Zarządzanie wiedzą w przedsiębiorstwie jako warunek

ZARZDZANIE WIEDZ W PRZEDSIBIORSTWIE, JAKO WARUNEK
ROZWOJU INNOWACYJNEGO
RAFAŁ MAZUR,
LEONID WOROBJOW
Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny
Streszczenie
Coraz wiksze znaczenie w efektywnym zarzdzaniu odgrywaj innowacje. Warunkiem generowania innowacji jest posiadanie przez twórców adekwatnych do specyfiki potrzeb zasobów wiedzy. W artykule wskazano na znaczenie podnoszenia kwalifikacji pracowników i ródła uzyskiwania rónych danych i informacji słucych
temu celowi. Przedstawiono równie sytuacj wystpujc w badanych przedsibiorstwach zlokalizowanych w województwie zachodniopomorskim.
Słowa kluczowe: innowacje, zarzdzanie wiedz, rozwój przedsibiorstw
1. Wprowadzenie
Na obecnym, bardzo konkurencyjnym rynku, przedsibiorstwa mog przetrwa w długim okresie
i realizowa swoje podstawowe cele wyłcznie pod warunkiem permanentnego wzrostu i rozwoju.
O ile pierwszy element, tzn. wzrost, stanowi jedynie kategori ilociow, o tyle drugi z nich, czyli
rozwój, jest przede wszystkim zjawiskiem jakociowym i oznacza skoordynowane zmiany systemów
przedsibiorstwa, dostosowujce firm do stale zmieniajcego si otoczenia, w tym cigle wzrastajcych potrzeb i wymaga konsumentów.
Jak zauwaa Z. Piercionek, rozwój organizacji gospodarczej oznacza głównie nastpujce
zmiany1:
• wprowadzanie nowych elementów,
• popraw jakoci istniejcych elementów,
• przekształcenie struktur systemów.
Charakter rozwoju – podobnie jak wzrostu – moe by przy tym celowy bd
przypadkowy, cigły lub skokowy, postpowy albo wsteczny, samoistny bd
wymuszony2.
Konieczne jest wic tworzenie nowych rozwiza, które bd prowadziły firmy do osigania
strategicznych celów. Jednake bardzo mało prawdopodobne jest, aby innowacje powstawały samorzutnie. Potrzebne jest wiadome, przemylane postpowanie człowieka lub grupy ludzi, majce
na celu wprowadzenie przedsibiorstwa na wyszy poziom rozwoju. Zasoby ludzkie, s zatem kluczowym elementem w procesie powstawania innowacji i wokół nich koncentruj si czynniki, które maj istotny wpływ na to, czy firma rozwija si i coraz lepiej zaspokaja zmieniajce si potrzeby
otoczenia.
Bardzo wan grup czynników wpływajcych na moliwo tworzenia innowacji s czynniki
1
2
Z. Piercionek, Strategie rozwoju firmy, PWN, Warszawa 1996, s. 11.
J. Machaczka, Zarzdzanie rozwojem organizacji. Czynniki, modele, strategia, diagnoza, PWN, Warszawa-Kraków 1998, s. 13.
118
POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZDZANIA WIEDZ
Seria: Studia i Materiały, nr 19, 2009
odnoszce si do wiedzy potencjalnych wynalazców, czyli w zasadzie do wszystkich pracowników
firmy. W przypadku, gdy posiadaj oni mały zasób wiedzy o jakiej dziedzinie i rozwizaniach
w niej stosowanych, dojcie do nowych rozwiza jest wrcz niemoliwe. Gdyby natomiast korzystali z literatury fachowej, mogliby zapoznawa si z licznymi rozwizaniami stosowanymi w danej
brany. Wówczas prawdopodobiestwo, e bd na tej podstawie uzyskiwa nowe rozwizania jest
o wiele wiksze. Dlatego warto, aby osoby pracujce na rzecz rozwoju firmy mieli dostp do rónych danych i informacji, na bazie których mog tworzy nowe rozwizania. Powinni równie stale
zwiksza zasoby swojej wiedzy, biorc udział w rónych szkoleniach, kursach, a take edukujc
si samodzielnie, o czym bdzie mowa w dalszej czci artykułu.
