LITOWCE Li występowanie wody powierzchniowe

LITOWCE
Li
wyst powanie
wody powierzchniowe - niskie st enia
wyst puje w niektórych mineralnych
zastosowanie - medycyna - leki antydepresyjne,
zamiast NaCl,
produkcja szkła i ceramiki,
tworzyw sztucznych , katalizator
normy - brak,
w wodach 100 µg/dm3 - toksyczny dla ro lin
obecno wapnia zmniejsza toksyczno
człowiek 4-5 g - dawka toksyczna
działanie - toksyczne , ale wa ny mikroelement
niedobór - przygn bienie, depresja
(leczenie narkomanii i alkoholizmu)
Na 2,6% skorupy ziemskiej
wyst powanie - tylko zwi zki, NaCl, glinokrzemiany, NaNO3
zastosowanie - gospodarstwa domowe, przemysł papierniczy,
spo ywczy, medycyna, nawozy azotowe
NaCl - mieszanina kriogeniczna z wod
zawarto Na w wodzie wzrasta w procesach uzdatniania 100-1000%
(NaOH, Na2CO3, NaHCO3, NaHClO3 )
fluorkowanie wody - NaF, Na2SiF6
rzeki w pobli u uj cia do morza - wi cej - sole z powietrza do 150 km
ródła w wodach - wymywanie ze skał i gleb
podwy szona zawarto - - cieki, wody kopalniane (kilkaset mg)
cieki miejskie - detergenty
działanie
niezb dny dla organizmów ywych,
reguluje bilans wodny organizmu
niedobór u człowieka - osłabienie, niskie ci nienie
człowiek - zapotrzebowanie 1 - 3 g /dzie
pobranie
rzeczywiste 4 -24 g/ dzie ,
rednio 10 g NaCl / dzie (w dzonki, ser ółty)
nadmiar - nadci nienie, zaburzenia w przemianie materii
3g/kg - mo e by toksyczne
szklarski,
u niemowl t 1g / kg
zalecenia w wodach pitnych:
WHO < 200 mg/L
UE : warto zalecana : 20 mg/L, max.: 150 mg/L
istotne - równowaga Na - K - Ca - Mg
człowiek
Na + Ca
--------------- = 1
K + Mg
dzie /osoba
wody do nawadniania - du e dawki Na zmieniaj struktur gleby i przepuszczalno
K
2,4% skorupy ziemskiej - chlorki, bromki, siarczany, azotany
glinokrzemiany
minerały bardziej odporne na wymywanie ni Na
st d ni sza naturalna zawarto w wodach powierzchniowych
zastosowanie:
nawozy potasowe (K niezb dny do wzrostu ro lin)
rodki wybuchowe, zapałki
szkło
lecznictwo
w wodach - ródła naturalne
spływy powierzchniowe z pól
cieki przemysłowe i miejskie
st enia - nie limitowane
zalecenia UE - woda pitna ok. 10 mg/L, max. 12 mg/L
działanie
zaburzenia równowagi sodowo-potasowej w organizmie
wa ny w profilaktyce kardiologicznej
ródła w po ywieniu - ziemniaki, banany, pomidory, rodzynki
K2CO3 - dawka miertelna 15 g
40
K - ok 0,0118% w potasie naturalnym
Cs - istotne izotopy radioaktywne (awarie elektrowni)
Fr - produkt rozpadu niektórych j der
BERYLOWCE
Be
pierwiastek rzadki, 0,001% skorupy ziemskiej
w wodzie : kationy Be2+ , siarczany i fosforany - nierozpuszczalne
chlorki i azotany - rozpuszczalne
kompleksy
zastosowanie: paliwa rakietowe, stopy
