I. Bóg jest Życiem
Transkrypt
I. Bóg jest Życiem
I. Bóg jest Życiem „Bóg rzekł: «Niechaj się zaroją wody od istot żywych, a ptactwo niechaj lata nad ziemią, pod sklepieniem nieba!» Tak stworzył Bóg wielkie potwory morskie i wszelkiego rodzaju pływające istoty żywe, którymi zaroiły się wody, oraz wszelkie ptactwo skrzydlate różnego rodzaju. Bóg widząc, że były dobre, pobłogosławił je tymi słowami: «Bądźcie płodne i mnóżcie się, abyście zapełniały wody w morzach, a ptactwo niechaj się rozmnaża na ziemi». I tak upłynął wieczór i poranek – dzień piąty. Potem Bóg rzekł: «Niechaj ziemia wyda istoty żywe różnego rodzaju: bydło, zwierzęta pełzające i dzikie zwierzęta według ich rodzajów!» I stało się tak: Bóg uczynił różne rodzaje dzikich zwierząt, bydła i wszelkich zwierząt pełzających po ziemi. I widział Bóg, że były dobre. A wreszcie rzekł Bóg: «Uczyńmy człowieka na Nasz obraz, podobnego Nam. Niech panuje nad rybami morskimi, nad ptactwem powietrznym, nad bydłem, nad ziemią i nad wszystkimi zwierzętami pełzającymi po ziemi!» Stworzył więc Bóg człowieka na swój obraz, na obraz Boży go stworzył: stworzył mężczyznę i niewiastę. Po czym Bóg im błogosławił, mówiąc do nich: «Bądźcie płodni i rozmnażajcie się, abyście zaludnili ziemię i uczynili ją sobie poddaną; abyście panowali nad rybami morskimi, nad ptactwem powietrznym i nad wszystkimi zwierzętami pełzającymi po ziemi». I rzekł Bóg: «Oto wam daję wszelką roślinę przynoszącą ziarno po całej ziemi i wszelkie drzewo, którego owoc ma w sobie nasienie: dla was będą one pokarmem (…). I tak upłynął wieczór i poranek – dzień szósty” (Rdz 1,20-31). 14 TROSZCZYĆ SIĘ O ŻYCIE Warto przeczytać Jan Paweł II, Wierzę w Boga Ojca Stworzyciela, Watykan 1987. Jan Paweł II, Wierzę w Jezusa Chrystusa Odkupiciela, Watykan 1989. Ratzinger J. – Benedykt XVI, „Ja jestem”, w: Jezus z Nazaretu. Część 1. Od chrztu w Jordanie do przemienienia, Kraków 2007, s. 284-292. Brzegowy T., Bóg Panem życia, w: „Ruch Biblijno-Liturgiczny”, 2/1987, s. 153-159. Gryglewicz F., Życie chrześcijańskie w ujęciu św. Jana Ewangelisty, Katowice 1984. Guardini R., O Bogu żywym, Warszawa 1987. Lafrance J., Wybierać Boga, Częstochowa 2001. Pisarek S., „Życie” i „śmierć” w Piśmie Świętym, w: Grzybek S. red., Vademecum biblijne, Kraków 1991, s. 71-82. Romaniuk K., Słowo i życie, Lublin 2001. Rosłon J.W., Idea życia według pierwszych trzech rozdziałów Księgi Rodzaju, w: „Studia Theologica Varsoviensis”, 2/1966, s. 269-363. Stachowiak L., Teologia życia w Starym Testamencie, w: „Roczniki Teologiczno-Kanoniczne”, 1/1970, s. 13-21. Stefanek S., „Dziękuję Ci, że mnie stworzyłeś tak cudownie” (Ps 139,14), w: Styczeń T., Życie jest święte (sympozja Instytutu Jana Pawła II, t. 6), Lublin 1993, s. 7-12. Schemat Bóg jest Życiem 1. Bóg źródłem życia 2. Jezus udziela życia w obfitości 3. Zobowiązania człowieka