Raport - Regionalna Izba Obrachunkowa w Rzeszowie

Załącznik
do uchwały Nr VII/1321/2013
Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej
w Rzeszowie
z dnia 19 marca 2013 r.
Raport
o stanie gospodarki finansowej
gminy Harasiuki
Rzeszów, marzec 2013 r.
Spis treści
1. Ogólne informacje o gminie. ................................................................................................ 3
1.1.
Charakterystyka gminy. ................................................................................................. 3
1.2.
Zadania gminy. .................................................................................................................. 4
1.3.
Jednostki organizacyjne gminy. .................................................................................. 6
2. Mienie gminy. ............................................................................................................................. 8
3. Sytuacja finansowa gminy. ................................................................................................... 9
3.1.
Wykonanie budżetu gminy w latach 2010-2012. ................................................. 9
3.2.
Struktura dochodów budżetu gminy. ...................................................................... 10
3.3.
Struktura wydatków budżety gminy. ...................................................................... 12
3.4.
Wynik budżetu gminy i jego finansowanie. .......................................................... 13
3.5.
Dług gminy........................................................................................................................ 14
4. Działalność nadzorcza Regionalnej Izby Obrachunkowej w Rzeszowie. ........... 16
4.1.
Akty organów gminy objęte nadzorem regionalnej izby obrachunkowej. 16
4.2.
Wyniki działalności nadzorczej. ................................................................................. 17
5. Działalność opiniodawcza Regionalnej Izby Obrachunkowej w Rzeszowie. ..... 22
5.1.
Zakres działalności opiniodawczej. .......................................................................... 22
5.2.
Wyniki działalności opiniodawczej. .......................................................................... 23
6. Działalność kontrolna Regionalnej Izby Obrachunkowej w Rzeszowie. ............. 27
6.1. Zakres działalności kontrolnej gospodarki finansowej gminy i zamówień
publicznych. .................................................................................................................................. 27
6.2.
Wyniki działalności kontrolnej. .................................................................................. 27
7. Wnioski. ...................................................................................................................................... 32
7.1.
Zagrożenia w realizacji zadań gminy Harasiuki. ................................................ 32
7.2. Program naprawczy gminy Harasiuki i możliwość poprawy sytuacji
finansowej w związku z realizacją tego programu. ....................................................... 33
2
1. Ogólne informacje o gminie.
1.1.
Charakterystyka gminy.
Gmina Harasiuki jest położona w północnej części województwa podkarpackiego, w
powiecie niżańskim. Od strony zachodniej graniczy z gminami: Ulanów, Jarocin i Krzeszów, od południa z gminą Potok Górny, od północy z gminą Janów Lubelski, a od
wschodu z gminami Biszcza i Biłgoraj w województwie lubelskim.
2
Gmina zajmuje obszar 168 km . Ludność gminy liczy 6.448 mieszkańców.
W skład gminy Harasiuki wchodzą 22 sołectwa: Krzeszów Górny, Nowa Wieś, Hucisko,
Ryczki, Wólka, Półsieraków, Kusze, Sieraków, Harasiuki, Derylaki, Łazory, Pogóźnia,
Banachy, Huta Nowa, Huta Stara, Huta Krzeszowska, Huta Podgórna, Gózd, Maziarnia,
Szeliga, Żuk Nowy oraz Żuk Stary.
Obszar gminy jest terenem nizinnym, płaskim, o dużym zalesieniu, przeciętym przez
trzy rzeki – Tanew, Borowinę i Kurzynkę. Ponad połowę powierzchni gminy stanowią
lasy. Pozostałe to użytki rolne oraz tereny zabudowane.
Gmina Harasiuki jest gminą rolniczą. Liczba gospodarstw rolnych wynosi 2.589. Cechuje je duże rozdrobnienie. Gospodarstw o powierzchni do 1 ha jest 968, od 1 ha do
2 ha – 378, od 2 ha do 5 ha – 737, od 5 do 7 ha – 337, od 7 do 10 ha – 143, od 10 do
15 ha – 23, a powyżej 15 ha – 3 gospodarstwa.
Na terenie gminy Harasiuki istnieją niekorzystne warunki do produkcji rolnej. Na
przeważającej części występują gleby bielicowe. Większość użytków rolnych (blisko
90%) stanowią grunty klas V i VI, udział gruntów klasy IV wynosi 10,1%. Niewielkie
powierzchnie gruntów klasy III i IV występują w Hucisku i Krzeszowie Górnym.
Aktualnie na terenie gminy zarejestrowanych jest ok. 100 podmiotów gospodarczych,
których przedmiotem działalności są: usługi budowlane, handel, przerób drewna, stolarstwo, transport, usługi leśne, pośrednictwo ubezpieczeniowe.
3
Najbardziej znaczącym podmiotem gospodarczym w gminie Harasiuki było do roku
2012 Przedsiębiorstwo Ceramiki Budowlanej „Ceramika Harasiuki” – największy pracodawca na terenie gminy. Zakład zaprzestał produkcji na początku 2012 r. i wypowiedział umowy o pracę 134 pracownikom. Wpływa to bezpośrednio w niekorzystny
sposób na sytuację finansową budżetu gminy, poprzez brak dochodów z tytułu podatku od nieruchomości oraz udziału w podatku dochodowym jak również generuje
wyższe wydatki na niezbędną pomoc społeczną osobom, które utraciły pracę.
1.2.
Zadania gminy.
Zakres zadań gminy jest określony przede wszystkim przez przepisy ustawy z dnia
8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (j.t.: Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591,
z późn. zm.). Do zadań własnych gminy należy zaspokajanie zbiorowych potrzeb
wspólnoty samorządowej. W szczególności zadania własne gminy (w myśl art. 7 ust. 1
ustawy o samorządzie gminnym) obejmują sprawy:
1) ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i
przyrody oraz gospodarki wodnej,
2) gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego,
3) wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych,
wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię
elektryczną i cieplną oraz gaz,
4) działalności w zakresie telekomunikacji,
5) lokalnego transportu zbiorowego,
6) ochrony zdrowia,
7) pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych,
8) wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej,
9) gminnego budownictwa mieszkaniowego,
4
10) edukacji publicznej,
11) kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami,
12) kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych,
13) targowisk i hal targowych,
14) zieleni gminnej i zadrzewień,
15) cmentarzy gminnych,
16) porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania gminnego magazynu przeciwpowodziowego,
17) utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych,
18) polityki prorodzinnej, w tym zapewnienia kobietom w ciąży opieki socjalnej,
medycznej i prawnej,
19) wspierania i upowszechniania idei samorządowej, w tym tworzenia warunków
do działania i rozwoju jednostek pomocniczych i wdrażania programów pobudzania aktywności obywatelskiej;
20) promocji gminy,
21) współpracy i działalności na rzecz organizacji pozarządowych oraz podmiotów
wymienionych w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności
pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. Nr 96, poz. 873, z późn. zm.),
22) współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw.
Ustawy określają, które zadania gminy mają charakter obowiązkowy.
5
Oprócz zadań własnych gmina realizuje także zadania zlecone z zakresu administracji
rządowej, a także z zakresu organizacji przygotowań i przeprowadzenia wyborów powszechnych oraz referendów.
1.3.
Jednostki organizacyjne gminy.
Gmina realizuje określone ustawami zadania przy pomocy następujących jednostek
organizacyjnych:
1) zadania z zakresu edukacji publicznej realizowane są przez:
− Publiczną Szkołę Podstawową w Goździe,
− Publiczną Szkołę Podstawową w Harasiukach,
− Publiczną Szkołę Podstawową w Hucie Krzeszowskiej,
− Publiczną Szkołę Podstawową w Hucisku,
− Publiczną Szkołę Podstawową w Krzeszowie Górnym,
− Publiczne Gimnazjum w Harasiukach,
− Publiczne Gimnazjum w Hucie Krzeszowskiej,
− Zespół Obsługi Szkół w Harasiukach;
2) zadania z zakresu kultury, w tym bibliotek gminnych, wykonują gminne instytucje
kultury:
− Gminna Biblioteka Publiczna w Harasiukach,
− Gminny Ośrodek Kultury w Harasiukach;
3) zadania z zakresu pomocy społecznej wykonywane są przez Ośrodek Pomocy Społecznej w Harasiukach;
4) zadania z zakresu zaopatrzenia w wodę, odprowadzania ścieków, utrzymania i eksploatacji gminnego wysypiska śmieci, dowozu dzieci do szkół, utrzymania dróg gminnych, administracji budynkami mieszkalnymi stanowiącymi mienie gminy wykonuje
6
Zakład Usług Komunalnych w Harasiukach, działający w formie samorządowego zakładu budżetowego.
