Streszczenie rozprawy doktorskiej zatytułowanej „Marynarka
Transkrypt
Streszczenie rozprawy doktorskiej zatytułowanej „Marynarka
Streszczenie rozprawy doktorskiej zatytułowanej „Marynarka Wojenna w polskiej polityce bezpieczeństwa w okresie poprzedzającym wejście do NATO" opracowanej przez mgra Miłosza Gac pod kierunkiem naukowym prof. dr hab. Jerzego Będźmirowskiego Zakończenie II wojny światowej spowodowało, że kontynent europejski stał się obszarem rywalizacji między państwami: tak zwanej demokracji ludowej oraz państwami demokratycznymi. Główne role w tym pojedynku odgrywały dwa supermocarstwa - Stany Zjednoczone Ameryki Północnej i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich - z których każde posiadało odmienną wizję dotyczącą budowy nowego ładu światowego. W efekcie czego stosunki w Europie przybrały charakter dwubiegunowy - bipolarny, w ramach których funkcjonowały dwa przeciwstawne bloki polityczno - militarne: Pakt Północnoatlantycki i Układ Warszawski. Etap ten, określany mianem zimnej wojny, spowodował, że Europa znalazła się w cieniu zagrożenia, które mogło doprowadzić do globalnego konfliktu zbrojnego z użyciem broni jądrowej. Doskonałym przykładem polityczno - militarnego współzawodnictwa między przeciwstawnymi systemami polityczno - militarnymi był region Morza Bałtyckiego. Specyfikę tego obszaru podkreślał wysoki stopnień militaryzacji, gdzie zgromadzony arsenał militarny groził ponadregionalnym konfliktem zbrojnym. Niebezpieczeństwo wojny podkreślał fakt, iż Sojusz Północnoatlantycki przewidywał w działaniach obronnych RFN użycie broni jądrowej skierowanej na terytoria państw Układu Warszawskiego. Należy jednak zaznaczyć, że wysoki stopień militaryzacji zebrany na tym obszarze z jednej strony generował napięcia, a z drugiej wymuszał mniej lub bardziej intensywny dialog. Wraz z rosnącym znaczeniem Bałtyku, rozwijała się również technika wojskowa i nowoczesne środki walki. Przeobrażenia koncepcji koalicyjnych i narodowych morskich doktryn wojennych NATO i Układu Warszawskiego pociągnęły za sobą reformy wśród flot Morza Bałtyckiego. Działania podjęte w tym czasie wpłynęły również na Polską Marynarkę Wojenną, która funkcjonując pod egidą Związku Radzieckiego, została poddana pracom na rzecz powiększenia jej potencjału bojowego i gotowości mobilizacyjnej. 1 Lata 1989 - 1991 przyniosły rozpad dwubiegunowego świata międzynarodowego, w wyniku którego pozycję hegemona w kwestiach bezpieczeństwa przejęły Stany Zjednoczone. Powstała „jednobiegunowość" stworzyła nowe wyzwania dla państw i instytucji międzynarodowych. Do najtrudniejszych należała kwestia związana z transformacją ładu politycznego w Europie i destabilizacją systemów politycznych byłych państw bloku radzieckiego. Perspektywa budowy nowych struktur bezpieczeństwa przez państwa Europy Środkowo - Wschodniej stworzyła wielkie szanse, a zarazem duże wyzwania, dla wielu z nich. Polska, będąc beneficjentem tych przemian, musiała zbudować zupełnie nowe fundamenty obronności. Działania podjęte w tym czasie na rzecz integracji z Europą Zachodnią, postawiły przed nią określone zadania w zakresie rozwoju i modernizacji sił zbrojnych. Wiodącą rolę w procesie dostosowywania się do polityczno - wojskowych struktur Zachodu, odegrała Polska Marynarka Wojenna. W efekcie musiała nastąpić zmiana jej zadań i kompetencji, a co za tym idzie modernizacja i rekonfiguracja techniczna posiadanego sprzętu. Marynarka Wojenna, będąc głównym narzędziem państwa, przeznaczona jest do realizacji jego zadań w majestacie prawa międzynarodowego. Tym samym powinna zapewnić obronę morskiej granicy państwa, ochronę żeglugi i interesów gospodarczych w polskich obszarach morskich oraz obronę wybrzeża przy współdziałaniu z innymi rodzajami sił zbrojnych. W wyniku rozwiązania Zjednoczonej Floty Bałtyckiej, ta ogromnej wagi rola musiała zostać wykonana nie, jak do tej pory, tylko na kierunku zachodnim, ale na wszystkich geograficznie możliwych kursach. W związku z takim podejściem zasadnym jest zadanie pytania: czy Marynarka Wojenna RP po rozwiązaniu Zjednoczonej Floty Bałtyckiej, była w stanie skutecznie realizować zdania postawione jej w Doktrynie Obronnej z 1990 roku i Założeniach polskiej polityki bezpieczeństwa