diagnoza poleskiego ośrodka sztuki - Poleski Ośrodek Sztuki

Transkrypt

DIAGNOZA POLESKIEGO OŚRODKA SZTUKI
raport z badań
WSTĘP.............................................................................................................3
Opis metod i technik badawczych....................................................................3
Analiza desk research – matryca......................................................................6
Wyniki badań ilościowych................................................................................7
Charakterystyka badanych..................................................................................................................7
Zainteresowania badanych.................................................................................................................8
Uczestnictwo i ocena oferty................................................................................................................8
Potrzeby i oczekiwania badanych względem lokalnego ośrodka kultury..........................................13
Wyniki badań jakościowych...........................................................................14
Podsumowanie – diagnoza.............................................................................21
Profil bywalca Poleskiego Ośrodka Sztuki.........................................................................................22
Profil bywalca Filii „Karolew”............................................................................................................22
Profil bywalca Teatru Szwalnia..........................................................................................................22
WSTĘP
Poniższa diagnoza oparta jest na badaniu Poleskiego Ośrodka Sztuki (POS) jako osiedlowego domu
kultury, ze szczególnym uwzględnieniem jego potencjału związanego z inicjatywami lokalnymi. Celem
diagnozy jest:
 określenie zasobów Poleskiego Ośrodka Sztuki,
 określenie potrzeb i oczekiwań niezrzeszonych mieszkańców dzielnicy Polesie, a szczególnie
osiedli Karolew i Stare Polesie,
 określenie zainteresowań mieszkańców dzielnicy Polesie, a szczególnie osiedli Karolew
i Stare Polesie,
 określenie sposobów/pomysłów na zaspokojenie potrzeb mieszkańców dzielnicy Polesie,
a szczególnie osiedli Karolew i Stare Polesie, w postaci działań, jakie mogłyby zostać podjęte
w POS,
 dokonanie oceny dotychczasowych działań Poleskiego Ośrodka Sztuki i jego filii, jak i samej
formuły działalności POS,
 wskazanie grup docelowych dla działań podejmowanych przez POS i jego filie,
 wskazanie docelowych działań dla POS i jego filii, ze szczególnym uwzględnieniem inicjatyw
lokalnych
 określenie potencjału aktywizacji społeczności lokalnej do działań podejmowanych przez
POS i jego filie.
Efektem projektu ma być zwiększanie dostępności Poleskiego Ośrodka Sztuki, otwarcie na pomysły
i działania społeczności lokalnej reprezentowanej przez grupy nieformalne, indywidualistów (twórców,
animatorów kultury) i organizacje pozarządowe oraz przygotowanie pracowników Ośrodka do ewolucji
dotychczasowego charakteru ich pracy i wypracowanie nowego modelu współpracy POS
z mieszkańcami dzielnicy Polesie. Diagnoza ma służyć lepszej integracji zasobów, którymi dysponuje
POS z potrzebami mieszkańców, a tym samym rozwojowi społeczności lokalnej, szczególnie
mieszkańców osiedli Karolew i Stare Polesie. Wyniki diagnozy mają stać się dla pracowników POS
podstawą do wzajemnej edukacji i nawiązania współpracy opartej na partnerstwie i zaufaniu
z lokalnymi mieszkańcami.
Opis metod i technik badawczych
W badaniu wykorzystane zostały zarówno metody ilościowe, jak i jakościowe. Diagnoza została
przeprowadzona w 3 etapach, przy użyciu trzech technik badawczych. Pierwszym etapem była:
 Analiza desk research
Desk research klasyfikowany jest jako niereaktywna metoda badań polegająca na analizie danych
zastanych, które już istnieją i nie zostały wytworzone przez badacza. Zaletą metody jest wykorzystanie
dostępnych danych wtórnych takich jak publikacje, raporty, biuletyny, katalogi, informacje dostępne na
stronach www itp. Przed wykorzystaniem danych w badaniu są one analizowane pod kątem
wiarygodności, rzetelności i aktualności. Zaletą takiej analizy jest możliwość stosunkowo szybkiego
otrzymania rezultatów.
W przypadku diagnozy Poleskiego Ośrodka Sztuki analizie desk research poddane zostały informacje
dostarczone przez POS oraz zawartość strony internetowej www.pos.lodz.pl. Analiza pozwoliła na
stworzenie matrycy zasobów, jakimi dysponuje POS oraz dwie jego filie – „Karolew” i „Teatr Szwalnia”.
Diagnoza zasobów pozwoliła na zidentyfikowanie następujących obszarów:
 infrastruktura,
 zasoby materialne,
 zasoby ludzkie,
 formy podejmowanych działań,
 zasięg i obszar tematyczny działań,
 podmioty współpracujące,
 grupy docelowe podejmowanych działań.
Stworzona matryca spełnia funkcję poznawczą łącząc w sobie jednocześnie dwa aspekty –
rozpoznanie dotychczasowych działań oraz rozpoznanie zasobów infrastrukturalnych, materialnych
i ludzkich, jakimi dysponuje POS. Z jednej strony pozwala na identyfikację charakteru, typu, adresatów
podejmowanych przez POS działań, z drugiej pokazuje wachlarz środków materialnych i zaplecze
kadrowe, stanowiące o możliwościach ośrodka. Matryca została pomyślana także jako punkt wyjścia
do rozpisania konkursu. Identyfikacja ww. elementów da POS możliwość rzetelnej oceny zgłoszonych
projektów pod kątem ich wykonalności.
Drugim etapem badania było przeprowadzenie:
 Wywiadów kwestionariuszowych/ankiet
Kwestionariusz wywiadu jest narzędziem wystandaryzowanym, które pozwala na porównywalność
otrzymanych wyników. Badani mają ustosunkować się do konkretnych pytań wybierając spośród
zaproponowanych im kategorii odpowiedzi. Wywiad kwestionariuszowy jest techniką opartą na
procesie bezpośredniego komunikowania się między ankieterem a respondentem, za pomocą pytań
i odpowiedzi w procesie ustnego komunikowania i jest relacją interpersonalną, gdzie zapisu
wypowiedzi respondenta dokonuje ankieter według pytań zawartych w kwestionariuszu wywiadu.
Dzięki temu badacz otrzymuje ujednolicone informacje. W zależności od potrzeb, istnieje możliwość
zastosowania w tym narzędziu również pytań otwartych. Niedomknięcie pytania umożliwia badanym
trochę większą swobodę wypowiedzi. Uzyskane w ten sposób wypowiedzi są ostatecznie analizowane
ilościowo.
W ramach diagnozy zrealizowano łącznie 120 wywiadów kwestionariuszowych/ankiet z beneficjentami
POS (osobami korzystającymi z oferty POS), z bywalcami Filii „Karolew”, z osobami korzystającymi
z oferty Teatru Szwalnia oraz z potencjalnymi beneficjentami POS (osobami niekorzystającymi
z oferty POS, a będącymi mieszkańcami osiedli Karolew i Stare Polesie). W przypadku
przedmiotowego badania kwestionariusz wywiadu pełnił także rolę ankiety. Kwestionariusz wywiadu
był narzędziem służącym do badania osób nie będących bywalcami POS. Wywiady zostały
przeprowadzone przez ankieterów. Natomiast w przypadku osób korzystających z oferty POS i jego
filii, badani sami wypełniali kwestionariusz. Celem tej części badania było:
 rozpoznanie potrzeb i oczekiwań poszczególnych grup respondentów,
 rozpoznanie zainteresowań poszczególnych grup respondentów,
 dokonanie oceny dotychczasowej działalności POS,
 określenie zakresu korzystania/niekorzystania z oferty POS,
 określenie przyczyn korzystania/niekorzystania z oferty POS,
 wskazanie sposobów/pomysłów na zaspokojenie potrzeb i oczekiwań,
 wskazanie działań, które mogłyby spotkać się z zainteresowaniem poszczególnych grup
respondentów,
 wskazanie właściwych grup docelowych dla przyszłych działań POS.
Identyfikacja ww. elementów w założeniu ma służyć wybraniu właściwych (odpowiadających
potrzebom mieszkańców dwóch osiedli) projektów konkursowych. Efektem tego etapu diagnozy było
wypracowanie raportu zawierającego potrzeby, obszary kluczowych zainteresowań, pożądane
działania wskazane przez przedstawicieli społeczności lokalnej zarówno biorących udział
w wydarzeniach organizowanych przez POS, jak i tych nieuczęszczających na żadne.
Trzecim etapem diagnozy było przeprowadzenie:
 Zogniskowanych wywiadów grupowych (fokusów)
Zogniskowane wywiady grupowe FGI (Focus Group Interview) to jedna z jakościowych technik
pozyskiwania materiału badawczego. Stosuje się je w celu uzyskania opinii oraz zrozumienia
zachowań, postaw i preferencji względem danej kwestii, produktu, zjawiska itp. Zogniskowany wywiad
grupowy to dyskusja na z góry określony temat z 6-10 osobami. Prowadzi ją moderator, posiłkując się
uprzednio sporządzonym scenariuszem. Zadaje on pytania zamieszczone w scenariuszu wywiadu,
następnie prosi poszczególne osoby o przedstawienie swoich opinii, stymuluje przebieg dyskusji,
aktywizuje
i zachęca do wypowiedzi. Zadaniem prowadzącego jest ukierunkowywanie rozmowy na właściwe tory,
zachęcanie
uczestników
do
aktywności
oraz
stymulowanie
ich
kreatywności,
także
z pomocą rozmaitych zadań i ćwiczeń. Zaletą wywiadów grupowych jest wykorzystanie potencjału
procesów grupowych, uczestnicy oddziałując na siebie wykazują wyższą aktywność i kreatywność.
Dodatkowo, sami w trakcie dyskusji weryfikują swoje poglądy, dochodząc często do wspólnej
konkluzji, co zwiększa trafność uzyskiwanych informacji. W wywiadach grupowych wykorzystuje się
często techniki projekcyjne, dzięki którym uzyskuje się wgląd w postawy ukryte, nieuświadomione lub
trudne do werbalizacji. Zogniskowany wywiad grupowy dostarcza informacji odnośnie subiektywnych
ocen badanych klientów, percepcji konsumenta, jego postaw i preferencji. FGI dają możliwość
poznania
i określenia jego wymagań i potrzeb. Wywiad FGI realizowany jest w specjalnym studiu badawczym.
Przeciętny czas jego trwania to półtorej godziny. Jest on rejestrowany. Daje możliwość
skonfrontowania różnych stanowisk i swobodę wypowiedzi. Respondenci nie są ograniczeni kafeterią
odpowiedzi, mogą przedstawić własne odczucia względem przedmiotu badania. Dzięki FGI mamy
możliwość pogłębienia danych dostarczonych na przykład w badaniu ilościowym, dopytać
o problemowe kwestie. Może też, odwrotnie, stanowić mocny punkt wyjścia do budowania narzędzia
ilościowego.
Metoda zogniskowanych wywiadów grupowych została zastosowana do zdiagnozowania zasobów
i potrzeb odbiorców POS, szczególnie zamieszkujących osiedla Karolew i Stare Polesie. W ramach tej
części badania zrealizowano 2 sesje fokusowe (1 w POS, 1 w Filii „Karolew”). Dodatkowo, w Teatrze
Szwalnia odbyło się spotkanie konsultacyjne. Celem tej części badania było:
 poznanie zainteresowań uczestników,
 dokonanie oceny POS, jego oferty i działań,
 poznanie potrzeb uczestników,
 określenie sposobów realizacji potrzeb,
 dokonanie oceny możliwości działań lokalnych i docelowej roli POS,
 rozpoznanie potencjału aktywności społecznej/kulturalnej uczestników.
Analiza desk research – matryca
Poleski Ośrodek Sztuki
3 sale (na 150 osób łącznie)
Filia „Karolew”
Teatr „Szwalnia”
Foyer: przestrzeń wystawiennicza, szatnia,
2 galerie
kawiarnia i czytelnia
1 pracownia plastyczna
3 sceny teatralne (na 120, 80 i 40 osób)
2 sale do zajęć sportowych
Infrastruktura
(tanecznych i teatralnych)
Kuchnia (zaplecze dla działań
kulinarnych)
Taras
Zasoby
materialne
Zasoby ludzkie
Rozległy park
rzutnik multimedialny, sprzęt
mikser, zestaw 4 kolumn, projektor + ekran
2 kolumny aktywne o mocy 300 W i mikser dla
nagłaśniający, głośniki, dyktafon,
multimedialny, laptop, odtwarzacz cd
6 kanałów
laptopy
20 kanałów świetlnych i 20 reflektorów, gniazdo
trzyfazowe 32 A (zabezpieczenie przedlicznikowe
8 instruktorów
4 instruktorów
63 A, moc przyłączeniowa 40 Kw)
6-osobowy zespół (2 pracowników
Pracownicy działów: promocji,
Kierownik
i 4 wolontariuszy)
edukacji i projektów, organizacji
imprez, pionu administracyjnego
Dyrektor
Formy działań
Organizacja spotkań z
Warsztaty, zajęcia artystyczne
Akcje edukacyjno-artystyczne, projekty teatralno-
przedstawicielami świata kultury
Kursy
edukacyjne, wydarzenia o charakterze
promocja książek
Cykliczne spotkania
festiwalowym, prezentacje impresaryjne, promocja
Dyskusyjny Klub Książki
Wykłady
i wsparcie twórców niezależnych, produkcja
zajęcia plastyczne, muzyczne
Festiwale
i prezentacja autorskich spektakli teatralnych,
i taneczne dla dzieci
Półkolonie
działania ze społecznością lokalną, działania ze
międzynarodowe festiwale (tkanina,
Prowadzenie grup artystycznych,
społecznością sąsiedzką, happeningi,
teatr, plastyka)
Chór seniora,
performance, pokazy filmowe, spotkania autorskie,
Kluby
Warsztaty teatralne i rękodzielnicze dla
sympozja, konferencje, koncerty i spotkania
Warsztaty
seniorów
muzyków, wystawy sztuk wizualnych: fotografii,
Festiwale
Zajęcia komputerowe dla seniorów
malarstwa, sztuki video, zajęcia warsztatowe
Zajęcia
i edukacyjne dla dzieci i młodzieży, zajęcia
Zajęcia profilaktyczne
warsztatowe dla osób niepełnosprawnych, zajęcia
Prowadzenie zespołów i grup
warsztatowe dla dorosłych, wieczory improwizacji,
artystycznych
stand up, spam poetycki
Chór
Międzynarodowy
Lokalny, osiedlowy
Ogólnopolski
„Akademia Trzeciego Wieku”
Lokalny
„Sport i rekreacja”
Osiedlowy (Stare Polesie, Karolew)
„Nowe technologie”
Podmioty
Centralne Muzeum Włókiennictwa
„Kultura”
UMŁ
współpracy
w Łodzi
Stowarzyszenie osób z chorobą Parkinsona
Stowarzyszenie Obszary Kultury
i ich rodzin „Słonik”
Zasięg/obszary
działań
Biblioteka (filia nr 15 MBP)
Stowarzyszenie TOTUTOTAM
Lokalny, osiedlowy
Stowarzyszenie Targowa 62/POS
Łódzkie Centrum Obywatelskie
Stowarzyszenie Taoistyczne Tai Chi
Komisja Dialogu Obywatelskiego
ds. Polityki Demograficznej
Łódzki Klub Scrabble
Grupy docelowe
Łódzkie Centrum Obywatelskie
Dzieci
Seniorzy 60+
Dzieci i młodzież
Osoby dorosłe
Dzieci od 2 lat
Osoby niepełnosprawne
Seniorzy
Osoby niepełnosprawne
Społeczność lokalna/sąsiedzka
Wyniki badań ilościowych
Charakterystyka badanych
Docelową grupę badawczą diagnozy stanowili mieszkańcy dzielnicy Polesie, ze szczególnym
uwzględnieniem osób zamieszkujących dwa osiedla: Stare Polesie i Karolew. W diagnozie udział
wzięli zarówno mieszkańcy korzystający z oferty Poleskiego Ośrodka Sztuki lub jego filii oraz ci, którzy
dotychczas nie brali udziału w działaniach, wydarzeniach, zajęciach organizowanych przez POS i jego
filie. Zaznaczyć należy, że w próbie znalazły się także pojedyncze osoby spoza dzielnicy Polesie, któ re jednakże są bywalcami POS lub jego filii. Pokazuje to, że badane ośrodki cieszą się zainteresowaniem nie tylko w wymiarze lokalnym, ale także ogólnołódzkim. Niektórzy respondenci przyjeżdżają do
ośrodków z odległych dzielnic, np. Widzewa.