Pozostałe zadania gminy są realizowane przez Urząd Gminy w Harasiukach.
7
2. Mienie gminy.
Według stanu na dzień 31 grudnia 2010 r., określonego w informacji o stanie mienia
gminy Harasiuki, stanowiącej załącznik do zarządzenia nr 9/2011 Wójta Gminy Harasiuki z dnia 18 marca 2011 r., wartość składników mienia gminy wynosiła
45.333.204,95 zł, zgodnie z poniższą tabelą:
L.p.
Składniki mienia
1.
Grunty
2.
Budynki i budowle
3.
Środki trwałe i wyposażenie
Wartość (w zł)
4316631,24
Razem:
38870746,74
2145826,97
45333204,95
Łączna powierzchnia gruntów wynosiła 248,1759 ha.
W roku 2011 nastąpiły zmiany w stanie mienia gminy. Nabyto grunty o powierzchni
3,3425 ha i zbyto grunty o powierzchni 0,1962 ha. Tak więc łączna powierzchnia gruntów wg stanu na dzień 31 grudnia 2011 r. wynosiła 251,3222 ha.
Łączna wartość składników majątkowych wg stanu na dzień 31 grudnia 2011 r. wynosiła 47.909.405,67 zł, co przedstawia poniższa tabela:
L.p.
Składniki mienia
1.
Grunty
2.
Budynki i budowle
3.
Środki trwałe i wyposażenie
Razem:
Wartość (w zł)
4551200,07
41315954,51
2042251,09
47909405,67
8
3. Sytuacja finansowa gminy.
3.1.
Wykonanie budżetu gminy w latach 2010-2012.
Wykonanie dochodów i wydatków budżetu gminy Harasiuki w katach 2010-2012
przedstawiono poniżej.
Rok 2010
Rok 2011
Rok 2012
Dochody
98,01%
97,42%
93,99%
Wydatki
98,28%
94,49%
94,74%
W latach 2010-2012 gmina nie wykonała w pełni planu dochodów ani planu wydatków.
Niewykonanie planu dochodów związane jest w szczególności z niższym od planowanego wykonaniem planu dochodów z tytułu podatku od nieruchomości. Wykonanie
dochodów z tego źródła stanowiło w latach 2010, 2011 i 2012 odpowiednio 85,77%,
65,52% i 55,46% założeń planowych. Istotny wpływ na niewykonanie planu dochodów w roku 2012 miało nieuzyskanie w planowanej wysokości dochodów z majątku
(wykonanie wyniosło 26,21% założeń planowych).
Wykonanie planu wydatków najwyższe było w roku 2010 i wynosiło 98,28%, natomiast w latach 2011-2012 wynosiło około 94%. W tym okresie zmniejszało się wykonanie wydatków majątkowych – od 98,86% w roku 2010 do 82,27% w roku 2011 i
79,32% w roku 2012.
W roku 2011 znacznie wzrosły (w stosunku do roku 2010) wydatki na wynagrodzenia i
pochodne od wynagrodzeń. W roku 2012 wskazane wydatki zmniejszyły się w stosunku do roku 2011, były jednak wyższe niż w roku 2010.
9
Dynamika dochodów ogółem w latach 2011-2012 charakteryzuje się spadkiem, co
przedstawiono poniżej:
Rok 2011
Rok 2012
Dochody ogółem, w tym:
94,80%
98,77%
− dochody własne
82,32%
78,73%
− dotacje celowe
108,34%
98,02%
− subwencja ogólna
95,45%
99,26%
Dynamika wydatków gminy Harasiuki w latach 2011-2012 przedstawia się następująco:
Rok 2011
Rok 2012
92,08%
93,02%
− wydatki majątkowe
82,27%
79,32%
− wydatki bieżące
96,62%
95,42%
Wydatki ogółem, w tym:
Dane dotyczące wykonania i dynamiki dochodów przedstawia szczegółowo tabela nr 1, a dane dotyczące wykonania i dynamiki wydatków przedstawia
szczegółowo tabela nr 4.
3.2.
Struktura dochodów budżetu gminy.
W ujęciu ogólnym struktura dochodów budżetu gminy Harasiuki w latach 2010-2012
przedstawia się jak poniżej:
Rok 2010
Rok 2011
Rok 2012
Dochody własne
27,13%
23,55%
23,51%
Dotacje celowe
22,61%
25,84%
25,65%
Subwencja ogólna
50,24%
50,59%
50,83%
Jak wynika z powyższego zestawienia najważniejszym źródłem dochodów budżetu
gminy jest subwencja ogólna, której udział w dochodach w latach 2010-2012 jest
względnie stały i wynosi nieco ponad 50%.
10
Zauważalny jest systematyczny spadek udziału dochodów własnych gminy w dochodach ogółem: z 27,13% w roku 2010 do 23,55% w roku 2011 i 23,51% w roku 2012.
Udział dochodów z tytułu dotacji celowej w dochodach ogółem wzrósł z 22,61% w
roku 2010 do 25,84% w roku 2011, a w roku 2012 wyniósł 23,51%.
Strukturę dochodów w latach 2010-2012 szczegółowo przedstawia tabela nr 2.
Analiza dochodów według działów klasyfikacji budżetowej prowadzi do wniosku, że w
latach 2010-2012 podstawowym dochodem budżetu gminy była subwencja ogólna,
klasyfikowana w dziale 758 „Różne rozliczenia”. Dochody z tytułu subwencji ogólnej
wynosiły w tym okresie odpowiednio: 10.596.605,59 zł, 10.159.182,78 zł
i 10.089.005,04 zł. Jej udział w dochodach ogółem wynosił odpowiednio: 50,29%,
50,86% i 50,84%.
Druga co do wielkości pozycja wśród dochodów to dotacje celowe na realizację zadań
z zakresu administracji rządowej i zadań własnych, klasyfikowane w dziale 852 „Pomoc społeczna”. Dochody z tego tytułu wynosiły w analizowanym okresie odpowiednio: 3.186.378,90 zł, 3.334.48,45 zł i 3.942.163,69 zł. Wyniosły one: w 2010 r. –
15,12%, w 2011 r. – 16,69%, w 2012 r. – 19,98% dochodów ogółem.
Kolejna istotna pozycja po stronie dochodów budżetu to dochody od osób prawnych,
osób fizycznych i innych jednostek nieposiadających osobowości prawnej, klasyfikowane w dziale 756 „Dochody od osób prawnych, osób fizycznych i innych jednostek
nieposiadających osobowości prawnej oraz wydatki związane z ich poborem”. Dochody te wynosiły: w roku 2010 – 1.913.235,70 zł, w roku 2011 – 2.087.881,80 zł, a w
roku 2012 – 2.126.627,54 zł. Stanowiły w tych latach odpowiednio: 9,08%, 10,45 i
10,79% wykonanych dochodów.
Istotne znaczenie w dochodach budżetu gminy Harasiuki mają dochody na finansowanie programów i projektów z udziałem środków Unii Europejskiej oraz na współfinansowanie programów i projektów z udziałem środków Unii Europejskiej.
11
Wykonanie dochodów na finansowanie i współfinansowanie programów i projektów
z udziałem środków Unii Europejskiej przedstawia poniższa tabela.
Rok 2010
Dochody na finansowanie programów i
projektów z udziałem środków z UE
3198072,28
Dochody na współfinansowanie programów i projektów z udziałem środków UE
137998,77
Razem:
3336071,05
Rok 2011
Rok 2012
1674290,85 1102598,16
1473,17
133472,47
1675764,02 1236070,63
Udział tych dochodów w dochodach budżetu gminy ogółem wynosił w latach 20102012 odpowiednio: 15,83%, 8,39% i 6,27%.
