Pobierz

Bieżąca sytuacja polityczno – ekonomiczna rynku Egiptu1
I.
Proponowana nowa konstytucja Egiptu jest krokiem w kierunku przywrócenia
sprawowania władzy przez rząd wybrany w powszechnych wyborach demokratycznych i
zdaje się wskazywać, że przeminął najtrudniejszy etap kryzysu politycznego w Egipcie.
Przewidywany na koniec stycznia 2014 r. termin referendum narodowego w sprawie
przyjęcia proponowanej konstytucji został ostatecznie ustalony na 14 i 15 stycznia br. W
konsekwencji jako kolejne wybory narodowe w Egipcie - parlamentarne i prezydenta - są
przewidywane w II-gim kwartale 2014 r.
Oczekuje się, że każde z zapowiadanych narodowych wyborów w Egipcie będzie
przyczyną społecznych protestów, niemniej będzie przyczyniać się do stopniowego
wzrostu poparcia dla administracji rządowej i zmniejszenia ryzyka politycznego dla
rynku Egiptu. Dotychczas nie została określona kolejność wyborów parlamentarnych i
prezydenckich, lecz oceny sugerują, że wybory prezydenckie odbędą się w pierwszej
kolejności. Kolejność taka jest istotna w kontekście wysokiego prawdopodobieństwa
licznych sił politycznych, które zasiadą w nowym parlamencie egipskim powodując jego
rozbicie decyzyjne.
Proponowana konstytucja znacząco oddala się od poprzedniej wersji przyjętej w
okresie sprawowania rządów przez Bractwo Muzułmańskie, szczególnie w odniesieniu
do roli islamu i armii. Projekt ustawy zezwala na poddawanie cywilów sądom
wojskowym oraz wyklucza kontrolę nad wydatkami z budżetu armii w efekcie zapisania
wyłącznie jego całkowitej wartości w budżecie państwa. Ponadto w okresie najbliższych
8 lat rada najwyższych dowódców wojskowych będzi miec uprawnienia do zatwierdzania
ministra obrony Egiptu. Równie kluczowym postanowieniem jest usytuowanie armii
prawie całkowicie poza władzą polityczną w wyniku możliwości wydania przez rząd
dekretu znoszącego wymóg składania przez żołnierzy przysięgi wierności prezydentowi.
Projekt konstytucji zapewnia także bardziej świecką wersję rządu w porównaniu z
rządem okresu władztwa Bractwa Muzułmańskiego. Przygotowujący zmiany
zawieszonej ustawy z 2012 r. 50 – osobowy komitet składał się w zdecydowanej
większości z osób o poglądach świeckich i liberalnych i zaledwie 2 politycznych
islamistów. Dla porównania - w grudniu 2012 r. w okresie władzy Bractwa
Muzułmańskiego 100 - osobowy komitet przygotowujący zmiany konstytucji składał się
z 60 osób należących do ugrupowań islamistycznych. Zmiana taka znajduje
odzwierciedlenie w obecnym projekcie konstytucji, eliminującym decyzyjną rolę
kleryków muzułmańskich w określaniu zgodności regulacji prawnych z zasadmi prawa
islamskiego i przywracającym to uprawnienie wyłącznie sądowi konstytucyjnemu.
1
na podstawie Middle East Monitor EMIS BMI Newsletter; 22 grudnia 2013 r.
1
W świetle dotychczasowego rozwoju sytuacji w Egipcie po usunięciu prezydenta
M. Mursiego zwiększa się prawdopodobieństwo kandydowania ministra obrony, gen.
Abdel Fattah el-Sisi w wyborach prezydenckich. Wydaje się wysoce prawdopodobną
wygrana przez gen. el-Sisi każdych wyborów, do których przystąpiłby. Egipski minister
obrony cieszy się popularnością w społeczeństwie, jak również ma poparcie kluczowych
egipskich instytucji oraz armii i kandydatów opozycyjnych. Poza tym nie ma
alternatywnej kandydatury – Mohamed El-Baradei, były szef Międzynarodowej Agencji
Energii Atomowej mógłby być konkurentem, jednakże nie ma wystarczającego poparcia
i uzyskał słaby wynik w poprzednich wyborach prezydenckich.
Brak udziału gen. el-Sisi w wyborach prezydenckich nie będzie oznaczać
mniejszych jego i armii wpływów w sprawowaniu władzy w Egipcie. Wg ocen w takiej
sytuacji wybory prezydenckie wygrałby najprawdopodobniej kandydat wywodzący się
spoza armii, który byłby marionetką uzależnioną od zakresu władzy wykonawczej
zachowanej przez armię egipską.
Uznanie w grudniu 2013 r. Bractwa Muzułmańskiego za organizację
terrorystyczną oraz wydany we wrześniu 2013 r. zakaz jego działalności zdaje się
oznaczać brak możliwosci powrotu organizacji do władzy tak długo, jak długo armia
pozostanie kluczowym graczem politycznym w Egipcie.
II.