W badaniu wzięło udział łącznie 120 osób. Niestety nie wszyscy respondenci udzielili odpowiedzi na
wszystkie pytania, stąd w niektórych pytaniach ogólna liczba respondentów jest mniejsza niż 120.
Zgodnie z przyjętą metodologią brak odpowiedzi na pytanie został zaklasyfikowany jako „brak danych”
i wyłączony na poziomie analizy statystycznej. A zatem w pytaniach gdzie możliwe było udzielenie
jednej odpowiedzi, wszystkie odpowiedzi sumują się do 100%, natomiast 100% nie zawsze oznacza
N=120.
Wśród ogółu respondentów zdecydowana większość to kobiety (75,2%), mężczyźni stanowili 24,8%.
Z jednej strony stanowi to odzwierciedlenie feminizacji wyższych kategorii wiekowych (kobiety
statystycznie żyją dłużej niż mężczyźni), feminizacji miasta Łodzi oraz faktu, na co wskazują różne
badania, iż to kobiety częściej niż mężczyźni uczestniczą w kulturze.
Wykres 01. Płeć badanych
Najliczniej reprezentowaną kategorią wiekową byli seniorzy, a zatem osoby powyżej 65 roku życia
(28,4%). Im młodsza grupa wiekowa, tym mniejszy odsetek badanych brał udział w badaniu.
Wyjątkiem od tej reguły była najmłodsza kategoria wiekowa (poniżej 18 lat), która stanowiła 5,2%
wszystkich respondentów w stosunku do 4,3% osób w przedziale 18-24 lata oraz osoby w wieku
35-44 lat, które były liczniej reprezentowane w badaniu niż osoby w kategorii 45-54 lata. Szczegółowy
rozkład grup wiekowych przedstawia wykres 02.
Wykres 02. Wiek badanych
Wśród ankietowanych prawie połowa respondentów to osoby z wykształceniem średnim (45,3%).
Drugą najliczniej reprezentowaną kategorią były osoby posiadające stopień magistra (33,3%).
Następnie, co dwunasty badany to osoba z wykształceniem zawodowym (7,7%), gimnazjalnym
i niższym (6,8%), wyższym licencjackim (6,8%). Należy uwzględnić, że 5,2% to osoby poniżej 18 roku
życia, które mogły skazywać na wykształcenie gimnazjalne i nadal kontynuować naukę. Podobnie
w kolejnym przedziale wiekowym były osoby, które posiadający wykształcenie średnie lub licencjackie,
uczęszczały na uczelnie wyższe. Szczegółowy rozkład badanych pod względem wykształcenia
przedstawia wykres 03.
Wykres 03. Wykształcenie badanych
W badaniu najliczniej reprezentowani byli mieszkańcy osiedla Karolew, którzy stanowili 38,9% ogółu
badanych. Mieszkańcy Starego Polesia stanowili ¼ respondentów (24,8%). Zamieszkujący pozostałe
osiedla Polesia stanowili zaś drugą pod względem liczebności grupę – 28,3%. Mieszkańcy spoza
dzielnicy Polesie stanowili 8% ogółu badanych.
Wykres 04. Osiedle zamieszkiwane przez badanych
Zainteresowania badanych
Pierwszym obszarem diagnozy było rozpoznanie zainteresowań respondentów. W tym celu zadaliśmy
badanym dwa pytania. W pierwszym pytaniu respondenci poproszeni zostali o wskazanie, jaka
dziedzina kultury interesuje ich szczególnie. Ankietowani mogli wybierać spośród zaproponowanej
kafeterii, składającej się z 8 odpowiedzi lub mogli udzielić własnej odpowiedzi, która w kafeterii nie
została uwzględniona. Najwięcej osób wskazało film – 25,2%. Na drugim miejscu uplasowało się
zainteresowanie muzyką – 18%. Niewiele mniej osób wskazało na literaturę i poezję jako najbardziej
interesującą ich dziedzinę kultury – 17,1%. Spośród badanych najmniej osób interesuje się fotografią
– 5,4% oraz tańcem – 2,7%. Tylko 6,3% badanych zdecydowała się na wybranie odpowiedzi „inne”.
W jej zakresie pojawiły się takie aktywności kulturalne jak: architektura, stolarstwo artystyczne,
rękodzieło, sport, a nawet kursy komputerowe. Jedna osoba wskazała, że interesują ją wszystkie
wymienione w kafeterii dziedziny kultury. Brak zainteresowania kulturą wskazało 5,4%.
Osoby uczęszczające do Poleskiego Ośrodka Sztuki najbardziej interesują się literaturą/poezją
(29,3%), filmem (17,1%) i muzyką (14,6%). Bywalcy Filii „Karolew” szczególnie interesują się
natomiast filmem (24,2%), muzyką, teatrem, literaturą/poezją (po 18,2%). Odwiedzający głównie Teatr
Szwalnia interesują się teatrem, muzyką i filmem. Natomiast osoby, które nie uczęszczają do żadnego
z badanych ośrodków głównie interesują się filmem (38,7%) i muzyką (22,6%). Wśród tych osób, jako
jedna
z kategorii, pojawiła się odpowiedź, że nie interesuje ich żadna dziedzina kultury (19,4%).
Wykres 05. Zainteresowanie poszczególnymi dziedzinami kultury
Drugie pytanie łączyło w sobie dwie kwestie. Po pierwsze miało dostarczyć informacji, w jaki sposób
i jak często w przeciągu ostatnich 12 miesięcy respondenci spędzali czas na aktywnościach
kulturalnych. Po drugie, pytanie miało również wskazać, które aktywności cieszą się większą
popularnością wśród ankietowanych, a z których badani korzystają rzadziej. Respondenci mieli do
wypełnienia tabelę, gdzie w wierszach wymienione były różne aktywności, zaś w kolumnach częstość,
z jaką badani z nich korzystali w ciągu ostatniego roku (wiele razy, kilka razy, raz, w ogóle). Uzyskane
wyniki pozwalają na następujące wnioski. Po pierwsze, badani aktywnie i często uczestniczą
w różnych formach działań kulturalnych (wiele lub kilka razy w roku). Czynności wykonywane
najczęściej w ciągu ostatnich 12 miesięcy, to czynności, które można wykonywać w domu –
korzystanie z internetu (81,4%) oraz czytanie książek (44,9%). Aktywności, które wymagają wyjścia
z domu są wykonywane przez badanych zazwyczaj kilka razy w roku. Wśród tych aktywności
kulturalnych najczęściej odwiedzane jest kino (51,3%), muzea i galerie (42,2%), sale koncertowe
(35,9%) i teatry (34,2%). Najmniejszą popularnością cieszą się wśród ankietowanych imprezy
sportowe. ¾ respondentów (76,3%) w ogóle nie uczestniczyło w tej formie wydarzeń kulturalnych
w przeciągu ostatniego roku. Na taki wynik może mieć wpływ fakt, iż większość badanych to kobiety,
które statystycznie rzadziej uczestniczą w imprezach tego typu. Warto także odnotować, że spory
odsetek badanych nie uczestniczy także w innych zorganizowanych przedsięwzięciach kulturalnych –
w kinie nie było 13,7%, na koncercie – 27,4%, na wystawie – 27,6%, w teatrze – 33,3%. Zapewne
przyczyny braku uczestnictwa są różne. Z uwagi na fakt, że większość badanych to seniorzy
prawdopodobnymi powodami może być stan zdrowia, trudności z dojazdem, ceny biletów.
Szczegółowe wyniki rozkładu odpowiedzi przedstawia tabela 01.
Tabela 01. Korzystanie z aktywności kulturalnych
Czy w ciągu ostatnich 12 miesięcy:
Wiele
razy
Kilka
razy
Raz
W ogóle
korzystał/a P. z internetu w celach pozazawodowych?
81,4%
5,1%
0,8%
12,7%
przeczytał/a P. książkę dla przyjemności?
44,9%
35,6%
4,2%
15,3%
był/a P. w kinie?
28,2%
51,3%
6,8%
13,7%
był/a p. na koncercie?
18,8%
35,9%
17,9%
27,4%
był/a P. na imprezie sportowej?
3,5%
11,4%
8,8%
76,3%
był/a P. na wystawie, w galerii, w muzeum?
14,7%
42,2%
15,5%
27,6%
był/a P. w teatrze?
19,7%
34,2%
12,8%
33,3%
Uczestnictwo i ocena oferty
Pytania w drugim obszarze badawczym koncentrowały się na ustaleniu, z jakiego ośrodka badani
korzystają najczęściej, przyczyn korzystania/niekorzystania z oferty poszczególnych ośrodków,
częstotliwości odwiedzin, ocenie oferty oraz stopniu uczestnictwa w działaniach POS i jego filii.
Na początku tego bloku tematycznego zapytaliśmy badanych, z którego z lokalnych ośrodków kultury
korzystają najczęściej. 36,8% respondentów wskazało, że najczęściej korzysta z oferty Poleskiego
Ośrodka Sztuki, 31,6% korzysta z oferty filii POS „Karolew”, 28,2% nie korzysta z żadnego z lokalnych
ośrodków kultury, zaś 3,4% korzysta z usług Teatru Szwalnia.
Wykres 06. Z którego z lokalnych ośrodków kultury korzysta Pan/i najczęściej?
Osoby, które zadeklarowały, że nie korzystają z oferty żadnego ośrodka kultury (N=32) zapytaliśmy
o przyczyny takiego stanu rzeczy. Kafeteria zawierała 9 potencjalnych przyczyn niekorzystania
z ośrodka kultury oraz kategorię „inne”, gdzie respondent mógł samodzielnie wpisać powód, który nie
został uwzględniony w przygotowanych przez badaczy odpowiedziach. Respondenci ograniczyli się
w swoim wyborze do trzech opcji. Najczęstszym powodem niekorzystania z oferty żadnego
z ośrodków jest brak korzystania z oferty domów kultury w ogóle (53,1%), drugą ze wskazywanych
przyczyn jest brak znajomości oferty POS i jego obu filii oraz brak świadomości prowadzonych przez
badane ośrodki działań (40,6%). Trzecią przyczyną jest brak świadomości istnienia tych ośrodków
(6,3%).
Wykres 07. Przyczyny niekorzystania z oferty lokalnych ośrodków kultury
Od respondentów, którzy zadeklarowali, że korzystają z oferty Poleskiego Ośrodka Sztuki, Filii
„Karolew” i Teatru Szwalnia chcieliśmy się dowiedzieć, jak często odwiedzają swój lokalny ośrodek
kultury. Ponad połowa badanych wskazała, że odwiedza lokalny ośrodek kultury raz w tygodniu lub
częściej (54,1%). 1/5 badanych odwiedza go raz na 2-3 miesiące (20%). 15,3% dwa lub trzy razy
w miesiącu, prawie co dziesiąty respondent odwiedza POS lub jego filię raz w roku i rzadziej (8,2%),
zaś 2,4% raz w miesiącu. Jak pokazuje szczegółowy rozkład odpowiedzi dla poszczególnych
ośrodków najczęściej swój ośrodek odwiedzają bywalcy Filii „Karolew”. Aż 86,1% z nich robi to raz
w tygodniu i częściej. Bywalcy Poleskiego Ośrodka Sztuki odwiedzają go z różną częstotliwością.
33,3% robi to raz w tygodniu i częściej, 28,6% raz na 2-3 miesiące, zaś 21,4% dwa-trzy razy
w miesiącu. Teatr Szwalnia odwiedzany jest dużo rzadziej – raz na 2-3 miesiące lub raz w roku
i rzadziej.
Wykres 08. Jak często korzysta Pan/i z oferty kulturalnej lokalnego ośrodka kultury?
Kolejne pytanie dotyczyło oceny oferty lokalnych ośrodków kultury. Badani mieli możliwość dokonania
oceny oferty kulturalnej na skali od bardzo dobrze do bardzo źle. Wśród badanych najwięcej osób
oceniło obecną ofertę kulturalną POS i jego filii na poziomie bardzo dobrym (54,8%). 38,1% badanych
oceniło ofertę raczej dobrze, 6% ani dobrze, ani źle, zaś 1,1% raczej źle. Nikt z respondentów nie
wybrał odpowiedzi „bardzo źle”. Bywalcy Filii „Karolew” w zdecydowanej większości ocenili ofertę
swojego ośrodka bardzo dobrze (80%) oraz raczej dobrze (17,1%). Natomiast odwiedzający Poleski
Ośrodek Sztuki byli bardziej podzieli w swoich ocenach. 48,8% uznało ofertę za raczej dobrą a 41,5%
za bardzo dobrą, 7,3% za ani dobrą, ani złą, a 2,4% za raczej złą. Oferta Teatru Szwalnia spotkała się
w 75% z oceną raczej dobrą, a w 25% z ani dobrą, ani złą.
Wykres 09. Jak ocenia Pan/i ofertę kulturalną lokalnego ośrodka kultury?
Kolejnym obszarem podlegającym diagnozie było określenie zakresu korzystania z oferty POS, Filii
„Karolew” oraz Teatru Szwalnia. Respondenci mieli za zadanie odpowiedzieć, w jakim stopniu
uczestniczyli w działaniach poszczególnych ośrodków kultury. W kafeterii zostały umieszczone
najważniejsze działania podejmowane przez każdy z ośrodków. Badani mogli także dopisać, z jakich,
innych niż wymienione, działań korzystają. Stopień uczestnictwa został określony w postaci
trzystopniowej
skali:
„tak,
słyszałem/am”,
„tak,
brałem/am
udział”,
„tak,
byłem/am
współorganizatorem”. W przypadku Poleskiego Ośrodka Sztuki ofertę oceniało 45 osób. Ta wartość
została zatem przyjęta jako 100%.
Tylko trzy z wymienionych wydarzeń były rozpoznawalne dla połowy badanych – Międzynarodowy
Dzień Sąsiada (56,5%), Festiwal Literatury (50%) i plener Wikliniarski (50%). O Międzynarodowym
Triennale Tkaniny słyszało 48,9%, o Dyskusyjnym Klubie Książki 47,8%, a 41,1% badanych
zadeklarowało, że słyszało o różnych kursach. Najwięcej osób słyszało o kursach plastycznych
i komputerowych, następnie artystycznych, tanecznych, gimnastyki umysłu, fotografii, najmniej osób
wskazało, iż słyszało o kursach muzycznych. 39,1% słyszało o Muzeum Karolewa, podobnie jak
o warsztatach. Najbardziej rozpoznawalne spośród warsztatów były plastyczne, w dalszej kolejności
warsztaty rękodzieła, fotograficzne i komputerowe, najmniej osób wymieniło zaś warsztaty muzyczne,
teatralne, rozwoju osobistego, twórczego myślenia, klucze do metafory, giętki umysł. Mniej więcej co
trzeci badany słyszał o Międzynarodowym Biennale „Terapia i Teatr” (37%), Klubie „Żyję z pasją”
(34,8%), innych, nie wymienionych w kafeterii wydarzeniach (33,2%), zajęciach (30,5%). Spośród
zajęć najczęściej wymieniane były zajęcia plastyczne i chór, następnie kulinarne oraz zajęcia typu
robótki ręczne, kulturalne drugie śniadanie, joga. Natomiast w kategorii „inne” badani wymieniali, iż
słyszeli
o spotkaniach z pisarzami i wystawach, wykładach i spektaklach. Najmniej osób, czyli co dziesiąty
respondent, słyszał o akcji Wakacyjna Spiżarnia Babci Poli (13%) oraz o Pierwszym Nocnym Turnieju
Scrabble (10,9%).
Dużo słabiej prezentuje się uczestnictwo w rozmaitych działaniach organizowanych przez POS.
Najwięcej osób zadeklarowało, że brało udział w zajęciach (43,5%). Co czwarty badany wziął udział
w Międzynarodowym Dniu Sąsiada (28,3%) oraz Dyskusyjnym Klubie Książki (26,1%). Co piąta osoba
brała udział w wydarzeniu Muzeum Karolewa (19,6%). Mimo dużej rozpoznawalności wśród badanych
Festiwalu Literatury czy Pleneru Wikliniarskiego, wzięło w tych wydarzeniach udział zaledwie
odpowiednio 13% i 12,8% badanych. Nikt nie brał udziału w Wakacyjnej Spiżarni Babci Poli ani
w Pierwszym Nocnym Turnieju Scrabble. Jeszcze gorzej prezentuje się współorganizowanie
wydarzeń. W zdecydowanej większości nikt z badanych nie współtworzył żadnego z wydarzeń.
