Zamknij usta - Buteyko Clinic

Zamknij usta
Podręcznik oddychania metodą Butejki
Jak na ZAWSZE zatrzymać astmę, katar sienny
i zatkany nos
Patrick McKeown
Tłumaczenie:
Anna Ryczek
1
Wydane przez: Buteyko Books
Loughwell, Moycullen, Co Galway
Strona: www.ButeykoClinic.com
Email: [email protected]
© Patrick McKeown 2004
Pierwsze wydanie w 2003
Poprawione i przedrukowane w 2006
Przedrukowane w 2007
Poprawione i przedrukowane w 2008
Przedrukowane w 2009
Poprawione i przedrukowane w 2010, 2011, 2012
(Przetłumaczone na polski 2013)
Korekta: Aleksandra Skrago
ISBN: 978-1-909410-11-4
Informacje zawarte w tej książce nie zastępują profesjonalnych porad medycznych.
Czytelnik może wykorzystać informacje zawarte w tej książce wyłącznie na własną
odpowiedzialność. Autor i wydawca w szczególności uchylają się od wszelkiej
odpowiedzialności wynikającej bezpośrednio lub pośrednio z wykorzystania lub
zastosowania jakichkolwiek informacji zawartych w tej książce. Stan zdrowia
czytelnika powinien zostać skonsultowany z lekarzem.
Wszystkie prawa zastrzeżone.
Żadna część niniejszej publikacji nie może być kopiowana, reprodukowana lub
przekazywana w jakiejkolwiek formie lub w jakikolwiek sposób bez pisemnej zgody
wydawcy. Książka ta nie może być w drodze handlu lub w inny sposób pożyczana,
odsprzedawana lub w inny sposób rozpowszechniana bez uprzedniej zgody
wydawcy w jakiejkolwiek formie oprawy lub przeznaczana w celu innym niż ten,
w którym jest ona opublikowana i bez podobnych warunków, w tym tych warunków,
które są nałożone na wydawcę.
2
Spis treści
Wstęp: Astma - masz wybór
6
Rozdział 1 Co powoduje astmę?
9
Rozdział 2 Pragnę oddychać swobodnie
26
Rozdział 3 Oddychanie metodą Butejki
37
Ważne: Uwaga
40
Ćwiczenie 1: Jak odblokować nos i pozbyć się śluzu
50
Ćwiczenie 2: Zmniejszona objętość oddechowa (łatwe)
55
Ćwiczenie 3: Jak osiągnąć maksymalne korzyści z ćwiczeń fizycznych
61
Ćwiczenie 4: Wstrzymywanie oddechu podczas ćwiczeń
68
Ćwiczenie 5: Kroki dla dzieci i zdrowych dorosłych
71
Ćwiczenie 6: Jak zatrzymać zatrzymać kaszel i świszczący oddech z Wieloma
Małymi Wstrzymaniami Oddechu
75
Rozdział 4: Styl życia – sen i dieta
80
Rozdział 5: Jak dostosować oddychanie metodą Butejki do twoich potrzeb 91
Podsumowanie
101
Załącznik 1 - Leczenie astmy - bądź świadomy
102
Załącznik 2 - Odpowiedzi na twoje pytania
114
Załącznik 3 - Wyniki badań nad metodą Butejki
126
Załącznik 4 - Skontaktuj się z Patrickiem McKeown
131
Załącznik 5 - Historia Butejki w Ameryce Północnej
132
3
Załącznik 6 - Międzynarodowe kliniki Butejki
134
Załącznik 7 - Zalecana literatura i opinie
135
Załącznik 8 - Ćwiczenie 2 (zaawansowane)
136
Przypisy
146
Wykres postępu dla dorosłych
154
Wykres postępu dla dzieci
155
Krótkie podsumowanie programu oddychania metodą Butejki
156
Na zakończenie
162
4
Dajcież mi waszych zmęczonych,
waszych biedaków,
wasze zgromadzone tłumy tęskniące,
by odetchnąć wolnością.
Emma Lazarus 1849-1887
5
WSTĘP: Astma- masz wybór
Ta książka wyjaśnia:

dlaczego masz astmę, a co ważniejsze, jak ją zatrzymać

w jaki sposób odblokować twój nos

jak zatrzymać świszczący oddech i ciągłe kasłanie

w jaki sposób poprawić sen i poziom energii

jak ograniczyć, a często nawet wyeliminować twoją zależność od leków
prewencyjnych i doraźnych

w jaki sposób poprawnie ćwiczyć i jak wyeliminować astmę wysiłkową
Zmiana diety, usunięcie czynników wyzwalających astmę i ćwiczenia fizyczne
pomogą ci zmniejszyć objawy astmy o około 15%. Ta książka omawia
powyższe aspekty oraz pozostałe 85%.
Chęć napisania tej książki wynikła z mojego osobistego doświadczenia bycia
chorym na astmę od ponad dwudziestu lat. Tak jak ty wiem, jak to jest czuć
ciągły ucisk w klatce piersiowej i budzić się każdej nocy walcząc o oddech.
Znam też dobrze to duszące uczucie, gdy chcesz nabrać więcej powietrza i bez
względu na to jak dużo powietrza nabierasz, nadal czujesz, że się dusisz. Przez
większość życia musiałem ograniczać aktywność fizyczną, ponieważ nigdy nie
byłem pewien, czy moje płuca będą w stanie to znieść. Takie było moje życie
i być może takie jest twoje.
6
Jednak wiem też jak to jest oddychać całkowicie swobodnie, bez potrzeby
stosowania leków na astmę. Teraz mogę doświadczać przyjemności
cotygodniowego biegania bez obawy, że moje drogi oddechowe się zwężą
i spać każdej nocy bez budzenia się z potrzeby walki o powietrze. Mój oddech
nie jest już walką i wysiłkiem, jest to czynność prosta i delikatna.
Nadrzędnym celem tej książki jest dostarczenie narzędzi umożliwiających ci
zrobienie tego samego.
W 1997 roku moje życie zmieniło się diametralnie, gdy poznałem prace
zmarłego już rosyjskiego lekarza Konstantina Butejki. Odkrył on związek
między objętością oddechową a szeregiem chorób, w tym astmą. Być może
próbowałeś już wcześniej stosować ćwiczenia oddechowe, które okazały się
bezużyteczne. Tak, ja też, ale to podejście jest zupełnie inne. Uczy jak
poprawić objętość oddechową.
Książka ta oparta jest na 50 latach badań oraz na moim doświadczeniu
nauczania tysięcy astmatyków w Klinice Butejki tego, jak w sposób naturalny
kontrolować astmę. Podejście to jest łatwe do zrozumienia oraz w prosty
sposób może być włączone w twój styl życia. Wymaga zaangażowania, tak jak
wszystko co wartościowe na tym świecie. Podejścia tego mogą się uczyć dzieci
w wieku powyżej 4 lat i wszyscy dorośli z różnym nasileniem astmy i POChP.
Oczekiwane efekty to zredukowanie o 50% kaszlu, świszczącego oddechu
i duszności w ciągu 2 tygodni. To nie magia ani eliksiry. Metoda Butejki jest
oparta na normalnej fizjologii, jest sensowna i odkrywa związek pomiędzy
twoim oddychaniem i astmą.
Metoda potwierdzona została przez 6 niezależnych badań klinicznych
na Zachodzie oraz wyniki setek tysięcy chorych na astmę na całym świecie.
7
Profesor Konstantin Butejko (1923-2003)
W tym miejscu możesz zapytać: jeśli jest taka dobra, dlaczego nie jest lepiej
znana?
Nie ma na to prostej odpowiedzi. Wystarczy powiedzieć, że leczenie astmy jest
ogólnie domeną lekarzy i przemysłu farmaceutycznego. Pacjenci chcą
szybkich rezultatów, więc lekarze przepisują leki, które zwalczają objawy, ale
nie usuwają przyczyny. Kiedy przepisywany jest lek na astmę, ogólne
zalecenie to „bierz go do końca życia”.
Inną kwestią jest to, że większość badań nad astmą na Zachodzie jest
prowadzona przez firmy farmaceutyczne. Nie jest w interesie firmy
farmaceutycznej badanie skutecznych, ale nieopartych na lekach metod takich
jak metoda Butejki.
8
Rozdział 1: Co powoduje astmę?
Darmowe video dotyczące tematu tego rozdziału jest dostępne na
www.ButeykoDVD.com
„Głośne i głębokie” oddychanie astmatyka zawsze było uważane za efekt
choroby. Nikt nie mógł nawet podejrzewać, że „głęboki oddech” był przyczyną
astmy oskrzelowej, a zwiększona głębokość oddechu może prowokować
pojawienie się objawów choroby.
Prof. Konstantin Butejko
9
Jeśli zapytasz swojego lekarza, co powoduje astmę, odpowiedź zabrzmi „nie
wiem”.
Wiadomo jednak, że astma występuje częściej w zamożnych krajach1-4.
Ogólnie uważa się, że może to wyjaśniać hipoteza higieniczna, według której
w bogatszych krajach dzieci w mniejszym stopniu narażone są na infekcje, co
wynika z lepszych warunków życia. Jednak, Kwestionując tę hipotezę, jest
coraz więcej dowodów, że w wielu zamożnych krajach częstość występowania
jest wyższa wśród osób z niskim statusem społeczno-ekonomicznym 5-14. Te
społeczno-ekonomiczne różnice w występowaniu astmy popierają rolę
czynników środowiskowych w rozwoju astmy15.
Więc jakie są czynniki środowiskowe i jak one przyczyniają się do rozwoju
astmy?
Gdy stajemy się zamożni, nasz styl życia zmienia się, a to ma znaczący wpływ
na sposób, w jaki oddychamy. W nowoczesnym świecie jemy więcej
przetworzonej żywności, przejadamy się, wykonujemy mniej ćwiczeń
fizycznych, doświadczamy więcej stresu i mamy wyższą temperaturę w domu.
Praca w nowoczesnej gospodarce wydaje się być oparta na usługach. Efektem
jest bardzo mała aktywność fizyczna i wiele godzin rozmów. Ponadto na
siłowniach, zajęciach sportowych, w technikach antystresowych, a nawet
w zachodniej jodze powszechnie panuje przekonanie o korzyściach głębokiego
oddychania.
Nowoczesny zachodni styl życia ma dość znaczny wpływ na
nasz oddech - ZWIĘKSZA GO.
10
W tej książce będę używał różnych terminów takich jak ciężki oddech,
nadmierny
oddech,
chroniczna
hiperwentylacja,
głębokie
oddychanie.
Wszystkie one oznaczają to samo i są kluczem do wyjaśnienia przyczyny
astmy, nieżytu nosa i chrapania.
Zatem, co to jest nadmierne oddychanie i chroniczna hiperwentylacja?
Gdybym ci powiedział, że przejadasz się, to zrozumiałbyś, co mam na myśli.
Przejadanie się jest zjadaniem większej ilości pokarmu niż ta, którą nasz
organizm potrzebuje.
W ten sam sposób nadmierne oddychanie oznacza oddychanie większą ilością
powietrza niż ta, której wymagamy. Możesz powiedzieć, że nie oddychasz
nadmiernie, ale większość ludzi nie jest świadoma hiperwentylacji.
Poniżej wymienione są typowe cechy osób leczących się w moich klinikach.
Ile z nich dotyczy ciebie?

oddychanie przez usta,

głośny oddech w trakcie odpoczynku,

regularne wzdychanie,

regularne pociąganie nosem,

nieregularne oddychanie,

bezdech,

branie dużych oddechów podczas rozmawiania,
11

ziewanie z głębokimi oddechami,

ruch górnej części klatki piersiowej,

wyraźnie widoczne ruchy oddechowe,

wytężone oddychanie,

ciężkie oddychanie w nocy.
Normalna objętość oddechowa
Liczba oddechów na minutę podczas normalnego oddychania wynosi średnio
od 10 do 12. Każdy oddech ma objętość około 500 ml. To według wielu
medycznych podręczników uniwersyteckich zapewnia zdrową objętość od 5 do
6 litrów powietrza na minutę.
Typowa objętość oddechowa astmatyka
Liczba oddechów na minutę typowego astmatyka wynosi od 15 do 20. Każdy
oddech jest zazwyczaj większy od zwykłego i może mieć objętość od 700 ml
do 1 litra. Daje to od 10 do 15 litrów powietrza na minutę. Wiele badań
wykazało, że średnia objętość oddechowa na minutę u astmatyków wynosi
14,1 litra (Bowler, 1998), inni badacze wskazywali objętość 15 litrów (Johnson
i wsp., 1995) i 12 litrów (McFadden i Lyons, 1968)16-18.
12
Ten ciężki oddech nie pojawia się tylko w okresie
objawowym. Jest przewlekły, co oznacza, że jest w każdej
minucie, w każdej godzinie, każdego dnia.
Osoby z astmą, POChP i innymi dolegliwościami układu oddechowego
oddychają dwa do trzech razy więcej niż potrzeba. Używając porównania do
żywienia, jest to równoważne z jedzeniem dziesięciu posiłków dziennie.
Możemy przeżyć bez jedzenia kilka tygodni, bez wody kilka dni, a bez
powietrza możemy przeżyć zaledwie kilka minut. Powietrze, które jest tak
niezbędne do podtrzymania życia, musi zatem spełniać jakieś określone
parametry.
Dlaczego nadmiernie oddychamy?
Istnieje wiele powodów dlaczego nadmierne oddychamy i nie wszystkie z nich
występują u każdej osoby. Poniższe czynniki są bardziej rozpowszechnione
w krajach rosnącej modernizacji i zamożności, a to pomaga wyjaśnić, dlaczego
astma i nieżyt nosa są tam tak powszechne.
1) Dieta - przejadanie się zwiększa objętość oddychania ze względu na
dodatkową pracę, którą ciało musi wykonać w celu przetworzenia i strawienia
dodatkowego jedzenia. Po drugie przetworzona żywność ma zazwyczaj
kwaśny odczyn. Ponieważ dwutlenek węgla odgrywa główną rolę
w regulowaniu pH, objętość oddechowa zwiększa się by utrzymać właściwy
odczyn krwi.
13
2) Podczas mówienia duże wdechy powietrza są robione pomiędzy każdym
zdaniem. Ludzie, którzy pracują w dziale sprzedaży, obsłudze klienta
i edukacji wiedzą dokładnie, jak mogą być zmęczeni i podatni na przeziębienia
po dniach prowadzenia rozmów.
3) Stres aktywuje reakcję walki lub ucieczki. Reagujemy w ten sam sposób
na współczesny stres codziennego dnia, jak reagowaliśmy na spotkanie
drapieżnej bestii tysiące lat temu. Podczas konfrontacji z dzikim zwierzęciem
mieliśmy możliwość, by walczyć lub uciekać tak szybko jak to możliwe.
W takiej sytuacji nasz oddech przyspiesza, aby przygotować nas do aktywności
fizycznej.
4) Kiedy poruszamy naszymi mięśniami, generujemy większe ilości CO 2.
Obecnie brak ćwiczeń skutkuje niższą produkcją CO2, a zatem większą
objętością oddechową. Szacuje się, że pięćdziesiąt lat temu mieliśmy cztery
godziny wysiłku fizycznego dziennie. Dzisiaj wiele osób ma szczęście, jeśli
ćwiczy pół godziny dziennie.
5) Przekonanie, że dobrze jest brać głębokie wdechy. Doradcy do spraw
stresu, instruktorzy w siłowniach, trenerzy i personel w mediach są źle
poinformowani o poprawnej objętości oddechowej i dlatego często zachęcają
do brania dużych oddechów, aby dostarczyć więcej tlenu do organizmu.
Zamieszanie może brać się z przekonania, że głęboki oddech to duży oddech.
Głęboki oddech to taki, który bierze dziecko i można go zaobserwować przez
14
ruchy brzucha. Duży oddech jest często brany przez usta i ogólnie wiąże się
z ruchem górnej klatki piersiowej. Są one zupełnie odmienne.
6) Symptomy astmy. Zwężające się drogi oddechowe powodują odczucie
duszenia się. W rezultacie mocniej oddychamy, by pozbyć się tego uczucia.
Jednak ten wzrost objętości oddechowej dalej karmi nasze objawy powodując
większy ucisk, a to powoduje błędne koło. Później pokażę ci bardzo łagodne
ćwiczenie, które pozwala zatrzymać ten cykl.
7) Wyższa temperatura w domu zwiększa oddychanie. Innym czynnikiem
jest to, że jesteśmy tak dobrze ubrani, że w mniejszym stopniu możemy
regulować temperaturę ciała przez skórę. Przez to wracamy do prymitywnego
sposobu cięższego oddychania w celu regulacji temperatury ciała.
Nadmierne oddychanie i genetyczne predyspozycje
Można by stwierdzić, że taki sam odsetek populacji ma gen astmy dziś, jak lata
temu - rozwijamy się przecież od tysięcy lat. Chociaż astma występuje już od
dłuższego czasu, a pierwsze doniesienia pochodzą ze starożytnego Egiptu, to
dotyczyła ona tylko niewielkiego odsetku populacji aż do drugiej połowy XX
wieku. Na przykład częstość występowania astmy zgłaszana w USA wzrosła
o 74% między 1980 a 1996 rokiem19.
Nowoczesny styl życia doprowadził do głębokich zmian w naszym
oddychaniu. Wpływ, jaki nadmierne oddychanie ma na człowieka, zależy od
jego predyspozycji genetycznych.
15
Jeśli nosisz „gen astmy” i oddychasz nadmiernie, astma rozwinie się. Z drugiej
strony jeśli nosisz „gen astmy", ale nie masz nawyku nadmiernego oddychania,
astma nie rozwinie się.
Wreszcie, gdy zredukujesz nadmierne oddychanie, astma
się cofnie.
16
Najpierw my tworzymy nawyki,
a potem one tworzą nas.
Pokonaj swoje złe nawyki albo one
ostatecznie pokonają ciebie.
Dr Rob Gilbert
17
Tylko nawyk
Dobrą wiadomością jest to, że nadmierne oddychanie jest po prostu nawykiem.
Część mózgu (centralny chemoreceptor), który reguluje ilość wdychanego
powietrza przyzwyczaja się do nadmiernego oddychania. W artykule
zatytułowanym Syndrom hiperwentylacji i astma dr Stephen Demeter
stwierdza, że przedłużona hiperwentylacja (ponad 24 godziny) wydaje się
uwrażliwiać
mózg,
co
prowadzi
do
długotrwałej
hiperwentylacji20.
Hiperwentylacja wówczas staje się nawykowa więc nawet gdy podstawowa
przyczyna zostaje usunięta, zachowanie to utrzymuje się.
Stosując różne ćwiczenia opisane w tej książce nauczę cię jak zmniejszyć
objętość oddechową do bardziej normalnej ilości, a dzięki temu zatrzymać
astmę.
Innymi słowy nauczę cię oddychać mniej.
W jaki sposób nadmierne oddychanie powoduje astmę?
Twoje drogi oddechowe zwężają się z powodu połączenia różnych czynników.
Najczęściej występującym jest stan zapalny, jakim jest obrzęk wewnętrznych
ścian dróg oddechowych. Drugim czynnikiem jest skurcz mięśni gładkich,
które otaczają drogi oddechowe, a trzecim jest zwiększone wydzielanie śluzu
przez komórki kubkowe.
Atak astmy to pojęcie używane do opisania okresu
trudności w oddychaniu. Atak może wahać się od
kilku kaszlnięć lub łagodnego świszczenia do
zagrażających życiu problemów z oddychaniem.
18
Istnieją różne teorie wyjaśniające, dlaczego nadmierne oddychanie powoduje
zwężanie się dróg oddechowych. Jedna z nich mówi, że drogi oddechowe
ochładzają się i/lub odwadniają z powodu doprowadzania tak dużych ilości
powietrza21-34.
Artykuł Davisa i Freeda opublikowany w „European Respiratory Journal”
stwierdza, że powtarzające się wystawianie psów na oddziaływanie suchego
powietrza powoduje trwałe zwężenie dróg oddechowych i zapalenie podobne
do stwierdzonego w ludzkiej astmie33.
Profesor Butejko i inni wskazują na utratę dwutlenku węgla (CO2)35-39.
W artykule zatytułowanym Mechanizm skurczu oskrzeli u człowieka wywołany
hipokapnią Sterling pisze: hipokapnia (utrata dwutlenku węgla) spowodowana
świadomą hiperwentylacją utrudnia człowiekowi przepływ powietrza. Ponadto,
gdy badani wdychali mieszaninę powietrza zawierającego 5% dwutlenku
węgla skurcz oskrzeli został powstrzymany, wskazując, że było to
spowodowane hipokapnią, a nie czynnikami mechanicznymi związanymi
z hiperwentylacją41.
Dlaczego dwutlenek węgla jest taki ważny?
Dwutlenek węgla (CO2) jest generowany jako postać końcowa z utleniania
tłuszczów i węglowodanów, które spożywasz. CO2 jest przenoszony żyłami do
płuc, gdzie jego nadmiar jest wydychany. Oddychanie odpowiednią ilością
powietrza skutkuje zatrzymaniem wymaganej ilości CO 2 w płucach. Kiedy
nadmiernie oddychasz, za dużo CO 2 jest wydychane. Ciało ludzkie wymaga
jego odpowiedniej ilości by normalnie funkcjonować.
19
Dwutlenek węgla jest w rzeczywistości bardziej podstawowym składnikiem
materii żywej niż tlen. Cytat Yandell Henderson z książki Normalne
oddychanie - klucz do zdrowia autorstwa dr. Artura Rakhimowa40.
Dwutlenek węgla nie jest tylko ubocznym produktem
metabolizmu. Jest on nieodzowny dla wielu istotnych
funkcji życiowych, wliczając:
Transport tlenu
Tlen jest względnie nierozpuszczalny w krwi, więc około 98% gazu jest
transportowana przez hemoglobinę. Uwolnienie tlenu z hemoglobiny jest
zależne od ilości dwutlenku węgla w pęcherzykach płucnych/krwi tętniczej.
Jeżeli dwutlenek węgla nie jest na wymaganym poziomie 5%, tlen „przykleja
się” do hemoglobiny i nie jest uwalniany do tkanek i narządów.
Ten związek został odkryty w 1904 przez Christiana Bohra i znany jest jako
efekt Bohra.
W normalnych warunkach 75% wdychanego tlenu jest wydychane podczas
oddychania zdrową objętością 4-6 litrów na minutę. Nawet podczas
intensywnego wysiłku fizycznego szacuje się, że 25% naszego poboru tlenu
jest wydychane. Oddychanie objętością większą niż normalna nie poprawia
ilości tlenu we krwi, ponieważ jest ona już nasycona w 95-98%. Zamiast tego
obniża ono poziom CO2 najpierw w płucach, a następnie we krwi, tkankach
i komórkach, a to ogranicza dostarczanie tlenu z hemoglobiny w czerwonych
krwinkach. Im większa ilość powietrza zostaje wprowadzona do ciała, tym
mniej tlenu jest dostarczane.
20
By dotlenić tkanki i organy współczesny człowiek musi
oddychać mniej, a nie więcej.
Rozszerzenie naczyń krwionośnych i dróg oddechowych
Dwutlenek węgla rozluźnia mięśnie gładkie otaczające drogi oddechowe,
tętnice i naczynia włosowate.
Przykładowo każdy 1mmHg spadku tętniczego CO2 (norma to 40mmHg)
zmniejsza dopływ krwi do mózgu o 2% 42. Innymi słowy, dotlenienie mózgu
znacznie zmniejsza się przy ciężkim oddychaniu. To nie przypadek, że objawy
takie jak zmęczenie, otumanienie, niepokój, kłopoty z koncentracją itp. są
powszechne wśród astmatyków, ponieważ przewlekłe nadmierne oddychanie
przyczynia się do ich występowania.
U
osób
genetycznie
predysponowanych
do
astmy,
utrata
CO 2
z płuc powoduje zwężenie dróg oddechowych. Im ciężej oddychasz – tym
bardziej dokarmiasz astmę i inne problemy związane z hiperwentylacją. Im
spokojniej i ciszej oddychasz, tym bardziej rozkurczają się twoje naczynia
krwionośne i drogi oddechowe.
Nadmierne oddychanie nasila reakcje alergiczne
Poziom
histaminy
zwiększa
się
podczas
przewlekłego
nadmiernego
oddychania43-44. Histamina jest substancją wydzielaną przez komórki tuczne
podczas wystawienia na alergen. Substancja ta powoduje obrzęk, miejscowe
zapalenie i zwężenie oskrzelików. Jest to szczególnie istotne dla osób
z katarem siennym (nieżytem nosa) i astmą.
21
Które z następujących objawów hiperwentylacji występują u ciebie?

Układ oddechowy: świszczący oddech, duszność, kaszel, ucisk w klatce
piersiowej, częste ziewanie, chrapanie i bezdech senny.

Układ nerwowy: zawroty głowy, słaba koncentracja, drętwienie, pocenie
się, mrowienie rąk i nóg, omdlenia, drżenie i bóle głowy.

Serce: szybkie bicie serca, ból w klatce piersiowej, nieregularne bicie
serca.

