aspekty implementacji biblioteki do potrzeb współczesnej nauki i

Seria III: ePublikacje Instytutu INiB UJ. Red. Maria Kocójowa
Nr 4. PRZENIKANIE I ROZPOWSZECHNIANIE IDEI...
Grażyna Wojsznis*
Biblioteka Główna
Politechnika Szczecińska
ASPEKTY IMPLEMENTACJI BIBLIOTEKI DO POTRZEB
WSPÓŁCZESNEJ NAUKI I KULTURY
[SOME ASPECTS OF THE IMPLEMENTATION OF LIBRARIES TO THE NEEDS
OF MODERN SCIENCE AND CULTURE]
Abstrakt: Przedstawiono rolę Public-Relations w bibliotece naukowej (efekt feedback). Na przykładzie bibliotek
niemieckich (DB we Frankfurcie, Staats und Universitatbibliothek w Getyndze), biblioteki holenderskiej (TU Delft
Library) i bibliotek polskich (BUW, BG PŚK) omówiono aspekty implementacji biblioteki do potrzeb współczesnego świata nauki i kultury w celu uzyskania satysfakcji użytkownika – (benchmarking). Proces implementacji wymaga wysokich kwalifikacji pracowników (permanentna edukacja), przeobrażeń organizacyjnych (znaczenie oddziałów udostępniania i informacji naukowej), pokonania barier mentalnościowych, doskonalenia procesu komunikacji wewnętrznej i zewnętrznej, jednocześnie podnosi rangę zawodu i daje mu nowe perspektywy.
BIBLIOTEKI – EDUKACJA BIBLIOTEKARZY – INFORMACJA NAUKOWA – ORGANIZACJA BIBLIOTEK – PUBLIC
RELATION
Abstract: The author presents the role of public relations in scientific libraries (feedback effect) and uses examples of libraries from different countries – Germany (DB in Frankfurt, Staats und Universitatbibliothek in Göttingen), the Netherlands (TU Delft Library) and Poland (BUW, BG PŚK) – to discuss various aspects of the implementation of libraries to the needs of modern science and culture in order to satisfy their users (benchmarking).
Such a process requires highly qualified professionals (continuing education), some reorganizations (the role of
circulation and information departments), overcoming mental barriers as well as improving the process of internal
and external communication. But it also brings higher prestige to the profession and opens new perspectives for
librarians.
EDUCATION OF LIBRARIANS – INFORMATION SCIENCE – LIBRARIES – PUBLIC RELATIONS
*
*
*
*
Kustosz mgr GRAŻYNA WOJSZNIS, obecnie odpowiedzialna za Bibliotekę Fizyki i Matematyki Biblioteki Głównej
Politechniki Szczecińskiej; wykształcenie wyższe ekonomiczne – Politechnika Szczecińska, Podyplomowe Studia z Informacji Naukowej w Instytucie Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych Uniwersytetu Warszawskiego. Najważniejsze
publikacje: (2006) Transformacja zawodu bibliotekarza na przestrzeni ostatnich dziesięcioleci (na przykładzie Biblioteki
Głównej Politechniki Szczecińskiej) i jego perspektywy; (2005) Współpraca bibliotek naukowych w drodze do globalizacji.
Adres elektr.: [email protected]
168
Seria III: ePublikacje Instytutu INiB UJ. Red. Maria Kocójowa
Nr 4. PRZENIKANIE I ROZPOWSZECHNIANIE IDEI...
Wstęp
Wzajemne oddziaływanie na siebie firmy i otoczenia (efekt feedback) polega na tym, że opinia publiczna
wymusza na przedsiębiorstwie rozpoczęcie działań, a te działania z kolei wpływają na opinie publiczną [Cenker
2000, s. 13–25]. To „sprzężenie zwrotne” powoduje, że instytucja musi reagować na otoczenie dostosowywaniem się do jego wymagań.
Celem pracy jest wskazanie głównych aspektów implementacji biblioteki do potrzeb świata nauki i kultury.
