LITOWCE Li występowanie wody powierzchniowe
Transkrypt
LITOWCE Li występowanie wody powierzchniowe
LITOWCE Li wyst powanie wody powierzchniowe - niskie st enia wyst puje w niektórych mineralnych zastosowanie - medycyna - leki antydepresyjne, zamiast NaCl, produkcja szkła i ceramiki, tworzyw sztucznych , katalizator normy - brak, w wodach 100 µg/dm3 - toksyczny dla ro lin obecno wapnia zmniejsza toksyczno człowiek 4-5 g - dawka toksyczna działanie - toksyczne , ale wa ny mikroelement niedobór - przygn bienie, depresja (leczenie narkomanii i alkoholizmu) Na 2,6% skorupy ziemskiej wyst powanie - tylko zwi zki, NaCl, glinokrzemiany, NaNO3 zastosowanie - gospodarstwa domowe, przemysł papierniczy, spo ywczy, medycyna, nawozy azotowe NaCl - mieszanina kriogeniczna z wod zawarto Na w wodzie wzrasta w procesach uzdatniania 100-1000% (NaOH, Na2CO3, NaHCO3, NaHClO3 ) fluorkowanie wody - NaF, Na2SiF6 rzeki w pobli u uj cia do morza - wi cej - sole z powietrza do 150 km ródła w wodach - wymywanie ze skał i gleb podwy szona zawarto - - cieki, wody kopalniane (kilkaset mg) cieki miejskie - detergenty działanie niezb dny dla organizmów ywych, reguluje bilans wodny organizmu niedobór u człowieka - osłabienie, niskie ci nienie człowiek - zapotrzebowanie 1 - 3 g /dzie pobranie rzeczywiste 4 -24 g/ dzie , rednio 10 g NaCl / dzie (w dzonki, ser ółty) nadmiar - nadci nienie, zaburzenia w przemianie materii 3g/kg - mo e by toksyczne szklarski, u niemowl t 1g / kg zalecenia w wodach pitnych: WHO < 200 mg/L UE : warto zalecana : 20 mg/L, max.: 150 mg/L istotne - równowaga Na - K - Ca - Mg człowiek Na + Ca --------------- = 1 K + Mg dzie /osoba wody do nawadniania - du e dawki Na zmieniaj struktur gleby i przepuszczalno K 2,4% skorupy ziemskiej - chlorki, bromki, siarczany, azotany glinokrzemiany minerały bardziej odporne na wymywanie ni Na st d ni sza naturalna zawarto w wodach powierzchniowych zastosowanie: nawozy potasowe (K niezb dny do wzrostu ro lin) rodki wybuchowe, zapałki szkło lecznictwo w wodach - ródła naturalne spływy powierzchniowe z pól cieki przemysłowe i miejskie st enia - nie limitowane zalecenia UE - woda pitna ok. 10 mg/L, max. 12 mg/L działanie zaburzenia równowagi sodowo-potasowej w organizmie wa ny w profilaktyce kardiologicznej ródła w po ywieniu - ziemniaki, banany, pomidory, rodzynki K2CO3 - dawka miertelna 15 g 40 K - ok 0,0118% w potasie naturalnym Cs - istotne izotopy radioaktywne (awarie elektrowni) Fr - produkt rozpadu niektórych j der BERYLOWCE Be pierwiastek rzadki, 0,001% skorupy ziemskiej w wodzie : kationy Be2+ , siarczany i fosforany - nierozpuszczalne chlorki i azotany - rozpuszczalne kompleksy zastosowanie: paliwa rakietowe, stopy tło w wodach - niskie działanie - toksyczny - beryloza, długi czas ycia w tkankach nie limitowany ew. w wodach do nawodnie dla mikroorganizmów wodnych dopuszczalne 11 µg/L (wody mi kkie) 1100 µg/L - twarde Mg 8 w skorupie ziemskiej - 1,9% dolomit CaMg(CO3)2 , magnezyt MgCO3 składnik chlorofilu sole - stały składnik wód powierzchniowych i podziemnych jony, kompleksy jako zanieczyszczenie - rzadko zwykle mniej ni wapnia rzeki - Ca:Mg = 4:1 ew. 2:1 wi cej w wodach morskich - bo koralowce i