Umysł: stany lękowe, napięcie, depresja, niepokój i stres.
Inne ogólne objawy to suchość w ustach, zmęczenie, bóle głowy, koszmary
senne, sucha swędząca skóra, spocone dłonie, skurcze, częstsze oddawanie
moczu (moczenie nocne i regularne wizyty w łazience w nocy), biegunka,
zaparcia, ogólne osłabienie i przewlekłe zmęczenie.
Kardiolog Claude Lum mówi, że Hiperwentylacja prezentuje zbiór
dziwacznych objawów, często pozornie niepowiązanych, które mogą mieć
wpływ na każdą część ciała, każdy organ i każdy system45.
Profesor Butejko twierdził, że: Wydychanie dwutlenku węgla z organizmu
powoduje skurcze w oskrzelach, naczyniach, jelitach itp. To ogranicza dopływ
tlenu, co powoduje niedobór tlenu i cięższe oddychanie, tworząc błędne koło.
Praktyczne przykłady nadmiernego oddychania wpływającego na astmę
Wykonywanie ćwiczeń fizycznych powoduje zwężenie dróg oddechowych
u około 70-90% astmatyków46. W rzeczywistości nie spotkałem się jeszcze
z umiarkowaną lub ciężką astmą, na którą nie miałby wpływu wysiłek
22
fizyczny. Oddychanie zwiększa się, gdy tylko rozpoczynasz ćwiczenia
fizyczne. Im cięższy oddech względem wymagań metabolizmu, tym bardziej
drogi oddechowe zwężają się.
Drugim przykładem nadmiernego oddychania wywołującego atak astmy
w ciągu kilku minut jest śmiech. Wszyscy mamy przyjaciela lub krewnego,
który dostaje ataku kaszlu lub świszczącego oddechu podczas intensywnego
śmiechu. Kiedy dana osoba zaczyna się śmiać, bierze duże oddechy przez usta.
Dla niektórych osób 30 sekund śmiechu wystarczy, aby wywołać objawy.
Raport opublikowany przez Amerykańskie Stowarzyszenie Chorób Klatki
Piersiowej w maju 2005 roku doniósł, że śmiech powoduje objawy u 57%
astmatyków47. W tym samym raporcie ekspert ds. astmy dr Garay powiedział:
Nikt nie wie, w jaki sposób śmiech wywołuje astmę, ale może to dotyczyć
hiperwentylacji.
Pytanie zatem brzmi: jeżeli możesz wywołać u siebie objawy śmiejąc się lub
ćwicząc przez kilka minut, to czy ma to sens, że jeśli twój oddech jest zawsze
dwa-trzy razy większy niż wymagany, to też będzie wywoływać objawy?
Dlaczego pływanie jest korzystne?
Przez lata lekarze mówili swoim pacjentom z astmą, że pływanie jest dla nich
korzystne, mimo że nie było dokładnie wiadomo, dlaczego. Odpowiedź jest
prosta: podczas pływania, twoja twarz jest pod wodą, a to zmniejsza dopływ
powietrza. Pomimo tego, że możesz wziąć oddech przez usta co kilka
machnięć rękami, objętość oddechu jest dużo mniejsza, niż podczas biegania
lub innych ćwiczeń.
23
W większości lądowych form ćwiczeń tempo oddychania nie jest ograniczone,
wentylacja wzrasta proporcjonalnie przez cały czas ćwiczenia i końcowowydechowe ciśnienie parcjalnego CO2 jest normalne lub niskie. Dlatego nie
pojawia się bodziec hiperkapniczny do rozszerzania się oskrzeli i astmatycy nie
mają ochrony (...). Ponieważ końcowo-wydechowe ciśnienie parcjalnego CO 2
nie zostało zmierzone u astmatyków, potencjalnie ochronna właściwość
wyższego poziomu CO2 mogła zostać pominięta.
Podczas ćwiczeń, CO2 produkowany jest z aktywności metabolicznej. To
w połączeniu ze zmniejszoną objętością oddechową podczas pływania
zwiększa poziom CO2, co z kolei rozszerza drogi oddechowe. Szkoda, że
chorzy na astmę pływacy nie są tego świadomi i często powracają do ciężkiego
oddechu przez usta, gdy tylko wyjdą z wody.
24
Powinno się mniej jeść, mniej oddychać,
mniej spać i ciężej pracować fizycznie w
pocie czoła, ponieważ jest to dobre. Jest to
podstawowa zmiana, prawdziwa
restrukturyzacja. To jest to co musimy
obecnie robić.
Prof. Konstantin Butejko
25
Rozdział 2: Pragnę swobodnie oddychać
Darmowe video dotyczące tematu tego rozdziału jest dostępne na
www.ButeykoDVD.com
Doskonały człowiek oddycha, jak gdyby nie oddychał
Filozof z VI w p.n.e. Lao Tzu
26
Zamierzam pominąć zbędne informacje i dostarczyć ci jedynie te
najważniejsze, abyś osiągnął oczekiwany efekt. Wszystkim ćwiczeniom
oddechowym towarzyszyć będzie schemat liniowy. By zinterpretować każdy
schemat istotne jest, abyś zrozumiał następujące terminy:
Wszystkie ćwiczenia oddechowe i Pauza Kontrolna, która polega na
wstrzymaniu oddechu, są wykonywane po wydechu. Wstrzymywanie oddechu
po wydechu zapewnia większą spójność i porównywalność w pomiarach, jest
mniej stresujące dla płuc i powoduje większe stężenie CO 2, który rozluźnia
drogi oddechowe.
Zmierz objętość oddechową – twoja Pauza Kontrolna
By zmierzyć zakres objętości oddechowej można wykonać bardzo prosty test
wstrzymania powietrza, który nazywa się Pauza Kontrolna (PK). Pauza
Kontrolna dostarcza informacji zwrotnych na temat twoich objawów, a co
ważniejsze, twoich postępów. Twoja PK mierzy czas, w którym możesz
swobodnie wstrzymać oddech.
27
Będziesz potrzebował do tego zegarka z sekundnikiem lub stopera.
1) Weź mały, cichy wdech i mały, cichy wydech.
2) Zatkaj nos palcami, aby zapobiec dostawaniu się powietrza do płuc.
3) Policz, ile sekund minie, aż poczujesz pierwsze oznaki braku powietrza.
Możesz także czuć, że twoja przepona mimowolnie drga lub napiera w dół
w tym samym czasie.
4) Uwolnij nos i zacznij przez niego oddychać.
Twój oddech po wstrzymaniu powietrza nie powinien być większy niż przed
zrobieniem pomiaru. Powinieneś oddychać spokojnie i cicho. Jeśli twój oddech
jest zakłócony, wstrzymywałeś go zbyt długo, a więc będziesz miał
niedokładny pomiar PK.
28
Zanim zaczniemy, zwróć uwagę na kilka ważnych kwestii:
1)
Oddech jest brany po delikatnym wydechu.
2)
Oddech jest wstrzymywany jedynie do pierwszej oznaki braku
powietrza. To nie jest pomiar maksymalnego czasu, w którym jesteś w stanie
wstrzymać oddech.
3)
PK jest pomiarem czasu wstrzymania oddechu. To nie jest ćwiczenie
poprawiające oddychanie.
Pamiętaj, że PK jest wstrzymaniem oddechu tylko do pierwszej oznaki braku
powietrza. Jeśli musiałeś wziąć duży wdech po wstrzymaniu oddechu, to
wstrzymywałeś go zbyt długo. Najdokładniejszą PK sprawdza się z samego
rana po przebudzeniu.
Co oznacza PK (swobodny czas wstrzymania oddechu)?
Jeśli PK jest mniejsza niż 10 sekund, wtedy:

Objawy związane z astmą, duszności, świszczący oddech i/lub kaszel będą
często obecne w ciągu dnia oraz w nocy. Względna objętość oddechowa
wynikająca z tak krótkiego wstrzymania oddechu jest bardzo duża
29
Jeśli PK jest mniejsza niż 20 sekund, wtedy:

Obecne są objawy takie jak kaszel, świszczący oddech, duszności, astma
wysiłkowa, przeziębienia, infekcje klatki piersiowej, chrapanie i zmęczenie. Im
krótsze twoje wstrzymanie oddechu, tym większe objawy.
Jeśli PK jest pomiędzy 20 a 40 sekund, wtedy:

Główne objawy ustąpią, ale mogą pojawić się, jeśli zetkniesz się
z
wyzwalaczem
objawów
astmy.
Wpływ
wyzwalaczy
jest
wprost
proporcjonalny do PK. Jako astmatyk będziesz czuł się całkiem dobrze, a twój
oddech będzie dużo spokojniejszy. Ponadto nie powinieneś mieć żadnych
nocnych epizodów, a przeziębienia i infekcje klatki piersiowej znacznie się
zmniejszą.
Jeśli PK jest większa niż 40 sekund, wtedy:

Nie są obecne żadne objawy astmy. Będziesz się czuć bardzo dobrze,
doświadczając pozytywnej energii, przejrzystości myślenia i swobodnego
oddechu. By dokonać trwałej zmian w fizjologii, konieczne jest osiągnięcie PK
wynoszącej rano 40 sekund przez 6 miesięcy.
Im krótsze jest twoje wstrzymanie oddechu, tym masz większą objętość
oddechową i większe objawy astmy. W przypadku bardzo poważnych
przypadków astmy Pauza Kontrolna wynosi mniej niż 10 sekund. Oddech
w takich przypadkach będzie bardzo zauważalny zarówno w stanie spoczynku,
jak i podczas brania udziału w aktywności fizycznej.
Astmatyk z poranną PK wynoszącą 40 sekund nie będzie miał żadnych
objawów. Jego oddech będzie niezauważalny podczas odpoczynku. Wysiłek
30
fizyczny spowoduje o wiele mniejszą wentylację i nie będzie występować
astma wysiłkowa.
Podstawowe zasady, których należy przestrzegać, aby osiągnąć sukces:

Poczujesz się lepiej za każdym razem, gdy twoja PK wzrośnie o 5 sekund.

Jeśli PK nie zmieni się, nie będziesz czuć się lepiej.

Twoja PK powinna wzrastać o 3-4 sekundy tygodniowo.

Najbardziej dokładny wynik PK otrzymasz zaraz po przebudzeniu. Nie
możesz mieć wpływu na oddychanie podczas snu. W rezultacie ta PK jest
najbardziej dokładna, ponieważ opiera się na objętości oddechowej określonej
przez centrum oddechowe.

Twoja PK zmierzona w ciągu dnia przedstawi stan twojej astmy w tym
czasie.

Twoim celem jest, aby twoja poranna PK wynosiła 40 sekund przez 6
miesięcy.
Trzy kroki do zwiększenia twojej PK:
KROK 1
Przestań oddychać głęboko:
1.
zamknij usta,
2.
przestań wzdychać – przełknij,
31
3.
stosuj delikatne spokojne oddychanie,
4.
nigdy nie powinieneś słyszeć swojego oddechu podczas odpoczynku,
5.
ziewaj z zamkniętymi ustami.
KROK 2
Ćwicz ograniczone oddychanie
Stosuj 6 prostych ćwiczeń z rozdziału 3 – każde w innym celu.
KROK 3
Wykonuj ćwiczenia fizyczne oddychając poprawnie.
(Aktywność fizyczna jest niezbędna aby zwiększyć PK z 20 do 40 sekund.
Więcej szczegółów w dalszej części).
KROK 1 jest podstawą. Na stałe zacznij oddychać nosem, powstrzymuj
westchnienia, bądź świadom swojego oddechu i upewnij się, że oddychasz
spokojnie w ciągu dnia. Regularne wzdychanie powoduje przewlekłą
hiperwentylację. Dlatego bardzo ważne jest, aby powstrzymywać się od
wzdychania przez połykanie śliny lub wstrzymywanie oddechu. Jeżeli nie
stworzysz silnego fundamentu, nie zrobisz dużych postępów.
Zrobisz postępy mając zamknięte usta, ale samo to nie wystarczy. Konieczne
jest również, abyś odwrócił nawyk nadmiernego oddychania, który rozwinął
się na przestrzeni lat.
By zwiększyć PK z 10 do 20 sekund, konieczne są KROKI 1 i 2.
32
By zwiększyć PK z 20 do 40 sekund, konieczny jest KROK 3.
Poniżej przedstawiony jest przykład zmiany objętości oddechowej wraz ze
wzrostem Pauzy Kontrolnej.
Gdy twoja objętość oddechowa zbliży się do normalnego poziomu, twoja PK
wzrośnie. Poniżej znajduje się przykład związku pomiędzy objętością
oddechową, a twoją PK.
PK wynosząca 10 sekund; oddychanie jest głośne, hałaśliwe, nieregularne,
duże, ciężkie, chaotyczne i wytężone.
PK wynosząca 20 sekund; oddychanie jest ciężkie, ale spokojniejsze.
Występuje naturalna przerwa między każdym oddechem.
PK wynosząca 30 sekund: oddech jest spokojny i cichy. Naturalna przerwa
staje się dłuższa.
33
PK wynosząca 40 sekund; oddychanie jest bardzo ciche, spokojne
i niezauważalne.
Porównaj nasze style życia
Pięćdziesiąt lat temu:
większa aktywność fizyczna,
więcej naturalnych pokarmów,
mniejsze przejadanie się,
niższe temperatury w domu,
mniej rozmów publicznych,
34
mniej stresu - mniejsza presja konkurencji, zdrowsze środowisko
naturalne.
Skutek: Odpowiednia objętość oddechowa – wyższa PK – astma była
rzadkością.
Dzisiaj:
mała aktywność fizyczna,
więcej przetworzonych pokarmów,
nawykowe przejadanie się,
wyższe temperatury w domu i cieplejsze ubrania,
rozmawianie stanowi dużą część naszego życia zawodowego,
więcej stresu – sztuczne i głośne „betonowe” środowisko z nadmiarem
informacji.
Skutek: duża objętość oddechowa – niższa PK – astma występuje
często
35
Rasa ludzka wyginie ostatecznie od choroby zwanej cywilizacją.
Ralph Waldo Emerson
36
Rozdział 3: Oddychanie metodą Butejki
Jeżeli A jest sukcesem życiowym, wówczas mamy równanie:
A = X + Y + Z,
X to praca.
Y to zabawa.
a Z znaczy trzymać język za zębami.
Albert Einstein
37
Moje doświadczenie zdobyte podczas nauczania tysięcy astmatyków pozwoliło
mi rozwinąć bardzo prostą metodę pokonania astmy. Sposób przedstawienia
i opis ćwiczeń jest unikalny dla Kliniki oddychania metodą Butejki. Podejście
to jest łatwe do zastosowania, zapamiętania i włączenia do swojego stylu życia.
Wszystkie ćwiczenia zostały opracowane, aby poprawić oddychanie i odwrócić
przewlekłą hiperwentylację. Mają sprawić, by oddychanie stało się ciche,
łagodne, spokojne i regularne, co charakteryzuje wysoka PK.
Ćwiczenia oddechowe to narzędzia, które cię tam doprowadzą.
Wszystkie ćwiczenia oddechowe, które zostaną opisane szczegółowo w dalszej
części tego rozdziału, polegają na zmniejszeniu oddychania w danych
odstępach czasu, aby odwrócić zły nawyk nadmiernego oddychania.
Jesteś na diecie powietrznej
Kiedy wykonujesz jedno z ćwiczeń oddechowych konieczne jest, abyś czuł
głód powietrza. Natężenie potrzeby powietrza zależy od wykonywanego
ćwiczenia. Jest to dobra informacja zwrotna, która jest niezbędna do
skorygowania zwyczaju nadmiernego oddychania. Potrzeba powietrza jest
spowodowana zwiększeniem się ilości CO2 we krwi. Twój ośrodek oddechowy
reaguje na zwiększenie emisji CO 2 poprzez pobudzenie oddechu do utrzymania
CO2 na niższym poziomie. Po 9-12 minutach odczuwania głodu powietrza,
zwiększona ilość CO2 przenika barierę krew-mózg i lekko resetuje ośrodek
oddechowy. Wskaźnikiem tego będzie wyższa PK mierzona kilka minut po
zakończeniu serii ćwiczeń oddechowych trwających od 15 do 20 minut.
38
Wyobraź sobie, że jesz dziesięć posiłków dziennie. Jeśli brałbyś udział
w zajęciach dietetycznych i kazano by ci zmniejszyć liczbę posiłków do dwóch
lub trzech dziennie, wtedy poczułbyś się głodny, ponieważ wcześniej twoje
ciało przyzwyczaiło się do większej ilości jedzenia. Jednak w ciągu kilku dni
to uczucie by znikło, a twój ogólny stan zdrowia poprawiłby się.
Podczas korygowania oddechu celowo zmniejszasz swój oddech i czujesz
niedobór powietrza, aby robić postępy. Uczucie potrzeby powietrza nie jest
spowodowane pozbawieniem ciała tlenu, lecz tym, że oddychasz mniej niż
zwykle.
Jest tylko jedna prosta zasada i bez niej nie poczynisz postępu.
Jedynym sposobem, dzięki któremu wiesz, że redukujesz
oddech, jest odczuwanie potrzeby powietrza.
Potrzeba powietrza jest tym samym, co chęć zaczerpnięcia powietrza.
Niektórzy opisują ją jako uczucie przyduszenia lub duszności. Doświadczenie
braku powietrza jest podobnie odczuwalne podczas aktywności fizycznej.
Aby doświadczyć i zrozumieć potrzebę powietrza, wykonaj następujące
czynności:

weź mały wdech nosem,

delikatnie wypuść powietrze przez nos,

zatkaj nos i zaczekaj, aż poczujesz znaczną, ale niestresującą potrzebę
wzięcia wdechu.
39
Stopień zapotrzebowania na powietrze będzie zależeć od wykonywanego
ćwiczenia.
By mniej oddychać czuj, że brakuje ci powietrza.
Uwaga
Pomimo tego, że ćwiczenia oddechowe są całkowicie bezpieczne dla
większości osób, dla niektórych mogą one być ryzykowne. Jeśli nie jesteś
pewien, zrezygnuj z ćwiczeń oddechowych.
Kategoria 1 - Nie próbuj żadnego z ćwiczeń oddechowych, jeżeli cierpisz lub
cierpiałeś na jakąkolwiek z poniższych chorób:

obecne leczenie raka,

cukrzyca typu 1,

padaczka,

schizofrenia,

niezadowalający poziom ciśnienia krwi,

bóle w klatce piersiowej lub w okolicy serca,

anemia sierpowata,

tętniak,

jakiekolwiek problemy z sercem w ciągu ostatnich sześciu miesięcy,
40

niekontrolowana nadczynność tarczycy,

wykryty guz mózgu lub choroba nerek.
Kategoria 2 - Osoby, które cierpią na poniższe choroby, powinny mieć
jedynie dopuszczalny niedobór powietrza:

ciężka astma, rozedma płuc i POChP,

cukrzyca typu 2,

ciąża (nie stosować w pierwszym trymestrze),

niepokój lub depresja,

migrena.
Osoby z kategorii 2 nigdy nie powinny mieć niedoboru powietrza większego
niż
ten,
który
można
doświadczyć
podczas
łagodnego
spaceru.
By to osiągnąć, praktykuj JEDYNIE ćwiczenia 2 i 6.
Jeszcze
lepszym
rozwiązaniem
byłoby
znalezienie
doświadczonego
instruktora. (Listę instruktorów możesz znaleźć na końcu książki). Jeśli
miewasz odczucie niepokoju lub migreny, to lepiej będzie zwiększać PK
delikatnie. Jeśli PK wzrasta zbyt szybko, może wystąpić nasilenie objawów
w krótkim czasie. Jest to reakcja oczyszczania, po której twoja PK wzrośnie.
Aby zwiększać PK powoli, brak powietrza powinien być jedynie znośny.
Reakcje oczyszczające
Około dwóch trzecich osób, które zaczęły stosować zmniejszone oddychanie,
doświadczyło odtrucia lub reakcji oczyszczającej. Mniejsza objętość
41
oddechowa poprawia ukrwienie i dotlenienie wszystkich tkanek i narządów.
Reakcje oczyszczające mają miejsce, gdy PK podnosi się do 10, 20 i 40
sekund. Mogą również wystąpić, gdy PK jest 2, 4 i 6 razy większa od wartości
początkowej.
Reakcje oczyszczające są łagodne i mogą trwać od kilku godzin do kilku
tygodni. U większości osób trwają od jednego do dwóch dni.
W zależności od osoby, typowe objawy to;

zwiększone wydzielanie śluzu z płuc, przeziębienie z katarem,

biegunka,

częstsze wizyty w łazience,

utrata apetytu,

częstsze ziewanie i zmęczenie,

bezsenność,

ogólne złe samopoczucie,

zmieniony zapach skóry (zwłaszcza, jeżeli brałeś duże ilości
doustnych sterydów),

krótkotrwałe bóle głowy,

zwiększona drażliwość lub niepokój (jeżeli często odczuwasz
niepokój, lepiej jest zwiększać PK powoli, stosując znośny niedobór
powietrza),
42

metaliczny lub miedziany posmak w ustach i zwiększone pragnienie.
Nie martw się, jest wysoce nieprawdopodobne, abyś doświadczył wszystkich
reakcji. Jeśli jednak wystąpi silne oczyszczanie, oznacza to, że twój organizm
właśnie przeszedł znaczną fizjologiczną przemianę, przez co poczujesz się
o wiele lepiej.
Integralną częścią oczyszczania jest zmniejszony apetyt na jedzenie, więc jedz
tylko wtedy, gdy jesteś głodny.
By zmniejszyć intensywność i czas trwania reakcji oczyszczających, pij
regularnie ciepłą wodę przez cały dzień i kontynuuj zmniejszone oddychanie
poprzez relaksowanie (ćwiczenie 2 i 6).
Podczas oczyszczania twój puls przyspieszy, a Pauza Kontrolna szybko się
zmniejszy. Wszystko wróci jednak do normy, gdy reakcja oczyszczająca minie
i będziesz czuć się dużo lepiej.
Pozytywne jest to, że każdy odczuwa poprawę zdrowia, między innymi:
zredukowanie świszczącego oddechu i kaszlu, zmniejszenie duszności,
odczucie spokoju i poprawy koncentracji, lepszy sen, przypływ energii,
zmniejszenie łaknienia na kawę, czekoladę i inne produkty spożywcze.
Przejście z oddychania przez usta na oddychanie przez nos
Wszystkie noworodki i zdecydowana większość zwierząt oddycha przez nos.
Psy
oddychają
pyskiem,
aby
regulować
temperaturę
ciała,
ale
w większości ich pyski są zamknięte. Wiele osób śpi, spaceruje, odpoczywa
i pracuje z otwartymi ustami. Wydaje się, że ich nos nie jest niczym więcej niż
ozdobą.
43
Twój nos odgrywa istotną rolę w ocieplaniu powietrza wlotowego zanim
dostanie się ono do płuc. Z mojego doświadczenia wynika, że przestawiając się
na stałe z oddychania ustami na oddychanie przez nos redukujesz objawy
astmy o około 30%.
44
Jeżeli nie przestawisz się na oddychanie przez nos,
nigdy nie cofniesz astmy.
TWÓJ NOS:
Filtruje: w nosie znajduje się błona śluzowa.
Oszacowano, że trzy czwarte bakterii dostających się do nosa jest
zatrzymywanych w warstwie śluzowej i w ten sposób eliminowanych.
W rzeczywistości sam śluz ma działanie antybakteryjne1.
45
Twój nos filtruje również większe cząstki, które są częstymi wyzwalaczami
astmy. (Często dziwi mnie fakt, że rodzice dzieci chorych na astmę wydają
wiele pieniędzy na zmianę dywanów, zasłon, pościeli i instalację
zaawansowanych systemów próżniowych aby zmniejszyć wdychanie roztoczy,
a dziecko rzadko zachęcane jest do oddychania przez nos).
Ogrzewa: nos zwiększa temperaturę wdychanego powietrza, dlatego
zmniejsza prawdopodobieństwo ochłodzenia dróg oddechowych.
Powietrze dostając się przez małżowiny ogrzewa się bardzo szybko:
wprowadzone do nosa powietrze o temperaturze 6 stopni Celsjusza zostanie
ogrzane do 30 stopni zanim przejdzie do końca nosa, a do temperatury ciała,
gdy będzie przechodzić do tchawicy2.
Nawilża: nos zawiera wilgotną warstwę śluzu, która lekko nawilża powietrze,
zmniejszając tym samym stopień odwodnienia.
Reguluje objętość: nozdrza są mniejszym otworem niż usta. To z kolei
stwarza opór i zmniejsza objętość oddechową, dzięki czemu jest ona
spokojniejsza.
Oddychanie przez usta powoduje suchość w ustach, która stwarza idealne
warunki do rozwoju bakterii. To przyczynia się do chorób dziąseł i próchnicy
46
zębów. Ponadto u wszystkich dzieci nawykowo oddychających przez usta
istnieje znacznie większe prawdopodobieństwo rozwinięcia się krzywych
zębów3.
Przez lata zauważałem u dzieci coraz więcej objawów przewlekłego lub
nawykowego oddychania przez usta. Ma to niekorzystny wpływ nie tylko na
rozwój szczęki, kształt rozwijającej się czaszki i zgryzu, ale także na ogólne
zdrowie dziecka. W literaturze istnieje wiele dowodów na to, że oddychanie
przez usta ma negatywny wpływ na wzrost i rozwój twarzy i szczęki. Wszystkie
dzieci, które nawykowo oddychają przez usta będą miały wadę zgryzu3. Wada
zgryzu jest przesunięciem zębów i/lub nieprawidłowym stosunkiem między
zębami obu łuków zębowych.
Oddychanie przez usta wygląda okropnie. Oddychanie przez nos
w miejscach publicznych jest bardziej społecznie akceptowalne i wygląda
lepiej niż oddychanie przez usta4.
Aby to potwierdzić, spójrz na siebie w lustrze. Jeśli chcesz wyglądać
atrakcyjnie, zamknij usta!!
Nieżyt nosa jest bardzo powszechny wśród astmatyków. Objawami są
kichanie, zatkany nos, katar, swędzenie nosa, gardła, oczu i uszu. Do tej pory
większość moich pacjentów była w stanie przestawić się z oddychania przez
usta na oddychanie przez nos. Ponadto pacjenci informowali mnie o tym, że
ich polipy w nosie skurczyły się w ciągu kilku miesięcy po przejściu na
oddychanie przez nos.
47
Jeśli mężczyzna całuje piękną dziewczynę jednocześnie prowadząc samochód,
to nie poświęca pocałunkowi uwagi na jaką on zasługuje
Albert Einstein
48
ĆWICZENIA ODDECHOWE nauczane przez Patricka McKeown
ĆWICZENIE 1: jak odblokować swój nos, pozbyć się śluzu i wyleczyć
zaparcia
(niedobór powietrza – średni i duży)
ĆWICZENIE 2a i 2b: jak zmniejszyć oddychanie
(niedobór powietrza – znośny)
ĆWICZENIE 3: chodzenie z zamkniętymi ustami w celu stworzenia potrzeby
powietrza
(niedobór powietrza – znośny)
ĆWICZENIE 4: chodzenie z wstrzymanym oddechem
(niedobór powietrza – średni do dużego)
ĆWICZENIE 5: kroki (dzieci i zdrowi dorośli)
(niedobór powietrza – średni do dużego)
ĆWICZENIE 6: jak zatrzymać atak świszczącego oddech i kaszlu
(odpowiednie jeżeli masz niską PK, jesteś seniorem, cierpisz na wiele chorób)
(niedobór powietrza – łagodny)
49
ĆWICZENIE 1 - Jak odblokować nos, pozbyć się śluzu i zaparć
(Darmowe video dotyczące tej sekcji dostępne jest na www.ButeykoDVD.com)
Jeśli twoja PK jest mniejsza niż 10 sekund lub masz któreś z objawów
wymienionych na stronie 40 wtedy nie wstrzymuj oddechu zbyt długo. Zamiast
tego zrób ćwiczenie 6, aby wspomóc odblokowanie nosa.
Twój nos blokuje się z powodu wdychania zbyt dużych ilości powietrza.
Naczynia krwionośne są podrażniane i wytwarzana jest większa ilość śluzu,
przez co trudniej oddychać.
Tworzy się wtedy błędne koło, bo gdy nos się blokuje, zaczynasz oddychać
przez usta. Wiąże się to z jeszcze większą utratą CO 2, co powoduje z kolei
jeszcze większe blokady.
50
Ćwiczenie to jest bardzo skuteczne, by odblokować twój nos w ciągu kilku
minut

Usiądź prosto.