Nowo powstające technologie informacyjne i telekomunikacyjne, zmiany społeczne i gospodarcze zmuszają do
transformacji metod pracy, struktur organizacyjnych i wprowadzania nowych metod zarządzania. Jednak decydujące wydaje się tu wykształcenie kadry pracowniczej – jej kompetencji zawodowych, umiejętności percepcyjnych i komunikacyjnych.
Public Relation a biblioteka
Podstawowym celem każdej biblioteki jest uzyskanie pełnej satysfakcji użytkownika. Warunkiem osiągnięcia tego jest poznanie potrzeb środowiska, w którym biblioteka funkcjonuje i któremu służy. Public relations to
proces takiej komunikacji miedzy organizacją, a jej otoczeniem, który doprowadzić ma do osiągnięcia zaplanowanych celów, przy użyciu odpowiednio dobranych środków i metod. Jedną z metod osiągnięcia zaplanowanych
celów jest skuteczna komunikacja – efektywny przebieg informacji pomiędzy organizacją a jej otoczeniem, niezbędny warunek, aby proces PR w ogóle zaistniał [Piasta 1996, s. 3–8].
Spośród wielu podziałów funkcji jakie pełni PR zauważyć można podział na funkcje zewnętrzne (działania
wobec otoczenia) i wewnętrzne (działania wewnątrz firmy). Pomiędzy tymi funkcjami zachodzi sprzężenie zwrotne. Kształtowanie procesu na zewnątrz jak i do wewnątrz przynosi konkretne rezultaty, wzajemnie na siebie wpływające. Efektywne kształtowanie procesu public relations na zewnątrz i do wewnątrz organizacji kumulują się,
dzięki czemu rośnie reputacja firmy i jej pozycja (efekt synergii). Dlatego też efektywności działań biblioteki nie
można rozpatrywać w aspekcie jednego jej elementu. Tworzą one całość organizacji i ich kompleksowa implementacja daje efekt w postaci satysfakcji użytkownika, wszystkie (lokal, materiały biblioteczne – zbiory, obsada
personalna, organizacja pracy, użytkownicy) wpływają na jej efektywność działalności.
Benchmarking w bibliotece
Jednym z narzędzi szukania najlepszych sposobów implementacji bibliotek jest benchmarking. Jest on:
„[…] systematycznym poszukiwaniem sprawnie funkcjonujących procedur i lepszych rozwiązań skomplikowanych
problemów. Jest procesem ciągłym, w trakcie którego kilka jednostek porównuje swoje produkty i usługi oraz metody
i procesy realizowania funkcji operacyjnych. Celem jest odkrycie różnic między instytucjami, ustalenie ich przyczyn
oraz zidentyfikowanie obszarów wymagających poprawy” [Głowacka 2005, s. 37].
Porównywanie wyników działań innych instytucji, czerpanie doświadczeń z najlepszych sprawdzonych
wzorców (krajowych i międzynarodowych) to najprostszy sposób na unikanie błędów. Daje to możliwość osiągania efektów w jak najkrótszym czasie i najmniejszymi kosztami. Istnieje wiele metod (np. SERVQUAL, LibQUAL) i wskaźników stosowanych do pomiaru jakości i efektywności funkcjonowania bibliotek. Najbardziej
169
Seria III: ePublikacje Instytutu INiB UJ. Red. Maria Kocójowa
Nr 4. PRZENIKANIE I ROZPOWSZECHNIANIE IDEI...
miarodajnym obszarem badań jest stopień satysfakcji użytkowników (międzynarodowa norma ISO 11620 stawia
go na pierwszym miejscu):
„To czy dana biblioteka posiada odpowiednie kolekcje, przyjazny wykwalifikowany personel, oferuje efektywne
usługi i zapewnia swoim użytkownikom odpowiednia atmosferę do pracy w bibliotece, powinni oceniać sami użytkownicy danej biblioteki” [Jankowska 2006, s. 199].