wobec Boga BÓG ŹRÓDŁEM ŻYCIA 15 Z Biblii wynika, że słowa Boga: „Ja jestem żywy”, występujące w tekstach starotestamentowych, są echem bardzo starej i popularnej formuły wyznania wiary: „Na życie Pana” (Sdz 8,19; 1 Krl 17,1) czy „Bóg żywy” (1 Sm 26,36; 2 Krl 19,16). Bóg Izraela jest Bogiem żywym. Wypowiedź ta pozostaje daleka od wyobrażeń umierających i zmartwychwstających bogów, charakterystycznych dla świata pogańskiego, a nawet jest ich antytezą. Tylko „Pan jest prawdziwym Bogiem, jest Bogiem i Królem wiecznym” (Jr 10,10). On jest także źródłem wszelkiego życia. Pismo Święte, od pierwszej stronicy do ostatniej, świadczy o tym, jak głęboko jej autorzy pojmują życie objawiające się we wszystkich formach. Podkreślają, że proponowana przez nich koncepcja życia ma źródło w Bogu. Jest Jego darem. Stanowi tajemnicę, ale równocześnie jest dowodem Jego niewypowiedzianej hojności. Jest głównym błogosławieństwem Bożym. Wyrażają to słowa: „Kładę przed wami życie i śmierć, błogosławieństwo i przekleństwo. Wybierajcie więc życie” (Pwt 30,19). 1. Bóg źródłem życia Według Pisma Świętego tylko Bóg ma życie: „Ty zaś jesteś zawsze ten sam i lata Twoje nie mają końca” (Ps 102,28), i tylko On powołuje wszystko do istnienia (por. Rdz 1). Jest bowiem Bogiem żywym (por. Jr 10,10), który jako jedyny jest źródłem ludzkiej egzystencji na ziemi i to On decyduje o życiu i śmierci człowieka (por. Rdz 2,7; 1 Sm 2,6). Jako „źródło życia” (Ps 36,10) jest ową stwórczą siłą, która przenika człowieka, ziemię i kosmos. Będąc Bogiem żyjącym, jest jednocześnie doświadczany jako osoba; Jego suwerenne i wierne „ja” obiecuje i spełnia, działa i prowadzi, wymaga i rozkazuje. Dzięki temu, że Bóg jest wszechmocny, może udzielać życia różnym stworzeniom, a przede wszystkim ludziom. Jest 16 TROSZCZYĆ SIĘ O ŻYCIE Bogiem nieba i ziemi (por. Rdz 24,3.7; Ezd 5,11). Jego wszechmoc objawia się w czynach (por. Rdz 28,3; 48,3; Hi 33,4; Ap 11,17): „uczyni wszystko, co zechce” (Ps 115,3), dla Niego „nie ma nic niemożliwego” (Jr 32,17; Łk 1,37). W odróżnieniu od „bogów”, którzy „nie uczynili nieba i ziemi” (Jr 10,11), jest „Bogiem Żywym” (Pwt 5,26; 2 Krl 19,4; Ps 42,3; Dz 14,15; 1 Tes 1,9), który „trwa na wieki” (Dn 6,27; por. Rdz 21,33; Iz 40,28; Rz 16,26) i „jedynym prawdziwym Bogiem” (J 17,3; 1 Tes 1,9; por. J 5,20). Może „wskrzesić także umarłych” (Hbr 11,19). „Nie jest [Bogiem] umarłych, lecz żywych” (Mt 22,32). Z tego powodu Bóg, który ze swej pełni daje życie wszystkim stworzeniom (por. Dz 17,25) i który nie jest Bogiem umarłych, lecz żywych (por. Mt 22,32), jest wrogiem śmierci (por. 1 Kor 15,26) i dlatego często jest nazywany „żywym Bogiem” (Joz 3,10; 1 Sm 12,26; Ps 42,3; Mt 26,63; Dz 14,15; Rz 9,26; 2 Kor 3,3). Jego Duch daje życie (por. J 6,63; Rz 8,11), a Jego słowo jest słowem życia lub słowem żywym (por. Dz 7,38; Hbr 4,12; 