Dochody budżetu gminy Harasiuki według działów klasyfikacji budżetowej przedstawia tabela nr 3.
3.3.
Struktura wydatków budżety gminy.
Analiza struktury wydatków budżetu gminy Harasiuki w latach 2010-2012 wskazuje,
że dominowały w niej wydatki bieżące. Ich udział w stosunku do wydatków ogółem w
tym okresie systematycznie wzrastał i wynosił: w roku 2010 – 82,70%, w roku 2011 –
87,07%, a w roku 2012 – 96,46%.
Wśród wydatków bieżących najpoważniejszą pozycję stanowią wydatki na wynagrodzenia i pochodne od wynagrodzeń, których udział w wydatkach ogółem w latach
2010-2012 wynosił odpowiednio: 39,82%, 46,38% i 48,51%.
Wydatki na obsługę długu stanowiły w latach 2010-2012 odpowiednio: 1,18%, 2,07% i
2,82% wydatków ogółem, a więc ich udział w dochodach ogółem systematycznie
wzrastał.
Udział wydatków majątkowych w wydatkach ogółem w latach 2010-2012 zmniejszał
się każdego roku i wynosił odpowiednio: 17,29%, 12,92% i 3,53% wydatków ogółem.
Strukturę wydatków w latach 2010-2012 szczegółowo przedstawia tabela nr 5.
12
Z analizy wydatków według działów klasyfikacji budżetowej wynika, że najwyższa
część wydatków była ponoszona na zadania z zakresu oświaty i wychowania, ujęte w
dziale 801 „Oświata i wychowanie”. Wykonanie wydatków w tej podziałce klasyfikacji
budżetowej w latach 2010-2012 przedstawia się następująco: w roku 2010 wykonano
wydatki w wysokości 9.557.303,81 zł, w roku 2011 – w wysokości 9.540.031,93 zł, a w
roku 2012 w wysokości 9.014.006,42 zł. Wydatki te stanowiły odpowiednio: 41,71%,
45,21% i 45,93% wykonanych wydatków budżetu ogółem.
Wysoki udział w wydatkach ogółem dotyczy także wydatków w dziale 852 „Pomoc
społeczna”, które wynosiły: w roku 2010 – 3.593.867,30 zł, w roku 2011 –
3.734.033,19 zł, a w roku 2012 – 4.167.237,01 zł. Stanowi to odpowiednio 15,68%,
17,7% i 21,23% wykonanych wydatków ogółem.
Wydatki w dziale 750 „Administracja publiczna” wyniosły: w roku 2010 –
1.867.271,09 zł, w roku 2011 – 1.850.487,80zł, w roku 2012 – 1.786.441,03 zł. Udział
tych wydatków w wydatkach budżetu ogółem przedstawia się w następujący sposób:
w roku 2010 – 8,15%, w roku 2011 – 8,77%, w roku 2012 – 9,1%.
Wydatki budżetu gminy Harasiuki według działów klasyfikacji budżetowej przedstawia tabela nr 3.
3.4.
Wynik budżetu gminy i jego finansowanie.
W analizowanym okresie gmina Harasiuki zaplanowała w dwóch klatach deficyt budżetowy: w roku 2010 – w wysokości 1.818.704,71 zł, a w roku 2011 – w wysokości
1.825.286,23 zł.
Wykonany deficyt wyniósł w roku 2010 – 1.844.882,19 zł, a w roku 2011 –
1.125.356,53 zł.
W roku 2012 planowano nadwyżkę budżetową w wysokości 273.873,34 zł. Wykonanie nadwyżki wyniosło 103.639,84 zł. Nadwyżka budżetowa przeznaczona została na
spłatę kredytów i pożyczek zaciągniętych w latach ubiegłych.
13
W roku 2010 planowane przychody z tytułu kredytów i pożyczek wyniosły 2.828.290
zł, a przychody wykonane 2.828.289,04 zł. Poza przychodami z kredytów i pożyczek
zaplanowano w roku 2010 przychody z innych źródeł, tj. z tytułu wolnych środków, w
wysokości 212.606,71 zł. Wykonane przychody z tego źródła wyniosły 306.572,94 zł.
W roku 2011 planowano przychody z kredytów i pożyczek w wysokości 3.205.124 zł, a
przychody wykonane 2.720.187 zł. Planowane przychody z innych źródeł, tj. z wolnych środków, wyniosły 93.966,232 zł i w takiej wysokości zostały wykonane.
W roku 2012 zaplanowano przychody z tytułu kredytów i pożyczek w wysokości
1.300.000 zł i w takiej wysokości wykonano przychody z tych źródeł. Zaplanowano
także przychody z innych źródeł, tj. wolnych środków, w wysokości 214.993,66 zł, które zostały wykonane w takiej samej wysokości.
Rozchody budżetu w roku 2010 zaplanowano w wysokości 1.222.192 zł, a wykonano
w wysokości 1.222.191,17 zł. W roku 2011 plan rozchodów ustalono w wysokości
1.473.804 zł, a wykonano w wysokości 1.473.803,04 zł. Natomiast w roku 2012 zaplanowano rozchody w wysokości 1.788.867 zł, a wykonano w wysokości 1.588.867 zł.
Wynik budżetu gminy Harasiuki i jego finansowanie w latach 2010-2012 przedstawia tabela nr 6.
3.5.
Dług gminy.
W latach 2010-2012 kwota długu na koniec roku rosła i wynosiła: na koniec 2010 r. –
8.557.469,04 zł, na koniec 2011 r. – 9.803.853 zł, a na koniec 2012 r. – 9.514.986 zł.
Na koniec 2010 r. łączna kwota długu stanowiła 40,61% wykonanych dochodów, na
koniec 2011 r. – 49,08% dochodów wykonanych, a na koniec 2012 r. – 48,22% wykonanych dochodów.
Łączną kwotę długu gminy Harasiuki, strukturę długu i jego finansowanie przedstawia tabela nr 7.
14
Dopuszczalny wskaźnik zadłużenia w żadnym roku nie przekroczył limitu określonego
w przepisie art. 170 ust. 1 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych
(j.t.: Dz. U. z 2005 r. Nr 249, poz. 2104, z późn. zm.), który ma zastosowanie w latach
2010-2013, w oparciu o przepis art. 121 ust. 7 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. –
Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1241, z
późn. zm.).
Gmina Harasiuki nie pozyskiwała środków finansowych z tytułu emisji obligacji.
Gmina w okresie od 2010 r. do 2012 r. nie posiadała zobowiązań wymagalnych.
Należności wymagalne wynosiły: na koniec 2010 r. : 271.079,29 zł, na koniec 2011 r.:
534.694,92 zł, na koniec 2012 r.: 909.197,93 zł.
15
4. Działalność nadzorcza Regionalnej Izby Obrachunkowej w Rzeszowie.
4.1.
Akty organów gminy objęte nadzorem regionalnej izby obrachunkowej.
Zakres przedmiotowy działalności nadzorczej regionalnej izby obrachunkowej określony jest przez przepisy art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (j.t.: Dz. U. z 2012 r., poz. 1113), zgodnie z którym w
zakresie działalności nadzorczej właściwość rzeczowa regionalnych izb obrachunkowych obejmuje uchwały i zarządzenia podejmowane przez organy jednostek samorządu terytorialnego w sprawach:
1) procedury uchwalania budżetu i jego zmian;
2) budżetu i jego zmian;
3) zaciągania zobowiązań wpływających na wysokość długu publicznego jednostki
samorządu terytorialnego oraz udzielania pożyczek;
4) zasad i zakresu przyznawania dotacji z budżetu jednostki samorządu terytorialnego;
5) podatków i opłat lokalnych, do których mają zastosowanie przepisy ustawy Ordynacja podatkowa;
6) absolutorium;
7) wieloletniej prognozy finansowej i jej zmian.
Tak określony zakres nadzoru obowiązuje od dnia 1 stycznia 2010 r. w całym okresie
objętym niniejszym raportem.
16
4.2.
Wyniki działalności nadzorczej.