tło w wodach - niskie
działanie - toksyczny - beryloza, długi czas ycia w tkankach
nie limitowany
ew. w wodach do nawodnie
dla mikroorganizmów wodnych dopuszczalne 11 µg/L (wody mi kkie)
1100 µg/L - twarde
Mg
8 w skorupie ziemskiej - 1,9%
dolomit CaMg(CO3)2 , magnezyt MgCO3
składnik chlorofilu
sole - stały składnik wód powierzchniowych i podziemnych
jony, kompleksy
jako zanieczyszczenie - rzadko
zwykle mniej ni wapnia rzeki - Ca:Mg = 4:1 ew. 2:1
wi cej w wodach morskich
- bo koralowce i skorupiaki pobieraj wybiórczo Ca
zastosowanie - stopy lekkie, ogniwa, nawozy
działanie - wody - twardo (razem z Ca)
organizmy ywe - wa ny mikroelement
reguluje 300 procesów metabolizmu komórkowego
niedobór - zwi ksza ryzyko nowotworów - arytmia, bezsenno , trudno ci w koncentracji,
złe wchłanianie ca w ko ciach
nadmiar - rzadko, dr czka magnezowa
zapotrzebowanie 400-600 mg/dzie
w Polsce - niedobory Mg w glebach i wodach
w wodach pitnych - limitowany rzadko
WHO zaleca 50 mg/L do max. 150 mg/L
dyrektywy UE 30 mg/L, max. 50 mg/L
ródła dla organizmów - ywno
soja, kakao, mak, orzechy, czekolada, migdały, kasza gryczana
ro liny zielone - natka, sałata
płatki owsiane, fasola, chleb razowy, kukurydza
tworzy kompleksy - alkohol, kawa, herbata, napoje gazowane (konserwanty) wypłukuj Mg
z organizmu
Mg/Pb
Ca - 3,4% skorupy (5-te miejsce)
!"
$
$
% &"
$
)
'
%
!
"
# !"
"$
' " "
%$
"
(
$ '(
"
$
$"$$
/
0
( ,
*
$
(+
$
%
$
$ -...
główny kation w wodach powierzchniowych
działanie
wody - twardo - kamie kotłowy,
małe st enia CaCO3 - po dane - zapobiegaj korozji rur
człowiek CaO i Ca(OH)2 - r ce, oparzenia
wa ny mikroelement - przyswajany z witamin E i D3
st d małe przyswajanie z wody (5% dziennego spo ycia),
głównie ywno
zapotrzebowanie -1 g /dzie
niedobór - krzywica, choroby serca, osłabienie, osteoporoza
nie ogranicza si w wodach (limitowana twardo
wody pitne: UE - 100 mg/L , max. 250 mg/L
WHO - 75 mg/L, max. 200 mg/L
)
Ca/Cd
Sr
rzadki
izotopy trwałe
i radioaktywne (powstaj w reaktorach i podczas wybuchów)
małe zastosowanie
tło naturalne - niskie
mo e by w ciekach przemysłowych
działanie - toksyczny
nie limitowany
90
Sr - gro ny - kumulacja w ko ciach zamiast Ca
T1/2 = 28 lat ,
3
Polska: limit w wodzie pitnej 80 pc/dm
Ba
baryt BaSO4 i witeryt BaCO3 ,
rozproszony
zastosowanie - medycyna, produkcja farb, pirotechnika, przemysł papierniczy, chemiczny,
ceramiczny
wyst puje jako jon, powszechny składnik wód powierzchniowych, ale niskie st enia słabo rozpuszczalne sole, adsorbowane przez osady denne
działanie - małe ilo ci nieszkodliwe, całkowity brak - ograniczenia rozwoju zwierz t
du e dawki - toksyczne