1 P 1,23), ponieważ wzywa do życia (por. Ps 33,9; 148,5) i rozbudza każde życie. Wszelkie życie pochodzi od Boga. Człowiek zawdzięcza Mu możność oddychania. Bóg tchnął w jego nozdrza dech życia (por. Rdz 2,7; Mdr 15,11), który odbiera w chwili śmierci (por. Hi 34,14-15). Dlatego Bóg bierze życie człowieka w szczególną opiekę i zabrania wszelkich mordów (por. Rdz 9,5-6; Wj 20,13), jak bratobójstwo, którego się dopuścił Kain (por. Rdz 4,11-15). Nawet życie zwierzęcia ma w sobie coś świętego. Człowiekowi wolno żywić się jego mięsem, pod warunkiem jednak, że będzie zeń już odciągnięta wszelka krew, „bo życie ciała jest we krwi” (Kpł 17,11), która jest siedliskiem duszy żywej, oddychającej (por. Rdz 9,4). To właśnie przez nią człowiek wchodzi w kontakt z Bogiem podczas składania ofiar. To, iż Bóg jest Bogiem życia, ujawnia się w biblijnych opisach Jego działania. Jest Bogiem żyjącym w historiozbawczych czynach (por. Jr 23,7-8), w obwieszczaniu i realizowa- BÓG ŹRÓDŁEM ŻYCIA 17 niu obietnic i przyrzeczeń (por. 1 Krl 2,24), w działalności proroków i królów (por. 2 Krl 3,14), w interwencjach w życiu jednostek (zob. psalmy dziękczynne). Słowa: „Ja jestem żywy”, występujące w tekstach starotestamentowych, ukazują bardzo dobrze tę niezwykle czynną obecność; bezpośrednią i bezgraniczną spontaniczność, taką, która „się nie męczy ani się nie nuży” (Iz 40,28). Potwierdzają to również słowa psalmu: „Oto nie zdrzemnie się ani nie zaśnie Ten, który czuwa nad Izraelem” (Ps 121,4). Bóg zareaguje natychmiast, gdy ktoś dotknie Jego wyznawców (por. 1 Sm 17,26.36; 2 Krl 19,16; Oz 2,1; Dn 6,21). Sposób przemawiania Boga do Mojżesza pod górą Horeb wtedy, gdy objawiał mu swoje imię, ukazuje doskonale tę intensywność życia i wrażliwość towarzyszącą Jego działaniu: „Napatrzyłem się (…), nasłuchałem się (…), zstąpiłem (…), przekonałem się (…), posyłam cię” (Wj 3,7-10). Dla wszystkich ludzi – dla „synów żyjącego Boga” (Oz 2,1-2) – Bóg nie jest jakąś anonimową mocą, ale Tym, którego ludzie słuchają i na którego patrzą, którego wielbią i wzywają, któremu ufają i w głębokiej czci służą. 2. Jezus udziela życia w obfitości W obecności i działalności Jezusa na ziemi objawiło się to, że Bóg Ojciec jest Panem życia i śmierci; nie jest Bogiem umarłych, lecz żywych (por. Mk 12,27). Z przekazów biblijnych wiemy, że dla Chrystusa życie zawsze przedstawiało wielką wartość; znaczyło więcej niż pokarm (por. Mt 6,25). Nie wahał się On naruszyć praw szabatu, aby ratować życie (por. Mk 3,4). Uzdrawiał chorych i przywracał życie umarłym, podkreślając przez to, że Jego misją na ziemi było uwolnienie człowieka od grzechu i jego konsekwencji, którą jest śmierć. Dlatego wierzono, że gdyby był przy łożu Łazarza, ten by nie umarł (por. J 11,15.21). Wartość życia nade wszystko objawił jako zwycięzca śmierci w chwili zmartwychwstania. 