biuletyn - Instytut Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego

BIULETYN
Klubu Użytkowników Pakietu Mikro CDS/ISIS
Listopad 2004
Zakład Informacji Naukowej, Technicznej i Ekonomicznej
Instytut Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego
02-673 Warszawa, ul. Racjonalizacji 6/8
Tel./Fax (+ 22 ) 847 10 82
e-mail [email protected]
URL html://www.iinte.edu.pl/klub.htm
Od redakcji
Na początku biuletynu omawiamy nowe możliwości systemu WinISIS w jego najnowszej wersji
1.5.22. Następnie przedstawiamy dwa nowe
programy, które zostały udostępnione przez
UNESCO użytkownikom baz CDS/ISIS. Pierwszy z nich to zestaw programów narzędziowych
nazwany SWK (SWiss Knife czyli szwajcarski
scyzoryk), a drugi to program IsisASCII, który
umożliwia importowanie do baz CDS/ISIS
danych tekstowych pochodzących z takich systemów jak MS Access. W kolejnym artykule omawiamy sposób automatycznego generowania
sygnatur książek w bibliograficznej bazie da nych
utrzymywanej przy użyciu systemu WinISIS.
Pozostałe artykuły są poświęcone nowym narzędziom do udostępniania baz danych CDS/ISIS w
Internecie. Omówiony w nich został protokół
Z39.50 , który określa sposób komunikacji między serwerem udostępniającym bazy danych
rozmaitych typów a klientem zlecającym przeszukiwanie baz i prezentację odszukanych rekordów, oraz oprogramowanie umożliwiające udostępnianie baz danych CDS/ISIS przy użyciu
tego protokołu. Przedstawiona została także
możliwość wyprowadzania danych z baz danych
CDS/ISIS w formacie XML, która jest dostępna
w 4-tym wydaniu wersji 5 programu WWWISIS
(zwanego także WXIS), oraz korzystające z tej
możliwości tzw. moduły WXIS, które służą do
szybkiego opracowywania aplikacji przetwarza jących bazy danych CDS/ISIS w Internecie z
użyciem technologii XML/XSLT.
Nowe możliwości systemu
WinISIS
Choć oficjalnym wydaniem systemu WinISIS
jest opracowane w styczniu 2004 trzecie wydanie
wersji 1.5, to UNESCO kontynuuje prace nad tą
wersją i opracowuje jej kolejne wydania. W
chwili przygotowywania tego biuletynu miałem
okazję testować 22-gie już wydanie wersji 1.5
systemu WinISIS. Tak jak poprzednio, skupiono
się
przede
wszystkim
na
poprawie
niezawodności i wydajności systemu. Dzięki
wprowadzonym zmianom uzyskano m.in.
istotne skrócenie czasu generacji zbioru
odwróconego (o prawie 60%) oraz czas ów
importowania i eksportowania (o ok. 30%). W
tym wydaniu systemu jest dostępnych także kilka
nowych możliwości, które zostały opisane
poniżej.
Nowy parametr systemowy 146 pozwala na
automatyczne odtworzenie w chwili otwarcia
bazy wszystkich wyników wyszukiwania w tej
bazie, które zostały wcześniej zachowane. Parametr może przyjmować wartość 1 (automatyczne
odtwarzanie) lub (0 brak odtwarzania).
W pasku narzędziowym systemu WinISIS
można obecnie umieścić dodatkowe przyciski
służące
do
wywoływania zewnętrznych
programów, takich jak opisany w kolejnym
artykule SWK. Służy do tego celu parametr
systemowy 180, którego wartość ma następującą
postać ogólną:
180=nazwa=program=nn=katalog_startowy
gdzie nazwa jest opisową nazwą programu wyświetlaną jako napis na przycisku, program to
pełna nazwa pliku progr amu (jeśli program nie
jest umieszczony w katalogu wskazanym przy
użyciu parametru 144, to jego nazwa powinna
zostać poprzedzona ścieżką dostępu), nn to długość przycisku w pikselach (standardowo są stosowane przyciski o długości 100 pikseli), a katalog_startowy to nazwa katalogu, w którym rozpoczyna się działanie programu (standardowo
katalogiem tym jest katalog wskazany przy użyciu parametru 5). I tak, w celu umieszczenia w
pasku narzędziowym przycisku służącego do
wywoływania programu IsisMARC można zdefiniować parametr:
180=IsisMARC=c:\winisis\isismarc.exe=70=
c:\winisis
W tym przypadku katalogiem startowym jest
główny katalog WinISIS, w którym znajduje się
wykorzystywany przez ten program plik parametrów ISISMARC.CIP. Parametr 180 może wystąpić w pliku SYSPAR.PAR wielokrotnie.
Biuletyn Klubu Użytkowników Pakietu Mikro CDS/ISIS
W testowanym wydaniu systemu został usprawniony kreator formatów i kreator tablic FST. Jak
wiadomo, kreator formatów umożliwia utworzenie formatu zgodnie z wybranym wzorcem. Dotychczas dostępne było tylko 5 wzorców ustalonych przez twórców systemu. Obecnie użytkownik systemu może sam definiować własne
wzorce formatów. Służą do tego celu pliki tek stowe o rozszerzeniu PFE, które należy umieścić
w katalogu wskazanym przy użyciu parametru
systemowego 148. Wzorzec formatu jest zapisywany w 5 wierszach, które mają następującą zawartość:
wiersz 1 – opisowa nazwa wzorca,
wiersz 2 – część początkowa formatu,
wiersz 3 – wzorzec obsługi pól pojedynczych,
wiersz 4 – wzorzec obsługi pól powtarzalnych,
wiersz 5 – część końcowa formatu.
We wzorcach obsługi pól mogą występować teksty F_NAME i F_TAG, które są zastępowane
odpowiednio nazwą pola pobraną z tablicy FDT
i wyróżnikiem pola. W formacie tworzonym
zgodnie z takim wzorcem najpierw są
umieszczane polecenia z wiersza 2, nast ępnie
przy użyciu poleceń z wiersza 3 lub 4 są
wyprowadzane dane wszystkich pól w kolejności
ich występowania w tablicy FDT, a na końcu
znajdują się polecenia z wiersza 5. Oto
przykładowy wzorzec formatu:
Wzorzec testowy
mhl,f1, fs28,
if p(vF_TAG) then
{i,'F_NAME:'},tab(2000),{b,vF_TAG}/ fi,
if p(VF_TAG) then
{i,'F_NAME:'},tab(2000),{b,vF_TAG+|; |}/
fi,
link(('Witryna UNESCO'),
'OPENFILE http://www.unesco.org/isis')
W jednym pliku o rozszerzeniu PFE można
umieścić wiele wzorców formatów oddzielając je
od siebie wierszami zaw ierającymi trzy gwiazdki
(***).
We wcześniejszych wersjach WinISIS kreator
FST tworzył automatycznie tablicę, której
wszystkie wiersze korzystały z tej samej techniki
selekcji pól. Obecnie możliwe jest korzystanie w
różnych wierszach z różnych technik selekcji.
Jak wiadomo, utworzenie wiersza powodującego
zaindeksowanie określonego pola zleca się kre atorowi oznaczając okienko wyboru poprzedzające nazwę tego pola. Wcześniej jednak należy
wybrać technikę selekcji, która ma zostać za stosowana w odniesieniu do tego pola.
nadaje się wartość przy użyciu funkcji
PUTENV(format), przy czym format zwraca
tekst wynikowy o postaci ogólnej
nazwa=wartość
(istotna jest wielkość liter w nazwie zmiennej i
dlatego T1 oraz t1 to dwie różne zmienne). Wartość wskazanej zmiennej zwraca funkcja
GETENV(format), przy czym tekst wynikowy
formatu jest interpretowany jako nazwa
zmiennej. Zmienne środowiskowe różnią się od
udostępnionych wcześniej zmiennych formatu
przede wszystkim tym zakresem działania. O ile
zmienne formatu są dostępne tylko dla
bieżącego rekordu (w chwili rozpoczęcia
wykonywania formatu zmiennym tym są
przypisywane ich stałe wartości początkowe), to
zmienne środowiskowe mają zakres globalny i
dzięki temu mają znacznie szer sze zastosowanie.