Weź mały wdech przez nos, jeśli to możliwe i zrób mały wydech. Jeśli
twój nos jest całkiem zablokowany, weź mały wdech kącikiem ust.

Zaciśnij nos palcami i wstrzymaj oddech. Trzymaj usta zamknięte.

Delikatnie kiwaj głową lub kołysz swoim ciałem, aż poczujesz, że nie
możesz dłużej wstrzymywać oddechu. (Trzymaj nos zaciśnięty do
momentu, gdy poczujesz silne pragnienie wzięcia oddechu).

Kiedy musisz wziąć oddech, weź wdech przez nos i oddychaj przy
zamkniętych ustach.

Uspokój swój oddech, tak szybko jak to możliwe.
Jeśli twój nos nie został całkowicie odblokowany, odczekaj około 30 sekund,
aż twój oddech się unormuje, zanim ponownie wykonasz to ćwiczenie.
Będziesz je musiał zrobić kilka razy, zanim twój nos całkowicie się odblokuje.
51
Po kilkukrotnym wykonaniu tego ćwiczenia twój nos zostanie odblokowany.
Możesz również poczuć, że jest ci cieplej z powodu poszerzenia się naczyń
krwionośnych. Zabieg ten jest również przydatny, aby pozbyć się śluzu z dróg
oddechowych oraz zaparcia. Aby usunąć zaparcia, wykonaj to ćwiczenie wiele
razy. Wstrzymuj oddech siedząc na ubikacji!
Jeśli masz niską PK oznacza to, że dużo oddychasz i twój nos ponownie się
zablokuje. Jedynie gdy twoja poranna PK wynosi 20 sekund, twój nos
pozostanie czysty.
Rób to ćwiczenie za każdym razem, gdy twój nos się zablokuje. Nawet jeśli
jesteś przeziębiony, upewnij się, że oddychasz przez nos. Mógłbyś pomyśleć,
że nie można wyczyścić nosa, jeżeli jesteś bardzo przeziębiony, ale jednak
można. Jeśli jesteś przeziębiony, zamknij usta i zmniejsz swój oddech w ciągu
dnia (wyjaśnię to później). Skróci to czas trwania przeziębienia oraz znacznie
zmniejszy prawdopodobieństwo jego przedostania się do klatki piersiowej.
Zauważyłem, że setki astmatyków rzadziej cierpi na katar czy infekcje klatki
piersiowej po nauczeniu się, by oddychać przez nos i korygować swoją
objętość oddechową.
Gdy przestawisz się z oddychania przez usta na oddychanie przez nos, objętość
wdychanego powietrza zmniejszy się. Twoje usta tworzą większy otwór, stąd
możesz brać przez nie większe wdechy. Jeśli oddychałeś przez usta przez wiele
lat pewne jest, że ciało dostosowało się do takiego zwiększonego oddechu.
Twoje nozdrza są mniejsze, a tym samym tworzą większy opór podczas
oddychania niż przy oddychaniu przez usta. W rezultacie możesz czuć, że nie
dostajesz wystarczająco dużo powietrza. To wrażenie będzie trwało jedynie
przez krótki czas. W ciągu kilku dni, twój ośrodek oddechowy przyzwyczai się
do bardziej poprawnej objętości.
52
Cokolwiek robisz, upewnij się, że twoje usta są zamknięte. Twoje ciało może
się buntować i nakłaniać cię do zwiększonego oddychania prowokując
ziewanie, wzdychanie, regularne pociąganie nosem czy niepotrzebne wdechy
przez usta. Staraj się nie zwiększać oddychania w tych momentach.
Kiedy pojawia się potrzeba wzięcia dużego wdechu, na przykład podczas
westchnienia, momentalnie przełknij ślinę. Jeśli wystąpi również potrzeba
ziewania, postaraj się unikać robienia dużego wdechu, który towarzyszy
ziewnięciu. Zamiast tego stłum ziewanie trzymając usta zamknięte lub przez
przełknięcie śliny.
Przejście na oddychanie nosem zajmuje osobie, która nawykowo oddychała
przez usta, tylko kilka dni. Uważna obserwacja oddychania i ćwiczenia
oddechowe są niezbędne, aby dokonać zmiany.
Powinieneś zawsze i wszędzie oddychać nosem. Pamiętaj, że kiedy oddychasz
przez usta, potęgujesz objawy astmy i zmniejszasz dotlenienie tkanek
i narządów!
Po przestawieniu się na oddychanie nosem, oddychanie przez usta stanie się
niewygodne, gdyż zdasz sobie sprawę z dyskomfortu wdychania zimnego
i suchego powietrza przez usta.
Pacjenci często zaczynają się zastanawiać, jak do tej pory mogli żyć z ciągle
zatkanym nosem - dolegliwością która jest często i zazwyczaj bezskutecznie
leczona aerozolami do nosa, lekami obkurczającymi błonę śluzową nosa a
nawet operacją.
53
Roztwór soli fizjologicznej na nieżyt nosa
Poniższe zalecenia są skierowane do osób z nieżytem nosa i zapaleniem zatok
przynosowych. Stosuj je wraz z ćwiczeniem 1 – odblokowującym nos.

Zagotuj szklankę wody i ostudź do letniej temperatury,
 dodaj ¼ łyżeczki dobrej jakości soli,

wlej trochę słonej wody do wnętrza dłoń i wciągnij ją jednym
nozdrzem.

Poczekaj chwilę, a następnie powtórz to z drugim nozdrzem.

Kontynuuj naprzemienne wciąganie roztworu raz do jednego, raz
do drugiego nozdrza.
Kiedy skończysz, osusz nos chusteczką. Twój nos w środku będzie czystszy i
mniej zablokowany. Nieświeży oddech, który często spowodowany jest katarem,
zniknie, gdy nos się odblokuje. Powszechne wielokrotne wydmuchiwanie nosa
wiąże się z wdychanie dużych ilości powietrza i może uszkodzić wewnętrzną
wyściółkę nosa i przyczynić się do stanu zapalnego. Stosowanie ćwiczeń
oddechowych wraz z roztworem soli jest znacznie skuteczniejsze.
54
ĆWICZENIE 2 - Zmniejszona objętość oddechowa (łatwe)
Jest to bardzo proste ćwiczenie zmniejszające objętość oddechową. Kiedy
oswoisz się z pojęciem prawidłowego oddychania i więcej uwagi poświęcisz
na jego obserwację, zapoznaj się z załącznikiem 8, gdzie znajduje się bardziej
szczegółowy opis.

Usiądź prosto.

Obserwuj
ilość
powietrza
przepływającego
przez
nozdrza,
umieszczając palec pod nosem w pozycji poziomej. Palec powinien
znajdować się tuż nad górną krawędzią ust, wystarczająco blisko
nozdrzy, abyś mógł czuć przepływ powietrza, ale nie aż tak blisko,
aby przepływ powietrza został zablokowany.

Teraz weź lekki wdech powietrza do czubka nozdrzy. Na przykład
weź tylko tyle powietrza, aby wypełnić swoje nozdrza i ani odrobiny
więcej. Bierz odrobinę powietrza (około 1cm) z każdym oddechem.

Robiąc wydech udawaj, że twój palec to piórko. Wydychaj na palec
tak delikatnie, aby piórko się nie poruszyło.
55

Kiedy robisz wydech, im czujesz cieplejsze powietrze, tym więcej
oddychasz. Skoncentruj się na uspokojeniu oddechu, aby zmniejszyć
ilość ciepłego powietrza, które czujesz na palcu.

Gdy zmniejszysz ilość ciepłego powietrza na palcu, zaczniesz
odczuwać potrzebę lub chęć zaczerpnięcia powietrza.

Staraj się zachować tę potrzebę przez około 4 minuty. Powinna być
znaczna, jednak niestresująca.
Potrzeba powietrza podczas tego ćwiczenia nie powinna
być większa niż na końcu Pauzy Kontrolnej.
Innym sposobem opisania tego uczucia jest odczuwanie takiej samej zadyszki
jak podczas łagodnego spaceru. Jedyną różnicą jest to, że teraz siedzisz
nieruchomo. Ta wiedza pomoże ci zmniejszyć uczucie paniki, które może się
pojawić. Wielu chorych na astmę nie czuje się swobodnie przy wykonywaniu
tego ćwiczenia, ponieważ odczuwają to samo, co w czasie trudności
z oddychaniem. Jednak nie martw się, po niedługim czasie praktyki będziesz
w stanie utrzymać potrzebę powietrza bez odczuwania niepokoju.
Twoja potrzeba
zaczerpnięcia
powietrza
powinna
być
znaczna,
ale
niestresująca. Jeśli zapotrzebowanie na powietrze nie jest wyraźne, wtedy
bardziej ogranicz swój oddech Jeśli zapotrzebowanie na powietrze jest zbyt
stresujące, to oddychaj jeszcze przez chwilę i pozwól ciału odpocząć.
56
ĆWICZENIE 2B
Możesz również spróbować innej prostej metody. Przy astmie prawdopodobne
jest, że jedno z nozdrzy jest częściowo zablokowane. By stworzyć potrzebę
powietrza,
spróbuj
oddychać
przez
częściowo
zablokowane
nozdrze
umieszczając palec na niezablokowanym nozdrzu. Gdy zablokujesz odetkane
nozdrze, zmniejszysz tym samym dopływ powietrza i możesz czuć niedobór
oddechu. Staraj się go utrzymać przez 4 minuty.
Skuteczność tego ćwiczenia będzie zależeć od tego, czy będziesz czuł, że się
przyduszasz.
Jak twoje zablokowane nozdrze czuje się po kilku minutach oddychania przez
nie?
57
Postępowanie przy ĆWICZENIU 2
 Zmierz swój puls.
 Zrób Pauzę Kontrolną.
 Zmniejszone oddychanie przez 4 minuty.
 Zaczekaj 2 minuty i zmierz Pauzę Kontrolną.
 Zmniejszone oddychanie przez 4 minuty.
 Zaczekaj 2 minuty i zmierz Pauzę Kontrolną.
 Zmniejszone oddychanie przez 4 minuty.
 Zaczekaj 2 minuty i zmierz Pauzę Kontrolną.
 Zmniejszone oddychanie przez 4 minuty.
 Zaczekaj 2 minuty i zmierz Pauzę Kontrolną.
 Zmierz swój puls.
PK zmierzona na końcu tego zestawu ćwiczeń powinna być około 25% wyższa
niż w momencie rozpoczęcia.
Tętno mierzone po 20 minutach powinno być o kilka uderzeń na minutę
mniejsze od pomiaru początkowego. Jeśli twój puls jest wyższy, odpocznij
przez kilka minut i zmierz ponownie. Jeśli nadal jest wysoki, jest to znak, że
byłeś zestresowany podczas ćwiczenia. Następnym razem, gdy będziesz
wykonywał Ćwiczenie 2, upewnij się, że masz niedobór powietrza, ale połóż
większy nacisk na relaks.
Normalny puls podczas spoczynku dla dorosłych wynosi od 60 do 80 uderzeń
na minutę. Puls dziecka jest trochę wyższy i zmniejsza się wraz z wiekiem.
Jeśli puls spoczynkowy u dorosłego człowieka wynosi 100 lub wyższej, a PK
ma 10 sekund lub mniej, konieczna jest wizyta u lekarza, ponieważ astma jest
58
niedostatecznie kontrolowana i najprawdopodobniej zachodzi niedobór
sterydów.
Aby było widać rezultaty ograniczonego oddychania, należy ćwiczyć
zmniejszone oddychanie przez 20 minut za każdym razem (cztery 4-minutowe
sesje).
Typowy scenariusz dla osoby z astmą jest następujący:
 puls - 72
 PK- 8 sekund
 4 minuty zmniejszonego oddychania
 PK - 7 sekund
 4 minuty zmniejszonego oddychania
 PK - 9 sekund
 4 minuty zmniejszonego oddychania
 PK - 9 sekund
 4 minuty zmniejszonego oddychania
 PK - 11 sekund
 puls - 68
Powinno ci się robić cieplej, w miarę jak zmniejszasz swój oddech. Jeśli tak
nie jest, upewnij się, że masz niedobór powietrza i że jesteś w stanie utrzymać
go przez 4 minuty.
Możesz się rozkojarzyć, więc skoncentruj się na wywoływaniu potrzeby
powietrza podczas ćwiczenia.
Masz wybór - przez resztę życia nadmiernie oddychać i mieć astmę albo
skorygować swój oddech i odwrócić ten stan. Zazwyczaj mówię moim
59
pacjentom, że jeśli nie ćwiczą, oznacza to, że jeszcze nie nacierpieli się
wystarczająco! Jeśli masz dosyć objawów astmy i chcesz coś zmienić, to
zastosujesz opisane tu ćwiczenia.
Ćwiczenie przez pierwsze 20-30 minut rano to doskonały sposób na
odwrócenie dyszenia z poprzedniej nocy. Powtórz to samo w ciągu dnia i tuż
przed snem. Robiąc 4 zestawy po 4 minuty spróbuj mieć niedobór powietrza
przez całe 4 minuty. Nie pomoże ograniczenie oddychania przez pierwsze 30
sekund, a potem ciężkie oddychanie przez pozostałe trzy i pół minuty.
Zmniejszenie oddychania przed snem zapewni ci spokój i dobry sen z bardzo
dobrym poziom energii po przebudzeniu.
Kiedy opanujesz to ćwiczenie, możesz je robić w dowolnym
miejscu.
Siedzenie prosto to najlepsza pozycja, ale możesz stworzyć znośny niedobór
powietrza w każdej pozycji.
Zapamiętaj!
Im częściej przypominasz sobie, aby nieco redukować swój oddech
i wywoływać znośny niedobór powietrza, tym lepiej. Możesz zmniejszać swój
oddech w szkole lub w pracy, podczas oglądania telewizji, czytania książki lub
jakiejkolwiek innej czynności, gdzie możesz utrzymać niedobór powietrza.
60
ĆWICZENIE 3 – Jak osiągnąć maksymalne korzyści
z ćwiczeń
fizycznych
Darmowe video dotyczące tej sekcji dostępne jest na www.ButeykoDVD.com
Z mojego doświadczenia wynika, że wszyscy astmatycy, którzy regularnie są
aktywni fizycznie mają lepszą kontrolę nad chorobą, niż ci, którzy tego nie
robią. Ta część książki jest o bezpiecznym ćwiczeniu i czerpaniu z niego
maksymalnych korzyści.
Znaczenie ćwiczeń
Istnieją tylko dwa sposoby, aby zwiększyć CO 2 w organizmie człowieka.
Pierwszym jest zmniejszenie objętości oddechowej, a drugim produkcja
większej ilości CO2 przez wykonywanie ćwiczeń fizycznych. Obecnie
większość astmatyków robi odwrotnie: oddycha ciężko i obawiając się ataku
astmy, ćwiczy mało albo wcale.
CO2 jest generowany przez oddychanie wewnętrzne podczas procesu
przetwarzania żywności i tlenu w energię. Ćwiczący mięsień produkuje więcej
CO2 wzmagając tym samym uwalnianie tlenu z hemoglobiny do tego mięśnia.
(Pamiętaj, obecność CO2 rozluźnia więź pomiędzy tlenem i hemoglobiną
wewnątrz czerwonych krwinek).
Aby produkować więcej CO2, ruszaj mięśniami!
Oddychanie przez nos
Niska PK oznacza dużą objętość oddechową i wyższe ryzyko ataku astmy
podczas ćwiczeń fizycznych. Zatem nigdy nie oddychaj przez usta jeśli twoja
61
PK jest mniejsza niż 20 sekund. (Możesz mieć otwarte usta przez krótki czas
podczas uprawiania sportu, gdy twoja PK jest większa niż 20 sekund).
Oddychanie powinno odbywać się przez nos. Początkowo możesz czuć, że jest
to niemożliwe ze względu na nawyk oddychania przez usta. Nie martw się
jednak, jest to łatwe do opanowania. Na początku może się okazać, że nie
jesteś w stanie chodzić tak szybko, jak mógłbyś z otwartymi ustami, ponieważ
odczucie duszności jest za duże. To odczucie powinno minąć w ciągu kilku dni
i chodzenie stopniowo zacznie się polepszać. Chodzi o jakość, a nie ilość.
Twoja objętość oddechowa zwiększy się podczas wysiłku. Gdy jest ona
racjonalnie powiązana z wymaganiami metabolizmu, nie stanowi to problemu.
Jednak im niższa jest twoja PK, tym słabsza jest ta zależność.
Często odwiedzają mnie pacjenci z ciężką astmą lub POChP. Podczas
pierwszej wizyty są bardzo zdyszani po przejściu tylko kilku kroków
z parkingu do mojej kliniki. Jest to przykład całkowitego braku zależności,
ponieważ ich objętość oddechowa jest bardzo duża, ale ich fizyczne ruchy są
minimalne. Po upływie 10 minut ich oddech uspokaja się i mierzę im PK.
Zwykle wynosi ona 5 do 6 sekund, co wskazuje na nadmierne oddychanie w
znacznym stopniu.
Zapamiętaj:
Jeżeli twoja PK jest mniejsza niż 20 sekund - oddychaj
jedynie przez nos.
62
Jeżeli twoja PK jest większa niż 20 sekund, możesz
oddychać ustami podczas ćwiczeń przez krótki czas.
Największe ryzyko ataku astmy
Największe ryzyko pojawienia się objawów astmy występuje 5 minut po
rozpoczęciu ćwiczenia i 10 minut po jego zakończeniu. Zapamiętaj, będziesz
miał atak astmy, jeśli twoja objętość oddechowa jest większa niż wymogi ciała.
Jak uniknąć ataku na początku ćwiczenia
Jeśli twoja objętość oddechowa rośnie szybciej niż metaboliczne wytwarzanie
CO2, twoje drogi oddechowe się zwężą i nastąpi atak. By go uniknąć,
konieczne jest kontrolowanie oddychania przez pierwsze dziesięć minut
ćwiczeń, a jedynym sposobem na to jest delikatna rozgrzewka.
Dobra rozgrzewka składa się ze spaceru lub łagodnych ruchów
z wstrzymywaniem oddechu. Po dziesięciu minutach twoje płuca będą czuć się
swobodniej i będziesz w stanie zwiększyć tempo ze znacznie mniejszym
prawdopodobieństwem pojawienia się objawów. Niezależnie od tego, jak
wysoka jest twoja PK, zawsze zaczynaj ćwiczyć delikatnie przez pierwsze
dziesięć minut.
Jak uniknąć ataku pod koniec ćwiczenia
Astmatycy oddychają nadmiernie nawet po ukończeniu ćwiczenia. Po
zakończeniu ćwiczeń, upewnij się, że kontrolujesz oddech. Zaangażuj swój
umysł i świadomie postaraj się uspokoić oddech. Jeśli zauważysz, że oddech
wymyka się spod kontroli, zrób wiele małych wstrzymań oddechu w sposób
opisany w Ćwiczeniu 6.
63
Poczuj potrzebę powietrza
By uzyskać jak najwięcej korzyści z aktywności fizycznej, wywołaj potrzebę
powietrza lub innymi słowy, poczuj brak tchu.
Gdy PK jest niska, bardzo łatwo jest zakłócić oddychanie, więc należy być
ostrożnym; postępuj łagodnie i nie zmuszaj się do przekroczenia punktu,
w którym nie będziesz już mógł kontrolować swojego oddechu. W tym samym
czasie, spróbuj poczuć potrzebę powietrza.
Istnieją trzy sposoby na wywołanie potrzeby powietrza za pomocą
ćwiczeń:
1. Chodź szybciej z zamkniętymi ustami.
2. Oddychaj mniej podczas ćwiczenia.
3. Praktykuj wstrzymywanie oddechu jak opisano w Ćwiczeniu 4
Jeśli twoje zapotrzebowanie na powietrze jest takt duże, że musisz otworzyć
usta, zwolnij i uspokój oddech. Mając zamknięte usta, szybciej dojdziesz do
siebie. Jeśli spacerujesz podczas ćwiczeń, to lepiej rób to w samotności lub
uzgodnij ze swoim partnerem, że nie będziecie rozmawiać podczas spaceru.
Rozmawianie tylko zniweluje korzyści.
Jak określić, czy oddychasz prawidłowo podczas ćwiczeń fizycznych

Zmierz PK przed ćwiczeniem.

Wykonaj ćwiczenie.

Zmierz PK 15-30 minut po ukończeniu ćwiczenia.
64

Twoja PK po 15 minutach ćwiczenia powinna być większa niż PK
przed rozpoczęciem ćwiczenia.
Pamiętaj o dwóch rzeczach:
1)
Jeśli
zmierzysz
PK
bezpośrednio
po
treningu,
to
najprawdopodobniej będzie ona niższa niż początkowa PK z powodu
wywołania braku powietrza.
2)
Jeśli po 15 minutach ćwiczeń twoja PK jest nadal niższa niż
początkowa PK, oddychałeś nadmiernie podczas ćwiczenia.
Pływanie czy jakieś inne ćwiczenia?
Pływanie zawsze było uważane za pomocne w leczeniu astmy. Podczas
pływania ramiona i nogi poruszają się generując większe ilości CO 2. W tym
samym czasie oddychanie jest ograniczone, ponieważ twarz jest pod wodą
przez większość czasu. Zwiększa to poziom CO 2 oraz rozszerza drogi
oddechowe. (Bądź bardzo ostrożny na chlorowanych basenach, ponieważ
mogą one wywołać astmę).
Jednak niekoniecznie musisz pływać. Teraz gdy jesteś świadomy nadmiernego
oddychania, możesz zastosować zasady pływania oddychając mniej podczas
każdej wykonywanej czynności.
65
Pauza kontrolna i sport
Spróbuj wyobrazić sobie osobę z bardzo krótkim czasem wstrzymywania
oddechu na 5 sekund. Jej oddech jest bardzo ciężki, nawet podczas spokojnego
chodzenia. Z drugiej strony wyobraź sobie osobę z PK wynoszącą 40 sekund.
Jeśli miałbyś porównać drużyny sportowe i zmierzyć PK każdego z ich
zawodników, ci z niższą PK dostają zadyszki, łatwiej się męczą, produkują
więcej kwasu mlekowego, a często nie mają wytrzymałości tych z wyższą PK.
Im wyższa PK, tym mniej powietrza jest wymagane do przebiegnięcia
dystansu w określonym tempie. Z każdym proporcjonalnym wzrostem PK,
sprawność fizyczna poprawi się.
Jeśli jesteś trenerem, użyj PK jako prostego sposobu pomiaru wydajności
sportowców. Aby zwiększyć wydajność, zwiększ ich PK.
66
Im wyższa twoja PK, tym większa wydajność podczas
uprawiania sportu.
Im niższa twoja PK, tym niższa wydajność podczas
uprawiania sportu.
Podsumowanie dotyczące aktywności fizycznej
1)
Warunkiem koniecznym dla astmatyków jest wykonywanie
ćwiczeń fizycznych.
2)
Ćwicz w miarę swoich możliwości.
3)
Nigdy nie oddychaj przez usta podczas ćwiczeń jeżeli twoja PK
jest mniejsza niż 20 sekund.
4)
Im niższa twoja PK, tym bądź bardziej ostrożny podczas
wykonywania ćwiczeń fizycznych.
5)
Czuj potrzebę powietrza podczas ćwiczeń fizycznych.
6)
30 minut do 1 godziny ćwiczeń fizycznych dziennie to doskonała
pomoc by zwiększyć twoją PK.
7)
Pamiętaj, żeby przez pierwsze 10 minut zrobić łagodną rozgrzewkę
z zamkniętymi ustami.
8)
Upewnij się, że uspokajasz swój oddech natychmiast po ćwiczeniu.
67
9)
Podczas spaceru nie rozmawiaj.
ĆWICZENIE 4 - Wstrzymywanie oddechu podczas ćwiczeń
Ćwiczenie to polega na wstrzymywaniu oddechu po wydechu podczas robienia
jakiejkolwiek czynności fizycznej. Można to robić podczas spaceru, przy
skakaniu, podskakiwaniu na trampolinie, podczas jazdy na rowerze itp.
Jest to bardzo skuteczne ćwiczenie pod warunkiem, że oddech jest
zmniejszony, spokojny i delikatny w ciągu dnia. Długość zatrzymanego
oddechu zależy od stanu zdrowia i twojej PK.
Uwaga
Jeśli masz jakąkolwiek dolegliwość wymienioną na stronie 40, to lepiej nie rób
Ćwiczenia 4. Zamiast tego powinieneś wykonywać Ćwiczenie 6 (Wiele
Małych Wstrzymań Oddechu), delikatnie zmniejszać oddech i spacerować z
lekkim brakiem powietrza.
68
Poniżej jest kilka punktów, które należy uwzględnić

Jeśli twoja PK jest mniejsza niż 10 sekund, nie musisz wstrzymywać
oddechu, aby wytworzyć niedobór powietrza, ponieważ same
ćwiczenia fizyczne będą wystarczające.