skorupiaki pobieraj wybiórczo Ca zastosowanie - stopy lekkie, ogniwa, nawozy działanie - wody - twardo (razem z Ca) organizmy ywe - wa ny mikroelement reguluje 300 procesów metabolizmu komórkowego niedobór - zwi ksza ryzyko nowotworów - arytmia, bezsenno , trudno ci w koncentracji, złe wchłanianie ca w ko ciach nadmiar - rzadko, dr czka magnezowa zapotrzebowanie 400-600 mg/dzie w Polsce - niedobory Mg w glebach i wodach w wodach pitnych - limitowany rzadko WHO zaleca 50 mg/L do max. 150 mg/L dyrektywy UE 30 mg/L, max. 50 mg/L ródła dla organizmów - ywno soja, kakao, mak, orzechy, czekolada, migdały, kasza gryczana ro liny zielone - natka, sałata płatki owsiane, fasola, chleb razowy, kukurydza tworzy kompleksy - alkohol, kawa, herbata, napoje gazowane (konserwanty) wypłukuj Mg z organizmu Mg/Pb Ca - 3,4% skorupy (5-te miejsce) !" $ $ % &" $ ) ' % ! " # !" "$ ' " " %$ " ( $ '( " $ $"$$ / 0 ( , * $ (+ $ % $ $ -... główny kation w wodach powierzchniowych działanie wody - twardo - kamie kotłowy, małe st enia CaCO3 - po dane - zapobiegaj korozji rur człowiek CaO i Ca(OH)2 - r ce, oparzenia wa ny mikroelement - przyswajany z witamin E i D3 st d małe przyswajanie z wody (5% dziennego spo ycia), głównie ywno zapotrzebowanie -1 g /dzie niedobór - krzywica, choroby serca, osłabienie, osteoporoza nie ogranicza si w wodach (limitowana twardo wody pitne: UE - 100 mg/L , max. 250 mg/L WHO - 75 mg/L, max. 200 mg/L ) Ca/Cd Sr rzadki izotopy trwałe i radioaktywne (powstaj w reaktorach i podczas wybuchów) małe zastosowanie tło naturalne - niskie mo e by w ciekach przemysłowych działanie - toksyczny nie limitowany 90 Sr - gro ny - kumulacja w ko ciach zamiast Ca T1/2 = 28 lat , 3 Polska: limit w wodzie pitnej 80 pc/dm Ba baryt BaSO4 i witeryt BaCO3 , rozproszony zastosowanie - medycyna, produkcja farb, pirotechnika, przemysł papierniczy, chemiczny, ceramiczny wyst puje jako jon, powszechny składnik wód powierzchniowych, ale niskie st enia słabo rozpuszczalne sole, adsorbowane przez osady denne działanie - małe ilo ci nieszkodliwe, całkowity brak - ograniczenia rozwoju zwierz t du e dawki - toksyczne BaCO3 - trutka na szczury , pow. 500 mg Ba - miertelne dla człowieka limit dopuszczalny w wodzie WHO, Polska - 1 mg/L UE 0,1 mg/L, max. 1 mg/L Ra radioaktywny, rzadki, tereny o wy szej zawarto ci , Kalifornia USA -300g / rok wymywanych do wód powierzchniowych BOROWCE B niemetal , podobny do Si w przyrodzie - kwas borowy H3BO3 - działanie aseptyczne boraks, borany zastosowanie medycyna, konserwacja ywno ci (kwas borowy) szkło, emalie, barwnik przemysł garbarski, rodki pior ce (boraks) paliwo rakietowe - wodorki boru du e ilo ci w ciekach z zakładów materiałów ciernych wyst powanie w wodach naturalnych - niskie st enia wy sze -z terenów ropono nych, niektóre cieki działanie małe st enia - istotne dla ro lin, powy ej 1 mg/L - szkodliwy organizmy zwierz ce - niskie st enia - nietoksyczne, du e - niekorzystne dla systemu nerwowego zalecenia UE: wody pitne 1 mg/L , do max. 2 mg/L dla ryb 2 µg/L Al 3-ci pod wzgl dem rozpowszechnienia, skały, gleby glinokrzemiany gibsyt, boksyt, ałunit korund (szafir, rubin) zastosowanie stopy lekkie - samoloty, konstrukcje naczynia