W wyżej zarysowanych uwarunkowaniach ocenia się, że rezerwy zagraniczne
Egiptu zmniejszone do 17,03 mld dol. USA wg stanu na koniec grudnia 2013 r.2 wzrosną
do 21 mld dol. USA w nadchodzącym okresie 2014 r., a tempo ich przyrostu zależne
będzie od wpływu do Centralnego Banku Egiptu /CBE/ pozostałej części z 16 mld dol.
USA pomocy finansowej dla Egiptu oferowanej przez arabskie państwa Zatoki /APZ/
oraz sygnalizowanej dodatkowej pomocy Arabii Saudyjskiej wartości 5 mld dol. USA.
Uzyskana przez Egipt pomoc w regionie złagodziła negatywny wpływ decyzji USA
wstrzymującej znaczną części pomocy o rocznej wartości 1,3 mld dol. USA. Niemniej
ocenia się, że wraz z przywróceniem sprawowania władzy przez demokratycznie
wybrany rząd w Egipcie w I-szym kwartale 2014 r. nastąpi wznowienie przez USA
pomocy finansowej i militarnej udzielanej Egiptowi.
Na zmniejszenie wartości rezerw zagranicznych na koniec grudnia 2013 r. złożyły
się – dodatkowo do pokrywania bieżącego importu surowców strategicznych – spłaty
przez Egipt wcześniejszych zobowiązań:
- w dniu 2 grudnia 2013 r. rząd egipski zwrócił Katarowi 500 mln dol. USA
depozytu w CBE w związku z odmową Kataru utrzymywania depozytu. Katar był silnym
poplecznikiem usuniętego prezydenta M. Mursiego i Bractwa Muzułmańskiego i w
obecnej sytuacji politycznej Egipt polegać będzie na wsparciu APZ z pominięciem
Kataru.
- w dniu 4 grudnia 2013 r. rząd Egiptu ogłosił spłatę 1,5 mld dol. USA będącej
częścią zadłużenia Egiptu wartości 6 mld dol. USA wobec zagranicznych inwestorów w
egipskiej branży poszukiwań i wydobycia ropy i gazu. Decyzja rządu o zwrocie
zagranicznym inwestorom należności jest podyktowana koniecznością przywrócenia
zaufania inwestorów do rynku Egiptu, poddanego negatywnym skutkom 3-letniego
okresu destabilizacji, oraz przeciwdziałania zniechęceniu międzynarodowych koncernów
branży ropy i gazu do egipskiego sektora energii.
2
dane Centralnego Banku Egiptu z 12 stycznia 2014 r.
2
Mimo optymistycznej prognozy wartości rezerw zagranicznych w 2014 r. CBE
utrzymał wprowadzone w 2011 roku ograniczenie zagranicznych płatności walutowych
realizowanych przez podmioty egipskie w celu zapobieżenia wypływowi za granicę
walut z rachunków bankowych. Maksymalna wartość transferu walutowego za granicę
dokonanego przez podmiot egipski wynosić może do 100 tys. dol. USA w skali 1 roku. 3
Niemniej decyzja CBE stanowi złagodzenie obowiązującego do stycznia 2014 r.
ograniczenia do 100 tys. dol. USA łącznej, całkowitej wartości płatności walutowej za
granicę w okresie życia podmiotu egipskiego i jest oceniana jako wspierająca rozwój
gospodarki.
III.
Wybrane makroekonomiczne wskaźniki gospodarki Egiptu w latach 2011 –
20134.
2011
GDP nominalny /mld dol. USA/
Realna stopa wzrostu GDP /w %/
GDP per capita w dol. USA
Stopa bezrobocia /w %/
Stopa inflacji /w %/
Kurs wymiany EGP/US $ /średnioroczny/
Deficyt budżetowy /w mld EGP/
Deficyt budżetowy /% GDP/
Wartość importu towarowego /mld dol. USA/
Wartość eksportu towarowego /mld dol. USA/
Saldo handlu zagranicznego /mld dol. USA/
Wartość rezerw zagranicznych
Wartość FDI netto /mld dol. USA/7
239,5
1,4
3.068
12
10,1
5,94
-130,4
-9,2
54,1
27,0
- 27,1
18,1
2,2
2012
256,9
2,2
3.235
12,9
7,2
6,07
-165,7
-10,6
58,7
27,0
-31,7
15,0
3,9
20135
245,2
1,9
3.037
14
9,5
7,10
-203,1
-11,7
61,6
27,8
-33,8
16,0
3,0
20146
273,5
2,5
3.332
13
10,4
7,20
-184,7
-9,4
64,1
29,2
-34,9
21,0
--------
Sporządził:
Tomasz Przygoda
radca
WPHI w Kairze, styczeń 2014 r.
3
informacja Centralnego Banku Egiptu z 7 stycznia 2014 r.
na podstawie Middle East Monitor EMIS BMI Macroeconomic Newsletter; 22 grudnia 2013 r.
5
wartości szacunkowe
6
wartości prognozowane
7
dane Centralnego Banku Egiptu z listopada 2013 r.; wartości odnoszą się do lat finansowych
4
3