Przy użyciu funkcji GETENV można pobierać
również wartości standardowych zmiennych
środowiskowych systemu Windows. Zmiennym
tym są przypisane ustalone nazwy i tak na
przykład USERNAME to nazwa użytkownika
systemu Windows. Z tej zmiennej można na
przykład skorzystać w pliku baza.VAL w celu
zapisania po zakończeniu edycji nowego rekordu
w jego określonym polu identyfikatora operatora,
który utworzył dany rekord:
end:if mfn=0 then 'a333#',
getenv('USERNAME'),'#' fi
W formatach wyświetlania można korzystać z
nowej komendy hipertekstowej SEARCH,
która pozwala na wykonanie wyszukiwania i
wyświetlenie jego wyników. Parametrem tej
komendy jest wyrażenie wyszukiwawcze.
Komenda występuje w dwóch wariantach
podstawowych:
SEARCH termin
Odszukuje podany termin wyszukiwawczy
SEARCHS term
Traktuje term jako rdzeń i odszukuje wszystkie
terminy rozpoczynające się od tego rdzenia.
Oprócz tego po słowie SEARCH lub SEARCHS
można podać operator +, * lub . , co spowoduje
automatyczne połączenie w wyrażeniu wszystkich słów przy użyciu wskazanego operatora.
Dodatkowo, po operatorze można podać
przedrostek występujący w słowniku i wówczas
wszystkie słowa zostaną poprzedzone tym
przedrostkiem. Przykładowo, komenda
SEARCHS+ ekonom gospodar
spowoduje wykonanie zapytania ekonom$ +
gospodar$, a komenda
SEARCHS+T= ekonom gospodar
W języku formatowania systemu WinISIS
można obecnie korzystać z łańcuchowych
zmiennych środowiskowych dostępnych w
systemie operacyjnym Windows. Zmienn ej takiej
Strona 2
zapytania T=ekonom$ + T=gospodar$.
Dogodnym rozwiązaniem jest poprzedzenie komendy SEARCH przedrostkiem PROMPT, co
Listopad 2004
spowoduje że wyrażenie wyszukiwawcze zostanie pobrane z klawiatury. W wyniku użycia w
formacie polecenia
z jednego
SEARCH.
z
trzech
wariantów
komendy
link(('Szukaj'),'PROMPT SEARCH $$')/
na ekranie pojawi się odsyłacz hipertekstowy
Szukaj. Korzystając z tego odsyłacza użytkownik
może wprowadzić termin pochodzący ze słownika i wyświetlić wszystkie rekordy zaindeksowane przy użyciu tego terminu. Możliwe jest
także wykonanie w ten sam sposób przeszukiwania pełnotekstowego. Ponieważ znaki apostrofu
służą jako ograniczniki poszukiwanego terminu,
taką komendę SEARCH zapisuje się korzystając
z ogranicznik ów ` (znak ten zwykle występuje
na tym klawiszu co znak ~; można także
wprowadzić go wciskając klawisz Alt i wpisując
096 z k lawiatury numerycznej):
link(('Szukaj ?'),
`PROMPT SEARCH ? v0:'$$'`)
W menu systemu WinISIS można obecnie zdefiniować specjalne podmenu kontekstowe, które
jest wyświetlane w wyniku użycia prawego klawisza myszy podczas edycji formatu w tym
systemie. To podmenu zapisuje się jako nowy
rekord w bazie menu. Każdy rekord tej bazy
definiuje albo pozycję menu głównego albo
podmenu systemu WinISIS. Pierwsze pole rekordu zawiera nazwę pozycji lub podmenu, po
której występuje ujęty w nawiasy kwadratowe
unikatowy identyfikator. Identyfikator podmenu
dostępnego podczas edycji formatu to MENUWIZPFT. Kolejne pola rekordu zawierają poszczególne funkcje danej pozycji menu lub pozycje występujące w podmenu. Bezpośrednio po
opisie funkcji podaje się w nawiasach jej numeryczny identyfikator wykorzystywany przez system WinISIS.
Wybranie pozycji z podmenu dostępnego podczas edycji formatu powoduje wpisanie do edytowanego formatu tekstu przypisanego wybranej
pozycji. Dlatego też kolejne pola rekordu definiującego to podmenu mają następujący format
ogólny:
opis[wstawiany_tekst]
Dodanie do bazy danych menu rekordu o zawartości:
Edycja formatu[MENU-WIZPFT]
Szukaj w słowniku
[link(('Szukaj'),'PROMPT SEARCH $$')]
Szukaj z obcięciem
[link(('Szukaj...'),'PROMPT SEARCHS
$$')]
Przeszukuj rekordy
[link(('Szukaj ?'),`PROMPT SEARCH
?v0:'$$'`)]
spowoduje, że podczas edycji formatu będzie
dostępne podmenu umożliwiające szybkie wstawienie polecenia hipertekstowego korzystającego
W bazach menu WinISIS zostało wprowadzone
jeszcze jedno usprawnienie, które pozwala definiować menu drugiego poziomu. Zastosowaną
w tym celu konwencję najlepiej ilustruje
poniższy przykład:
Pomoc[MENU-HLP]
Spis treści[10190]
Pomoc na temat[10191]
Korzystanie z pomocy[10197]
Witryny internetowe[>]
Witryna UNESCO
[>OPENFILE http://www.unesco.org/isis/]
Klub Użytkowników CDS/ISIS[>OPENFILE
http://www.iinte.edu.pl/klub.htm]
[-]
Winieta systemu[10198]
Jest to zmodyfikowana wersja menu Pomoc systemu WinISIS. Modyfikacja polegała dodaniu na
pierwszym poziomie pozycji Witryny internetowe, która grupuje dwie pozycje drugiego poziomu zapewniające dostęp do witryn internetowych poświęconych systemowi CDS/ISIS.
W testowanej wersji systemu dostępna jest nowa
funkcja eksportowania plików w formacie
CSV. Pliki t e zawierają dane tekstowe rozdzielone separatorami (w terminologii anglosaskiej
pliki z tego rodzaju danymi to ASCII delimited
files), z których można korzystać w różnego rodzaju aplikacjach, takich jak MS Access lub MS
Excel. Eksportowane są wszystkie pola przetwarzanych
rekordów
w
kolejności
ich
zdefiniowania w tablicy FDT (jako puste są
eksportowane pola, które nie występują w
rekordzie), a dane pochodzące z poszczególnych
rekordów są zapisywane w osobnych wierszach.
Ponieważ inne systemy nie korzystają z pól
powtarzalnych, wszystkie wystąpienia takiego
pola są zapisywane jako jedno pole, w którym
kolejne wystąpienia są oddzielone od siebie
wskazanymi
separatorami.
Oprócz
tego
separatora jako parametry eksportowania podaje
się separator pól oraz tzw. ogranicznik tekstów.
Ten znak występuje na początku i na końcu
każdego z wyprowadzanych pól. Omawiana
funkcja systemu ma identyfikator 10147.