Jeśli twoja PK wynosi od 10 do 15 sekund, długość wstrzymania
oddechu powinna być krótka (przykład poniżej).

Jeśli twoja PK jest większa niż 15 sekund i nie masz żadnych chorób
wymienionych na stronie 40 wówczas twoje wstrzymanie oddechu
może być krótkie lub długie (przykład poniżej).
Przykład ćwiczenia fizycznego z krótkim wstrzymaniem oddechu –
odpowiednie dla osób o stosunkowo niskiej PK

Podczas chodzenia zrób wdech, wydech i wstrzymaj oddech.

Zrób 10 kroków z wstrzymanym oddechem.

Wznów oddychanie i idź dalej.

Po 30 sekundach do 1 minuty chodzenia z normalnym oddychaniem
powtórz wstrzymanie oddechu jak wyżej.

Powtarzaj małe wstrzymanie oddechu co 30 sekund do jednej
minuty.
Cały czas kontroluj swój oddech.
69
Ćwiczenie fizyczne ze średnim do dużego wstrzymaniem oddechu
(Jeśli cierpisz na jakąkolwiek chorobę wymienioną na stronie 40 lub masz PK
mniejszą niż 15 sekund, nie należy wykonywać tego ćwiczenia).

Podczas spaceru zrób wdech, wydech i wstrzymaj oddech.

Zrób od 20 do 100 kroków z wstrzymanym oddechem.

Wznów oddychanie i idź dalej.

Po 30 sekundach do 1 minuty spaceru z normalnym oddychaniem,
powtórz wstrzymanie oddechu jak wyżej.

Kontroluj swój oddech przez cały czas.
Tworzenie dużego niedoboru powietrza jest najlepszym sposobem, aby
podnieść PK z 20 do 40 sekund.
Ważne jest, aby twój oddech był pod kontrolą przez cały
czas wstrzymywania go podczas wysiłku fizycznego.
70
Warto nadmienić, że nie musisz spacerować, aby to zrobić. Możesz wstrzymać
oddech podczas każdego wysiłku fizycznego. Niektórzy piłkarze wstrzymują
oddech podczas treningu. Na przykład gdy biegają sprintem, wstrzymują
oddech na kilka kroków, aby stworzyć odpowiedni niedobór powietrza.
Jeżeli jedziesz na rowerze, grasz w golfa, podnosisz ciężary, możesz
wstrzymać oddech. Dodatkowo stosowałem to ćwiczenie z powodzeniem
u stolarzy, murarzy, malarzy, tynkarzy, barmanów, ogrodników i innych osób, u
których fizyczna aktywność jest częścią pracy.
Nie ma żadnych sztywnych zasad co do tego, ile razy to wykonywać. Im
częściej wstrzymujesz oddech w ciągu dnia, tym lepiej. Dłuższe wstrzymania
oddechu wstrząsają ośrodkiem oddechowym i mogą podnieść często upartą
PK.
ĆWICZENIE 5 - Kroki dla dzieci i zdrowych dorosłych
Jeśli masz objawy astmy takie jak świszczący oddech, kaszel lub inne
dolegliwości, jak te wymienione na stronie 40, to lepiej nie wykonuj Ćwiczenia
5.
Kroki polegają na utrzymaniu od średniej do dużej potrzeby powietrza
i najlepiej nadają się dla dzieci i osób, które mogą z łatwością wykonywać
ćwiczenia fizyczne. Rezultaty są lepsze podczas robienia Kroków lub
spacerowania z dużym wstrzymywaniem powietrza ponieważ wytwarzany jest
większy niedobór powietrza.
Aby zrobić Kroki, wykonaj następujące czynności:
71

Weź mały wdech i zrób mały wydech.

Wstrzymaj oddech zaciskając nos palcami.

Przejdź tyle kroków ile możesz, aż poczujesz silną potrzebę
powietrza.

Staraj się wywołać duży niedobór powietrza, robiąc tyle kroków ile
możesz - oczywiście bez przesady.

Po wznowieniu oddychania, musisz oddychać jedynie przez nos, a twój
oddech musi natychmiast się uspokoić.

Po zakończeniu Kroków twój pierwszy oddech będzie zazwyczaj
większy niż normalnie. Uspokój swój oddech jak najszybciej
zmniejszając swój drugi i trzeci oddech.

Powinieneś być w stanie uspokoić się po Krokach w ciągu dwóch
do trzech oddechów. Jeśli nie możesz, wstrzymywałeś oddech zbyt
długo.
72
Licz swoje kroki i porównuj wynik z poprzednim dniem w celu mierzenia
postępów. Tabela do ich zapisywania jest podana na końcu tego podręcznika.
Chociaż Kroki polegają na wstrzymywaniu oddechu do momentu aż powstanie
silny niedobór powietrza, to ćwiczenie to nie powinno być stresujące.
Podobnie jak wszystkie ćwiczenia oddechowe,
Kroki powinny być
praktykowane na pusty żołądek. W ciągu pierwszych kilku tygodni twoim
celem jest zrobienie od 20 do 30 powtórzeń Kroków każdego dnia. (Na
przykład: 2-3 zestawy, każdy z 10 powtórzeniami Kroków. Tabela na końcu
książki).
Ponadto bądź świadomy oddechu przez resztę dnia.
Celem jest zwiększenie ilości Kroków o 10 dodatkowych każdego tygodnia.
Od czasu do czasu możesz osiągnąć plateau, ale po kilku tygodniach twój
wynik będzie rósł.
Kilka lat temu skorelowałem liczbę kroków, które może wykonać dana osoba
z jej PK. Sprawdza się to u większości osób. Na przykład dziecko lub dorosły
będą ciągle kaszleć, charczeć i cierpieć na astmę wysiłkową do momentu, aż
będą mogli zrobić 60 kroków. Główne objawy zanikną, gdy ich wynik Kroków
będzie między 60 a 80, ale wyzwalacz może spowodować objawy.
Docelowo powinieneś być w stanie przejść 100 kroków po wydechu. Zajmie to
wiele tygodni pracy, więc nie oczekuj rezultatów po jednym dniu. Rób Kroki
szanując swoje ograniczenia i uważaj, aby nie przesadzić. Jeśli masz
świszczący oddech lub atak kaszlu nie ćwicz Kroków, ponieważ zakłócą
oddychanie. Zamiast tego zrób Wiele Małych Wstrzymań Oddechu. (Ćwiczenie
6).
73
Korzystając z poniższej tabeli, można sprawdzić swoje postępy
Występowanie objawów takich jak kaszel,
świszczący
oddech,
duszność,
PK
KROKI
10
20-40
20
40-60
30
60-80
40
80-100
chrapanie,
bezsenność, zmęczenie, przeziębienia, zatkany
nos.
Główne objawy ustąpiły, ale mogą wystąpić,
jeżeli
zostaniesz
wystawiony
na
działanie
wyzwalacza.
Jeśli PK wynosi 10 sekund, twój wynik Kroków będzie pomiędzy 20 a 40. Gdy
PK wynosi 40 sekund, twój wynik Kroków będzie pomiędzy 80 a 100.
Zależność pomiędzy PK i Krokami jest dokładniejsza dla dorosłych niż dla
dzieci.
Każda PK powyżej 40 lub wynik Kroków ponad 100 oznacza brak objawów
astmy.
Robienie tylko Kroków nie wystarczy – bardzo ważne jest, aby zapewnić
spokojny, delikatny oddech przeplatany okresami lekkiego do średniego
zapotrzebowania na powietrze przez cały dzień.
74
ĆWICZENIE 6 Jak zatrzymać kaszel i świszczący oddech z Wieloma Małymi
Wstrzymaniami Oddechu
Darmowe video dotyczące tej sekcji dostępne jest na www.ButeykoDVD.com
To ćwiczenie jest odpowiednie dla wszystkich. Jest szczególnie korzystne dla
osób starszych oraz cierpiących na ciężką astmę, rozedmę płuc, ataki paniki,
stres i ataki astmy. Ćwiczenie będzie generowało wyniki podobne do użycia
dobrze znanego sposobu z papierową torbą, ale jest o wiele bezpieczniejsze,
ponieważ utrzymywany jest duży poziom tlenu.
Wiele Małych Wstrzymań Oddechu może być praktykowane tysiące razy
dziennie. W rzeczywistości osoby z ciężką astmą lub z rozedmą płuc powinny
robić je przez cały dzień i noc. Jest delikatne, odpowiednie dla starszych osób
i znacznie zmniejsza dolegliwości.
Wiele Małych Wstrzymań Oddechu aby zredukować objawy (atak)
Zrób Wiele Małych Wstrzymań Oddechu, każdy wynoszący 2-5 sekund.

Wdech, wydech i wstrzymanie oddechu.

Wstrzymaj oddech na 2-5 sekund. Nie staraj się wstrzymać oddechu
na dłużej, ponieważ mogłoby to zwiększyć oddychanie, a przez to
nasilić objawy. Twoje maksymalne wstrzymanie oddechu nie
powinno być większe niż połowa twojej Pauzy Kontrolnej w tym
75
czasie. (Na przykład, jeśli twoja PK wynosi 4 sekundy, to zrób małe
wstrzymanie oddechu tylko na 2 sekundy).

Po każdym wstrzymaniu oddechu, oddychaj normalnie przez 10 do
15 sekund. Nie ingeruj w proces oddychania.

Kontynuuj wstrzymanie oddechu, po którym następuje delikatne
oddychanie przez 10 do 15 sekund, aż objawy miną.
Atak astmy, który jest okresem trudności w oddychaniu, nie występuje bez
wcześniejszych objawów. Najczęściej osoba czuje stopniowe zwężanie dróg
oddechowych, coraz większe zablokowanie nosa i/lub początki świszczącego
oddechu itd. Kiedy ktoś odczuwa pierwsze objawy ataku, wtedy bardzo
pomocne jest natychmiastowe zrobienie Wielu Małych Wstrzymań Oddechu.
BARDZO WAŻNE: BIERZ LEKI
Ćwiczenia oddechowe zmniejszą astmę jedynie wtedy, gdy zostaną
zastosowane w pierwszych etapach objawów. Jeżeli atak astmy występuje
dłużej niż 5 minut, o wiele trudniejsze będzie jego kontrolowanie za pomocą
ćwiczeń oddechowych, zwłaszcza jeśli twoja normalna PK jest mniejsza niż 20
sekund.
Po 5 minutach ataku weź leki. (Jeśli masz ciężki atak – weź leki natychmiast).
Jeśli nie reagujesz na leki w ciągu 5 minut, natychmiast zasięgnij porady
lekarskiej.
Bardzo ważne: techniki te mogą być wykorzystywane w połączeniu
z
normalnym
codziennym
leczeniem.
Kontynuuj
zażywanie
leków
prewencyjnych i zażywaj leki doraźne w razie potrzeby.
76
Wiele Małych Wstrzymań Oddechu używane do zatrzymania ataku kaszlu
Jednym z objawów astmy jest kaszel. Nie ma czegoś takiego jak powszechnie
uznawany „kaszel produktywny”. Każdy kaszel jest stresem dla organizmu
i może powodować wymioty, połamane żebra i inne objawy. Jeśli chciałbyś
pozbyć się śluzu z płuc, wykonuj Ćwiczenie 1 lub 6, w zależności od tego,
które ci odpowiada.
Niektórzy ludzie są bardziej podatni na ataki kaszlu niż inni. Problem nie
dotyczy jednorazowego kaszlu, ale epizodów kaszlu, które mogą być trudne do
zatrzymania. Ataki kaszlu występują najczęściej w nocy lub wcześnie rano.
Częsty kaszel bardzo zakłóca oddychanie.
Pracowałem z setkami ludzi, którzy przez dużą część dnia kaszleli
i najczęściej przyczyną kaszlu było nadmierne oddychanie. Kiedy pacjenci
nauczyli się korygować swój oddech i zwiększyli PK, ich kaszel został
wyeliminowany. Nie ma znaczenia jaki masz rodzaj kaszlu – może być mokry
lub suchy. Nie ma też znaczenia kiedy masz kaszel – może się pojawić
w środku nocy, podczas rozmowy lub w czasie innych czynności. We
wszystkich przypadkach, częstotliwość i czas trwania kaszlu powinny się
zmniejszać w miarę wzrostu PK. Będziesz często kaszleć do momentu, aż
twoja poranna PK nie osiągnie 20 sekund lub twój wynik Kroków nie będzie
wyższy niż 60. Będziesz mieć objawy podczas zetknięcia z wyzwalaczem
dopóki poranna PK nie wyniesie 40 sekund i/lub twój wynik Kroków 80-100.
Cykl kaszlu
Przed kaszlnięciem bierzesz duży wdech po czym kaszlesz, przez co
wymuszasz wydech powietrza.
77
Ten wymuszony wydech zwiększa objętość oddechową, co wywołuje kolejne
kaszlnięcie. Cykl rozpoczął się: kolejny duży wdech, kolejne kaszlnięcie,
kolejny wymuszony wydech i tak w kółko.
Ten cykl można odwrócić przez zastosowanie następującej metody:

Spróbuj stłumić kaszel i nie kaszl w ogóle. Doświadczysz łaskotania
w gardle, ale po jakimś czasie potrzeba kaszlu powinna się
zmniejszyć. Połykanie lub wstrzymywanie oddechu pomoże
ograniczyć potrzebę kaszlu.

Nie należy na siłę wykaszliwać śluzu z płuc. Śluz chroni drogi
oddechowe i jest częścią systemu obrony organizmu przed utratą
dwutlenku węgla. Wykasływanie go na siłę bez rozwiązania
problemu nadmiernego oddychania doprowadzi do wytworzenia
większej ilości śluzu.

W zamian zredukuj lub wstrzymaj oddech, a śluz przesunie się
naturalnie z powodu rozszerzenia się twoich dróg oddechowych.
Następnie może być połknięty i wtedy rozpuści się w kwasie
żołądkowym lub można go wypluć.

Jeśli musisz kaszleć, spróbuj kaszleć jedynie przez nos.
Głównym punktem do zapamiętania jest to, że duży oddech i wymuszony
wydech, które stanowią część kaszlu, tylko wzmocnią jego cykl. Bycie tego
świadomym zmniejszy atak.
Pamiętaj, że im więcej kaszlesz, tym więcej będziesz musiał kaszleć.
78

Rób Wiele Małych Wstrzymań Oddechu, jak opisano powyżej, aż
atak kaszlu minie. Może to potrwać kilka godzin, zwłaszcza jeśli
kaszel jest uporczywy. Przekonasz się, że ćwiczenie to znacznie
skróci czas trwania kaszlu i zmniejszy konieczność zażywania
doustnych sterydów.
W mojej klinice byłem w stanie powstrzymać wiele ataków kaszlu za pomocą
tego ćwiczenia. Ważne jest, aby podjąć świadomy wysiłek i spróbować
uspokoić lub stłumić kaszel. Podczas napadu wykonaj tak wiele Małych
Wstrzymań Oddechu, jak to możliwe, aby kontrolować kaszel.
Ostrzeżenie:
Podobnie jak podczas napadu świszczącego oddechu, jeśli masz ciężki
atak, weź leki i/lub natychmiast skontaktuj się z lekarzem.
79
Rozdział 4: Styl życia: sen i dieta
Darmowe video dotyczące tematu tego rozdziału jest dostępne na
www.ButeykoDVD.com
80
Sen
Niższa PK odzwierciedlająca większą objętość oddychania powoduje wiele
poniższych objawów. Ilu z nich ty doświadczasz?

chrapanie,

bezdech senny,

zakłócenia snu,

koszmary,

objawy astmy (rano w godzinach między 3 a 5)

potrzeba korzystania z łazienki około 6 rano,

dzieci moczące łóżko w nocy,

zmęczenie z rana,

suchość w ustach,

objawy po przebudzeniu – zablokowany nos, świszczący oddech,
kaszel i duszności.
Dziesiątki tysięcy osób w ciągu ostatnich pięćdziesięciu lat skutecznie
stosowały nasz program, aby zaradzić problemom związanym ze snem, takim
jak chrapanie, bezdech senny i bezsenność. Nie dziwi, że te same problemy są
bardzo powszechne wśród astmatyków, ponieważ ciężki oddech jest ich
głównym sprawcą.
81
Chrapanie
niekoniecznie
związane
jest
ze
zbyt
wąskimi
drogami
oddechowymi, lecz, co jest bardziej prawdopodobne, wynika ze zbyt dużej
objętości oddechową. Chrapanie może być dwojakiego rodzaju. Prostszą formą
jest ciężkie oddychanie przez usta, co powoduje drgania podniebienia
miękkiego. Drugą formą jest ciężki oddech przez nos, który powoduje
turbulencje w obrębie nosogardła i części ustnej gardła, a tym samym
ogranicza przepływ oddechu.
Przypatrz się i wsłuchaj w oddech głośno chrapiącej osoby – jest bardzo
ciężki!
Obturacyjny bezdech senny jest zatrzymaniem oddechu podczas snu. Jeśli ktoś
ma ponad pięć bezdechów na godzinę, jest to określane jako istotne klinicznie.
Oddychanie przez usta i duża objętość oddechowa to główne przyczyny
bezdechu sennego (badania naukowe dostępne na ww.snoring.ie).
By wyeliminować bezsenność, chrapanie, bezdech senny i zapewnić sobie
spokojny głęboki sen z cichszym oddechem i lepszą energią po przebudzeniu,
zastosuj następujące rozwiązania:

Im wyższa twoje PK, tym lepiej.

Zmniejsz oddychanie za pomocą znośnego niedoboru powietrza na
piętnaście minut przed snem. Zapewni to długi i głęboki sen.

Nie jedz na 2 godziny przed snem, ponieważ jedzenie zwiększa
oddychanie.

Chłodna sypialnia jest najlepsza (ale nie zimna). Lepiej nie mieć
centralnego ogrzewania w sypialni, a kołdra i pościel nie powinny być
82
zbyt ciepłe. Wysokie temperatury zwiększają oddychanie. Ponadto
wywietrzona sypialnia jest najlepsza.

Nie śpij na plecach. Zamiast tego śpij na lewym boku lub na brzuchu.
Spanie na plecach to zdecydowanie najgorsza pozycja, ponieważ nie
ogranicza ono oddychania. Lewa strona jest najbardziej korzystna,
ponieważ oddychasz wówczas mniej.

Upewnij się, że masz zamknięte usta w nocy.
By być zdrowym, NIGDY nie oddychaj w nocy przez usta
Zaklejanie ust w nocy
Zalecamy, aby dorośli i starsze dzieci mieli delikatnie zaklejone usta taśmą
papierową. Papierową taśmę można kupić w większości aptek. Dobrą marką
jest 3M, a odpowiedni rozmiar to 2,5 cm. Przyklej ją poziomo, aby zakryć usta.
Jeśli nie możesz umieścić jej w pozycji poziomej, przyklej ją w pionie. Przed
zastosowaniem, zagnij taśmę na każdym końcu, aby rano łatwiej ci było ją
usunąć. Noszenie taśmy w nocy jest niezbędne, by zapewnić spokojny sen
i znacznie poprawić poziom energii po przebudzeniu. Zamknięte usta w nocy
83
w rzeczywistości przyczynią się do zmniejszenia wszystkich powyżej
wymienionych objawów. Zaklejania ust nie stosuje się u dzieci poniżej 5 roku
życia.
Jeśli wypiłeś dużo alkoholu lub czujesz mdłości, to przyklejanie taśmy na noc
nie jest zalecane.
U niektórych osób może wystąpić uczucie paniki na samą myśl o konieczności
zaklejenia ich ust taśmą. Przyklejenie taśmy na pół godziny przed pójściem do
łóżka może pomóc w przezwyciężeniu tego uczucia. To powinno pomóc w
przyzwyczajeniu się do taśmy i przezwyciężyć zdenerwowanie. Przez
pierwszych kilka nocy podczas noszenia taśmy będziesz czuć się nieco
dziwnie. Może ona też odkleić się w czasie snu, ale przynajmniej przez kilka
godzin oddychałeś wówczas przez nos.
Używaj
taśmy,
dopóki
nie
przestawisz
się
na
oddychanie nosem w nocy. Czas ten będzie różny u
poszczególnych osób.
Co zrobić, gdy twój nos jest zablokowany?
Łagodne objawy:
Jeśli nos jest lekko zablokowany przed pójściem do łóżka, to najpierw oczyść
go robiąc ćwiczenia odblokowujące nos i przemyj nos roztworem soli, jak
opisano wcześniej. Podczas używania taśmy twój nos nigdy całkowicie się nie
zablokuje. Jeśli będziesz oddychać głęboko w nocy podczas noszenia taśmy,
nos częściowo zablokuje się. Jest to mechanizm obronny organizmu, aby
zapobiec nadmiernemu oddychaniu. Jednakże, gdy nos zostanie częściowo
zablokowany, poziom dwutlenku węgla w organizmie wzrośnie i to pomoże
odblokować nos. Jeśli nadal będziesz nadmiernie oddychać, twój nos ponownie
84
częściowo się zablokuje, co zwiększy poziom dwutlenku węgla i spowoduje
odblokowanie nosa i tak powstaje błędne koło. Pamiętaj, twój nos zablokuje
się całkowicie jedynie wówczas, gdy przełączysz się na oddychanie przez usta.
Ciężkie objawy:
Jeśli cierpisz na ciężką niedrożność nosa, trzeba będzie zastosować wszystkie
następujące zalecenia:

Ćwicz zmniejszone oddychanie przez pół godziny przed snem. (Jeżeli
ćwiczenie Kroki jest odpowiednie dla Ciebie, 10 powtórzeń wystarczy).

Będziesz również musiał przepłukać nos solą morską i wodą, jak
opisano wcześniej oraz nosić taśmę na ustach.