Jedynymi działaniami, na które wskazali respondenci jako takie, które współorganizowali to Poleskie
kompy (6,5%), Klub „Żyję z pasją” (4,3%), warsztaty (4,3%), zajęcia (4,3%), Międzynarodowy Dzień
Sąsiada (2,2%), Podwieczorek Obywatelski (2,2%).
Tabela 02. Czy słyszał/a Pan/i lub brał/a udział w następujących działaniach POS?
Działania Poleskiego Ośrodka Sztuki:
Tak,
słyszałem/a
m
Tak,
brałem/am
udział
Tak, byłem/am
współorganizatorem
Międzynarodowe Triennale Tkaniny
48,9%
4,3%
0%
Międzynarodowe Biennale „Terapia i Teatr”
37%
4,3%
0%
Międzynarodowy Dzień Sąsiada
56,5%
28,3%
2,2%
Festiwal Literatury
50%
13%
0%
Dyskusyjny Klub Książki
47,8%
26,1%
0%
Plener Wikliniarski
50%
12,8%
0%
Klub Smakosza
27,7%
2,2%
0%
Wakacyjna Spiżarnia Babci Poli
13%
0%
0%
Podwieczorek Obywatelski
23,9%
6,5%
2,2%
Muzeum Karolewa
39,1%
19,6%
0%
Pierwszy Nocny Turniej Scrabble
10,9%
0%
0%
Klub „Żyję z pasją”
34,8%
8,7%
4,3%
Poleskie kompy
28,3%
15,2%
6,5%
Warsztaty, jakie?
39,1%
13%
4,3%
Kursy, jakie?
41,1%
10,9%
0%
Zajęcia, jakie?
30,5%
43,5%
4,3%
Inne, jakie?
33,2%
7%
0%
Ofertę Filii „Karolew” oceniały 42 osoby, co stanowi w tym przypadku 100% respondentów.
¾ badanych słyszało o dwóch wydarzeniach organizowanych przez Filię „Karolew” - Ogólnopolskim
Festiwalu Artystycznym Ruchu Seniora „Piernikalia” (76,2%) oraz warsztatach rękodzieła dla seniorów
(71,4%). Ponad połowa respondentów zna ze słyszenia takie przedsięwzięcia jak warsztaty tańca
towarzyskiego (59,5%), warsztaty komputerowe (54,8%), chór Karolinki (52,4%), warsztaty
enkaustyczne (52,4%), spacery nordic walking (52,4%). Dla mniej niż połowy badanych
rozpoznawalne są warsztaty cheerleaders dla seniorek (47,6%), muzykoterapia aktywna dla seniorów
(45,2%), grupa teatralna „Kwadransik” (42,9%) oraz inne działania nie wymienione w kafeterii (40,5%).
W kategorii „inne” respondenci najczęściej wymieniali zajęcia plastyczne, miszmasz, warsztaty
muzyczne, w dalszej kolejności wycieczki, najmniej osób wskazało zabawy taneczne, jogę i warsztaty
komputerowe. Tylko co piąty badany słyszał o Wiolinkach (23,8%), Małych Nutkach (21,4%) czy
Rytmice dla Smyka (21,4%). Brak świadomości większości bywalców Filii „Karolew” istnienia
ww. zajęć może wynikać z faktu, że większość respondentów stanowią seniorzy, zaś ostatnie trzy
zajęcia dedykowane są dla najmłodszych adeptów.
Podobnie, jak w przypadku POS, zauważalny jest trend spadkowy odnośnie uczestnictwa w nawet
znanych ze słyszenia zajęciach lub ich współorganizacji. Jak pokazują wyniki zamieszczone w tabeli
03, w wydarzeniach kulturalnych bierze udział mniej więcej połowa osób, która o nich słyszała.
Największą frekwencją wśród badanych wydarzeń cieszył się Ogólnopolski Festiwal Artystyczny
Ruchu Seniora „Piernikalia” (40,5%). Co trzeci respondent wziął udział w warsztatach komputerowych
(38,1%), enkaustycznych (33,3%) i rękodzieła dla seniorów (31%). ¼ badanych z kolei zadeklarowała,
że uczestniczyła w warsztatach tańca towarzyskiego (28,6%), „innych” formach zajęć (26,2%),
muzykoterapii dla seniorów (23,8%). Co piąty uczestnik badania brał udział w warsztatach
cheerleaders dla seniorek (21,4%), chórze Karolinki (21,4%), spotkaniach grupy teatralnej
„Kwadransik” (19%), Wiolinkach (19%). Z działań dedykowanych dzieciom tylko Wiolinki cieszyły się
względnie wysokim udziałem respondentów. Można przypuszczać, iż uczestnictwo wynika z faktu
przyprowadzania na te zajęcia dzieci lub wnuków respondentów. 14,3% było uczestnikiem spacerów
nordic walking. W Rytmice dla Smyka i Małych Nutkach brało udział po 4,8% badanych.
W odniesieniu do czynnego współtworzenia wymienionych w tabeli działań, tylko nieliczne zostały
wskazane przez badanych. Wśród nich znajdują się, co może wydać się zaskakujące, zajęcia dla
dzieci – Rytmika dla Smyka i Wiolinki. W dalszej kolejności respondenci byli współorganizatorami
„Piernikalii”, chóru Karolinki, grupy teatralnej „Kwadransik”, warsztatów komputerowych oraz „innych”.
Tabela 03. Czy słyszał/a Pan/i lub brał/a udział w następujących działaniach Filii „Karolew”?
Działania Filii „Karolew”:
Tak,
słyszałem/a
m
Tak,
brałem/am
udział
Tak, byłem/am
Ogólnopolski Festiwal Artystyczny Ruchu
76,2%
40,5%
2,4%
Chór Karolinki
52,4%
21,4%
2,4%
Grupa teatralna „Kwadransik”
42,9%
19%
2,4%
Warsztaty rękodzieła dla seniorów
71,4%
31%
0%
Warsztaty cheerleaders dla seniorek
47,6%
21,4%
0%
52,4%
33,3%
0%
Seniora „Piernikalia”
Warsztaty
enkaustyczne
żelazkiem) dla seniorów
(malowanie
Warsztaty tańca towarzyskiego
59,5%
28,6%
0%
Warsztaty komputerowe
54,8%
38,1%
2,4%
Spacer nordic walking
52,4%
14,3%
0%
Muzykoterapia aktywna dla seniorów
45,2%
23,8%
0%
Małe Nutki
21,4%
4,8%
0%
Rytmika dla Smyka
21,4%
4,8%
4,8%
Wiolinki
23,8%
19%
4,8%
Inne, jakie?
40,5%
26,2%
4,8%
Działalność Teatru Szwalnia była oceniana przez 10 osób. Ze względu na małą liczebność grupy,
w tym przypadku, tabela przedstawia wyniki w osobach, nie w procentach. Wszystkie badane osoby
zadeklarowały, że słyszały o „Szwalni dla Seniorów” (10 os.). W dalszej kolejności znanymi ze
słyszenia wydarzeniami były spotkania autorskie, koncerty i spotkania muzyków, festiwale (po 9 os.),
„Rysunek z pamięci”, zajęcia warsztatowe dla osób niepełnosprawnych (po 8 os.), wystawy sztuk
wizualnych (7 os.), „Pobyt Tolerowany”, maraton pisania listów Amnesty International (po 6 os.),
zajęcia warsztatowe i edukacyjne dla dzieci i młodzieży (5 os.). Nikt z bywalców Teatru Szwalnia nie
słyszał o zajęciach warsztatowych dla dorosłych oraz nie słyszał o żadnych działaniach spoza
kafeterii. Podobnie, jak w przypadku POS i Filii „Karolew”, również w Teatrze Szwalnia mamy
zdecydowanie mniejszy poziom uczestnictwa w działaniach w stosunku do ich znajomości. Połowa
badanych brała udział w koncertach i spotkaniach muzyków oraz wystawach sztuk wizualnych
(po 5 os.). Mniej niż połowa zaznaczyła, iż uczestniczyła w „Rysunku z pamięci” i spotkaniach
autorskich (po 4 os.). Mimo, że wszyscy respondenci słyszeli o „Szwalni dla Seniorów”, to zaledwie
3 osoby uczestniczyły w tym wydarzeniu. Po 2 osoby wzięły udział w festiwalach i zajęciach
warsztatowych dla niepełnosprawnych. Nikt z respondentów nie był uczestnikiem projektu „Pobyt
Tolerowany”, warsztatów dla dorosłych, warsztatów edukacyjnych dla dzieci i młodzieży, maratonu
pisania listów Amnesty International.
Tabela 04. Czy słyszał/a Pan/i lub brał/a udział w następujących działaniach Teatru Szwalnia?
Działania Teatru Szwalnia:
Tak,
słyszałem/a
m
Tak,
brałem/am
udział
Tak, byłem/am
„Pobyt Tolerowany”
6 os.
0 os.
0 os.
6 os.
0 os.
0 os.
8 os.
4 os.
0 os.
Maraton
Pisania
International
„Rysunek z pamięci”
Listów
Amnesty
„Szwalnia dla Seniorów”
10 os.
3 os.
0 os.
Spotkania autorskie
9 os.
4 os.
0 os.
Koncerty i spotkania muzyków
9 os.
5 os.
0 os.
7 os.
5 os.
0 os.
9 os.
2 os.
0 os.
5 os.
0 os.
0 os.
8 os.
2 os.
0 os.
Zajęcia warsztatowe dla dorosłych
0 os.
0 os.
0 os.
Inne, jakie?
0 os.
0 os.
0 os.
Wystawy
sztuk
wizualnych:
fotografii,
malarstwa, sztuki video
Festiwale
Zajęcia warsztatowe i edukacyjne dla
dzieci i młodzieży
Zajęcia
warsztatowe
dla
niepełnosprawnych
osób
Osoby, które zadeklarowały, ze uczęszczają do domów kultury a nie brały udziału w żadnym
z wymienionych działań zostały zapytane, co jest tego powodem. Takich osób było zaledwie 5.
Respondenci wskazali na trzy przyczyny: brak czasu (2 os.), brak wiedzy o wydarzeniach i działaniach
(2 os.) oraz brak towarzystwa i niechęć samodzielnego uczestniczenia (1 os.).
Potrzeby i oczekiwania badanych względem lokalnego ośrodka kultury
Kolejnym obszarem diagnozy były potrzeby i oczekiwania badanych. W tym celu zadaliśmy kilka
pytań, które miały pomóc w określeniu, jakich działań brakuje w lokalnym ośrodku kultury, jakie
warsztaty lub zajęcia według respondentów byłyby najbardziej potrzebne, w jakich imprezach
kulturalnych chętnie by uczestniczyli i do jakich grup oferta powinna być skierowana. Zapytaliśmy
także o to, jaką funkcję powinien spełniać lokalny ośrodek kultury oraz jakim rodzajem działań
kulturalnych powinien się zajmować przede wszystkim.
Nasi respondenci najchętniej wzięliby udział w przeglądzie filmowym (45,3%). Co trzeci badany
wskazał na koncert muzyczny (29,1%). Jeden na pięciu respondentów uczestniczyłby z chęcią
w festiwalu kulinarnym (23,1%), festiwalu teatralnym (20,5%) lub festiwalu sztuki (19,7%). 13,7%
wybrałoby się na widowisko taneczne. Natomiast najmniejszym zainteresowaniem cieszyły się wśród
badanych zawody sportowe (7,7%). Odpowiedź ta potwierdza uzyskane wcześniej wyniki dotyczące
ulubionych sposobów spędzania czasu wolnego. Tam udział w widowiskach sportowych również
cieszył się najmniejszą liczbą wskazań. Można zatem wywnioskować, że sport nie jest ulubioną
dziedziną respondentów, ani w formie biernej, ani czynnej. W interpretacji należy jednak pamiętać, iż
zdecydowaną przewagę w puli badanych miały kobiety. W tym przypadku, płeć może mieć znaczący
wpływ na wyniki pytań dotyczących sportu. Nikt z badanych nie wskazał również, że byłby
zainteresowany uczestnictwem w imprezach spoza dostępnej w ankiecie kafeterii.
Respondenci uczęszczający do różnych ośrodków różnią się w preferencjach dotyczących imprez
kulturalnych, w których chcieliby uczestniczyć. Ankietowani korzystający z Poleskiego Ośrodka Sztuki
najchętniej byliby uczestnikami przeglądu filmowego (53,7%), koncertów muzycznych (36,6%)
i festiwali sztuki (36,6%). Bywalcy Filii „Karolew” chętni są do uczestniczenia w koncertach
muzycznych (41,7%), festiwalach teatralnych (38,9%) i projekcjach filmowych (36,1%). Goście
Szwalni zadeklarowali chęć uczestnictwa w festiwalu teatralnym, festiwalu sztuki i widowisku
tanecznym. Osoby niekorzystające z poleskich ośrodków wybrały przegląd filmowy (48,5%) oraz
festiwal kulinarny (27,3%).
Wykres 10. W jakich imprezach kulturalnych w ogóle chętnie by Pan/i uczestniczył/a? 1
Pozostałe pytania z tej części badania odnosiły się bezpośrednio do lokalnych ośrodków kultury.
Zapytaliśmy badanych, jaką funkcję powinien spełniać lokalny ośrodek kultury. Co czwarta osoba
uważa, że lokalny ośrodek kultury powinien przede wszystkim pełnić rolę ośrodka animacji kulturalnej
(25,4%). 1/5 badanych wskazała na centrum aktywności lokalnej (19,5%). W dalszej kolejności
znalazły się świetlica kulturalna (14,4%) oraz placówka edukacyjna (12,7%). Mniej niż 1/10 badanych
uznała, że najważniejszą funkcją dla lokalnego ośrodka kultury jest bycie ośrodkiem integracji
społecznej (7,6%), miejscem spotkań towarzyskich (6,8%). Najmniej respondentów widzi w lokalnym
ośrodku sztuki społeczny inkubator sztuki (5,1%), miejsce rozrywki (5,1%), czy organizatora ruchu
amatorskiego (3,4%).
Dla ankietowanych uczęszczających do POS ich ośrodek kultury powinien być przede wszystkim
ośrodkiem animacji kulturalnej (31,3%). Na drugim miejscu ex aequo znalazły się centrum aktywności
lokalnej i placówka edukacyjna (po 14,3%). Trzecim wskazaniem była świetlica kulturalna i ośrodek
integracji społecznej (po 11,9%). Dla respondentów odwiedzających Filię „Karolew” powinna ona być
centrum aktywności lokalnej (36,1%), miejscem spotkań towarzyskich (16,7%) oraz ośrodkiem
animacji kulturalnej (13,9%). Teatr Szwalnia według oceniających powinien być ośrodkiem animacji
kulturalnej oraz organizatorem ruchu amatorskiego. Według osób nie będących bywalcami żadnego
z ośrodków, lokalny ośrodek kultury powinien pełnić przede wszystkim funkcję ośrodka animacji
kulturalnej (27,3%), świetlicy kulturalnej i placówki edukacyjnej (21,2%) oraz centrum aktywności
lokalnej (12,1%).
Wykres 11. Jaką funkcję powinien spełniać lokalny ośrodek kultury?
1
W tym pytaniu odpowiedzi nie sumują się do 100%, ponieważ respondenci mogli wybrać
maksymalnie 2 odpowiedzi spośród kafeterii.
Respondenci mieli także możliwość wskazania, jakim rodzajem działań kulturalnych powinien
zajmować się lokalny ośrodek kultury. W tym pytaniu badani mieli możliwość wskazania wszystkich
tego typu działań. Prawie połowa respondentów wskazała na trzy typy działań – imprezy kulturalne
(41,7%), edukację kulturalną (41,7%) oraz warsztaty twórcze (40%). Według 1/3 respondentów
lokalny ośrodek kultury powinien przede wszystkim prowadzić kursy artystyczne (36,7%), kluby
hobbystyczne (32,5%), zespoły amatorskie (29,1%) oraz wystawy sztuki (29,1%). Co piąta osoba
wskazała na edukację ekologiczną (20,8%). Żadna osoba nie wybrała odpowiedzi „inne”.