Celem niniejszego artykułu jest przeanalizowanie sytuacji w zakresie szerzenia wiedzy i moliwoci dostpu do niej w przedsibiorstwach zlokalizowanych na terenie województwa zachodniopomorskiego oraz wykazanie, e zarzdzanie zasobami wiedzy moe w istotny sposób przyczyni si do rozwoju firm.
2. Wiedza i jej ródła
Na wiedz składaj si dane oraz informacje. Dane definiuje si jako niepołczone ze sob
fakty. W znaczeniu ogólnym naley przez nie rozumie zestaw pojedynczych, obiektywnych faktów o jakim wydarzeniu. Natomiast w kontekcie organizacyjnym dane s sformalizowanymi zapisami dokonywanych transakcji lub znakami i obserwacjami, zapisanymi na jakim noniku. Informacje natomiast to dane, poddane kategoryzacji i klasyfikacji lub w inny sposób uporzdkowane. Informacja ma nadawc i odbiorc, a jej podstawow rol jest zmiana sposobu, w jaki odbiorca
postrzega pewne zjawiska. Informacja ma przez to wpływ na jego osd i zachowanie, co odrónia
j od danych3.
Posiadanie obszernej wiedzy teoretycznej na dany temat, popartej bogatym dowiadczeniem
prowadzi do mdroci (rys. 1). Dane i informacje cechuje niski stopie zrozumienia zagadnie,
natomiast wiedza i mdro odzwierciedla wysoki stopie zrozumienia zagadnie, co jest moliwe
do osignicia przy udziale ludzi, w przeciwiestwie do danych i informacji, które mog by ulokowane na rónych nonikach.
Zdobycie wiedzy i dojcie do mdroci w naszych przedsibiorstwach moe pozwoli na osignicie wyszego poziomu konkurencyjnoci polskiej gospodarki na wiecie. Pomóc w tym moe
zarzdzanie wiedz. Pod tym pojciem kryje si wiele znacze. R. Szczepanik zauwaa, e zarzdzanie wiedz to stosunkowo nowa dziedzina przedsibiorczoci. Rozwinła si dopiero w latach
90, kiedy menederowie zorientowali si, i w ich komputerach znajduj si miliony plików, półki
uginaj si pod ciarem dokumentów i ksiek, ale kiedy pojawia si konieczno wykorzystania
konkretnych danych, nie sposób do nich dotrze. Czsto zdarza si, e jeden dział lub firma pracuje nad czym, co stworzyła ju wczeniej inna komórka - tyle, e nikt o tym nie wie. Zarzdzanie
wiedz ma zapobiega takim patologiom - poprzez profesjonalne zbieranie, przetwarzanie i rozprowadzanie posiadanych przez firm informacji. Ale take dziki analizie i syntezie zasobów
przygotowanych w taki sposób, by były łatwe do zrozumienia i wykorzystania4.
3
Gospodarka oparta na wiedzy-stan, diagnoza i wnioski dla Polski, Ekspertyza Instytutu Zarzdzania Wiedz w Krakowie na zlecenie Departamentu Strategii Gospodarczej Ministerstwa Gospodarki, Warszawa-Kraków 2002, s. 13-14.
4
R. Szczepanik, Nie wiesz, ile wiesz, „Businessman Magazine” 1999, nr 5.
Rafał Mazur, Leonid Worobjow
Zarzdzanie wiedz w przedsibiorstwie, jako warunek rozwoju innowacyjnego
119
Zaley od
kontekstu
MDRO
LUDZIE
WIEDZA
INFORMACJA
SYSTEMY IT
Nie zaley
od kontekstu
DANE
Niski stopie zrozumienia
całego zagadnienia
Wysoki stopie zrozumienia
całego zagadnienia
Rys. 1. Dane, informacje, wiedza i mdro – porównanie
ródło: Gospodarka oparta na wiedzy …, op.cit.