Kolejną konieczną rzeczą jest noszenie w nocy na nosie pasków Breath
Right lub podobnej marki.
Możesz nie wyglądać zbyt ładnie z taśmą na ustach i paskami na nosie,
ale poczujesz się o wiele lepiej!
Paski typu Breath Right można nabyć w większości aptek i są bardzo pomocne
w niedrożności nosa. Są to paski z tworzywa sztucznego, które umieszczone na
zewnętrznej części nosa, rozszerzają drogi nosowe. Te paski są środkiem
tymczasowym. Gdy drożność twojego nosa poprawi się, nie będą ci już
potrzebne, ponieważ będziesz w stanie utrzymać zamknięte usta jedynie nosząc
taśmę.
Doświadczysz znacznie lepszego snu i większego poziomu energii rano,
w przeciwieństwie do uczucia wyczerpania, które odczuwa większość
oddychających przez usta.
85
Jedzenie
Dwie kwestie dotyczące jedzenia:
1)
Każdy posiłek zwiększa oddychanie. Bądź świadomy ilości spożywanego
pokarmu. Wystarczy jeść, gdy jesteś głodny i przestać, gdy głód zostanie
zaspokojony.
Jeśli twoja PK jest mniejsza niż 15 sekund, należy zwrócić szczególną uwagę na
to kiedy, ile i co jesz, ponieważ żywność może znacznie zakłócać oddychanie.
Kiedy zaczynasz zmieniać wzorce oddechu, możesz zauważyć, że twój apetyt
zmniejszył się ze względu na zmianę metabolizmu. Ze zmniejszonym apetytem
łatwiej schudniesz (pod warunkiem, że masz kilka zbędnych kilogramów).
Aby szybko zwiększyć PK, ogranicz ilość zjadanego
pokarmu.
86
2) Żywność najbardziej zwiększająca oddychanie to przetworzone
i „ciężkie” produkty, takie jak białko zwierzęce. Produkty te powinny być
ograniczone. Są to też cukier, herbata, kawa, biały chleb, wołowina,
wieprzowina i produkty mleczne.
Przetworzona żywność
W 1930 roku dr Weston Price przeprowadził ciekawą analizę tradycyjnych
grup ludności i zaobserwował co się z nimi dzieje, gdy przechodzą na
zachodnią dietę złożona z przetworzonej żywności. Kiedy Galowie żyjący na
Hebrydach u wybrzeży Szkocji przeszli z tradycyjnej diety składającej się
z drobnych owoców morza i płatków owsianych na współczesną dietę
(złożoną z ciasta biszkoptowego, białego pieczywa i wielu białych surowców
mącznych, marmolady, konserw warzywnych, słodzonych soków owocowych,
dżemów i słodyczy) pierwsze pokolenie dzieci zaczęło oddychać przez usta,
a ich odporność na choroby cywilizacyjne znacznie się zmniejszyła1.
Stwierdzono, że tradycyjna dieta zapewnia co najmniej cztery razy więcej
niezbędnych składników odżywczych niż dieta współczesna, która nie spełnia
minimalnych wymagań.
Uznanie faktu, że dzieci zaczęły oddychać przez usta, jest dość ważne
i pokazuje powiązanie współczesnej diety z chroniczną hiperwentylacją.
Dziecko, które odczuwa silną potrzebę brania większych oddechów, otwiera
usta, aby oddychać, co ma poważne negatywne konsekwencje dla jego
zdrowia.
Przetworzona żywność tworzy śluz i ma kwaśny odczyn. Wcześniej nasza
dieta była w 95% zasadowa i 5% kwasowa. Dziś jest odwrotnie, nasza dieta
87
jest w 95% kwasowa i 5% zasadowa. Kwasowa żywność, taka jak wyroby
mleczne, mięso, chleb, cukier, kawa i herbata, tworzy śluz i zakwasza krew.
Ciało, starając się utrzymać zasadowe pH, będzie stymulować oddychanie
usuwając CO2 (CO2 jest kwasowe). Żywność zasadowa to większość owoców i
warzyw oraz woda. Są to pokarmy przyjazne dla oddychania. (Uważaj na
owoce cytrusowe, bo astmatycy mogą ich nie tolerować).
Nietolerancja pokarmowa
Spożywanie pokarmów, których nie tolerujesz zmniejszy twoją Pauzę
Kontrolną. Astmatycy najczęściej nie tolerują czekolady, mleka, jaj, sera
i śmietany, pszenicy, owoców cytrusowych i czerwonego wina.
Z mojego doświadczenia wynika, że najgorszym produktem jest czekolada,
a niestety większość astmatyków ją uwielbia. Objawy mogą nie wystąpić
natychmiast po zjedzeniu czekolady, ale mogą pojawić się później tego samego
dnia lub następnego. Jeśli masz ochotę na czekoladę, to znak, że masz niedobór
magnezu. Biorąc cytrynian magnezu przez kilka miesięcy wyeliminujesz to
pragnienie. Ponadto cytrynian magnezu to naturalny lek rozszerzający oskrzela
i bardzo pomocny minerał przy problemach z oskrzelami. Jeśli przyjmujesz
doustne sterydy, niezbędne jest, abyś uzupełniał magnez oraz wapń. Obecność
magnezu jest konieczna dla przyswojenia wapnia.
By określić nietolerancje pokarmowe, zwróć uwagę, jaka żywność powoduje
u ciebie ucisk w klatce piersiowej. Na przykład czy czujesz ucisk lub
produkujesz dużą ilość śluzu po wypiciu szklanki mleka lub kilku kieliszków
czerwonego wina?
Objawy nie muszą wystąpić natychmiast po spożyciu nietolerowanego
pokarmu, ale mogą pojawić się następnego dnia. Te same pokarmy znacząco
88
wpływają na zatoki. Jeśli masz ochotę na kieliszek czerwonego wina lub
czekoladę, zapytaj samego siebie czy późniejsze odczucie ucisku
w klatce piersiowej będzie tego warte?
Z obserwacji tysięcy astmatyków wynika, że około 50% z nich nie toleruje
produktów mlecznych. Aby uniknąć ryzyka wystąpienia osteoporozy pij
wystarczającą ilość wody, wykonuj ćwiczenia siłowe, które obciążają
kończyny dolne, takie jak spacerowanie, jogging, itp. oraz jedz dużo zielonych
warzyw. W ten sposób kraje o małej konsumpcji mleka, takie jak Chiny,
zapobiegają osteoporozie. W rzeczywistości, kruche kości są bardziej
powszechne w krajach zachodnich, w których jest duże spożycie mleka, niż
w krajach wschodnich. Dzikie zwierzęta nie mają problemu z osteoporozą
i żadne z nich nie pije mleka po odstawieniu od matki. Jak myślisz, jak temu
zapobiegają?
Dieta i PK
Dobra dieta, która składa się z owoców, warzyw, ryb, drobiu, owsianki
i wody pomoże twojej PK. Surowa żywność służy oddychaniu bardziej niż
gotowana.
Zła dieta składająca się z żywności wysoko przetworzonej, wysokobiałkowej
i takiej, której nie tolerujesz zwiększa oddychanie i zmniejsza PK.
Przetworzona żywność, która generuje większe zyski finansowe, jest bardzo
często reklamowana. Z zasady im bardziej jest reklamowana, tym bardziej jest
przetworzona. Zwróć uwagę na reklamy producentów znanych płatków
śniadaniowych, które zawierają nadmierną ilość czekolady, cukru i niewielką
wartość odżywczą, a którymi bombardowane są nieświadome dzieci.
89
Oprócz jedzenia zdrowych produktów, staraj się pić wystarczającą ilość wody
każdego dnia. Zapotrzebowanie na wodę zależy od wielu czynników, m.in. od
temperatury zewnętrznej, ilości ćwiczeń fizycznych i diety. Kolor moczu jest
prawdopodobnie najlepszym wskaźnikiem tego, jak jesteś nawodniony.
Ogólnie mocz powinien mieć jasny kolor. Jeżeli jest ciemny, to znak, że należy
zwiększyć spożycie wody. Postaraj się zwracać uwagę na oddychanie podczas
jedzenia i picia, ponieważ wtedy często bierze się duże oddechy. Oddychaj
spokojnie przez nos również podczas posiłków. Jestem pewien, że twoi goście
również będą bardziej zadowoleni!
W świetle powyższych argumentów zajęcie się dietą oraz zmniejszonym
oddychaniem jest niezbędne, by zapewnić dobrą kontrolę astmy.
90
Rozdział 5: Jak dostosować oddychanie
metodą Butejki do twoich potrzeb
Darmowe video dotyczące tej sekcji dostępne jest na
www.ButeykoDVD.com
Wiedzieć, że choć jedna osoba oddychała lżej dzięki temu, że żyłeś – to znaczy
odnieść sukces.
Ralph Waldo Emerson 1803-1882
91
W celu obrania kierunku działania najlepiej dostosowanego do ciebie, należy
wziąć pod uwagę aktualny stanu twojego zdrowia, PK i to, które ćwiczenia
lubisz wykonywać.
A. Jeżeli jesteś wątłego zdrowia, osobą starszą lub masz PK mniejszą niż
10 sekund:

Zawsze oddychaj przez nos, również w nocy.

Będziesz mieć mniej objawów, jeżeli będziesz spał jedynie
w pozycji pionowej.

Ciągłe ciężkie oddychanie przez sześć czy siedem godzin snu będzie
utrzymywać niską PK. Ustaw zatem budzik, aby przerywał sen co
dwie do trzech godzin. Kiedy obudzisz się w nocy, praktykuj Wiele
Małych Wstrzymań Oddechu, abyś mógł łatwiej kontrolować
oddech.

Staraj się zawsze oddychać spokojnie.

Unikaj nadmiernego mówienia lub innych czynności, które
zwiększają oddychanie.

Jedz małe posiłki.

Nigdy podczas wysiłku fizycznego nie zmuszaj się do wyjścia poza
punkt, w którym tracisz kontrolę nad swoim oddechem. Na przykład
wstając z łóżka, przewróć się bardzo delikatnie na bok i powoli
przejdź do łazienki. Podczas wchodzenia po schodach rób to
spokojnie i odpoczywaj tak często, jak to konieczne.
92

Praktykuj Ćwiczenie 6 (Wiele Małych Wstrzymań Oddechu) przez
cały dzień i utrzymuj delikatny, zmniejszony oddech z małym lub
średnim niedoborem powietrza. Przykładem może być zrobienie
dwóch tysięcy Małych Wstrzymań Oddechu i zmniejszone
oddychanie w blokach pięciominutowych wiele razy w ciągu dnia.
(Nie musisz liczyć każdego wstrzymanego oddechu - zamiast tego
spróbuj zrobić ich jak najwięcej). Im poważniejsze objawy, tym
więcej zrób wstrzymań oddechu i delikatnie zmniejszaj oddech.

Rano, od razu po przebudzeniu, zmniejsz oddychanie przez
minimum pół godziny (aby odwrócić dyszenie z nocy), pół godziny
w ciągu dnia i pół godziny przed snem (aby wspomóc oddychanie
w czasie snu).

Łagodnie spaceruj każdego dnia z zamkniętymi ustami.
Doświadczane korzyści będą zależeć od włożonego wysiłku.
B. Jeżeli jesteś dzieckiem lub nastolatkiem:
1)
Zastosuj ćwiczenie odblokowujące nos, jeśli nos jest zablokowany.
2)
Miej zamknięte usta przez cały czas.
3)
Używaj Wielu Małych Wstrzymań Oddechu, gdy masz świszczący
oddech lub kaszel.
4)
Jeśli nie masz żadnych objawów, ćwicz 20-30 powtórzeń Kroków
każdego dnia (najlepiej 10 przed śniadaniem, 10 w ciągu dnia i 10 przed
snem).
93
5)
Zapisuj swoje wyniki Kroków i spróbuj zwiększać je tygodniowo o
10.
6)
Pamiętaj o utrzymaniu zredukowanego oddechu i postaraj się zawsze
oddychać spokojnie.
7)
Stosuj ograniczone oddychanie - Ćwiczenie 2B.
8)
Wstrzymuj oddech podczas ćwiczeń.
Kiedy twoje dziecko może zrobić 80-100 Kroków, rób wystarczająco dużo
powtórzeń, aby utrzymać ten wynik. Na przykład po kilku tygodniach dziecko
może być w stanie zrobić 100 kroków powtarzając Kroki 3 razy każdego dnia.
Wynik Kroków powinien wzrastać o 10 co tydzień, a celem jest osiągnięcie
wyniku 80 do 100 kroków.
Przykład postępów robionych przez dziecko w Krokach:
Tydzień 1: 26 Kroków
Tydzień 2: 35 Kroków
Tydzień 3: 47 Kroków
Tydzień 4: 60 Kroków
Tydzień 5: 69 Kroków
Tydzień 6: 80 Kroków
Tydzień 7: 80 Kroków
Tydzień 8: 70 Kroków
94
Tydzień 9: 80 Kroków
Tydzień 10: 100 Kroków
Stosunkowo łatwo jest utrzymać wysoki wynik Kroków po jego osiągnięciu.
Będzie to zależało od tego, jak bardzo dziecko jest świadome swojego
oddechu. Jeśli dziecko nie jest świadome swojego oddechu i często wzdycha,
ma głośny oddech, oddycha przez usta lub ma duże ruchy oddechowe w ciągu
dnia, to jego wynik Kroków będzie się zwiększał bardzo powoli. W tej sytuacji
dobrze jest ciągle przypominać dziecku o zasadzie ABC (Always Breathe
Correctly – Zawsze Oddychaj Prawidłowo).
Jeśli zauważysz, że wynik dziecka w Krokach maleje, należy poświęcić więcej
czasu na ćwiczenia w ciągu dnia. Pamiętaj, że za każdym razem, gdy wynik
Kroków spadnie poniżej 60, wszystkie objawy astmy powrócą.
Bardzo pomocne jest również wykonywanie wstrzymań oddechu podczas
ćwiczeń. Na przykład dziecko może wstrzymywać oddech podczas spaceru,
zabawy na trampolinie, biegania, jazdy konnej lub w trakcie jakiegokolwiek
ćwiczenia fizycznego. Podczas wykonywania ćwiczenia dziecko powinno
starać się wstrzymać oddech na tak długo, jak to jest możliwe bez odczucia
napięcia. Pod koniec wstrzymania oddechu powinno ono uspokoić oddech tak
szybko jak to możliwe.
Jeśli nie jesteś w stanie wyjaśnić dziecku pojęcia ograniczonego oddychania
i Kroków, moja książka dla dzieci ABC to be Asthma Free jest bardzo
przydatną pomocą w uczeniu dzieci ćwiczeń poprzez opowiadanie historyjki.
Jest to kolorowa bajka, którą dziecko może przeczytać, aby zrozumieć ten
program.
95
C. Jeżeli jesteś dorosłym z bardzo intensywnym stylem życia:

Zmniejszaj oddech od chwili, kiedy obudzisz się rano. Na przykład
leżąc w łóżku przez kilka minut, zmniejsz swój oddech i wywołaj
potrzebę powietrza.

Gdy jesteś pod prysznicem lub myjesz włosy, wstrzymaj oddech na
wydechu i zbuduj dobrą potrzebę powietrza.

Zmniejszaj oddech podczas jazdy do pracy.

Gdy idziesz z samochodu do pracy wykonuj wstrzymania oddechu.

Jeśli chodzisz w trakcie pracy, to rób zarówno małe, jak i duże
wstrzymania oddechu.

Idź na 20-minutowy spacer w czasie przerwy na lunch. Rób Wiele
Małych Wstrzymań Oddechu podczas całego spaceru.

Rób 20 powtórzeń Kroków dziennie, jeśli nie ma przeciwwskazań
(patrz uwaga na str. 40).

Po powrocie z pracy zmniejszaj swój oddech w samochodzie, podczas
oglądania telewizji, czytania książki itp.
Idealnie byłoby, gdybyś spędzał w sumie 90 minut dziennie na zmniejszaniu
swojego oddechu i wykonywaniu różnych ćwiczeń. Najlepszy czas na
ograniczanie oddychania jest tuż po przebudzeniu, w ciągu dnia i jako ostatnia
rzecz przed snem.
Poświęcaj oddychaniu wystarczającą uwagę, aby zwiększać PK o dodatkowe 4
sekundy na tydzień. Jeśli twoja PK nie wzrasta z tygodnia na tydzień, zwróć
96
większą uwagę na swój oddech lub sumiennie wykonuj ćwiczenia zostawiając
sobie na nie odpowiedni czas każdego dnia.
Kilka lat temu na jeden z moich warsztatów przyszedł stolarz, który uważał się
za zbyt zajętego i niecierpliwego, aby wykonywać jakiekolwiek z ćwiczeń.
Poprosiłem go, aby zmniejszał swój oddech, gdy będzie jechał i wracał z pracy
i aby wstrzymywał oddech na wydechu, gdy chodzi po placu budowy, wspina
się po rusztowaniach, odpiłowuje kawałek drewna itp. i oczywiście, aby
zawsze miał zamknięte usta. Ponadto poprosiłem go, aby zmniejszał oddech
podczas oglądania telewizji i za każdym razem, gdy pomyśli o tym.
Gdy stolarz wrócił tydzień później, jego PK niemal podwoiła się z 12 do 23
sekund, a jego kaszel zniknął.
MASZ DWIE OPCJE
Mieć wysoką PK
LUB
Walczyć z objawami przez resztę życia.
Jakich postępów możesz się spodziewać?
Postęp zależy od tego, ile uwagi poświęcasz oddychaniu przez cały dzień. Im
więcej koncentrujesz się na korygowaniu oddechu i zwiększaniu PK, tym
lepsze rezultaty.
97
Pamiętaj:
Jeśli PK rośnie, twoje zdrowie ulega poprawie.
Jeśli PK zmniejsza się, twoje zdrowie ulega pogorszeniu.
Są tylko dwa sposoby na zwiększenie PK
1)
Zmniejszenie oddychania.
2)
Zwiększenie aktywności fizycznej (uważaj, jeśli PK jest niska).
Najczęściej ludzie robią duże postępy w ciągu pierwszych kilku tygodni. Okres
ten jest przeplatany zarówno przez bardzo dobre, jak i złe dni. Z czasem, przy
kontynuowaniu ćwiczeń, liczba bardzo dobrych dni zwiększa się. Złe dni są
podobne do astmy zanim rozpocząłeś program Kliniki Butelki. Jeśli masz
wiele złych dni z rzędu, spędź tyle czasu, ile to możliwe na zmniejszaniu
oddychania. Użyj ćwiczenia Wielu Małych Wstrzymań Oddechu i wykonuj je
około 500 razy dziennie. Na początku będziesz musiał poświęcić temu sporo
czasu, ale odpłaci się to z nawiązką.
Podczas gdy takie podejście jest stosunkowo szybkie, nie jest ono panaceum.
Występujące objawy zależą od PK. Jeśli rozumiesz pojęcie prawidłowej
objętości oddechowej oraz jesteś w stanie je stosować, twoja PK powinna
wzrastać od 3 do 4 sekund co tydzień.
Jeśli PK jest mniejsza niż 20 sekund, objawy astmy będą obecne na co dzień.
Jeśli PK rano wynosi od 20 do 40 sekund, mogą wystąpić objawy astmy, jako
reakcja na wyzwalacz. Jedynie, gdy twoja PK wynosi 40 sekund przez okres 6
miesięcy, nie będziesz miał żadnych objawów.
Liczba objawów jest proporcjonalna do PK. Gdy twoja PK wzrasta, objawy
zmniejszają się. Nie trać zapału, jeżeli masz objawy. Są nieuniknione tak
98
długo, jak długo masz niską PK. Kontynuuj stosowanie zmniejszonego
oddychania i różnych ćwiczeń przedstawionych w tej książce.
Po kilku tygodniach ćwiczeń oraz z PK wynoszącą być może 20 sekund,
możesz osiągnąć poziom stabilizacji, gdzie wydaje się, że nie następuje żadna
poprawa twojego stanu ani PK. Może się to zdarzyć niezależnie od ilości czasu
poświęconego na ćwiczenia oddechowe. Najlepszym sposobem na zwiększenie
PK od 20 do 40 sekund jest aktywność fizyczna. Jeśli twoja Pauza Kontrolna
jest uparta, zmniejsz również spożycie pokarmów. Szybciej podniesie to twoją
PK.
Powszechne wyzwalacze astmy, takie jak: sierść zwierząt, katar, przeziębienie,
dym papierosowy, deszczowa pogoda, roztocza, ćwiczenia, śmiech, pleśń,
pyłki, zanieczyszczenia i zapachy nie są przyczyną astmy. One jedynie
wyzwalają astmę, ale nie są jej przyczyną. Gdy twój oddech jest prawidłowy,
z wysoką PK i dobrym dotlenieniem tkanek i narządów, wyzwalacze nie
stanowią problemu.
Jak dobrze wiesz, objawy astmy to duszność, świszczący oddech i kaszel.
Każdy z tych objawów zwiększa objętość oddychania i ten cięższy oddech
z powrotem żywi chorobę. Tworzy się błędne koło. Im więcej masz objawów,
tym cięższe oddychanie, a im cięższy oddech, tym więcej masz objawów.
Z tego powodu lepiej jest unikać wyzwalaczy astmy jeśli PK jest niska.
Istnieje niewielka liczba pacjentów, którzy mówią mi, że ograniczają swój
oddech, ale nie robią żadnych postępów. Ich PK nie wzrasta, a ich stan się nie
poprawia. Kiedy to słyszę, jestem zdeterminowany, aby dowiedzieć się
dlaczego. Na kolejnym spotkaniu, obserwuję ich oddech podczas rozmowy ze
mną. Jest zawsze ciężki i słyszalny. Problemem jest to, że oni nawet nie są tego
99
świadomi. Zawsze staraj się więc być świadomym swojego oddechu – jeśli nie,
twoje postępy będą minimalne.
Czy klinika Butejki jest odpowiednia dla wszystkich?
Korekta oddychania ma wskaźnik sukcesu od 90 do 95%. Jest to niezwykle
wysoki wynik zważywszy na to, że jest on całkowicie zależny od zachowania
pacjentów. Żadna terapia ani najlepsze leki nie są skuteczne w 100%.
Każdy, kto rozumie pojęcie przewlekłej hiperwentylacji i zaczyna się nim
zajmować, zrobi postępy. Do tej pory otrzymałem wiele e-maili od ludzi
z całego świata, którzy dokonali bardzo dużych postępów korzystając z książek
i klinik.
Korekta objętości oddechowej pomoże nie tylko w redukcji astmy. Wszystkie
twoje narządy i tkanki, w tym mózg, będą bardziej dotlenione. Poziom energii
wzrośnie, poczujesz się dużo spokojniejszy, twoja koncentracja wzrośnie,
poprawi się sprawność fizyczna oraz zmniejszą uzależnienia z powodu
normalizacji twojego metabolizmu.
Nieważne jakie mamy pochodzenie, wszyscy potrzebujemy dobrego
samopoczucia oraz energii, aby czerpać jak najwięcej z życia.
Niska PK oznacza niepełne życie, ponieważ przejawia się to zamroczeniem,
zmęczeniem, chrapaniem, bezdechem sennym, stresem, kaszlem, świszczącym
oddechem, dusznościami oraz niepokojem u wielu osób. Dodatkowo
przewlekła hiperwentylacja wpływa na bardziej poważne schorzenia, takie jak:
ciśnienie krwi, angina, cukrzyca itp.
100
Podsumowanie
Czytając tę książkę zrobiłeś pierwszy krok w kierunku wyleczenia się z astmy
na zawsze. Będzie to wymagało czasu, więc bądź cierpliwy. Będzie to
wymagało determinacji, więc nie poddawaj się. Będzie to również wymagało
uważnej, świadomej obserwacji.
Często zaskakuje mnie liczba terapii i zabiegów, które rzekomo mają pomagać
w leczeniu astmy. Z mojego doświadczenia wynika, że żadna z nich nie
zapewni efektów, które można osiągnąć korzystając z informacji zawartych
w tej książce. Ponadto, to nie zanieczyszczenie, teoria higieniczna, margaryna,
drzewa, robaki lub inne czynniki są przyczynami astmy. To przewlekła
hiperwentylacja powoduje astmę. Jednak nie wierz mi na słowo. Zacznij
pracować ze swoim oddechem i przekonaj się sam!
Powinienem wyjaśnić,
dlaczego
Stowarzyszenia
Chorych
na Astmę,
Stowarzyszenia Chorób Płuc i Światowa Inicjatywa Zwalczania Astmy do tej
pory nie odkryły związku między przewlekłą hiperwentylacją i astmą. Moja
intuicja sugeruje, że pomiędzy firmami farmaceutycznymi a Stowarzyszeniami
Chorych na Astmę istnieje związek oparty na obopólnych korzyściach
finansowych, który może tłumaczyć ciągłą niechęć do przyjrzenia się
skutecznej, niewymagającej leków metodzie. Firmy farmaceutyczne mają
miliardy dolarów
do swojej
dyspozycji,
aby zadowolić wszystkich
zainteresowanych. Ponadto lekarze i konsultanci zajmujący się oddychaniem
są głównie przeszkoleni z interwencji medycznej i dlatego nie znają innych
sposobów postępowania. Dodatkowo wielu z tych „ekspertów” bierze udział
w konferencjach dotyczących astmy na całym świecie, które są sponsorowane
przez firmy farmaceutyczne. Może to przypadek, że „kto płaci, ten wymaga"?
101
Szkoda, zwłaszcza, że dzieje się to kosztem milionów dzieci i dorosłych na
całym świecie.
Do tej pory nie spotkałem się z żadnym stowarzyszeniem chorych na astmę,
które zachęcałoby swoich członków do oddychania przez nos. Oddychanie
przez nos nie tylko ma sens, ale jest oparte na solidnych dowodach
fizjologicznych.
Wszystkie
podręczniki
medyczne
opisują
nos
jako
odgrywający dominującą rolę w filtrowaniu zarazków, bakterii i wyzwalaczy
z powietrza. Ponadto uważa się, że usta nie są skutecznym filtrem wdychanego
powietrza.
Oddychanie przez nos nie wymaga dowodów naukowych. Nasza ewolucja
przez ponad dwa miliony lat dostarczyła wystarczających dowodów na
znaczenie oddychania przez nos. Matka Natura dała nam nos, więc go
używajmy!
Zakończę apelem w kierunku Światowej Inicjatywy Zwalczania Astmy
i stowarzyszeń chorych na astmę na całym świecie, aby obiektywnie zbadały
zagadnienia przewlekłej hiperwentylacji i astmy. Tylko wtedy zrobimy krok
naprzód.
102
Nowa prawda naukowa nie triumfuje poprzez przekonanie do niej
przeciwników i sprawienie, że dostrzegą światło, lecz raczej dlatego, że
jej przeciwnicy w końcu umierają, a dorasta nowe pokolenie, które jest
z nią zapoznane.
Max Planck1
103
Załącznik 1
Leki: bądź świadomy
Leki są bardzo ważne w kontrolowaniu astmy oskrzelowej. Poniższe
informacje dotyczące leków opierają się na pytaniach, które otrzymałem od
zainteresowanych czytelników. Przede wszystkim chciałbym podkreślić, że
w żadnym wypadku nie powinno się zmieniać lub zmniejszać przepisanych
leków bez konsultacji z lekarzem.
Leki można podzielić na dwie główne grupy: leki doraźne (leki rozszerzające
oskrzela) i prewencyjne (sterydy).
Leki doraźne
Leki doraźne można podzielić na krótko i długo działające, występują jako
inhalatory w kolorze szarym, zielonym lub niebieskim. Krótko działające
inhalatory doraźne są brane tylko w razie potrzeby i działają od 3 do 4 godzin.
Powszechnie przepisywane krótko działające leki doraźne, zawierające leki
Albuterol lub Salbutamol – to Ventolin i Proventil. Długo działające inhalatory
odciążające, takie jak Serevent, Spiriva, Oxis i Foradil, powinny być zażywane
w określonym czasie i działają około 10 godzin.
Leki prewencyjne
Leki prewencyjne są oparte głównie na sterydach i należy je zażywać cały
czas, zgodnie z instrukcjami lekarza. Leki prewencyjne występują
w czerwonych, brązowych lub pomarańczowych inhalatorach. Powszechnie
stosowanymi lekami prewencyjnymi są Flixotide, Azmacort, Becotide,
Pulmicort, Qvar, Flovent, Asmanex i Aerobid.
104
Leczenie skojarzone
Skojarzone inhalatory zawierają dwa rodzaje leków na astmę. Na przykład
inhalator Seretide (Advair) zawiera prewencyjny lek Flixotide i długo
działający lek doraźny Serevent. Innym popularnym skojarzonym inhalatorem
jest Symbicort, który zawiera lek prewencyjny Pulmicort i długo działający lek
doraźny Formoterol.
Leki, które celują w określone komórki
Leki przeciwleukotrienowe to nazwa nadana doustnym tabletkom, które
zwalczają określone komórki biorące udział w procesach zapalnych. Są to
nowsze formy leków. Przykłady to Singulair, Accolate i Zyflo.
Instrukcje dotyczące wizyty u lekarza, aby ocenił brane przez ciebie leki
Przez lata obserwowałem tysiące astmatyków bezpiecznie zmniejszających lub
eliminujących potrzebę zażywania leków tak długo, jak postępowali zgodnie
z instrukcjami zawartymi w tej książce. Przepisane leki powinny być
zmieniane tylko w porozumieniu z lekarzem.
Przed oceną twoich leków przez lekarza, konieczne jest
spełnienie następujących kryteriów:
 Twoja Pauza Kontrolna musi być większa niż 20 sekund przez 4
tygodnie.
 Nie odczuwasz potrzeby zażywania leków doraźnych przez 4
tygodnie.
105
 Nie miałeś objawów astmy przez 4 tygodnie.
Nigdy za jednym razem nie odstawiaj całkowicie leku na
astmę. Jest to bardzo niebezpieczne. Zamiast tego lek na
astmę powinien być dopasowany do twojego stanu
zdrowia.
Leki na astmę zwiększają PK, dlatego za każdym razem, gdy twój lek będzie
odrobinę zmniejszony, twoja PK spadnie. Biorąc to pod uwagę konieczne jest,
aby PK wynosiła co najmniej 20 sekund przed zmianą leków. Na przykład jeśli
PK wynosi 13 sekund, a ty zdecydujesz się zmniejszyć dawkę leku, twoja PK
może spaść poniżej 10 sekund, skutkując bardzo niestabilną astmą.
Konieczne jest również zwiększenie twojej PK do 20 sekund zanim będziesz
mógł przejść z jednego etapu do drugiego (trzy etapy są opisane poniżej).
Jedynie
zmniejszając
przewlekłą
hiperwentylację,
będziesz
w
stanie
zmniejszyć zapotrzebowanie na leki prewencyjne.
Poniższe etapy będą zależeć od tego, jakie leki bierzesz. Na przykład jeśli
zażywasz tylko lek prewencyjny, przejdź do Etapu 3. Jeśli przyjmujesz
Singulair i Advair lub podobny lek, będziesz musiał zacząć od Etapu 1. Jeśli
bierzesz doustne sterydy, to następujące etapy nie będą miały zastosowania.
Zamiast tego udaj się do lekarza lub konsultanta na wizytę, gdy osiągniesz PK
20 sekund, przez co najmniej 4 tygodnie.
106
ETAP 1
Gdy nie masz żadnych objawów astmy ani potrzeby brania leków doraźnych
i twoja PK jest większa niż 20 sekund przez 4 tygodnie, zwróć się do lekarza,
aby:

ograniczył lub wyeliminował dodatkowe leki, takie jak Slophylin, Accolate,
Singulair lub Zyflo.
ETAP 2
Przed przystąpieniem do Etapu 2 poczekaj, aż nie będziesz miał objawów
astmy, nie będziesz przyjmował leków doraźnych, a twoja PK będzie większa
niż 20 sekund przez 4 tygodnie. Zwróć się do lekarza, aby:

przejść z długo działającego leku doraźnego np. Serevent na Ventolin lub
Bricanyl,

przejść ze skojarzonych inhalatorów, które zawierają zarówno leki
prewencyjne, jak i długo działające leki doraźne na oddzielny lek
prewencyjny i krótko działający lek doraźny.
Z PK ponad 20 sekund przez 4 tygodnie i bez objawów astmy, będziesz miał
znacznie mniejszą potrzebę zażywania leków doraźnych. Jednakże inhalatory
skojarzone, takie jak Advair (Seretide) i Symbicort są bardzo silne. Ponieważ
są one skojarzone, nie jesteś w stanie dopasować ich do swoich potrzeb, co
107
może skutkować zażywaniem leków, których już nie potrzebujesz. Zaleca się
zatem zwrócenie się do lekarza, aby rozdzielić skojarzony inhalator na osobny
lek prewencyjny i krótko działający lek doraźny (przykład poniżej).
Zamień Advair lub Seretide na Flixotide i Ventolin
Zamień Symbicort na Pulmicort i Ventolin
ETAP 3
Na tym etapie twoje leki będą się składać się z leków prewencyjnych
i doraźnych krótko działających. Przed przystąpieniem do Etapu 3 poczekaj, aż
nie będziesz miał żadnych objawów astmy, nie będziesz potrzebował leków
doraźnych, a twoja PK będzie większa niż 20 sekund przez 4 tygodnie.
Następnie zwróć się do lekarza, aby dostosować lek prewencyjny do swoich
potrzeb.
Wytyczne dotyczące ograniczania leków prewencyjnych są takie, że
dawkowanie nigdy nie powinno zostać zmniejszone o więcej niż jedną czwartą
jednorazowo. Za każdym razem, gdy twój lek prewencyjny jest zmniejszany,
poczekaj, aż PK będzie z powrotem wynosiła 20 sekund przez 4 tygodnie, nie
będziesz miał potrzeby stosowania leków doraźnych oraz nie będziesz miał
symptomów. Wówczas idź do lekarza w celu dalszego zmniejszania dawki.
108
Przykład zmniejszania dawki z 1000 mg na dzień do 0 będzie następujący:
1000 – 800 – 600 – 500 – 400 – 300 – 200 – 100 – 0
Za każdym razem, gdy redukuje się dawkę, ogranicz swoje oddychanie
i poczekaj, aż twoja PK będzie wynosić do 20 sekund przez 4 tygodnie.
Będziesz mógł na stałe zrezygnować z leków prewencyjnych, gdy twoja PK
będzie wynosiła 40 sekund przez 6 miesięcy. Twoje główne objawy znikną,
gdy PK wyniesie 20 sekund, ale wyzwalacze mogą wciąż wywołać objawy.
Nadal noś przy sobie krótko działające leki doraźne.
Kiedy zwiększyć wziewne sterydy?
Mimo iż redukowanie leków za zgodą lekarza, gdy twój stan się poprawia, jest
korzystne, to jeszcze ważniejsze jest przyjmowanie odpowiedniej ilości
sterydów, gdy PK jest niska lub gdy masz chroniczne problemy
z oddychaniem.
Jeśli PK jest niższa niż 10 sekund i/lub musisz robić więcej niż 3 wziewy
inhalatora Ventolin w ciągu dnia, jest to znak, że możesz mieć niedobór
sterydów.
109
Innym wskaźnikiem niedoboru sterydów jest puls wynoszący 100 lub więcej w
stanie spoczynku przez 24 godz. W tym przypadku zaleca się wizytę u lekarza
rodzinnego, aby przyjrzał się zażywanym przez ciebie sterydom.
Jeśli masz niedobór sterydów, trudno będzie unormować twoje oddychanie
i podnieść PK, ponieważ potrzeba oddychania będzie zbyt silna. W tej sytuacji
najlepiej będzie udać się do lekarza, by zweryfikował twoje leki.
Leki na astmę - co wiemy?
Z biegiem lat pojawiło się wiele pytań dotyczących leków na astmę. Jeden
z inhalatorów –Fenoterol, który był często przepisywany w latach 70-tych,
spowodował tysiące zgonów na astmę m.in. w Nowej Zelandii 1-3. Grupa
badawcza astmy z Wellington, w skład której wchodzili Richard Beasley, Carl
Burgess, Julian Crane i Neil Pearce jako pierwsi odkryli tę zaskakującą
zależność. Jednakże zanim ich odkrycie zostało uznane, ich wyniki zostały
poddane krytyce i utrudniano ich rozpowszechnianie. Odpowiedzialni za to
byli producent Fenoterolu – Boehringer Ingelheim i, co najbardziej
zaskakujące, Astma Task Force, w której skład wchodził ówczesny profesor
medycyny
w Szkole Medycznej Wellington i trzech lekarzy zajmujących się układem
oddechowych.
110
Boehringer dołożył ogromnych starań w organizowanie wystawnych spotkań
międzynarodowych ze starannie dobranymi „ekspertami”, którzy bronili leku,
a pakiety reklamowe zostały dostarczone do prawie wszystkich lekarzy,
farmaceutów i dziennikarzy zajmujący się zdrowiem w Nowej Zelandii. Pakiet
zawierał tabele i inne informacje które miały wykazywać brak związku
pomiędzy sprzedażą Fenoterolu i zgonami na astmę1.
Ostatecznie Ministerstwo Zdrowia w Nowej Zelandii podjęło działania surowo
ograniczając jego dostępność, pozwalając w ten sposób na przeprowadzanie
„eksperymentu poprzez zapobieganie”. Te działania regulacyjne, które
skutecznie usunęły Fenoterol z rynku Nowej Zelandii, zostały powiązane
z nagłym i wyraźnym zmniejszeniem śmiertelności wśród astmatyków,
dostarczając dalszych dowodów na przyczynową rolę Fenoterolu w epidemii
zgonów z powodu astmy w Nowej Zelandii 3.
Praca napisana przez profesora medycyny Evan J. Begg i opublikowana
w „New Zealand Medical Journal” konkluduje: Ostatecznie było to zwycięstwo
Neila Pearce’a i jego współpracowników, a także osób z astmą, których życie
zostało uratowane. Była to strata dla nowozelandzkiej Asthma Task Force i dla
Boehringer Ingelheima, których zachowania były naganne. Chociaż rozsądnym
było kwestionowanie nowych odkryć, szczególnie jeśli wydawały się
dziwaczne, to nie było rozsądne agresywne użycie władzy i pieniędzy, aby
ukryć dane zawierające implikacje o zagrożeniu życia 2.
111
Cytaty dotyczące obecnych leków na astmę
Astma jest z nami już około pięciu tysięcy lat ale w wieku XIX i XX, przed
1920 rokim, śmierć na astmę była uznawana za rzadkość przez wiele
czołowych autorytetów4.
Obecnie mamy do czynienia z zupełnie inną sytuacją: liczba zachorowań na
astmę gwałtownie wzrosła w ciągu ostatnich 30 lat i zagraża życiu tysięcy
dzieci i dorosłych.
W Stanach Zjednoczonych szacuje się, że około 3 816 osób zmarło na astmę
w 2004 roku i 3 857 w 2005 roku 5. W Wielkiej Brytanii 1300 osób zmarło
w 2005 roku6. Na świecie szacuje się, że 180 000 osób umiera corocznie na
astmę7.
Czy nie wskazuje to, że coś jest nie tak z obecnym leczeniem? Liczebność
występowania astmy i wynikających z niej zgonów powinna zmniejszać się.
Pomimo miliardów dolarów zainwestowanych w badania nad astmą, dzieje się
przeciwnie. Stawia to w złym świetle światowe autorytety w dziedzinie astmy
i na pewno nie zapowiada sukcesu.
Nie jestem przeciwny terapii farmakologicznej, ale jako ktoś, kto cierpiał na
astmę przez większość życia, czuję się bardzo zawiedziony środowiskiem
medycznym. Mimo wizyt u wielu lekarzy gdy byłem jeszcze dzieckiem, nigdy
112
nie pokazano mi, jak oddychać przez nos lub robić proste ćwiczenia,
pomagające w zmniejszeniu mojego nadmiernego oddychania. Gdybym nie
natknął się na tę metodę w wieku 25 lat, Bóg jeden wie, jak bardzo
zaawansowana byłaby obecnie moja astma. Leki odgrywają bardzo ważną rolę,
ale taką samą odgrywa korekta przewlekłej hiperwentylacji!
Ponadto działanie wielu popularnych nowoczesnych leków jest szczególnie
niepokojące, ale niewielu pacjentów wydaje się być tego świadomym. Na
przykład leki takie jak Advair (Seretide), Symbicort, Serevent i Singulair
otrzymały surowe ostrzeżenia zdrowotne od Amerykańskiej Agencji ds.
Żywności i Leków (FDA).
Nawet przy najbardziej starannych medycznych badaniach naukowych, wyniki
nie są miarodajne z powodu ograniczonego czasu ich trwania i próby
populacyjnej. By zadowolić akcjonariuszy, firmy farmaceutyczne muszą
wprowadzić lek na rynek jak najszybciej. Pytanie brzmi, czy krótkoterminowe
badania kliniczne z udziałem stosunkowo niewielkiej liczby osób mogą
przedstawiać wyniki i przestrzegać przed skutkami, które pojawią się
u milionów ludzi korzystających z tych samych produktów przez wiele lat?
113
Poniżej przygotowałem szereg obaw ekspertów ds. astmy i FDA dotyczących
obecnych leków. Wszystkie linki do poniższych badań są dostępne na:
www.Buteykoclinic.com
Advair (znany również jako Seretide)
Jeśli wycofalibyśmy ten lek z rynku, to moglibyśmy zapobiec 4000 zgonów
rocznie, twierdzi Shelley Salpeter, profesor medycyny klinicznej na Stanford
University, według którego zarówno Advair jak i Serevent należy wycofać8.
„Forbes News Magazine”
Serevent
Długoterminowe
leczenie
wziewne
β2-mimetykami
może
skutkować
pogorszeniem kontroli nad astmą, potencjalnie z powodu tolerancji9. „Chest
Medical Journal”
Salmeterol
(składnik
Serevent,
Advair
i
Seretide)
Długo działające leki z grupy agonistów receptorów beta-2-adrenergicznych,
takie jak Salmeterol, który jest jednym z aktywnych składników w Advair
Diskus, mogą zwiększać ryzyko zgonu związanego z astmą. Dlatego podczas
leczenia pacjentów z astmą lekarze powinni przepisywać Diskus Advair
jedynie pacjentom, których w niedostatecznym stopniu stymulują inne leki
114
kontrolujące
astmę
(np.
niskie
do
kortykosteroidów)
średnich
dawek
wziewnych
lub
u których poważny stopień choroby wyraźnie uzasadnia rozpoczęcie leczenia
za pomocą dwóch terapii podtrzymujących(...)10.
Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA), Marzec 2006 r.
Symbicort
Wśród pacjentów z astmą, leki LABA takie jak Formoterol (jeden ze
składników
Symbicortu)
mogą
zwiększać
ryzyko
zgonu
wywołanego
problemami związanymi z astmą. Duże badanie dotyczące astmy wykazało
wyższy odsetek śmiertelności wśród pacjentów stosujących inny lek LABA niż
wśród tych, którzy nie przyjmowali tego leku. Porozmawiaj ze swoim lekarzem
na temat ryzyka oraz korzyści leczenia astmy lekiem Symbicort11.
Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA), październik 2007 r.
Singulair
FDA poinformowała służby zdrowia oraz pacjentów o dochodzeniu
prowadzonym przez Agencję odnośnie ewentualnego związku pomiędzy
stosowaniem Singulair i zmianami zachowania/nastroju, skłonnościami
samobójczymi (myślami i zachowaniami samobójczymi) i samobójstwami.
Ze względu na złożoność analiz, FDA przewiduje, że zakończenie trwających
115
ewaluacji może potrwać nawet do 9 miesięcy. Gdy tylko opinia będzie
kompletna, FDA przekaże wnioski i zalecenia do publicznej wiadomości12.
Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA), Marzec 2008 r.
116
Załącznik 2
Często zadawane pytania
Dlaczego mój trener zawsze każe mi robić wdech przez nos i wydech przez usta?
Jest wiele mitów zakorzenionych i utrwalonych w naszej kulturze, mimo że
nikt nie wie skąd się wzięły. Uważa się, że główną korzyścią robienia wdechu
przez nos i wydechu przez usta, jest pozbywanie się z ciała toksyn
zgromadzonych w płucach. Jednakże, jeśli usta będę zamknięte, mniej toksyn
znajdzie się w płucach. Wiadomym jest, że cząsteczki wprowadzane przez
usta, które docierają do pęcherzyków płucnych są tam przez okres od 60 do
120 dni zanim zostaną usunięte. Minusem robienia wydechu przez usta jest
utrata wilgoci. Małżowiny w nosie wyłapują wilgoć w celu zmniejszenia
odwodnienia. Tak się nie dzieje w przypadku oddychania przez usta.
Mój znajomy nie ma astmy, ale jego PK wynosi tylko 15 sekund. Dlaczego?
Jak wiesz hiperwentylacja wpływa na każdy organ lub system w różnym
stopniu. Niektóre osoby mogą mieć chroniczne przemęczenie, wysokie
ciśnienie krwi, niepokój lub szereg innych dolegliwości. Nawet jeśli twojemu
znajomemu obecnie nic nie dolega, wszystko może się rozwinąć
w przyszłości. Mimo że astma jest jedną z chorób, które pojawiają się
najwcześniej, łatwo ją odwrócić korygując sposób oddychania.
Mój znajomy jest sprawny fizycznie, ale jego PK wynosi tylko 15 sekund.
Dlaczego?
Nawet jeśli twój znajomy jest sprawny fizycznie to cierpi na chroniczną
hiperwentylację. Jest bardzo prawdopodobne, że jego sprawność poprawiłaby
się, gdyby przestał nadmiernie oddychać. Często odnoszę się do tego pytania
za pomocą następującej analogii:
117
Osoba pierwsza – płynie pod wodą przez kilka wymachów i łapie
powietrze.
Osoba druga – płynie pod wodą cztery lub pięć razy dłużej niż pierwsza.
Która z nich jest sprawniejsza?
Większość osób powie, że osoba druga. Można wtedy wyjaśnić, że ta osoba ma
wysoką PK, natomiast pierwsza osoba ma niską PK.
Czy mogę zmienić leki?
Zalecamy, aby nie zmieniać swoich leków prewencyjnych bez konsultacji
z lekarzem. Zalecamy przyjmowanie leków doraźnych, np. Ventolin, gdy
istnieje taka potrzeba. Jeśli twój lek doraźny jest przyjmowany, gdy masz
objawy, przyniesie ci ulgę.
Mój lekarz powiedział mi, abym wykaszliwał śluz. Dlaczego?
Twój lekarz uważa, że zmuszając swoje ciało do kaszlu, pozbędziesz się śluzu.
Jednakże, jeśli ograniczysz swój oddech, śluz zostanie uwolniony z dróg
oddechowych
obciążeniem
bez
dla
wysiłku.
serca,
Wymuszanie
przeszkadza
w
kaszlu
jest
oddychaniu
niepotrzebnym
i
jest
bardziej
problematyczne niż świszczący oddech.
Z pewnością wszyscy przyjmują zbyt wiele leków prewencyjnych i dlatego są
w stanie zmniejszyć je bez niekorzystnych skutków, stąd wyniki badań?
W wielu badaniach były także grupy kontrolne. Grupy te były dopasowane do
grupy astmatyków pod względem wieku i stopnia nasilenia choroby. Uczono
ich konwencjonalnych technik leczenia astmy, jakie były przekazywane
w szpitalach przez fizjoterapeutę. Grupa kontrolna zarówno w szpitalu Mater,
118
jak i w badaniach Gisbourne nie doświadczyła poprawy symptomów ani
mniejszego zapotrzebowania na leki. Gdyby wszystkie osoby biorące udział
w badaniu zażywały większą dawkę sterydów niż wynikało to z zaleceń, grupa
kontrolna również doświadczyłaby zmniejszonego zapotrzebowania na lek.
Jeśli branie głębokiego oddechu pomaga mi się zrelaksować, jak może to być
uważane za złe?
Jeśli napniesz mięsień i rozluźnisz go, to czujesz się dobrze. Podczas brania
dużego wdechu rozciągasz jamę klatki piersiowej, rozluźniając ją. To napięcie
jest przyjemnym doznaniem. Jednak duży oddech zmniejsza również poziom
dwutlenku węgla zwiększając pobudliwość korową i napięcie mięśniowe.
Czy muszę zmniejszać mój oddech przez cały dzień?
Nie przez cały dzień, ale spróbuj zmniejszać swój oddech tak często jak
możesz. Bycie świadomym oddechu przez cały dzień jest pomocne. Średnio
możesz brać 20 000-30 000 oddechów dziennie. To zależy od twojej PK.
Zapytaj siebie, jaki jest twój oddech – duży, głośny i nieregularny, czy
spokojny, rozluźniony i łagodny. Ilekroć myślisz o tym, zmniejsz oddychanie.
Kiedykolwiek czujesz, że bierzesz duże oddechy – zredukuje je.
Czy mogę pozbawić moje ciało tlenu oddychając za mało?
Bardziej prawdopodobne jest, że pozbawiasz organizm tlenu z powodu
nadmiernego oddychania. Oddychasz nadmiernie dopóki twoja PK nie
wyniesie 40 sekund, więc możesz redukować swój oddech aż do tego
dojdziesz. Jeżeli osiągniesz 40 sekund, nie ma potrzeby dalszego ćwiczenia
redukującego oddychanie.
119
Czy pomogłoby, gdybym wypełnił pokój dwutlenkiem węgla?
Jest to dyskusyjne. Po pierwsze, twoje ciało będzie tolerować dwutlenek węgla
jedynie do poziomu, który ośrodek oddechowy może realistycznie tolerować.
Jeśli poziom dwutlenku węgla jest większy, będziesz oddychać ciężej, aby
wyeliminować jego nadmiar. Niektóre badania wykazały korzystne aspekty
wdychania zwiększonej ilości dwutlenku węgla, inne nie.
Uprawiam jogę i mój instruktor uczy mnie głęboko oddychać. Dlaczego tak
jest?
Spotkałem osoby, które twierdzą, że ich astma pogarsza się w wyniku ćwiczeń
oddechowych podczas jogi. Wydaje się, że to zależy od instruktora. Jeżeli
instruktor zachęca do brania dużych oddechów, to nie jest to dobre dla astmy.
Jeśli z drugiej strony instruktor zachęca do zmniejszenia objętości oddechowej
za pomocą wstrzymywania oddechu, łagodnego oddychania i odpowiedniej
postawy, wtedy jest to korzystne.
Nie miałem żadnej poprawy w ciągu tygodnia
Nie będziesz czuł poprawy, dopóki twoja PK nie zwiększy się o 5 sekund. By
zwiększyć PK, zwracaj większą uwagę na oddychanie w ciągu dnia, na
przykład:

Czy masz zamknięte usta w dzień i w nocy?

Czy zwracasz uwagę na zmniejszenie swojego oddechu w ciągu dnia?

Czy oddychasz prawidłowo podczas ćwiczeń fizycznych?

Jaki jest twój styl życia?
120

Czy mówisz cały dzień?