BaCO3 - trutka na szczury , pow. 500 mg Ba - miertelne dla człowieka
limit dopuszczalny w wodzie
WHO, Polska - 1 mg/L
UE
0,1 mg/L, max. 1 mg/L
Ra
radioaktywny,
rzadki, tereny o wy szej zawarto ci , Kalifornia
USA -300g / rok wymywanych do wód powierzchniowych
BOROWCE
B niemetal , podobny do Si
w przyrodzie - kwas borowy H3BO3 - działanie aseptyczne
boraks, borany
zastosowanie
medycyna, konserwacja ywno ci (kwas borowy)
szkło, emalie, barwnik
przemysł garbarski, rodki pior ce (boraks)
paliwo rakietowe - wodorki boru
du e ilo ci w ciekach z zakładów materiałów ciernych
wyst powanie w wodach naturalnych - niskie st enia
wy sze -z terenów ropono nych, niektóre cieki
działanie
małe st enia - istotne dla ro lin, powy ej 1 mg/L - szkodliwy
organizmy zwierz ce - niskie st enia - nietoksyczne,
du e - niekorzystne dla systemu nerwowego
zalecenia UE:
wody pitne 1 mg/L , do max. 2 mg/L
dla ryb 2 µg/L
Al
3-ci pod wzgl dem rozpowszechnienia, skały, gleby
glinokrzemiany
gibsyt, boksyt, ałunit
korund (szafir, rubin)
zastosowanie
stopy lekkie - samoloty, konstrukcje
naczynia
ródła w rodowisku
naturalne
cieki zakładów produkuj cych aluminium,
spalanie w gla
reakcje - kompleksy
wody powierzchniowe -st enia niskie - niska rozpuszczalno
od 0,1 - 1 mg/L
soli
siarczan dodawany w procesach uzdatniania wody - koagulant
proces prawidłowy - nie powinno pozosta powy ej 0,5 mg/L
działanie - nie jest niezb dny do ycia
długo uwa any za nietoksyczny
obecnie -hamowanie wzrostu ro lin, zanik ryb w jeziorach
szkodliwy przy dializie
człowiek - pdp. - choroba Alzheimera - demencja starcza
WHO - woda pitna 0,2 mg/L
UE - 0,05 mg/L , max. 0,2 mg/L
Tl
rzadki
towarzyszy minerałom potasowym, rudom Zn i Pb
zastosowanie
katalizator
stopy
szkło
choroby skóry
insektycyd
Tl +1 i Tl +3
w wodach dobrze natlenionych Tl(+1)
niskie st enia
działanie - trucizna, wypadanie włosów, pal ce pragnienie
siarczan - trutka na szczury, dla człowieka - 1-2 g - dawka miertelna
mo e si kumulowa w organizmie (metal ci ki)
brak zagro enia dla rodowiska
" %
)
1&
2
1&
" 1&
$
"
% "
3 1&
!
""
%
" '
'
& $
% 456
'
! 1&
"
!&
"
$
$
$
" '(
%
8
$
.7
7...
'
% -7.
9%
$
87 ;
(
1&/
<=>?@% A B C
"$$
$
$
'
,
7
8
$
%
!
" '%
(
$
'
$
$
:..% -7.. $
...µ
1
.% 7 µ /-..
; % -.µ /-..
$$
% -%7.µ /
&$
D $"
%
$
E µ /
$
"
2$ $
% "
,
$$
D
&
-...µ /
(
(
$"
$$
%
%
D%
2
$
(+
%
,$
$
$ %
"$
$
?FG?@
" $
!
'/
$
"$
$
'
$&"$
, &
$
"
" '$ "
%
$
%
"
%
$
$
$
"
!&
$
" '
&
& '$ %
$
(
$
$
2$
%
(
D "' $
%
$
&D
%
$
$
&H
$
$
$
/
% %
$ $
$
$
% "2 " $
$
%
$
D2
8
$
D
#
(
%
$
$
,&
%
$
$
$
" '
$
)
$
(
"
"%
% D2
"
"
%
"
%
$
'
$
%
&
$ 2
2
$ 2
$%
%$
"
%(
2
%
%7
<$
%
$
$" " $
2
,
$
"
$
/
$
I.% .