Według wskazań bywalców POS, ich ośrodek powinien zajmować się wystawami sztuki i edukacją
kulturalną (po 48,8% wskazań), spotkaniami literackimi i warsztatami twórczymi (po 46,5%) oraz
imprezami kulturalnymi (41,9%). Z kolei według korzystających z Filii „Karolew” ich dom kultury
powinien organizować przede wszystkim imprezy kulturalne (64,9%), warsztaty twórcze (56,8%),
kursy artystyczne (54,1%) oraz prowadzić zespoły amatorskie (43,2%). Respondenci oceniający
Szwalnię wskazali na warsztaty twórcze, kursy artystyczne, prowadzenie zespołów amatorskich oraz
edukację ekologiczną jako podstawowe działania. Ankietowani nie będący bywalcami ośrodków
kultury wskazali, że podstawowym działaniem dla tego typu miejsc powinna być edukacja kulturalna
(45,5%) i prowadzenie klubów hobbystycznych (27,3%).
Wykres 12. Jakim rodzajem działań kulturalnych według Pana/i powinien się przede wszystkim
zajmować lokalny ośrodek kultury?2
Kolejne pytanie dotyczyło warsztatów lub zajęć, które według badanych byłby najbardziej potrzebne
w lokalnym ośrodku kultury. Co warto podkreślić, żaden rodzaj zajęć nie uzyskał w badaniu
zdecydowanej przewagi nad innymi. Pierwsze siedem wskazań różni zaledwie około 4 punktów
procentowych. Najbardziej potrzebne wydały się respondentom zajęcia filmowe (27,6%), następnie
muzyczne (26,7%), dla dzieci z rodzicami (26,7%), integracyjne (25,8%), fotograficzne (25%),
plastyczne (24,2%) oraz taneczne (23,3%). Mniej niż 1/5 badanych uznała, że najbardziej potrzebnymi
warsztatami są te o charakterze sportowym/ruchowym (17,5%), teatralnym (15,8%), ogrodniczym
(15,8%) i rękodzielniczym (14,2%). Najmniejszą liczbą wskazań cieszyły się zajęcia majsterkowania
(6,7%) oraz inne (5,7%), wśród których badani wymienili wycieczki, warsztaty kulinarne, kreatywnego
pisania, szydełkowania i kursy komputerowe.
W POS najbardziej potrzebnymi zajęciami są te o charakterze integracyjnym (37,2%), plastyczne
(34,9%), fotograficzne (30,2%) i filmowe (30,2%). W Filii „Karolew” pożądane byłby przede wszystkim
zajęcia lub warsztaty taneczne (51,4%), muzyczne (40,5%) i teatralne (32,4%). W Teatrze Szwalnia
chętnie widziano by zajęcia teatralne i filmowe. Natomiast dla badanych nie będących bywalcami
2
dowolną liczbę odpowiedzi spośród kafeterii.
żadnego z trzech ww. ośrodków najbardziej potrzebne byłby zajęcia dla dzieci z rodzicami (42,4%),
filmowe (33,3%) i ogrodnicze (24,2%).
Wykres 13. Jakie warsztaty lub zajęcia według Pana/i byłyby najbardziej potrzebne w lokalnym
ośrodku kultury?3
Zapytaliśmy także badanych o to, jakich wydarzeń brakuje w lokalnym ośrodku kultury. Podobnie jak
w poprzednim pytaniu, również i tutaj żadna z odpowiedzi nie zdominowała pozostałych. ¼ badanych
wskazała, że najbardziej brakuje im działań angażujących i integrujących społeczność lokalną (21,3%)
oraz projekcji filmowych (20,4%). Co dziesiątemu respondentowi brakuje z kolei spotkań międzypokoleniowych (13,9%) czy festiwalu kulinarnego (9,3%). 11,1% nie wie, jakich wydarzeń brakuje im najbardziej, co może oznaczać, że oferta ośrodka jest wystarczająca. Kameralnych koncertów brakuje
7,4% badanych, a spotkań integracyjnych dla osób z różnymi dysfunkcjami 5,6% respondentów. Najmniej wskazań uzyskały zajęcia fotograficzne, wystawy lokalnych artystów, przedstawienia teatralne,
w tym amatorskie, wycieczki czy spotkania literackie.
Ankietowani uczęszczający do POS wskazali, że najbardziej brakuje im działań angażujących
i integrujących społeczność lokalną (29,7%), spotkań międzypokoleniowych (21,6%), projekcji filmowych (18,9%). Badani korzystający z oferty Filii „Karolew” wskazali, iż najbardziej brakuje im projekcji
filmowych (25%), działań angażujących i integrujących społeczność lokalną (18,8%), festiwalu kulinarnego (15,6%), spotkań międzypokoleniowych (15,6%). Osoby bywające w Szwalni wskazały na spotkania międzypokoleniowe, działania angażujące i integrujące społeczność lokalną, kameralne koncerty. Grupa nie korzystająca z usług POS i jego filii nie umiała wskazać brakujących wydarzeń (36,4%),
zaś w dalszej kolejności wymieniła projekcje filmowe (21,2%) oraz działania angażujące i integrujące
społeczność lokalną (12,1%).
Wykres 14. Jakiego rodzaju wydarzeń najbardziej brakuje w lokalnym ośrodku kultury?
Ostatnie z analizowanych pytań dotyczyło grup, do których przede wszystkim powinna być skierowana
oferta lokalnego ośrodka kultury. Zdecydowana większość ankietowanych uznała, że podstawową grupą, do której powinna być skierowana oferta lokalnego ośrodka kultury są dzieci (75,8%).
2/3 badanych uznało za taką grupę seniorów (60,8%), ponad połowa młodzież (55,8%). Co czwarty
respondent wskazał jako docelową grupę dorosłych (25,8%). Małe grupy sąsiedzkie zostały wybrane
przez 14,2% badanych. Natomiast jeden na dziesięciu respondentów uznał, iż grupą objętą docelowymi działaniami lokalnego ośrodka kultury powinni być niepełnosprawni (10%) oraz aktywiści
3
3 odpowiedzi spośród kafeterii.
i społecznicy. Dla 3,3% respondentów, którzy wybrali odpowiedź spoza kafeterii wszystkie wymienione
grupy powinny być traktowane na równi.
Rozpatrując to pytanie z podziałem na grupy uczęszczające do analizowanych ośrodków można
wskazać różnice. Bywalcy POS wskazali na seniorów i dzieci (po 67,4% badanych), w następnej kolejności na młodzież (44,2%). Ankietowani z Filii „Karolew” uznali, że grupą docelową powinni być seniorzy (89,1%) i dzieci (81,1%), młodzież zaś w mniejszym stopniu (45,9%). Odwiedzający Teatr Szwalnia postawili przede wszystkim na młodzież i artystów amatorów. Natomiast według osób spoza ośrodków powinny one być dedykowane głównie dzieciom (81,8%) i młodzieży (78,8%).
Wykres 15. Do jakich grup powinna przede wszystkim być skierowana oferta lokalnego ośrodka
kultury?4
Wyniki badań jakościowych
W ramach diagnozy przeprowadzono dwie sesje fokusowe. W dniu 12.04 w siedzibie Poleskiego
Ośrodka Sztuki, zaś 14.04 w Filii „Karolew”. W pierwszym badaniu wzięło udział 10 osób, w drugim 11.
W badaniu wzięli udział bywalcy obydwu ośrodków. Celami tej części badania było:
 poznanie zainteresowań uczestników,
 poznanie potrzeb uczestników,
 określenie sposobów realizacji potrzeb,
 dokonanie oceny POS, jego oferty i działań,
 dokonanie oceny możliwości działań i docelowej roli POS,
 rozpoznanie potencjału aktywności społecznej/kulturalnej uczestników.
Uczestnicy badania, podobnie jak to miało miejsce w badaniu kwestionariuszowym wykazywali
zainteresowanie wieloma dziedzinami kultury. Padły odpowiedzi, że interesują się teatrem, muzyką,
poezją albo wszystkim. W Filii „Karolew” wymienione wyżej dziedziny zostały uzupełnione o ruch. Tak
opisywało to dwoje respondentów:
Respondent Karolew: Ruch przede wszystkim. Mogą to być formy właśnie takich tańców, które
mamy organizowane i ruch na powietrzu, chodzimy na kijki, na spacery. Jak nie w grupie to
indywidualnie ale chodzimy także dla nas najważniejsze to jest ruch. Przynajmniej ja tak uważam.
Respondent Karolew: Jeśli mógłbym uzupełnić sprawę ruchu, sądzę że koleżanka odniosła się tylko
do strony fizycznej ruchu, ale nie zapominajmy, że zaczynają nam szare komórki szwankować
w związku z czym ruch dla szarych komórek jest bardzo dobry. A więc tak… sprawy teatralne, dalej
mnemotechniczne jakieś działania związane z czynnościami duchowymi i jednocześnie angażowanie
4
3 odpowiedzi spośród kafeterii.
mózgu czyli jakaś fotografia, rysowanie, warsztaty jakie tutaj od czasu do czasu bywają, rękodzieła
i tym podobne rzeczy. Więc sprawę ruchu, jeżeli ten rozdział byśmy tak potraktowali to uważam, że
trzeba oprócz tego co koleżanka miała na myśli trzeba wziąć tą drugą stronę, która nam jest bardzo,
bardzo potrzebna.
Inni respondenci podkreślali także wartość spotkań z rówieśnikami:
Respondent Karolew: Mi się wydaje, że tutaj taką podstawową potrzebą, z której tak podświadomie
sobie zdajemy sprawę to jest szeroki kontakt z rówieśnikami. Taka rozmowa powiedzmy prowadząca
do zbliżenia, do wymiany poglądów tych problemów, z którymi się stykamy na co dzień.
Respondent Karolew: Myślę, że takie spotkania pokoleniowe są bardzo istotne bo to daje takie
postrzeganie życia.
Respondent Karolew: To jest fundament, z którego są później realizowane poszczególne
zainteresowania i potrzeby.
Respondenci zostali także zapytani o to, do jakich instytucji kultury uczęszczają. Najczęściej badani
uczęszczają do teatrów (Muzycznego, Powszechnego, Wielkiego, im. S. Jaracza, Nowego), część
osób chadza na koncerty do Akademii Muzycznej (na 1 Maja i Żubardzką), do Filharmonii, Pałacu
Bidermana. Część osób odwiedza także muzea, choć te wzbudziły podczas fokusów najwięcej emocji
ze względu na rodzaj prezentowanej sztuki. Niektórzy respondenci stwierdzili, że sztuka współczesna
jest dla nich niezrozumiała i woleliby klasyczne muzeum historii sztuki. Z drugiej strony, w trakcie
dyskusji wokół muzeów zrodziła się idea zajęć z historii sztuki, które mogłyby ułatwić późniejszy odbiór
współczesnych dzieł w galeriach i muzeach. Natomiast duży podziw wzbudziły wśród seniorów łódzkie
murale, które okazały się dla badanych prostsze w odbiorze niż dzieła na wystawach.
Respondent Karolew: Ja uważam, że żeby w nas wyrobić jakieś świadome spojrzenie na sztukę
nowoczesną przydałoby się, żeby ktoś mający pojęcie o tym przyszedł, zilustrował a potem
poszlibyśmy to obejrzeć jak to wygląda w muzeum i wtedy ze zrozumieniem byśmy na to patrzyli a tak
to są rzeczywiście rysunki małego Kazia.
Ważną kwestią, podniesioną przez respondentów na obu wywiadach grupowych była cena biletów do
instytucji kultury. Wskazano, by być na bieżąco z kulturą, trzeba mieć do tego środki, których emeryci
nie posiadają. Badani chodzą przede wszystkim tam, gdzie można pójść za darmo lub ze znaczną
zniżką.
Respondent POS: Powszechny i Operetka bo oni najczęściej mają dla seniorów taniej. Nawet nie
bilety tylko czasem gratisowo chodzę z kartą seniora.
Respondent Karolew: Finanse są nasze takie jakie są i ja osobiście korzystam z takich biletów dla
emerytów, które są powiedzmy tanie, np. 10 zł za spektakl więc to są dobre sprawy ale ilość biletów
jest bardzo ograniczona, ponieważ uniwersytety III wieku kupują hurtowo, w całych pakietach
i uzyskanie takiego biletu jest problemem. Myślę, że przydałoby się więcej ofert takich tańszych, które
by były dostępne dla nas.
Ogólnie oferta łódzkich instytucji kultury została oceniona bardzo dobrze przez naszych badanych.
Problemem jest logistyka. Nasi badani z chęcią braliby udział w większej liczbie wydarzeń gdyby tylko
łódzkie instytucje kultury starały się zsynchronizować prowadzone przez siebie działania.
Respondent POS: Jak się spotykamy z ludźmi z innych miast to nie chcą wierzyć, że w Łodzi jest
taka oferta. Mamy przepiękne muzea, każde muzeum ma jeden dzień gdzie się wchodzi bez
pieniędzy.
Respondent POS: W Łodzi imprez kulturalnych jest faktycznie masa. Wystarczy spojrzeć, są takie
informatory, która instytucja co tam komu proponuje ale jest pewne, że każdy sobie rzepkę skrobie to
znaczy nie ma synchronizacji terminów. Dam przykład, chyba w środę czyli jutro jest wystawa Gieraga
[Andrzej Gieraga] w Muzeum Miasta, cholernie ważna wystawa. W Bibliotece na Gdańskiej na
przykład, Piłsudskiego jest wspaniały wieczór poetycki
Respondent POS: Człowiek stoi przed dylematem gdzie iść
Respondent POS Cd…: i jeszcze są przynajmniej 3 równie ważne imprezy, przedsięwzięcia
kulturalne gdzie przecież żadne z nas się nie rozerwie.
Respondent POS: Nie tylko sobie, chodzi o to, że powinien być synchron jakiś tych imprez.
Wszystkie instytucje, które mają możliwości i chęci zorganizowania różnych ciekawych rzeczy
powinny się porozumiewać.
Badanym zostało zadane pytanie, czy korzystają z innych domów kultury, niż ten, w siedzibie którego
był przeprowadzany wywiad. Na pytanie to padły twierdzące odpowiedzi. Badani wymienili ŁDK,
Lutnię, POS i „Karolew”. Jednak przede wszystkim przywiązani są do swojego macierzystego
ośrodka, z którym czują się emocjonalnie związani. W tym kontekście respondenci podkreślali przede
wszystkim wyjątkową atmosferę, która sprawia, że czują się jak w drugim domu, u siebie. Co ciekawe
wywiady ujawniły silne antagonizmy pomiędzy bywalcami POS a „Karolewem”. Relacja ta jest
obustronna. Odbiorcy obu ośrodków postrzegają się negatywnie. Bywalcy POS czują się obco na
terenie „Karolewa” i odwrotnie, bywalcy „Karolewa” czują się obco w siedzibie POS. Dodatkowym
źródłem konfliktu, jest to, że oba ośrodki kiedyś istniały samodzielnie i mogły w pełni decydować
o swojej strukturze, obecnie zaś „Karolew” będąc filią POS jest w oczach jego odbiorców
w zdominowanej pozycji. Nie mając pełnej samodzielności nie może podejmować autonomicznych
decyzji, w tym finansowych. W opinii badanych przekłada się to negatywnie na możliwości rozwojowe
„Karolewa”.
Respondent POS: Atmosfera jest kulturalna i miła. Tu człowiek wchodzi i się go wita a gdzie indziej
niekoniecznie. Wchodzę do innego klubu, nie powiem jakiego i pani, od razu zła energia się udziela.
Respondent Karolew: Bo tych ofert rzeczywiście u nas na Karolewie jest bardzo dużo. Każdy się
gdzieś odnajdzie, mamy wycieczki po Łodzi, które się cieszą naprawdę ogromnym powodzeniem,
ciekawie zorganizowane, wspaniała jest przewodniczka, która ciekawie nam to ilustruje, opowiada.
Mamy ten ruch nasz seniorski, nasze Piernikalia, 3 dni przewija się masa. Już się to zrobiło
z łódzkiego na ogólnopolski także dużo mamy. Mamy tańce, zabawy, różne inne odczyty. Każdy coś
znajdzie, no bardzo dużo. Tylko raczej są ograniczenia jakieś finansowe i lokalowe bo dla tych
chętnych, których tu mamy trzeba by było dodatkową salę zorganizować. Tu jest tylko cały pies
pogrzebany. Ofert mamy bardzo dużo.
