Beata Menderak Jak pomóc dziecku z zespołem

Beata Menderak
Jak pomóc dziecku z zespołem nadpobudliwości
psychoruchowej i deficytem uwagi/ ADHD ?
Dzieci z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej i zaburzeniami koncentracji uwagi
nazywanym z angielska (ADHD - Attention Deficyt Hiperactivity Disorder) nie potrafią
odraczać reakcji ani hamować swojego zachowania. Dzieje się tak z powodu nieprawidłowej
przemiany neuroprzekaźników w mózgu, zwłaszcza dopaminy. Dziecko nie potrafi działać
planowo, realizować celu, tylko reaguje na doraźne bodźce. Nie jest nawet w stanie
selekcjonować napływających bodźców według ich ważności. Reaguje na ten, który jest
w danej chwili najsilniejszy. Dziecko nadpobudliwe psychoruchowo ma trudności
z koncentracją uwagi. Tylko przez chwilę potrafi skupić się na wykonywanej czynności. Stale
ją przerywa, kręci się, wierci, macha nogami, przeszkadza innym w działaniu. Wszędzie go
pełno, stale coś psoci, wchodzi na meble, stwarza sytuacje zagrażające własnemu
bezpieczeństwu i zdrowiu. Nadpobudliwość psychoruchowa przejawia się nie tylko
w zakresie sfery ruchowej czy poznawczej. Często też występują zaburzenia w sferze
emocjonalnej. Dziecko przejawia częste napady złości, łatwo wchodzi w konflikty z innymi,
jest agresywne, często wdaje się w bijatyki i kłótnie. Zdarza się także, że na zwróconą sobie
uwagę odpowiada w sposób gwałtowny, niegrzeczny, wręcz arogancki. Dziecko takie nie jest
lubiane w grupie, dzieci nie chcą się z nim bawić, unikają z nim wszelkich kontaktów.
Nieopanowanie swoich reakcji emocjonalnych, ich nieproporcjonalność w stosunku do
bodźca, również wybuchowość, gwałtowność, impulsywność to cechy zachowań, które nie są
akceptowane przez inne dzieci. Dość rzadko jednak można zaobserwować występowanie
objawów tylko w sferze ruchowej lub tylko w sferze emocjonalnej. W większości
przypadków one współwystępują ze sobą.
Co może wzbudzić Twój niepokój ?
*nadmierna ruchliwość:
dziecko nie jest w stanie usiedzieć na miejscu, ma często nerwowe ruchy rąk i nóg, nie umie
spokojnie bawić się ani odpoczywać, jest nadmiernie gadatliwe, hałaśliwe, robi rzeczy
ryzykowne nie umiejąc przewidzieć konsekwencji, ma kłopoty z wieczornym zaśnięciem;
*brak koncentracji:
słucha nieuważnie, nie jest w stanie skupić się na szczegółach, łatwo się rozprasza pod
wpływem zewnętrznych zdarzeń, jest mało spostrzegawcze, nie pamięta, co miało zrobić,
często buja w obłokach;
*impulsywność:
podejmuje pochopne decyzje, łatwo bez zastanowienia akceptuje cudze pomysły, często
przerywa innym, wyrywa się z odpowiedzą, zanim zostanie zadane pytanie, wydaje się
agresywne, bo nie potrafi powstrzymywać się od natychmiastowego zaspokajania potrzeb;
*zaburzone relacje z rówieśnikami:
ma zazwyczaj nie najlepszą pozycję w grupie, nie umie przegrywać, musi koncentrować na
sobie uwagę, często w sposób nie zamierzony zadaje krzywdę innym;
Zaburzenie mechanizmu hamowania powoduje, że reakcje człowieka nadpobudliwego
stają się natychmiastowe, impulsywne i nieprzewidywalne. Przy dużym nasileniu tych cech
nie da się działać według społecznie przyjętych reguł ani realizować ustalonych celów.
Zadanie rodziny i szkoły polega na stopniowym rozwijaniu umiejętności hamowania - tak, by
nadpobudliwy mógł kierować swoim zachowaniem.
Rodzice i nauczyciele stosują techniki skuteczne wobec innych dzieci i... ponoszą
porażki. Rozkręca się spirala wzajemnych pretensji „o wszystko". Długotrwałe porażki
pogarszają funkcjonowanie dziecka nadpobudliwego tym dotkliwiej, że rozwijają i utrwalają
w nim złe wzorce życia społecznego. Potęgują się frustracje, a w ich następstwie wzajemne
nadużycia i agresja. Opiekunowie dziecka obwiniają siebie za nieudolność, a dziecko za złą
wolę. Rodzina i szkoła mają wzajemne pretensje, co pochłania wiele energii.
Postępowanie z dzieckiem nadpobudliwym psychoruchowo powinno być
wielokierunkowe, tzw. terapia skojarzona , na którą składają się :
-psychoedukacja- przekazanie wiedzy na temat przyczyn zaburzeń, zrozumienie dziecka
i jego problemu, zdobycie umiejętności umożliwiających dostosowanie środowiska i metod
wychowawczych do potrzeb dziecka,
-psychoterapia - trening umiejętności społecznych, wzmocnienie poczucia własnej wartości
dziecka oraz psychoterapia skierowana na rodzinę,
-farmakoterapia - dobranie odpowiednich leków w celu zmniejszenia objawów choroby, aby
ułatwić funkcjonowanie dziecka w szkole i w rodzinie,
-nutroterapia(odżywianie) - leczenie przez odżywianie-skuteczna innowacyjna metoda
terapeutyczna.
W 1999 r. powołano Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom Nadpobudliwym „Ponad” ,
które prowadzi m.in. grupy wsparcia, działalność informacyjną, zakład szkoleń, działalność
interwencyjną i mediacyjną, klub nutroterapii (więcej informacji na temat można uzyskać pod
nr tel.022 4231743 wt.,czw.10-14).
Tematyką ADHD zainteresowałam się, uczestnicząc w konferencji „Pokochaj dziecko
z ADHD-bo razem łatwiej”, która odbyła się w Tarnowie 21 maja 2005 roku.