kultura-polska-bez-panstwa-polskiego

Kultura polska bez państwa polskiego
1. W czasie zaborów silnie dbano o podtrzymanie tożsamości narodowej, na którą składały się: język
polski, kultura, tradycja i religia katolicka (wartości te pielęgnowano w domach oraz kościołach).
2. Na przełomie XIX i XX wieku centrum polskiej kultury i nauki stała się Galicja, gdzie przyznano
Polakom autonomię – działały tam Uniwersytet Jagielloński w Krakowie i Uniwersytet Jana
Kazimierza we Lwowie, otwarta została też Polska Akademia Umiejętności.
3. Po upadku powstań narodowych wykształciła się nowa warstwa społeczna – inteligencja.
4. Pozytywizm – odejście od romantyzmu; krytyka powstań narodowych, skupienie się na postępie
gospodarczym i społecznym:
a) dwa najważniejsze hasła pozytywistyczne: „praca organiczna”, „praca u podstaw” (przykłady
dzieł powstałych w tym duchu: kółka rolnicze w Wielkopolsce zakładane przez Maksymiliana
Jackowskiego, spółdzielnie oszczędnościowo-pożyczkowe, którym patronował ks. Piotr
Wawrzyniak)
b) twórcy literatury pozytywistycznej: Bolesław Prus, Eliza Orzeszkowa, Henryk Sienkiewicz
c) ukształtowanie się pozytywistycznego malarstwa historycznego, np. Jan Matejko, Artur Grottger,
Juliusz i Wojciech Kossakowie,
5. W II połowie XIX wieku ukształtowały się dwa spojrzenia na dzieje Polski:
a) krakowska szkoła historyczna – uważała, że do upadku Polski przyczyniła się szlachta
(dominująca rola czynników wewnętrznych)
b) warszawska szkoła historyczna – upadek Polski wiązała z agresywną polityką państwa
sąsiednich (dominująca rola czynników zewnętrznych)
6. Najwybitniejsi polscy twórcy końca XIX i początków XX wieku: Józef Kraszewski, Henryk
Sienkiewicz, Stanisław Wyspiański, Maria Konopnicka, Jan Kasprowicz, Stefan Żeromski,
Władysław Reymont.