Respondent Karolew: Ja chciałem powiedzieć o jednej bardzo istotnej kwestii, kiedyś próbowałem
przeanalizować mój stosunek jeśli chodzi o kontakty z ośrodkiem kultury i doszedłem do jednego
wniosku generalnego, że najważniejsza i najbardziej przyciągająca mnie do ośrodka tego jest
atmosfera. Po prostu jeżeli osoby, które pracują w ośrodku potrafią stworzyć bardzo życzliwą
atmosferę w stosunku do osób starszych, które mają różne swoje powiedzmy słabości, już nie powiem
mankamenty to trzeba mieć specjalny stosunek do tych ludzi. To już jest odrębny temat. Ale atmosfera
to jest podstawa zgromadzenia zainteresowanych. Tutaj jest 200 członków i jest lista rezerwowa. Jest
bardzo wielu chętnych i to się powtarza z roku na rok, od kilku lat przynajmniej.
Respondent Karolew: Wracając do tematu, człowiek zawsze się czuje jak u siebie. Na przykład
naszej matce [w domyśle poleski], że tak powiem w ośrodku to jak tam wchodzę to nie czuję się jak
u siebie. Czuję się tak bardzo obco, nikt się człowiekiem nie zajmie, nie zainteresuje.
Respondent Karolew: Też to nie o to chodzi, zależy jak gdzie nas przyjmują. Atmosfera, jaka panuje
w tym czy tamtym ośrodku. Ja się u nas czuję bardzo dobrze.
Respondent POS: Tu jest większa kultura, wyższa.
Respondent POS: Tam tancerze.
Respondent POS: Tamten ośrodek jest skierowany dla seniorów, do wspomnień a tu jednak jest
ruch, równo, dużo literatury i młodzi ludzie przychodzą.
Respondent Karolew: Ja chciałam jeszcze dodać, że u nas jest tak jak jest to jest troszkę winą
naszej matki czyli POS, że po prostu my jesteśmy jego kulą u nogi. To, że jest tak mało instruktorów to
podobno dlatego, że nie ma etatów, nie ma pieniędzy. Panie są na pół etatu, na 1/3 i i tak robią dużo
więcej i myślę, że nasza matka Poleski Ośrodek Sztuki traktują nas nie najlepiej.
Badani, to osoby uczęszczające raczej bardzo często do swoich ośrodków. Większość z nich robi to
kilka razy w tygodniu. Najczęściej pojawiającą się odpowiedzią była 2-3 razy w tygodniu. Niektórzy
chodzą codziennie, a inni uzależniają częstość wizyt od oferty – przychodzą wtedy, kiedy znajdują
interesujące dla siebie wydarzenia. Członkowie różnych klubów spotykają się co najmniej raz
w miesiącu. Natomiast podczas wywiadu na Karolewie uczestnicy zaznaczyli, że najgorszym okresem
są dla nich wakacje, ponieważ wtedy trwa przerwa i przez dwa miesiące badani czują się samotnie,
nie mogąc przyjść do ośrodka. Warto zatem rozważyć, czy w czasie wakacji możliwe byłoby
uruchomienie jakichś zajęć.
W odniesieniu do oceny każdego z ośrodków badanym zostało zadane pytanie o to, z jakich zajęć
korzystają w ramach oferty. W Poleskim Ośrodku Sztuki były to: Dyskusyjny Klub Książki, Klub
Smakosza, wykłady, filmy, zajęcia fotograficzne, koncerty, wystawy, spotkania z podróżnikami,
spotkania literackie, rzadziej zajęcia i spotkania kulinarne. W Filii „Karolew” wymieniono Klub
Aktywnego Seniora, kółko teatralne, chór, wycieczki, zabawy taneczne, klub seniorek-cheerleaderek,
spotkania z artystami, zajęcia muzyczne, ruchowe. Oprócz tego, dwa razy do roku organizowany jest
w Ogrodzie Botanicznym grill z oprawą muzyczną. Jak zgodnie podkreślili respondenci „każdy
znajdzie tu coś dla siebie”. Problem polega nie na brakach w ofercie, ale na tym, że nie każdy kto
chce może skorzystać z oferty, z uwagi na ograniczoną liczbę miejsc/uczestników. Często wynika to
z braków kadrowych lub ograniczonej przestrzeni.
Ocena obu ośrodków w opiniach ich bywalców jest bardzo wysoka. Właściwie respondentom trudno
było wymienić to, co im się nie podoba. Przede wszystkim podkreślana była duża różnorodność oferty.
Po drugie, znakomita atmosfera. Po trzecie wysokie kompetencje merytoryczne i społeczne kadry.
Po czwarte dobra organizacja. Dodatkowo, w przypadku Filii „Karolew” bywalcy mogą wpływać na
kształt oferty.
Respondent Karolew: O jednej rzeczy trzeba powiedzieć, mamy swój zarząd 3osobowy i mamy
spotkania tutaj z pracownikami od czasu do czasu i ustalamy sobie programy też. Czyli jeżeli
zgłaszają nam koledzy i koleżanki jakieś potrzeby to my to staramy się później wprowadzić do
programu.
Respondent Karolew: Mamy, oczywiście. To jest bardzo istotne i w związku z tym nie powstaje taka
sytuacja, że ktoś nam tą ofertę nam narzuca, owszem są różne natomiast inspiracja pochodzi od nas.
Respondent POS: W ogóle Poleski Ośrodek jest jak by tu powiedzieć, jest oazą na tle pustkowia
jakim jest Retkinia bo nie ma nic na osiedlu, ani kina.
Natomiast wśród spraw, które chcieliby zmienić respondenci są przede wszystkim te związane
z wysokością środków finansowych oraz infrastrukturą. Oto przykładowe wypowiedzi respondentów:
Respondent Karolew: Ja jeżeli mogę powiedzieć to niezadowoleniem jest ilość miejsc i uczestników.
Jest to też pewnie związane z finansami, że na taką dużą grupę członków myślę, że jeżeli zajęcia się
odbywają dla 6 czy 10 osób to jest nie dużo.
Respondent Karolew: I lokal jest za mały, nawet na te 200 osób.
Respondent Karolew: Czy ja bym mogła jeszcze coś dodać do koleżanki wypowiedzi? [M: tak] bo to
jest bardzo ważne. Tu jest dużo starszych ludzi, chorują na serce, przeróżne dolegliwości. Nam tu
brakuje powietrza, klimatyzacji. Występowaliśmy z wnioskiem w Projekcie Obywatelskim, niestety nie
przeszliśmy, spróbujemy w tym roku ale gdyby była taka możliwość, żeby ktoś po prostu pomógł nam
w tej dziedzinie, dofinansował czy sfinansował to na pewno cała nasz grupa i cała społeczność bardzo
wdzięczna. Zdarza się, że przy takich większych imprezach komuś się zrobi słabo, niedobrze i jest to
bardzo niebezpieczne.
Respondent Karolew: Też taka oferta, dotacje, jeżeli chodzi o Urząd Miasta - no mi się wydaje, że ta
dotacja powinna być też kierowana ilością osób, ilością zajęć, uczestników. Nie równo dzielić, mamy
5 ośrodków w Łodzi – no to powinno być jakoś sprawdzone i tyle osób co u nas uczestniczy w tych
różnych zajęciach to przekracza te możliwości. Tu są środki. Są różne zajęcia, czy to warsztaty czy
takie czy siakie to trzeba kupić te materiały, przygotować, na to idą jakieś środki a wiele takich zajęć
mamy darmowych ze środków państwowych, z tych przydziałów.
Respondent POS: Kiedyś jak było więcej sponsorów przyjeżdżało więcej aktorów znanych, w tej
chwili tego nie ma no bo nie ma aktorów. Chodzi o kasę. Trudno nam wymienić kto tu był, raczej kto
nie był byśmy mogły powiedzieć z wielkich aktorów, już nieżyjących nawet.
W wywiadzie pojawiła się także kwestia grup, do których powinna być skierowana oferta ośrodków lub
tych, których oferta nie uwzględnia. W tym obszarze badani wydają się być dość mocno
spolaryzowani. Podczas sesji w Poleskim Ośrodku Sztuki dyskusja skoncentrowała się wokół
społeczności lokalnej/sąsiedzkiej. Badani zastanawiali się, czy możliwa byłaby aktywizacja kulturalna
mieszkańców osiedla. Jednak bywalcy POS doszli do wniosku, że trudno byłoby zmobilizować ludzi,
którzy nie interesują się kulturą i de facto nigdy się nią nie interesowali.
Respondent POS: Są takie grupy bo jak ktoś nigdy nic nie czytał to na starość też nie będzie czytał.
Jak nie chodził po górach za młodu to na starość też nie będzie chodził. Po co on tu przyjedzie jak
sobie telenowele ogląda w telewizorze.
Respondent POS: Trzeba mieć tą chęć, żeby przyjść.
Moderator: Ale uważacie, że mógłby coś zrobić POS, żeby tych ludzi tutaj zachęcić?
Respondent POS: Nie
Respondent POS: Nie, to od ludzi zależy
Respondent POS: Nie, jak ktoś nie chce to się go nie zmusi.
Respondent POS: Powinny tu być seriale najwidoczniej
Respondent POS: Nie, to już nas nie ma
Natomiast podczas sesji w Filii „Karolew” dyskusja toczyła się wokół ewentualnej integracji
międzypokoleniowej. Badani zastanawiali się, czy możliwe byłoby włączenie w działania ośrodka
młodzieży. Zdania w tej kwestii były podzielone.
Respondent Karolew: Mamy czasem wiosenne spotkania w szkole, piknik i młodzieży tam nie ma.
Nie są zainteresowani, młodych ludzi nie interesuje nasz los, nasze życie. Dzieci owszem, zdarza się
nam, takie integracyjne spotkania ale wyżej nie wiem czy to miałoby sens.
Respondent Karolew: Ale my może bliżej poznalibyśmy tą młodzież a młodzież nas. Wtedy może
częściej by ci ktoś ustąpił w tramwaju.
Respondent Karolew: Brak zainteresowania ze strony młodych
Respondent Karolew: Ale to nie ma zachęty jakiejś takiej wspólnej.
Respondent Karolew: Trudno, żebyśmy to my starsi wyszli z inicjatywą.
Respondent Karolew: A dlaczego nie?
Respondent Karolew: To powinno wyjść z jednej i z drugiej strony.
Respondent Karolew: Między nami mówiąc inicjatywa jest z góry skazana na niepowodzenie. Młodzi
nie będą zainteresowani.
Respondent Karolew: Jestem tego samego zdania.
Respondent Karolew: Ale gdybyśmy na przykład pochwalili się osiągnięciami swoimi, ja mieszkam
blisko pałacu, tam są koncerty, tam się dużo dzieje i myślę, że taka zachęta, żeby przyszli, pokazali
się ze swoją działalnością. Od czegoś trzeba zacząć.
Kluczową dla diagnozy, a zarazem niezwykle dyskusyjną kwestią, był zasięg działalności
poszczególnych ośrodków. Chcieliśmy dowiedzieć się, czy w opinii badanych takie miejsca jak POS
i jego filie powinny koncentrować swoje działania na społeczności lokalnej/osiedlowej, czy też oferta
powinna być skierowana do szerszego grona odbiorców. W przypadku POS uczestnicy fokusa
optowali za dualnym modelem, czyli połączeniem działań o charakterze lokalnym z działaniami
ponadlokalnymi.
Respondent POS: Ja uważam, że ponadlokalny
Respondent POS: Ja też tak uważam
Respondent POS: ja też
Respondent POS: Ja myślę, że jedno i drugie
Moderator: A czy ktoś z Państwa uważa, że powinni się skupić tylko na mieszkańcach tego
osiedla?
Respondent POS: Nie, nie absolutnie
Respondent POS: To nie ośrodek wybiera ludzi tylko ludzie ośrodek
Respondent POS: Dokładnie
Respondent POS: Jak ludzie kupują Kalejdoskop i coś zobaczę tam i mnie zainteresuje to idę.
Natomiast bywalcy „Karolewa” zdecydowanie stawiają na osiedlowy charakter działań. Mają bowiem
świadomość, że obecna infrastruktura ośrodka i zasoby materialne i kadrowe nie pozwalają im
funkcjonować w innej formie. Wydaje się także, że odpowiada im ten model. Natomiast bardzo silnie
podkreślali możliwość ewentualnego rozwoju przy wsparciu np. rad osiedli.
Respondent Karolew: Nie ma innej możliwości, mamy za mało opiekunów, mamy za mało miejsca,
mamy za mało do powiedzenia.
Respondent Karolew: Mi się wydaje, że brakuje nam wsparcia rady osiedli. Rady osiedlowe mając
środki i mając jakieś programy, które mogą realizować, gdyby te rady nawiązały jakąś współpracę
z naszym ośrodkiem kultury to byłoby to z pożytkiem dla obu stron a poza tym dla mieszkańców tutaj
osiedla.
Respondent Karolew: Trzeba zwrócić uwagę na jedną rzecz, jeżeli mówimy tutaj o wymiarze osiedla
to osiedle, rada osiedlowa operuje znaczy teren bo odtąd do połowy Retkini. Skromne nasze warunki
lokalowe nie pozwolą na to, żeby sprowadzić ludzi stamtąd. Trzeba by przyjąć orientację na sprawę
Karolewa. Nie sięgajmy na całe osiedle. I tak mnóstwo ludzi spoza osiedla, z miasta, z Widzewa
przyjeżdżają do nas na tą atmosferę i klimat nasz.
Ostatnim problemem poruszanym podczas dyskusji była próba wskazania przez badanych
pożądanych z ich punktu widzenia działań. Pomimo, iż bywalcy wysoko oceniają ofertę ośrodków
i deklarowali, że mają cały wachlarz zajęć, chcieliśmy jednak zmobilizować ich do wymyślenia, jakie
działania, wydarzenia, zajęcia byłyby dla nich interesujące i mogły odbywać się w ośrodku. Dyskusja
wokół tej kwestii podzieliła grupy fokusowe. Na spotkaniu w POS część badanych nie chciałaby
wprowadzać żadnych zmian czy uzupełnień. Momentami można było odnieść wrażenie, że irytuje ich
próba odgórnie narzuconej „konieczności zmian”. Badani niezbyt chętnie widzą się w roli twórców
działań. Jak podkreślili, są już w tym wieku, że niekoniecznie mają siłę organizować się sami. Chcą
aby to dla nich organizowano działania. Tak ujęła to jedna z respondentek:
Respondent POS: (…) A w tym wieku jak my, 79 lat to mi się nie chce, ja robię wszystko tylko dla
przyjemności. Nie interesują mnie żadne inicjatywy, żadne programy. Tylko myślę sobie, żeby jechać
w marcu w góry, we wrześniu nad morze, przeczytać ciekawą książkę, przyjść tutaj do ośrodka.
Jednak w trakcie dyskusji pojawiły się inne głosy, które zgłaszały pomysły ewentualnych działań.
Wśród nich wymienione zostały spotkania z mniejszościami, spotkania związane z historią Łodzi, jej
architekturą, kursy komputerowe, wystawy sztuki dzieci, spotkania poświęcone dietetyce i zdrowemu
żywieniu.
Respondent POS: Ale ja coś powiem teraz. Sądzę, że to by zainteresowało. Były spotkania
z mniejszościami, które w Łodzi są. Były spotkania z Romami, z pisarzem. My w zasadzie nie znamy
tej kultury bo oni stanowią zamknięte grono i bardzo tego pilnują zresztą. Gdyby znowu się wznowiło
takie spotkanie z Romami, dlaczego nie z mniejszością żydowską.
Respondent POS: Myślę, że są osoby, które nie mają do czynienia z komputerem a przydałoby się,
żeby nie zawstydzić się przed wnukami.
Respondent POS: Ale taki projekt komputerowy był już zgłaszany i nie wypaliło, dlatego że musi być
ilość odpowiednia komputerów a tu są 3 czy 2.
Respondent POS: A ja mam jeszcze jeden pomysł. Drugim pomysłem to może zorganizować, tylko
nie wiem jaka forma tego. Chodzi o dietetykę. Wszystkie osoby w takim wieku jak się tutaj spotykają
to o dietetyce niewiele wiedzą. (…) Ja mówię o zdrowym żywieniu. Trzeba się tego też nauczyć bo
nie wszyscy potrafią.
Respondent POS: Bardzo bym chciała, ponieważ Łódź jest miastem specyficznym, nie ma
opracowań o historii Łodzi takich porządnych. Owszem są książki w tej chwili jak Wielkie Rody
Fabrykanckie i tak dalej, ale zróbmy coś, żebyśmy lepiej poznali historię
naszego miasta i te
dzielnice.