W latach 2010-2012 Kolegium Regionalnej izby Obrachunkowej w Rzeszowie zbadało
pod względem zgodności z prawem łącznie 148 uchwał Rady Gminy Harasiuki i zarządzeń Wójta Gminy Harasiuki. Liczbę uchwał i zarządzeń zbadanych w poszczególnych
latach przedstawia poniższa tabela.
Rok 2010
Rok 2011
Rok 2012
Uchwały Rady Gminy Harasiuki
21
41
26
Zarządzenia Wójta Gminy
Harasiuki
19
20
21
Razem:
40
61
47
Rodzaje uchwał podejmowanych przez organy gminy Harasiuki w latach 2010-2012
ujęto w tabeli poniżej.
L.p.
Uchwały i zarządzenia w sprawach:
Rok 2010
Rok 2011
Rok 2012
1.
Procedury uchwalania budżetu i jego
zmian
1
2.
Budżetu i jego zmian
31
32
29
3.
Zaciągania zobowiązań wpływających na
wysokość długu publicznego oraz udzielania pożyczek
2
8
1
Zasad i zakresu przyznawania dotacji z
budżetu jednostki samorządu terytorialnego
3
1
1
10
5
1
1
7
8
1
1
4.
5.
Podatków i opłat lokalnych
6.
Absolutorium
7.
Wieloletniej prognozy finansowej i jej
zmian
8.
Zakresu i formy informacji o przebiegu
wykonania budżetu za I półrocze
1
9.
Wyodrębnienia środków funduszu sołeckiego
1
1
17
10. Zatwierdzenia sprawozdania finansowego
i sprawozdania z wykonania budżetu
Razem:
40
1
1
61
47
Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Rzeszowie w stosunku do 143 uchwał i
zarządzeń organów gminy Harasiuki podjętych w latach 2010-2012 stwierdziło, iż nie
naruszają one prawa. Stanowi to 96,62% uchwał i zarządzeń poddanych badaniu nadzorczemu.
W odniesieniu do 5 uchwał (3,38% ogółu) Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej
w Rzeszowie stwierdziło, że zostały wydane z naruszeniem prawa, przy czym wszystkie naruszenia miały charakter istotny. W omawianym okresie nie stwierdzono nieistotnych naruszeń prawa w podejmowanych przez organy gminy uchwałach i zarządzeniach.
W stosunku do 4 uchwał dotkniętych istotnymi naruszeniami prawa Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Rzeszowie umorzyło postępowania nadzorcze, w związku z usunięciem stwierdzonych nieprawidłowości przez organ stanowiący gminy. Kolegium stwierdziło nieważność jednej uchwały Rady Gminy Harasiuki.
W poszczególnych latach ocena uchwał i zarządzeń organów gminy Harasiuki przez
Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Rzeszowie przedstawia się następująco:
1) w roku 2010 uznano, że:
− 39 uchwał i zarządzeń (tj. 97,5% ogółu) nie narusza prawa,
− 1 uchwała (tj. 2,5% ogółu) podjęta została z istotnym naruszeniem prawa.
Postępowanie nadzorcze wszczęto w stosunku do jednej uchwały, przy czym zostało ono umorzone z uwagi na usunięcie nieprawidłowości przez Radę Gminy Harasiuki;
Informację o uchwałach i zarządzeniach zbadanych przez Regionalną Izbę Obrachunkową w Rzeszowie w roku 2010 przedstawia tabela nr 8.
18
2) w roku 2011 uznano, że:
− 57 uchwał i zarządzeń (tj. 93,44% ogółu) nie narusza prawa,
− 4 uchwały (tj. 6,56% ogółu) podjętych zostało z naruszeniem prawa.
Postępowanie nadzorcze wszczęto w stosunku do czterech uchwał, przy czym w
stosunku do trzech z nich zostało ono umorzone z uwagi na usunięcie nieprawidłowości przez Radę Gminy Harasiuki. Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej
w Rzeszowie stwierdziło nieważność jednej uchwały.
Informację o uchwałach i zarządzeniach zbadanych przez Regionalną Izbę Obrachunkową w Rzeszowie w roku 2011 przedstawia tabela nr 9.
W roku 2012 Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Rzeszowie, badając
uchwały i zarządzenia organów gminy Harasiuki przy uwzględnieniu kryterium legalności, nie stwierdziło naruszeń prawa.
Informację o uchwałach i zarządzeniach zbadanych przez Regionalną Izbę Obrachunkową w Rzeszowie w roku 2012 przedstawia tabela nr 10.
Nieprawidłowości stanowiące istotne naruszenie prawa, stwierdzone przez Kolegium
Regionalnej Izby Obrachunkowej w Rzeszowie w uchwałach Rady Gminy Harasiuki
dotyczyły:
1) w roku 2010 – wszczęto postępowanie nadzorcze w stosunku do uchwały Rady
Gminy Harasiuki nr XLVIII/241/10 z dnia 27 października 2010 r. w sprawie
określenia warunków i trybu finansowania zadania własnego w zakresie tworzenia warunków organizacyjnych, sprzyjających rozwojowi sportu na terenie
gminy Harasiuki. Powodem wszczęcia postępowania nadzorczego było ustalenie w § 10 ust. 2 uchwały nieprzewidzianej przez przepisy prawa sankcji za niezłożenie w terminie sprawozdania z realizacji zadania. Ponadto w uchwale nie
określono kręgu podmiotów mogących ubiegać się o udzielenie dotacji. Powyższe pozostawało w sprzeczności z przepisem art. 27 ust. 2 ustawy z dnia 25
19
czerwca 2010 r. o sporcie (Dz. U. Nr 127, poz. 857, z późn. zm.). Uchwałą z dnia
16 grudnia 2010 r., nr III/7/10, Rada Gminy Harasiuki zmieniła wskazaną wyżej
uchwałę z 27 października 2010 r., usuwając stwierdzone nieprawidłowości.
2) w roku 2011 – wszczęto postępowania nadzorcze w stosunku do następujących uchwał Rady Gminy Harasiuki:
− uchwały z dnia 25 lutego 2011 r. nr VI/17/11 w sprawie zaciągnięcia zobowiązania w zakresie realizacji inwestycji. Uchwałą z dnia 22 marca 2011 r.
Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Rzeszowie stwierdziło nieważność wskazanej uchwały w całości z uwagi na istotne naruszenie przepisów art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. e ustawy o samorządzie gminnym w związku
z art. 228 ust. 1 pkt 1 ustawy o finansach publicznych z uwagi na to, że analogiczne upoważnienie do zaciągania zobowiązań na to samo zadanie Rada
Gminy Harasiuki ujęła w uchwale w sprawie wieloletniej prognozy finansowej,
− uchwały z dnia 18 listopada 2011 r. nr XVI/62/2011 w sprawie ustalenia
stawek podatku od nieruchomości. W § 1 pkt 1 lit. b oraz w § 1 pkt 2 lit. b
błędnie ustalono stawki podatku od nieruchomości od gruntów „związanych z działalnością gospodarczą w zakresie turystyki i wypoczynku” oraz
od budynków lub ich części – „od domków letniskowych i innych budynków
służących do zaspokajania potrzeb turystyczno-wypoczynkowych”, bez odniesienia, do której ogólnej kategorii przedmiotu opodatkowania, określonej ustawowo, odnoszą się ustalone stawki. Uchwałą z 1 grudnia 2011 r. nr
XVII/71/2011 Rada Gminy Harasiuki wyeliminowała zakwestionowane postanowienia uchwały z 18 listopada 2011 r. Wobec usunięcia nieprawidłowości Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Rzeszowie uchwałą z
dnia 13 grudnia 2011 r. nr XXVI/6124/2011 umorzyło postępowanie nadzorcze,
− uchwały z dnia 18 listopada 2011 r. nr XVI/66/2011 w sprawie zmian w wieloletniej prognozie finansowej, z uwagi na niezgodność zaplanowanych w
20
prognozie wielkości z uchwała budżetową na rok 2011. Wskazana uchwała
została uchylona przez § 3 uchwały Rady Gminy Harasiuki z dnia 1 grudnia
2011 r. nr XVII/69/2011. W związku z powyższym Kolegium Regionalnej Izby
Obrachunkowej w Rzeszowie uchwałą z dnia 13 grudnia 2011 r. nr
XXVI/6122/2011 umorzyło postępowanie nadzorcze,
− uchwały z dnia 18 listopada 2011 r. nr XVI/67/2011 w sprawie zaciągnięcia
kredytu długoterminowego, z powodu braku podstaw do zaciągnięcia kredytu długoterminowego w wysokości 1.500.000 zł uwagi na fakt, że deficyt
budżetowy możliwy do sfinansowania przychodami z tytułu kredytów i pożyczek wg stanu na dzień podjęcia uchwały był niższy od kwoty planowanego do zaciągnięcia kredytu, przeznaczonego na sfinansowanie planowanego deficytu. Wskazana uchwała została uchylona przez § 7 uchwały Rady
Gminy Harasiuki z 1 grudnia 2011 r. nr XVII/70/2011. W związku z powyższym Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Rzeszowie uchwałą z
dnia 13 grudnia 2011 r. nr XXVI/6123/2011 umorzyło postępowanie nadzorcze.