UNESCO powróciło także do pomysłu dystrybuowania systemu WinISIS w wersjach obsługujących terminy zbioru odwróconego różnej długości. Opisana wersja testowa oprócz standardowego miała także wydanie obsługujące terminy
zbioru odwróconego o długości 60 znaków. System obecnie sam sprawdza, czy terminy otwieranej bazy danych mają właściwą długość i jeśli
warunek ten nie jest spełniony proponuje utworzenie pustego zbioru odwróconego.
Strona 3
Biuletyn Klubu Użytkowników Pakietu Mikro CDS/ISIS
Zbigniew Nowicki
Program narzędziowy SWK
We wrześniu 2004 UNESCO udostępniło użytkownikom baz danych CDS/ISIS program narzę dziowy SWK. Jego pełna nazwa to SWiss Knife
czyli powszechnie znany ze swej użyteczności i
wszechstronności szwajcarski scyzoryk. Jest to
adekwatna nazwa, ponieważ w programie SWK
jest dostępnych kilkadziesiąt funkcji, które zostały zgrupowane w 7 zakładkach . Te grup y
funkcji to:
 dokonywanie zmian globalnych na poziomie
wystąpień pól lub podpól,
 dokonywanie zmian globalnych na poziomie
znaków występujących w polach,
 analizowanie struktury i zawartości bazy da nych,
 wykrywanie duplikatów rekordów i terminów
słownika,
 przyjazna dla użytkownika edycja plików
parametrów,
 dokonywanie zmian zawartości baz danych w
ramach tzw. obróbki rekordów,
 wykonywanie innych operacji, takich jak zamiana wyróżników pól lub tłumaczenie baz
systemowych.
Tak jak inne produkty z rodziny CDS/ ISIS program SWK jest oprogramowaniem wielojęzycznym, a dzięki udziałowi polskiego dystrybutora
w jego testowaniu program ten jest rozpowszechniany w wersji pozwalającej na pracę w języku
polskim.
Choć autorzy SWK podkreślają w dokumentacji,
że włączyli do tego programu rozmaite funkcje
dostępne w opracowanych wcześniej programach
narzędziowych, to jednak również i te funkcje
będą dla wielu polskich użytkowników nowymi
możliwościami, bo programy te nie były popularne w naszym kraju. Zapewne każdy z administratorów baz danych CDS/ISIS uzna inne funkcje SWK za najbardziej przydatne i dlatego
poniżej omówimy z wielu funkcji tylko te, które
w naszym odczuciu będą najbardziej użyteczne.
Problemem z którym często spotykają się
administratorzy bibliotecznych baz danych, w
których edycję prowadzi wielu operatorów, jest
występowanie wielu rekordów zawierających
opis tej samej pozycji. Osoby te z pewnością
ucieszy możliwość wykrywania duplikatów
rekordów. SWK stosuje w tym celu pomocniczą
bazę danych, w której zapisuje on w
zakodowanej
postaci
opisy
rekordów
przetwarzanej bazy danych. Dzięki temu, że
zapisywanie opisów rekordów i wykrywanie
Strona 4
rekordów mających identyczne opisy to dwie
sekwencyjnie wykonywane czynności, możliwe
jest wykrywanie duplikatów rekordów w kilku
bazach danych. W tym celu trzeba najpierw
sporządzić kolejno opisy rekordów we wszystkich przetwarzanych bazach (przy przetwarzaniu
pierwszej baza tworzona jest baza pomocnicza, a
przy przetwarzaniu wszystkich pozostałych baz
danych do bazy pomocniczej są dodawane kolejne opisy), a dopiero potem zlecić wykrywanie
duplikatów. Inne możliwości wykrywania duplikatów to m.in. wyszukiwanie wielokrotnych wystąpień terminów w zbiorze odwróconym. Ta
funkcja pozwala na wykrywanie takich omyłek,
jak nadanie tych samych wartości elementom
opisu, które powinny mieć unikatowe wartości.
W ten sposób można wykryć na przykład powtórzenia sygnatur bibliotecznych (występowaniu
takich duplikatów można zapobiec stosując opisane w jednym z następnych artykułów automatyczne generowanie sygnatur).
O ile CDS/ISIS dla DOS korzystał z kilkunastu
parametrów systemowych, to działaniem
systemu WinISIS można sterować przy użyciu
ponad
60
parametrów
systemowych.
Zapamiętanie prze znaczenia wszystkich tych
parametrów sprawia trudności większości
administratorów baz danych CDS/ISIS. Dla tych
osób z pewnością użytecznym narzędziem okaże
się edytor parametrów programu SWK, który
pozwala nie tylko na edycję plików parametrów
systemu CDS/ISIS, ale także plików parametrów
programu
IsisMARC.
Oprócz
okienka
przedstawiającego wiersze edytowanego pliku
okno edytora zawiera wykaz wszystkich
parametrów, które mogą występować w tego
rodzaju pliku, a kliknięcie na jedną z po zycji
tego wykazu powoduje wyświetlenie w osobnym
okienku
obszernego
opisu
wskazanego
parametru.
Zakładka Obróbka rekordów obejmuje rozmaite
funkcje przydatne dla osób, które wymieniają
dane z innymi aplikacjami. Jedną z takich operacji jest przekształcenie pojedynczego pola zawierającego teksty oddzielone określonym separatorem w pole powtarzalne, w którym każdy z
tych tekstów stanowi osobne wystąpienie pola.
Występowanie pól powtarzalnych jest cechą odróżniającą CDS/ISIS od innych systemów
obsługi baz danych. Dlatego też po
zaimportowaniu do bazy CDS/ISIS danych z
innej aplikacji (np. przy użyciu opisanego w
następnym artykule programu IsisASCII), może
się okazać że pole Autor zawiera dane wielu
autorów, które są oddzielone od siebie
przecinkami. Omówiona funkcja programu
Listopad 2004
"+8765432"
SWK pozwoli na przekształcenie teg o pola do
postaci, w której dane poszczególnych autorów
są zapisane jako osobne wystąpienia pola Autor.
Inną funkcją, która może być przydatna nawet
wówczas gdy nie prowadzi się wymiany danych,
jest zamiana wyróżników pól. Co prawda, efekt
ten można osiągnąć importując dane z użyciem
FST
z
odpowiednimi
parametra mi
przeformatowania, ale jest to znacznie mniej
wygodne (w tablicy FST trzeba wskazać wszystkie pola).
W przypadku każdej operacji wykonywanej na
pliku głównym bazy danych SWK wymaga zdefiniowania wykazu przetwarzanych rekordów.
Jak na razie wykaz ten może być zdefiniowany
trzema sposobami:
 przez podanie zakresu numerów MFN,
 przez wpisanie wykazu numerów z klawiatu ry,
 przez pobranie wykazu numerów zapisanego
w pliku.
W przyszłości możliwe będzie przetwarzanie
wyników wyszukiwania, co dodatkowo zwiększy
funkcjonalność programu, umożliwiając np. dokonanie określonych zmian w zawartości odszukanych rekordów.
Tak jak w przypadku każde go innego oprogramowania, nie można zakładać że SWK zawsze
poprawnie wykona zleconą operację. Często rezultaty przetwarzania mogą odbiegać od oczeki wanych z uwagi na niewłaściwie określone para metry. Dlatego też przed przystąpieniem do wykonywania każdej operacji, której rezultatem
będzie zmiana zawartości wielu rekordów,
należy sporządzić kopię bezpieczeństwa
przetwarzanej bazy danych. Pozwoli to na
odtworzenie oryginalnej zawartości bazy, gdyby
nie
uzyskano
oczekiwanych
rezultatów
przetwarzania.