Respondent POS cd: My już rozpoczęliśmy taki cykl i czytania książek właśnie na temat Łodzi,
trochę na temat historii żydowskiej. W każdym bądź razie może wróćmy do tego, jeżeli mieszkamy
w tym mieście to powinniśmy znać historię tego miasta.
Działaniami, na jakie przede wszystkim, wskazali bywalcy „Karolewa” są wycieczki (krajoznawcze i po
Łodzi). Bywalcy Filii „Karolew”, podobnie jak bywalcy POS, również nie są przekonani do wychodzenia
z inicjatywą, choć nie brakuje im zapału, energii i pomysłów odnośnie możliwych do podjęcia działań.
Jak sami wskazują ogranicza ich przede wszystkim infrastruktura. Jeden z uczestników ujął to
w następujący sposób:
Respondent: My mamy taką amerykańską zasadę. Rzeczy trudne u nas się robi natychmiast
a rzeczy niemożliwe zajmują nam tylko trochę więcej czasu.
W dniu 15.04 w siedzibie Teatru Szwalnia odbyło się spotkanie sąsiedzkie. Motywem przewodnim
tego spotkania była historia budynku, w którym obecnie funkcjonuje teatr, a wcześniej mieścił się
między innymi Dom Kultury Kolejarz. W ramach otwartego spotkania, na które zapraszani byli
mieszkańcy osiedla, odbyła się projekcja dwóch krótkich filmów. Pierwszy to retrospekcja dawnego
Domu Kultury Kolejarz, w którym wypowiadali się jego dawni pracownicy. Można było także zobaczyć
szereg starych fotografii dokumentujących życie kulturalne w DK Kolejarz oraz czasy świetności
obecnej siedziby Teatru Szwalnia. Film miał za zadanie przywołać wśród zgromadzonych osób
wspomnienia, które mogłyby uzupełnić treści znajdujące się w filmowym obrazie. Drugi film,
zatytułowany „Wróżki”, to krótka forma z udziałem dzieci mieszkających na osiedlu, które
z jednej strony starają się dociec, poprzez odpytywanie dorosłych mieszkańców osiedla, dawnego
obrazu ich obecnego miejsca zamieszkania. Pytania odnoszą się także do wspomnień
o dawnym DK Kolejarz. Druga część filmu to próba pokazania marzeń dzieci odnośnie współczesnego
stanu osiedla. Dzieci odgrywające rolę wróżek wyczarowują przedmioty, które w ich ocenie,
wzbogaciłyby osiedle i zmieniły jego charakter oraz stronę wizualną. Wyobraźnia dzieci nie ogranicza
się tylko do strony wizualnej, życzenia odnoszą się także do pożądanych ludzkich zachowań, w tym
np. większej tolerancji. Można odnieść wrażenie, że oba filmy stanowią zestawienie dwóch obrazów
tego samego miejsca. Przeszłość wypełniona dość intensywnym życiem kulturalnym osiedla, którego
centralnym punktem był Dom Kultury Kolejarz oraz teraźniejszość, która przez długi czas pozbawiona
była działań kulturalnych, co doprowadziło je do stanu kulturalnego pustkowia.
Projekcjom filmów towarzyszyła próba nawiązania rozmowy, przy kawie i cieście. Z jednej strony na
temat przeszłości i próby odtworzenia jej w pamięci mieszkańców osiedla, z drugiej dotyczyła ona
rozpoznania aktualnych potrzeb kulturalnych mieszkańców oraz roli, jaką powinien odgrywać Teatr
Szwalnia. Na spotkaniu zebrani zostali także poinformowani o programie Dom Kultury +,
w ramach którego planowane jest ogłoszenie konkursu na projekt zgłoszony przez odbiorców POS lub
jego filii. W związku z tym, podczas dyskusji próbowano dowiedzieć się, jakie potrzeby mają
uczestnicy spotkania oraz jak chcieliby je zrealizować. Podczas pierwszego spotkania można się było
między innymi dowiedzieć, że uczestniczki dysponują dużą ilością książek, które z chęcią oddałyby
w celu dalszego ich użytkowania. W ten sposób narodził się spontaniczny pomysł, by ewentualnie
napisać projekt, który bazowałby na zasobach książkowych mieszkańców osiedla, np. w celu
przekazania ich osobom, które mogłyby zrobić z nich użytek. Innym, na bieżąco rozpatrywanym
pomysłem, była możliwość odtworzenia w siedzibie Szwalni dawnej biblioteki, ewentualnie czytelni.
We wspomnieniach uczestniczek spotkania, jak i wypowiedziach filmowych dawnych pracowników DK
Kolejarz, biblioteka była jedną z głównych funkcji dawnego ośrodka. Biblioteka dysponowała podobno
jednym z większych księgozbiorów w Łodzi. Innym pomysłem była propozycja, by Teatr Szwalnia był
miejscem spotkań towarzyskich dla mieszkańców osiedla, gdzie sąsiedzi mogliby spotkać się przy
kawie i porozmawiać. Uzasadnieniem dla tego pomysłu był fakt, że w pobliżu nie ma żadnej kawiarni
ani innego miejsca spotkań towarzyskich. Na dodatek seniorki zgormadzone w Teatrze Szwalnia
podnosiły kwestię finansów. Ich niewielkie zasoby nie pozwalają często na wyjścia do tego typu
miejsc. Tym bardziej ww. pomysł wydaje się zasadny a jego realizacja potrzebna.
Spotkaniu towarzyszyła także próba usystematyzowania rodzaju potrzeb i sposobów ich realizacji. Na
stołach, które zostały przykryte papierem, umieszczono pytania dotyczące, tego, jakich działań
życzyliby sobie w Teatrze Szwalnia mieszkańcy osiedla. Pierwsze pytanie brzmiało: Z jakich wydarzeń
kulturalnych chciałbyś/chciałabyś skorzystać w Teatrze Szwalnia? Respondenci mogli dokonać
wyboru z następującej kafeterii odpowiedzi: (a) muzyka, (b) film, (c) teatr, (d) literatura, (e) taniec,
(f) fotografia, (g) historia miasta/dzielnicy, (h) sztuki wizualne, (i) gry planszowe, (j) inne, jakie.
Podobnie, jak w przypadku sesji fokusowych na Polesiu i Karolewie, najbardziej pożądanymi
wydarzeniami były te, związane z historią naszego miasta i dzielnicy. Jak pokazują spotkania istnieje
wśród badanych osób niedosyt wiedzy na temat historii Łodzi, jak również historii Bałut i Polesia.
Drugą najczęściej zaznaczaną kategorią były wydarzenia teatralne, a zatem te, które są już
realizowane przez Szwalnię. Pokazuje to, że działania te są ważne dla społeczności lokalnej. Poza
tymi dwoma kategoriami wskazane zostały także obszar literatury i gry planszowe.
Podsumowanie – diagnoza
Diagnoza Poleskiego Ośrodka Sztuki i jego dwóch filii – Karolewa i Teatru Szwalnia miała na celu
udzielenie odpowiedzi na kilka podstawowych kwestii. Pierwszym celem było (1) określenie zasobów
POS i jego filii. Analiza desk research, która objęła swoim zakresem dane udostępnione przez
Poleski Ośrodek Sztuki oraz te zamieszczone na stronie internetowej ujawnia dość skromne zasoby
materialne i zasoby ludzkie we wszystkich trzech miejscach. Po pierwsze, zauważalny jest brak
stosownego sprzętu, który jest także dostrzegany przez odbiorców. Tak skromne zasoby w postaci
sprzętu multimedialnego mogą stanowić w naszej ocenie przeszkodę do dalszego rozwoju POS, jak
również w dużej mierze ograniczać możliwości prowadzenia działań na szerszą skalę, a szczególnie
tych z zastosowaniem nowoczesnych technologii. Warto w tym kontekście wspomnieć także o „wieku”
sprzętu, jakim dysponują ośrodki. Część zapewne wymagałaby wymiany na nowy.
Zasoby ludzkie w postaci kadry zarządzającej i instruktorów również wydają się być niewystarczające.
Najszerszą kadrą dysponuje POS, zaś pozostałe dwie filie mają małą liczbę instruktorów, która jest
uzupełniana przez wolontariuszy. Niewielka liczba pracowników przekłada się przede wszystkim na
ograniczenia w organizowaniu kolejnych wydarzeń. Wzmocnienie kadry mogłoby przyczynić się do
rozwoju POS i pomóc w organizacji nowych form działalności. Z drugiej strony, kadra instruktorska to
bardzo mocna strona ośrodków. Badani bardzo wysoko oceniają pracę i zaangażowanie swoich
instruktorów, jak również kierownictwa ośrodków. W dużej mierze to pracownicy przyczyniają się,
w ocenie badanych, do sukcesu działań podejmowanych przez wszystkie miejsca. To oni tworzą
przyjazną atmosferę, która jest tak bardzo ceniona przez odbiorców. Bywalcy odnoszą się z niezwykłą
atencją do instruktorów, którzy w ich ocenie, poświęcają się dla nich.
Drugim analizowanym aspektem była infrastruktura. Najszerszym zapleczem infrastrukturalnym
dysponuje Poleski Ośrodek Sztuki. Infrastruktura Teatru Szwalnia koncentruje się w głównej mierze na
działalności teatralnej, co może ograniczać możliwość prowadzenia innych działań kulturalnych.
Pomieszczenia Filii „Karolew” mieszczą się na pierwszym piętrze budynku użytkowego, co z uwagi na
skierowanie jego oferty głównie do seniorów, może utrudniać niektórym z nich dotarcie do ośrodka.
Zgodnie z deklaracjami samych bywalców infrastruktura „Karolewa” to największa bariera rozwojowa.
Pomieszczenia, którymi dysponuje „Karolew” nie są w stanie pomieścić wszystkich chętnych do
udziału w organizowanych wydarzeniach. Tym samym, często Filia „Karolew” nie jest w stanie
sprostać nawet potrzebom osiedlowej społeczności. Drugim ważnym elementem w zakresie
infrastruktury jest stan budynku. Badani bardzo silnie podkreślali konieczność zainstalowania
klimatyzacji. Potrzeba ta motywowana była przez badanych liczbą uczestniczących w zajęciach osób
i ograniczoną do tego przestrzenią. Na dodatek wiele zajęć na „Karolewie” to zajęcia ruchowe
i taneczne, co powoduje, że seniorzy często odczuwają brak powietrza w pomieszczeniach. Z kolei
budynek Teatru Szwalnia wymaga zapewne remontu zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz.
W odniesieniu do form proponowanych przez ośrodki działań, uwagę zwraca ich dość szeroka gama.
Potencjalny klient domu kultury na Polesiu ma do wyboru zarówno wydarzenia okazjonalne, cykliczne,
stałe. Może wziąć udział w zajęciach, warsztatach, spotkaniach, dyskusjach, wykładach, wystawach,
festiwalach, przedstawieniach teatralnych. Ma także możliwość uczestniczenia w różnych grupach,
klubach hobbystycznych, zespołach amatorskich. Istnieje zatem możliwość uczestniczenia zarówno
w formach biernych, jak i czynnych. Wpływ na możliwość przeprowadzenia części działań ma
wspomniana wyżej infrastruktura. W przypadku „Karolewa”, według badanych, ogranicza ona
możliwość uruchomienia nowych działań, czy też organizowania ich częściej. W podobnie negatywny
sposób na potencjalne działania wpływa awaryjny sprzęt.
Zasięg prowadzonych działań jest różny w zależności od ośrodka. POS jako ośrodek główny prowadzi
działalność na najszerszą skalę – od działań lokalnych do międzynarodowych. Filia „Karolew” oraz
Teatr Szwalnia to ośrodki typowo lokalne i osiedlowe, w tym Teatr Szwalnia nastawiony jest głównie na
społeczność sąsiedzką, starając się budować z nią oddolne i bezpośrednie relacje, co nie zmienia
faktu, że na przedstawienia teatralne przychodzą widzowie z całej Łodzi. Wyniki badania pokazują, że
tak też identyfikowane są ośrodki przez mieszkańców Polesia. Co więcej, taki podział odpowiada
samym bywalcom POS-u i jego filii.
Sieć współpracy badanych domów kultury jest mało rozbudowana. Największą sieć zbudował Poleski
Ośrodek Sztuki. Współpracuje on głównie ze stowarzyszeniami oraz z komórkami UMŁ. Filia
„Karolew” i Teatr Szwalnia również wykazują się współpracą ze stowarzyszeniami. Polega ona głównie
na współorganizowaniu wydarzeń, zajęć, warsztatów w siedzibach ośrodków. Zdecydowanie brakuje
w tej sieci współpracy innych domów kultury, czy w ogóle instytucji kultury, choćby tych z terenu Łodzi.
Tylko POS ma stałą współpracę z jedną z filii bibliotecznych. Wskazane wydaje się nawiązanie
porozumienia chociażby z Łódzkim Domem Kultury, który powinien pełnić rolę zwornika dla
działalności domów i ośrodków kultury z terenu Łodzi i województwa łódzkiego. Można także
spróbować poszerzyć współpracę o inne instytucje kultury. Jest to szczególnie wskazane z uwagi na
fakt, że osoby odwiedzające domy kultury, to osoby niezwykle aktywne kulturalnie. Uczęszczają do
teatrów, muzeów, filharmonii. Podczas sesji fokusowych uczestnicy narzekali, że oferta kulturalna
Łodzi jest tak szeroka, że trudno czasem o harmonizację wydarzeń. Wydaje się, że współpraca
pomiędzy instytucjami kultury z terenu Łodzi mogłaby rozpocząć się choćby o próby wzajemnego
dostosowania oferty, tak by poszerzyć grono odbiorców każdej z nich.
Ostatnim elementem analizy desk research było określenie grup docelowych, do których kierowana
jest obecna oferta POS i jego filii. Grupami wspólnymi dla wszystkich trzech ośrodków są seniorzy
oraz dzieci. Dodatkowo, POS kieruje również swoje działania do osób dorosłych, młodzieży, osób
niepełnosprawnych, natomiast Teatr Szwalnia do osób niepełnosprawnych i społeczności sąsiedzkiej.
Celem drugim diagnozy było (2) określenie zainteresowań mieszkańców dzielnicy Polesie,
a szczególnie osiedli Karolew i Stare Polesie. Dla mieszkańców Starego Polesia i Karolewa
głównym obszarem zainteresowań kulturalnych są film, muzyka, literatura/poezja. Czwartą
dziedziną kultury, na którą wskazali badani jest teatr, choć poziom zainteresowania nim jest mniejszy
niż trzema wymienionymi wyżej. Najmniej osób interesuje się fotografią i tańcem. Badani aktywnie
i często uczestniczą w różnych formach działań kulturalnych (wiele lub kilka razy w roku).
Czynności wykonywane najczęściej w ciągu ostatnich 12 miesięcy, to czynności, które można
wykonywać w domu – korzystanie z internetu oraz czytanie książek. Aktywności, które wymagają
wyjścia z domu są wykonywane przez badanych najczęściej kilka razy w roku. Najczęściej
odwiedzanymi instytucjami kultury są kino, muzea i galerie, sale koncertowe i teatry. Najmniejszą
popularnością cieszą się wśród ankietowanych imprezy sportowe. ¾ respondentów w ogóle nie
uczestniczyło w tej formie wydarzeń kulturalnych w przeciągu ostatniego roku. Należy zwrócić uwagę,
iż nawet 1/3 badanych, nie uczestniczyła w życiu kulturalnym w ciągu ostatnich 12 miesięcy, które
wymagało wyjścia z domu. Osoby te nie były ani razu w teatrze, na wystawie czy koncercie. Dane
uzyskane z sesji fokusowych potwierdzają dość szeroki wachlarz zainteresowań adeptów domów
kultury, jak również ich uczestnictwo w wydarzeniach kulturalnych organizowanych przez inne
placówki. W pewnym sensie stanowi to wyzwanie dla takich miejsc jak POS, ponieważ by zaspokoić
w jakiejś choćby mierze zainteresowania badanych należy rzeczywiście mieć szeroką ofertę działań.
Szerokie zainteresowanie badanych filmem, muzyką i literaturą/poezją wskazuje, że warto inicjatywy
lokalne oprzeć o te formy aktywności kulturalnej. Dużą popularnością cieszą się obecnie kina
plenerowe, czy pokazy filmowe z muzyką na żywo. Może warto w tym kierunku sprofilować działania
lokalne.