.; % /
1
)
$
/
'
,
-..
$ $
,
(
%$
(+ '
$
" '
(
"$
%
%(
& '$
!
"
&
&
"
$
$"$
$
$ (
)
"
(
%
"
-..
"
$
'
$
$
$
"
$
$
(
$
$ %
% ..7 % .-6
$ %
$ %
)
&
$
&
2
(
+
"
$
I
$ ' "
&
"
"$
$ $"$
"%
%
"
/
$
D
-.% 5. /
0
-%-...
$
&
$ $
%
2'-...
$ (+$ 2
D "'
, (
'
, D $&
$
"2
"
!
(
" &$
(
%
$
&
%
/
0% $
$
'
,
%
/
0
$ $ $$'
,
J@
$
$
&
$
&
µ /
0
%
"
$ $ % $ $
=
1& %
$
%
$
,
$
&
2
$
!
%
&
$
,
$
$ ,$
$
D2
&
"
$
(+
$
$ " $ $
,
$
$ ,$
$
%
$
"
$ "
-%
%
$
$ $ "
$
"' "
$
% .-
-..µ / $
"
%
D& $
$
"
" "'
,
K" "
$
"
/
.-
"
/
&
(
$
$
$
$
$
22
$"
"" $
&
" # $
"
'
'$ "
$& $
$ ,$ $
$
!"
# !"
A =#; !"
!"
!"
$
)
%
$
$
(
"
8
" "
$!!
% " !!
$
$"$ % ! %
!"
$ '
$
%!
$
$
% #
$
D "'
(
%
$ $
D %
"$ %
#% 2,
$
$
$
(
$
$
&D
$
# .$ D
!" $ '
#% /
2' 7
/ % !"
$
-. /
0
"$$
D2
1
>
-7
F =.; % -7
/
0
D "'
-46
$ $
D
"2 D2
% $
$
(
$
$
$
% ""
'
/
0
$ ,$
(
$
"
$
%
%
8
'
$
%
&
%
$
"$
$
%
$
' $ $ ,$
$
$
&µ /
D "'
$ ! '
$
%
$
$%&
$ ! "'
, % "$
(
$
$
%
2
$+$ (
'
$
!
$ $$
" '
% ""
(
$
A
!
I
IL
# M* L
#
&
$
I
$
+ %
%
( )* '
% : /
0 $
(+
'$ 2
$
(
$
"
"
"$
%$
D
%
$
$
%
$
8A
%
$(
$$
"
%
$$%
M* L
# M
'
, $
*
(+ "&
' $"$$
&
'
L
(+
M% L
M
%
-
-5% . /
$
$
%
D
-:.
.
/
0
$
D "'
,
$
&D
7 ; /$9
$
(
$
$
%
$ $
D
4 /$9
$$ $
$ 2
.. /
0
$ "2
"
D2
%
2' 7. /
0% $
$
'
>
7. /
0 $
$
"
$- /
0
(
N;..
/
0
"$$
,
D "'
&
$ ,$
' 8;.
$
/
0
$2
$
$
!
!$
&
(
'
(
& $
K
! % $& $
"
&
&
D$
"
$
K
2$ D
+
$ ,$
$ ,$
&$ $"$$
$
$
$
% $
" ""'
,K %
...
&"
(
/
$
K%"
K% $
''
,
% $
(
$
$ $
"2 D2
$
$
' %
"
2,
(
%$
$
D
$
D
$
& $
"
'
%'
$
$
D2
"
' '$
% ..7
$
"
O/
"
&
$
$
N
" '&
" '
$
$ ! '
%'
%
!
'"& &
%
@
'
! %$
"" '
$
$
$
&D
"2
%
$&
$ $
$
$&
!$
J @ % %(
$$ %
% &"
$ %
...
$
/
0
--
@
$ $
,
( %
$ 0<%7. .
/
$
$"
$
'"
%
/ $9
$
$
@