Zbigniew Nowicki
Importowanie danych przy użyciu
programu IsisASCII
W połowie 2004 roku UNESCO udostępniło
kolejne wydanie programu IsisASCII, który
umożliwia importowanie do baz danych
CDS/ISIS różnego rodzaju danych tekstowych
pozyskanych z innych systemów. Możliwa jest
na przykład obsługa plików z danymi wyeksportowanymi z programu MS Excel, zawierających
dane w formacie takim jak:
Oprócz formatów, w których dane składowe są
rozdzielone separatorami (w terminologii an glosaskiej pliki z tego rodzaju danymi to ASCII delimited files), obsługiwane są też pliki zawiera jące dane opatrzone znacznikami, w formacie
takim jak:
AUT
ADR
MTO
TEL
**
Kowalski Jan
Słoneczna 15
Kutno
+8765432
Tego rodzaju dane można uzyskać z różnego
rodzaju zautomatyzowanych systemów bibliotecznych. O ile w dwu pierwszych formatach
dane należące do osobnych rekordów są zapisane
w osobnych wierszach, to w trzecim formacie w
kolejnych wierszach jest podawana zawartość
kolejnych pól, a koniec rekordu jest sygnalizowany wierszem zawierającym ciąg separujący
**.
IsisASCII umożliwia definiowanie rozmaitych
parametrów opisujących format danych wejściowych, które są zapisywane w pięciu zakładkach
okna głównego tego programu (IsisASCII jest
programem angielskojęzycznym i dlatego nazwy
zakładek podano w tym języku). I tak np.:
 zakładka General separators umożliwia
m.in. zdefiniowanie separatora rekordów i
separatora pól,
 w zakładce Field separators definiuje się
znaczniki pól występujących w pliku wejściowym i odpowiadające wyróżniki pól
CDS/ISIS,
 a w zakładce Subfield separators można zlecić obsługę podpól zapisanych w pliku wejściowym.
Nową funkcją dostępną w tym wydaniu
programu jest możliwość zdefiniowania formatu
służącego do filtrowania rekordów wejściowych.
Możliwe jest wykorzystanie tego formatu na dwa
sposoby:
- jako klasyczny filtr, który powoduje zapisanie
rekordu wejściowego w bazie CDS/ISIS tylko
wtedy, gdy format ten generuje dla przetwarzanego rekordu ustalony tekst wynikowy,
- jako narzędzie do modyfikacji zawartości
rekordów wejściowych przed ich zapisaniem w
bazie CDS/ISIS.
W tym drugim przypadku tekst wynikowy formatu jest interpretowany jako ciąg poleceń w
języku aktualizacji pól stosowanym w bibliotece
dynamicznej ISISDLL (IsisASCII jest programem korzystającym z tej biblioteki).
Kowalski Jan;Słoneczna 15;Kutno;+8765432
lub z programu MS Access w formacie takim
jak:
Omówione wydanie programu IsisASCII zostało
oznaczone numerem 0.95. Taka numeracja
"Kowalski Jan","Słoneczna15","Kutno",
Strona 5
Biuletyn Klubu Użytkowników Pakietu Mikro CDS/ISIS
wskazuje, że nie jest to ostateczna wersja
oprogramowania, co potwierdzają stwierdzone
przez nas usterki w funkcjonowaniu tego
programu. Wydaje się wszakże, że pomimo
swych ograniczeń program ten okaże się
narzędziem użytecznym dla wszystkich tych
administratorów baz danych CDS/ISIS, którzy
będą chcieli przenieść do tego systemu dane
pochodzące z innych aplikacji. Ważnym
narzędziem wspomagającym działanie tych osób
może się okazać program SWK, który został
omówiony wcześniej w tym biuletynie.
Przykładowo, jeśli w pliku wejściowym pola są
oddzielone od siebie separatorami, to IsisASCII
nada w bazie CDS/ISIS kolejnym polom kolejne
wyróżniki. Administrator będzie zapewne chciał
docelowo nadać wszystkim lub niektórym polom
inne wyróżniki i tu bardzo użyteczna okaże się
funkcja zamiany wyróżników pól dostępna w
programie SWK.
Na koniec należy podkreślić, że chociaż Isis ASCII umożliwia dołączanie importowanych
rekordów do istniejących baz danych (program
nie korzysta z pośrednictwa plików ISO), to
zaleca się zawsze importowanie danych do
tymczasowej bazy. Takie postępowanie pozwala
nie tylko uniknąć uszkodzenia zawartości bazy
docelowej w przypadku użycia niewłaściwych
parametrów, ale także ułatwia dalszą obróbkę
pozyskanych rekordów przed ich przeniesieniem
do tej bazy.
Michał Ostrowski
Automatyczne generowanie
sygnatur
Ten artykuł omawia zaproponowane przez
UNESCO rozwiązanie w bazie systemu WinISIS
problemu automatycznej generacji sygnatur książek, zbudowanych z kodu identyfikującego kategorię biblioteczną oraz unikatowego numeru
książki w ramach danej kategorii . Najprostszym
sposobem uzyskania unikatowych numerów jest
nadawanie kolejnych numerów kolejnym książkom
zaliczonym
do
danej
kategorii.
Automatyzacja
tego
procesu
wymaga
utrzymywania liczników dla książek należących
do poszczególnych kategorii. W opisanym niżej
rozwiązaniu korzysta się z liczników, którymi są
liczby odsyłaczy do odpowiednich terminów
zbioru odwróconego.
W rozwiązaniu tym stosuje się zapis sygnatury
książki nie w jednym, ale w dwu polach. W
pierwszym polu zapisuje się kod kategorii bi bliotecznej, a w drugim kolejny numer książki w
ramach danej kategorii (1 dla książki pierwszej,
Strona 6
2 dla książki drugiej itd.). Operator wypełnia
tyko pierwsze pole (czyli wskazuje kod
kategorii), natomiast zawartość drugiego pola
(kolejny numer książki w ramach kategorii) jest
ustalana au tomatycznie w ramach tzw.
czynności końcowych zdefiniowanych w pliku
baza.VAL. Ponadto korzysta się z jeszcze
jednego pola powtarzalnego, które nie jest
dostępne dla użytkownika. Zawartość tego pola
jest również ustalana automatycznie i pokrywa
się z kodem kategorii bibliotecznej zapisanym w
polu pierwszym. To trzecie pole podlega
indeksowaniu,
a
liczb y odsyłaczy
do
poszczególnych terminów pobranych z tego pola
(są to kody kategorii bibliotecznych) są
licznikami używanymi do ustalania numerów
wchodzących w skład sygnatur książek.
Przypomnijmy, że wiersz pliku baza.VAL definiujący czynności końcowe ma postać:
end:format
a tekst wynikowy formatu występującego po
dwukropku jest interpretowany przez WinISIS
jako ciąg poleceń w języku aktualizacji pól,
który zawiera m.in. polecenie:
dodaj tekst jako nowe wystąawyr#tekst#
pienie pola wyr
gdzie wyr jest wyróżnikiem pola, a znak # może
zostać zastąpiony dowolnym innym znakiem,
który nie występuje w podanym tekście. W celu
zapewnienia poprawności wprowadzanych kodów kategorii bibliotecznych w pliku baza.VAL
poza czynnościami końcowymi zostanie zdefiniowany wykaz wartości przypisywanych polu
zawierającemu kod kategorii.