Trzecim celem diagnozy było (3) określenie potrzeb i oczekiwań mieszkańców dzielnicy Polesie,
a szczególnie osiedli Karolew i Stare Polesie. Tak naprawdę, cel ten jest znacząco powiązany
z pozostałymi dotyczącymi potrzeb i oczekiwań mieszkańców względem samych lokalnych ośrodków
kultury. Dlatego trudno analitycznie rozdzielić oczekiwania „w ogóle” od tych względem ośrodka.
Imprezą, w jakiej najchętniej wzięłaby udział prawie połowa respondentów jest przegląd filmowy. Jest
to logiczne w kontekście deklarowanych zainteresowań badanych, wśród których film znalazł się na
czołowej pozycji. Wśród zainteresowań badanych pojawiła się również historia Łodzi. Jako, że Łódź
przez długi czas kojarzona była z przemysłem filmowym, może można pomyśleć o połączeniu obu
zainteresowań. Co trzeci badany wskazał na koncert muzyczny, a co piąty na festiwal teatralny lub
festiwal sztuki. Wskazania te całkowicie pokrywają się z preferencjami kulturalnymi badanych. Badani
chcieliby brać udział w wydarzeniach z dziedzin, którymi się interesują. Dodatkowo, respondenci
wskazali na festiwal kulinarny jako wydarzenie, w którym chcieliby wziąć udział. Wydaje się, że może
być to związane z modą na gotowanie lansowaną w ostatnich latach w mediach. Przegląd filmowy i
festiwal
kulinarny
były
także
preferowane
przez
osoby
niekorzystające
z
żadnego
z ośrodków. Najmniejszym zainteresowaniem wśród badanych cieszy się sport. Respondenci nie
uczestniczą w zdecydowanej większości w zawodach sportowych jako widzowie. Nie są także
zainteresowani czynnym uczestnictwem w tej formie spędzania czasu wolnego. Jedynie w badaniach
fokusowych padły słowa o dużym znaczeniu ruchu w wieku senioralnym, który przekłada się na lepszą
aktywność intelektualną.
Czwartym celem było dokonanie (4) oceny dotychczasowych działań Poleskiego Ośrodka Sztuki
i jego filii, jak i samej formuły działalności POS. Zdecydowana większość badanych oceniła
obecną ofertę kulturalną POS i jego filii jako bardzo dobrą i raczej dobrą (92,9%). Nikt
z respondentów nie ocenił oferty jako bardzo złej, a zaledwie pojedyncze głosy wskazywały, że oferta
jest raczej zła lub ani dobra, ani zła. Oznacza to wysoki poziom akceptacji obecnie proponowanej
oferty na poziomie ogólnym. Dopiero na poziomie pytań szczegółowych można zauważyć tendencje
ku reorientacji oferty. Ponad połowa badanych odwiedza swój ośrodek kultury raz w tygodniu lub
częściej. 1/5 badanych odwiedza go raz na 2-3 miesiące. Oznacza to, że większość osób
uczęszczających do POS i jego filii jest z nimi mocno związana i stanowią one ważny punkt na mapie
działań kulturalnych badanych. Na pewno lokalny dom kultury można uznać, w większości
przypadków, za najczęściej odwiedzaną instytucję kultury. A zatem jest on często „oknem na
świat kultury”.
Grupa osób niekorzystająca z usług POS i jego dwóch filii nie robi tego, ponieważ w ogóle nie
korzysta z oferty domów kultury, nie zna oferty badanych ośrodków, nie ma świadomości ich
istnienia. Osoby te głównie interesują się filmem i muzyką, bądź też deklarują, że w ogóle nie
interesują się kulturą. Na tej podstawie można wysunąć wniosek, iż osoby dotychczas nie będące
klientami lokalnych ośrodków kultury dzielą się na dwie grupy – tych, którzy wykazują zainteresowanie
kulturą i tych, którzy takiego zainteresowania nie wykazują. Pierwsza grupa na dodatek ma zbieżne
preferencje kulturalne z osobami uczęszczającymi do POS i jego filii. Brak znajomości oferty
badanych ośrodków oraz brak świadomości u części badanych ich istnienia oznacza, iż należy
rozważyć wzmocnienie działań promocyjnych co najmniej na terenie osiedli Stare Polesie i Karolew.
W odniesieniu do poziomu rozpoznawalności oferty i uczestnictwa w poszczególnych działaniach
należy wskazać, że lepiej ze słyszenia swoją ofertę znają bywalcy Filii „Karolew”. Sztandarowe
dla niej wydarzenia rozpoznało pond ¾ badanych. Natomiast w przypadku Poleskiego Ośrodka Sztuki
o flagowych działaniach słyszała połowa respondentów uczęszczających do POS. Mniej więcej
o 1/3 mniej badanych uczestniczy w działaniach organizowanych przez ośrodki, niż zna je ze
słyszenia. Świadczy to o dość dużym potencjale mobilizacyjnym, który pozostaje w odwodzie.
A zatem poza grupą osób, które nie korzystają z oferty POS i jego filii do zmobilizowania pozostają
osoby mające świadomość oferty, ale z niej niekorzystające.
W odniesieniu do funkcji, jaką powinien pełnić lokalny ośrodek kultury badani byli mocno podzieleni.
Co czwarta osoba uważa, że lokalny ośrodek kultury powinien przede wszystkim pełnić rolę ośrodka
animacji kulturalnej. 1/5 badanych wskazała na centrum aktywności lokalnej. W dalszej kolejności
znalazły się świetlica kulturalna oraz placówka edukacyjna. Najmniej respondentów widzi
w lokalnym ośrodku sztuki społeczny inkubator sztuki, miejsce rozrywki, czy organizatora ruchu
amatorskiego. Odpowiedzi w tej kwestii różnią się między sobą w zależności od grupy respondentów.
Według odwiedzających POS ich ośrodek kultury powinien być przede wszystkim ośrodkiem animacji
kulturalnej, według gości Filii „Karolew” powinna ona być centrum aktywności lokalnej, ale także
miejscem spotkań towarzyskich. Teatr Szwalnia według oceniających powinien być ośrodkiem
animacji kulturalnej oraz organizatorem ruchu amatorskiego.
Piąty cel dotyczył (5) określenia sposobów/pomysłów na zaspokojenie potrzeb mieszkańców
dzielnicy Polesie, a szczególnie osiedli Karolew i Stare Polesie, w postaci docelowych działań,
jakie mógłby podjąć POS. Lokalny ośrodek kultury w ocenie prawie połowy respondentów powinien
przede wszystkim organizować imprezy kulturalne, edukację kulturalną oraz warsztaty twórcze.
Warto odnotować także, że 1/5 badanych wskazała prowadzenie edukacji ekologicznej jako ważny
obszar działalności lokalnych ośrodków kultury. Badani mają bardzo zróżnicowane potrzeby odnośnie
zajęć. Najbardziej potrzebnymi zajęciami są według ¼ respondentów filmowe, muzyczne, dla
dzieci z rodzicami, integracyjne, fotograficzne, plastyczne oraz taneczne. Warto podkreślić, że
osoby, które nie korzystają z oferty żadnego ośrodka chętnie widziałyby w ofercie zajęcia dla dzieci
z rodzicami, filmowe i ogrodnicze. Badani nie wskazali zdecydowanego faworyta jeśli chodzi
o wydarzenia, których najbardziej ich zdaniem brakuje w POS i jego filiach. Uzyskane odpowiedzi
wskazują na zbyt małą liczbę lub brak działań angażujących i integrujących społeczność
lokalną oraz projekcji filmowych. Film, to jedno z głównych zainteresowań badanych i w badaniu
konsekwentnie stawiają na tę dziedzinę kultury. W tym kontekście warto byłoby się zastanowić nad
organizacją cyklicznych projekcji filmowych, przeglądów lub festiwalu filmowego. Co dziesiątemu
respondentowi brakuje także spotkań międzypokoleniowych.
Cel szósty zakładał (6) wskazanie grup docelowych dla działań podejmowanych przez POS
i jego filie. Zdecydowana większość ankietowanych uznała, że podstawową grupą, do której powinna
być skierowana oferta lokalnego ośrodka kultury są dzieci oraz seniorzy. Ponad połowa uznała za
właściwego adresata oferty młodzież. Tym bardziej więc warto pomyśleć o realizacji projektów
międzypokoleniowych.
Cel siódmy diagnozy (7) miał przynieść określenie potencjału aktywizacji społeczności lokalnej
do działań podejmowanych przez POS i jego filie. Ważnym wnioskiem płynącym z badania jest fakt
prawie zerowego współtworzenia przez odbiorców zajęć i wydarzeń. Oferta POS i jego filii jest
konstruowana i organizowana przez pracowników placówek. Do tych działań nie angażuje się ani
bywalców, ani społeczności lokalnej. Bywalcy występują zatem wyłącznie w roli biernych odbiorców.
Można przypuszczać, że istnieje sztywny podział na nadawców i odbiorców, którzy nie wymieniają się
pełnionymi przez siebie rolami. We współczesnej kulturze trend wydaje się być odwrotny. Coraz
częściej artyści i animatorzy organizujący działania kulturalne starają się zaktywizować publiczność
i wciągnąć ją w swoje twórcze działania. Wydaje się, że również w działalności POS warto byłoby
uczynić krok w tę stronę.
Badanie w ramach diagnozy pozwoliło także na stworzenie profilu odbiorcy poszczególnych ośrodków
– Poleskiego Ośrodka Sztuki, Filii „Karolew” oraz Teatru Szwalnia.
Profil bywalca Poleskiego Ośrodka Sztuki
Osoby uczęszczające do Poleskiego Ośrodka Sztuki najbardziej interesują się literaturą/poezją,
filmem i muzyką. Bywalcy Poleskiego Ośrodka Sztuki odwiedzają go z różną częstotliwością.
Najwięcej osób robi to raz w tygodniu i częściej, raz na 2-3 miesiące lub dwa-trzy razy w miesiącu.
Oferta w ocenie uczęszczających do POS jest raczej dobra i bardzo dobra. Odbiorcy oferty POS
rozpoznają głównie duże imprezy takie jak: Międzynarodowy Dzień Sąsiada, Festiwal Literatury,
Plener
Wikliniarski,
Międzynarodowe
Triennale
Tkaniny,
Dyskusyjny
Klub
Książki.
Słabo
rozpoznawalnym projektem dla klienta POS jest Wakacyjna Spiżarnia Babci Poli oraz Pierwszy Nocny
Turniej Scrabble. Najczęściej odwiedzaną formą działań są zajęcia. Poza tym, co czwarty bywalec
wziął udział w Międzynarodowym Dniu Sąsiada oraz Dyskusyjnym Klubie Książki. Nikt nie brał udziału
w Wakacyjnej Spiżarni Babci Poli ani w Pierwszym Nocnym Turnieju Scrabble. Jeszcze gorzej
prezentuje się współorganizowanie wydarzeń. W zdecydowanej większości nikt z badanych nie
współtworzył żadnego z wydarzeń. Korzystający z Poleskiego Ośrodka Sztuki najchętniej byliby
uczestnikami przeglądu filmowego, koncertów muzycznych i festiwali sztuki. Według odwiedzających
POS ich ośrodek kultury powinien być przede wszystkim ośrodkiem animacji kulturalnej. Zgodnie ze
wskazaniami bywalców POS, ich ośrodek powinien zajmować się wystawami sztuki i edukacją
kulturalną, spotkaniami literackimi i warsztatami twórczymi oraz imprezami kulturalnymi. W POS
najbardziej potrzebnymi zajęciami są te o charakterze integracyjnym, plastyczne, fotograficzne
i filmowe. Ankietowani uczęszczający do POS wskazali, że najbardziej brakuje im działań
angażujących i integrujących społeczność lokalną, spotkań międzypokoleniowych, projekcji filmowych.
Bywalcy POS wskazali na seniorów i dzieci, w następnej kolejności na młodzież.
Profil bywalca Filii „Karolew”
Bywalcy
Filii
„Karolew”
szczególnie
interesują
się
natomiast
filmem,
muzyką,
teatrem,
literaturą/poezją. Są to osoby najczęściej odwiedzające swój ośrodek, ponieważ zdecydowana
większość z nich robi to raz w tygodniu i częściej. W większości oceniają oni ofertę swojego ośrodka
bardzo dobrze oraz raczej dobrze. Najbardziej rozpoznawalnymi wydarzeniami organizowanymi przez
Filię „Karolew” są Ogólnopolski Festiwal Artystyczny Ruchu Seniora „Piernikalia” oraz warsztaty
rękodzieła dla seniorów. Ponad połowa respondentów zna ze słyszenia takie przedsięwzięcia jak
warsztaty tańca towarzyskiego, warsztaty komputerowe, chór Karolinki, warsztaty enkaustyczne,
spacery nordic walking. Największą frekwencją wśród badanych przez nas wydarzeń cieszył się
Ogólnopolski Festiwal Artystyczny Ruchu Seniora „Piernikalia”. Co trzeci respondent wziął udział
w warsztatach komputerowych, enkaustycznych i rękodzieła dla seniorów. Bywalcy Filii „Karolew”
chętni są do uczestniczenia w koncertach muzycznych, festiwalach teatralnych i projekcjach
filmowych. Według gości Filii „Karolew” powinna ona być centrum aktywności lokalnej, ale także
miejscem spotkań towarzyskich. Ich dom kultury powinien organizować przede wszystkim imprezy
kulturalne, warsztaty twórcze, kursy artystyczne oraz prowadzić zespoły amatorskie. W Filii „Karolew”
pożądane byłby przede wszystkim zajęcia lub warsztaty taneczne, muzyczne i teatralne. Badani
korzystający z oferty Filii „Karolew” wskazali, iż najbardziej brakuje im projekcji filmowych, działań
angażujących
i
integrujących
społeczność
lokalną,
festiwalu
kulinarnego,
spotkań
międzypokoleniowych. Ankietowani z Filii „Karolew” uznali, że grupą docelową powinni być seniorzy
i dzieci, młodzież zaś w mniejszym stopniu.
Profil bywalca Teatru Szwalnia
Odwiedzający głównie Teatr Szwalnia interesują się teatrem, muzyką i filmem. Teatr Szwalnia
odwiedzany jest dużo rzadziej niż pozostałe dwa ośrodki – raz na 2-3 miesiące lub raz w roku
i rzadziej. Bywalcy Teatru Szwalnia oceniają jego ofertę jako raczej dobrą. Bywalcy raczej rozpoznają
działania Szwalni. Przeciętny odbiorca słyszał o „Szwalni dla Seniorów”, spotkaniach autorskich,
koncertach i spotkaniach muzyków, festiwalach. Goście Szwalni zadeklarowali chęć uczestnictwa
w festiwalu teatralnym, festiwalu sztuki i widowisku tanecznym. Teatr Szwalnia według oceniających
powinien być ośrodkiem animacji kulturalnej oraz organizatorem ruchu amatorskiego. Respondenci
oceniający Szwalnię wskazali na warsztaty twórcze, kursy artystyczne, prowadzenie zespołów
amatorskich oraz edukację ekologiczną jako podstawowe działania. W Teatrze Szwalnia chętnie
widziano by zajęcia teatralne i filmowe. Osoby bywające w Szwalni wskazały na spotkania
międzypokoleniowe, działania angażujące i integrujące społeczność lokalną, kameralne koncerty.
Odwiedzający Teatr Szwalnia postawili przede wszystkim na młodzież i artystów amatorów jako
docelowe grupy działań.
Celem działań podejmowanych w ramach programu Dom Kultury + jest poszerzenie dostępu do
kultury, stworzenie warunków sprzyjających rozwojowi współpracy, komunikacji, pobudzenie
aktywności obywatelskiej w przestrzeni kultury, wykreowanie warunków sprzyjających nowoczesnej
edukacji kulturalnej i artystycznej.
Zgodnie z założeniami modelowy dom kultury powinien:
 posiadać umiejętność budowy strategii rozwoju i funkcjonowania w oparciu o analizę lokalnej
sytuacji społeczno-ekonomicznej,
 być aktywnym uczestnikiem życia społecznego w danej gminie,
 stwarzać możliwości wielostronnej edukacji kulturalnej,
 być otwartym na wszystkie grupy społeczne,
 kształcić postawy aktywnego uczestnictwa w kulturze,
 angażować artystów w życie kulturalne społeczności lokalnych,
 integrować społeczności lokalne za pomocą działań kulturalnych,
 przeciwdziałać wykluczeniu społecznemu i jego skutkom,
 przyczyniać się do rozwoju gminy,
 być moderatorem dialogu w społeczności lokalnej,
 budować postawy otwartości i tolerancji.