Czy oddychasz nadmiernie?
Przykładowo stres, nadmierne mówienie, wysokie temperatury, przetworzona
żywność itp. przyczyniają się do zwiększonego oddychania. Jeśli jesteś
wystawiony na wiele czynników wywołujących zwiększone oddychanie,
musisz więcej pracować, by to zrekompensować. Na przykład jeśli w pracy
rozmawiasz przez cały dzień, musisz zrobić ćwiczenia fizyczne, aby to
zrównoważyć.
Kiedy wykonuję ćwiczenia fizyczne, jestem w stanie jedynie powoli chodzić
z zamkniętymi ustami.
Tak, ale poprzez zachowanie dwutlenku węgla jakość tych ćwiczeń jest lepsza.
Jeśli twoja PK jest mniejsza niż 20 sekund, bardzo ważne jest, aby mieć usta
zamknięte, ponieważ bardzo łatwo jest się hiperwentylować nawet przy
najmniejszym wysiłku. Gdy PK jest większa niż 20 sekund, jest bardzo
prawdopodobne, że metaboliczna produkcja dwutlenku węgla jest większa niż
jego utrata. Możesz mieć otwarte usta przez krótki czas, gdy PK jest wysoka.
Jednakże istnieje ryzyko ataku, gdy PK jest niska. Aby określić, czy robisz
ćwiczenia poprawnie, sprawdź PK po 15-30 minutach. PK powinna wzrosnąć
o 25%.
Czuję stałą potrzebę powietrza
To dlatego, że nadmiernie oddychasz i starasz się pobierać dużą objętość
powietrza przez nos. Gdy twoja PK wzrośnie, twoja objętość oddechowa
zmaleje, a niedobór powietrza zniknie. Alternatywnie może się tak zdarzyć, że
redukujesz swoje oddychanie przez cały czas, nie zdając sobie z tego sprawy.
121
Czy muszę przestać uprawiać sport podczas korygowania oddechu?
Niekoniecznie. Spróbuj zmniejszyć oddychanie podczas uprawiania sportu.
Zrób zestaw Kroków przed wysiłkiem, upewnij się, że twoja PK jest
stosunkowo wysoka i staraj się mieć zamknięte usta.
Bardzo trudno jest mi wygospodarować czas na wykonanie ćwiczeń.
Jeśli tak jest to staraj się robić swoje ćwiczenia nieformalnie. Jeśli prowadzisz
samochód, czytasz, oglądasz telewizję lub czekasz na kogoś, wtedy przyjmij
prawidłową postawę i zmniejsz swój oddech. Postaraj się przespacerować
każdego dnia. Jeśli wykonujesz pracę fizyczna, wtedy zmniejszaj swój oddech,
gdzie tylko możesz. Wstrzymuj oddech wraz z wykonywaniem aktywności
fizycznej. Będziesz wiedzieć czy ćwiczysz wystarczająco dużo poprzez to, jak
się będziesz czuć. Możesz nadal nadmiernie oddychać i nadal cierpieć, ale fakt,
że czytasz tę książkę wskazuje na to, że szukasz pomocy. Zatem znajdź czas,
aby wcielić zmniejszone oddychanie w swoje życie.
Czy jeśli zmienię liczbę oddechów na minutę to wpłynie to na poprawę mojego
oddychania?
Nie. Wiele ćwiczeń oddechowych ma na celu zmniejszenie liczby oddechów
na minutę. Na przykład osoba o niskiej PK może wziąć 20 oddechów na
minutę. Zakładając, że każdy oddech to 500 ml, wtedy objętość na minutę
wynosi 10 litrów. Jeśli liczba zostanie obniżona do 10 oddechów na minutę,
wtedy każdy oddech może zwiększyć się w objętości do 1 litra. W tym
przypadku objętość pozostaje ta sama, czyli 10 litrów.
Skąd mam wiedzieć, które ćwiczenia oddechowe są korzystne?
122
Jeśli objętość oddechowa zostaje zmniejszona, odczuwa się potrzebę
powietrza. W wyniku tego PK powinna wzrosnąć po ćwiczeniu. Jeżeli
ćwiczenie oddechowe skutkuje wyższą PK, to jest ono korzystne.
Czy roztocza są przyczyną mojej astmy?
Nie, roztocza są tylko czynnikiem wyzwalającym astmę i będą nim tak długo,
dopóki PK będzie krótsza niż 40 sekund. Gdy PK będzie większa niż 40
sekund, wszystkie reakcje alergiczne zostaną wyeliminowane.
Znacznie zmieniłem swoją dietę, jem, gdy jestem głodny, nie jem nabiału,
ograniczyłem mięso i przestałem spożywać cukry, ale nadal mam astmę.
Tak, możesz mieć doskonałą dietę i choć to w dużym stopniu przyczyni się do
poprawy twojego stanu zdrowia, dopiero gdy będziesz kontrolować swój
oddech astma przestanie być problemem.
Mój syn zrobił kurs oddychania 6 miesięcy temu i kiedy pojechał na farmę
babci, miał poważny atak. Do tego czasu było bardzo dobrze.
Tak, PK twojego syna wzrosła w wyniku czego główne objawy zostały
wyeliminowane. Jednakże, jeśli PK jest mniejsza niż 40 sekund, czynniki
wyzwalające astmę nadal stanowią problem. Tylko wtedy, gdy PK jest powyżej
40 wyzwalacze nie spowodują objawów i tylko z PK wynoszącą 40 sekund
przez sześć miesięcy, astma zostaje uleczona.
Czy zmniejszone oddychanie pomoże na rozstrzenie oskrzeli, sarkaidozę,
rozedmę płuc, zapalenie oskrzeli?
Tak, zmniejszone oddychanie pomaga w każdej chorobie, jeśli objawami są
kaszel, świszczący oddech, duszność, nadmiar śluzu itp. Najbardziej
123
skutecznym ćwiczeniem na ciężką niedrożność dróg oddechowych jest
robienie Wielu Małych Wstrzymań Oddechu przez cały dzień i noc, aż oddech
będzie pod kontrolą i PK będzie wynosić 20 sekund. Gdy PK jest wyższa,
łatwiej jest wykonywać inne ćwiczenia, takie jak zmniejszone oddychanie.
Ludzie cierpiący na powyższe choroby są często zbyt chorzy, aby zmniejszyć
swój oddech. Dla nich najlepsze zalecenia to: zawsze mieć zamknięte usta,
próbować ukryć swoje oddychanie tak, aby nie było słyszalne podczas
spoczynku i stosować w ciągu dnia 1000 małych wstrzymań oddechu od 2 do 5
sekund każdy (nie ma potrzeby liczenia, podana liczba jest przykładowa).
Mój lekarz powiedział, że ta teoria jest bezzasadna.
W prawdzie nikt tak naprawdę nie wie, w jaki sposób hiperwentylacja
powoduje astmę, ale nikt nie wie, co powoduje astmę w ogóle. Gdy
hiperwentylacja jest korygowana, występuje mniej objawów i mniejsze
zapotrzebowanie na leki. Minutowe próby objętości podjęte w szpitalu Mater
wynosiły 14.1 litra. Po 12 tygodniach zmniejszyły się do 9,6 litra i okazało się,
że istnieje bezpośredni związek pomiędzy zmniejszeniem objętości minutowej
i odwróceniem symptomów.
Tak, istnieje wiele teorii na ten temat. Medycyna konwencjonalna postrzega
odwodnienie nabłonka jako skutek hiperwentylacji i jako jeden z głównych
czynników
skurczu
oskrzeli.
Inni
przytaczają
rolę
tlenku
azotu
produkowanego w nosie i to, że oddychanie przez nos przenosi tlenek azotu
do oskrzelików, tym samym rozszerzając je.
Dlaczego nadal powinienem brać sterydy? Z pewnością mają znaczące skutki
uboczne.
Przyjmowanie sterydów jest istotną częścią leczenia astmy. Więcej
śmiertelnych ataków wynika z niewystarczającego użycia sterydów
124
i nadmiernego korzystania z leków doraźnych. Nadużywanie leków doraźnych
powoduje nieodwracalne uszkodzenia dróg oddechowych. Gdy masz PK
większą niż 20 sekund przez cztery tygodnie i nie miałeś potrzeby
przyjmowania leków doraźnych w tym czasie, odwiedź swojego lekarza
rodzinnego i poproś o zmniejszenie dawki leku prewencyjnego.
Jak najskuteczniej pomóc osobie ciężko chorej na astmę?
Jeśli astma jest bardzo poważna z niską PK (poniżej 10 sekund) i pulsem
spoczynkowym
powyżej
stu,
to
znak,
że
astma
jest
niestabilna.
Prawdopodobnie w tym przypadku chorzy nie przyjmują wystarczającej ilości
sterydów i dlatego powinni zgłosić się do lekarza. Jest mało prawdopodobne,
aby mogli zrobić postępy nawet stosując ćwiczenie Wiele Małych Wstrzymań
Oddechu.
Chorzy na ciężką astmą powinny mieć usta zamknięte przez cały dzień i noc.
Mają wykonywać Wiele Małych Wstrzymań Oddechu, każdy od dwóch do
trzech sekund. Gdy poczują się lepiej z wyższą PK, mogą ćwiczyć
zmniejszanie swojego oddechu. Korzyści z ćwiczenia Wielu Małych
Wstrzymań Oddechu polegają na tym, że są one niestresujące, łagodne
i poprawią oddychanie.
Co to jest zasada prawej ręki w metodzie Butejki?
Reguła prawej ręki nie wymaga uwagi użytkownika.
1) Wygodna postawa. Osiąga się to przez siedzenie na skraju krzesła,
w pozycji na jeźdźca. Siedź prosto. Rozluźnij ramiona z rękami
opuszczonymi w dół po obu stronach ciała.
125
2) Krzesło nie może być zbyt twarde (pogłębia oddech) lub zbyt miękkie (nie
jest dobre dla postawy).
3) Stopy pod krzesłem. Obie stopy muszą być oparte pod krzesłem, a kolana
powinni znajdować się niżej niż przepona.
4) Siedź prosto z głową na wprost – niepodniesioną i nieopuszczoną.
5) Usta są zamknięte.
6) Oczy zamknięte, ale patrzące w górę, jak gdyby patrzące w okno na szczycie
głowy. Uwaga: nie wolno podnosić głowy do góry, tylko źrenice.
Jaka jest zasada lewej ręki?
Zasada lewej ręki wymaga uwagi.
1) Stopniowa
2) Redukcja
3) Głębokości oddechu (zmniejszone oddychanie).
4) Poprzez relaksację przepony. Jest ważne, by przepona była zrelaksowana.
Jest ona zrelaksowana przez napięcie. Najpierw wciągnij brzuch i poczuj
napięcie. Potem pozwól jej odpocząć. Konieczne jest, aby przestawić się z
oddychania górną części klatki piersiowej do oddechu brzusznego. Gdy
robisz wdech, brzuch delikatnie się powiększa, a na wydechu brzuch się
delikatnie kurczy. Obszar brzucha zawsze powinien być miękki. Kiedy
brzuch jest miękki, oddech będzie bardziej zrelaksowany. Jeśli brzuch
twardnieje, zaprzestań zmniejszonego oddychania na chwilę, a następnie
powróć do niego.
126
5) Aby stworzyć lekką potrzebę powietrza (musisz czuć lekką potrzebę
powietrza, nie większą niż twoja PK). Aby stworzyć lekką potrzebę
powietrza, weź niepełny wdech. Wyobraź sobie, że twoja klatka piersiowa to
szklanka. Zamiast napełniania szklanki do pełna powietrzem, wypełnij ją do
trzech czwartych.
127
Załącznik 3
Wyniki badań nad metodą Butejki
Przeprowadzonych zostało sześć badań w celu zbadania skuteczności metody
oddechowej Butejki w astmie na Zachodzie. Wcześniej podjęto kilka prób
w byłym ZSRR, by udowodnić skuteczność tej metody, co doprowadziło do
uznania jej w sowieckiej medycynie. Brytyjskie Towarzystwo Chorób Klatki
Piersiowej w maju
2008 roku w ”Brytyjskich Wytycznych dotyczących
leczenia astmy” podniosło znaczenie metody Butejki do kategorii "B", co
wskazuje, że istnieją wysokiej jakości systematyczne przeglądy kontroli
przypadku lub badań kohortowych i wysokiej jakości kontrole przypadków lub
badań kohortowych o bardzo niskim ryzyku zakłócenia lub błędu i wysokim
prawdopodobieństwie, że istnieje związek przyczynowy.
Poniżej znajduje się podsumowanie wyników prób (oryginalne dokumenty
oraz linki można znaleźć na www.buteykoclinic.com).
1. “Respiratory Journal”, maj 2008;102(5):726-32. Epub 31 stycznia 2008.
Losowo kontrolowana próba techniki Buteyki jako dodatek do konwencjonalnego
leczenia astmy.
University of Calgary, Kanada. Cowie RL, Conley DP, Underwood MF,
Czytelnik PG
Na badaniu po 6 miesiącach grupa Butejki miała:

lepszą kontrolę nad astmą od 40% do 79%,

39% pacjentów zmniejszyło przyjmowanie wziewnych kortykosterydów,
128

21% wyeliminowało wziewne kortykosterydy.
2 „Thorax”, 2006;61:651-656
Podwójnie losowe badanie dwóch różnych technik oddechowych w leczeniu astmy
(Slader et al, 2006)
W tygodniu 28 grupa Butejki osiągnęła:

zmniejszenie przyjmowania leków doraźnych o 86%,

zmniejszenie przyjmowania wziewnych kortykosterydów o 50%-21%.
3. „The New Zealand Medical Journal”, Vol 119 No 1234 ISSN 11758716
Technika oddychania metodą Butejki a astma u dzieci: seria przypadków
(McHugh et al, 2006)
W ciągu 3 miesięcy grupa Butejki osiągnęła:

zmniejszenie przyjmowania leków doraźnych o 66%,

zmniejszenie przyjmowania wziewnych kortykosterydów o 41%.
4. „The New Zealand Medical Journal”, Vol 116 No 1187 ISSN 11758716
Technika Oddychania Butejki dla astmy: skuteczna interwencja (McHugh et al,
2003)
Po 6 miesiącach grupa Butejki osiągnęła:
 zmniejszenie przyjmowania leków doraźnych o 85%,
 zmniejszenie przyjmowania wziewnych sterydów o 50%.
129
5. „Journal Astma”, 2000, 37(7):557-64.
Próba kliniczna Techniki Oddychania Butejki (TOB) uczonej poprzez nagrania
video w leczeniu astmy . Opat Aj, Cohen MM, Bailey Mj, Abramson Mj.
Nasze wyniki wskazują na znaczną poprawę jakości życia wśród przypisanych
do TOB w porównaniu z placebo (p=0,043), jak również znaczne zmniejszenie
przyjmowania wziewnego leku rozszerzającego oskrzela (p=0,008).
6. „Medical Journal Australia”, 1998, 169: 575-578
Techniki oddychania Butejki w astmie: losowo wybrana próba kontrolna. Simon
D Bowler, Amanda Green i Charles A Mitchell
Po 3 miesiącach grupa Butejki osiągnęła:
 zmniejszenie przyjmowania leków doraźnych o 90%,
 zmniejszenie przyjmowania wziewnych sterydów o 49%.
Wszystkie sześć prób wykazały bardzo korzystne wyniki i podkreśliły
skuteczność metody Buteyko w leczeniu astmy.
Czy przewlekła hiperwentylacja jest przyczyną astmy?
Lekarze mówią, że astma jest spowodowana zapaleniem dróg oddechowych.
Gdy są pytani, co powoduje stan zapalny, nie znają odpowiedzi.
Sądząc po wynikach badań, które wykazały, że średnio grupy Butejki
osiągnęły redukcję zapotrzebowania na leki prewencyjne o połowę w ciągu 3-6
miesięcy, wydaje się oczywiste, że stan zapalny ustępuje, gdy zmniejszy się
hiperwentylację. Przecież celem sterydów prewencyjnych jest leczenie stanów
130
zapalnych! Zatem redukcja potrzeby zażywania leków prewencyjnych
oznacza, że zapalenie jest zmniejszone. Dlatego też można by przypuszczać, że
przewlekła hiperwentylacja jest przyczyną zapalenia.
Niektórzy lekarze twierdzą, że metoda Butejki jest nieskuteczna, ponieważ nie
było poprawy w czynności płuc w przeprowadzonych badaniach. Poniższe
punkty mogą pomóc rozwiązać ten problem:
1. Wszystkie osoby w grupie Butejki były pod opieką medyczną. Ich lekarze
i konsultanci wykonując swoją pracę doprowadzili ich płuca do prawidłowego
funkcjonowania, zanim jeszcze rozpoczęli stosowanie metody Butejki.
W końcu celem prawidłowo przepisanych leków na astmę jest przywrócenie
optymalnego funkcjonowania płuc. W tym przypadku nieuzasadnione jest
oczekiwanie znaczącej poprawy funkcjonowania płuc, ponieważ nastąpiła już
wcześniej.
2. Złotym standardem pomiaru niedrożności dróg oddechowych jest użycie
szczytowego przepływu oddechowego lub spirometrii. Nie jest brane pod
uwagę to, że pomiar obejmuje akt hiperwentylacji, który powoduje
astmatyczne kurczenie się dróg oddechowych. Każdy astmatyk, który znajdzie
się w szpitalu podczas ataku, zda sobie sprawę, że im dłużej dmucha
w szczytowy przepływomierz lub aparat spirometryczny, tym bardziej
doświadcza kaszlu i świszczącego oddechu. Innymi słowy, test wywołuje
niedrożność dróg oddechowych. W takim kontekście, jak
może to być
wiarygodny wskaźnik?
3. Celem leków prewencyjnych na astmę jest poprawa funkcjonowania płuc.
Dlatego
zmniejszenie
leków
prewencyjnych
spowoduje
zmniejszenie
czynności płuc. Podczas każdego badania leki prewencyjne w grupach Butejki
były zmieniane zgodnie z poprawą kontroli astmy. Oczekiwanie poprawy
131
czynności płuc podczas zmniejszania leków prewencyjnych jest całkowicie
niemożliwe.
Przeprowadzano wywiad z profesorem Charlesem Mitchellem w filmie
dokumentalnym
(QED)
BBC
o
metodzie
Butejki.
O
badaniach
w szpitalu Mater powiedział, że astmatycy czują się lepiej, czują się znacznie
lepiej, ale dlatego, że ich czynność płuc nie poprawiła się, nie są zdrowsi.
Grupa Butejki w badaniach w szpitalu Mater miała 70% mniej objawów, 90%
mniejsze zapotrzebowanie na leki doraźnie i 50% mniejsze zapotrzebowanie na
sterydy. Innymi słowy, byli w stanie utrzymać tę samą funkcję płuc po
badaniach,
ale
z
lepszą
kontrolą
astmy
i
znacznie
mniejszym
zapotrzebowaniem na leki.
Druga grupa kontrolna nie poczyniła żadnego postępu. Interesujące jest to, że
ta grupa była prowadzona szpitalnym programem leczenia, który jest
stosowany w szpitalu Mater w Brisbane. Grupa ta nie poczyniła postępów
dlatego, że objętość oddychania nie uległa zmianie. Minutowa objętość obu
grup wynosiła około 14 litrów na początku próby. Po 3 miesiącach, minutowa
objętość grupy Butejki i grupy kontrolnej wynosiła odpowiednio 9,6 i 14
litrów. Ponadto był bezpośredni związek między ograniczeniem minutowej
objętości i objawami astmy. Ci, którzy najbardziej zmniejszyli swój oddech,
zrobili największe postępy. Jest to esencja cofania hiperwentylacji
i skuteczności metody Butejki i została udowodniona w przeprowadzonych
badaniach.
132
Załącznik 4
Skontaktuj się z Patrickiem McKeown
Zadaj pytanie autorowi Patrickowi McKeownowi za pomocą strony
internetowej.
www.buteykoclinic.com
www.ButeykoDVD.com
www.ButeykoKids.com
Strona internetowa Kliniki Butejki oferuje kursy przez Skype'a z Patrickiem,
prezentacje na DVD, informacje na temat klinik na całym świecie oraz
szkolenia praktyków i pomoc online. Znajdują się tam również wykresy do
śledzenia postępów.
Klinikę
Patricka
McKeown
w
Irlandii
można
znaleźć
na
stronie
www.AsthmaCare.ie lub www.Buteyko.ie
Program Patricka jest dostępny na DVD przez stronę:
www.ButeykoDVD.com lub www.ButeykoKids.com
133
Załącznik 5
Znak firmowy Butejki, patenty i prawo wyłączności
Lista praktyków na świecie dostępna jest na www.ButeykoClinic.com
Pytanie: Czy jakaś grupa lub osoba indywidualna ma wyłączne prawa do
metody oddychania Butejki?
Odpowiedź: Metoda Butejki to system zasad i naukowych wniosków, które nie
mogą być chronione patentem lub innymi środkami prawnymi. Istnieją dwa
rosyjskie patenty dotyczące metody. Pierwszy z nich to "Metoda Leczenia
Hemohypokarbii", którego restrykcyjne działania wygasły (autor i właściciel to
K.P. Butejko). Inny patent jest nadal obowiązujący: jest to patent "Świadoma
Korekta Oddychania", (autor i właściciel to Margarita A. Butejko
z Cheliabinska). Ten patent ogranicza tylko jeden z metodycznych elementów
wykorzystywanych do uczenia pacjentów. Nie ma patentu przyznanego
w Europie lub Ameryce Północnej.
Pytanie: Kto jest następcą firmy prof. Konstantina Butejki?
Odpowiedź: Vladimir Konstantinovich Butejko, najstarszy syn Konstantina
Pawłowicza Butejki z pierwszego małżeństwa. Obecnie mieszka w Woroneżu i
kontynuuje prace ojca. Jego żona, Marina Mikhailovna Butejko jest głównym
lekarzem-metodykiem w Butejko Center w Woroneżu. Vladimir i Marina mają
dwoje dzieci.
134
Pytanie: Kim jest żona zmarłego dr Konstantego Pawłowicza Butejki?
Odpowiedź: Susanna Nikolaevna Zviagina,
druga żona
Konstantego
Pawłowicza Butejko. Jeszcze żyła i była jego oficjalną żoną w chwili jego
śmierci. Nigdy nie zajmowała się sprawami metody Butejki.
Pytanie: Czy jako wykwalifikowany instruktor metody Butejki lub lekarz
muszę posiadać roczną licencję w celu nauczania tej metody?
Odpowiedź: Nie, gdy brałeś już udział w uznanym szkoleniu Butejki, nie
istnieje wymóg odnawiania corocznej „licencji”.
Pytanie: Czy rosyjski patent metody Butejki ma zastosowanie poza Rosją?
Odpowiedź: Nie, to dotyczy wyłącznie jurysdykcji Rosji. Nie obowiązuje on
w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie ani Europie.
Pytanie: Czy jakaś osoba lub grupa ma wyłączne prawo do nauczania metody
Butejki?
Żadna grupa nie ma specjalnych uprawnień do nauczania lub administrowania
metodą Butejki. Istnieje wiele klinik Butejki w Rosji, w tym klinika syna
zmarłego doktora Butejki i żony doktora Władimira Butejki. Ich strona
internetowa to www.Buteyko.ru Doktor Władimir Butejko pragnie by metoda
była ogólnodostępna, a nie ograniczona jej do jednej grupy lub osoby
posiadającej monopol.
135
Załącznik 6
Międzynarodowe Kliniki Butejki
www.butejko.pl – Polska
www.buteykoclinic.com – światowa lista praktyków z Europy, Ameryki
Północnej i Azji, szkolenia praktyków, filmy video dr. Butejki.
www.ButeykoDVD.com – autorzy Butejko DVD, książek, kursów online
i darmowych video.
www.ButeykoKids.com – samopomoc dzieci Butejko DVD, książki, darmowe
video i inne porady
www.AsthmaCare.ie – Patrick McKeown, Irlandia
www.Buteyko.co.uk – Linda Meads, UK Buteyko praktyk, tel.: 0044 1789
298290
www.AsthmaCareScotland.co.uk – Una Mooney, Szkocja
www.TomHerronExperience.com – Tom Herron, Irlandia Północna
www.AsthmaCare.us – Eugenia Malyshev, USA
www.CorrectBreathing.com – Carol Baglia, USA
www.ButeykoLearning.com – Greg Baker, USA
www.breathingwise.com – Brenda Stimpson
www.AsthmaFreeArizona.com – Robert Litman, AZ
136
www.AstmaCare.dk – Dania
www.Buteyko.gr – Buteyko Grecja
www.ButeykoEducators.org – członkowie organizacji pozarządowej Buteyko
Breathing Educators
www.Astmapysakki.fi – Finlandia
www.Buteyko.hu – Węgry
137
Załącznik 7
Zalecana literatura
Anxiety Free: stop worrying and quieen your mind, Patrick McKeown
Asthma Free naturally, Patrick McKeown
Buteyko meets Dr Mew, Patrick McKeown
Sleep with Buteyko, Patrick McKeown
Buteyko Clinic DVD – zestaw DVD, CD i podręcznika – kompletne instrukcje
przedstawione przez Patricka McKeown
ButeyoKids – zestaw DVD – Patrick McKeown
ABC to be Asthma free – Jak nauczać małe dzieci, Patrick McKeown
Close Your Mouth – CD Patrick McKeown
Wszystkie książki dostępne na www.buteykoclinic.com, www.amazon.co.uk
lub www.amazon.com
138
Załącznik 8
Ćwiczenie 2 – Szczegółowy opis ograniczonej objętości oddechowej (Jak
pokazana na Butejko DVD)
Otrzymałem opinie na temat opisu tego ćwiczenia, że jest on zbyt szczegółowy
i czytelnicy nie będą w stanie go stosować. Ponadto łatwiej jest je wykonywać,
gdy PK wynosi 20 sekund lub więcej. Więc zamiast całkowitego
wyeliminowania tego opisu, postanowiłem umieścić go w załączniku. Jest to
istota metody Butelki. Wprowadzenie oddychania przeponowego jest moim
własnym dodatkiem w oparciu o opinie osób uczęszczających do mojej kliniki.
Jest to technika, która naucza podstaw w korygowaniu objętości oddechowej
i używania przepony. Jest to rodzaj oddechu, który powinniśmy stosować –
w każdej minucie, godzinie, w każdym dniu.
To ćwiczenie to Reguła Lewej Ręki metody Butejki i jest definiowana jako
zmniejszenie objętości oddychania poprzez rozluźnienie mięśni oddechowych,
aby stworzyć potrzebę powietrza. (Reguła Prawej Ręki to prawidłowa postawa
z zamkniętymi ustami). Innymi słowy nasza objętość oddychania zmniejsza
się, kiedy nasze mięśnie oddechowe są rozluźnione.
Istnieją trzy części tego ćwiczenia, które nawzajem się uzupełniają. Opanuj
pierwszą część, a następnie przejdź do drugiej i potem do trzeciej. Jeśli
czujesz, że przychodzi ci to z trudem, zrób łatwiejszą wersję Ćwiczenia 2.
Gdy twoja PK wzrośnie, możesz wrócić do tego ćwiczenia.
1. Rozluźnienie mięśni oddechowych.
2. Uczenie się oddychania brzuchem.
139
3.Oddychanie brzuchem ze zmniejszonym oddychaniem.
Jedzenie wpływa na twoje oddychanie, więc najlepiej wykonuj to ćwiczenie na
czczo (a przynajmniej nie bezpośrednio po posiłku).
Jest to zdecydowanie najważniejsze ćwiczenie, ponieważ uczy, abyś był
świadomy swojej objętości oddechowej w celu zmiany poziomu CO2
i rozluźnienia mięśni biorących udział w oddychaniu.
Przyjmij prawidłową, ale wygodną postawę. Właściwa postawa polega na
siedzeniu prosto z obiema nogami na ziemi. Usiądź w pozycji jeźdźca na
krawędzi krzesła z wyprostowanym kręgosłupem i kolanami niżej niż biodra.
Właściwa postawa jest bardzo ważna w zmniejszaniu oddychania. Jeśli się
garbisz, zgniatasz swoją przeponę, zwiększasz napięcie i objętość oddychania
wzrasta.
To ćwiczenie ilustruje, jak nasza postawa wpływa na nasz oddech:

Pochyl się do przodu.

Poczuj jak oddychasz przez kilka minut.

Usiądź prosto.

Teraz poczuj jak oddychasz.

Przekonasz się, że jest o wiele łatwiej oddychać siedząc prosto.
140
Przepona
Nasz główny mięsień oddechowy to przepona. Przepona to mięsień w
kształcie kopuły, który oddziela naszą klatkę piersiową mieszczącą serce
i płuca od naszego brzucha, w którym są jelita, żołądek, wątroba i nerki.
Oddychanie przeponowe jest bardziej wydajne, ponieważ ilość przepływu krwi
w dolnych płatach płuc jest większa niż w górnych. Szybkie płytkie oddechy
ludzi, którzy przewlekle się hiperwentylują powodują gorsze zaopatrzenie krwi
w tlen i większą utratę CO2.
Dobrą wiadomością jest to, że oddychania przeponowego można się łatwo
nauczyć.
Krok 1. Rozluźnienie przepony

Usiądź prosto. Zwiększ odległość między pępkiem i mostkiem (klatką
piersiową). Nie należy zmuszać się do siedzenia w prostej pozycji, bo to
tylko zwiększy napięcie.

Umieść jedną rękę na brzuchu, a drugą na klatce piersiowej.
141

Skup się na ruchach dolnej ręki.

Siedząc prosto pozwól dłoni unieść się poprzez delikatnie wypchnięcie
brzucha na zewnątrz. Nie zmieniaj jeszcze oddechu. Ćwiczenie to ma
przede wszystkim zainicjować ruch przepony. (Alternatywnie można
położyć się na plecach z ugiętymi kolanami).

Następnie wciągnij (zassij) swój brzuch i zobacz jak twoja ręka opada.
Wykonuj to proste ćwiczenie przez kilka minut. Pomoże ci ono uaktywnić
"uśpioną" przeponę.
Podsumowanie

Delikatnie wypchnij brzuch. Obserwuj, jak twoja ręka porusza się na
zewnątrz.

Delikatnie wciągnij brzuch. Obserwuj jak ręka porusza się do wewnątrz.
Nie martw się tym jak w tym momencie oddychasz.
Kontynuuj to ćwiczenie przez kilka minut.
Kiedy czujesz, że możesz łatwo wciągać i wypychać brzuch, przejdź do
kolejnego etapu, jakim jest połączenie ruchów brzucha z oddechem.
Krok 2. Połączenie ruchów brzucha z oddychaniem

Umieść jedną rękę na klatce piersiowej a drugą na brzuchu.

Gdy oddychasz, pozwalaj barkom opaść do naturalnej pozycji.
Podniesione lub napięte ramiona zwiększają objętość klatki piersiowej
142
i w ten sposób zwiększają objętość wdychanego powietrza. Napięcie
zwiększa oddychanie, a relaks zmniejsza je.

Wywieraj łagodny nacisk ręką na klatkę piersiową, aby zmniejszać jej
ruchy.

W tym samym czasie staraj się skoordynować ruchy brzucha
z oddechem.

Gdy robisz wdech, delikatnie wypychaj swój brzuch. Staraj się oddychać
do brzucha. (Nie oddychaj zbyt mocno, gdyż możesz spowodować tym
zawroty głowy).