Pracownicy powinni mie dostp do tzw. ródeł inwencji (pomysłów), do których mona zaliczy:
• Przede wszystkim klientów przedsibiorstwa, którzy bardzo czsto wskazuj co powinno
si zmieni, jak powinien ewoluowa produkt, firma itp. Poza tym róne firmy z otoczenia takie
jak: dostawcy czy konkurenci.
• Wyniki współpracy z placówkami naukowo-badawczymi (PAN, uczelniami wyszymi,
branowymi instytucjami badawczymi). Jak wynika z przeprowadzonych bada, taka współpraca
podejmowana jest najczciej z koniecznoci (w ostatecznoci), gdy firmy nie mog upora si
z jakim problemem. Warto, aby była ona prowadzona permanentnie, a jej wyniki udostpniane.
• Informacje dotyczce wdroonych projektów w danym przedsibiorstwie, a take w miar
moliwoci innych firmach – chodzi o to, aby pracownicy zainteresowani rozwizaniem jakiego problemu mogli zorientowa si, jakie działania w tym zakresie zostały podjte przez innych i jakie dały one
rezultaty. Jest to konieczne, aby unikn powtórzenia niekiedy mudnych i trudnych działa, a co za tym
idzie przyspieszy opracowanie nowego rozwizania.
• Dostp do fachowych czasopism i literatury – co pozwala zorientowa si w najnowszych trendach i rozwizaniach stosowanych na wiecie. Dostp taki mógłby by realizowany poprzez biblioteki firmowe. Wane jest, aby mie dostp do jak najnowszych rozwiza. Bowiem jak
zauwaa L. Worobjow, połowa wiedzy starzeje si w przecigu 3-5 lat5.
• Dostp do opisów patentowych, które daj moliwoci zapoznania si z obecnym stanem
techniki, a niejednokrotnie stwarzaj take moliwo zastosowania jakiego rozwizania, które nie
5 L. Worobjow, Produktywno i efektywno przedsibiorstwa, Seria: Studia i Materiały, Polskiego Stowarzyszenie
Zarzdzania Wiedz, Tom 5, Bydgoszcz 2006, s. 131.
120
POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZDZANIA WIEDZ
Seria: Studia i Materiały, nr 19, 2009
jest ju chronione. Informacja patentowa stanowi wyspecjalizowan dziedzin informacji naukowotechnicznej i ekonomicznej. Obejmuje ona zbiór wiadomoci o zgłoszonych do ochrony przemysłowych dobrach niematerialnych np. wynalazkach, wzorach przemysłowych, uytkowych. Zawiera take wiadomoci o dokumentach ochronnych dotyczcych tych przedmiotów i prawach ich włacicieli.
Dostp taki mona uzyska chociaby poprzez internetowe bazy Urzdu Patentowego RP czy Europejskiego Urzdu Patentowego, co nie wymaga duych nakładów.
• Porównywanie si z najlepszymi – zakłada to benchmarking, który polega na konfrontowaniu własnej organizacji z innymi, działajcymi w rónych krajach i obsługujcych róne rynki
oraz wyciganie wniosków i przeobraanie własnej firmy.