Zbiorcze zestawienie wyników badania nadzorczego w latac2010-2012 przedstawia tabela nr 11.
21
5. Działalność opiniodawcza Regionalnej Izby Obrachunkowej w Rzeszowie.
5.1. Zakres działalności opiniodawczej.
Zakres działalności opiniodawczej regionalnych izb obrachunkowych określają przepisy art. 13 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych.
Zgodnie z tymi przepisami, w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2010 r., do
zadań izby należy:
1) wydawanie, na wniosek organu wykonawczego jednostki samorządu terytorialnego, opinii o możliwości spłaty kredytu, pożyczki lub wykupu papierów
wartościowych;
2) wydawanie opinii o przedkładanych projektach uchwał budżetowych jednostek
samorządu terytorialnego;
3) wydawanie opinii o przedkładanych przez zarządy powiatów i województw
oraz przez wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) informacjach o przebiegu wykonania budżetu za pierwsze półrocze;
4) wydawanie opinii o przedkładanych przez zarządy powiatów i województw
oraz przez wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) sprawozdaniach z wykonania budżetu wraz z informacjami o stanie mienia jednostek samorządu terytorialnego i objaśnieniami,
5) wydawanie opinii o wnioskach komisji rewizyjnych organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego w sprawie absolutorium oraz opinii w sprawie uchwały rady gminy o nieudzieleniu wójtowi absolutorium;
6) rozpatrywanie innych spraw określonych w odrębnych ustawach;
7) wydawanie opinii o przedkładanych projektach uchwał o wieloletnich prognozach finansowych.
22
Zgodnie z treścią przepisu art. 19 ust. 1 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych w izbie działają składy orzekające, złożone z trzech członków kolegium. Do właściwości składów orzekających należy – zgodnie z art. 19 ust. 2 ustawy o regionalnych
izbach obrachunkowych – wydawanie opinii w sprawach określonych w ustawach.
5.2. Wyniki działalności opiniodawczej.
W latach 2010-2012 skład orzekający Regionalnej Izby Obrachunkowej w Rzeszowie
wydał 24 opinie. Wyniki działalności opiniodawczej w poszczególnych latach przedstawia ogólnie poniższa tabela.
Rodzaj opinii
Rok 2010
Rok 2011
Rok 2012
Pozytywna
5
8
5
Pozytywna z uwagami
2
2
1
Negatywna
0
0
1
Razem:
7
10
7
Na ogólną liczbę opinii wydanych w latach 2010-2012 składa się:
− 18 opinii pozytywnych, co stanowi 75% wszystkich wydanych opinii,
− 5 opinii pozytywnych z uwagami, co stanowi 20,83% wszystkich wydanych opinii,
− 1 opinia negatywna, co stanowi 4,17% wszystkich wydanych opinii.
Opinie pozytywne z uwagami dotyczyły:
1) projektu uchwały budżetowej na rok 2011, na rok 2012 i na rok 2013,
2) projektu uchwały w sprawie wieloletniej prognozy finansowej, przedstawionego wraz z projektem uchwały budżetowej na rok 2011 i na rok 2012.
Opinia negatywna dotyczyła projektu uchwały w sprawie wieloletniej prognozy finansowej, przedstawionej wraz z projektem uchwały budżetowej na rok 2013.
Nieprawidłowości stwierdzone przez skład orzekający w uchwałach pozytywnych z
uwagami dotyczyły:
23
1) w opinii o projekcie uchwały budżetowej na rok 2011:
− niewłaściwej wysokości rezerwy celowej na realizację zadań własnych z zakresu zarządzenia kryzysowego, w kwocie niższej niż wynikająca z art. 26
ust. 4 ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (Dz. U.
Nr 89, poz. 590, z późn. zm.),
− niewłaściwej wysokości wydatków z tytułu wpłat na rzecz izb rolniczych, tj.
niższej niż 2% planowanych w budżecie wpływów z podatku rolnego;
2) w opinii o projekcie uchwały w sprawie wieloletniej prognozy finansowej
przedstawionej wraz z projektem uchwały budżetowej na rok 2011:
− upoważnienia do zaciągania zobowiązań, zawartego w § 2 projektu uchwały, bez określenia wielkości zobowiązań,
− nieprawidłowego ustalenia wielkości łącznych nakładów na przedsięwzięcia,
− nieustalenia limitów zobowiązań dla przedsięwzięć w załączniku nr 2,
− niewskazania sposobu sfinansowania deficytu roku 2019;
3) w opinii o projekcie uchwały budżetowej na rok 2012:
− ujęcia w projekcie uchwały budżetowej rodzajów dochodów i paragrafów
wydatków, w których nie zostały zaplanowane dochody i wydatki,
− zaplanowania w dziale 926 rozdział 92695 dotacji dla stowarzyszeń, tj. konkretnych podmiotów, bez uprzedniego przeprowadzenia postępowania
konkursowego,
− treści § 1 ust. 5 projektu uchwały budżetowej, w którym ustalono rozchody
budżetu w wysokości nieodpowiadającej prawidłowo ustalonej kwocie rozchodów określonej w § 1 ust. 4 projektu uchwały,
− treści § 6 ust. 1 projektu uchwały budżetowej, w którym błędnie ustalono
okres, na jaki planuje się dotacje przedmiotowe dla samorządowego zakładu budżetowego;
24
4) w opinii o projekcie uchwały w sprawie wieloletniej prognozy finansowej
przedstawionej wraz z projektem uchwały budżetowej na rok 2012:
− załączenia do projektu uchwały „objaśnień wartości przyjętych w wieloletniej prognozie finansowej na lata 2010-2019 Gminy Harasiuki”, w sytuacji,
gdy wieloletnia prognoza finansowa dotyczy okresu od 2012 roku,
− braku objaśnień przyjętych wartości, w szczególności w zakresie dochodów,
wydatków, wyniku budżetu, przeznaczenia planowanych nadwyżek budżetowych,
− sposobu ujęcia danych w załączniku określającym wieloletnią prognozę finansową oraz w załączniku określającym przedsięwzięcia, poprzez zawarcie
takich pozycji, jak „po zmianie”, „zmiana”, „przed zmianą”, w których wskazano nieprawidłowe wartości,
− niezgodności danych ujętych w wieloletniej prognozie finansowej z objaśnieniami przyjętych wartości w zakresie planowanych od roku 2013 nadwyżek budżetowych i ich przeznaczenia,
− niezgodności treści załącznika określającego przedsięwzięcia z treścią przepisu art. 226 ust. 3 ustawy o finansach publicznych (nie określono wydatków na przedsięwzięcia w poszczególnych latach, niewłaściwie określono
nazwy jednostek organizacyjnych odpowiedzialnych za realizację przedsięwzięć),
− nieprawidłowego określenia limitów zobowiązań dotyczących przedsięwzięć;
5) w opinii o projekcie uchwały budżetowej na 2013 rok:
− niezaplanowania dochodów z opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi, co pozostaje w sprzeczności z przepisem art. 6r ust. 1 ustawy z
dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (j.t.:
Dz. U. z 2012 r., poz. 391, z późn. zm.),
25
− niezaplanowania wydatków związanych z pokryciem kosztów funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi, w sprzeczności z
przepisem art. 6r ust. 2 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach,
− nieokreślenia szczególnej zasady wykonywania budżetu, wynikającej z
przepisów art. 6r ust. 1 i ust. 2 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w
gminach.