Biblioteka przyjazna i aktywna
W dobie społeczeństwa informacyjnego następuje transformacja działalności bibliotecznej. Jej najważniejszy aspekt to „restrukturyzacja bibliotek na model skoncentrowany na użytkownika” [Materska 2002, dok.
elektr.]. Wszelkie opinie o przyszłości zakładają rozwój, stałe zmiany społeczne, technologiczne i mentalne.
Sukcesywnie zmienia się otoczenie bibliotek, które muszą na nie reagować po to by przetrwać, muszą być aktywne. Zmianom podlegają cele, dla których biblioteki funkcjonują [Wojciechowski 2002, s. 19–20]. Zasadnicze
cele są od zarania te same: gromadzenie, przechowywanie, udostępnianie, informowanie, edukacja. Zmianom
ulegają proporcje. Dominujące stają się funkcje informacyjne. Obok nich powstaje funkcja relaksacyjna. Usługowy charakter biblioteki polega na spełnianiu oczekiwań użytkowników, na tym polega przyjazność organizacji. Rację ma, moim zdaniem, prof. Jacek Wojciechowski twierdząc, że:
„Jak każda instytucja usługowa, również biblioteka powinna określać reguły korzystania. […] Przyjazny charakter
biblioteki polega jednak na tym, że ustaleń jest niewiele, a zakazów maleńko” [Wojciechowski 1999, s. 58].
Nie należy zniechęcać, lecz zachęcać. Ma to być miejsce nauki, pracy, miejsce spotkań i odpoczynku – relaksu. To biblioteki są dla użytkowników, a nie odwrotnie. Na tym polega pragmatyzm biblioteki. Zasady jej
działalności powinny uwzględniać oczekiwania użytkownika.
Pragmatyzm współczesnych bibliotek Europy Zachodniej
Na długo pozostaną w mojej pamięci wizyty w bibliotekach niemieckich i holenderskiej zorganizowane
przez Bibliotekę Główną Politechniki Krakowskiej w maju 2005 r., w której miałam przyjemność uczestniczyć.
Na ich przykładzie widać jak zmienia się rola współczesnej biblioteki, co znaczy użytkownik – jego satysfakcja
i wygoda, a przy tym nie zapomina się o pracownikach bibliotek, którzy je kształtują.
Biblioteki zachodnie (Die Deutsche Bibliotek we Frankfurcie nad Menem, Staats und Universitatbibliothek
w Getyndze, Bibliotheek Technische Universiteit Delft w Holandii) charakteryzuje nowoczesność, funkcjonalność i pragmatyzm, przyjazność i otwartość na użytkownika.
Wspólną cechą tych bibliotek jest użytkowa architektura. Mieszczą się w nowo powstałych budynkach, przy
budowie których uwzględniono najnowsze trendy współczesnej architektury, wkomponowując je w istniejące
otoczenie, przystosowując do ich przeznaczenia.
W przypadku Die Deutsche Bibliothek we Frankfurcie nad Menem, która usytuowana jest przy głównej
z ulic miasta, od jej strony umieszczono budynek, w którym znajdują się pomieszczenia gromadzenia i opracowania zbiorów (część administracyjna biblioteki). Jest on połączony z całością łącznikiem i od strony ulicy pozbawiony okien, dzięki czemu stanowi zaporę wyciszającą dla części, w której znajdują się czytelnie. Bi-
170
Seria III: ePublikacje Instytutu INiB UJ. Red. Maria Kocójowa
Nr 4. PRZENIKANIE I ROZPOWSZECHNIANIE IDEI...
bliotheek Technische Universiteit Delft w Holandii nadano kształt „kopca” ze stożkiem na szczycie, w którym
umieszczono czytelnię na ok. 500 miejsc (odbicie współczesnej architektury). Na zewnątrz powierzchnia „kopca” pokryta jest trawnikiem i stanowi miejsce rekreacji i odpoczynku.