Zarzdzanie wiedz w przedsibiorstwach naley traktowa jako prowadzenie stałej, zorganizowanej działalnoci, której istot powinno by:
1) powodowanie, by pracownicy firm - take nie zajmujcy si profesjonalnie informacj chcieli, umieli i mogli gromadzi oraz wykorzystywa informacje stosownie do swojego miejsca i
roli w tym przedsibiorstwie,
2) gromadzenie informacji z zewntrz i wewntrz przedsibiorstw, zarówno oficjalnych, jak i
innych? jakich, = majcych znaczenie dla danej organizacji gospodarczej (jako całoci lub jej podsystemów),
3) opracowywanie tych informacji (selekcja, redukcja, agregacja),
4) udostpnianie i przekazywanie informacji okrelonym adresatom wewntrznym (np. załodze, wybranym komórkom organizacyjnym, poszczególnym pracownikom) oraz zewntrznym we
właciwym czasie i na odpowiednich nonikach informacji – np. biuletynach zakładowych, gazetach firmowych, wydrukach komputerowych, płytach CD i DVD-ROM)6.
Z kolei D. Tranfield, D. Deyner, J. Marcos i M. Burr słusznie zauwaaj, e zastosowana
wiedza moe przyjmowa jeden z trzech charakterów i w ten sposób odpowiednio wpływa na
przedsibiorstwa:
1) Instrumentalny – bezporednie zastosowanie wiedzy w praktyce, które zmienia jaki proces,
wpływa na kształt realnych działa. Ta wiedza modyfikuje zachowania, nakazuje podjcie jakich?
decyzji.
2) Konceptualny – wiedza ma charakter poznawczy, nie wpływa bezporednio na rzeczywisto; moe ona natomiast wpływa na zrozumienie pewnych zjawisk, sytuacji;
3) Symboliczny – wiedza usprawiedliwia działania i decyzje; tak wic najpierw było działanie,
a potem pojawiło si pewne usprawiedliwienie, wyjanienie7.
W literaturze przedmiotu wyrónia si równie tzw. cich wiedz, która rozprzestrzenia si midzy poszczególnymi członkami załogi, przez np. dzielenie si dowiadczeniem. Nastpnie wiedza
przekazywana w ten sposób „zawizuje si” w pewnej grupie ludzi, chociaby przez prywatne kontakty i dalsze przekazywanie dowiadcze. Dziki temu dana społeczno nabywa stopniowo swoistego
podejcia do procesu pracy i do zlecanych obowizków. Wypracowana w ten sposób postawa po
pewnym czasie uzewntrznia si i przekształca w wiedz jawn, formaln. To z kolei pociga za
sob jej przekazywanie pozostałym członkom organizacji, a wic dalsz ekspansj i formalizacj.
Opisany proces w literaturze czsto utosamiany jest z mianem uczcej si organizacji (ang. learning
6
R. Mazur, M. Zajczkowski, Zarzdzanie wiedz jako warunek rozwoju firmy, w: Agrobiznes w rozwoju przedsibiorczoci wiejskiej w warunkach integracji europejskiej, AR w Szczecinie, Szczecin 1999, s. 230.
7
D. Tranfield, D. Deyner, J. Marcos, M. Burr, Co-producing management knowledge, „Management Decision”, 2004, nr 3/4.
Rafał Mazur, Leonid Worobjow
Zarzdzanie wiedz w przedsibiorstwie, jako warunek rozwoju innowacyjnego
121
organisation)8 i warto aby polskie przedsibiorstwa takimi były. Istotn spraw jest take wprowadzenie metod oceny wiedzy pracowników, w tym take kierowników i dyrektorów9 i odpowiednie
wycigniecie wniosków.
3. Wyniki bada
Badaniom ankietowym zostało poddanych 206 osób, które studiuj kierunek Ekonomia na
I roku Uzupełniajcych Studiów Magisterskich w trybie niestacjonarnym na Zachodniopomorskim
Uniwersytecie Technologicznym. Wszystkie osoby pracuj w przedsibiorstwach na terenie województwa zachodniopomorskiego. Sporód poddanych badaniom kobiety stanowiły 61,2% a mczy
ni 38,8%. Zakłady pracy respondentów zlokalizowane s przede wszystkim w małych miasteczkach (do 50 tys. mieszkaców) – 39,8% oraz duym miecie (powyej 200 tys. mieszkaców)
– 34%. Zaledwie w 7,8% odpowiedzi wskazano e przedsibiorstwo znajduje si na wsi, a w
18,4% przypadków respondenci pracowali w miastach o wielkoci od 50-200 tys. mieszkaców.