Ponadto skład orzekający zwrócił w opinii uwagę na konieczność realistycznego
planowania dochodów budżetowych, w związku z zaplanowaniem dochodów
majątkowych w wysokości 1.875.000 zł, w dziale 700 rozdział 70005 § 0870
oraz dochodów bieżących z tytułu wpływów z podatku od nieruchomości, w
wysokości 1.328.473 zł, w dziale 756 rozdział 75615 § 0310.
Negatywna opinia o projekcie uchwały w sprawie wieloletniej prognozy finansowej
przedstawionej wraz z projektem uchwały budżetowej na rok 2013 spowodowana
była niespełnieniem w latach 2014-2015 relacji, o której mowa w art. 243 ust. 1 ustawy o finansach publicznych. W opinii zwrócono także uwagę na fakt błędnego (i różnego w poszczególnych częściach dokumentu) określenia okresu prognozy (20122019; 2010-2019; 2011-2019) oraz ustalenia upoważnienia dla wójta gminy do zaciągania zobowiązań, obejmującego rok 2013, jak również na lakoniczność objaśnień
przyjętych wartości.
Szczegółowe zestawienie dotyczące działalności opiniodawczej Regionalnej Izby
Obrachunkowej w Rzeszowie zawiera tabela nr 12.
W latach 2010-2012 do Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Rzeszowie nie
wpłynęły odwołania od opinii składu orzekającego.
26
6. Działalność kontrolna Regionalnej Izby Obrachunkowej w Rzeszowie.
6.1. Zakres działalności kontrolnej gospodarki finansowej gminy i
zamówień publicznych.
W okresie 2010-2012 Regionalna Izba Obrachunkowa w Rzeszowie przeprowadziła
jedną kontrolę kompleksową, której przedmiotem były następujące zagadnienia:
− ustalenia ogólne,
− gospodarka pieniężna, rozrachunki,
− dochody,
− gospodarka majątkiem rzeczowym,
− wydatki i koszty,
− dotacje,
− inwestycje,
− zamówienia publiczne.
Kontrolę przeprowadzono w okresie od 22 sierpnia 2011 r. do 26 października 2011 r.
na podstawie upoważnienia do przeprowadzenia kontroli nr 33/K/2011 z dnia
8 sierpnia 2011 r.
Kontrolą objęto lata 2009 i 2010 oraz w ramach potrzeb okres wcześniejszy.
6.2. Wyniki działalności kontrolnej.
W trakcie kontroli gospodarki finansowej i zamówień publicznych gminy Harasiuki
stwierdzono następujące nieprawidłowości:
1) w zakresie księgowości i sprawozdawczości budżetowej:
− wykazanie w sprawozdaniu Rb-PDP z wykonania dochodów podatkowych
oraz w sprawozdaniu Rb-27S z wykonania planu dochodów budżetowych
27
j.s.t. sporządzonych na dzień 31.12.2010 r. zawyżonej o 2.985,60 zł kwoty
skutków z tytułu udzielonych ulg i zwolnień obliczonych za okres sprawozdawczy (bez ulg i zwolnień ustawowych);
− wykazanie w sprawozdaniu z wysokości średnich wynagrodzeń nauczycieli
na poszczególnych stopniach awansu zawodowego w szkołach prowadzonych przez gminę za 2009 rok nieprawidłowych danych, spowodowane
przyjęciem do naliczenia sumy iloczynów średniorocznej liczby etatów i
średnich wynagrodzeń ustalonych dla okresów obowiązywania poszczególnych kwot bazowych, błędnej kwoty wydatków poniesionych w 2009 roku
na wynagrodzenia nauczycieli na stopniach awansu zawodowego – nauczyciel kontraktowy i nauczyciel mianowany;
2) w zakresie gospodarki pieniężnej i rozrachunków:
− nieprawidłowa ewidencja księgowa:
a. ryczałtu przewodniczącego Rady Gminy na koncie 201 – „Rozrachunki z
dostawcami i odbiorcami” zamiast na koncie 231 – „Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń”;
b. ekwiwalentu za udział w działaniu ratowniczym członków OSP na koncie
201 – „Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami” zamiast na koncie 231 –
„Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń”;
c. opłat za korzystanie ze środowiska dla Urzędu Marszałkowskiego w Rzeszowie na koncie 201 – „Rozrachunki z dostawcami i odbiorcami” zamiast na koncie 225 – „Rozrachunki z budżetami”;
d. pożyczki na koncie na koncie 134 – „Kredyty bankowe” zamiast na koncie 260 – „Zobowiązania finansowe”;
− nieewidencjonowanie w księgach rachunkowych:
a. zaległości z tytułu opłaty eksploatacyjnej na koncie 221 – „Należności z
tytułu dochodów budżetowych”;
28
b. wydatków inwestycyjnych niewygasających 2008 roku, w marcu 2009
roku, zamiast w grudniu 2008 roku;
− wykazanie w sprawozdaniu Rb-27S o dochodach na dzień 31.12.2009 roku
stanu zaległości i nadpłat niezgodnie ze stanem zaległości i nadpłat wynikającym z ewidencji księgowej konta 221 „Rozrachunki z tytułu dochodów
budżetowych”;
3) w zakresie podatkowych i niepodatkowych dochodów budżetu gminy:
− niezamieszczanie adnotacji (data, podpis, identyfikator), potwierdzających
przeprowadzanie czynności sprawdzających – weryfikujących deklaracje
podatkowe na podatek rolny i leśny oraz informacje na podatek od nieruchomości składane przez podatników;
− przypadki nieopodatkowania podatkiem od nieruchomości powierzchni
budynków, budowli i gruntów, podatników będących osobami fizycznymi
rozpoczynającymi w 2010 roku prowadzenie działalności gospodarczej, oraz
powierzchni nowo oddanych budynków mieszkalnych;
− nieprawidłowe prowadzenie postępowania egzekucyjnego w stosunku do
Przedsiębiorstwa Ceramiki Budowlanej „Ceramika” z Krakowa, dotyczących
zaległości z tytułu opłaty eksploatacyjnej, polegające na:
a. nieprowadzeniu ewidencji wysłanych upomnień z wezwaniem do
zapłaty;
b. nieterminowym wysyłaniu upomnień;
c. nieterminowym wystawianiu tytułów wykonawczych;
d. niezawarciu w tytułach wykonawczych informacji dotyczących rodzaju odsetek z tytułu niezapłacenia należności w terminie oraz wskazania zabezpieczenia należności pieniężnej hipoteką przymusową albo
przez ustanowienie zastawu skarbowego lub rejestrowego lub zastawu nieujawnionego w żadnym rejestrze;
29
− 8wydawanie zezwoleń jednorazowych na sprzedaż napojów alkoholowych dla Przedsiębiorstwa Produkcyjno – Handlowo – Usługowego Mariusz Jednacz z Rogoźnej i Gminnej Spółdzielni „SCh” Harasiuki w sytuacji, gdy wniosek o wydanie złożyła firma „FOTO-CIECH” Katarzyna
Ciechniewicz z Biłgoraja;
4) w zakresie wydatków budżetowych:
− nieprawidłowa klasyfikacja budżetowa wydatków z tytułu wynagrodzenia
za projekt techniczny przy realizacji zadania pn. „Rozbudowa i remont budynku świetlicy wiejskiej w miejscowości Gózd” do rozdziale 92109 „Domy i
ośrodki kultury, świetlice i kluby” § 4300 „Zakup usług remontowych” zamiast do § 6050 „Wydatki inwestycyjne jednostek budżetowych”;
− nieegzekwowanie od wykonawcy zamówienia publicznego pn. „Dostawa
węgla dla Urzędu Gminy” obowiązku przedstawiania przy każdej dostawie
świadectw jakości dostarczanego opału;
− rozbieżności w określeniu przedmiotu zamówienia na „ Modernizację –
przebudowę drogi dojazdu rolnego w miejscowości Hucisko”, gdzie w ogłoszeniu o zamówieniu i w specyfikacji istotnych warunków zamówienia oraz
na pierwszych stronach specyfikacji technicznej wykonania robót i kosztorysu inwestorskiego podano zakres zamówienia w ilości 2000 m, natomiast
w przedmiarze robót 500 m;
− nieprawidłowe wyliczenie kwoty wynagrodzenia za usługę odśnieżania,
spowodowane przyjęciem do ustalenia zapłaty niewłaściwej stawki pracy
sprzętu odśnieżającego;
5) w zakresie zamówień publicznych i inwestycji:
− wypłacenie wynagrodzenia dla inspektora nadzoru zadania pn. „Budowa
kompleksu sportowo-rekreacyjnego w miejscowości Harasiuki, Etap I Moje
Boisko – ORLIK 2012”, przed zakończeniem realizacji robót oraz przed wystawieniem faktury końcowej przez wykonawcę;
30
− nieterminowe zawiadamianie Powiatowego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego w Nisku o rozpoczęciu robót przy realizacji następujących inwestycji:
„Budowa kompleksu sportowo-rekreacyjnego w miejscowości Harasiuki,
Etap I Moje Boisko – ORLIK 2012” i „Rozbudowa i remont budynku świetlicy
wiejskiej w miejscowości Gózd”;
6) w zakresie gospodarowania majątkiem gminy:
− wynajmowanie bez zgody Rady Gminy Harasiuki nieruchomości będących własnością gminy na czas dłuższy niż 3 lata i na czas nieoznaczony;
− niesporządzenie wykazu nieruchomości przeznaczonych do najmu i niepodanie informacji o wywieszeniu wykazu nieruchomości do publicznej wiadomości poprzez ogłoszenie w prasie lokalnej.