Wszystkie te biblioteki mieszczą się w przestronnych halach. Poszczególne działy są one tak rozmieszczone, że z każdego niemal miejsca, dzięki prześwitom w podłogach, przeszkleniom i odpowiedniemu rozmieszczeniu regałów, czytelnik łatwo może zorientować się w ich lokalizacji, a pracownik nadzorujący jest w stanie
objąć wzrokiem dużą przestrzeń biblioteki. Ochronie służą również komputerowe systemy zabezpieczeń. To
inny aspekt implementacji – funkcjonalność pomieszczeń.
Wypożyczać zbiory można jedynie przez wypożyczalnię i wypożyczenia międzybiblioteczne. Istnieje możliwość robienia kopii na miejscu oraz kopiowania zbiorów zdigitalizowanych za odpowiednią opłatą. Z biblioteki mogą korzystać wszyscy (poprzez rejestracje za odpowiednią opłatą), jednakże do magazynów dostęp mają
jedynie studenci i pracownicy uczelni. Dla pracowników i dyplomantów biblioteki stworzono boksy do pracy
indywidualnej ze stanowiskiem komputerowym, gdzie mogą oni pracować przez dłuższy czas. Czytelnicy mają
możliwość poruszania się po znacznej części powierzchni biblioteki. Wolny dostęp do półek istnieje w czytelniach i w magazynach. Bibliotekarz jest niejako przewodnikiem po zbiorach i organizatorem całości. Jest to jeden z ważniejszych aspektów implementacji bibliotek – możliwość bezpośredniego kontaktu użytkownika ze
zbiorami, a z drugiej strony zadanie dla bibliotekarzy – ochrona zasobów dla przyszłych pokoleń.
W każdej z bibliotek znajdują się wydzielone części budynków, w których umieszczono kawiarenkę, gdzie
można spokojnie zjeść i odpocząć. Są tam też sale konferencyjne, wynajmowane różnym firmom. Tak powstają
nowe funkcje bibliotek, nie związane z ich zasadniczą działalnością.
Jak widać są to nie tylko centra nauki, „okna na świat” dla wielu, ale także ośrodki kultury i rozrywki, miejsca odpoczynku, gdzie dobro użytkownika stawia się na pierwszym miejscu, pamiętając o pracownikach, od
których zależy całokształt biblioteki.
Model biblioteki „otwartej” w bibliotekach polskich
Zjawisko implementacji bibliotek do potrzeb współczesnej nauki i kultury nie jest obce w naszym kraju.
Model biblioteki otwartej i przyjaznej w bibliotekach polskich przejęty został z wielkich bibliotek akademickich
Europy Zachodniej i USA.
Przykładem takiej biblioteki może być Biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego powstała w 1999 r. Jej architektura wyróżnia ją spośród innych bibliotek polskich. W jej wnętrzach zastosowano tu podobne elementy
architektoniczne jak w bibliotekach zagranicznych. Cała budowla wykonana jest głównie z betonu, metalu
i szkła. Na budynku umieszczono zielone ogrody, wspaniale wkomponowujące całość w otoczenie. Jest to miejsce odpoczynku i relaksu dla studentów i mieszkańców Warszawy. Część frontowa (tzw. „rogal”) mieści część
komercyjną, podobnie jak dwie kondygnacje podziemne (księgarnie, bary, restauracje, kawiarenki, kręgielnia),
mają również za zadanie chronić zbiory przed niebezpieczeństwem zbyt wysokich wód gruntowych.
O kształcie i wnętrzu budynków bibliotecznych, jako miejsc publicznych, dostępnych dla wszystkich, decyduje nie tylko panujący styl w architekturze użytkowej, ale przede wszystkim funkcja jaką ma on pełnić. Podobnie ważna jest organizacja przestrzeni dostępnej dla użytkownika, przestrzeni publicznej. Dlatego autorem programu użytkowego jest przede wszystkim bibliotekarz, a nie architekt, a dla powodzenia przedsięwzięcia ko-
171
Seria III: ePublikacje Instytutu INiB UJ. Red. Maria Kocójowa
Nr 4. PRZENIKANIE I ROZPOWSZECHNIANIE IDEI...
nieczna jest współpraca ich obu [Kobierska-Maciuszko 2001, s. 64]. W tworzeniu tego rodzaju instytucji niezbędna jest znajomość funkcjonowania bibliotek i ich zasad organizacji pracy.
