Prezentacja maturalna w zgodzie z prawem

Transkrypt

Wyższa Szkoła Umiejętności Społecznych w Poznaniu
PREZENTACJA MATURALNA W ZGODZIE Z PRAWEM
Prezentacja maturalna
w zgodzie z prawem
Wyższa Szkoła Umiejętności Społecznych
ul. Głogowska 26, 60-734 Poznań
tel.: 61-886-28-00, e-mail: [email protected]
WWW.WSUS.PL
PRAWO · DZIENNIKARSTWO I KOMUNIKACJA SPOŁECZNA · ZARZĄDZANIE · WZORNICTWO ·
Standardy dotyczące przytaczania urywków lub wykorzystywania cudzych utworów
w całości opisane zostały poniżej.
ARCHITEKTURA WNĘTRZ · INFORMACJA NAUKOWA I BIBLIOTEKOZNAWSTWO
Prezentacje
maturalne
przyjmują
formy
słowne,
multimedialne i graficzne. W trakcie prezentacji uczniowie wykorzystują utwory: literackie,
dramatyczne, plastyczne, fotograficzne, choreograficzne, publicystyczne, naukowe,
kartograficzne, audiowizualne a wielokrotnie także dobra pokrewne: utrwalone
artystyczne wykonania (wokalistów, instrumentalistów, aktorów, dyrygentów itp.) oraz
fonogramy i wideogramy (utrwalenia wykonań utworów lub innych zjawisk). Zdarza się
także wykorzystywanie nadań programów radiowych i telewizyjnych. Zgodnie z ustawą
z dnia 4 lutego 1994 roku o prawie autorskim i prawach pokrewnych (dalej: pr.aut.),
te wszystkie utwory i dobra pokrewne chronione są prawami wyłącznymi. Oznacza to, że
na korzystanie z nich trzeba mieć zgodę właścicieli praw lub wskazać właściwy przepis
prawa zezwalający na ten sposób eksploatacji. Twórcom przysługują w ramach tych
wyłącznych praw, autorskie prawa osobiste (art.16 pr.aut.) i autorskie prawa majątkowe
(art.17 pr.aut.). Prawa osobiste są niezbywalne i niegasnące w czasie. Prawa majątkowe
wygasają po 70 latach od śmierci autora. Bez zgody autora wolno więc utwór wykorzystać
dopiero 70 lat po jego śmierci (art.36 pr.aut.). W przypadku dóbr pokrewnych 50 lat od ich
publikacji lub innego rozpowszechnienia. W niektórych przypadkach prawo zezwala na
korzystanie z utworów i dóbr pokrewnych bez konieczności uzyskiwania zezwolenia
i zapłaty wynagrodzenia. Do takich przypadków należy właśnie prezentacja maturalna i to
bez względu na jej formę, gdyż utwory i dobra pokrewne są wykorzystywane w celach
dydaktycznych, w ramach instytucji oświatowej, o czym przesądza art.27 prawa
autorskiego. Sama prezentacja maturalna to również utwór co najmniej
popularnonaukowy, gdyż przygotowywany jest przez ucznia, stanowi wyraz jego
indywidualnego podejścia do tematu. Wobec tego korzystanie w jej treści z cudzych
utworów musi być poddane rygorom tzw. prawa cytatu (art.29 ust.1 pr.aut.). Prawo cytatu
zezwala na wykorzystanie urywków cudzych utworów lub drobnych utworów w całości
w innym utworze, m.in. w celu wyjaśniania i analizy krytycznej. Prezentacja maturalna,
nawet jeśli nie wygasły autorskie lub pokrewne prawa majątkowe, spełnia te cele. Wobec
tego jednak, że autorom przysługują niezbywalne prawa osobiste, aby nie popełnić
przestępstwa tzw. plagiatu (art.115 pr.aut.), musimy zadbać o właściwą informację o tym,
kto jest autorem wykorzystywanego dzieła, jaki jest jego tytuł i skąd zaczerpnęliśmy dany
urywek lub cały drobny utwór, np. wiersz. Podobnie, co do artystów, wykonawców
i producentów. Informacja powyższa może być podana w sposób dowolny, jak mówi
przepis art.34 pr.aut. „uwzględniając istniejące możliwości”, a więc zarówno poprzez
pisemne podanie informacji - odsyłaczem, przypisem, jak i słowne, podczas lub
po zakończeniu prezentacji. Za niewłaściwą uznaje się prezentację, która składać się będzie
wyłącznie z urywków cudzych utworów bez wkładu intelektualnego samego ucznia.
PODSTAWOWE ZASADY OPISU BIBLIOGRAFICZNEGO
I REDAGOWANIA PRZYPISÓW
maturalnych, tj. drukowanych książkach i artykułach z czasopism, materiałach zaczerpniętych
I.
Opis
bibliograficzny
dokumentów
drukowanych
oraz
specjalnych