Przyjmijmy, że bibliograficzna baza danych zawiera m.in. następujące pola:
2
pierwsza część sygnatury (kod)
4
druga część sygnatury (numer)
1000 kod kategorii
To ostatnie pole jest niewidoczne dla użytkownika i jest indeksowane w następujący sposób:
1000 0 mhl,(|licz=|v1000/)
Dla takiej bazy danych plik baza.VAL może zawierać następujące wiersze:
2:choice:notype:firstdescribe::'Kategorie
materiałów'/'Biologia'/'BIO'/
'Historia'/'HIS'/'Literatura
piękna'/'LIT'/
end:if IsChanged() and p(v2) and a(v4) then
'a4#',f(npst("licz="v2)+1,1,0),
'#a1000#',v2,'#' fi
Pierwszy z wierszy definiuje następujący wykaz
wartości dla pola 2:
Biologia
BIO
Historia
HIS
Literatura piękna LIT
Listopad 2004
przy czym dla operatora jest widoczna tylko zawartość pierwszej kolumny, a w polu jest zapisywany kod pobrany z drugiej kolumny wykazu.
Automatyczne przypisanie numeru następuje w
wyniku wykonania poleceń końcowych zawartych w drugim wierszu pliku baza.VAL. Jeśli
rekord uległ zmianie ( IsChanged()), a wypełnione jest pole 2 i puste jest pole 4 (p(v2) and
a(v4)), to wykonywane są następujące polecenia
języka aktualizacji pól:
'a4#',f(npst("licz="v2)+1,1,0),'#',
'a1000#',v2,'#'
Pierwsze z tych poleceń powoduje nadanie
numeru sygnatury (pole 4) większego o jeden od
liczby odsyłaczy (wartość funkcji NPST) do
licznika książek, którym przypisano ten sam kod
co książce bieżącej ( "licz="v2), natomiast
drugie polecenie tworzy nowe wystąpienie pola
1000, w którym zostaje zapisany kod kategorii
danej książki ( v2).
Jeśli więc utworzony został opis pierwszej
książki zaliczonej do kategorii Biologia
(v2=BIO), to ponieważ w zbiorze odwróconym
brak jest pozycji LICZ=BIO wartością funkcji
NPST będzie 0 i książce zostanie przypisana
sygnatura BIO1. Jednocześnie polu 1000 zostanie nadana wartość BIO, w wyniku czego w
zbiorze odwróconym pojawi się termin
LICZ=BIO opatrzony jednym odsyłaczem. W
związku z tym drugiej książce zaliczonej do
kategorii Biologia zostanie przypisana sygnatura
BIO2, a zarazem termin LICZ=BIO uzyska
drugi odsyłacz, co spowoduje że trzeciej
publikacji z tej kategorii zostanie przypisana
sygnatura BIO3 itd.
Na koniec trzeba wyjaśnić dlaczego korzysta się
z odrębnego pola indeksowanego zawierającego
kod kategorii (v1000), a nie indeksuje się pola 2,
które zawiera ten sam kod. To rozwiązanie
umożliwia zmianę kodu kategorii danej książki i
przypisanie jej nowej sygnatury. W takiej
sytuacji należy ręcznie usunąć numer sygnatury i
przypisać książce nowy kod kategorii. Nowy kod
zostanie zapisany w polu 2 i zostanie on
dopisany jako nowe wystąpienie pola 1000 (jest
to pole powtarzalne). W ten sposób pole to
gromadzi wszystkie kody kategorii, jakie zostały
przypisane danej książce, co zapewnia
odpowiednie wartości liczników używanych do
ustalania numerów wchodzących w skład
sygnatur książek, którymi są liczby odsyłaczy do
stosownych terminów zbioru odwróconego.
Gdyby pole 1000 było polem pojedynczym, to
nadanie mu nowej wartości spowodowałoby
oprócz zwiększenia o jeden licznika odpowiada -
jącego nowemu kodowi również zmniejszenie o
jeden licznika odpowiadającego staremu kodowi,
co nie powinno mieć miejsca. Z tego samego
powodu w bazie danych, w której stosuje się
automatyczne generowanie sygnatur, nie można
usuwać rekordów, bowiem taka operacja również
spowodowałaby zmniejszenie licznika zapisane go w zbiorze odwróconym. Rekord zawierający
opis książki, który z jakiś przyczyn nie powinien
występować w katalogu, należy oznaczyć jako
rekord nieaktywny (warto przeznaczyć do tego
celu stosowne pole) i odpowiednio traktować
takie rekordy podczas przetwarzania, np.
pomijać je przy przeszukiwaniu i druk owaniu.
Zbigniew Nowicki
Protokół Z39.50
Z39.50 jest nazwą międzynarodowego standardowego protokołu określającego komunikację
między serwerem udostępniającym bazy danych
a klientem zlecającym przeszukiwanie baz i pre zentację odszukanych rekordów. Oryginalna
norma opisująca ten protokół to ISO 23950:1998
Information and documentation - Information
retrieval (Z39.50) - Application service
definition and protocol specification, a jej polski
odpowiednik to PN-ISO 23950:2002 Informacja
i dokumentacja - Pobieranie informacji (Z39.50)
- Definicja usługi aplikacyjnej i specyfikacja
protokołu.
Protokół opisuje wymianę komunikatów między
klientem a serwerem, która umożliwia klientowi:
 zlecenie
dokonania
przez
serwer
przeszukiwania w jednej lub wielu bazach
danych oraz utworzenie zbioru wyników,
 pobranie niektórych lub wszystkich odszukanych rekordów.
Zapytania są tworzone z terminów łączonych
przy użyciu operatorów logicznych AND, OR i
AND-NOT (są to odpowiedniki operatorów *,+ i
^ występujących w języku zapytań CDS/ISIS).
Terminy i operatory są zapisywane w notacji
Łukasiewicza, zwanej też odwrotną notacją polską.
Każdemu terminowi wyszukiwawczemu są przypisane ustalone atrybuty. W normie został zdefiniowany jedynie zbiór atrybutów bib-1, które są
stosowane
przy
przeszukiwaniu
bibliograficznych baz danych. Zbiór ten
obejmuje m.in. następujące atrybuty:
use - określa pole, z którego pochodzi dany
termin (np. Nazwa osobowa, Tytuł lub ISBN),
Strona 7
Biuletyn Klubu Użytkowników Pakietu Mikro CDS/ISIS
position - określa położenie terminu w polu lub
podpolu (jednak nie z taką dokładnością jak w
systemie CDS/ISIS),
truncation - wskazuje sposób obcięcia terminu
(poza występującym w języku wyszukiwawczym CDS/ISIS obcięciem prawostronnym dopuszczalne jest obcięcie lewostronne lub obcięcie z obu stron).
Wraz z pytaniem wyszukiwawczym klient może
przesłać:
- zlecenie dotyczące sposobu prezentacji wyników, np. "gdy odszukano nie więcej niż n rekordów, prześlij rekordy pełne, w przeciwnym
razie prześlij rekordy skrócone ",
- wskazanie preferowanej składni rekordów
wynikowych, np. USMARC.
Serwer może zwracać w odpowiedzi rekordy
bazy danych lub rekordy diagnostyczne zawierające informacje o występujących błędach. Wraz
z rekordem bazy danych jest zwracany identyfikator składni rekordu, taki jak UNIMARC, CCF
czy UKMARC.
Oprócz baz danych przeznaczonych do przeszukiwania na serwerze może być dostępna metabaza Explain, która zawiera dane o serwerze i o
udostępnianych na nim bazach danych. W normie zdefiniowano zbiór atrybutów exp-1, które
są stosowane przy przeszukiwaniu bazy Explain.
Pozwalają one m.in. na pobranie:
 informacji o serwerze, takich jak jego właści ciel, wykaz obsługiwanych baz danych i
wykaz dostępnych języków komunikatów,
 informacji o bazie danych, takich jak jej nazwa opisowa, opis zawartości, liczba rekor dów, zasięg czasowy, częstotliwość aktualiza cji, dane producenta i dostawcy, obsługiwane
składnie
rekordów,
wykaz
pól
udostępnionych do przeszukiwania oraz
przykładowe wykazy terminów pobrane z
poszczególnych pól.