Współczesna biblioteka służyć ma szerokim kręgom społeczeństwa demokratycznego. Nie tylko bibliotekarz ma biegle poruszać się w jej przestrzeni, ale także czytelnik. Model biblioteki jako czytelni, magazynu
i bibliotekarza pośredniczącego miedzy nimi zanika również w polskich bibliotekach. Dowodem są takie biblioteki jak BUW lub Biblioteka Główna Politechniki Świętokrzyskiej w Kielcach, Biblioteka Akademii Wychowania Fizycznego w Poznaniu czy Biblioteka Uniwersytecka w Białymstoku. Jak widać restrukturyzacja bibliotek
na model skoncentrowany na użytkownika dotyczy wszystkich bibliotek– nie tylko największych Choć taka biblioteka wymaga znacznie większych przestrzeni i powierzchni, większych nakładów na wyposażenie to efekty
jej działalności są niewspółmierne.
Struktura organizacyjna współczesnej biblioteki
Obecnie w nowoczesnych bibliotekach zachodnich stosuje się nowy model struktury organizacyjnej, tj. podział na uporządkowany segment gromadzenia, opracowywania i przechowywania źródeł informacji (część administracyjno-techniczną) i udostępnianie z punktami informacji naukowej (TU Delft w Holandii). Dawne proporcje w zatrudnieniu kadry pracowniczej w poszczególnych działach ulegają zmianom. Główne zadania (obsługa użytkowników) realizowane są przez oddziały udostępniania zbiorów i informacji naukowej. Zmiany w proporcjach zatrudnienia w obydwu grupach pracowników odzwierciedlają przeobrażenia zachodzące w środowisku biblioteki i jej szeroko rozumianym otoczeniu. Podobne procesy zachodzą w funkcjonowaniu i organizacji
Biblioteki Głównej Politechniki Szczecińskiej. Do roku 1985 proporcje te nie ulegały większym zmianom. W oddziale gromadzenia i opracowania zbiorów poziom zatrudnienia wynosił średnio 37,7%, a w oddziałach udostępniania i informacji naukowej 62,3%. Natomiast w 2005 r. liczba osób zatrudnionych w oddziałach opracowania
i gromadzenia stanowiła 30% ogółu pracowników na korzyść liczby osób zatrudnionych przy udostępnianiu zbiorów – do ok. 70% [Wojsznis 2006, s. 429].
Udostępnianie pozostaje na styku z chaotycznym otoczeniem, musi więc być elastyczne (flexibility), łatwo
przystosowywać się do szybko zmieniającego się otoczenia. Wymaga to odpowiedniego wykształcenia pracowników, tak by każdy z nich mógł pracować na więcej niż jednym stanowisku, by możliwe było dowolne przesuwanie
personelu do stanowisk w danym momencie najbardziej obciążonych. Znakomicie usprawnia to funkcjonowanie
biblioteki – praca zespołu, ukierunkowana jest na wykonanie najpilniejszego w danym momencie zadania.
Kadra biblioteczna a Learning center
Powstawanie nowych technologii informacyjnych i komunikacyjnych (ICT), wielość zadań stawianych
przed pracownikami bibliotek (konieczność znajomości pracy na różnych stanowiskach – reguła podwójnego
przyporządkowania, wzajemne przenikanie się stanowisk, poszerzanie zadań i zakresów czynności) wymagają
większej wiedzy, wyższego wykształcenia, ciągłego podnoszenia kwalifikacji, permanentnej edukacji.
Znajduje to odzwierciedlenie w udziale kadry z wykształceniem wyższym w ogólnej liczbie zatrudnionych
osób w polskich bibliotekach. Na przestrzeni ostatnich dziesięcioleci wzrost jest znaczący, widać to na przykładzie Biblioteki Głównej Politechniki Szczecińskiej.