18 TROSZCZYĆ SIĘ O ŻYCIE Jezus w swoim ziemskim nauczaniu zapowiadał także życie pełne i doskonałe. Możliwość dawania i przywracania życia biologicznego stanowiło dowód, że posiadał On również Boską władzę nad grzechem (por. Mt 9,6). Jako zaś Boski Zbawiciel, posłany przez Ojca, jest źródłem życia, które nigdy nie zazna śmierci – życia wiecznego (por. Mt 19,16.29; J 3,16). Co więcej, On sam jest życiem (por. Mt 7,14; 18,8-9). Głosi również, że aby wejść do tego życia, trzeba wybrać wąską drogę i wyrzec się wszystkich bogactw, a nawet członków własnego ciała, czy też obecnego życia (por. Mt 16,25-26). Słowo „życie” pojawia się szczególnie często w Ewangelii Świętego Jana. Jej Autor podkreśla, że Jezus-Słowo jest źródłem wszelkiego życia. Jest to centralna treść przesłania Janowej Ewangelii. Najpierw podkreśla ona, że Jezus stanowi pełnię życia i dlatego jest swego rodzaju prazasadą, od której pochodzi wszelkie życie. „Ono (Słowo) było na początku u Boga. Wszystko przez Nie się stało, a bez Niego nic się nie stało, z tego, co się stało. W Nim było życie” (J 1,2-4). Jako odwieczne Słowo, Chrystus posiadał życie od wieków. Bóg Ojciec, który jest Bogiem żywym, udzielił Jezusowi życia, aby miał je w sobie (por. J 5,26) i przekazał jako Boży dar ludzkości (por. J 6,33.51; 10,10). Syn Boży, stawszy się ciałem, objawiał się w różnorodny sposób jako Słowo życia. Dlatego w Pierwszym Liście Świętego Jana czytamy: „To wam oznajmiamy, co było od początku, cośmy usłyszeli o Słowie życia, co ujrzeliśmy własnymi oczami, na co patrzyliśmy i czego dotykały nasze ręce – bo życie objawiło się: myśmy je widzieli” (1 J 1,1-2). Święty Jan ukazuje Jezusa jako tego, który ma władzę nad życiem (por. J 5,26) i udziela go w obfitości (por. J 10,10) wszystkim tym, których Ojciec powierzył Jego pieczy (por. J 17,2). Jezus jest „drogą i prawdą, i życiem” (J 14,6), „zmartwychwstaniem i życiem” (J 11,25). Jako „światłość świata” (J 8,12) daje „wodę żywą” (J 4,10). W tych, którzy ją otrzymu- BÓG ŹRÓDŁEM ŻYCIA 19 ją, staje się ona „źródłem tryskającym ku życiu wiecznemu” (J 4,14). Całkowicie dobrowolnie, tylko z miłości do Ojca i do ludzi, jako dobry Pasterz, „daje życie swoje za owce” (J 10,11.15.17-18; 1 J 3,16). Uczynił to jednak po to, „aby je znów odzyskać” (J 10,17). Tych, którzy wierzą w Jezusa i przyjmują Jego Ciało, wskrzesi On w dniu ostatecznym (J 6,40.44.54), czyli udzieli im życia trwającego na wieki. Z myślą Świętego Jana zbieżna jest nauka Świętego Pawła, który napisał, że kiedy Jezus odzyskał życie, stał się „duchem ożywiającym” (1 Kor 15,45) po to, aby udzielać życia wszystkim, którzy w Niego uwierzą. Jezus Chrystus, umarły i zmartwychwstały, jest „Dawcą życia” (Dz 3,15). Apostoł Narodów uczył, że pokonanie przez Jezusa śmierci powtarza się w życiu każdego, kto w Niego wierzy (por. J 5,24). Ten, kto otrzymał „chrzest zanurzający w Chrystusa Jezusa” i został „zanurzony w Jego śmierci” (Rz 6,3), „przeszedł ze śmierci do życia” (Rz 6,13). Dzięki temu „żyje dla Boga (…) w Chrystusie Jezusie” (Rz 6,10-11). Przez wiarę poznaje Boga Ojca i Syna, posłanego przez Ojca. Ta znajomość stanowi istotę życia wiecznego: „A to jest życie wieczne: aby znali Ciebie, jedynego prawdziwego Boga, oraz Tego, którego posłałeś, Jezusa Chrystusa” (J 17,3). Życie chrześcijanina jest zatem życiem ukrytym z Chrystusem w Bogu (por. Kol 3,3) – w Bogu żywym, którego ochrzczony jest świątynią (2 Kor 6,16). Chrześcijanie uczestniczą więc w ten sposób w obcym im jeszcze do niedawna życiu samego Boga, chociaż dotychczas byli „umysłem pogrążeni w mroku, obcy dla życia Bożego, na skutek tkwiącej w nich niewiedzy, na skutek zatwardziałości serca” (Ef 4,18). Otrzymawszy od Chrystusa Ducha Bożego, duch człowieka ochrzczonego staje się samym życiem: „Skoro zaś Chrystus w was mieszka, ciało wprawdzie podlega śmierci ze względu na skutki grzechu, duch jednak ma życie na skutek usprawiedliwienia” (Rz 8,10). Chrześcijanin nie jest już skrępowany więzami ciała i chociaż przechodzi przez śmierć, posiada życie 20 TROSZCZYĆ SIĘ O ŻYCIE na wieki: „A jeżeli mieszka w was Duch Tego, który Jezusa wskrzesił z martwych, to Ten, co wskrzesił Chrystusa Jezusa z martwych, przywróci do życia wasze śmiertelne ciała mocą mieszkającego w was swego Ducha” (Rz 8,11.38), już nie dla siebie samego, ale dla Tego, który „za nich umarł i zmartwychwstał” (2 Kor 5,15). Dla takiego człowieka „żyć” – to Chrystus (por. Flp 1,21). Im bardziej chrześcijanin uczestniczy w śmierci Chrystusa i nosi w sobie Jego cierpienia, tym wyraźniej, nawet w swoim ciele, ukazuje Jego życie: „Nosimy nieustannie w ciele naszym konanie Jezusa, aby życie Jezusa objawiło się w naszym śmiertelnym ciele” (2 Kor 4,10). Trzeba bowiem, ażeby to, co śmiertelne, zostało wchłonięte przez życie: „Dlatego właśnie udręczeni wzdychamy, pozostając w tym przybytku, bo nie chcielibyśmy go utracić, lecz przywdziać nań nowe odzienie, aby to, co śmiertelne, wchłonięte zostało przez życie” (2 Kor 5,4); to zaś, co zniszczalne, powinno przyodziać się w to, co niezniszczalne. Otóż tego rodzaju przemiana zakłada w stosunku do każdego człowieka śmierć cielesną (por. 1 Kor 15,35-55), która nie jest unicestwieniem życia, ale włączeniem w śmierć Chrystusa, który pokonał śmierć swoim zwycięstwem (por. 1 Kor 15,54-55). Święty Paweł pragnął umrzeć, aby „być z Chrystusem” (Flp 1,23; por. 2 Kor 5,8). Nie wolno bowiem zapominać, że pełnia życia z Chrystusem, którego spodziewamy się po zmartwychwstaniu, objawia się i staje się naszym udziałem zaraz po śmierci. Już wtedy można być podobnym do Boga i oglądać Go takim, jakim jest (por. 1 J 3,2), twarzą w twarz (por. 1 Kor 13,12). To zaś właśnie stanowi istotę życia wiecznego.