Wród respondentów w tzw. mikroprzedsibiorstwach pracuje 24,2%, w małych i rednich firmach 61,2% a duych 14,6% poddanych badaniom.
Pierwsze zadane pytanie dotyczyło dostpu do danych i informacji w trakcie tworzenia nowych
rozwiza. W tab. 1 zaprezentowano uzyskane odpowiedzi.
Tabela 1. Odpowiedzi na pytanie dotyczce oceny dostpu do danych i informacji w trakcie
tworzenia nowych rozwiza
Lp.
1
2
3
4
Czy obecnie dostp do rónych danych i informacji w trakcie tworzenia
nowych rozwiza jest dobry?
Tak, jest idealny.
Tak, jest wystarczajco dobry, chocia przydałyby si pewne usprawnienia.
Nie jest zbyt dobry, jednake nie wpływa to negatywnie na przebieg prac.
Jest stanowczo niewystarczajcy dostp do rónych danych i informacji, co
opó
nia wiele prac.
Łczna liczba odpowiedzi
Liczba
odp.
[w%]
34
84
58
16,5
40,8
28,1
30
14,6
206
100
Jak wynika z danych zawartych w tab. 1, 42,7% respondentów (p. 3 i 4) uwaa, e dostp do
rónych danych i informacji jest niewystarczajcy. Stosunkowo duy odsetek respondentów, bo a
42,7%, jest niezadowolonych z dostpu do rónych danych i informacji podczas tworzenia nowych
rozwiza, w tym ponad połowa twierdzi, e opó
nia to wiele prac (28,1% ogółu). Natomiast
44,6% sporód badanych (p. 1 i 3) nie zauwaa, aby wpływało to ujemnie na tempo prowadzonych
działa.
Inne pytanie dotyczyło dostpu pracowników do literatury fachowej, dziki której mog zapoznawa si z najnowszymi rozwizaniami, co z kolei moe ich stymulowa do tworzenia lub przenoszenia i adaptowania rozwiza do danego przedsibiorstwa (tab. 2).
8
M. Mir, A.S. Rahaman, Organisational knowledge creation and the commercialisation of State mail service, „The International Journal of Public Sector Management” nr 5, 2003.
9
L. Worobjow, Metoda diagnostyki socjometrycznej jako narzdzie bada cech jakociowych kierowników, Folia
Universatis Agriculturae Stetinensis nr 254, Oeconomica 47, Wyd. Nauk. AR w Szczecinie, Szczecin 2007, s 347-349.
122
POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZDZANIA WIEDZ
Seria: Studia i Materiały, nr 19, 2009
Tabela. 2. Odpowiedzi na pytanie dotyczce dostpu do literatury fachowej w przedsibiorstwach
Lp.
1
2
3
4
5
Czy maj Pastwo dostp do literatury fachowej, która dawałaby
moliwoci zapoznania si z najnowszymi rozwizaniami lub na bazie
której mona wypracowywa jakie koncepcje rozwiza?
Tak, jest ona aktualna i szeroka.
Tak, jest ona aktualna, jednake dostp do niej jest utrudniony.
Tak, lecz nie jest ona zbyt aktualna.
Nie ma moliwoci zapoznania si z rónymi rozwizaniami, a mogłoby to by
cenne.
Nie ma moliwoci zapoznania si z rónymi rozwizaniami i nie jest to
potrzebne.
Razem
Liczba
odp.