Informacje te mogą zostać dostarczone w jednym
z języków obsługiwanych przez dany serwer
Z punktu widzenia użytkownika najważniejszą
zaletą protokołu Z39.50 jest korzystanie przy
przeszukiwaniu baz danych z tego samego oprogramowania i formułowanie zapytań w ten sam
sposób niezależnie od oprogramowania stosowanego do utrzymywania tych baz danych.
Możliwe jest równoczesne komunikowanie się
jednego klienta Z39.50 z wieloma serwerami i
jednoczesne przeszukiwanie wielu baz danych
posadowionych na różnych serwerach.
Dzięki swoim zaletom protokół Z39.50 jest sze roko wykorzystywany do wspólnego udostępnia-
Strona 8
nia zasobów współpracujących bibliotek, które
nie muszą korzystać z tego samego oprogramowania do utrzymywania swoich baz danych. W
ten sposób są udostępniane w Internecie wirtualne katalogi biblioteczne, takie jak dostępny pod
adresem http://karo.umk.pl KaRo - Katalog Rozproszony Polskich Bibliotek. Umożliwia on jednoczesne przeszukiwanie baz danych kilkudzie sięciu bibliotek naukowych, utrzymywanych
przy użyciu różnych systemów bibliotecznych,
takich jak Aleph, Horizon czy VTLS Virtua.
Zastosowanie narzędzi opisanych w następnym
artykule umożliwi udostępnianie w podobny
sposób baz danych CDS/ISIS.
Bogate witryny poświęcone protokołowi Z39.50
prowadzą m.in. Biblioteka Kongresu USA
(www.loc.gov/z3950/agency/) oraz National In formation
Standards
Organization
(www.niso.org /z39.50/z3950.html).
Wacław Struk
Narzędzia do udostępniania baz
CDS/ISIS zgodnie z Z39.50
Wzrastająca popularność protokołu Z39.50 spra wiła, że pojawiły się narzędzia do udostępniania
za jego pomocą baz danych CDS/ISIS. W tym
artykule przedstawiamy krótkie opisy trzech takich programów.
ZISIS
Oprogramowanie ZISIS jest stosowane w środowisku systemu operacyjnego Linux jako łącznik
pomiędzy bazami CDS/ISIS a serwerem Z39.50
o nazwie Isite. W skład ZISIS wchodzą dwa programy napisane w języku C z wykorzystaniem
biblioteki ISISDLL:
 zadaniem programu zisis1 jest realizacja wyszukiwania: dokonuje on konwersji otrzymanego zapytania do języka wyszukiwawczego
CDS/ISIS, wykonuje stosowne przeszukiwanie bazy danych CDS/ISIS i zapamiętuje wynik wyszukiwania do wykorzystania przez
interfejs wyszukiwawczy serwera Isite;
 program zisis2 służy do pobierania i formato wania danych z bazy CDS/ISIS: na
podstawie identyfikatora rekordu oraz typu
formatowania przekazanego przez Isite,
odczytuje on wskazany rekord z bazy,
dokonuje
formatowania
zgodnie
ze
standardem USMARC lub SUTRS (ang.
Simple Unstructured Text Record Syntax) i
przekazuje wynik do serwera.
ZISIS obsługuje wyłącznie zdefiniowany w
protokole Z39.50 atrybut use, wszystkie pozostałe atrybuty są ignorowane.
Listopad 2004
ZISIS wymaga opracowania dla każdej bazy formatów wyświetlania o ustalonych nazwach. Podstawowym formatem jest format o nazwie zbudowanej według schematu bazaz1 (gdzie baza to
nazwa bazy danych, np. dla bazy CDS jest to
format cdsz1), którego zadaniem jest generowanie skróconego opisu rekordu zawierającego
identyfikator rekordu. Jeśli baza danych przechowuje dane w formacie USMARC, to nie ma
potrzeby tworzenia innych formatów. W przeciwnym wypadku należy utworzyć format pełnej
prezentacji danych o nazwie bazasutrs (dla bazy
CDS jest to format cdssutrs).
Oprócz formatów dla każdej bazy trzeba przygotować plik konfiguracyjny baza.map, który
określa dla tej bazy sposób konwersji zapytań do
języka wyszukiwawczego CDS/ISIS. W kolejnych wierszach pliku przyporządkowuje się odpowiednim wartościom atrybutu use wyróżniki
pól. Przykładowo, dla bazy danych CDS plik
cds.map mógłby zawierać następujące specyfikacje:
[Default]
cds/1=70
cds/4=24
cds/21=69
cds/1016=
co oznacza, że atrybutowi use 1 (nazwa
osobowa) odpowiada pole 70, atrybutowi use 4
(tytuł) pole 24, a atrybutowi use 21 (hasło
przedmiotowe) pole 69. Wartość 1016 oznacza
dowolne pole i dlatego temu atrybutowi nie
został przyporządkowany wyróżnik. Aby
powyższe
przyporządkowanie
działało
poprawnie tablica CDS.FST musi zapewniać
indeksowanie pól o wyróżnikach 70, 24 i 69 w
taki sposób, aby przypisane terminom
wyszukiwawczym identyfikatory pokrywały się z
wyróżnikami.
Oprogramowaniu ZISIS jest poświęcona witryna
http://uncleaung.com/zisis/, która umożliwia
m.in.
pobranie
pakietu
ZISIS
oraz
oprogramowania Isite. Do podstawowego
testowania konfiguracji można wykorzystać
dostarczony wraz z tym serwerem program
izclient, który jest uproszczonym klientem
Z39.50. Ponadto wraz z Isite jest dostarczany
program zgate, który umożliwia wykorzystanie
przeglądarki internetowej jako klienta Z39.50.
ZSERVER
W odróżnieniu od ZISIS oprogramowanie
ZSERVER może być stosowane zarówno w środowisku systemu Windows jak Unix. Oprogramowanie to zostało utworzone przez BIREME i
korzysta z wersji 4.0 programu W WWISIS.
Podobnie jak ZISIS, ZSERVER wymaga przygotowania dla każdej bazy dwóch formatów prezentacji rekordów: formatu skróconego i formatu
pełnego. Oprogramowanie to korzysta z kilku
plików konfiguracyjnych, z których najważniejszym jest plik zsr.conf. W pliku tym podaje się
podstawowe parametry określające położenie
zasobów serwera, w tym wykaz obsługiwanych
baz danych. Ponadto dla każdej bazy danych
należy utworzyć plik konfiguracyjny o nazwie
baza.def. Plik ten zawiera następujące sekcje:
 sekcja FILE_LOCATION zawiera parametry
określające położenie bazy danych, położenie
indeksów bazy oraz formatu skróconej i formatu pełnej prezentacji danych;
 sekcja
INDEX_DEFINITION
określa
parametry wykorzystywanych indeksów,
 w sekcji ZSERVER podaje się położenie
skryptów obsługujących przeszukiwanie i dostęp do bazy danych oraz przyporządkowanie
formatów CDS/ISIS do oferowanych sposobów formatowania (SUTRS, HTML, XML).
Do obsługi każdej bazy są stosowane trzy skrypty
WWWISIS:
- skrypt obsługi wyszukiwania,
- skrypt prezentacji danych,
- skrypt obsługi przeglądania indeksu.
Zasadniczo skrypty te mogą być jednakowe dla
wszystkich baz danych.
Wraz z serwerem ZSERVER jest dostarczany
klient o nazwie Icone.