(niepublikowanych, archiwalnych)
A. Wydawnictwa zwarte (książki)
Opis obejmuje następujące elementy:
-
Autor: nazwisko, a po nim imię (dopuszcza się redukowanie do inicjału imienia),
w przypadku większej liczby autorów niż trzech należy przyjąć tylko pierwszego, dodając
skrót ‘et al.’ = ‘et alli’, czyli ‘i inni’,
-
Tytuł, gdy dzieło jest pracą zbiorową mającą redaktora, wówczas jako pierwszy element
opisu w miejsce autora podawany jest tytuł. Można podać też podtytuł,
gdy jest to korzystne dla jasności przypisu,
-
Redaktor naukowy (edytor), w przypadku pracy zbiorowej wielu autorów, ale ten element
opisu uznany jest za fakultatywny, a więc nieobowiązkowy,
-
Wydanie. Wyłącznie wydanie wyższe od pierwszego, zawsze cyframi arabskimi.
Publikacja. Szczegóły dotyczące miejsca wydania i wydawcy są fakultatywne, niemniej
jednak często podawane,
-
Rok wydania, Cyframi arabskimi w postaci czterocyfrowej, element obowiązkowy,
Uwagi, np. numer tomu (element fakultatywny),
Numer znormalizowany czyli ISBN. Podawany w bibliografii załącznikowej, pomijany
w przypisach, gdy odsyłamy do tzw. fragmentu.
UWAGA: Wyróżnienia typograficzne w rodzaju: wersaliki (duże litery), pismo proste (antykwa), pochyłe
(kursywa)
oraz
interpunkcja
opisów
zależą
od
piszącego.
Ważne
jednak,
by
stosować
je jednolicie i konsekwentnie.
Przykład opisu książki jako całości użyty w przypisie:
Szkutnik, Z. Metodyka pisania pracy dyplomowej. Skrypt dla studentów. Poznań: Wydaw. Poznańskie, 2005,
s. 126-132.
W bibliografii załącznikowej maturalnej prezentacji należy zastąpić strony numerem ISBN:
SZKUTNIK, Z. Metodyka pisania pracy dyplomowej. Skrypt dla studentów. Poznań: Wydaw. Poznańskie, 2005.
ISBN 83-7177-371-4.
Przykład opisu artykułu (rozdziału mającego odrębnego autora) w książce:
GRUCHAŁA, J. Sztuka sporządzania przypisów (z polskiej perspektywy).
In OLIVER, P. Jak pisać prace uniwersyteckie: poradnik dla studentów. Kraków: Wydaw. Literackie, 1999, s. 140152.
Opis ten jest bardzo charakterystyczny, bowiem składa się z dwóch części: opisu artykułu i rozpoczynającego
się po In (w) opisu dokumentu macierzystego, w którym ten artykuł się znajduje.
WWW.WSUS.PL
z Internetu oraz pracach niepublikowanych.
Skupimy uwagę na głównych rodzajach dokumentów wykorzystywanych w prezentacjach
B.
Opis artykułu w wydawnictwie ciągłym (czasopiśmie)
Elementy takiego uproszczonego opisu są następujące:
Autor artykułu,
-
Lokalizacja w obrębie dokumentu macierzystego.
Tytuł artykułu (ewentualnie podtytuł oddzielony dwukropkiem),
Tytuł dokumentu macierzystego, czyli czasopisma,
Przykład:
MIKOŁAJEWSKA, B. Plaga plagiatów: raport. ‘Polityka’ 2010 nr 43 s. 38-43.
Przypisy, w których dokumentujemy wykorzystanie prac niepublikowanych, a także materiałów archiwalnych
redaguje się inaczej. Ich opisy bibliograficzne zawierają inne elementy i są odmiennie konstruowane.
C.
-
Opis prac niepublikowanych
Autor (nazwisko i inicjał imienia),
Tytuł (ewentualnie z dodatkami do tytułu),
Określenie rodzaju pracy ( np. licencjacka),
Nazwa instytucji, w której wykonano pracę, jej siedzibę oraz rok zakończenia (obrony),
Informacja o technice wykonania (np. komputeropis),
Ewentualnie zwięzła notatka o miejscu przechowywania pracy.
Przykład:
MAJZEL, J. Pointa w retoryce dziennikarskiej (prasowej i telewizyjnej). Praca licencjacka, WSUS w Poznaniu,
2004, wydruk komputerowy.
II.
Opis bibliograficzny dokumentów elektronicznych
Sprowadzenie opisu dokumentów elektronicznych tylko do jednego elementu: adresu
internetowego, z uwagi na zawartą w nim szczupłość i powierzchowność niezbędnej informacji jest
błędem.
Jak zatem poprawnie informować w prezentacjach maturalnych o takich dokumentach?
A. Oto standard opisu e-książki:
-
Autor,
-
Tytuł,
-