[w%]
62
38
56
30,1
18,4
27,2
34
16,5
16
7,8
206
100
Blisko co czwarty respondent (50 osób) co stanowi 24,3% (p. 4 i 5), uwaa, e nie ma moliwoci
zapoznania si z rónymi rozwizaniami, a mogłoby to by cenne dla tworzenia nowych rozwiza w
przedsibiorstwach. Z kolei 27,2% badanych pracowników twierdzi, e taka literatura jest niezbyt
aktualna; 18,4% wskazuje natomiast, e literatura jest aktualna, lecz dostp do niej jest utrudniony.
adnych zastrzee w tym zakresie nie ma 30,1% badanych, a 7,8% uwaa, e nie jest to w ogóle
potrzebne.
Wiele osób w firmach, w duej mierze spotyka si z takimi samymi lub podobnymi problemami. W zwizku z tym czsto zdarza si, e jedna osoba (lub zespół) pracuje nad czym, co stworzył
wczeniej kto inny. Wynika to z tego, e brak jest przepływu informacji lub przepływ ten jest
niemoliwy.
Potwierdza to take dosy dua cz pracowników poddanych badaniom. Zapytani czy spotkali si z powielaniem tych samych lub podobnych działa w rónych działach w ramach ich
przedsibiorstwa, 11,7% respondentów wskazało, e czsto s takie sytuacje, a 25,2% spotykało
si z takimi zdarzeniami, chocia niezbyt czsto (tab. 3).
Tabela. 3. Odpowiedzi na pytanie dotyczce powielania działa w rónych działach
Lp.
1
2
3
4
Czy zdarzały si sytuacje, e prowadzone były wczeniej prace nad jakim
rozwizaniem w innym dziale (wydziale, komórce), o czym nie było Pastwu wiadomo i spowodowało to niepotrzebne powielenie pewnych działa
w Pastwa dziale (tzw. wywaenie otwartych drzwi)?
Tak, do czsto s takie sytuacje
Owszem, jednak niezbyt czsto
Nie wiem o takich sytuacjach
Nie ma takich sytuacji
Razem:
Liczba
odp.
[w%]
24
52
90
40
206
11,7
25,2
43,7
19,4
100
Jednake wikszo ankietowanych (130 osób p. 3 i 4) nie spotkała si z takimi przypadkami.
Stanowi to 63,1% pracowników poddanych badaniom, w tym 19,4% badanych jest przekonanych, e
nie dochodzi do takich sytuacji w ich przedsibiorstwie.
Rafał Mazur, Leonid Worobjow
Zarzdzanie wiedz w przedsibiorstwie, jako warunek rozwoju innowacyjnego
123
Wiele nowych rozwiza w przedsibiorstwach nie moe zosta wdroonych, a tym bardziej
opracowanych, bez udziału specjalistów z rónych dziedzin. Prawd jest, e działalno innowacyjna powinna by rozpoczynana na najniszym szczeblu, poczwszy od najniszych w hierarchii
pracowników, którzy mogliby pracowa nad drobnymi usprawnieniami (np. projektami racjonalizatorskimi). Zauwaaj to M. Mir i A. Rahaman. Tworzenie nowych rozwiza, zdaniem wspomnianych autorów, w przedsibiorstwach aspirujcych do cigłego rozwoju, powinno zaczyna si
na poziomie indywidualnym, przechodzi do fazy grupy, a nastpnie zmierza do poziomu organizacji, a nawet poziomu midzyfirmowego10.
Bardziej zaawansowane rozwizania wymagaj pracy grupy osób. W firmach mona zauway coraz wicej tzw. rozwiza interdyscyplinarnych, w przypadku których jest konieczna współpraca specjalistów z rónych dziedzin. Wynika to przede wszystkim z coraz wikszej złoonoci produktów. Potwierdzaj to take wyniki przeprowadzonych bada. Na pytanie dotyczce potrzeby konsultacji ze
specjalist z innej dziedziny podczas tworzenia nowych rozwiza, pracownicy firm odpowiadali,
e s takie potrzeby (tab. 4).