172
Seria III: ePublikacje Instytutu INiB UJ. Red. Maria Kocójowa
Nr 4. PRZENIKANIE I ROZPOWSZECHNIANIE IDEI...
W latach 1949–1960 kształtował się na poziomie ok. 30% , lata sześćdziesiąte i siedemdziesiąte to poziom
ok. 40%, osiemdziesiąte i dziewięćdziesiąte to już 50%. Ostatnie lata wskazują na dalszy wzrost – w roku 2005
udział kadry z wykształceniem wyższym wynosił 65,6% ogółu zatrudnionych osób [Wojsznis 2006, s. 431].
Wynika to z charakteru uczelni w której i dla której biblioteka funkcjonuje. Biblioteka naukowa wyższej szkoły
technicznej musi spełniać wysokie wymagania stawiane jej przez określoną grupę czytelników, a ich potrzeby
i wymagania są coraz większe ponieważ zmienia się styl pracy użytkownika. Współczesny użytkownik domaga
się już nie tylko bezpośredniego dostępu do źródeł informacji, ale i możliwości korzystania ze sprzętu komputerowego oraz Internetu – to dopiero stwarza odpowiednie warunki pracy naukowca, studenta i każdego potencjalnego użytkownika biblioteki naukowej.
Biblioteki zachodnie postrzegane są jako „Learning center”, które powinno cechować:
•
zapewnienie miejsca do studiowania z uwzględnieniem preferencji, zwyczajów i upodobań użytkowników (wydzielone strefy ciche do pracy indywidualnej),
•
istnienie miejsc do pracy grupowej (duże stoły w wydzielonej przestrzeni lub zamykane pokoje),
•
wyposażenie we wszystkie urządzenia techniczne (laboratoria komputerowe, „Learning Cafe”),
•
dostęp do Internetu przy stanowiskach komputerowych, możliwość podłączania prywatnych laptopów
[Konieczna 2006, s. 222].
Od pracowników takich bibliotek wymaga się permanentnej edukacji. Rozumienie tego problemu wśród naszych bibliotekarzy jest coraz powszechniejsze, choć ciągle wymaga pokonania wielu barier. Najtrudniejsze wydają się bariery mentalnościowe takie jak brak wiary we własne możliwości rozwoju czy niechęć do podejmowania wysiłku na rzecz własnego rozwoju. Jest to wynikiem panujących stosunków politycznych, społecznych
i gospodarczych w latach powojennych. Obecnie sytuacja zmienia się. Zdobywanie coraz to nowych umiejętności staje się koniecznością. Powstanie zintegrowanych systemów bibliotecznych (VTLS, MAK, HORIZON,
ALEPH), wirtualnych bibliotek cyfrowych, komputerowych baz danych, czy tworzenie katalogów bibliotecznych o coraz większym zasięgu (OCLC / WorldCat, do którego Polska przystąpiła z końcem 2006 r., a od stycznia 2007 zbiory Biblioteki Narodowej są dostępne przez witrynę Biblioteki Europejskiej) determinuje do poszerzania i aktualizowania wiedzy.
Potwierdza to udział pracowników wykwalifikowanych z wykształceniem bibliotekarskim i długim stażem
w zawodzie bibliotekarza wśród kadry np. Biblioteki Głównej Politechniki Szczecińskiej. W początkowych latach wynosił 10% – 1955 r. i do końca lat siedemdziesiątych utrzymywał się na mniej więcej stałym poziomie
13%. Po roku 1985 liczba kustoszy stanowiła 25% ogólnej liczby pracowników (w tym kustoszy dyplomowanych) i od tego roku systematycznie rosła. W 2005 r. osiągnęła poziom – ponad 37,6% [Wojsznis 2006, s. 433],
a w 2006 już 38,5% (Opracowanie własne na podstawie [Sprawozdania roczne 2006]). Jest to wynikiem zatrudniania nowej kadry pracowniczej z wyższym wykształceniem bibliotekarskim, długiego stażu pracowników
w zawodzie bibliotekarza oraz podnoszenia kwalifikacji w trakcie wykonywania zawodu.
