janiczar (1) - Słownik polszczyzny XVI wieku

janiczar (1) - Słownik polszczyzny XVI wieku

Słownik polszczyzny XVI wieku - wersja elektroniczna
hasło: JANCZAR (stan na dzień: 11-10-2015)
www.spxvi.edu.pl
strona 1/1
JANCZAR (49) sb m
janczar (33), jańczar (15), janiczar (1); janczar StryjKron, KochPieś, ActReg; jańczar Mącz;
janiczar Modrz; janczar : jańczar BielKron (28 : 1), BielSpr (2 : 13).
W formach pl oba a jasne.
pl N janczarowie (25), janczary (3); -y ModrzBaz; -owie : -y BielKron (14 : 1), BielSpr (7 : 1). ◊
G janczar(o)w (8). ◊ D janczar(o)m (1). ◊ A janczary (7). ◊ I janczary (3) BielKron, janczarami (1)
StryjKron. ◊ L janczaroch (1).
Sł stp brak, Cn: jancarowie, Linde XVII — XVIII w.
Żołnierz wyborowej piechoty tureckiej (z pochodzenia chrześcijanin wychowany od dziecka w Turcji);
praetorianus miles Turcarurn, triarius Turcarum Cn (49) : zá Iáncżáry záſię ſtháli drudzy z drzewcy á
z ſzáblámi BielKron 314v; Włádźiſław Krol obacżył/ iż wſzytká moc Turecka na Iáńcżároch zależy/
rzućił ſie ná nie s Polaki BielKron 390, 243, 250, 251, 258v [2 r.], 307v (21); Stipatores etiam,
Drábáńći/ yáńczárowie ktorzy piedzią od ſwego páná nie zwykli odſtępowáć. Mącz 416c; biorą
[Turcy] młodzieńcżyki w trybućie/ drugie gwałthem ná woynách/ dáią ie chowác/ ćwicżyć ná
rycerſkie rzecży/ iáko Iáńcżáry y inne BielSpr 3v; Turcy zowią Iańcżárowie/ ktore Rzymiánie zwáli
Ductores Militiae BielSpr 29, 51v [4 r.], 52, 52v, 53v, 54v, 60; Sławna ieſt rotá Carzá Tureckiego/
ktorą Iánicżáry zową [praetoria Turcica, quam lanizares vocant]: á záprawdę ći ludźie/ dla oſobliwey
kárnośći y ćwicżenia rycerſkiego godni ſą zalecánia. ModrzBaz 118; StryjKron 657; KochPieś 36;
ActReg 124.
W polączeniach szeregowych (12): záſię drudzy ſą kthore zową Azápi/ Iáncżárowie/ Oglácy/
Spáchi/ álbo Pretoryani ći nabliżey Ceſarzá bywáią BielKron 247; co godziná tho Thurkow pzybywáło
[!] pieſzych zwłaſzcżá z gor Iáncżárow y Háydukow/ kthorzy náſze barzo trapili BielKron 309v, 247v
[2 r.], 250, 256v, 260 [2 r.]; zátym ludźi ſtáwią co ná podłe poſługi obieráią/ zową ie Sáráhory/
Iájſláry/ Muſelim/ bywa tákich o 2000 ponich záſie Iáńcżárowie y Scholacy. BielSpr 54v, 52, 60 [2 r.].
Cf JAŃCZARZYN
LW