P. Rydzewski - Projekty badawcze WSPA

Niepracujący niepełnosprawni:
sytuacja zawodowa, ekonomiczna
i psychospołeczna
dr Paweł Rydzewski
Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Administracji w Lublinie
Cele badania
• Diagnoza stopnia zdolności niepracujących niepełnosprawnych do
podjęcia pracy zawodowej.
• Poznanie podstawowych źródeł dochodów i sytuacji finansowej
niepracujących niepełnosprawnych.
• Diagnoza psychospołecznego funkcjonowania niepracujących
niepełnosprawnych – przede wszystkim w aspekcie podjęcia pracy
zawodowej.
Cele badania c.d.
• Identyfikacja czynników psychospołecznych powodujących niechęć
do podjęcia pracy.
• Określenie różnic między niepracującymi niepełnosprawnymi
kobietami mężczyznami ze względu na psychospołeczne bariery
zatrudnienia.
• Poznanie motywów gotowości do podjęcia pracy zawodowej wśród
niepracujących niepełnosprawnych.
Cele badania c.d.
• Poznanie
preferencji
niepracujących
niepełnosprawnych
dotyczących zakładu pracy warunków zatrudnienia.
• Poznanie sposobów poszukiwania pracy przez niepracujących
niepełnosprawnych.
• Identyfikacja przyczyn braku aktywności zawodowej i niechęci do
podjęcia pracy przez niepracujących niepełnosprawnych.
Metoda badania
• Badania przeprowadzono metodą kwestionariuszową, techniką
badawczą był indywidualny wywiad bezpośredni, przebiegający
z wykorzystaniem standaryzowanego kwestionariusza wywiadu.
• W badaniach zastosowano celowy dobór próby, która składa się
z 300 osób niepełnosprawnych, z którymi przeprowadzono wywiady
na terenie Lublina (200 osób), Puław (50 osób) i Włodawy (50
osób).
Metody badań c.d.
•
Ankieterzy
przeprowadzali
wywiady
najczęściej
korzystając
z pomocy instytucji wspierających osoby niepełnosprawne. Listę takich
instytucji w każdym z miast objętych badaniami, ankieterzy otrzymali od
koordynatora badań ilościowych. Pewna część wywiadów została
zrealizowana niezależnie od tych instytucji.
•
Właściwe badania terenowe zostały przeprowadzone w marcu oraz
w kwietniu 2010 roku, przez grupę 19 ankieterów, studentów socjologii
WSPA w Lublinie. Badania terenowe zostały poprzedzone szkoleniem
ankieterów, z których każdy otrzymał dodatkowo instrukcję dla ankieterów
w formie pisemnej.
Charakterystyka próby
•
Zbadano 146 mężczyzn i 154 kobiety
•
Średnia wieku wynosiła 36,6 lat.
•
Rodzaj niepełnosprawności:
•
–
30,7% - uszkodzenie narządu ruchu
–
18% - niepełnosprawność psychiczna
–
16% - niepełnosprawność intelektualna
–
14% - niewidomi lub niedowidzący
–
10,7% - osoby ze schorzeniem narządów wewnętrznych
–
8,3% - niesłyszący lub słabo słyszący
–
2,3% - z innym rodzajem niepełnosprawności
W próbie znalazło się najwięcej osób z wykształceniem średnim (38,5%) oraz zawodowym
(32,1%). Znacznie mniej z wykształceniem podstawowym (17,4%) lub wyższym (12%).
Wyniki badań
•
Kwalifikacje. Ogólnie biorąc, niepracujący niepełnosprawni posiadają stosunkowo
wysokie kwalifikacje zawodowe. Jednak trzeba uwzględnić fakt, iż wysokie
kwalifikacje mają osoby starsze, pozostające już poza rynkiem pracy, zaś kwalifikacje
zawodowe młodszych niepracujących niepełnosprawnych są znacząco niższe oraz
bardzo często niedostosowane do wymogów rynku pracy.
•
Zdolność do podjęcia pracy. Poziom sprawności fizycznej i psychicznej nie jest
barierą w wykonywaniu pracy zawodowej.
Większość niepełnosprawnych nie
potrzebowałaby specjalnie wyposażonego stanowiska pracy, jak również nie
najgorzej poradziłaby sobie z dojazdami do pracy. Można więc zaryzykować
twierdzenie, że stopień zdolności większości niepracujących niepełnosprawnych do
podjęcia pracy zawodowej jest wysoki.
Wyniki badań c.d.
•
Źródła utrzymania. Niepracujący niepełnosprawni najczęściej utrzymują
się z emerytury lub renty. Znaczącym środkiem utrzymania są również
dochody innych członków rodziny.
•
Bariery
aktywności
zawodowej.
Co
czwarty
niepracujący
niepełnosprawny doświadczył niechęci ze strony osób w pełni sprawnych
i wiąże to faktem swojej niepełnosprawności. Nie wpływa to jednak na chęć
podjęcia pracy zawodowej - nie jest więc barierą zatrudnienia. Jest nią
natomiast: zły stan emocjonalny, niski stopień zainteresowania światem
zewnętrznym, mała chęć życia, rzadkie kontakty towarzyskie.
Wyniki badań c.d.
•
Motywy prozawodowe. Motywem, który wchodzi w grę jako czynnik
skłaniający do podjęcia pracy zawodowej jest chęć samodzielnego
zarabiania na życie. Dominuje on we wszystkich analizach, niezależnie od
płci, poziomu wykształcenia, wieku, doświadczeń zawodowych i rodzaju
niepełnosprawności.
•
Preferencje zawodowe. Preferencje niepracujących niepełnosprawnych
w zakresie zatrudnienia nie odbiegają od preferencji większości w pełni
sprawnych pracowników. Jedynie, zapewne częściej, chcieliby oni 6godzinnego dnia pracy. Ich wymagania płacowe są niższe niż wymagania
pracowników w pełni sprawnych. Ogromna większość gotowa byłaby się
przekwalifikować w celu znalezienia pracy
Wyniki badań c.d.
•
Poszukiwanie pracy. Jednak tylko niespełna 1/3 niepełnosprawnych, którzy chcą
podjąć pracę, poszukiwało jej w ostatnim roku. Niepełnosprawni najczęściej nie
korzystają z pomocy instytucji (np. UP, PFRON, itp.) w poszukiwaniu pracy.
Natomiast korzystają oni z pomocy rodziny lub znajomych, szukają ofert w Internecie
lub w prasie. Czyli poszukują pracy raczej kanałami nieformalnymi i na własną rękę.
Tylko
co
czwarty
korzysta
z
pomocy
organizacji
wspierających
osoby
niepełnosprawne.
•
Przyczyny braku aktywności zawodowej. To najczęściej studia lub nauka lub brak
chęci
podjęcia pracy przez
osoby,
które
nigdy wcześniej
nie
pracowały.
Najczęstszymi przyczynami niechęci podjęcia pracy zawodowej przez osoby
niepełnosprawne są: zły stan zdrowia, brak wiary w możliwość znalezienia pracy i
obawa, że nie sprostają wymaganiom stawianym w pracy.
Dziękuję za uwagę