Gmina nie wniosła zastrzeżeń do wniosków zawartych w wystąpieniu pokontrolnym
Regionalnej Izby Obrachunkowej w Rzeszowie.
31
7. Wnioski.
7.1. Zagrożenia w realizacji zadań gminy Harasiuki.
Analiza sytuacji finansowej gminy Harasiuki prowadzi do wniosku, że istnieje zagrożenie realizacji zadań gminy, w szczególności zadań z zakresu edukacji publicznej, określonych w przepisach art. 7 ust. 1 pkt 8 ustawy o samorządzie gminnym oraz w art. 5
ust. 5 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (j.t.: Dz. U. z 2004 r. Nr
256, poz. 2572, z późn. zm.), dotyczących prowadzenia publicznych przedszkoli, publicznych szkół podstawowych i publicznych gimnazjów.
Wykonane wydatki w dziale 801 „Oświata i wykonanie” w zestawieniu z wysokością
części oświatowej subwencji ogólnej (w zł) przedstawia poniższa tabela.
Wykonane wydatki w
dziale 801 „Oświata i
wychowanie”
Wysokość części oświatowej subwencji ogólnej
Rok 2010
Rok 2011
Rok 2012
9.557.303,81
9.540.031,93
9.014.006,42
5.578.015,00
5.391.475,00
5.107.498,00
W 2012 roku gmina Harasiuki nie uzyskała planowanych w wysokości 1.015.000 zł
dochodów ze sprzedaży składników majątkowych (wykonanie wyniosło 30.000 zł). W
tym samym roku zaprzestało działalności Przedsiębiorstwo Ceramiki Budowlanej „Ceramika Harasiuki”, będące największym podmiotem gospodarczym prowadzącym
działalność na terenie gminy. Gmina nie uzyskała w związku z tym planowanych dochodów z podatku od nieruchomości, podatku od środków transportowych oraz opłaty eksploatacyjnej. Zaległości tych tytułów za lata 2011-2012 wynoszą 689.728,93 zł.
W roku 2012 gmina Harasiuki zrównoważyła budżet w jego części bieżącej dzięki
wprowadzeniu do budżetu przychodów z tytułu wolnych środków, o których mowa
w art. 217 ust. 2 pkt 6 ustawy o finansach publicznych. Tym samym został spełniony
warunek, określony w przepisie art. 242 ust. 1 ustawy o finansach publicznych.
32
W 2012 r. gmina Harasiuki wystąpiła do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z wnioskiem o przesunięcie terminu płatności składek, dotyczącym wszystkich jednostek
organizacyjnych gminy, tj. Urzędu Gminy w Harasiukach, szkół podstawowych i gimnazjów, Zespołu Obsługi Szkół w Harasiukach oraz Ośrodka Pomocy Społecznej w Harasiukach. Zwrócono się także do Polskiej Grupy Energetyczne Obrót S.A. o przesunięcie terminu płatności należności za energię elektryczną. Wskazuje to na zagrożenie
realizacji także innych zadań gminy.
Jak wynikało z przedstawionego wraz z projektem uchwały budżetowej na rok 2013
projektu uchwały w sprawie wieloletniej prognozy finansowej, w latach 2014-2015
nie zostanie spełniona relacja, o której mowa w art. 243 ust. 1 ustawy o finansach
publicznych. Z uwagi na brak możliwości spełnienia wskazanej wyżej relacji projekt
uchwały w sprawie wieloletniej prognozy finansowej został przez skład orzekający
Regionalnej Izby Obrachunkowej w Rzeszowie zaopiniowany negatywnie.
7.2. Program naprawczy gminy Harasiuki i możliwość poprawy
sytuacji finansowej w związku z realizacją tego programu.
Budżet Gminy Harasiuki na 2013 rok, przyjęty uchwałą Rady Gminy Harasiuki
z 31 stycznia 2013 r., nr XXXI/136/2013 – uchwałą budżetową na rok 2013, przewiduje deficyt w wysokości 1.029.300 zł, dotyczący części bieżącej budżetu (wydatki bieżące są wyższe od dochodów bieżących o 1.029.300 zł). Jako źródło sfinansowania planowanego deficytu budżetowego wskazano w § 1 ust. 1 uchwały budżetowej przychody z tytułu pożyczki z budżetu państwa. Ponadto ustalono rozchody budżetu w
wysokości 2.515.700 zł. Ustalone przychody z wysokości 3.545.000 zł dotyczą pożyczki
z budżetu państwa, którą przeznaczono na sfinansowanie planowanego deficytu budżety gminy w wysokości 1.029.300 zł oraz na spłatę zaciągniętych w latach ubiegłych
kredytów i pożyczek w kwocie 2.515.700 zł, co określono w § 1 ust. 5 uchwały budżetowej.
W dniu 15 lutego 2013 r. Rada Gminy Harasiuki podjęła uchwałę nr XXXII/140/2013 w
sprawie przyjęcia „Programu naprawczego gminy Harasiuki”.
33
Program naprawczy zakłada przedsięwzięcia związane z obniżeniem wydatków budżetu gminy oraz zwiększenia dochodów, przy czym zwiększenie dochodów ma charakter incydentalny i dotyczy dochodów ze sprzedaży mienia.
W ramach programu postępowania naprawczego przewiduje się następujące przedsięwzięcia naprawcze:
1) zmiany organizacyjne dotyczące sieci szkół publicznych na terenie gminy Harasiuki,
2) ustalenie nowych warunków wynagradzania dla pracowników urzędu gminy i
jednostek organizacyjnych gminy oraz zamrożenie wynagrodzeń na obniżonym
poziomie do końca 2014 roku, zmniejszenie kosztów funkcjonowania urzędu
gminy i rady gminy,
3) zmniejszenie zatrudnienia w gminnych instytucjach kultury (Gminny Ośrodek
Kultury i Gminna Biblioteka Publiczna) łącznie o 2 i ¼ etatu oraz ustalenie nowych warunków wynagradzania,
4) przeprowadzenie zmian organizacyjnych w Zakładzie Usług Komunalnych
w Harasiukach i zmniejszenie w nim zatrudnienia o 2 etaty,
5) zmniejszenie zatrudnienia w Zespole Obsługi Szkół o 1 etat oraz ustalenie nowych warunków wynagradzania,
6) rezygnacja z wyodrębniania w budżecie gminy środków funduszu sołeckiego,
7) skrócenie czasu pracy oświetlenia ulicznego w sezonie jesienno-zimowowiosennym do czterech godzin wieczorem i dwóch godzin rano oraz wyłącznie
go w okresie letnim,
8) zakup energii elektrycznej w ramach grupy zakupowej obejmujących wszystkie
jednostki organizacyjne gminy,
9) ograniczenie wykonywania zadań inwestycyjnych,
10)sprzedaż nieruchomości będących własnością gminy.