ródła w rodowisku naturalne cieki zakładów produkuj cych aluminium, spalanie w gla reakcje - kompleksy wody powierzchniowe -st enia niskie - niska rozpuszczalno od 0,1 - 1 mg/L soli siarczan dodawany w procesach uzdatniania wody - koagulant proces prawidłowy - nie powinno pozosta powy ej 0,5 mg/L działanie - nie jest niezb dny do ycia długo uwa any za nietoksyczny obecnie -hamowanie wzrostu ro lin, zanik ryb w jeziorach szkodliwy przy dializie człowiek - pdp. - choroba Alzheimera - demencja starcza WHO - woda pitna 0,2 mg/L UE - 0,05 mg/L , max. 0,2 mg/L Tl rzadki towarzyszy minerałom potasowym, rudom Zn i Pb zastosowanie katalizator stopy szkło choroby skóry insektycyd Tl +1 i Tl +3 w wodach dobrze natlenionych Tl(+1) niskie st enia działanie - trucizna, wypadanie włosów, pal ce pragnienie siarczan - trutka na szczury, dla człowieka - 1-2 g - dawka miertelna mo e si kumulowa w organizmie (metal ci ki) brak zagro enia dla rodowiska " % ) 1& 2 1& " 1& $ " % " 3 1& ! "" % " ' ' & $ % 456 ' ! 1& " !& " $ $ $ " '( % 8 $ .7 7... ' % -7. 9% $ 87 ; ( 1&/ <=>?@% A B C "$$ $ $ ' , 7 8 $ % ! " '% ( $ ' $ $ :..% -7.. $ ...µ 1 .% 7 µ /-.. ; % -.µ /-.. $$ % -%7.µ / &$ D $" % $ E µ / $ " 2$ $ % " , $$ D & -...µ / ( ( $" $$ % % D% 2 $ (+ % ,$ $ $ % "$ $ ?FG?@ " $ ! '/ $ "$ $ ' $&"$ , & $ " " '$ " % $ % " % $ $ $ " !& $ " ' & & '$ % $ ( $ $ 2$ % ( D "' $ % $ &D % $ $ &H $ $ $ / % % $ $ $ $ % "2 " $ $ % $ D2 8 $ D # ( % $ $ ,& % $ $ $ " ' $ ) $ ( " "% % D2 " " % " % $ ' $ % & $ 2 2 $ 2 $% %$ " %( 2 % %7 <$ % $ $" " $ 2 , $ " $ / $ I.% . .; % / 1 ) $ / ' , -.. $ $ , ( %$ (+ ' $ " ' ( "$ % %( & '$ ! " & & " $ $"$ $ $ ( ) " ( % " -.. " $ ' $ $ $ " $ $ ( $ $ % % ..7 % .-6 $ % $ % ) & $ & 2 ( + " $ I $ ' " & " "$ $ $"$ "% % " / $ D -.% 5. / 0 -%-... $ & $ $ % 2'-... $ (+$ 2 D "' , ( ' , D $& $ "2 " ! ( " &$ ( % $ & % / 0% $ $ ' , % / 0 $ $ $$' , J@ $ $ & $ & µ / 0 % " $ $ % $ $ = 1& % $ % $ , $ & 2 $ ! % & $ , $ $ ,$ $ D2 & " $ (+ $ $ " $ $ , $ $ ,$ $ % $ " $ " -% % $ $ $ " $ "' " $ % .- -..µ / $ " % D& $ $ " " "' , K" " $ " / .- " / & ( $ $ $ $ $ 22 $" "" $ & " # $ " ' '$ " $& $ $ ,$ $ $ !" # !" A =#; !" !" !" $ ) % $ $ ( " 8 " " $!! % " !! $ $"$ % ! % !" $ ' $ %! $ $ % # $ D "' ( % $ $ D % "$ % #% 2, $ $ $ ( $ $ &D $ # .$ D !" $ ' #% / 2' 7 / % !" $ -. / 0 "$$ D2 1 > -7 F =.; % -7 / 0 D "' -46 $ $ D "2 D2 % $ $ ( $ $ $ % "" ' / 0 $ ,$ ( $ " $ % % 8 ' $ % & % $ "$ $ % $ ' $ $ ,$ $ $ &µ / D "' $ ! ' $ % $ $%& $ ! "' , % "$ ( $ $ % 2 $+$ ( ' $ ! $ $$ " ' % "" ( $ A ! I IL # M* L # & $ I $ + % % ( )* ' % : / 0 $ (+ '$ 2 $ ( $ " " "$ %$ D % $ $ % $ 8A % $( $$ " % $$% M* L # M ' , $ * (+ "& ' $"$$ & ' L (+ M% L M % - -5% . / $ $ % D -:. . / 0 $ D "' , $ &D 7 ; /$9 $ ( $ $ % $ $ D 4 /$9 $$ $ $ 2 .. / 0 $ "2 " D2 % 2' 7. / 0% $ $ ' > 7. / 0 $ $ " $- / 0 ( N;.. / 0 "$$ , D "' & $ ,$ ' 8;. $ / 0 $2 $ $ ! !$ & ( ' ( & $ K ! % $& $ " & & D$ " $ K 2$ D + $ ,$ $ ,$ &$ $"$$ $ $ $ % $ " ""' ,K % ... &" ( / $ K%" K% $ '' , % $ ( $ $ $ "2 D2 $ $ ' % " 2, ( %$ $ D $ D $ & $ " ' %' $ $ D2 " ' '$ % ..7 $ " O/ " & $ $ N " '& " ' $ $ ! ' %' % ! '"& & % @ ' ! %$ "" ' $ $ $ &D "2 % $& $ $ $ $& !$ J @ % %( $$ % % &" $ % ... $ / 0 -- @ $ $ , ( % $ 0<%7. . / $ $" $ '" % / $9 $ $ @