ZooPARK
Jest to wieloplatformowy serwer Z39.50, który
może działać w takich systemach operacyjnych
jak Windows, Linux, Solaris czy FreeBSD. Serwer korzysta z dynamicznie ładowanych modułów obsługi baz danych, przy czym związany z
tym interfejs jest otwarty dla programistów.
Obecnie serwer może obsługiwać oprócz baz
danych CDS/ISIS również bazy danych innych
systemów (np. MS SQL Server, MySQL) oraz
aplikacje PHP i PERL.
Na wyjściu serwer może dostarczać dane w następujących formatach: SUTRS, GRS-1,
USMARC, UNIMARC, RUSMARC, HTML
oraz RTF. W skład pakietu ZooP ark wchodzi
również serwer WWW, który zapewnia dostęp
do dokumentów HTML, obsługę skryptów PHP,
PERL itp. ZooPARK posiada również wbudowaną bramę Z39.50 - HTTP, co umożliwia ko rzystanie z serwera za pomocą przeglądarek in ternetowych. Ponadto oprogramowanie ZooPARK obejmuje:
Strona 9
Biuletyn Klubu Użytkowników Pakietu Mikro CDS/ISIS
Z-IRBIS - uproszczony wariant serwera ZooPARK do obsługi baz danych IRBIS oraz
CDS/ISIS,
ZooView - klient Z39.5 0 z interfejsem graficz nym.
Serwer ZooPARK został utworzony w Instytucie
Geologii, Geofizyki i Mineralogii Syberyjskieg o
Oddziału Rosyjskiej Akademii Nauk. Oprogramowanie jest dostępne adresem:
ftp://z3950.uiggm.nsc.ru/pub/ZooPARK
a jego opis w języku rosyjskim zawiera witryna
http://z3950.uiggm.nsc.ru:210
Wacław Struk
Wyprowadzanie danych w
formacie XML przy użyciu
programu WWWISIS
W naszym biuletynie z 2001 roku kilka
artykułów dotyczyło formatu XML i jego
zastosowania w systemie WinISIS oraz
programie WWWISIS. Przypomnijmy, że ten
opracowany przez BIREME program służy do
przetwarzania baz danych CDS/ISIS w
Internecie. Nowe wersje programu WWWISIS oznaczone numerami 4 i 5 - noszą nazwę
WXIS, co jest skrótem anglojęzycznej nazwy
WWWISIS XML IsisScript Server. Począwszy od
wersji 4 polecenia sterujące dzia łaniem
programu WWWISIS są zapisywane przy użyciu
specjalnego języka poleceń IsisScript, którego
składnia jest zgodna z formatem XML.
W dostępnym obecnie 4 wydaniu wersji 5 programu WWWISIS język IsisSript umożliwia
wyprowadzanie danych z przetwarzanej bazy
CDS/ISIS w formacie XML. Służy do tego celu
nowe polecenie isisxml, które może być użyte w
ten sam sposób jak polecenie pft. Przypomnijmy,
że w języku IsisScript:
 polecenia wykonywane dla wszystkich
przetwarzanych rekordów podaje się wewnątrz polecenia sterującego loop (ang. pętla);
 jednym z poleceń, które często występują
wewnątrz takiej pętli sterującej, jest
polecenie display (ang. wyświetl) zawierające
wyprowadzany tekst;
 często wyprowadzany tekst jest wynikiem
polecenia pft (ten skrót określa w języku angielskim format wydruku), które powoduje
sformatowanie bieżącego rekordu zgodnie z
podanym formatem i wyprowadzenie tekstu
będącego wynikiem tej operacji.
Strona 10
O ile polecenie pft wyprowadza zawartość rekordów sformatowaną zgodnie z podanym formatem, to polecenie isisxml wyprowadza pola rekordów jako znaczniki w formacie XML. Na
działanie tego polecenia mają wpływ parametry
isisxml table i isisxml style, z których pierwszy
określa wykaz wyprowadzanych pól (jeśli nie
użyto tego parametru wyprowadzane są
wszystkie pola), a drugi – styl wyprowadzania
danych. Dostępne są trzy style oznaczone
numerami 0, 1 i 2, przy czym:
- w stylu 0 są wyprowadzane wszystkie pola rekordu jako znaczniki field,
- w stylu 1 są wyprowadzane wszystkie pola rekordu jako znaczniki nazwa lub vnn (nazwa
jest nazwą pola określoną w parametrze
isisxml table, a nn jest wyróżnikiem pola, które
nie występuje w tak zdefiniowanym wykazie),
- w stylu 2 są wyprowadzane tylko pola z
wykazu określonego przy użyciu parametru
isisxml table przy zastosowaniu nazw
zdefiniowanych w tym wykazie.
Jeśli nie zdefiniowano parametru isisxml style,
stosowany jest domyślnie styl 0.
Wartością parametru isisxml table jest tekst, którego kolejne wiersze definiują poszczególne wyprowadzane pola rekordu i mają następującą postać ogólną:
nn nazwa
gdzie nn jest wyróżnikiem wyprowadzanego
pola. Jeden z wierszy może także określać, jaki
znacznik będzie stosowany do wyprowadzania
rekordów. Taki wiersz ma postać:
root=znacznik
Standardowo rekordy są wyprowadzane jako
znaczniki record.
Jeśli zatem zastosowane zostaną parametry
<parm name="isisxml table">
<pft>'root=cds'/'24 Tytuł'/
'70 Autor'/</pft>
</parm>
<parm name="isisxml style">2</parm>
to w wyniku użycia polecenia isisxml
<loop>
<display><isisxml>*</isisxml></display>
</loop>
z bazy CDS może zostać wyprowadzony m.in.
następujący rekord:
<cds mfn="13">
<Tytuł>Experience with three vapour
methods for measuring water
potential in plants</Tytuł>
<Autor>Barrs, H.D.</Autor>
<Autor>Slatyer, R.O.</Autor>
</cds>
Przy użyciu stylu 1 ten sam rekord zostałby wyprowadzony w następującej postaci:
<cds mfn="13">
<Tytuł>Experience with three vapour
methods for measuring water
potential in plants</Tytuł>
Listopad 2004
<v26><c>1965</c></v26>
<v30><a>p. 369-384</a>
<b>illus.</b></v30>
<v44>Methodology of plant ecophysiology: proceedings of the
Montpellier Symposium</v44>
<v50>Incl. bibl.</v50>
<v69>Paper on: <plant physiology>
<water><pressure><measurement and
instruments></v69>
<Autor>Barrs, H.D.</Autor>
<Autor>Slatyer, R.O.</Autor>
</cds>
Z polecenia isisxml szeroko korzystają opisane w
następnym artykule moduły WXIS.
Zbigniew Nowicki
Moduły WXIS
Nowym produktem rozpowszechnianym bezpłatnie przez BIREME są tzw. moduły WXIS. Jest
to zestaw 7 skryptów dla programu WWWISIS
w wersji 5.4, który nosi nazwę WXIS. Skrypty te
realizują następujące funkcje (w nawiasach
podano nazwę skryptu):
 sekwencyjne wyprowadzanie rekordów z bazy
danych (list.xis),
 wyprowadzanie wyników wyszukiwania w bazie danych (search.xis),
 wyprowadzanie terminów ze słownika bazy
danych (index.xis),
 zablokowanie rekordu dla celów edycji
(edit.xis),
 zapisanie nowej zawartości rekordu i odblokowanie go (write.xis),
 logiczne usunięcie rekordu (delete.xis),
 wykonanie takich czynności systemowych, jak
usunięcie blokad w bazie danych czy utworzenie nowej bazy danych (control.xis).
