowotna w zakresie zdrowego stylu życia, Metody: - monitoring podejmowanych działań oraz zjawisk, - szkolenia, kursy, warsztaty, wizyty studyjne, superwizje, - prace indywidualne i grupowe ( kontrakty, programy usamodzielnienia, umowy), - zespoły interdyscyplinarne, - badania naukowe dotyczących problematyki rodziny, - grupy wsparcia dla: rodzin zastępczych, rodzin adopcyjnych, rodzin biologicznych dzieci wychowujących się w rodzinach zastępczych. 26 Realizator programu: Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Rzeszowie Partnerzy: - jednostki samorządu terytorialnego, - instytucje publiczne i niepubliczne, - podmioty trzeciego sektora. X. Zasady realizacji Wojewódzkiego Programu Pomocy Społecznej Podstawowym dokumentem, na którym opiera się niniejszy program jest „Strategia Rozwoju Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2020”. Wojewódzki Program Pomocy Społecznej na lata 2009 – 2015 wyznacza kierunki działania w zakresie polityki społecznej regionu, które maja służyć podnoszeniu jakości życia wśród tych mieszkańców, którzy ze względu na trudną sytuację życiową, nie są w stanie samodzielnie zaspokoić podstawowych potrzeb bytowych, a przez to nie mogą uczestniczyć lub mają ograniczony udział w życiu rodzinnym, zawodowym i społecznym. Istotne znaczenie w programie ma szerokie pasmo działań, angażujących partnerów społecznych wszystkich szczebli organizacji życia społecznego. Proces realizacji programu musi być zatem długofalowy, aby nie tylko zrealizować cele, ale także wyzwolić pewną aktywność środowisk lokalnych na rzecz rozwiązywania ważnych dla regionu problemów społecznych. Realizacja programu pozwoli na : a) poprawę stopnia zabezpieczenia potrzeb pomocy społecznej a przez to: - zmniejszenie dysproporcji w poziomie życia mieszkańców województwa, - zmniejszenie natężenia ubóstwa, b) wspieranie rodzin w wykonywaniu funkcji opiekuńczo-wychowawczych i odzyskiwaniu samodzielności życiowej, c) zapobieganie marginalizacji i wykluczeniu społecznemu rodzin ubogich, w tym wielodzietnych i niepełnych oraz osób starszych, d) zwiększenie szans edukacyjnych dzieci i młodzieży. Wojewódzki Program Pomocy Społecznej w momencie wszelkich pojawiających się danych statystycznych mających znaczenie dla programu będzie aktualizowany we wszystkich obszarach pomocy społecznej. 27 Zadaniowa Grupa Robocza ROPS w zakresie Wojewódzkiego Programu Pomocy Społecznej na lata 2009-2015 Imię i nazwisko Nazwa instytucji Pani Mariola Zajdel- Ostrowska Dyrektor Pani Monika Prokop Kierownik Działu Pomocy Środowiskowej Pani Zofia Mudry Dyrektor Pani Agnieszka Zygarowicz Dyrektor Pani Beata Mierzejewska Z-ca Dyrektora Pani Renata Stefaniak Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Rzeszowie Wydział Polityki Społecznej Podkarpackiego Urzędu Wojewódzkiego Pani Anna Pasaman Dyrektor Pani Dorota Dominik Dyrektor Pani Barbara Lew Kierownik Siostra Danuta Jędrzejczak Dyrektor Pani Barbara Łukasik Dyrektor Pani Barbara Bąba- Kierownik Działu Pomocy Społecznej i Analiz Pani Edyta Dudzińska - inspektor d/s Pomocy Społecznej Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Ropczycach Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Krośnie Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Rzeszowie Państwowa Wyższa Szkoła Wschodnioeuropejska w Przemyślu Dom Pomocy Społecznej w Gliniku Ośrodek Adopcyjno-Opiekuńczy w Rzeszowie Miejsko Gminny Ośrodek Pomocy Społeczne w Tyczynie Dom Samotnej Matki i Interwencji Kryzysowej w Rzeszowie Centrum Profilaktyki i Terapii Uzależnień w Rzeszowie Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Rzeszowie Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Rzeszowie 28