Celem strategicznym programu Dom Kultury+ Inicjatywy lokalne jest inicjowanie działań służących
wzmocnieniu
zaangażowania
domów kultury w życie społeczności lokalnej,
odkrywaniu
i rozwijaniu potencjału i kapitału kulturowego jej członków oraz kulturotwórczych zasobów
społeczności. Pierwszym ważnym etapem jest przeprowadzenie diagnozy, która ma pomóc
w wypracowaniu a następnie prowadzeniu nowatorskich działań animacyjnych, ukierunkowanych na
bezpośrednią i bliską współpracę z przedstawicielami społeczności lokalnej. Główny nacisk programu
położony jest na nawiązywanie przez dom kultury stałych relacji z mieszkańcami miejscowości, na
terenie których działa. Odkrywanie talentów i wzmacnianie potencjału społecznego ma owocować
stworzeniem wspólnych projektów na rzecz społeczności lokalnych i przestrzeni publicznej. Działania
podejmowane przy realizacji zadań mają służyć przede wszystkim: inicjowaniu nowych praktyk
w zarządzaniu instytucją kultury, odkrywaniu i pobudzaniu aktywności społecznej, wspomaganiu
rozwoju kapitału społecznego i kulturowego, a także poznawaniu nowych możliwości współpracy
z mieszkańcami. Jednym z oczekiwanych efektów programu jest wzmocnienie roli domu kultury jako
miejsca otwartego, wspólnego dla wszystkich mieszkańców.
Powyższym celom służyła właśnie niniejsza diagnoza. W jej podsumowaniu, na bazie uzyskanych
wyników, pragnę wskazać potencjalne kierunki działań, na które powinny w naszym przekonaniu
odpowiadać składane w ramach konkursu projekty. Tym co należy podkreślić z całą mocą jest fakt, że
dom kultury jako instytucja pełni rolę „okna na świat kultury”. Z uwagi na to, że jest miejscem bliskim
przestrzennie staje się dla wielu osób (w tym głównie seniorów i dzieci w przypadku POS i jego filii)
miejscem socjalizacji kulturalnej zarówno tej pierwotnej, jak i wtórnej. Na podstawie uzyskanych
wyników wydaje się, że tę socjalizację należy uznać za udaną. Bywalcy wszystkich trzech ośrodków
uznali bowiem, że tym, co cenią sobie szczególnie w odwiedzanym przez siebie ośrodku jest
atmosfera pozwalającą czuć się „jak u siebie”. Na tej podstawie można wnioskować, że POS i jego
filie to miejsca otwarte. Pojawia się tu jednak jedno zastrzeżenie. Są to miejsca otwarte przede
wszystkim dla stałych bywalców. Wzajemne opinie odbiorców POS i Filii „Karolew” wskazują, że osoby
spoza tego grona nie czują się komfortowo w „nie swoim ośrodku”. Jeśli dom kultury ma służyć
wszystkim mieszkańcom, to zapewne trzeba postawić na działania mające zachęcić do odwiedzin
ludzi spoza stałego kręgu odbiorców. Te działania mogą mieć charakter miękki, jak i infrastrukturalny.
Z jednej strony, o otwartości instytucji decyduje jej kubatura, z drugiej postawa i nastawienie
pracowników. W przypadku wymiaru infrastrukturalnego zapewne trudne byłoby sugerowanie remontu
czy przebudowy, bo nie taki był cel niniejszej diagnozy. Jednakże, nie oznacza to, że nie można
poprzez drobne korekty, uczynić POS bardziej dostępnym i przychylnym, szczególnie dla osób
przybywających tam po raz pierwszy. Chodzi bowiem, przede wszystkim, o wywarcie określonego
wrażenia. W dużej mierze to ono przesądza o ocenie instytucji. To ono decyduje, czy uznamy
instytucję za otwartą i sprzyjającą, czy wręcz odwrotnie – zamkniętą i nieprzyjazną. Ową otwartość
można osiągnąć poprzez zniesienie barier dostępu. Czasem przy sprzyjającej pogodzie może to być
pozostawienie otwartych drzwi i furtki. We wnętrzu, szczególnie w holu, należałoby natomiast
pomyśleć o ustawieniu krzesełek dla oczekujących na zajęcia. Krzesełka byłby także wskazane przy
organizacji imprez typu wernisaże, które obecnie odbywają się na stojąco. Dla odbiorców POS,
których zdecydowana większość to seniorzy, możliwość skorzystania z miejsca siedzącego może być
bardzo ważna. Warto także pomyśleć o ewentualnych szkoleniach dla pracowników ośrodków, którzy
mogliby później wykorzystywać zdobyte umiejętności interpersonalne do przyciągania odbiorców.
Należałoby wypracować pewien model prokliencki, szczególnie w odniesieniu do nowych odbiorców.
Warto byłoby takie osoby oprowadzić po ośrodku, udzielić im szczegółowych informacji na temat
oferty, wskazać odpowiednie zajęcia. Często bowiem pracownicy tzw. pierwszego kontaktu, stanowią
w oczach odbiorców barierę, o czym również, w trakcie sesji fokusowych, mówili badani. Wydaje się,
że z podobnym problemem borykają się muzea, w których osoby pilnujące wystaw postrzegane są
jako strażnicy utrudniający swobodny odbiór sztuki. Taka postawa przekłada się z kolei na odbiór całej
instytucji jako nie mającej zaufania do odwiedzających. Być może, warto skorzystać z doświadczeń
i dobrych praktyk muzeów, które poradziły sobie z tym problemem. Można także zastanowić się nad
organizacją tzw. „dni otwartych”, kiedy zaprasza się potencjalnych odbiorców i wprowadza w arkana
instytucji, innymi słowy oswaja z nią. Wymaga to jednak pracy nad postawami personelu.
Pierwszym krokiem na drodze spotkań integracyjnych mogłoby być wspólne spotkanie bywalców
Karolewa i POS. Obecna pora roku sprzyja organizacji spotkań plenerowych. Na dodatek, POS
dysponuje przestrzenią parku, gdzie taka impreza integracyjna mogłaby się odbyć. Wydaje się
bowiem, że konflikt na linii POS-Karolew nie ma głębokich podstaw i wynika w dużej mierze ze
wzajemnej nieznajomości. Nawiązanie głębszej współpracy pomiędzy POS a Filią „Karolew” mogłoby
także stanowić punkt wyjścia do zbudowania szerszej sieci współpracy, co również wydaje się być
pewnym deficytem wszystkich ośrodków. Sieć współpracy powinna uwzględniać zarówno podmioty
instytucjonalne, jak i społecznikowskie. Warto byłoby wzbogacić sieć współpracy przy organizacji
imprez, wydarzeń o rady osiedli, organizacje pozarządowe czy aktywistów lokalnych.
Sprawa parku to osobny temat, który warto byłoby poddać pod dyskusję. Park, jest bowiem, jednym
z największych atutów POS, który pozostaje w dużej mierze niewykorzystany. W naszym przekonaniu
mógłby on służyć różnego rodzaju imprezom plenerowym, jak choćby kino letnie, kameralne koncerty
czy imprezy integracyjne. Jest to szczególnie istotne z uwagi na fakt, że odbiorcami usług POS są
mieszkańcy „betonowych osiedli”, którzy często cierpią na niedosyt otwartej przestrzeni. Seniorzy
rzadko dysponują funduszami na wyjazdy wakacyjne i wycieczki. Nieliczni posiadają własne działki
czy ogródki, w których mogą spędzać wolny czas. Ten fakt podnosili sami badani podczas sesji
fokusowych. Czas wakacji jest dla nich czasem poniekąd straconym, niezagospodarowanym, kiedy
nic nie dzieje się w ośrodkach. Być może, warto w tym kontekście, rozważyć możliwość organizacji
imprez i wydarzeń kulturalnych w czasie letnim na terenie parku. Bywalcy „Karolewa” swoje spotkania
przy grillu organizują w Ogrodzie Botanicznym. Można pomyśleć by tę imprezę przenieść do parku
POS i uczynić, tym samym, spotkaniem integracyjnym bywalców POS i „Karolewa”. W parku możliwe
byłoby także organizowanie przeglądów kulinarnych czy zajęć o profilu ogrodniczo-ekologicznym.
Nawiązanie głębszej współpracy pomiędzy POS a Filią „Karolew” mogłoby także stanowić punkt
wyjścia do zbudowania szerszej sieci współpracy, co również wydaje się być pewnym deficytem
wszystkich ośrodków. Sieć współpracy powinna uwzględniać zarówno podmioty instytucjonalne, jak
i społecznikowskie. Warto byłoby wzbogacić sieć współpracy przy organizacji imprez, wydarzeń o rady
osiedli, organizacje pozarządowe czy aktywistów lokalnych.
Należy podkreślić, że wszystkie trzy analizowane ośrodki posiadają silnie zarysowaną specyfikę: POS
ma silne tradycje literackie, a jego bywalców napawa dumą jego ponadlokalny charakter, Karolew
uważany jest za ośrodek lokalny i to odpowiada jego beneficjentom, Szwalnia natomiast zdaniem jej
bywalców powinna utrzymywać lokalny charakter, choć z racji swej lokalizacji, graniczącej z centrum
miasta, posiada potencjał ponadlokalny. Podobnie każdy ośrodek ma mocno określony profil
wydarzeń, który spotyka się z entuzjazmem osób z nich korzystających. POS kojarzony jest z kulturą
wysoką, Karolew pomimo wydarzeń z obszaru kultury elitarnej, posiada potencjał rozrywkowy a także
wymiar turystyczny i związany z szeroko pojętą kulturą fizyczną, Teatr Szwalnia natomiast mógłby zdaniem badanych - rozwijać się w kierunku miejsca spotkań, w ten sposób przekształcając swój
wizerunek, poszerzając go o elementy nie związane z teatrem.
Analizując wyniki badań, zdiagnozować można pożądany charakter wydarzeń, które mogłyby zostać w
omawianych placówkach realizowane. Pierwszym rodzajem powinny stać się wydarzenia
o charakterze międzypokoleniowym. Jest to szczególnie uzasadnione, ponieważ w opinii badanych,
grupami, do których powinna być skierowana oferta lokalnych ośrodków kultury są seniorzy, dzieci
i młodzież. Może zamiast organizować oddzielne zajęcia dla tych grup warto pomyśleć
o działaniach integrujących różne kategorie wiekowe ze sobą. Drugim typem działań powinny stać
się te angażujące i integrujące społeczność lokalną. Są to, z jednej strony te typy działań, na jakie
stawia program Dom Kultury +, z drugiej najbardziej pożądane przez mieszkańców Starego Polesia i
Karolewa. Pierwszym krokiem na tej drodze powinna być kontynuacja Międzynarodowego Dnia
Sąsiada – imprezy, która spotkała się z dużą aprobatą wśród odbiorców POS. Wydaje się, że
stawiając na rozwój współpracy ze społecznością lokalną wydarzenia to powinno stać się sztandarowe
dla POS i dać asumpt do rozwoju tego typu działań opartych na kanwie sąsiedztwa. Rozwijając ten
kierunek myślenia, być może, działania o charakterze integracyjnym mogłyby dotyczyć, na początek,
dwóch tematów: filmu i historii miasta/dzielnicy. Film to jedno z głównych zainteresowań badanych,
na który konsekwentnie stawiają. W tym kontekście warto byłoby się zastanowić nad organizacją
cyklicznych projekcji filmowych, przeglądów lub festiwalu filmowego, który jest mile widziany przez
prawie połowę respondentów. Wśród zainteresowań badanych pojawiła się również historia Łodzi.
Jako, że Łódź przez długi czas kojarzona była z przemysłem filmowym, może można pomyśleć o
połączeniu obu zainteresowań. Innym kierunkiem może być połączenie historii Łodzi, w tym Bałut i
Polesia, z wycieczkami do ciekawych miejsc w mieście np. Muzeum Dętka, EC1 (miejsca te padły w
wypowiedziach badanych podczas sesji fokusowych) lub też połączenie historii Łodzi z historią
awangardy. W trakcie fokusów uczestnicy zgłaszali, iż nie rozumieją sztuki współczesnej, którą
prezentują łódzkie muzea. Rozwiązaniem tego problemu może być organizacja zajęć edukacyjnych z
tego obszaru połączonych z historią miasta. Oprócz wspomnianych tematów zajęć warto inicjatywy
lokalne oprzeć o tematy muzyczne, literatury i poezji, które stanowią pola zainteresowań badanych.
Dużą popularnością cieszą się obecnie kina plenerowe, czy pokazy filmowe z muzyką na żywo.
Proponowane powyżej działania wpisują się w pożądane przez odbiorców kategorie wydarzeń,
którymi są imprezy kulturalne, edukacja kulturalna oraz warsztaty twórcze. Nowym polem działalności,
na który mógłby otworzyć się POS są działania o charakterze ekologicznym. Są one ważne dla 1/5
badanych. Można byłoby je połączyć z zajęciami/warsztatami ogrodniczymi. Szczególnie, że wraca
moda na ekologię i przydomową uprawę roślin.
Badani aktywnie i często uczestniczą w różnych formach działań kulturalnych. Na dodatek interesują
się, choć w zróżnicowanym stopniu, różnymi dziedzinami kultury. Stanowi to, podwójne wyzwanie dla
takich miejsc jak POS. Z jednej strony, by zaspokoić w jakiejś choćby mierze, zainteresowania
badanych należy rzeczywiście mieć szeroką ofertę działań. Z drugiej jednak strony, należy zwrócić
uwagę, że owo uczestnictwo ma zazwyczaj postać bierną. W badaniu odnotowaliśmy prawie zerową
współorganizację przez odbiorców zajęć i wydarzeń. Dodatkowo, badani nie wykazują entuzjazmu do
„brania sprawy w swoje ręce”. Może to być zrozumiałe, szczególnie, że głównymi odbiorcami działań
POS i jego filii są seniorzy. Są to osoby, które mimo swojej aktywności kulturalnej borykają się
z różnymi schorzeniami czy mniejszym zasobem sił fizycznych. W pewnym sensie oczekują, że teraz
to ktoś inny zajmie się organizacją ich czasu. Wydaje się, że aktywizacja do samoorganizacji będzie
największym wyzwaniem dla POS. Być może częściowym choćby rozwiązaniem tego problemu
będzie udzielenie wsparcia logistycznego, sprzętowego i finansowego, bowiem, jak wynika
z wywiadów, podopiecznym ośrodków nie brakuje pomysłów, a raczej wiary we własne możliwości.
Być może skuteczne byłoby także przeprowadzenie warsztatów typu team building lub aktywizującomobilizujących, które przełamałyby opór wobec wcielania się w rolę twórcy/nadawcy działań. Coraz
częściej artyści i animatorzy organizujący działania kulturalne starają się zaktywizować publiczność
i wciągnąć ją w swoje twórcze działania. Wydaje się, że również w działalności POS warto byłoby
uczynić krok w tę stronę.
Ostatnim obszarem aktywności, które warto zaproponować, jest wzmocnienie działań promocyjnych,
co najmniej na terenie osiedli Stare Polesie i Karolew. Te działania bowiem mogą dać szansę na
zmobilizowanie i włączenie do POS nowych zasobów ludzkich w postaci osób, które nie korzystają
z oferty POS i jego filii (de facto nie mających pojęcia o istnieniu ośrodków) oraz osób mających
świadomość oferty, ale z niej niekorzystających. Tylko takie ruchy mogą bowiem dać szansę na
prawdziwą integrację społeczności lokalnej, nie zaś samych bywalców domów kultury. Tylko w ten
sposób możliwe będzie wzmocnienie kapitału ludzkiego i społecznego, nie zaś inwestowanie
wyłącznie już w ten istniejący.

diagnoza poleskiego ośrodka sztuki - Poleski Ośrodek Sztuki

Transkrypt

Podobne dokumenty

Call©Action - Partnerstwo dla Bezpieczeństwa Drogowego

Specjalista ds. Sprzedaży z językiem niemieckim

Jak chronić środowisko przyrodnicze w Warszawie?

SCB-C31A POS - ADI Global Distribution

Zaproszenie i opis w formacie

Nazwa: Monitor POS 10.4

Nazwa: Small Business - POS (Symplex)

Terminal POS VISIO 15