Gdy robisz wydech, delikatnie wciągaj brzuch.
Następna wskazówka pomoże również rozluźnić mięśnie oddechowe wokół
brzucha. Aby pozbyć się całego napięcia w obszarze klatki piersiowej, celowo
napinaj dany obszar na kilka sekund. Poczuj napięcie i następnie rozluźnij się.
Jeżeli napięcie jest w twoich ramionach, celowo napnij je, a potem rozluźnij.
Przejdź przez każdy obszar, aż poczujesz się ogólnie zrelaksowany. By to
zrozumieć, zaciśnij dłoń w pięść na 10 sekund. Poczuj napięcie w dłoni
i rozluźnij ją. Twoja ręka będzie teraz bardziej zrelaksowana niż przed
zaciśnięciem jej. Nazywa się to rozluźnienie poprzez napięcie.
Podsumowanie

Wdech. Wypchnij brzuch.

Wydech. Wciągnij brzuch.
143
Eksperyment ze szklanym kloszem demonstrujący jak oddychamy
Należy zauważyć, że jest to ruch naprzemienny. Przyczyną tego, że brzuch
nadyma się podczas wdechu jest to, że przepona porusza się w dół i wywiera
łagodny nacisk na brzuch. Podczas wydechu brzuch jest wciągany z powodu
unoszenia się przepony i zmniejszania naporu na brzuch.
Krok 3 NB: Łączenie ograniczonego i przeponowego oddychania
Kiedy pacjenci pytają mnie, co jest ważniejsze, muszę powiedzieć, że
najważniejsze jest ograniczone oddychanie, a oddychanie brzuchem jest
drugorzędne. W tym samym czasie oba rodzaje oddychania współgrają
ze sobą, bo łatwiej jest zmniejszyć objętość oddechową poprzez oddech
przeponowy.
Może się to wydawać trudnym zadaniem, ale korzyści płynące z zastosowania
obu rodzajów oddychania są ogromne.
Aby przepona i brzuch współpracowały;

Usiądź prosto, jak opisano powyżej.
144

Umieść jedną rękę na klatce piersiowej, a drugą na brzuchu.

Zwróć uwagę na swój oddech.

Gdy robisz wdech, delikatnie wypychaj swój brzuch. Staraj się świadomie
ograniczyć ruchy klatki piersiowej.

Podczas wydechu, delikatnie wciągnij brzuch, znowu zachowując
delikatne ruchy klatki piersiowej.

Kiedy twój brzuch oddycha, skoncentruj się na robieniu mniejszych
wdechów.

Z każdym wdechem nabieraj mniej powietrza, niż byś chciał. Rób
mniejsze lub krótsze wdechy. Postaraj się poczuć krótszy wdech swoimi
rękami lub możesz sobie wyobrazić, że twoja klatka piersiowa to szklanka.
Wdychaj jedynie tyle powietrza, aby wypełnić szklankę do trzech
czwartych objętości.

Wydychaj w rozluźniony sposób. Podczas wydechu pozwól płucom
i przeponie na ujawnienie ich naturalnej sprężystości. Wyobraź sobie
balon, z którego naturalnie ulatuje powietrze.

Gdy twój wdech jest mniejszy, a twój wydech zrelaksowany, widoczne
ruchy zostaną spowolnione. Głównym celem jest uspokojenie oddechu.
Podczas ćwiczenia przepływ oddechu może się zmniejszyć o 30% do
40%.
Jeśli twój brzuch napina się lub „twardnieje", masz zbyt duży niedobór
powietrza. Wtedy odpocznij przez chwilę, a gdy napięcie minie, powróć do
delikatnego zmniejszania oddechu.
145
Musisz czuć znośną potrzebę powietrza.
Utrzymaj ten znośny „głód powietrza" od trzech do pięciu minut.
Często jestem pytany o to, czy to ćwiczenie jest wykonywane prawidłowo.
Odpowiedź na to pytanie jest następująca:
Zmniejszasz swój oddech, gdy czujesz wyraźną, ale niestresującą potrzebę
powietrza.
Czasami, aby to podkreślić, mówię:
“Jeśli nie czujesz znośnej potrzeby powietrza, nie będziesz robił postępów.
Potrzeba powietrza powinna być podobna do tej, podczas robienia Pauzy
Kontrolnej.”
Potrzeba
powietrza
powinna
być
wyraźna,
ale
niestresująca.
Jeśli
zapotrzebowanie na powietrze nie jest wyraźne, wtedy bardziej ogranicz ruchy
przy oddychaniu. Jeśli zapotrzebowanie na powietrze jest zbyt stresujące,
nabierz trochę więcej powietrza i pozwól ciału odpocząć.
Jesteś teraz na diecie powietrznej w przeciwieństwie do powszechnie
rozumianej diety. Zadziwiające jest to, że gdy twój metabolizm poprawia się,
146
zapotrzebowanie na jedzenie zmniejsza się i ci z kilkoma nadmiernymi
kilogramami łatwo je stracą.
Opanowałeś już rozluźnianie przepony ze zmniejszoną potrzebą powietrza.
Każdy oddech w ciągu dnia powinien być przeponowy i cichy. Pamiętaj, że
w ten sposób oddychałeś, gdy byłeś małym zdrowym dzieckiem. Nasze usta
były zamknięte, a nasze małe brzuszki ruszały się w górę i w dół z każdym
oddechem. Chodzi o powrót do podstaw.
Podsumowanie
 Mały wdech. Rozluźniony wydech.
 Mały wdech. Rozluźniony wydech.
 Mały wdech. Rozluźniony wydech.
Mały oddech oznacza po prostu wzięcie mniejszego lub krótszego oddechu niż
normalny. Zrelaksowany wydech jest powolny.
Nie przejmuj się zbytnio pulsem. Nie powinien się zwiększyć. Może się on
jednak zwiększyć, gdy PK jest mniejsza niż 20 sekund. Jeśli puls się
podwyższy, spróbuj się uspokoić i spowolnić oddychanie. Jeżeli twoja PK
wzrasta, puls będzie naturalnie spadać.
Wykres ciężkiego, głośnego i nieregularnego oddechu
147
148
Wykres spokojnego oddechu
Nie martw się, jeśli nie uda ci się wykonać tego ćwiczenia za pierwszym
razem. Z czasem będzie ci łatwiej. Stopniowe i zrelaksowane podejście jest
najlepsze, ponieważ jeśli spróbujesz zmniejszyć ilość powietrza zbyt szybko,
możesz zacząć bezwiednie łapać powietrze lub robić większe oddechy. Ważne
jest dojście do etapu, na którym możesz utrzymać zmniejszone, przeponowe
oddychanie przez 3-5 minut.
149
Przypisy:
Rozdział 1
1) Asher MI, Montefort S, Bjorksten B, Lai CK, Strachan DP, Weiland SK, Williams H,
ISAAC Phase Three Study Group. Worldwide time trends in the prevalence of symptoms of
asthma, allergic rhinoconjunctivitis, and eczema in childhood: ISAAC Phases One and Three
repeat multicountry cross-sectional surveys. Lancet. 2006;368:733–743. doi: 10.1016/S01406736(06)69283-0.
2) Pediatric Allergy and Immunology 2006 Nov;17(7):533-7.Is affluence a risk factor for
bronchial asthma and type 1 diabetes? Tedeschi A, Airaghi L
3) Allergy 2004 Feb;59(2):124-37. Asthma and atopy - the price of affluence?
Von Hertzen LC, Haahtela T.
4) Ciba Found Symp. 1997;206:122-34; discussion 134-9, 157-9.
Evidence for the increase in asthma worldwide. Woolcok AJ, Peat JK
5) Rona RJ. Asthma and poverty. Thorax. 2000;55:239–244. doi: 10.1136/thorax.55.3.239.
6) Gold DR, Wright R. Population Disparities in Asthma. Annual Reviews Public Health.
2005;26:89–113. doi: 10.1146/annurev.publhealth.26.021304.144528.
7) American Journal of Epidemiology. 2004;160:178–188. European Community Respiratory
Health Survey. Socioeconomic status and asthma prevalence in young adults: the European
150
Community Respiratory Health Survey. Basagana X, Sunyer J, Kogevinas M, Zock JP, DuranTauleria E, Jarvis D, Burney P, Anto JM,.
8) Eagan TML, Gulsvik A, Eide GE, Bakke PS. The effect of educational level on the
incidence of asthma and respiratory symptoms. Respiratory Medicine 2004;98:730–736. doi:
10.1016/j.rmed.2004.02.008. [PubMed]
9) Lindbaek M, Wefring KW, Grangard EH, Ovsthus K. Socioeconomical conditions as risk
factors for bronchial asthma in children aged 4-5 yrs. European Respiratory Journal.
2003;21:105–108. doi: 10.1183/09031936.02.00241802.
10) Esaroni G, Farchi S, Davoli M, Forastiere F, Perucci CA. Individual and area-based
indicators of socioeconomic status and childhood asthma. European Respiratory Journal.
2003;22:619–624.
11) Oopman LP, Wijga A, Smit HA, De Jongste JC, Kerkhof M, Gerritsen J, Vos AP, Van
Strien RT, Brunekreef B, Neijens HJ. Early respiratory and skin symptoms in relation to ethnic
background: the importance of socioeconomic status; the PIAMA study. Archives of Disease in
Childhood. 2002;87:482–488. doi: 10.1136/adc.87.6.482.
12) Etuveli G, Hurwitz B, Sheikh A. Ethnic variations in incidence of asthma episodes in
England & Wales: national study of 502,482 patients in primary care. Respiratory Research.
2005;21:120. doi: 10.1186/1465-9921-6-120
13) lmqvist C, Pershagen G, Wickman M. Low socioeconomic status as a risk factor for
asthma, rhinitis and sensitization at 4 years in a birth cohort. Clinical and Experimental
Allergy. 2005;35:612–618. doi: 10.1111/j.1365-2222.2005.02243.x.
151
14) Uran-Tauleria E, Rona RJ. Geographical and socioeconomic variation in the prevalence of
asthma symptoms in English and Scottish children. Thorax. 1999;54:476–481.
15) BMC Public Health. 2007; 7: 205. doi: 10.1186/1471-2458-7-205. PMCID: PMC1988821
Ecological study of socio-economic indicators and prevalence of asthma in schoolchildren in
urban Brazil Sérgio Souza da Cunha,
1
Mar Pujades-Rodriguez, Mauricio Lima Barreto, Bernd
Genser, and Laura C Rodrigues
16) Journal of Applied Physiology; September 1995; 79(3) 892-901; Regulation of ventilatory
capacity during exercise in asthmatics. (Johnson, B.D.; Scanlon, P.D.; Beck, K.C..)
17) Medical Journal of Australia; 1998, 169, 575-578; Buteyko breathing techniques in
asthma, a blinded randomised controlled trial. (Bowler, S.D.; Green, A.; Mitchell, C.A..)
18) The New England Journal of Medicine; May 9th, 1968; 278 (19) 1027-1032; Arterial
Blood gases in asthma. (McFadden and Lyons.)
19) Centers for Disease Control and Prevention. Surveillance for asthma: United States, 1980–
1999. MMWR 1998;51:1–13.
20) The American Journal of Medicine; December 1986; Volume 81; p989. Hyperventilation
Syndrome and Asthma. (Demeter, Cordasco.)
21) Journal Allergy Clinical Immunology. 1982 Apr;69(4):354-9.Airway cooling in asthmatic
and non-asthmatic subjects during nasal and oral breathing. Griffin MP, McFadden ER Jr,
Ingram RH Jr.
152
22) Journal of Applied Physiology 1979 Mar;46(3):484-90.Esophageal temperature during
exercise in asthmatic and non-asthmatic subjects. Deal EC Jr, McFadden ER Jr, Ingram RH Jr,
Jaeger JJ.
23) The Journal of Clinical Investigation 1978 Feb; 61(2):433-40. Influence of heat and
humidity on the airway obstruction induced by exercise in asthma. Strauss Rh, McFadden ER
Jr, Ingram RH jr, Deal EC jr, Jaeger JJ.
24) Chest 1988 Jul; 94(1):81-6. Effect of dry warm air on respiratory water loss in children
with exercise-induced asthma. Tabka Z, Ben Jebria A, Vergeret J, Geunard H.
25) Medicine and science in sports and exercise 2003 Apr;35(4):608-16. Repeated peripheral
airway hyperpnea causes inflammation and remodelling in dogs. Davis MS, Schofield B, Freed
AN
26) Journal of Applied Physiology 1986 Jul;61(1):210-4. Reduced hyperpnea-induced
bronchospasm following repeated cold air challenge. Haas F, Levin N, Pasierski, Bishop M,
Axen K.
27) Chest. 2002;121:1806-1811.) Airway Dehydration* A Therapeutic Target in Asthma?
Edward Moloney, MB; Siobhan O’Sullivan, PhD; Thomas Hogan, MD; Leonard W. Poulter,
DSc and Conor M. Burke, MD, FCCP why bold??
28) Chen, WY, Horton, DJ (1977) Heat and water loss from the airways and exercise-induced
asthma. Respiration 34,305-313
29) Strauss, RH, McFadden, ER, Jr, Ingram, RH, Jr, et al (1978) Influence of heat and
humidity on the airway obstruction induced by exercise in asthma. Journal of Clinical
Investigation 61,433-440
153
30) Strauss, RH, McFadden, ER, Jr, Ingram, RH, Jr, et al (1977) Enhancement of exerciseinduced asthma by cold air. New England Journal of Medicine 297,743-747
31) Deal, EC, Jr, McFadden, ER, Jr, Ingram, RH, Jr, et al (1979) Hyperpnea and heat flux:
initial reaction sequence in exercise-induced asthma. Journal of Applied Physiology 46,476483 (Journal of Applied Physiology)
32) Anderson, SD, Schoeffel, RE, Follet, R, et al (1982) Sensitivity to heat and water loss at
rest and during exercise in asthmatic patients. European Journal of Respiratory Diseases
63,459-471
33) European Respiratory Journal 1999 Jul;14(1):57-62. Repetitive hyperpnoea causes
peripheral airway obstruction and eosinophilia. Davis MS, Freed AN
34) American Journal of Respiratory and critical Care Med 2001 Sep 1;164(5):785-9.
Repeated hyperventilation causes peripheral airways inflammation, hyperreactivity, and
impaired bronchodilation in dogs. Davis MS, Freed AN
35) Applied Psychophysiology Biofeedback 2007 Jun;32(2):99-109. Epub 2007 Jun. Targeting
pCO(2) in asthma: pilot evaluation of a capnometry-assisted breathing training. Meuret AE,
Ritz T, Wilhelm FH, Roth WT.
36) Respiratory Medicine 2003 May;97(5):501-7. Breathing retraining for asthma. Ram FS,
Holloway EA, Jones PW
37) Targeting pCO(2) in asthma: pilot evaluation of a capnometry-assisted breathing training.
Applied Psychophysiology Biofeedback. 2007 Jun;32(2):99-109. Epub 2007 Jun 13. Meuret
AE, Ritz T, Wilhelm FH, Roth WT
154
38) Probl Tuberk Bolezn Legk 2005;(2):26-8. [The blood oxygen-transport system and
oxygen tissue balance in patients with bronchial asthma (BA) concurrent with carbohydrate
metabolic disturbances][Article in Russian]
39) Lancet 1999 Oct 9;354(9186):1283-6. Carbon dioxide and the critically ill--too little of a
good thing? Laffey JG, Kavanagh BP
40) Yandell Henderson cited in Normal Breathing- The Key to Vital health by Dr. Artour
Rakhimov
41) Clinical Science; 1968; 34, 277-285. The Mechanism of Bronchoconstriction due to
hypocapnia in man. (G.M. Sterling.)
42) (Haughe et al 1980 cited in Multidisiplinary approaches to breathing pattern disorders by
Leon Chaitow, Dinah Bradley and Christopher Gilbert)
43) European Respiratory Journal 1992; 5: 323-330 The relative contributions of histamine
and prostanoids to bronchoconstriction provoked by isocapnic hyperventilation in asthma. JP
Finnerty, A Harvey, and ST Holgate
44)
(Kontos et al 1972 cited in Multidisiplinary approaches to breathing pattern disorders by
Leon Chaitow, Dinah Bradley and Christopher Gilbert)
45)
HYPERVENTILATION: THE TIP AND THE ICEBERG L. C.Lum
46) Nish, A. (2005) Dealing with Exercise-Induced Asthma Asthma Magazine, 10(4), 25- 27
47) American Thoracic Society (2005, May 25). Laughter-induced Asthma: It's No Joke.
ScienceDaily. Retrieved May 26, 2008, from http://www.sciencedaily.com
/releases/2005/05/050524230036.htm
155
Rozdział 3:
1) Ballentine 1979; Holmes 1950 cited in The Hyperventilation Syndrome by Robert Fried
2) Greisheimer 1963 cited in Hyperventilation Syndrome by Robert Fried
3) The negative effects of mouth breathing by Orthodontist, Dr John Flutter, Brisbane.
http://www.jfdental.com/
4) http://en.wikipedia.org/wiki/Nasal_breathing July 2008
Rozdział 4:
Weston Andrew Price: Nutrition and physical degeneration. Keats Pub 2003
Rozdział 5:
M.Planck, Scientific autobiography and other papers. New York: Greenwood Press, 1949
Załącznik 1:
1) Adverse Reactions- The Fenoterol story by Neil Pearce
2) International Archives Allergy Immunology 1995 May-Jun;107(1-3):325-7. Withdrawal of
Fenoterol and the end of the New Zealand asthma mortality epidemic. Beasley R, Pearce N,
Crane J, Burgess C. J
3) Journal of the New Zealand Medical Association, 18-May-2007, Vol 120 No 1254
156
4) Allergy of Clinical Immunology 1987 Sep; 80(3 Pt 2):458-62 History of asthma deaths
from antiquity. Siegel S.C.
5) American Lung Association.
http://www.lungusa.org/site/c.dvLUK9O0E/b.4061173/apps/s/content.asp?ct=5314727
6) Asthma UK
http://www.asthma.org.uk/news_media/media_resources/for_1.html
7) Chest. 2006;130:4S-12S The Global Burden of Asthma*, Sidney S. Braman, MD, FCCP
8) Forbes Magazine Drug Safety. TroubleBreathing Robert Langreth 04.06.06.
9) Chest. 1996;110:1452-1457 Tolerance to the Protective Effect of Salmeterol on Allergen
Challenge Daniele Giannini MD1; Anna Carletti MD1; Federico L. Dente MD1; Elena Bacci
MD1; Antonella Di Franco MD1; Barbara Vagaggini MD1; and Pier Luigi Paggiaro MD1
1
From the Second Institute of Internal Medicine, Respiratory Pathophysiology, Pisa, Italy
10) fda.gov/medwatch/SAFETY/2006/mar06.htm
11) fda.gov/medwatch/safety/2007/Oct_PI/Symbicort_MG.pdf
12) fda.gov/medwatch/safety/2008/safety08.htm#Singulair
157
Wykres postępu dla dorosłych
Dziennik postępów
(Strona dla dorosłych)
Data
Czas
Puls
PK
ZO
4min
PK
ZO
4min
PK
ZO
4min
PK
ZO
5min
PK
Puls
PK oznacza Pauzę Kontrolną. ZO 4 min oznacza zmniejszone oddychanie przez 4 minuty. Odpocznij przez dwie minuty przed pomiarem PK.
Dodatkowe dzienniki są dostępne na www.asthmacare.ie/books.shtml
Wykres postępu dla dzieci
Dziennik postępów
Data
Kroki
Kroki
Kroki
Kroki
Kroki
Kroki
Kroki
Kroki
Kroki
Kroki
Dodatkowe dzienniki są dostępne na www.asthmacare.ie/books.shtml
(Kroki)
Krótkie podsumowanie:
Nadmierne oddychanie cechuje się: oddychaniem przez usta, głośnym oddechem w trakcie
odpoczynku, głośnym, nieregularnym, chaotycznym i wytężonym oddechem, poczuciem
niedoboru powietrza, poczuciem braku powietrza, częstym wzdychaniem i ziewaniem,
wyraźnymi i widocznymi ruchami klatki piersiowej.
Normalne oddychanie jest nosowe, spokojne, łagodne, ciche, zrelaksowane, regularne
i pozbawione wysiłku.
Jak zmierzyć względną objętość oddechową
Twoja PK mierzy czas, w którym możesz swobodnie wstrzymać oddech.
1) Zrób delikatny wydech przez nos.
2) Zatkaj nos palcami, aby wstrzymać oddech.
3) Wstrzymaj oddech do pierwszej potrzeby nabrania powietrza.
4) Możesz czuć, że twoja przepona mimowolnie naciska w dół.
5) Pierwszy wdech powinien być spokojny i łagodny.
PK
KROKI
Gwarantowane objawy takie jak: kaszel, świszczący
oddech, duszność, chrapanie, bezsenność, zmęczenie,
przeziębienia, zatkany nos.
10
20- 40
20
40- 60
Główne objawy ustąpiły, ale mogą wystąpić jeżeli
zetkniesz się z wyzwalaczem.
30
60 – 80
40
80 - 100

Im niższa PK, tym silniejsza astma, nieżyt nosa, chrapanie czy zespół bezdechu nocny.

Poczujesz się lepiej za każdym razem, gdy twoja PK wzrośnie o 5 sekund.

Jeśli twoja PK nie zmieni się, nie poczujesz poprawy.

Najbardziej miarodajny jest poranny pomiar PK.

Twoja PK mierzona w ciągu dnia da ci informację na temat stanu astmy w danym
momencie.

Twoim celem jest osiągnięcie porannej PK wynoszącej 40 sekund przez 6 miesięcy.
Format ćwiczeń: wszystkie ćwiczenia oddechowe zaczynają się po wydechu.
Ćwiczenie 1) Wstrzymaj oddech tak długo jak możesz, by odblokować nos, pozbyć się śluzu
lub zaparcia. Powtórz 5 do 6 razy, odpoczywając przez 30 sekund między ćwiczeniami.
Ćwiczenie 2A i 2B) Jedna ręka na brzuchu, druga na klatce piersiowej pozwalają na
zrelaksowanie i wyciszenie oddechu. Musisz czuć wyraźną, ale niestresującą potrzebę
powietrza.
Ćwiczenie 3) Chodź z zamkniętymi ustami, by wytworzyć potrzebę powietrza. To oznacza
chodzenie takim tempem, byś czuł potrzebę powietrza, ale nie tak dużą, że musisz otwierać
usta.
Ćwiczenie 4)
a) Chodzenie przy małym niedoborze powietrza.
b) Chodzenie przy średnim/dużym niedoborze powietrza.
Ćwiczenie 5) Kroki (odpowiednie dla dzieci i dorosłych niecierpiących na żadną przypadłość
poza lekką/umiarkowaną astmą).
Zrób wydech przez nos. Zaciśnij nos palcami, by wstrzymać oddech. Zrób tyle kroków, ile
możesz na bezdechu. Kiedy poczujesz silną potrzebę powietrza, puść nos i zacznij oddychać.
Uspokój swój oddech tak szybko, jak możesz.
Ćwiczenie 6) Jak powstrzymać świszczący kaszel i atak kaszlu.
Weź mały wdech i zrób mały wydech. Zaciśnij nos palcami, by wstrzymać oddech na 2-5 sek.
Puść nos i weź oddech. Oddychaj normalnie przez 10-15 sekund. Powtórz krótkie
wstrzymanie oddechu, a po nim oddychaj normalnie. Kontynuuj aż do ustania symptomów.
Jeśli masz poważny atak lub nie uda ci się powstrzymać symptomów w ciągu 10 minut, zażyj
swoje lekarstwa.
Trzy kroki, by zwiększyć Pauzę Kontrolną, to powstrzymanie strat, budowanie zasobów
i akumulacja:
1) Ogranicz straty
a) Zawsze oddychaj przez nos, w dzień i w nocy.
b) Przestań wzdychać, przełknij lub powstrzymaj westchnięcie.
c) Unikaj brania dużych oddechów kiedy ziewasz lub rozmawiasz.
d) Obserwuj swój oddech w ciągu dnia. Dobry oddech podczas odpoczynku nie powinien być
ani widzialny ani słyszalny.
2) Stwórz zasoby:
Wykonuj ćwiczenia stworzone w celu zredukowania objętości oddechowej. Relaksując się,
ogranicz swoje oddychanie, by twój oddech stał się wolniejszy i mniejszy niż był przed
rozpoczęciem ćwiczenia. Celem jest stworzenie znośnej potrzeby lub głodu powietrza.
Utrzymaj tę potrzebę powietrza przez 4-5 min. Staraj się wykonywać to ćwiczenie w czasie
jazdy samochodem, oglądania telewizji, jedzenia w szkole, pracy, czekania w kolejce i przy
każdej możliwej okazji.
Kroki 1 i 2 są niezbędne by zwiększyć Pauzę Kontrolną z 10 do 20 sek.
3) Akumuluj:
W czasie wysiłku fizycznego objętość oddechowa zwiększa się podobnie jak aktywność
metaboliczna, która generuje dwutlenek węgla. Oddychanie mniejszą ilością powietrza niż
czujesz, że jest ci potrzebna, pozwala na akumulacje dwutlenku węgla. W czasie ćwiczeń
fizycznych może zostać stworzona silniejsza potrzeba powietrza niż w czasie redukowania
oddechu podczas spoczynku. Silniejsza potrzeba powietrza jest niezbędna by zwiększyć
Pauzę Kontrolną z 20 do 40 sekund.
Ćwiczenia
oddechowe
na
astmę:
panaceum
czy
placebo?
Mike Pearson, Thorax 2007;62;1033-1034
W latach 80-tych jak mantrę powtarzano:„astma jest stanem zapalnym – przepisuj wziewne
sterydy".
Podczas gdy badania i plany leczenia były przeprowadzane z naciskiem na stan zapalny,
łatwo było przeoczyć inne, możliwe do zademonstrowania środki wywołujące skurcze
oskrzeli.
Zarówno astma wysiłkowa, jak i mimowolna hiperwentylacja, bez ćwiczeń mogą wywołać
skurcze oskrzeli również u wrażliwych osób ze stosunkowo niewielkim stanem zapalnym(...).
Niezależnie od tego, czy odpowiedź leży w nowym wyjaśnieniu fizjologicznym czy
w zrozumieniu psychologicznych reakcji na obecność choroby, odkrycie, że coś
spowodowało, że pacjenci poczuli się lepiej oznacza, że nie można ignorować tego wyzwania.