Tabela. 4. Odpowiedzi na pytanie dotyczce potrzeby konsultacji ze specjalist z innej dziedziny
podczas kreacji nowych rozwiza
Lp.
1
2
3
Czy zdarzaj si przypadki, e potrzebuj Pastwo konsultacji
ze specjalist z innej dziedziny w trakcie prac projektowych?
Tak – czsto
Tak, ale rzadko
Nie
Razem
Liczba
odp.
[w%]
50
116
40
206
24,3
56,3
19,4
100
Jak wynika z danych zawartych w tab. 4., wikszo pracowników firm potrzebuje konsultacji
ze specjalistami z innych dziedzin podczas prac projektowych. Zaledwie 19,4% respondentów nie
potrzebuje kontaktu z pracownikami reprezentujcymi inne specjalnoci. Natomiast 24,3% sporód
poddanych badaniom wskazuje na potrzeb czstego kontaktu, a 56,3% podaje, e potrzebuje takiej konsultacji, jednake rzadko.
Jak wynika z danych zawartych w tab. 5., blisko połowa z pracowników poddanych badaniom
wyraa si pozytywnie o prowadzonych szkoleniach w firmach.
Zaledwie 10,7% respondentów wskazuje e nie s prowadzone u nich w firmie szkolenia, które
byłyby przydatne dla tworzenia nowych rozwiza. Stosunkowo duy jest jednak odsetek osób
(40,8%), które twierdz e zbyt rzadko organizuje si szkolenia podnoszce ich kwalifikacje.
10
M. Mir, A.S. Rahaman, Organisational …, op. cit.
124
POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZDZANIA WIEDZ
Seria: Studia i Materiały, nr 19, 2009
Tabela. 5. Odpowiedzi na pytanie dotyczce prowadzonych szkole podnoszcych kwalifikacje
pracowników
Lp.
1
2
3
Czy prowadzone s u Pastwa w firmie szkolenia dotyczce podniesienia kwalifikacji pracowników, co moe mie wpływ na rozwój przedsibiorstwa?
Tak – czsto
Tak, ale rzadko
Nie
Razem
Liczba
odp.
[w%]
100
84
22
206
48,5
40,8
10,7
100
4. Wnioski
Jak wynika z przeprowadzonych bada sytuacja w zakresie zarzdzania wiedz w przedsibiorstwach jest daleka od ideału. Zgłaszane s liczne zastrzeenia, które dotycz podstawowych
spraw w tej mierze. Naley wic zwróci uwag na elementy, które w istotny sposób mog poprawi stan wiedzy wród pracowników. Mona zaliczy do nich dostp do danych i informacji niezbdnych podczas generowania nowych pomysłów. Pracownicy powinni mie równie wgld do
najnowszych rozwiza i fachowej literatury z danej dziedziny. Pomysły mog by skuteczniej
generowane wówczas, gdy wród potencjalnych inwentorów bdzie dokładna wiedza na temat
rozwiza stosowanych w danym obszarze. Jest to o tyle istotne, e klienci oczekuj coraz lepszych, nowoczeniejszych i mniej zawodnych produktów oraz form ich obsługi. Wymagania cigle
rosn, a firmy które nie bd dostosowywały swoich produktów i usług do oczekiwa konsumentów skazane bd na niepowodzenie.
Kolejn istotn spraw jest niezbyt dobry przepływ informacji midzy pracownikami. Zdarza
si to nawet w stosunkowo niewielkich firmach, w których niewiedza dotyczca podejmowanych
działa i ich efektach przez inne osoby, prowadzi czsto do powielania pewnych czynnoci. Aby
unikn takich sytuacji, warto budowa bazy danych skupiajce wszystkie działania podejmowane
przez pracowników. Przydatne moe by umieszczenie w niej rozwiza opracowanych przez instytuty naukowo-badawcze, w tym równie opisy patentowe oraz pomysły konkurencji i sugestie
klientów. Nie chodzi w tym przypadku nawet o kopiowanie pewnych inwencji, lecz o wyciganie
wniosków z rozwiza stosowanych w danej dziedzinie.