W zdobywaniu doświadczeń ogromne znaczenie ma uczestnictwo w kursach, praktykach, spotkaniach, konferencjach, sympozjach krajowych i międzynarodowych organizowanych przez biblioteki, organizacje i stowarzyszenia bibliotek, połączone ze zwiedzaniem innych, podobnych instytucji. Daje to możliwość porównań,
„podglądania” nowych rozwiązań organizacyjnych, dostrzeżenia ich efektów, uświadamia konieczność wprowadzania zmian. Dowodzą tego wyniki badań które:
173
Seria III: ePublikacje Instytutu INiB UJ. Red. Maria Kocójowa
Nr 4. PRZENIKANIE I ROZPOWSZECHNIANIE IDEI...
„[…] wykazały, że ludzie zapamiętują 20% tego co usłyszeli, 30% tego co zobaczyli, 50% tego co jednocześnie
widzieli i słyszeli, 70% tego co sami mówią i aż 90% tego co sami robią” [Piasta 1996, s. 17].
Zakończenie
Badania przeprowadzone w bibliotekach zachodnich i USA metodą LibQUAL+TM wykazały, że największym bogactwem biblioteki są jej pracownicy [Jankowska 2006, s. 202]. Duże znaczenie ma budynek biblioteki,
zapewniający studentom miejsca do pracy w grupach, a naukowcom miejsca do pracy indywidualnej. Użytkownicy domagają się większego dostępu do drukowanych i elektronicznych źródeł informacji z domu i z biura,
sprawniejszej nawigacji witryny bibliotecznej, lepszego wyposażenia w sprzęt komputerowy. Pragną by było to
także miejsce odpoczynku i rozrywki, spotkań towarzyskich, kulturalnych, miejsce nauki, sztuki i relaksu
w przerwach pracy. Obsługiwane przez profesjonalistów. Są to główne aspekty implementacji bibliotek do
współczesnego świata nauki i kultury. Podobne tendencje widoczne są w polskich bibliotekach. Proces ten
wszędzie zmierza w tym samym kierunku – w kierunku użytkownika.
Wykorzystane źródła i opracowania
Cenker, E. M. (2000). Public relations. Poznań: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej, s. 248.
Głowacka, E. (2005). Związki zarządzania jakością z zarządzaniem wiedzą i ich wpływ na role bibliotekarzy. Przegląd Biblioteczny z.1, s. 30–39.
Jankowska, M. A., dok. elektr. (2006). Wymagania informacyjne użytkowników bibliotek akademickich XXI wieku: LibQUAL+TM jako narzędzie pomiaru jakości usług bibliotecznych. [W:] EBIB. http://www.ebib.info/publikacje/matkonf/biblio21/sesja5ref1.pdf [odczyt 22.03.2007].
Kobierska-Maciuszko, E. (2001). Nowy gmach Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie. [W:] Biblioteki jutra. Nowa perspektywa organizacji przestrzennej i funkcjonalnej. Biblioteka. Informacja. Komunikacja. Warszawa: CEBIiD, s. 63–80.
Kobierska-Maciuszko, E. (2002). The Effective Library – Vision, Planning Process and Evaluation In the Digital Age – 10
Seminarium LIBER Architecture Group. Lipsk 19–23 marca 2002. [W:] EBIB. http://ebib.oss.wroc.pl/2002/33/maciuszko.php [odczyt 12.03.2007].
Konieczna, D., dok. elektr. (2006). Współczesne trendy architektury bibliotecznej a zmieniające się wymagania użytkowników bibliotek. [W:] EBIB. http://www.ebib.info/publikacje/matkonf/biblio21/sesja5ref3.pdf [odczyt 27.03.2007].
Materska, K., dok elektr. (2002). Czy profesje informacyjne mają przyszłość? [W:] EBIB. http://ebib.oss.wroc.pl/2002/37/
materska.php [odczyt 23.02.2007].