34
Największe oszczędności, w wysokości 1.300.000 zł rocznie, mają – według programu
– przynieść zmiany w funkcjonowaniu systemu oświaty.
Przewiduje się przekazanie w 2013 roku trzech publicznych szkół podstawowych prowadzonych przez gminę, w których uczy się najmniejsza liczba uczniów, do prowadzenia stowarzyszeniu, w oparciu o przepis art. 5 ust. 5g ustawy z dnia 7 września
1991 r. o systemie oświaty (j.t.: Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.) oraz
połączenie publicznych szkół podstawowych i publicznych gimnazjów w zespoły szkół.
W związku z wdrożeniem programu naprawczego Rada Gminy Harasiuki podjęła w
dniu 25 lutego 2013 r. uchwałę nr XXXIII/142/2013 w sprawie przekazania Stowarzyszeniu Naszym Dzieciom z siedzibą w Harasiukach w drodze umowy z dniem 1 września 2013 roku prowadzenia Publicznych Szkół Podstawowych w: Goździe, Hucisku i
Krzeszowie Górnym oraz uchwałę nr XXXIII/143/2013 w sprawie utworzenia od dnia 1
września 2013 roku Zespołu Szkół w Harasiukach i nr XXXIII/144/2013 w sprawie
utworzenia od dnia 1 września 2013 roku Zespołu Szkół w Hucie Krzeszowskiej.
Podkarpacki Kurator Oświaty wyraził pozytywne opinie dotyczące połączenia szkół
podstawowych i gimnazjów w zespoły szkół oraz przekazania Stowarzyszeniu Naszym
Dzieciom do prowadzenia szkół podstawowych i punktów przedszkolnych (pisma z 20
lutego 2013 r., znak: KSM.542.21.1.2013; KSM.542.21.2.2013; KSM.542.21.3.2013;
KSM.542.21.4.2013; KSM.542.20.2013; KSM.542.22.2013).
W dniu 26 lutego 2013 r. zawarta została umowa dotycząca przekazania przez gminę
Harasiuki prowadzenia Publicznych Szkół Podstawowych w Goździe, Hucisku i Krzeszowie Górnym Stowarzyszeniu Naszym Dzieciom.
Pismem z dnia 5 marca 2013 r., znak: P-II.40.17.2013, Wojewoda Podkarpacki, jako
organ nadzoru, uznał wskazaną wyżej uchwałę nr XXX/140/2013 Rady Gminy Harasiuki z dnia 15 lutego 2013 r. w sprawie przyjęcia „Programu naprawczego gminy Harasiuki” za zgodną z prawem. Jednocześnie w tym samym piśmie Wojewoda Podkarpacki wyraził pozytywne opinie o przedsięwzięciach ujętych w Programie naprawczym gminy Harasiuki.
35
Przedsięwzięcia dotyczące reformy systemu oświaty w gminie Harasiuki dadzą efekt
finansowy począwszy od roku 2014.
Realizacja programu naprawczego będzie miała pozytywny wpływ na sytuację finansową gminy.
Działania związane z programem postępowania naprawczego gmina Harasiuki zamierza uzupełnić przez zaciągnięcie pożyczki z budżetu państwa.
W dniu 15 lutego 2013 r. Rada Gminy Harasiuki podjęła uchwałę nr XXXII/141/2013
w sprawie zaciągnięcia pożyczki z budżetu państwa. Zgodnie z treścią tej uchwały Rada Gminy Harasiuki postanowiła o zaciągnięciu pożyczki z budżetu państwa w wysokości 3.545.000 zł, która ma być przeznaczona na sfinansowanie planowanego deficytu budżetowego (w kwocie 1.029.300 zł) oraz na spłatę wcześniej zaciągniętych zobowiązań z tytułu kredytów i pożyczek (w wysokości 2.515.700 zł). Spłata pożyczki
planowana jest w latach 2016-2022.
W dniu 31 stycznia 2013 r. Rada Gminy Harasiuki podjęła uchwałę nr XXXI/137/2013
w sprawie przyjęcia wieloletniej prognozy finansowej gminy Harasiuki. Wieloletnia
prognoza finansowa gminy, stanowiąca załącznik nr 1 do uchwały, opracowana została na okres, na który zaciągnięto i planuje się zaciągnąć zobowiązania, tj. na lata 20132022. W wieloletniej prognozie finansowej uwzględniono przychody z tytułu planowanej do zaciągnięcia pożyczki z budżetu państwa.
Jak wynika z przedstawionej wieloletniej prognozy finansowej w latach 2014-2016 nie
będzie spełniona relacja, o której mowa w art. 243 ust. 1 ustawy o finansach publicznych z dnia 27 sierpnia 2009 r. Maksymalny dopuszczalny wskaźnik spłaty z art. 243
ust. 1 ustawy wynosił będzie: w roku 2014 – -0,09%, w roku 2015 – 2,79%, w roku
2016 – 5,31%. Relacja planowanej łącznej kwoty spłaty zobowiązań do dochodów
wynosić będzie w tym okresie odpowiednio: 11,92%; 14,13% i 10,53%.
Relacja, o której mowa w przepisie art. 243 ust. 1 ustawy o finansach publicznych
z dnia 27 sierpnia 2009 r. będzie spełniona, według wieloletniej prognozy finansowej,
w latach 2017-2022. W tym okresie maksymalny dopuszczalny wskaźnik spłaty z art.
36
243 ust. 1 ustawy wynosił będzie: w roku 2017 – 9,55%, w roku 2018 – 8,79%, w roku
2019 – 7,64%, w roku 2020 – 7,22%, w roku 2021 – 6,84%, w roku 2022 – 5,98%. Relacja planowanej łącznej kwoty spłaty zobowiązań do dochodów wynosić będzie
w tym okresie odpowiednio: 8,46%; 6,43%; 7,58%; 5,96%; 5,78% i 5,64%.
Stosownie do treści przepisów art. 224 ust. 1 ustawy o finansach publicznych jednostce samorządu terytorialnego może być udzielona pożyczka z budżetu państwa, jeżeli:
1) jednostka samorządu terytorialnego realizuje postępowanie naprawcze lub przystępuje do jego realizacji oraz
2) z analizy programu postępowania naprawczego wynika, że w stopniu wysoce
prawdopodobnym:
a) nastąpi poprawa sytuacji finansowej tej jednostki oraz skuteczności w wykonywaniu jej ustawowych zadań,
b) zachowane zostaną zasady określone w art. 242-244, na koniec roku, w którym
upływa termin spłaty pożyczki,
c) zapewniona zostanie spłata pożyczki wraz z odsetkami.
Jak wynika z wieloletniej prognozy finansowej zasady określone w przepisach art. 243
zostaną przez gminę Harasiuki spełnione w roku 2017 i w latach następnych, a więc
przed upływem okresu spłaty planowanej do zaciągnięcia pożyczki z budżetu państwa, który przypada na rok 2022. Zachowany więc będzie warunek określony
w przepisie art. 224 ust. 1 pkt 2 lit. b ustawy o finansach publicznych.
Uzyskanie pożyczki budżetu państwa w ramach realizowanego programu postępowania naprawczego pozwoli gminie Harasiuki na dokonanie w 2013 r. spłat zobowiązań
z tytułu ciągniętych w latach ubiegłych kredytów i pożyczek, a jednocześnie umożliwi
realizację zadań gminy, w związku ze zrównoważeniem przychodami z tytułu pożyczki
części bieżącej budżetu.
37
Uzyskanie pożyczki z budżetu państwa oraz realizacja programu postępowania naprawczego pozwoli gminie w przyszłości na prawidłowe realizowanie zadań, wynikających z obowiązujący przepisów prawa.
38