Typ nośnika podawany w nawiasach prostokątnych, np. [online]. W razie potrzeby, gdy
korzystamy także z innych niż e-książki wydawnictw, tu precyzujemy typ publikacji, np.:
[dokument elektroniczny], [poczta elektroniczna], [wydawnictwo zwarte na CD-ROM, DVD]
czy [baza danych online],
-
Kolejność wydania/wersji/aktualizacji (używać wyrażeń występujących w źródle),
Miejsce wydania: wydawca, data wydania,
Data dostępu obowiązkowa, w przypadku dokumentów online poprzedzona słowem
‘dostęp:’. Podajemy ją w postaci numerycznej oddzielając liczby dywizem [dostęp: 201009-12] lub słownej [dostęp: 12 września 2010] - jej elementy mają wówczas odmienną
kolejność. Tu trzeba też pamiętać o użyciu właściwej końcówki gramatycznej nazwy
miesiąca,
WWW.WSUS.PL
Wydanie,
-
-
Warunki
dostępu
(obowiązkowe
w
przypadku
dokumentów
online).
Zaleca
się poprzedzać tę informację wyrażeniem ‘Dostępny’, np. Dostępny w World Wide Web:
http://www...], Dostępny w Internecie: Lista dyskusyjna...
2005 [dostęp: 2010-10-31]. Dostępny w World Wide Web: http://www.sbc.org.pl/dlibra/doccontent?
id=10515&dirids=10
B. Standard opisu artykułu w e-czasopiśmie:
Odnajdziemy w nim elementy poznane już wcześniej, np.:
ŚLIWIŃSKA, E. opis bibliograficzny dokumentów elektronicznych: standardy dla potrzeb cytowania w
przypisach. In ‘EBIB Elektroniczny Biuletyn Informacyjny Bibliotekarzy’. [Online] 2000 nr 6 (14)
[dostęp: 2010-10-31]. Dostępny w World Wide Web.
B: http://www.oss.wroc.pl/biuletyn/ebib14/sliwinska.html
Więcej przykładów opisu bibliograficznego innych typów dokumentów zob. Szkutnik, Z. dz. cyt., s. 133-135.
III.
Zasady sporządzania przypisów
Przybliżymy tu jedynie przypisy mające najczęściej zastosowanie. O licznych szczegółowych można
przeczytać w rekomendowanym już skrypcie Z. Szkutnika.
-
Gdy w przypisie wymieniamy dane opracowania (źródła) po raz pierwszy, to opis
bibliograficzny musi być podawany w pełnym brzmieniu z odesłaniem do konkretnej
strony.
-
Jeśli w prezentacji cytowane jest wielokrotnie tylko jedno dzieło danego autora,
wymieniamy nazwisko autora, a zamiast tytułu typowy skrót łaciński (op.cit. = opus
citatum) lub polski (dz.cyt. = dzieło cytowane), Przykład: OLIVER, P. dz.cyt., 45.
-
Jeżeli w kolejno po sobie następujących przypisach zawierających tylko jeden opis
bibliograficzny, powołujemy się na tę samą pozycję literaturową, to również używamy
typowych skrótów, np. ‘tamże’ czy ‘jw.’ (jak wyżej).
Przykład:
Młyniec, W., Ufnalska, S., Scientific communications, czyli jak pisać i prezentować
15
prace naukowe. Poznań: Sorus, 2003 s. 74.
16
-
Tamże s. 78.
Jeśli powołujemy się w pracy na więcej dzieł danego autora, to po nazwisku i inicjale
imienia autora podaje się początek tytułu dzieła z wielokropkiem oraz numer strony.
Przykład:
Miśkiewicz, B. Praca... s. 78.
21
Tenże Wstęp... s. 61.
22
-
Kiedy w tekście zasadniczym swojej pracy zreferowaliśmy czyjeś poglądy nie przytaczając
ich dosłownie, to także należy się na nie powołać, zaczynając opis bibliograficzny od skrótu
‘Zob.’ (Zobacz) i odsyłając następnie na te strony dzieła, skąd pochodzi zreferowana myśl.
Jeśli myśli te zawarte były w różnych miejscach – można wówczas użyć określenia ‘passim’
= wszędzie, tu i ówdzie.
WWW.WSUS.PL
SZKUTNIK, Z. Metodyka pisania pracy dyplomowej. Skrypt dla studentów. [Online] Poznań: Wydaw. Poznańskie,
Przykład:

Prezentacja maturalna w zgodzie z prawem

Transkrypt

Podobne dokumenty

Regulamin konkursu: 1. W konkursie mogą wziąć udział licealiści

Witaj!!! - Wyższa Szkoła Umiejętności Społecznych

Publikacje wydane przez Ośrodek Badania Rynku Sztuki Współczesn

TANIEC

HISTORIA Metamorfozy Wszystko zaczęło się w 1992r. W

Hasło intranet

Teoria i praktyka współczesnej komunikacji społecznej. Nowe

Teoria i praktyka współczesnej komunikacji społecznej. Nowe

WSUS