Bardzo wane jest take zapewnienie pracownikom kontaktów ze specjalistami z innych dziedzin. Wynika to z faktu, e obecnie bardzo czsto mamy do czynienia z interdyscyplinarnymi pomysłami. Oznacza to, e generowane rozwizania dotycz kilku dziedzin i twórcy w zwizku z tym
musz zasign opinii w niektórych sprawach osób posiadajcych specjalistyczn wiedz.
Posiadanie szerokiej wiedzy oraz moliwo skorzystania z niej w odpowiednim czasie jest
obecnie podstawowym warunkiem rozwoju firm. Dodatkowo naley zapewni pracownikom pewne wyposaenie, bdce pomocne przy generowaniu pomysłów, ich testowaniu i urzeczywistnianiu. Osobn spraw, o której nie naley zapomina, jest równie motywowanie pracowników do
podejmowania działa rozwojowych.
Postawienie w polskich przedsibiorstwach na podnoszenie kwalifikacji pracowników i efektywne zarzdzanie wiedz jest bardzo wanym czynnikiem, który umoliwi sprostanie konkurencji
na bardzo trudnym wiatowym rynku.
Rafał Mazur, Leonid Worobjow
Zarzdzanie wiedz w przedsibiorstwie, jako warunek rozwoju innowacyjnego
125
Bibliografia
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Gospodarka oparta na wiedzy-stan, diagnoza i wnioski dla Polski, Ekspertyza Instytutu
Zarzdzania Wiedz w Krakowie na zlecenie Departamentu Strategii Gospodarczej
Ministerstwa Gospodarki, Warszawa-Kraków 2002.
Machaczka J., Zarzdzanie rozwojem organizacji. Czynniki, modele, strategia, diagnoza,
PWN, Warszawa-Kraków 1998.
Mazur R., Zajczkowski M., Zarzdzanie wiedz jako warunek rozwoju firmy, w:
Agrobiznes w rozwoju przedsibiorczoci wiejskiej w warunkach integracji europejskiej,
AR w Szczecinie, Szczecin 1999.
Mir M., Rahaman, Organisational knowledge creation and the commercialisation of State
mail service, „The International Journal of Public Sector Management” nr 5, 2003.
Piercionek Z. , Strategie rozwoju firmy, PWN, Warszawa 1996.
Szczepanik R., Nie wiesz, ile wiesz, „Businessman Magazine” 1999, nr 5.
Tranfield D., Deyner D., Marcos J., Burr M., Co-producing management knowledge,
„Management Decision”, 2004, nr 3/4.
Worobjow L., Metoda diagnostyki socjometrycznej jako narzdzie bada cech
jakociowych kierowników, Folia Universatis Agriculturae Stetinensis nr 254,
Oeconomica 47, Wyd. Nauk. AR w Szczecinie, Szczecin 2007.
Worobjow L., Produktywno i efektywno przedsibiorstwa, Seria: Studia i Materiały,
Polskie Stowarzyszenie Zarzdzania Wiedz, Tom 5, Bydgoszcz 2006.
KNOWLEDGE MANAGEMENT IN THE COMPANY AS A CONDITION
OF INNOVATION DEVELOPMENT.
Summary
Innovations play mounting meaning. To generate them, the makers should have
big knowledge resources. In this article author shows the meaning of raising employee qualification and sources of getting different data and information. Author
shows also in this range the situation in the companies located in zachodniopomorskie.
Keywords: innovations, knowledge development, company development
Rafał Mazur
Leonid Worobjow
Katedra Marketingu
Wydział Ekonomiczny
Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny
71-210 Szczecin, ul. ołnierska 47
e-mail: [email protected]