Wszystkie moduły WXIS wyprowadzają dane w
formacie XML, co po dołączeniu specyfikacji
stylów w formacie XSL (ang. eXtensible Stylesheet Language) pozwala na opracowywanie
złożonych aplikacji prze twarzających bazy danych CDS/ISIS w Internecie.
Każdy z modułów wymaga dostarczenia określonych parametrów, które szczegółowo definiują
przetwarzanie danych. I tak wszystkie moduły
wymagają wskazania przetwarzanej bazy danych
(parametr database), moduły wyprowadzające
grupę rekordów (list i search) wymagają ponadto
wskazania pierwszego rekordu tej grupy (para metr from) i liczby wyprowadzanych rekordów
(parametr count), a moduły przetwarzające pojedynczy rekord (edit, write i delete) wymagają
wskazania numeru MFN tego rekordu (parametr
mfn), identyfikatora właściciela blokady (para metr lockid) i czasu utrzymywania blokady (parametr expire). Jak wiadomo, w bazie CDS/ISIS
edycja lub usunięcie rekordu jest możliwe dopie-
ro po zablokowaniu danego rekordu. Program
WWWISIS wymaga identyfikacji właścicieli
blokad, a ponadto umożliwia automatyczne odblokowanie rekordu po upływie określonego
czasu.
Moduły WXIS mogą być wykorzystywane na
dwa sposoby – bezpośrednio, czyli przez wywołanie programu WXIS ze wskazaniem odpowiedniego skryptu i parametrów, oraz za pośrednic twem PHP (przypomnijmy, że PHP jest narzędziem, które łatwo pozwala włączać do stron
WWW interakcje z bazami danych). W tym celu
twórcy modułów przygotowali specjalne programy PHP, które powodują wywołanie programu
WXIS i wykonanie wskazanego skryptu. Z programów tych korzystają dwie przykładowe aplikacje, które są dystrybuowane wraz modułami
WXIS. Są to:
APPLIC-A: prosta aplikacja do przeglądania i
przeszukiwania bazy danych CDS, która
umożliwia także modyfikację lub usuwanie
rekordów;
ITX: aplikacja generująca na podstawie wej ściowej bazy danych nową bazę CDS/ISIS,
która zawiera te same dane w formacie XML
(zapisane w jednym polu).
Moduły WXIS są dystrybuowane za pośrednictwem witryny
http://productos.bvsalud.org/product.php
?id=wxis-modules&lang=en
osobno dla platformy Windows i Linux. Instalacja modułów WXIS wymaga uprzedniego zainstalowania:
 serwera internetowego (dla celów testowych
może być to serwer lokalny),
 programu WWWISIS w wersji 5.4 (w
przypadku użycia serwera innego niż lokalny
jest wymagane uiszczenie opłaty licencyjnej),
 motoru PHP w wersji od 4.0.6 do 4.2.3 (użycie wyższych wersji motoru będzie wymagać
modyfikacji w programach PHP).
Dodatkowo, motor PHP musi zostać dostosowany do współpracy z procesorem XML o nazwie
Sablotron, który korzysta z parsera XML o nazwie Expat. W tym celu należy:
 w pliku konfiguracyjnym PHP.INI w sekcji
Paths and Directories uaktywnić wiersz
extension_dir = c:\php\extensions\
a w sekcji Dynamic Extensions uaktywnić
wiersz:
extension=php_sablot.dll
 skopiować do katalogu systemowego Windows, który zawiera biblioteki dynamiczne
DLL (\windows\system32 lub \windows\
system), biblioteki sablot.dll i expat.dll
zawarte w katalogu \php\dlls.
Strona 11
Biuletyn Klubu Użytkowników Pakietu Mikro CDS/ISIS
Moduły WXIS są dystrybuowane w postaci pliku
skompresowanego, który należy rozpakować w
katalogu głównym dokumentów serwera z zachowaniem oryginalnej struktury podkatalogów.
W wyniku tej operacji w tym katalogu głównym
zostaną utworzone następujące podkatalogi:
applic-a katalog zawierający aplikację APPLIC-A,
itx katalog zawierający aplikację ITX,
wxis-modules katalog zawierający moduły
WXIS i strony WWW umożliwiające
testowanie bezpośredniego dostępu do tych
modułów,
wxis-php katalog zawierający programy PHP
zapewniające dostęp do modułów WXIS i
strony WWW umożliwiające testowanie
tego dostępu za pośrednictwem PHP.
Obie przykładowe aplikacje zawierają zaszyte
szablony ścieżek dostępu, które muszą być zastąpione faktycznymi ścieżkami dostępu do dokumentów serwera WWW. W tym celu przed
pierwszym użyciem każdej z tych aplikacji
trzeba
wykonać
stosowny
program
konfiguracyjny, otwierając w przeglądarce
dokument
http://moj-serwer/aplikacja/setup.php
gdzie mój-serwer jest nazwą serwera, a aplikacja
nazwą odpowiedniej aplikacji (APPLIC-A lub
ITX).
W podsumowaniu można stwierdzić, że moduły
WXIS są wygodnym narzędziem do szybkiego
opracowywania własnych aplikacji prze twarzających bazy danych CDS/ISIS w Internecie z użyciem technologii XML/XSLT. Osobom, które
podejmą się tego zadania, zaleca się najpierw
szczegółowe zapoznanie się z programami PHP
wchodzącymi w skład przykładowych aplikacji.
Doświadczeni programiści mogą na podstawie
modułów PHP opracować aplikacje wykorzystujące ich własne skrypty w celu udostępnienia w
Internecie baz danych CDS/ISIS przetwarzanych
w technologii XML/XSLT.
Zbigniew Nowicki
Nowi użytkownicy
W celu ułatwienia nawiązywania kontaktów mię dzy polskimi użytkownikami pakietu Mikro
CDS/ISIS prezentujemy poniżej listę tych użytkowników, którzy uzyskali licencję na korzystanie z pakietu od listopada 200 3 do października
2004. Dane użytkowników zostały uporządkowane w kolejności otrzymywania licencji.
Górnośląski Park Etnograficzny
ul. Parkowa
41-500 CHORZÓW
Osoba odpowiedzialna: Ewa Zacharyasz
Strona 12
Instytut Gospodarki Przestrzennej i Mieszkal nictwa
Krzywickiego 9
02-078 WARSZAWA
Osoba odpowiedzialna: Alina Połocka
Przemyska Biblioteka Publiczna
Słowackiego 15
37-700 PRZEMYŚL
Osoba odpowiedzialna: Grażyna Balicka
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Biblioteka Główna
Oczapowskiego 4
10-719 OLSZTYN
Osoba odpowiedzialna: Teresa Łagodzińska Małyszko
Muzeum Śląskie
Al. Korfantego 3
40-005 KATOWICE
Osoba odpowiedzialna: Jadwiga Gołębiowska
Listopad 2004
Wyższa Szkoła Języków Obcych i Zarządzania
Finansami AVANS
ul. Radarowa 6
02-137 WARSZAWA
Osoba odpowiedzialna: Joanna Dłutek
Śląski Teatr Tańca
ul. Żeromskiego 27
41-902 BYTOM
Osoba odpowiedzialna: Agnieszka Osman Tura
Agencja Ochrony Osób i Mienia GROM
Piłsudskiego 32
10-578 OLSZTYN
Osoba odpowiedzialna: Dariusz Kaliszewski
Akademia Świętokrzyska
Instytut Bibliotekoznawstwa i Dziennikarstwa
Leśna 16
25-509 KIELCE
Osoba odpowiedzialna: Adam Jachimczyk
Instytut Pamięci Narodowej
Oddział w Poznaniu
Rolna 45a
61-487 POZNAŃ
Osoba odpowiedzialna: Miłosz Michalski
Strona 13