Piasta, Ł. (1996). Public Relations. Istota. Techniki. Warszawa: Centrum Informacji Menadżera, 129 s.
Sprawozdanie roczne z pracy Biblioteki Głównej PS 2006.
Wojciechowski, J. (2002). Idee i rzeczywistość: bibliotekarstwo pragmatyczne. Warszawa: Wydawnictwo SBP, 153 s.
Wojciechowski, J. (1999). Bibliotekarstwo: kontynuacje i zmiany. Kraków: Wydaw. UJ, 127 s.
Wojsznis, G., dok. elektr. (2006). Transformacja zawodu bibliotekarza na przestrzeni ostatnich dziesięcioleci (na przykładzie
Biblioteki Głównej Politechniki Szczecińskiej) i jego perspektywy. [W:] EBIB. http://www.ebib.info/publikacje/matkonf/biblio21/poster_ref13.pdf [odczyt 10.03.2007].
174
Seria III: ePublikacje Instytutu INiB UJ. Red. Maria Kocójowa
Nr 4. PRZENIKANIE I ROZPOWSZECHNIANIE IDEI...
Załącznik nr 1
Wykres 1. Procentowy udział kadry z wykształceniem wyższym w ogólnej liczbie zatrudnionych osób
w Bibliotece PS w latach 1955–2005.
procent
100
80
65,6
60
35 30
40
40,542,237,3
49 53,1
49,150,7
20
0
1955
1965
1975
1985
1995
2005
lata
Źródło: Opracowanie własne na podstawie [Wielopolska 1965; Siadkowski 1987; Sprawozdania roczne…].
Uwaga:
Siadkowski, S. (1987). Wykaz pracowników Biblioteki PS w latach 1946–1986. [W:] Biblioteka i bibliotekarze w 40-leciu
Politechniki Szczecińskiej. Pamięci ludzi i zdarzeń. Sesja jubileuszowa 8 kwietnia 1987 roku, Szczecin: Wydawnictwo
Uczelniane Politechniki Szczecińskiej, s. 133–150.
Wielopolska, M. S. (1965). Zagadnienia rozwoju Biblioteki Głównej Politechniki Szczecińskiej w latach 1946–1980. [W:]
Materiały sesji problemowej Biblioteki Głównej Politechniki Szczecińskiej 26–27.IV.1965 r. Szczecin: Politechnika
Szczecińska, s. 27–45.
Sprawozdania roczne z pracy Biblioteki Głównej PS 1973–2005. [Maszynopisy].
Załącznik nr 2
Wykres 2. Rozwój kadry pracowniczej Biblioteki PS w latach 1955–2005.
proce nt
z atrudnionych
osób
kustosz (+kustosz
dyplom.)
bibliote karz
80
pr.adm.+te chn.
60
40
20
pr.adm.+te chn.
bibliote karz
kustosz (+kustosz dyplom.)
2005
1995
1985
1975
lata
1965
1955
0
stanowiska pracy
Źródło: Opracowanie własne na podstawie [Wielopolska 1965; Siadkowski 1987; Sprawozdania roczne…].
Zob. Zał. 1.
175
Seria III: ePublikacje Instytutu INiB UJ. Red. Maria Kocójowa
Nr 4. PRZENIKANIE I ROZPOWSZECHNIANIE IDEI...
Tabela 1. Procentowy podział kadry BG PS wg stanowisk (dot. wykresu nr 2).
Lata
1955
1965
1975
1985
1995
2005
kustosz (w tym kustosz dyplom.)
10
13,5
13,2
25
30,9
37,5
bibliotekarz
70
70,3
63,9
52,1
40
48,4
pracownicy techn.+admin.
20
16,2
22,9
22,9
29,1
14,1
Stanowiska
Źródło: Opracowanie własne na podstawie [Wielopolska 19655; Siadkowski 1987; Sprawozdania roczne…].
Zob. Zał. 1.
176