oraz Polityki bezpieczeństwa i strategii obronnej RP z 1992 roku, tym samym bronić polskich obszarów morskich? Uwzględniając zaistniałą sytuację problemową, obszarem badań stała się Marynarka Wojenna w polskiej polityce bezpieczeństwa w okresie poprzedzającym wejście do NATO. Celem rozprawy było dokonanie oceny zmian politycznych i militarnych, jakie zaszły w regionie Morza Bałtyckiego po 1989 roku, i ich wpływu na rolę Polskiej Marynarki Wojennej w bezpieczeństwie morskim RP. 2 Głównym problemem badawczym wynikającym z założonego celu była odpowiedź na następujące pytanie: W jakim stopniu rozpad bipolarnego podziału świata wpłynął na sytuację w regionie Morza Bałtyckiego po 1989 roku, w tym na rolę Polskiej Marynarki Wojennej w bezpieczeństwie państwa? Opierając się na sformułowanym uprzednio problemie badawczym, autor przyjął następującą hipotezę badawczą: Zmiany polityczno - militarne w regionie Morza Bałtyckiego po 1989 roku w sposób znaczący wpłynęły na zadania postawione przed Polską Marynarką Wojenną. W procesie badawczym zastosowano różne metody badawcze, a głównym kryterium ich doboru była racjonalizacja przebiegu oraz możliwości otrzymania obiektywnych wyników. Prowadzenie badań odbywało się z zastosowaniem teoretycznych i empirycznych metod badawczych, wykorzystywanych adekwatnie do rozwiązywanych problemów. Rozprawa składa się z: wstępu, trzech rozdziałów merytorycznych, zakończenia, bibliografii oraz indeksu nazwisk. Przedstawiono w niej rezultaty badań uzyskane w wyniku rozwiązania sformułowanych problemów z zachowaniem spójności i logicznej wynikowości. We wprowadzeniu uzasadniono wybór tematu i obszaru badawczego oraz zaprezentowano metodologiczne podstawy badań służących rozwiązaniu podjętego problemu badawczego oraz weryfikacji sformułowanej hipotezy badawczej. W pierwszym rozdziale przedstawiono analizę polityczną i militarną regionu Morza Bałtyckiego od zakończenia II wojny światowej do rozpadu Związku Radzieckiego. W rozdziale zaprezentowano okres określany mianem „zimnej wojny", w którym dwa przeciwstawne bloki starały się wywalczyć przewagę nad przeciwnikiem. Ponadto dokonano wyraźnego podziału na państwa o ustroju demokratycznym i niedemokratycznym. W rozdziale scharakteryzowano przeznaczenie i zadania bloków militarnych, które oparte były na określonych sojuszach. Zaprezentowano również badania dotyczące stopnia militaryzacji regionu Morza Bałtyckiego. Ważnym etapem pracy w tym rozdziale było przedstawienie dialogu Związku Radzieckiego ze Stanami Zjednoczonymi AP i wpływu, jaki miał na dany region. Wiadomości uzyskane w wyniku badań, stworzyły obraz geopolityczny regionu Morza Bałtyckiego w okresie „zimnej wojny" oraz stały się punktem wyjścia dla badań i rozważań w kolejnym rozdziale. 3 Rozdział drugi koncentruje się na polskiej polityce wschodniej, która realizowana była w sytuacji głębokich przemian na obszarze Europie Środkowo Wschodniej. Omawiany okres cechowała przede wszystkim trudna przebudowa stosunków ze Związkiem Radzieckim, a następnie z Federacją Rosyjską. Rozdział przedstawia również realizację polskiej koncepcji uczestnictwa w euroatlantyckim systemie bezpieczeństwa po 1991 roku. W rozdziale trzecim skupiono się na charakterystyce funkcjonowania polskich sił morskich w pierwszej dekadzie transformacji ustrojowej. Zaprezentowano proces analizy ilościowej, który objął 9 lat funkcjonowania Polskiej Marynarki Wojennej od zakończenia współpracy w ramach Zjednoczonej Floty Bałtyckiej aż do przystąpienia do struktur NATO. Rozdział omawia również współpracę polskich sił morskich z flotami wojennymi państw basenu Morza Bałtyckiego. Przedstawione są także przedsięwzięcia, która miały na celu przygotować Polską Marynarkę Wojenną do współpracy z armiami Sojuszu Północnoatlantyckiego. W zakończeniu przedstawione zostały wnioski dotyczące oceny zmian politycznych i militarnych, jakie zaszły w regionie Morza Bałtyckiego po 1989 roku, i ich wpływu na rolę Polskiej Marynarki Wojennej w bezpieczeństwie morskim RP. Uzyskane w dysertacji wyniki badań, przyniosły odpowiedzi na pytania badawcze zawarte w treści poszczególnych rozdziałów i podrozdziałów, a przyjęty w rozprawie cel badań oraz cele szczegółowe zostały osiągnięte. 4